Download - KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

Transcript
Page 1: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido
Page 2: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 3

ZUZENDARIA:Pedro María Garay

ARTE ZUZENDARIA:Pedro María Garay

DOKUMENTAZIOA: Rafael Urien

ERREDAKZIOA: Lourdes Arroitajauregui,

Rafael Urien, Laura Perez,Maider Arazosa.

EUSKERA KORDINATZAILEA:Esther Korta

DISEINUA ETA MAKETAZIOA:Alicia Rojo

KOMIKIGILEA: Alex Orbe, Egoitz Moreno

ARGAZKIAK: Pedro Garay, Rafael Urien, Laura

Pérez, AZTI-Tecnalia, G.R.T

KOLABORATZAILEAK:Antonio Pou, Mikel Unzueta,

Azti-Tecnalia.

ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09

PUBLIZITATEA:688 61 66 22/ 657 790 836

KORDINATZAILEA:Nueva Europa Diseño, Imagen y

Comunicación, S.L

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A

Urremendi aldizkariak ez dauzbere gain hartzen laguntzaileen

eritxiak eta argitaratutako gutunetan esaten dana.

ALE KOPURUA: 16.000 ale

ARGITARATZAILEA:URREMENDi, Gernika-Bermeo

Landagarapen Alkartea. DomingoAlegria Enparantza, z/g. 48300

Gernika-Lumo (Bizkaia)e-mmail:

[email protected] orria:

www.urremendi.orge-mmail:

[email protected] orria:

www.busturialdeaurdaibai.com

LEGE GORDAILUA: BI-2675-06

12.zbk LABUR

w w w . b u s t u r i a l d e a u r d a i b a i . c o m

3 IRRIMARRA4 EDITORIALA5 PIL PILEAN6 GAURKOTASUNA

ERREPORTAIA: Tunidoen Markaketa.B"H"ERRIAK

20 AMALUR"LUR ABERATS": Landa Emakumeak. / Tamarindoa."ITSASGORA": Angulak, gau hotzetako urre gorria. / Nekora.

28 GEURE ALTXORRAK: La necrópolis tardoantigua de San Mamés30 ZER EGIN ETA NORA JOAN

RUTA: Hormak eta Baserriak.GASTRONOMIA: Lezika Jatetxea.

36 MUNDUTIK ZEHAR: Terras do Miño, Reserva de la Biosfera.38 ARTISTAK

EUSKALTZAINA: Jose Antonio Arana Martija.PERTSONAIA: Markos Estebanez

44 GEURE KIROLAK. Gernikako Rugby Taldea. 46 IRAGARKIAK

6 GAURKOTASUNATunidoak Markatutea, arrantza gestino arduratsu baterako teknologia eta ikerkuntzea.

20 GEURE ALTXORRAK:La necropolis tardoantigua de San Mamés

42 MUNDUTIK ZEHAR:La Reserva del Miño

44 GEURE KIROLAK:GRT, 35 urtez Errugbian Busturialdean.

URREMENDi 3

EDITORIALAGu geuk

GURE SUSTRAIAK, GURE GEROANoizean behin ondo dator atzerantz begitutea geure historiaren morroi garela jabetute-ko. Gure gizartearen garaipenak oroimenari, konpromisuari eta geure guraso, aitxitxe-amuma eta aurrekoen beharrari esker lortu doguz.

Onartzeak geure sustraiak ezagututea, barruratutea eta sendotzea esangura dau. Hau beharrezko pausoa da eta globalizazinoaren tiobiboanparte hartu, barritu eta aurrera egiteko oinarri sendoa, geure izaerea gal-duko dogun beldur barik, ze badoguz erreferenteak eta euren bizitzeasortzen, zabalduten, kontserbetan eta ikertzen emon eta emoten dabenpertsonen ezagutzea be bai.Artea, tresnak, artxiboak, erakundeak sortutea…eritxia ataratea, historiaegitea, azken baten geure ondare kulturala eraikitzea…..sarritan bizitzaaukera batek dakarrena baino ez dira, eta beti dedikazino sakon eta eten-bakoaren fruitu.Anonimotasunean edo aintzat hartuta, badoguz geure artean beharrezkopertsonaiak gaur egungo kulturea balore trasbersala izateko, bizia alor ba-tzuetan, foroetan eztabaidatua eta euskarri ezberdinetan erakutsia izateko.Gure historiak, literaturak,musikeak,antzerkiak...arteak hain zuzen,eta kaze-taritzak, diseinugintzak, ekologiak, agronomiak, sukaldaritzak, enologiak...eta beste makina bat jarduerak osatzen dabe Busturialdearen errealitatea,geure kulturea dinamizatzen dabe eta ondare kulturala aberastuten dabe.

Teknologiak barriak be gure kulturearen zati dira eta informatzeko etazabaltzeko tresna egokiak gainera , eskuraerrezak, beste hodeiertz ba-tzuetara hurbiltzeko bisore eta munduari zabaltzeko mikrofono. Batzuekpentsetan dabe teknologiari esker daukogula daukogun aberastasuninformatiboa; beste batzuk erostaka prentsaren jazarpenagaitik etaeuren nortasuna argi daukenak, gero eta eskurago doguzan iturri infor-matiboen abantailakaz eta aukerakaz geratuten dira.

Bestelako kulturak, ideiak, egunerokoari aurre egiteko beste modu ba-tzuk ezagututea gure geure egoerea aztertzeko ahalmena indartzekobidea dira, beti aurrera begira.

Page 3: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 54 URREMENDi

KOMIKIA PIL PILEAN

Soy un vecino de Busturialdea, que recibe, cada vez con más ganas, la revista Urremendi. A medidaque han ido llegando los sucesivos números me he ido convenciendo de que habéis creado unmedio de comunicación que hacía falta desde hace tiempo.Yo creo que los habitantes de Busturial-dea hemos vivido sin tener una conciencia de comarca, mirando hacia fuera, porque en Bizkaia nohay distancias y estudiar en Donosti o Bilbo, y encontrar un trabajo en Basauri o en Eibar es lo lógi-co. Y apenas nos dábamos cuenta de que en realidad somos 20 municipios con nuestras particula-ridades, que formamos parte de algo que se llama Busturialdea, Este sentimiento de tener una iden-tidad dentro de Bizkaia y dentro de Euskadi, creo que me lo han despertado los medios de comu-nicación y sobre todo su revista. Su revista porque periódicamente nos presenta una repaso gene-ral a cada municipio y a temas diversos que se cuecen aquí. Es muy interesante poder estar al díade los últimos proyectos que se están llevando adelante en cada uno de los 20 Ayuntamientos dela comarca. Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como enel interior.Y en este sentido Urremendi aldizkaria es un espejo de lo que hay en nuestro entorno. Encada número su revista nos da una visión sencilla y abierta de la diversidad y riqueza de las perso-nas que vivimos aquí, porque recoge realidades, iniciativas y proyectos de todo tipo, que a mí per-sonalmente me hacen sentir esperanza e ilusión. Además tengo la sensación de que desde sus pági-nas no se hace política. Veo pluralidad y vocación de servicio. Por todo ello doy la enhorabuena aUrremendi y sobre todo a los 20 Ayuntamientos de la comarca por haberse puesto de acuerdo eneditar una revista que además es muy atractiva para el lector . Les animo a distribuirla también fuerade la comarca para que en el resto de Euskadi se enteren quienes somos y dónde estamos. J.A.

los lectores opinan

Bidali zeure idatzia helbide elektroniko hontara:[email protected]

Al equipo de Urremendi aldizkaria:

Page 4: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

6 URREMENDi

GAURKOTASUNA GAURKOTASUNA

URREMENDi 7

hurrengo orrialdera doa

Itsasoko baliabideen gestino egokibat da arrantza sektorearen beharnagusia, gainera arrantzatzekoespezieen ohiturak, usadioak etastocka zenbatekoa dan ezagutzeko,ikerketa zientifikoa dauko lagun.Zientzilarien eta arrantzaleen arte-ko informazino feedback horixe da,Euskal Herrian tunidoak markatze-ko kanpaina barritzaileen arrazoia.

Atun zuria edo atun gorria espezie iheskorrak dira, euron usa-dioak edo migrazino aldiak ezagutzea gizarterako eta ekono-miarako tresna garrantzitsua da, arrantza arduratsua berma-tuteko orduan. Hauxe da Azti-Teknalia Itsas eta Elikagaien

Conocer hábitos o procesos migratorios fidedignos deespecies tan escurridizas como el atún rojo o el atún blan-co, resulta una herramienta importante social y económica-mente para garantizar una pesca responsable. Este es unode los proyectos científicos que en materia de seguimientode especies con aparatos electrónicos desarrolla el Instituto

de Investigación Marina y Alimentaria AZTI-Tecnalia.

TTUUNNIIDDOOAAKK MMAARRKKAATTUUTTEEAA AARRRRAANNTTZZAAGGEESSTTIINNOO AARRDDUUSSAATTSSUU BBAATTEERRAAKKOO TTEEKKNNOOLLOOGGIIAA EETTAA IIKKEERRKKUUNNTTZZEEAA

Cada sistema demarcado se usa paraun objetivo específi-co. El marcado con-vencional se trabajacon miles de peces,para estimar tasas

de crecimiento,migración o mortali-

dad. El marcadoelectrónico es más aescala fina, y permiteconocer el comporta-miento vertical y hori-zontal de un númerolimitado de atunes.

Europan aurrendaria da hegaluzeenmarkaketarena, bertan arrantzaleek tazientzialariek batera egiten dabe behar.Kanpaina honetan Hemen hegaluzearenazkenengo kanpainan atuna pesatzen.

Ikerketa Institutoak espezieak tresnaelektronikoekaz segiduteko arloan,garatzen dauan proiektu zientifikoeta-ko bat. Horretarako atuna harrapatu,pisatu, neurtu, markea jarri lepoan edotripapean eta itsasora botaten da bizi-rik. Arrain hori beste arrantzontzi edoaisialdiko-arrantzontzi batzuk harrapa-tuten dabenean, markea, informazinobiologikoa, tamainua, pisua, non harra-patu dan eta beste datu batzuk lortzendira eta zientzilariek aztertu, alderatueta gorde egiten dabez.

"Marketako sistema bakotxak helburuzehatz bat dauko.Betiko markaketea mila-ka arrainekaz egiten da, hazkunde, migra-zino edo heriotz-tasak jakiteko. Markaketaelektronikoak, ostera, eskala murritzagoadauko eta atun kopuru zehatz baten por-taera bertikala eta horizontalaren barriemoten dausku" azaltzen deuskue Azti-Teknaliakoek.

Holako ikerketa proiektuetan punta-pun-tako teknologiak erabilten dabez: marka-keta elektronikoa,akustikoa,artxiboa...etaarrantza sektoreagaz batera egiten dira.Marketako itsasontzi komertzial bat auke-ratuten da eta horrexek egiten dau, biga-rren aldiz harrapatzeko,ostera,flota osoak

U.S.An 2007ko irailaren 14anharrapatu eban aleagaz.

Hegaluzea oso espezie iheskorra da, ez da askorik ezagutzen beremigrazinoaz. Arrainen markaketeari esker gehiago ezagutu ahal dogu.

Arrainak markatzeko sistema asko dagoz: grapak, radio-tracking marka, artxiboko marka, spagheti izenekoa...

Page 5: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

8 URREMENDi

GAURKOTASUNAaurreko orrialdetik dator

URREMENDi 9

La re-captura transoceánicade un atún marcado en la

C.A.P.V (2007), ha sido unode los hitos más destaca-dos, gracias a otra de las

iniciativas pioneras enEuropa, la modalidad de

marcaje y suelta de pescarecreativa. A través de laEuskadiko Kopa- Liga de

Pesca de atún, organizadapor FASNAPER. Entre

2001-2007 un total de 123embarcaciones han tomado

parte en esta modalidad,gracias a lo que se han

marcado 4072 ejemplares.

hartzen dau parte."Itsasontzi barruan dagozan zientzi-lariek patroiak esaten dauanean markatzen dabe etaarrantzaleek zientzialarien aginduak bete,arraina egoe-ra onean ekarri eta markea ipintzen lagunduten dabe"azaltzen deuskue Azti-Teknaliakoek.

Markatze elektronikoaren kanpainako lehenengoemaitzetan aitagarriena Bizkaiko Golkoan (2006)artxiko markea eukon zimarroia harrapatzea izanda, 9 hilabeteko informazinoa eukon. Holantxiklortu dira orain arte ezezagunak ziran migrazinopatroiak, atun gorriak non pasaten dauan neguaesate baterako.

EAEn (2007) markea ipinitako atunaren ozeanozhandiko ber-harrapaketea izan da hain zuzen,adierazgarriena, Europako beste ekimen aitzindari

bateri esker, aisialdiko-arrantzaren markatze etaaskatze modalitateari esker, hain zuzen. FASNA-PERek, Alkarte Nautikoen eta Aisialdi-ArrantzarenFederazinoak antolatzen eban eta 2001 aurreraEusko Jaurlaritzako Nekazaritza, Arrantza eta Elika-gaia Sailak antolatuten dauan Euskadiko Hegalu-ze Arrantza Kopa-Ligearen bitartez, arrantzamodalitate horrexen alde egiten da: kirola izatea,arraina hil behar ez izatea eta zientziari laguntzea.Orduntxetik, 123 enbarkazinok hartu dabe partemodalitate honetan eta 4072 ale markatu dira.

Beste behin be, arrantza sektorearen laguntasuna,profesionalarena zein aisialdikoarena, behar-beha-rrezkoa da ikerketa zientifikoan arrantza espezieakezagutzen lagunduteko. Baliabideen explotazinoburutsuaren aldeko apostua.

AZTI-Tecnaliak arrantzale profesionalekaz batera egitendau behar arrainen markaketan.Zientzialariek eurekarmadorearen permisuagaz eta arrantzaleen laguntzea-gaz, markatzen dabez arrainak, arrantza barku baten.

Page 6: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

10 URREMENDi URREMENDi 11

GAURKOTASUNABherriakBUSTURIA

Bherriak

ForuaBEREBIZIKO TRAFIKO ORDENAZINO BIRIBILA Inguruko zirkulazinoa etaherriko auzoetarako sartu-urtenak hobetuteko, Bus-turiko Udalak San Cristo-balen eta San Antonionerrotonda bana eraikikodau. Bizkaiko Foru Aldun-diko Herri Lan eta GarrraioSailak egingo dauz beha-rrok datorren urtean.

Busturiko Udalak auzo guztietarako akzesi-bilitatea arindu gura dau eta herrian jende-rik gehien egoten diran inguruekaz dau-ken hartuemon arazoa kendu. Egin barriada San Bartolome auzoko glorietea,kanpo-santura eta Madariaga Dorrera joateko,orain Udala San Antonio hondartzarakogurutzea eta San Cristobal auzorakoa,Alta-mira auzoagaz batzen dana be errotondakizateko lurren kudeaketan dabil.Beharrak 2008an hasiko direla pentsetandabe, Bizkaiko Foru Aldundiko Herri Laneta Garraio Sailak burutuko dauz.1.600.000.euroko aurrekontua dauke.Busturiko Udalak Foru Aldundiaren etaEusko Jaurlaritzako Hondartza eta Ingu-rumen Sailaren diru-laguntzak izangodauz. BI-2235 errepidean, San Cristobaleta Altamira kurtzearen ondoan eta SanAntonio hondartzearen sartueran egin-go dira errotondak; izan be, inguru horee-tan gidariek ez dabe ondo ikusten zerdatorren.Gainera,oinezkoek be arriskuanibilten dira ibilgailuen abiadea dala eta,batez be, San Cristobalen. BusturikoUdala badabil gestinoetan semaforoak

jartzeko azterketa bat egin eta gero,oinezkoen segurtasuna bermatutekopuntu honetan, ibilgailuek semaforoakipinita abiadea murriztu egingo dabe eta.Altamirarako bidearen zati bat eta SanCristobaleko zahar egoitzara doan bideaoinezkoentzat egitea be aurrikusita dago.Glorietakaz batera, San CristobaletikParesi auzora doan kurtzea be konpon-duko dabe.

KANPOSANTU HARMONIATSUBATEN ALDEKO BEHARRAK Hilobi-eraikuntzak hobetutekotan, Foruko Udalak herriko kanposantuan ia 60.000 euroinbertidu dauz. Azkenengo beharrak, lorategia ipini,gura dauazanentzako hezurtegi pri-batuak edo gorpuen deskonposizinorako sistema barritzailea ipintzea izan dira.

Foruko Udalak herritarrei edozein arlotan, zerbitzurik onena emon gurean, amaitubarri dauz kanposantuko lurra antolatuteko, hobeto ipiniteko eta konpondutekobeharrak. Foruko kanposantuaren alde zaharraren antolamendua egin dau eta400m²ko azaleran, hilotzen legeak agintzen dauan moduan, danen lurrean egoazansepulturak lurpetik atara dauz. Lur horren antolamendua, altxamendu topografikoaeta askoz be ordenazino hobea egitea izan da erabili daben irizpidea.

Orain dala lau urte inaguratu ziran kanposantu barriko instalazinoak: kristaldun kapi-lea, 2000 m²ko aparkalekua eta sarbide barria; ordutik hona, Foruko Udalak kanposan-tua hobetuten eta egokitzen jarraitu dau. Iturriak ipini dira herritarrek loreak freskoeta hildakoen sepulturak garbi euki dagiezan, 3m²ko lorategia egin da erdian izar batdaukon rosetoiagaz, hezurtegi barriak egin diraeta egitura-aldaketak be bai, nitxoen txandake-tea arinduko dauan gorpuen deskonposizino sis-tema bat erabiltzeko.

Gorpuen deskonposizino metodoa barri-barriada, Foruko Udalak Italiak ekarri dau. Nitxoak kai-dan dagoz eta aireztatze metodo fisiko-kimikobarria dauke gorpuen deskonposizinoa arindu-teko, geratzen diran hondakinak depuradorabaten gelditzen dira. Helburua, lur azpiko urak,iturburuak eta urtokiak, ez kutsatzea da. Gainera,Foruk badauko hilotzen legean oinarritutakohezurtegi eta nitxoen gaineko udal araudia, etahorregaz herritar guztientzat sepulturentzakolekua bermatuten da. Araudia idatzi aurretik, iker-keta ekonomiko bat egin zan emoteen eta alo-kairuen prezioa zenbatekoa izango zan ipiniteko.10 urterako nitxo bat 263 euro inguru da, eta 99urterako emotea 2616,20 euro. Hezurtegiak 99urterako emotea 1584,34 euro da.

Kanposantua harmoniotsua eta danen sepultu-rak antzekoak izateko, Foruko Udalak erabiltzaileeihildakoen argazkiak ipintzeko plakak eta sepul-turetarako lorontziak, danak altzairu herdoilgait-zean, emoten deutsez.

Foruko Udalak Italiatik ekarri dau gor-puen deskonposizino metodoa barria.

Foruko Udalak herrikokanposantua hobetu-teko beharren arteanegin dauan lorategia.

Busturiako San Kristobal auzoan kokatu-ta joango dan errotondearen planoa.

Inguruko Herriko zirkulazinoa taauzoetarako sartu-urtenak hobetute-

ko asmoz burutzen ari dauz Busturia-ko Udalak. San Bartolomeko erroton-

dea eginda dago jada, hurrengoakSan Kristobal auzoan eta San Anto-

niorako sarbidean egingo dira.

Page 7: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 1312 URREMENDi

BherriakEA

BherriakELANTXOBEATXIKAR KALEA HOBETU

Eako udalak eatarren bizi-kalitatea hobetzekotan, Atxikar ingurua konpondu etahobetuteko proiektua burutuko dau; zezeilerako idatzita egongo da. Urbanizazinohau 70.hamarkadan eraiki zan eta gaur egun nahiko hondatuta dago. Kalearen azter-ketea egiteko lau puntu izan dira kontutan: zirkulazinoa eta aparkalekuak; kanpokohariteria; altzariak eta itxura estetikoa; sarbideak hobetutea.

Eako Altxikar auzoa herriaren goi aldean dago eta bertara joateko aldats haundi batdau, gaur egun nahiko egoera txarrean dago auzoa eta bertakoei gatx egiten jakeeguneroko bizimodua. Honeek arazook eta beste batzuk konpontzeko, Eako udalakauzoaren barritze-plana egingo dau.

Hiritek enpresak burutu dau planteatu dan aldaketearen zirriborroa eta Udalak azter-tu egingo dau; gainera, Udalerriaren Hirigintza Ordenazino Plan Nagusia berrikustenbe oraintxe dabil. Aztertzen dauanean, erreformearen proposamena herritar guztienikusgai ipiniko dau. Kontua da, hirigintza-barrikuntza planteamendua auzokoekazadostea, eatarrek eta udalak, biek batera behin-betiko agiria burutzeko. Datorrenzezeilerako dana amaituta egotea itxaroten dabe.

Etxebizitza bloke moltzo hau, 70.hamarkadan eraiki zan udatiarren bigarren bizitokilez, baina denbora aurrera joan ahala, herriko bertako asko be auzo horretan bizi dira.Horrexegaitik, auzotarrek jasan dabezan gorabeherak konpontzeko hain zuzen, ipinidau martxan plan hau Eako udalak.

NEURRI-NNEURRIKO URI-GGARAPENAElantxobe herri berezia da, bere ezaugarriek apartekoa bihurtzen dabe, liluragarria,baina udalerriaren uri regenerazinorako traba be badira. Elantxobeko Udalak udale-rriaren geroa markauko dauan ordenamendu nahasiagaz hasteko, Urigintza Antola-menduko Plan Nagusiaren Rebisinoaren aurrerapena onartu dau, Uri- Planteamen-duaren proposamen moduan.

1,8km2ko azalerea dauko, baina Elantxobeko herriak etxebizitzak eraikitzeko lurratopetan gatx dauko. Erdia baino gehiago babestutako landa lurra da eta gehienaOgoño mendiak, babes bereziko P4 inguruak, okupatzen dau. Gainera, udalerrikoaldats ezegonkorrek ondiño gatxago egiten dabe kontua.Udalak, urtenbideren bat topatearren, erredaktore talde bateri agindu eutson plante-amenduaren proposamen bat egiteko, udalerriaren Urigintza Ordenazio Planarenoinarria izango zana. Ikerketa geografiko sakonak egin eta talde teknikoak lurra ondobaino hobeto aztertu eta gero, Elantxobeko Udalak onartu dau herriko HAPOrenazterketearen gainean, planteatu zan aurrerapena. Planteamenduan agertzen danez,eraikitzeko eremu bakartzat, Bermokiz auzoa hartu da, kanposantu ondoa hain zuzen.Gainera, proiektu honegaz, uriguneak be indarra hartuko dau; izan be, etxebizitzakegoazan lekuetan eraiki ahal izango da (abandonatutako edo jausitako etxe zaharre-tan).Elantxobeko Uri-Antolamendurako Plan Nagusiaren Errebisinoaren aurrerapena2007ko maiatzaren 23an onartu zan eta 2007ko abenduaren 13an onartu zan, plana-ren modifikaziorako lehenengo agiria onartuteko aurreneko pausua izanik. Holanik,Elantxoben etxebizitza barriak eraikitzeko aukerea izango da eta udalerriko etxebizi-tza eskaintzea hobea izango da.

Eako Atxikar kalearenikuspegi orokorra.

Atxikar kalea Eako goi aldean dagokokatuta, aldats handia dago bertarajoateko. Inguru hau konpontzekobarritze-plana egingo dau Udalak.

Bermokiz, herriko kanposan-tutik hurbil dago kokatuta.

Elantxobeko Udalak herriko antolamenduan Bermokizizeneko eremua planteiatu dau etxebizitzak eraikitzeko.

Page 8: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

Arratzuko udala udalerriaren uri garapenean sartu-ta, Eleizalde auzoaren urbanizazino proiektua amai-tu dau; Santo Tomas eleizearen inguruan dagoan4000 m2ko eremuan 790.000 euroko inbertsinoaegingo dau. 2009an hasiko dira beharrak, fasetanburutuko da, aitagarrienak: elektrizitate-hariak lur-

peratzea, lurra konpondutea, Santo Tomas elizeari argi barriak ipinitea eta lorategiak.Honegaz danagaz auzoa gaurkotua eta atsegina izango da. .

14 URREMENDi URREMENDi 15URREMENDi 15

BherriakGERNIKA-LUMO Ajangizeko Udalak Kultur Etxe barria izango dana ia amaitu

dau. Beharrek urte bi inguru iraun dabe. Aurrekontua496.703 eurokoa izan da, horretarako diru-laguntzeak eukidauz Udalak.Abadetxea izan zan XIX.mendeko eraikuntzea,3 solairuko 877,75m2ko eraikuntza polibalentea bihurtu da.Lehenengo solairuan, harrerea, erabilera askotarako geleaeta ludutekea egongo dira; bigarrenean, Kzgunea, liburutegia, erakusketa-gelea eta arteplastikoen gelea; azkenengoa sei aretotan zatituko da, bat Udalaren artxibo zaharra gorde-teko eta besteak kultur taldeentzat.17:00etatik 20:30etara zabaltzea aurreikusita dago.Udalak aurreikusten dau datorren udabarrirako listo egongo dala. Horretarako, datozenhilabeteotan, kultur etxearen arduraduna izateko beharlekua konkurtsora atarako dau.Herritarrek non alkartu zein Ajangizen bizitza kulturala dinamizatzea da AjangizkoUdalaren helburua.

AJANGIZ

BERMEOBermeoko Udalak emon dauz Zarragoitxi auzoko igogailua egi-teko beharrak; 2008ko bagilerako martxan egongo dala aurrei-kusten dabe. Beharren aurrekontua 898.079 eurokoa da. Zerbit-zu publikoa eta debaldekoa izango da eta auzora joatea erreztu-ko dau ze orain arte aldats haundi batetik baino ezin zan berta-ra heldu. 15 metroko igogailu honek, 16 pertsonantzako lekua izango dau eta 35 metrokopasabideaz konektatuko da herrira.Larrialdietan 2metroko kamilea be eroan ahal izango dabarruan.Zerbitzuan lau kamara egongo dira jagoten,erabiltzaileak eta instalazinoen segur-tasunerako.Diseinu modernistea eukiko dau,beira eta burdingorri zahartuagaz egina,ingu-ruagaz bat datorrena jakina. Bermeoko Gorbernu taldeak proiektu honegaz bete dau berehauteskundeetako konpromesua:herriko sarbideak hobetzea.Zarragoitxiko auzotarrek iga-rriko dabe behintzat,hainbeste itxaron daben hobekuntzea euren bizitza-kalitatean.

EREÑOEreñoko Udalak udalerri guztiko ura garbitzeko, Zeeta auzoanedateko uren tratamendurako estazinoa (EUTE) eraiki dau, etahorregaz amaitu dau herriko ur sistema osoa osatzea. Depurado-rea laster hasiko da beharrean, gainera Ereñoko urak kare askodaukonez, deskaltzifikatzeko sistemea be badauko uraren kalita-tea hobetzeko.Depuradora zaharra kendu egingo da. Zeetan ur-

emaria hartutekoa be egokitu da, urak garbitzeko sistema barria ipini deutse eta eraikun-tzea zarratuteko harrizko hormea egin dabe.Bonbeaketa sistemea be barritu da.Behar hidraulikoa 900.000 eurotik gora izan da eta Bizkaiko Foru Aldundiak ordaindu dau.Depuradorea baserri antzeko eraikuntza baten barruan dago,Zeeta-Bollar auzoaren baserriingurua errespetatuz.

BherriakUDALERRI ESKURAGARRI BATENTZAKO INBERTSINOAK

Gernika-Lumoko udala udalerriak izango dauan uri-garapena aurrikusita, aurtengoekitaldiko aurrekontuak egiteko orduan lau ardatz edo inbertsio nagusi jarri dauz.Udalerria hobetu, eskuragarriagoa egin eta bide batez, edonorentzako udalerri izate-aren alde jokatuko dau.

Gernika-Lumoko udalak aurten planteatu dauan nobedadea auzo-alkarteei eraikun-tzak konponduteko diru-laguntzea emoteko partida bat sortzea izan da. Jabeen-Komunitateek eraikuntzak baldintza onetan mantentzeko, konpondu egin behardabez, batez be 30 urtetik gorako etxeetan, honeetan jaberik gehienak gainera, eda-deko pertsonak dira. Nagusi edo ezinduentzat traba arkitektonikoak kendutea, igogai-lua ipintea, etxaurreak konpondutea edo hezetasuna kentzea dira egiten diran erre-formak eta horrexentzako emongo dau laguntzea Gernika-Lumoko udalak.

ARRATZU

Pasealekuko eskola zaharren albobatean joango da udal liburutegi barria.

Udalak aurrikusi dauan besteinbertsinoetako bat Picasso,Industria eta Berga kaleak oinez-koentzako izatea da, garajeentza-ko sarrerak errespetatuta. Udale-rria eskuragarriagoa izatea dakontua .500.000 euroko aurre-kontua dauko behar honek etafase bitan burutuko da; lehenen-goa datorren maiatzean hasikoda. Ordurako Pasealekuko eskolazaharren albo batean joango danudal liburutegi barriaren beha-rrak be hasiak izango dira.695.000 euroko aurrekontuaizango da eta Udalak 8 hilabete-an amaitzea itxaroten dau. UdalLiburutegi barriak behean 600m2ko solairu bat izango dau etagoian, 110 m2koa.

Udalak legealdi honetan auzoakurbanizatzeko inbertsinoak be egin-go dauz, espaloiak egin, asfaltoa,argiak… Fray Martín de Murua kale-ko 51 zenbakitik 56 zenbakira urba-nizatuko da, 330.000 euro ingurukoaurrekontuaz eta Errenteriako Uhar-te kalearen zati bat be bai, 150.000euroko aurrekontuagaz.

Industria kalearen peatonalizazioaren fotomuntaketa. Honek simulazioa besterik ez da. Ez dago lotuta proiektuagaz.

Page 9: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

Kortezubiko Udalak herriko argazkiak dauazan kalen-darioa egin dau 2008rako. Horretarako, herritarreklagundu dautse argazkiak emonda kalendarioan ipin-tzeko. Santa Ageda eguna, herrian ohikoak diren idi-probak, herriko umeen txangoak, inauteriak, txitxibur-duntziaren argazkiak edo Kortezubi edurraz estalita,dira kalendarioan agertzen diran herriko gertaeraadierazgarrienetako batzuk. Auzotar guztiek euki dagien erregalu hau, udalak berakbanatu dauz egutegiak etxerik etxe. Holan, kortezubitarrek etxean bertan eta urte osoangozatu ahal izango dabe udalerriko momenturik adierazgarri eta sinbolikoekaz.

Mendatako udala gure udalerrien ondare historikoaberreskuratzeak daukon garrantziaz jabetuta, Lamikizauzoko San Lorentzo eta San Juanen baselizea konpondudau. XVIII.mendearen azkenetako eraikina da, baselizeaapartekoa bihurtzen dauan leiho preromanikoa daukonarren (XI.mendea).Barruan,nabe bakarra dago santu bienirudia gordeteko. Barruko zein kanpoko hormak, tratau

egin dabez, jausi ez daitezan, ze erdi hondatuta egoazan, zulo askogaz. Horretarako, teilatuakendu eta barriro ipini, isolamendu termiko proiektatua ipini, ur-hondarrez garbitu hormaketa hondatutako zatiak konpondu dabez. Gainera, elizpearen lau mugarriak eusten ebazanhormea kendu eta lau harrizko blokeak ipini dira.Holanik,harrizko hormak berreskuratu,sen-dotu eta babestu egin dira,baselizeak tente segiduteko,herriko ondarea dan moduan.

16 URREMENDi URREMENDi 17

Gautegiz-Arteagako udalak herriko seinalizazinoguztia aldatuko dau urigunean oinezkoen segur-tasuna haunditu eta zerbitzuak hobetzeko.Datozen hilabeteetan udalerriaren sarbidenagusietan udalerriaren izena dauken kartelakipiniko dira. Herriko bost kaletan, debekatutakonorabidea adierazten daben seinale barriak ipi-niko dabez, ibilgailuek norabide bietan ibiltzekogatxa daukelako, Ozollo eta Orueta auzoetan badenak ipini dira autoen abiadeamurriztuteko. Gainera, BI-2238 errepidera emoten daben kaleetan espiluak ipinikodira urteerea erreztuteko. Ezinduentzat aparkaleku bi ipiniko dira, bata udaleko pla-zan eta bestea Elezalde auzoan. Udalak baserrietako postontziak be aldatuko dauzeta oraingoen ordez ,metalezkoak ipiniko dauz. Beharrak hasi dira eta bi hilabetetanamaituta egongo dira. Udalak Urremendi Landa Garapenerako Alkartearen bitartezbideratuko dauz diru-laguntzak.

Ibarrangeluko Udalak Elexalde auzokoetxebizitza tasatuak datorren maiatzerakoamaituta egongo dirala aurreikusten dau.Ibarrangelu erdi-erdian dagoen etxebizi-tza blokean, 43m2, 68m2 edo 100m2ko 14etxebitza izango dira, 72.240€ eta 168.000eurokoak, metroen arabera. Guztiek euki-ko dabe trastelekua eta garajea.Beharrak urtebete iraun dabe eta Bizkailu-

rrek eta Udalen arteko hitzarmen bateri esker egin dira; udaletxeko arkitektoak disei-natu, eta erakundeak eraiki dauz etxebizitzak, Udalak Asuako Errege jauregia egoanlur eremua emon eban. Inguru horretan zegoen aparkaleku gunea urbanizatzea beaurreikusten da. Ibarrrangeluko Udalak, herriko gazteen etxebizitza eskaintzea betegura dau; horregaitik, 2006an burutu zan adjudikazinoan, 25-40 urte bitarteko gazte-ak hartu ziran kontuan, guztiak ibarrangelutarrak.

GAUTEGIZ-ARTEAGA

IBARRANGELU

KORTEZUBI

Bherriak

MENDATA

Bherriak

MORGA

MUNDAKAMundakako Udalak Busturialdeko Uren Patzuergoagazbatera udalerri osoko ur hornikuntza sare zahar eta honda-tua barriztatzea sustatu dau.Proiektua zelako haundia danjakinda eta Mundakaren uri-ibilbidearen zailtasuna,fasekaburutuko da. Hilabete honetan beharren bigarren faseahasiko dabe, udea baino arinago amaituta egotea aurri-

kusten dana. Jarduerea, Busturialdeko Uren Patzuergoak gauzatuko dau, 280.000 eurokoaurrekontuagaz;1730 metrotan lehengo kanalizazinoen ordez tuberia barriak sartuko dira.Behar-beharrezkoa da hau dana, ur filtrazinorik edo galtzerik ez egoteko eta Mundakaketorkizunean izango dauan ur eskabideari aurre egiteko.

Morgako Udalak web orriaren diseinua berregiten dihardu etadatorren zezeilerako martxan egongo dala uste dau.Euren lehiobirtuala tresna baliagarria izatea gura dabe, web orriaren erabil-tzaile guztiekaz batez be Morgatarrakaz arreta eragingarria iza-teko eta norabide bitako hartuemon zuzena eta berehalakoa.Orri barria etenbarik eguneratuko da, ez gaur egunekoarenmoduan, edukinak erabiltzaileen beharrizanei egokitu ahal iza-teko momentuoro. Gaur egun, web orrian sartuko diran eduki-nak aztertzen dabilz: udalerria ezagutzera emoteko atala, zerbitzu publikoen eskaintzeninformazinorako atala.... morgatarrek udaletxera joan beharrean etxean bertan agiriakdeskargatzeko aukerea edo gazteek iritziak emoteko Foroa. Azken baten, udalaren etaherritarren arteko hartuemona sendotzea eta udalerria ezagutzera emotea da helburua.

ERRIGOITI Errigoitiko Udalak herritarren oinarrizko ur-hornidurazerbitzuak hobetzeko bidean, beste aurrerapauso batemon dau. Izan be, udalerriko edateko uraren bigarrenmailako sarea egokitzeko hiru proiektu barri onartudauz. Lehenengoa, Biansolo-Memorika auzoetarako,bigarrena Atxika eta Landiarako eta hirugarrena Bizkai-gane- Gorbeiaz ingururako. Orain arte antzinako siste-men bidez hartzen izan daben edateko ura gune horre-etan, ur sarea aldatu egingo da, horretarako 414.975

euroko aurrekontua dauke. Beharrak amaituten diranean, auzootako ur sareak Errigoi-tiko edateko uraren bigarren mailako sare orokorragaz egingo dau bat. Proiektuokaurrera atarateko, Errigoitiko Udala Bizkaiko Foru Aldundiko Ingurune eta Lan Ekin-tza Sailagaz hartuemonetan dabil diru laguntzak lortzekotan. Udalak Legealdi hone-tan udalerriko bigarren mailako sare guztia osatuta geratuko dala aurreikusten dau,geratzen diran bi auzoena egindakoan.

Page 10: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 1918 URREMENDi

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

KA

PELB

I

Bherriak

MUXIKA

NABARNIZ

Muxikako Udalak udalerriko benetako etxebizitza eska-bidea zein dan jakiteko ekimena ipini dau martxan.Muxikan etxebizitza gura daben auzotarrak izena emonbeharko dabe Udalak horretarako zabaldu dauanzerrendan. Udal Gobernuak zenbat biztanle diran inte-resatuak dakianean, aztertuko dau datua bera eta uda-lerriak daukozan baliabideak, lurra esate baterako, udalerrian eraikiko diran etxebizit-zei jagokenez, urtenbide baliagarria lortzeko. Etxebizitzen arazoa konpondu etaeskaintzea herriko gazteen benetako beharizanetara mugatzea da kontua. Ekimenhonek etxebizitzen eskabidearen eta eskaintzearen arteko orekea lortzeaz gain,aukera ederra da auzotarrek euren bizimodua Muxikan planifikatzeko.

Nabarnizeko udalak herrirako sarbideak konpontzenjarraitzen dau. Badakie zelako garrantzitsua dan bideaondo egotea inguru horretan eta Nabarnizetik Omara,Goikolea baserretaraino, doan errepidearen bigarrenfaseko beharretan hasi dira. Iaz, lehenengo fasean, lurrennarrea konpondu zan; oraingoan apurtuta eta txartodagozan bide zatiak asfaltauko dabez. Batera, Oma

kurutzeko eta Ziarreta baserrietarako bidearen lurra barrizten dabilz, 700 metroko zatia.Hemen be,beharrak fase bitan burutuko dira,aurten lehenengoa eta 2008an bigarrena.

SUKARRIETA Sukarrietako udala udalerriaren akzesibilitatea hobetzeaketa herritarren segurtasunak daukon garrantziaren jakitun,traba arkitektonikoak kentzeko eta herri barruko trafikoamurrizteko proiektua egingo dau. Eleizabide eta Portuon-dobide izango dira aldaketarik gehien izango dabezanaldeak, eurotan ibiltzen da jenderik gehien, ze udaletxea,"La Plazuela" tabernea eta 3. adinekoen egoitzea bertan dagoz eta. Espaloiak zabaldukodabez eta gurpildun aulkientzako zati batzuk beheratuko deutsez, oinezkoentzako lekubarriak egingo dabez,barandilak ipiniko dabez....Sukarrietako Udalak Gautegiz-ArteagakoUdalagaz batera be egingo dau behar BI-3234 errepidean, Kanalatik Laida hondartzaradoan errepide zatitik, herri biena dan auzoan hain zuen, pasatzen diran autoek abiadeamurrizteko. Horregaitik, semaforoak eta bestelako neurriak ipintzea aurrikusten dabe.

MURUETA Muruetako Udalbatzak udaletxe barri bat eraikitekoasmoan dihardu. Lehenengo pausoak, Eleizalde ingu-ruan, leku edo lurraren jabetza lortutera zuzenduziren. Abadetxea aukeratu zan tokirik egokientzatberan kokapena, tipologia eta historiagaitik eta,parrokiaren aldekotasunagaz, Obispadoagazko nego-ziazioak arrakastaz burutu ziran.

Orain proiektoaren sasoia da, hau da, abadetxearen barrikuntza, barruko espazioen bana-keta, ekipamenduak... Barrizte lanak udan hasi gura dira eta urte biko epean amaitu.Gaur egun udaletxearen egoitza "Flores"en dago, errepide ondoan eta herriaren erdial-detik bazter. Lekualdatuteak betekizun administratiboa herriragotu eta Eleizaldeko urinukleoa kontsolidatuko leukoz.

Page 11: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 2120 URREMENDi

AMALUR AMALUR

Lur Aberats Lur Aberats

EEMMAAKKUUMMEEAA LLAANNDDAA EERREEMMUUEENN AARRDDAATTZZ Amumak, amak, alabak, baina batez be beharginak dira baserriko emakumeak, sarri onartu bako-ak baina. Baserrian emakumearen lan isila beharrezkoa izan da gure herriak hazteko.Turismoaren-tzat landa eremu erakargarriak eta bere geografiaz eta gizarteaz bat datorren eskualdeak lagundudau Busturialdeko emakumea lehiatia be izaten.

Baserriko emakumea lurragaz zer ikusia daukon ingu-ruan bizi edo behar egiten dauan emakumea da edo his-torian zehar nekazaritzan beharrean ibili dana.Baina Bus-turialdean beste landa inguru askotan lez, emakumeakbaserrian behar egin eta seme-alabez eta etxeko nagu-sien eta etxearen ardurea eukiteaz aparte,komertziorakogarra be baduko, ze astelehenero Gernika-Lumoko pla-zara bajatzen ziran ortuadiak saltzera.Hauxe da Busturial-deko emakumearen berezitasunetako bat, landa emaku-mea da,baina baserriagaz zer ikusia dauken negozio bidebarriak sartu dauz. Etxeko ekonomian lagunduaz gainlehen sektoreko produktuak "komertzializatzen", turismoarloan be badauko bere lekua.Landa etxeen edo nekazaletxeen %60 emakumeak zuzentzen dauz. " Ama ondiñoplazara joaten zan,baina soluak ez eban emoten,esneak beez, behar asko zan eta errenta gitxi, ta niri beti jendearenkontaktua gustatu zaidanez, ba nekazal turismoagatikapostatu neban. Terkie ni izan nintzen, ez nire gizona, zesema-alaba txikiak neukozan eta esaten eustan: ondiñobehar gehiago….baina laster konturatu zan negozioarenindarragaz, etxien irabaztea trankilagoa da", diño LuciaZugadik Muxikako Ariatza auzoko Iberreko Errota landaetxearen jabe eta arduradunak; lehenengotarikoa izanzan, 11 urte daroaz negozioan.Beste alde batetik,Bizkaiko Foru Aldundiko Nekazaritza Sai-lean 2002-2006 urteetan Nekazaritza Erregimen Berezianaltea eskatu eben emakume kopurua, 2005ean izan ezik,gizonezkoena baino haundiagoa izan da. 2008ko urtarrila-ren 9an Ustiapen-Erregistroan 373 emakume agertzen diraBusturialdeko ustiapenen titular-ordezkari. Landa emaku-mea ustiapenaren buru onartzeak, landa munduan berakdauan papera be onartzea esan gura dau legeari edo zer-gei jagokenez. Orduan, horrek dakarzan lege-eskubideaketa zerga-eskubideak bermatu behar dira.Antzinekoaren aldean egoera ona, Gernikako saltzailee-tako batek dinoskun lez "nire amatik nirera alde handiadago,bere beharra zan total esklabu,guk adelantu gehiagodekoguz, nahiz ta oraindik be baserria, etxie,... asko toketan hurrengo orrialdera doa

Para el desarrollo de futuras estrategiaspara la igualdad, acordes a las necesidadesespecíficas de nuestro entorno, la Asocia-

ción de Desarrollo Rural, Urremendi, realizaen la actualidad un diagnóstico de situación

de la mujer rural en Busturialdea.

Un paso importante en la mejora de los servicios sociales en losmunicipios rurales de nuestro territorio, de los que muchas muje-res rurales son beneficiarias, son los centros rurales polivalentespara la atención de personas mayores, centros de día ubicados

en zonas rurales, que impulsan desde las instituciones.

Actualmente las asociaciones de mujeres rurales luchan por la titularidad compartida de la mujeren explotaciones agrarias, una fórmula prácticamente inexistente hasta hace unos años. Se estágestando el estatuto jurídico de la mujer agricultora, con el objetivo de lograr el acceso a un ver-

dadero sistema de protección social justo y adecuado.

Carmen Bollar-ekGautegiz-Arteagako

Isla auzoko Anbekoabaserrian dauko

bere zeramika taile-rra, euskal zeramika

egiten dau.

jaku". Lehengo emakumeak etxeaz eta seme-ala-bez arduratu eta, soloan be behar egiten ebengizonek beste edo gehiago,baina errekonozimen-du barik, kotizazino barik eta kobratu barik. "Gauregun ustiapenak daukezan emakumeak eta eureta-tik bizi direnak, zabaldu dabez bai begiak. Nahiz etapsikologikoki ondiño lehengoan segidu, eurek diralaetxeko nagusiez arduratzen diranak erakusten ibilibeharra esate baterako. Baserrriko mentalitatea

ez da kalekoa·", diño Anabel Juaristik, Landa XXI,Landa emakume eta Familien Alkarteko arduradunak;alkartea lehen sektoreko emakumeek eta baserrieremu txikietan bizi direnek osatzen dabe. Euren hel-burua, emakumeari gizartean ahotsa emotea da, hiruardatz nagusiren bidez:emakumearentzat aukera bar-

dintasuna, formazinoa eta informazinoa eta landagarapena familian bultzatutea. "Gizarte arloan beharasko egiten dogu, baina landa eremuetako biztanleriamantentzeko beharrezkoa da formazinoa emotea auto-enpleguan, menpekotasunaren tratamenduan, nagu-sien zaintzan,baztertzeetan edo emigrazinoan" azaltzendabe Landa XXIekoek."Nire kasuan, baserrian daukot tailerra eta artesaniasaldu be egiten dot. Neure erabagia izan zan hemenipini eta mantentzea, eta Busturialdean produktuakerosten deustazanak eskertu gura dodaz" dinosku Car-men Bollarrek, euskal zeramika- buztingileak, Gaute-giz-Arteagako Islako Anbekoa baserriatik.

Ohiturari jarraituaz, gauregun be, Gernika-

Lumoko merkatu plaza-ko baserriko produktuen

saltzailerik gehienakemakumezkoak dira.

Landa eremuko emakumeek betidanik lan egindabe baserrian,eta familiaren ardurea be eurenaizan da. Gaur egun Busturialdean 373 emakume

dira explotazinoen titularrak edo arduradunak.

Page 12: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

22 URREMENDi

AMALURLur Aberats

TAMARINDOA, ARBOLA TROPIKALA Tamarindus indica (latinez) / Tamarindo (gaztelaniaz)

Luzeera haundiaizan arren, 20 metro-ra heldu leike legu-minosa hau, gainera,tamarindoak berefruituak leka barruangordeten dauz.

Leguminosoen taldean 12.000 espezie bainogehiago dagoz, mundu guztian, batzuk arbolaitxurakoak eta beste batzuk aihen itxuragaz. Taldehonen barruan dago tamarindoa, Kaesalpiniaze-en familian, arbola eta arbustu familia berau, lurral-de tropikaletan eta subtropikaletan bizi dena. Gitxibatzuk baino ez dira hazten inguru epeletan.Klima epeldun esparruak dira onenak tamarindoahazteko; oso sentiberea da hotzagaz, ez ostera, gara-tzen dan lurragaz, baina leku eguzkitsua behar dau.Etimologikoki, bere izena arabetik dator tamarhindi, Indiako datila, bere fruituaren zaporearijagoko izen hau. Afrika tropikaleko sabanetakoada jatorriz, pentsatzen da arabiarrek sartu ebelaEuropan XV. mendean.Arbola hosto iraunkorra da, hazi geldi-geldi egiten daeta bizitza luzea dauko, sendoa da eta adarburu orri-

tsua eta biribila dauko. Orriak berde ilunak dira etaarkaziek daukezan moduan kolokatuta, loreak horilaranja kolorekoak dira eta mordotxoetan egotendira.Enborra laburra da,azala grisa eta latza,arrakala-tua;egurra gogorra,pisutsua eta zuntsua.Luzaro irau-ten dau eta erregai edo arotz beharretan erabiltzenda, altzariak egiteko nahiz eta lantzeko gatxa dan.Fruituak kanela koloreko lekak dira, bakotxa 5 edo 8hazigaz, barruko mamin gorri garratz-gozoa da. Fru-tea gaztea danean, jatekoetan erabilten da, bainaheldu ahala gero eta gozoagoa danez, postreak,janaurrekoak eta kontserbak egiteko erabilten da.Gainera, mamia curryaren eta chutney saltsearenosagaietako bat be bada. Medikuntza naturalak,mendeetan erabili izan dau barrua libratzeko.Bitxikeria lez:ez da lo egin behar tamarindo baten azpian,ze gaueko hezetasunagaz lurrun azidoa darijo.

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

GER

NIK

A-O

FF R

OA

DGOR SPORT DATORRENDENBORALDIARI BEGIRA

GOR Sport-ek GERNIKA OFF-ROAD-en Enduro eta Moto-kros konpetizio taldeak izandako urtearen inguruanbalantze positiboa egin eta gero, buru belarri dabiltza lane-an berriz ere taldekideak datorren denboraldia prestatzen.

Tamarindoak Busturiako paduran.

Alde batetik, Enduroko gidarien inguruan aipatubehar da hauek aurten berriz ere Euskadiko EnduroTxapelketarako baliogarriak izango diren frogetanparte hartuko dutela, baita Estatu Mailako txapelke-tarako baliogarriak izango diren zenbaitetan ere.

Beste alde batetik, Moto-kros taldeko pilotua denTxomin Aranak, ordea, disziplina honetako Euskadieta Estatu Mailako Txapelketetan MX1 kategorianparte hartzeaz gain, iaz bezala, Frantziako EliteOpen Lehiaketan eta Akitaniako Txapelketan erehartuko du parte. Horrez gain, aurten beste erron-ka bat izango du, Mundu Mailako MX3 txapelketa-rako baliogarriak izango diren zenbait frogatanarituko baita lehian.

GERNIKA OFF-ROAD-ek antolatuko dituen frogeidagokienez, esan beharra dago lehenbizi, Espainia-ko Motoziklismo Federakuntzak, taldea Estatu Maila-ko Cross-Country Series Txapelketako froga batantolatzeko aukeratu duela. 9 eskakizun izan diraEspainiako Lehiaketa honetako frogaren batantolatzeko eta hauen artean beste batzuekinbatera GERNIKA OFF-ROAD-ek duen espe-rientzia eta ibilbidea kontutan izanda, Bustu-rialde eta Lea-Artibaiko taldea hautatu dute.

Disziplina honen gainean, aipatubehar da Cross-Country-a,

Moto-krosaren antzekoa dela, baina erresistentziakolasterketa da, beraz frogaren irabazle, ibilbidearibuelta gehien ematen dion pilotua suertatzen da.Arratzun ospatuko da Estatu Mailako Cross-Countryfroga hau, otsailaren 24ean eta bertaraino hurbildu-ko dira estatu zein mundu mailako piloturik onenak.

Azkenik, azpimarratu ez dela hau izangoGERNIKA OFF-ROAD-ek antolatuko

duen lasterketa bakarra, beste frogahauek ere antolatuko baititu; Ere-

ñoko Moto-Krosa, Gautegiz-Arte-agako Moto-Krosa, Ereñoko

Enduroa eta baita Aulestin etaAltxusten, Zeanurin, erresis-

tentziko Enduro bana.

Trebakuntzeak giza bisinoan, aurrerapenak, etalanda eremuaren eta emakumeen euren mentali-tate aldaketeak, emakume askok landa eremuetannegozio bat ipintzen lagundu dau. Holantxik sor-tzen dira mikroenpresa txiki horreek ingurukobaliabideak eta indarra aprobetxatuz.Gaur egun landa emakumea izatea landa ere-muan bizi izatea baino askoz gehiago da. Gureherrien garapenaren parte dirala esan gura dau.

aurreko orrialdetik dator

Lucia Zugadi, Muxikako Ariatza auzoandagoen Iberreko Errota landa turismo etxea-

ren arduraduna, enpresaren jabea da.

Page 13: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

baimena izan behar dau, mugatutako eremu bakarbaterako. Lizentzia mota bi dagoz: lehorretik arran-tza egiteko edo itsasontzitik. Baimenakaz batera,harrapaketa koadernoa eroaten dabe eta zehatz-mehatz bete behar dabe hurrengo denboraldirakobaimena barriztea gura badabe behintzat. "Lehen

URREMENDi 25

La pesca de la angu-la en el País Vasco,que cuenta con un

Plan de Gestión pro-pio desde 2001, seregula por Decretodesde 2003. Para

poder pescar angulaaquí es necesario

una licencia específi-ca y rellenar cadatemporada un cua-derno de capturas,con datos sobre sucaptura. La angulacapturada en nues-

tras cuencas nopuede ser vendida.

24 URREMENDi

Busturialdean, Oka ibaiaren arroan, estuarioan etaMundakako itsasadarrean batez be,harrrapatu izan daaingira kumea, angulek Sargazos Itsasotik, Puerto Ricoeta Bermuda Irlen artean,7.000 mila (12.964km) bainogehiagoko bidaia amaitzen daben hilabeteetan.Espezie honena misterioa da, bere harrapaketa etahain urruneko neurri bako migrazinoiaren arrazoiakgaur egun be ondiño, zientzialari eta arrantzale-entzako ikerketa eta azterketa iturri dira. "Harrapa-ketan eragina dauko euri urtea izateak. Euri asko jauzibada, anguleak igo egiten dau, ur zikinean mobidutendalako. Angulatan egiteko egunik onenak, igetargibarriaren aurreko eta osteko 7 egunak izaten dira.Baina aurten bata dala, bestea dala, ez da ezer egon"diñosku Juan Jose Aldayk "Las angulas" liburuarenidazleak. Lea-Artibaiko anguleroa da, Gernika-

Lumon hasi zan bere afizinoa eta penaz gomutatendauz Errenteriako zubia "kriseluen argiaren argiz,autobidea emoten eban denborak".Urteak joan urteak etorri gure arrantzale eta zaletuakezagutza askoren jabe egin dira, eta ezagutzok era-kundeekaz batera galbidean dagoan espeziea man-tentzen ahalegintzen diran zientzialarien beharrarenoinarri dira. Aurtengo denboraldia zabaldu aurretik,urriaren 4tik martxoaren 14ra doana, EBk europearaingirea berreskuratzeko araudi barri bat onartu ebanirailean eta kide diran estatuek euren arroetako Gesti-no-Plan bat burutu beharko dabe. Dana dala, hemen,aingirearen egoera larria dala eta, 2001ean ezarri zanEuskal Herriko aingira harrapaketen Gestino-Plana,berau burutzeko Eusko Jaurlaritzak AZTI-TeknaliaItsas eta Elikagaien Ikerketa ZentroTeknologikoaren

AMALURItsasgora

ANGULAK, GAU HOTZETAKO URRE GORRIAAngulak harri bitxitzat hartzen dira sukaldaritzarako dauken estimazinoagaitik eta harrapatzea kostatendanagaitik; gaur egun, gainera, ez dago ia bat bera be gure ibaien bokaleetan. Gero eta gitxiago dira baheeta kriseilua eskuan dabezela, urritik martxora bitarteko gau hotzetan angula batzen ibiltzen diranak.

Para hacer un kilo de angulas cogidas en losprimeros meses de la temporada, (noviembre,

diciembre, enero), las más preciadas, sonnecesarias unas 1800 o 1900 angulas. Las que

durante un tiempo fueron el plato estrella ennuestra mesa, alcanzan precios astronómicos

en nuestros días, hasta 1200 € el kilo.

La vida de la anguila ha sido todo un enigma. Es un pez que nace en el mar de los Sargazos, enel océano Atlántico, emigra a los ríos a crecer, y vuelve de nuevo al mar para reproducirse.

Angulak harrapatzeko sasoirik onena negua izaten da. Anguleroek neguko gau hotzenetarikoak igarotzen dabez ibai ertzetan.

Bahea eta kriseilua beharrezko erremintak dira anguleroentzako. Baheak iragazi egiten dauz angu-lak bere sare estuan; Kriseiluak, harrapatutako angulea balde barrura doala ziurtatzeko balio dau.

Gero eta angula gutxiago datoz gure ibaiertzetara. Honeexek aur-ten, urtarrilean, Busturialdean hartutako lehenengoetariakoak.

laguntzea izan eban; orduntxe hasi eban AZTIkespeziearen ikerketa bide barri bat inguruan.Gainera,2004-2007 bitartean, Eusko Jaurlaritzak diruz lagun-dutako, angulen etorkizuna segurtatzeko Azti-k INTE-RREG-INDICANG proiektuan be parte hartu dau,Euro-pa mailan antolatu zan baliabide honen jarraipenean."Proiektuaren helburua europear angulearen ugarita-sun eta kolonizazino adierazgarriak lantzea da" azal-tzen deuskue AZTI-Teknaliatik.Angulearen egoerea arautu guraren emaitzea bada,2003tik aurrera Euskadiko angulero bakoitzak bere

aurreko orrialdetik dator

Page 14: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 2726 URREMENDi

AMALURItsasgora

Necora Puber (latinez)Nécora (gaztelaniaz)

TTXXAAMMAARRRRAATxamarra, Lyocarcinus espeziekonekorea, Portinidoen familiakoa,karramarro igerilari lez ezgautzen da.

Oskola gorriskea da, tarte urdinekazeta ule fin-finagaz estalia. Aurrekoaldean hortzak daukoz: zortzi hamarhortz begien artean eta bost aldebakotxean. Lehenengo hanka pareahaundiagoa da eta pintzak daukozpuntan. Azkenengo hanka pareazabaluneak daukoz, igeri egiterako-an indarra emoteko.Txamara sakonera txikiko harritze-tan bizi da, gabaz ibilten da etaedozer jaten dau.Negu azkenetan, arrak emea ernal-tzen dau, hazia hazi-putzu batenipintzen dau eta handixik pasatendira arrautzak errun momentuan,martxo inguruan.Krustazeo honek, merkatuko espe-zietan, haragirik finena eta estima-tuena dauko.

hurrengo orrialdera doa

Gautegiz-Arteagan sareak botaten ziran,baina galazoegin ebezan ze danetik harrapatzen zan. Orain dalalau urte baimendu zanetik, baheen diametroa 1,80beherakoa izan behar da eta orduko kalada kopurua,zenbat harrapatu dan, zenbat denbora egon dan…apuntatu behar da" diñoe anguleroek.Azti-Tecnaliak emondako datuetan agertzendanez, "azken hamarkadan maila historikoak lortudira eta stocka segurtasun mugetatik kanpo dagoe-la adierazten dabe. 2003 arte, angulen harrapaketa-rako dekretoa indarrean hasi arte, ez dago daturikEuskal Herriko aingira stocka ebaluatzeko".

Hainbat faktoregaitik desagertu da, euron artean:arrantza edo gehiegizko arrantza, EBean 35.000aingira arrantzale dagozala uste da; migrazinobarrerak; ibaietako presak, angulea ibaietara hel-tzea galazoten dabe; habitata galtzea, angulakbizirik egon ahal diran ibai eta estuarioak laburtuegin dira; edo aldaketa klimatikoa.Anguleak itsasotik ibaietarako bidean bizirik irau-ten ahalegintzen diran bezala, zientzilarientzakoerronka garrantzitsua da gure arrantza kulturarenharri bitxi hau ezagutzen, mantentzen eta bizirikirauteko dauken beharra.

Page 15: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 2928 URREMENDi

GEURE ALTXORRAK GEURE ALTXORRAK

LLAA NNEECCRRÓÓPPOOLLIISS TTAARRDDOOAANNTTIIGGUUAA DDEE LLAAEERRMMIITTAA SSAANN MMAAMMÉÉSS..((SSIIGGLLOOSS VVII AA..CC..))..((BBAASSOONNDDOO,, KKOORRTTEEZZUUBBII))..

Se partía, para establecer esta campaña de investigación, de unaafirmación hecha por José Miguel de Barandiaran en el sentidode que pudiera existir algún tipo yacimiento prehistórico en lasinmediaciones del templo, quizás una cabaña neolítica. Por otraparte, se contaba con una serie de noticias entre las que desta-caba el hallazgo a principios del siglo XX, en torno a 1918 ó 1919,de diversos huesos humanos recuperados al plantar los esplen-didos castaños de indias que hoy podemos apreciar junto a laermita. Además, entre otros indicios, se podía a preciar en lafachada sur del templo, formando parte del acceso, dos grandesfragmentos de estelas o tapas de sarcófago decorados con moti-vos geométricos cuya procedencia resultaba incierta.

Los trabajos realizados en la primavera de este año dentro y fuerade la ermita han ayudado a comprender el pasado de ésta y de

Recientes trabajos de rehabilitación de la ermita de San Maméscon vista a la puesta en valor de la cueva de Santimamiñe y suentorno, han ido precedidos por la excavación arqueológica deeste templo y la prospección con catas de su área perimetral.

su entorno más inmediato. El temploactual es una edificación levantada en elsiglo XVI sobre los restos de otra máspequeña que quedó englobada dentro dela primera, constituyendo por lo tanto unasentamiento continuo en el lugar desde laalta Edad Media.

Sin embargo, los datos más antiguos sobrela utilización del lugar profundizan en eltiempo hasta documentarse un nivel deocupación de época antigua (siglos I a IIId.C.), probablemente originado por unpequeño asentamiento agropecuarioromano. La continuación de este asenta-miento durante los siglo IV y V d.C. quedapatente por la existencia de niveles roma-nos de esa cronología en las cuevas próxi-mas de Santimamiñe, Sagastigorri o Aurte-netxe, todas en Kortezubi.

El dato mas relevante obtenido por estostrabajos de excavación viene del hallazgode una sepultura - en parte excavada-, queevidentemente forma parte de una necró-polis más amplia que debe de fecharse enel siglo VI d. C. dentro de la tradición norpi-renaica, propia de los necrópolis "francas" ajuzgar por el ajuar localizado.

Aunque se tratan de la primera evidenciasobre la presencia de este tipo de necrópo-lis en el entorno de Urdaibai; en Bizkaia yahabía sido localizada otra en la ermita deSan Martín de Finaga (Basauri) excavada en1994 por M. Unzueta, que ofreció ajuares desemejante tradición cultural.

Parece evidente que los influjos norpirenai-cos se extendieron por el Cantábrico orien-tal, a juzgar de estos hallazgos, imponiendocon ello la presencia de armas y objetos deadorno entre las elites dominantes que sus-tituyeron a Roma en el control de éstosterritorio en la tardoantigüedad. M.U.P.

Ermita de San Mamés

Hacha de combate del S.VI

Estela en el dintel dela puerta de la ermi-

ta de San Mamés

Page 16: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 3130 URREMENDi

ZER EGIN eta NORA JOAN Ibilbidea

ZER EGIN eta NORA JOAN

Ruta

HHOORRMMAAKK EETTAA BBAASSEERRRRIIAAKK

Ibilbide hau segiduz, Morgako sokondorik ederre-nak ezagutu ahal doguz eta bidean topauko dogu-zan baserriek eta inguruak sortzen dabezan kon-trasteez gozatu. Primerako arkitektura eta etnogra-fia katalogoa.

Morgako Andra Mari auzotik hasiko gara. Errepidenagusiaren gora egingo dogu eta eskumako bideahartu.Zelai eta pinadi artean,Oñartera helduko gara,landa inguruaren barritze eta gordetze eredu aparta.300 bat metro segidu eta lehenagoko andabiderai-no helduko gara ,bertatik igo eta ezkerrerantz hartu-ko dogu goian, Biurreta baserriraino bajatuko garaeta aurrera egingo dogu baserria ezkerrean dogula.Markari segiduaz,Arkotze,Arkotze-Etxebarri eta Eles-puru baserrien albotik errepidera helduko gara.Aurre-aurrean Meakaur auzoko plazara bertara ero-ango gaituen bidetik segiduko dogu.San Martín eleiza errenazentistea eta XVIII.MendekoSanto Kristo Gurutzatuaren Santutxua dira aitaga-rrienak.Auzo honetatik, Mungiarako errepidearen ondoandagoan zubi batera hedu arte bajatzen segidukodogu. Gurukutze baserrian ezkerrerantz egingodogu bide zaharretik.Errekondotik Erroteta baserriraailegatuko gara. Zelai arteko bidetik, barriro be erre-pidera helduko gara; Zorrotza dorretxeraino gorantzegingo dogu lurrezko bidetik, hortxe ezkerrerantzhartu eta barriro be Andra Mari auzora helduko gara.Tripekada eder bat egiteko lekurik onena.

MMUURROOSS YY CCAASSEERRÍÍOOSSSiguiendo ésta ruta,

podremos conocer algu-nos de los más interesan-tes rincones de Morga y

disfrutar del contrasteque ofrecen los diferentes

grupos de caseríos queiremos encontrando a

nuestro paso; un magnífi-co catálogo arquitectóni-

co y etnográfico.

Empezamos a andar en el barrio de Andra Maride Morga. Salimos por la carretera generalhacia el alto, para entrar a la derecha en uncamino. Por campas y pinares, cruzamos el río, yllegamos a Oñarte, todo un ejemplo de buengusto y acierto en el mantenimiento y restaura-ción de un espacio rural.Seguimos unos 300 m. por la carretera hasta el anti-guo andabide, por el que subiremos y, torciendo a laizquierda en el punto más alto, bajaremos hasta elcaserío Biurreta, que dejamos a la izquierda.Seguimos las marcas, pasando junto a los caseríosArkotze, Arkotze-Etxebarri y Elexpuru, hasta llegara la carretera. Justo enfrente, sale un camino quenos lleva hasta la plaza del barrio de Meakaur. A

destacar aquí, La iglesia de San Martín, de estilorenacentista y el humilladero del Santo Cristo Cru-cificado, del S. XVIII.Desde éste barrio, seguimos bajando hasta llegar

a un puente, cerca de la carretera general de Mun-gia. En el caserío Gurukutze, torcemos a la izquier-da por el antiguo camino. Paseando junto al río, lle-garemos hasta el barrio Erroteta.Subiendo por un sendero a través de las campas,llegamos otra vez hasta la carretera, la cruzamos, yseguimos ascendiendo por un camino de tierrahasta llegar a la antigua torre de Zorrotza, dondetomando a la izquierda en la carretera, llegamosde vuelta hasta Andra Mari; el lugar ideal para dis-frutar de una envidiable oferta gastronómica.

Morgako Meakaur auzokoSan Martin eleizaren arkupea.

PR BI 172.

Page 17: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

32 URREMENDi

Gastronomía

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía

URREMENDi 33

ZER EGIN eta NORA JOAN

Pasa a la página siguiente

LLEEZZIIKKAA,, AALL PPIIEE DDEE SSAANNTTIIMMAAMMIIÑÑEELa carretera conduce al visitante a las cuevas de Santimamiñe.Allí,al pie del monte San Miguel de Ereñozar,el airese deja oír entre los árboles y el paisaje ofrece dos visiones diferentes: por un lado el panorama de los montes ysus valles y por otro, la vista desciende hacia el mar por tierras de Urdaibai, con el castillo de Arteaga al fondo.

A unos pocos metros de la entrada de las cuevas, en un cuidado entorno, se alza desde 1761 el caserío Lezi-ka, en sus orígenes una propiedad particular, en la que generación tras generación, sus habitantes se dedi-caron a la agricultura y al ganado.

Desde siempre, las cuevas han atraído anumeroso público que encontraba enel caserío un lugar donde comer unoshuevos fritos con chorizo y sartenadacon talo. Según explica David Bengoe-txea, quien junto a su mujer BeatrizLegarra regenta el establecimiento, "alprincipio teníamos un comedor pequeñodonde hoy en día se ubica la cocina, perocomo cada vez venía más gente a las cue-vas decidimos hacer otro más amplio enel espacio de la antigua cuadra, que es elque hemos tenido hasta hace unos diezaños. Después lo ampliamos a la vista dela demanda de las bodas, porque cadavez tenían más comensales y el espacioquedaba reducido para atenderles ade-cuadamente".

Durante los primeros años la influencia de las cuevas y el turismo fue unfactor positivo para el desarrollo del negocio, sin embargo, durante estetiempo el Lezika ha logrado tener un nombre propio que atrae por símísmo, "la prueba es que la gente sigue viniendo, a pesar de que las cuevasestán cerradas desde hace un año, aunque está previsto que se abran pró-ximamente".

Cocina tradicional vascaPuertas adentro, el atractivo del Lezika está en lo que se ofrece enla mesa. Tal y como explican sus cocineros Francisco Javier Bertolíne Imanol Campillo, "aquí se encuentra la cocina tradicional vasca, unacarta en la que se practica la cocina de mercado, eligiendo productosen función de las estaciones. Un ejemplo es que durante los días de navi-dad el Lezika ha obsequiado a sus clientes con un plato típicamentenavideño como son los caracoles".

"Creo que nuestro secreto es que tenemos un ser-vicio rápido y que damos buenas cantidades -continú-an- A la gente lo que le gusta es que le dejen el perolde alubias en la mesa".

Otra característica del local, como explican suscocineros es que casi todo se prepara ala brasa. "Tanto carne como pesca-

dos, pero sobre todo algunos de estos últimos tienenuna gran demanda, como la merluza Lezika o la relle-na. Curiosamente, aunque se ofrece toda clase de pes-cado, algunas de las especies más caras como el besu-go y el rodaballo se venden mejor que otras". Todo elloaderezado por sus tradicionales salsas caseras.

El restaurante ofrece la posibilidad de comer elmenú del día - una opción que cuenta con grandemanda - pero están especializados en banque-tes de boda. Para ello, según explica Beatriz "conta-mos con varios menús ya elaborados que puedenvariar, en función de las preferencias de los clientes".Otra posibilidad es degustar los menús especialesde fin de semana que "resultan atractivos para lagente porque están más al alcance del bolsillo".

Beatriz Legarra, es propietaria, junto a sumarido David Bengoetxea, del RestauranteLezika, en Santimamiñe, Kortezubi.

Ensalada Lezika

Gosua, postre tradicional.

Page 18: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

GA

ZTE

PLA

NA

URTEA AMAITU ETA PROIEKTUAK HASI Busturialdeko udalerri txikietan Gazte Plana eta bere jardueren funtzinamenduaren lehenengo urtea izan da;horregaitik, pauso txikiak emon doguz daukogun proiektuan, etorkizunean estrategia moduan sendotzeko.

URREMENDi 3534 URREMENDi

INGREDIENTES PARA 2 PERSONAS½ kg. de merluza / 2 cigalas / 1 huevo

2 cucharadas de tomate caseroPara el relleno:

¼ kg. de almejas / 3 cebollas8 langostinos / 1 pizca de mantequilla

¼ litro de nata / 1 cucharada de maicena.Para la salsa:

3 cebollas / 3 zaharorias3 langostinos / caldo de pescado

PARA ELABORAR EL RELLENO, secomienza poniendo las almejas al bañoMaría para sacarles la carne y los lan-gostinos se pelan y se cortan finos. Porotra parte, se pica la cebolla finamentey se rehoga. Se añaden las almejas ylangostinos a la cebolla y se agrega acontinuación la nata y la mantequilla.Se deja que reduzca un poco y seengorda con un poco de maicena.En cuanto a la salsa,se elabora rehogandolas cebollas y las zanahorias. Cuandoestén hechas se agregan los langostinoscon cáscara incluída,se flambea,se añadeun poco de caldo de pescado y tomate yse pasa todo por el pasapurés.

PREPARACIÓN: Se quita la espina y lapiel a la merluza, se corta en cuatro tro-zos y se aplasta un poco. Se rellenan lastajadas, colocando relleno sobre una deellas y encima del relleno otra tajada ytodo ello se reboza por harina y huevo.Acontinuación, se añade la salsa y se dejacocer un poco. Se cortan las cigalas porla mitad, se pasan por la plancha y seañaden a la salsa y a la merluza.

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía

MERLUZA RELLENA LEZIKA

viene de la página anterior

BUSTURIALDETIK MUNDURA

FRANTZIA ETA GALIZIA Busturialdeko 18 udalerrietako gazteek zaleta-sun haundia daukotse motorraren munduari.Horregaitik, eta Gernika OFF-Road Alkarteagazbatera, hainbat urteera egin dira motorrarenmunduaren gaineko alkarteetako gazteak eza-gutzeko eta alkarreri esperientziak kontatzeko.Horretarako gazte batzuk abuztuan Frantziaraeta urrian Galiziara joan ziren.

DONOSTIAUdalerri mailan be egin dira eskursinoak:Busturikogazte talde bat Donostiara joan zan jardueraezberdinak egitera; Busturialdeko udalerri txikien-tzako ekimen posibleak be pentsatu ebezan.

KART ETA PAINTBALLDibertsinoa jarduera guztietan izan da, baina

aitagarriak bi dira: Mendatatik Olaberria zirkui-tora egin zan urteerea edo Ibarrangelutik Mun-dakako Paintballera.

OLITEArratzuko gazte talde batek Gazte Planarenbarruan Olitera antolatu eban urteerea. Olitenondare kulturala ikusi eta bertako jateko tipi-koa jan ebezan.

GAZTEAK IKASTEKO GOGOZ Gazte Planaren barruan udalerri batzuk ikastaroakantolatu dabez: sukaldaritza, tai chi, argazkigin-tza....eta gure planak eskaintzen dautsezan auke-rak aztertzen dabilz gehiago egiteko.

KEZKADUN GAZTEAK Gazte Planak gazteen aisialdirako ekintzak bainogehiago eskaintzen dau; etxebizitza, beharra, osa-suna edo hezkuntza aholkulari be bada.

Todo ello acompañado de txakolí de la comarcay conocidas marcas de vinos de Rioja Alta y Ala-vesa. Según David, "vino bueno se hace en muchos

sitios pero aquí siempre han sido tradición losvinos de Rioja y, quizás por costumbre, son con losque más trabajamos".

Page 19: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 3736 URREMENDi

MUNDUTIK ZEHARMUNDUTIK ZEHAR antonio pou

Reflejos del Miño

El LIFE fue concedido para la realización de un pro-yecto de conservación en el LIC Parga-Ladra-Támoga, tres ríos que confluyen en el Miño unpoco al norte de Lugo, y encomendado al INLU-DES, organismo autónomo de la Diputación Pro-vincial. Bajo ese paraguas y considerando el lugarcomo zona núcleo, se fue articulando la propuestade Reserva de Biosfera, que fue otorgada final-mente por UNESCO en Noviembre de 2002. El pro-ceso fue preparado con esmero, incluyendo visitascolectivas a otras Reservas de Biosfera y así vinie-ron hasta Urdaibai en busca de información, por-que se nos tiene como modelo en esos medios.El atractivo y entusiasmo que habitualmente pro-duce la gestación de algo colectivo debió incitar a

los promotores a ampliar territorialmente el ámbi-to de la futura Reserva. Así se incluyó una segundazona núcleo al norte de la primera, la Serra do Xis-tral, que sale parcialmente fuera de la cuenca delrío Miño, pero que contribuye fuertemente aaumentar el mosaico de sistemas ecológicosrepresentativos de regiones biogeográficasimportantes, uno de los criterios favorables paraobtener una declaración de Reserva de Biosfera.Aparte de su interés paisajístico, el principal valorecológico de la Serra do Xistral son las extensasturberas que recubren sus alomadas cumbres, pordonde pastan caballos salvajes entre brezales yvegetación acompañante, incluyendo una especiecarnívora. Desafortunadamente, también la

La esencia de Terras do Miño, tal como su nombre indica, es el propio río, alrededor del cual se articulanen la provincia lucense paisajes, gentes y modos de vida. Uno de esos entornos obtuvo la calificación deLIC, Lugar de Interés Comunitario, por la Unión Europea, fue incluido en la denominada Red Natura 2000y objeto de una financiación LIFE-Naturaleza. La Consellería de la Xunta también lo declaró zona ZEPA, esdecir, zona de especial protección para las aves por sus valores naturales.

Vacas y molinos eólicos. Sierra do Xistral

TERRAS DO MIÑO, RESERVA DE BIOSFERA

puebla una especie intrusa, los aerogenerado-res; no tanto por ellos mismos sino por los movi-mientos de tierras que han ocasionado los innu-merables caminos y desmontes, realizados sinprestar atención a la preservación de las turberas.A pesar de todo, los molinos son tan solo un malmenor pues la Reserva afronta otras dificultadesmucho más importantes, entre ellas, la propia exten-sión, pues ocupa el 39% de la provincia y es la segun-da del Estado. Su territorio abarca a 26 municipios,Lugo incluido con sus casi cien mil habitantes, algofrancamente difícil de gestionar para una figura, la deReserva de Biosfera, que es casi un intangible y quedepende totalmente de la voluntad que en ella quie-ran depositar habitantes y gestores.Para que el título otorgado por UNESCO sirva paraalgo más que para adornar una pared no bastanlos magníficos trabajos de conservación y restau-ración ecológica que se han llevado a cabo enTerras do Miño; no basta la hermosa insua -isla-que se adquirió y restauró para uso público ni la

intensa labor de educación ambiental, de grancalidad, que se ha venido realizando. En esa recetafaltan algunos ingredientes básicos y tampoco seha tenido en cuenta el número de comensales. Aligual que en una mayonesa, es esencial ligar pri-mero un pequeño núcleo que contenga ya losingredientes esenciales que van a conformar des-pués el resto del proyecto. Es decir, debe contarcon elementos que promuevan la conservación delos valores y prácticas tradicionales que han hechollegar hasta hoy esos valiosos paisajes; tiene queexistir un fuerte componente socio-económico dedesarrollo sostenible que adecue la situación a lostiempos actuales y venideros y todo ello debeestar ligado por una gestión unificada del territo-rio, cosas que, hoy por hoy, están ausentes. Lasmurallas de Lugo desconocen que son una Reser-va de Biosfera y sus gentes también.

http://life.terrasdomino.org/http://www.terrasdomino.org

Page 20: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 3938 URREMENDi

ARTISTAKJ.A. Arana Martija

JJ.. AA.. AARRAANNAA MMAARRTTIIJJAA,,EEUUSSKKAALL KKUULLTTUURRAARREENNZZAAIINNDDAARRIIAABizi oso bat euskararen eta euskal kulturearen aldeko ikerketari emonizanari probetxua atara deutso Jose Antonio Arana Martijak. Euskaltzainemeritoa da gernikar hau eta geure historia kulturalaren berreskurapene-rako euskarri inportantea izan da. Mimo haundiz ordenatuta, bere liburu-tegi partikularra, guztion liburutegi bihurtu da, bere aparteko egonezinaeta ekarpen oparoagaitik.

URREMENDI: Abokatua, musikaria, musiko-logoa, idazlea, euskaltzaina... Horrenbestezeregin, horrenbeste ardura, ta horrenbestearlo pertsona bategan zelan bildu leikez?J.A.ARANA MARTIJA: Niretzako gauzarikinportanteena Euskal Kulturea da. Eta horsartzen dira bai euskerea, bai historia…hainbat arlo. Nik danak ikutu dodaz. Musikeabe sartzen da kulturan, baina nik musikeaosotasunean edo unibertsala landu dot.Zelan sartu nintzen nahaste honetan guz-tian? Ba, zuzenbidea Deustun egin eta eko-nomia zientziak be, orduntxe hasi berria zanEuskal Herriko Unibertsitatean ikasi ostean,lanean hasi nintzenean, Euskal Herria ezagu-tuz joan nintzen. Nire ezkon-bidaia be, Eus-kal Herriari buelta emonaz egin neban. Herrihorreetako guztietako liburuxkak batzenhasi nintzen eta neure bibliotekea sortzen.Bi moltzo egin nebazan: euskal kulturea etamusikea. Musikako guztia Eresbil, MusikakoEuskal Artxiboari oparitu neutson, 100 kutxaatara ebezan nire etxetik. Geratzen zanbeste multzoa, euskal kulturearena, 6.000liburu, neu Euskaltzaindiako bibliotekarioaizanda, nori hobeto Euskaltzaindiari baino.

U: Zelan heldu zan Euskaltzain izendapena?J.A.A.M: 1988an izendatu ninduen Euskal-tzain eta poz itzela izan zan niretzat. Gaine-ra, nik Seber Altuberen aulkia okupatzen

dot. Ni Euskaltzain izendatzea, euskareagatik baino musi-keagatik izan zan, musika bila nenbilala, Gernikan sortugenduan "Bogamazua" zortzikoterako partituren bilaEuskaltzaindiara joan nintzan, Azkueren musika lanakbertan egoazalako. Orduntxe hasi nintzen Azkueren ar-txiboa ordenatzen. Aita Luis Villasante zan orduan Eus-kaltzain buru eta Azkueren artxiboa batzen lan asko egin

Musikea garrantzit-sua da Jose AntonioAranaren bizitzan;izan be, Euskaltzainizendatzea musikea-gatik izan zala diño.

Jose Antonio Arana Martija Jose Saramago, Nobel sariagaz.

nebala ikusi ebanean, Enrique Knörregaz batera, nibe Euskaltzain izendatzea proposatu eben. Zien-tzia ekonomikoak ikasia nintzanez, diruzain karguaeman eusten. Diruzain izan naz 15 urtez.

U: Diruzaina eta bibliotekarioa, ezta?J.A.A.M: Bibliotekan sartu nintzenean ni, han 300bat liburu egongo ziren. Ni Euskal Herri guztitikfalta ziran bildumak batzen hasi nintzen. Orain120.000 liburu eta dokumentu egongo dira ber-tan, gehienak nik lortutakoak. Horretarako, BritishLibraryn, Pariseko Biblioteka nazionalean edotaAlemaniako Aquisgran hemeroteka izugarrianegon nintzen.Estatu Batuetan be bai, Louis Lucien Bonaparteikertzen ibiltzean. Bonaparte nire espezialitateada. Bera Italian jaio eta Inglaterran bizi izan zan;Europako hizkuntzez arduratu zan, baina euskare-agaz enamoratu egin zan. Bonapartek 120 liburueuskaraz publikatu ebazan bere etxeko inprentan.Euskarazko aditzak "Le verbe basque en tableaux"berak bildu ebazan. Ni Azkue eta Bonapartez guz-tiz enamoratuta nago.

U: "Ochote Bogamazua", Andra Mari koralarensorkuntza... ze erlazino egon da zu, musikea etaGernikaren artean?J.A.A.M: Musika zaletasuna txikitatik datorst.

Bere etxean euskal kulturaren gaineko liburu bilduma handia eukieban, 6000 liburu, Euskaltzaindari laga deutsoz, baina oraindikbatzuk erabiltzen dauz bere ikerketa lanak egin ahal izateko.

hurrengo orrialdera doa

Page 21: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

40 URREMENDi URREMENDi 41

ARTISTAK

aurreko orrialdetik dator

J.A. Arana Martija

PERTSONAIAMarkos Estebanez

Con la fotografía titulada "Garra", en la que Marcos retra-tó el gancho de Titín, ganó el primer premio del III Con-curso Fotográfico organizado por Pilotarien Batzarra.

MMAARRKKOOSS EESSTTEEBBAANNEEZZ,, HHEERRRRII EERRRREEPPOORRTTAARRIIAA Leku eta momentu egokian, hortxedago argazkia egiteko prest. Gatxa daMarkos Estebanez leku baten topatea,bokazinodun erreportari hau, bere erpi-nak Oiz, Bakio eta Lekeition dekozen"triangelu magikoa"ren barruan mobidu-ten da. Jaiotzez gernikarra, Mundakan"maisu Marcos", Busturialde osoa bizi etalandu izan dau eta bere bideetatik ibili.

Mundakako karakol lehiaketan, Nabarni-zeko Gizon Probaetan, Gernika-Lumokozesta-punta partidan edo Ariatzako txa-rri-bodan, hortxe dago Markos, momen-tua, herriak, jendea erretratatu guran. " Nierreportaria sentitzen naz, nik konteu guredot, eta hori nire argazkietan ikusten da.Argazki bategaz, idatzi barik, konteu zerpasa dan. Ta niretzako politagoa da kalienzer pasetan dan kontetie." dinosku Mar-kos-ek. Bere argazkiak, herriko kontuenlekuko, eskualdeko komunikabide bat-zuen orrietan ageri dira: Aldaba aldizka-rian sorreratik, Oizmendi Telebistan kiroladierazle, Deiadar, Hitza, Euskal pilotarengaineko argitalpenetan, baita bere lagu-nekaz gaztetan sortu eban telebisinoanbe: "Betekada Telebistan".

Maisua lanbidez, erreportaria bokazinoz,Markos Estebanezeri gaztetatik eta fami-liatik datortso argazki zaletasuna. Bereaita, Javier Estebanez, frankismo garaiankanpoan bizi ziran gernikarrentzako "Bri-sas Gernikesas" aldizkariaren hastapene-tan egon zan. Baina bere izekoak, CeliaEstebanezek, Errigoitiko maistreak ira-katsi eutson argazki mundua maitatzen.

J.A. Arana Martijak bere lagunekaz sortutako "Bogamazua" ize-neko zortzikoteak, abestu eta ekintza kultural ezberdinak antolat-zen ebazan, hona hemen tronpa txapelketa baten sari banaketan.

Santa Zezilia koralaren kontzertuaGernikako Andra Mari Eleizan.

Koruaren laugarren iladan JoseAntonio Arana ikus daikegu kantetan.

Seminarioan nengoala, armonia ikasi neban JulioValdesegaz. Gernikan "Bogamazua" zortzikoteasortu neban, lagunekaz Lourdesera bidaia bategiteko. "Bogamazua" izena geure abizenenlehenengo letra hartuta ipini genduan: Barren-kua, Omaetxebarria, Garay, Arzanegi, Magunagoi-koetxea, Arrien, Zubiaurre, Unceta, eta Arana."Ochote"rako euskal kantu batzuk armonizatunebazan, Lourdeseko bidaian kantatzeko. Bidaiahorretan ezagutu neban Jose Antonio Aguirre,Donibane-Loitzunen. Andra Mari Korala bainolehenago, "Coral Santa Cecilia" sortu neban DonRicardo abadeagaz batera.

U: Zer deitzozu Gernika-Lumoko liburutegiakzeure izena eroateari?J.A.A.M: Ni liburu artean bizi izan naz beti. Neureizena eroango badau liburutegi berriak, arkitekto-

agaz egon gurako neuke neure ideia batzuk emo-teko. Poztekoa da batzuk behintzat, nigaz etaneure lanagaz gogoratzea, ze beste leku batzutanegin deustez omenaldiak, esate baterako, BilbonUrrezko Luma emon eusten.

U: Gaur egun Euskaltzain emeritoa, baina ikus-ten da geldirik ez zagozala...J.A.A.M: 75 urte egiten dozuzanean emeritoa egi-ten zaitue, baina eskubide guztiko Euskaltzainanaz. Geldi ez neuke gura egon inoiz, mogitzenzaren bitartean, zeure barne espiritua eta indarraeta gogoa...dana mantentzen dozu. Hementxedaukodaz apuntatuta egiteke dauden ikerlanak,egin beharreko 107 gauza. Horreen artean, Euskalkatezismoaren katalogo bat. 500 katixima edodaukodaz katalogatzeko. Gauza bitxien artean,nire hurrengo ta lehenengoko lana hauxe da.

hurrengo orrialdera doa

Markos Estebanez Busturialdeko edozeinpuntuan, edozein gertakaritan, edota

ekintza ezberdinetan topatu ahal doguargazkia aterateko prest. Oraingoan, bera

izan da argazkian harrapatutakoa.

Page 22: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 4342 URREMENDi

PERTSONAIAMarkos Estebanez

PERTSONAIAMarkos Estebanez

aurreko orrialdetik datorMarcos Esteba-

nez, de profesiónmaestro, reconoceque no es perio-

dista de profesiónporque en sus

tiempos había quesalir a Barcelona aestudiar la carrera

de periodismo,pero se siente

reportero. Siempredispuesto a retra-tar cualquier cosaque ocurra desdeOiz hasta Izaro.

Marcos, que prácticamente ha dado la vuelta al mundo, dice que Busturialdea es uno de los lugares másmaravillosos. Su rincón favorito para perderse es el alto de Ogoño, donde pasa muchas horas.

"Beti izan dogu etxien afizinoa, ta ikusten dozunagero egiten dozu zuk. Lehenengo nire anaiarenkamara euki nuen, gero ni nabegetan egon nintzeneta erosi nuen beste kamara bat, eta gero izekok erre-gala dosten kamara on bat."

Lehenengo erretratua atara ebanetik hona, Markos-ek 8 argazki-kamara profesional euki dauz, eta bel-dur barik esan ahal dogu bere objetiboak ez daua-la izan etenik Busturialdeko errealitatea erakusten.Bere triangelu magikotik urten barik, beti bere

motorrean, hasi goizetik eta gabera hainbat herri-tara heldu leike: Bermeo, Mundaka, Gernika edoLekeitio, eta danetako argazki piloa dauko. Gureinguruko kontu gitxik egiten deutse ihes.

"Kalendarioan ipintzen dot zer gauza dauden, kulturekintzak, sari banaketak, etabar. Gainera, suertiedekot jente asko ezagutzen dotelako, txoko, udal-etxe, zein herrietako elkarteetan, ta abisatzen dostie.Oizetik Izarorarte edozein lekutan topa al nauzue".Argazkigintzaz dauan zaletasuna hain da haundiabatzuetan komunikabideei eurei aurreratzen jake-la; urtebetean 28.000 argazki digital atara dauz.

Busturialdearen historiaren zati bat, Markosekmaiatasunez gordeta daukozan negatiboetan

datza, eta berak diñoan lez "astirik izangobaneu erakusketak egin beharko neukoz Mundakan,Gernika-Lumon..."

Zaletasunak be argazkintzigaz bat datoz, mendizaleada, kirol guztiak gustetan jakoz: pilota, basket, txirrin-dularitza, arrauna, "eta surfa argazki onak egiteko"atsegin dauz. Euskal musikea be maite-maite dau,2000 disko baino gehiago daukoz eta gastronomia.

"Maisu Marcos" izenez ezagutzen dabe Munda-kan, bere ikasle ohiak seme-alabatzat daukoz etaherria bere bigarren herritzat. Bere bizitzakourterik onenak Mundakan maisu egon zireneko-ak direla diño eta orain " ahalegintzen naz ematenherriari, berak emondakoa. Bigarren herritzat hartudot, lagunak bertan dekotez, txokoko kidea naz, txi-kiteoan egoten naz, esku baloian parte hartzen dot,mila gauzatan nabil...".

Markos Estebanez-ek inguru-ko errealitatearen momentuezberdinak erretratatzendauz, gertatzen diren itxuraaldaketak erakutsi ahal

Markos beti egon da Mundakakoherriari lotuta. Argazkian Markos gaz-tetan, Atorrak erretratetako prest.

Page 23: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

URREMENDi 4544 URREMENDi

GEURE KIROLAK GEURE KIROLAK

GGEERRNNIIKKAA RR.. TT.. 3355UURRTTEEZZ EERRRRUUGGBBIIAANNBBUUSSTTUURRIIAALLDDEEAANN.. Adiskidetasuna, alkartasuna eta taldeko jokoa diraedozein errugbilariren oinarri eta Gernika Rugby Talde-ak 35 urte betetearen dohaina, hurrean. Denboreakaurrera egin dau eta klubak be bai, errugbiaren indarradanori erakutsi deuskue.

Lagun talde batek Unibertsitatean ebilzala errugbia zerzan ikasi, gustatu eta talde bat osatzea pentsau eban;baita egin be,1973an Gernika R.T.sortu zan; ordutik honaerrugbiak gure eskualdean klubaren laguntasuna daukoeta jendearen artean errotuta dago.125 jokalariko kluba,senior talde bi, jubenil bat, kadete bat, infantil bat, alebinbat eta pre-alebina dira, baina GRT errugbi eskolea besortu dau. Klubaren barruan errugbia garatzen dau, zeumeen kategorian jokatzen daben taldeak daukoz; gai-nera, Gernika-Lumoko ikastetxeetan errugbia zabaltzendabe, irakatsi, eta beste udalerri batzuetara be zabaltze-kotan dabilz. "Plan hau ez dau beste kirol batek egiten, eztaerrugbi klub batek be. Errugbiaren gainean berba egiteaadieraztea, erakustea dala pentsetan dogu. Ikastetxeetanordu lektiboetan unitate didaktiko batzuk emoten doguz."diñoe klubekoek. Orain dala 3 urte hasi zan dibulgazinoplana eta orain hasi da emaitzak emoten. "Errugbi eskole-agaz hasi ginanean, 8 ume besterik ez geunkan eta orain, 6eta 14 urte bitarteteko 50 ume daukoguz" GR taldaren 35urteei begiradatxu bat botaz, Bilbotik kanpo eta ingurue-tan sortu zan klub bakarra dala esan geinke eta R.T. jartzenbe aitzindaria. Gatxa da urrezko sasoia topetea "Esan leikesasoirik onena sortu zenekoa dala, 60 ume be euki gendu-zanean, kadete mailan, edo 1989-92 urteak taldea Ohorez-ko dibisinoan egon zanean, baina benetako urrezko aroa35 urteak izan dira, ze sasoi txarretan buru ataratea beurrezko aroa da" diñoe G.R.Taldekoek.Errugbiak gogorra emon arren, Gernika-Lumon klubakaparteko sentsibilitatea erakutsi dau gizarte funtzioan.Alde batetik,2004an,euskaldunen seme-alaba ziran jokala-ri atzerritarrak be klubean sartu ahal izateko proiektuadiseinatu zan. "Argentinagaz daukogun hartuemona horti-xik dator, klubean Argentinako diasporako jokalariak sartuziran, taldeko entrenatzailea eta kirol zuzendaria dan Jorgejimenez, hain zuzen" diñoe klubekoek.

El Gernika RugbyTaldea apuestaespecialmentepor apoyar el

rugby de base,con la rugby

eskola. Medianteésta se divulga elrugby en centrosescolares, y sedesarrollan las

categorías infantil,alevín, benjamíny pre-benjamín.

El G.R.T se fundó en 1973, y en sus 35 añosde historia, ha visto y ha contribuido a la evolu-ción de este deporte en Bizkaia, siendo el único

club de esas características en Busturialdea.

Durante los 10 primeros años de vida delGernika Rugby Taldea, el equipo gernikéstenía que ir a jugar los partidos a Derio,porque aquí no había campo de rugby.

El Gernika Rugby Taldea trabaja pordesarrollar el proyecto 2004-2008, unplan redactado donde se establecenlos objetivos del club a largo plazo, y

que espera contar con la ayuda yapoyo de nuevos socios.

Beste alde batetik klubak, taldeko alkartasunabultzatzeko zelaian zein kanpoan, jokalariei "hiruga-rren denborea" eskaintzen deutse: alkarregaz egote-ko Basurde Rugby taberna. Klubaren historia osoan,beti egon izan da zaletu eta kirolarientzako lokal bat,jokaldiak komentatu, garagardo fresko bat hartu etahantxe. Diru iturria be bada GRTentzat. "Gernika-Lumon ipini zan lehenengo Txoznea geurea izan zan,

eta beti euki dogu tabernea klubean" diñoe harro.Gernika Errugbi Taldearen etorkizuna gau egunekoerronketatik dator. Kirolean: A senior taldea OhorezkoB Dibisinoan,kategoria gorenera igoteko Play off joka-tu gurean dabil; senior B taldea eta Kadete taldeak,euren kategorietan,Euskal Liga jokatzen dabe eta gai-nontzekoak: umeak, alebinak, benjaminak eta pre-benjaminak eskoletako txapelketak.Klubaren planei jagokenez,"2012an kategoriarik gore-nean egon behar genduke, 200 jokalari baino gehiago-gaz,eskola bat Busturialdean,beste bat Lea Artibain etadiru sarrera nahiko eliteko talde baten eskola haundibaten egoerea aurrera atarateko eta.Azken baten,2004-2008 proiektua bete".

G.R.Taldeari esker Bustu-rialdean errugby zaletasu-na handituz joan da.

Gernika Rugby Taldeakindar guztiaz borrokatu dau35 urte bizirik mantentzeko.

1973-74-ko G.R.Taldearen Jubenilak, eki-poaren lehenengoko taldea izan zana.

G.R.T taldeak 1989-90eko “División de Honor” zalako-an txapeldun izan zan. Hortxe eskuratu eban titulua.

Page 24: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido

46 URREMENDi

IRAGARKIAK correo ordinario: Urremendi, Gernika-Bermeo, Ladagarapen Alkartea.

Domingo Alegria Enparantza, Z/G. 48300 Gernika-Lumo (Bizkaia)teléfonos: 94 625 06 06/ 688 61 66 22/ 657 79 08 36correo electrónico: [email protected]

SE BUSCAPERSONA PARA LA LIMPIEZA DELHOGAR Y PLANCHA. 2 O 3 DÍAS A

LA SEMANA, MAÑANAS.ERRIGOITI (ZONA DE OLABARRI)

IMPRESCINDIBLE COCHETELEFONO: 619409247

SE VENDE PISO EN BERMEO POR 166.000 €,4 HABITACIONES,SALA,BALCÓN,EXTERIOR,70 M2,EN EL PARQUE

"LAMERA",CÉNTRICO.TEL.: 658730639

EMAIL: [email protected] OFRECE ABOGADA,AINTZANE

AYASTUY TORREALDAY

C/ GRAN VÍA 8, 1º, dpto, 7 BLBAO 48001

TELEFONO Y FAX:94 424 16 11MOVIL: 629097150

MUNDAKA- BILBAO

CLASES DE INGLÉSLICENCIADO DA CLASES PARTICULARES

DE INGLÉS EN GERNIKA.TODOS LOS NIVELES, PREPARACIÓN DE EXÁMENES,

EOI,FCE,REFUERZO,CONVERSACIÓN,ETC.

TELEFONO PARA CONTACTAR:944653851 - 680228233

ANUNCIATE GRATISSI QUIERES BUSCAR U OFRECER

EMPLEO, ANUNCIAR DEMANDA YOFERTA DE VIVIENDA, COMPRA-VENTA DE VEHÍCULOS, PRODUC-TOS AGRÍCOLAS, ANIMALES, INS-TRUMENTOS MUSICALES, ETC...

LLÁMANOS 94 625 06 06ZEURE IRAGARKIA DOHAIN

EMPLEGU BILATU EDOTA ESKEINI,ETXEA EROSI EDO SALTZEKO,KOT-XEAK,BASERRIKO PRODUKTUAK,

ANIMALIAK,MUSIKA INSTRUMEN-TUAK,ETABAR...

DEITU GEURE TELEFONORA 94 625 06 06

KLASE PARTIKULARRAK ESPERIENTZIADUN IRAKASLEAK

KLASE PARTIKULARRAK ESKAINTZEN DITU. LEHEN HEZ-

KUNTZA ZEIN DBH-RAKO.GERNIKAN.

TIFA: 656 772 012

OFREZCO CURSOS-CLASESPROFESORA DE DISEÑO GRÁFICO,CON EXPERIENCIA EN CENTROSPRIVADOS, SE OFRECE PARA DARCURSOS DE FREEHAND, PHOTOS-HOP, QUARKXPRESS, INDASING,

DISEÑO Y MAQUETACIÓN.PARTICULARES, EMPRESAS Y

ACADEMIAS. 649380590E-MAIL:[email protected] SE VENDE

TERRENO EDIFICABLE 3500 M2

PARA UNIFAMILIAR EN UN LUGARPRIVILEGIADO A 10 MINUTOS

ANDANDO DE GERNIKA.VISTAS INMEJORABLES

659 639 666SE OFRECE

PARCELA DE GARAJE CON MANDOA DISTANCIA EN LA ZONA DEL

CAMPO DE FÚTBOL DE BERMEO.PRECIO: 60 €/mes.TEL.: 658730639

EMAIL: [email protected]

CURSOS CAD 2D Y 3D (GERNIKA)

AUTOCAD 2 Y 3D, MECHANICAL DESKTOP 3D, ARCHITECTURAL DESKTOP 3D, SOLID EDGE 3D,

UNIGRAPHICS 3D.TELEFONO: 665 71 18 67

E-MAIL:[email protected] ETXE BAT SALGAI MUNITIBARREN

LEKEITIO,GERNIKA,ETA ZORNOTZATIK 15MINUTURA.400 METROKARRATUKO LUR

AZALERAREN GAINEAN ERAIKIA 200METROKARRATUKO ETXEBIZITZA HIRUSOLAIRUTAN BANANDUA.LAU LOGELA,BATAHIDROMASAIEKO BAINERAREKIN(185x1 10) ETA JANSLEKUA EGOKITUA BARNEAN.LAU KOMUNE.LEHENENGO

SOLAIRUAN BIAUTO APARKATZEKO LEKUA25m²KO TXOKOA,SUKALDE OSOA JARRIA

ETA TXIMINI RUSTIKOA.ARI MUSIKALAETXEGUZTITIK.ETXEAREN KOKAPENA OSO

ONA,EGO-EKIALDERA BEGIRA.SALNEURRIA 445.000 EURO

(74MILIOIPESETA) SALNEURRIARI BURUZHITZ EGITEKO PREST.

TLF: 653730970

BUSCO TERRENOSE BUSCA TERRENO EN

ALQUILER PARA PLANTACIÓN DE KIWI. ALQUILER DE LARGA

DURACIÓN.LLANO O CON POCO DESNIVEL.

MÍNIMO 5 HAS. CON POSIBILIDAD DE CAPTACIÓN DE

AGUA PARA RIEGO AGRÍCOLA.CONTACTAR CON:

630 06 83 84 (Lander) o94 625 76 09 (Urremendi)

Envianos tus anuncios a:

SE OFRECE MUJER EUSKALDUN PARA LA

ATENCIÓN Y CUIDADO DE PERSO-NAS DE LA 3ª EDAD, EN DOMICILIOPARTICULAR HOSPITALES O RESI-

DENCIA. POR HORAS, DÍA YNOCHE. MUCHA EXPERIENCIA Y

TRATO AGRADABLE. TAMBIÉNPARA TAREAS DOMÉSTICAS. ZONA

DE BUSTURIALDEA O MUNGIA.TLF: 627 293 814

SE OFRECEPARA TRABAJAR MAÑANA O

TARDE EN EL SERVICIO DOMÉSTI-CO, O COMO AYUDANTE DE COCI-NA LOS FINES DE SEMANA. DISPO-

NE DE VEHÍCULO PROPIO.TLFN: 615 766 534

GERNIKAR BIKOTEAALOKAIRUZKO ETXE BILA DABILGERNIKAN EDO INGURUETAN.

TLFA: 655 738 624 EDO 656 772 012.

COMPARTO COCHE PARA IR A DIARIO DE GERNIKA A AZPEITIA.

SALIDA A AZPEITIA: 7:00HVUELTA A GERNIKA: 15:00H

JORGE: 653153147

Page 25: KOMIKIA PIL PILEAN - Urremendiurremendi.org/uploads/12.pdf · la comarca.Es muy importante conocer que tenemos una riqueza propia tanto en la costa como en el interior.Y en este sentido