Download - KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

Transcript
Page 1: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren
Page 2: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 3

ZUZENDARIA:Pedro María Garay

ARTE ZZUZENDARIA:Pedro María Garay

DOKUMENTAZIOA: Rafael Urien

ERREDAKZIOA: Lourdes Arroitajauregui,

Rafael Urien, Laura Perez,Maider Arazosa.

EUSKERA KKORDINATZAILEA:Esther Korta

DISEINUA EETA MMAKETAZIOA:Alicia Rojo

KOMIKIGILEA: Alex Orbe, Egoitz Moreno

ARGAZKIAK: Pedro Garay, Rafael Urien, Laura

Pérez, AZTI-Tecnalia, M.U, Impesca, ANABAC.

KOLABORATZAILEAK:Antonio Pou, Mikel Unzueta,

Azti-Tecnalia.

ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09

PUBLIZITATEA:688 61 66 22/ 657 790 836

KORDINATZAILEA:Nueva Europa Diseño, Imagen y

Comunicación, S.L

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A

ALE KKOPURUA: 16.000 ale

ARGITARATZAILEA:URREMENDi, Gernika-Bermeo

Landagarapen Alkartea. DomingoAlegria Enparantza, z/g. 48300

Gernika-Lumo (Bizkaia)e-mmail:

[email protected] oorria:

www.urremendi.orge-mmail:

[email protected] oorria:

www.busturialdea-urdaibai.com

LEGE GGORDAILUA: BI-2675-06

11.zbk LABUR

w w w . b u s t u r i a l d e a u r d a i b a i . c o m

3 IRRIMARRA4 EDITORIALA5 PIL PILEAN6 GAURKOTASUNA

ERREPORTAIA: La Caza en UrdaibaiB-HERRIAK

20 AMALUR"LUR ABERATS": Nekazaritza Ekologikoa / Helichrisum Stoechas "ITSASGORA": Itsaskia gabonetan / Itsas Datila

28 GEURE ALTXORRAK: La Isis-Fortuna de Peña Forua30 ZER EGIN ETA NORA JOAN

RUTA: Txakolinaren itzalpean. GASTRONOMIA: Boliña Viejo Jatetxea

36 MUNDUTIK ZEHAR:Por Tierras do Miño

38 ARTISTAKDANTZARIA: Olaetatar BittorPERTSONAIA: Juan Beaskoetxea "Urtza"

44 GEURE KIROLAK. Mendiko Motoziklismoa 46 IRAGARKIAK

6 GAURKOTASUNALa Caza en Urdaibai.

20 LUR ABERATS:Helichrisum Stoechas, sendabelar

42 PERTSONAIA:Juan Beaskoetxea "Urtza"

44 GEURE KIROLAK:Mendiko Motoziklismoa

URREMENDi 3

EDITORIALAGu geuk

BUSTURIALDEA BBETI BBIZI IIZAN DDA BASOTIK, AABELTZANTZATIK, AARRANTZATIKETA NNEKAZARITZATIK.ETA OORAIN?

Danok dakigu gure gizartea ezinbesteko eta beharrezko aldaketearenaurrean dagoala. Aldatzeak, barriztuteak, egokitzeak ez dau esan gura, ukoegitea, hutsaren hurrengoa bihurtutea. Geure inguruari errespetuz begira-tu behar deutsogu. Geroari begiratu...eta ikusi. Busturialdean ikusteak pro-dukzino alor guztietan dogun ahalmena baloratzeko eta onartzeko ikus-pegia esan gura dau eta produkzino alor bakotxa sustatzeko ekimen guz-tietan ezagutza barriak erabiltzea, ondiño bizirik dirauenetan edo jendeahaleginduak eta buru onekoak berreskuratu dabezanetan.

Busturialdearen birmoldaketeak barritzailea eta sortzailea izan behar daueta landa inguru dinamikoa mantentzeko, geure eskualdearen nortasuna-ri errespetatuz. Gure lurralde eta inguru naturalerako, lehen sektoreabehar-beharrezkoa dogula pentsetan badogu, Busturialdean izango diraneta izan ahal diran jarduera guztien artean, lehen sektoreak euki behar daumodernizazino eta sustapenik haundiena, nekazaritzak gizartean ospeaizateko, eta erkidegora zabaldu.

Gure nekazaritza proiektuak osoa eta integratzailea izan behar dau. Osoa,gazteek irizpide enpresarial eta barritzaileekaz, puntarengo ustiapenakgestionatu dagiezan. Integratzailea, ekimenak eta tendentziak alkartubehar dabezalako. Eurotako bat nekazaritza ekologikoa dogu, uzta espezia-litatea da, filosofia eta kultura bat, gure Biosfera Erreserbagaz armoniandagoana, hazten doana eta balore gehigarria, azpisektorean produkzinoabatzeko aukerea emoten deuskuna.

Nekazaritza ekologikoa martxan dago eta bere lehenengo fruituak beemon dauz. Ondiño enpresa lez bide luzea dauko aurretik eta baita ospe-dun proiekziorako be. Busturialdeari balore gehigarria emoten deutso.

Urremendi
Note
quitar Impesca, ANABAC
Page 3: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 5

4 URREMENDi

KOMIKIA PIL PILEAN

Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geuregizartean, zaborren birziklapena daukogu, gainditu gabeko irakasgaia. Herritarrok gehiago egin ahalizango gendula onartu behar dot, baina nire ustez, arlo honetan agintariak dira paper pasiboagoa jokat-zen dabenak, Gernika-Lumokoak, batez be. Zertarako balio dabe, kontzientziatze kanpaina garestihorreek, gero ez badaukagu birziklatzeko zaborrontzi aproposik, ezta nahikorik be? Gainera, Gabonakdirala eta arazoa larriagoa bihurtzen da. Zenbat taberna edo jatetxe dagoz Gernikan? Euretariko %90ekautoa behar dau, Gabonetan, batez be, birziklatzeko beira kopuru erraldoia botateko kontainerrak urru-negi dagozalako. Lotsagarriena da, Morga moduko herri “txikiak”, auzotarrentzat lekua irabazteko, zabo-rrontziak lurperatzea, eta “la Noble Villa Foral” delakoan, orain 20 urteko sistema eskas bera erabiltzea.Eta hau adibide bat baino ez da, gauza bera gertatzen da kartoien kontainer edo plastikozko ontziena-kaz. Am@Lurr@

los lectores opinan

Bidali zeure idatzia helbide elektroniko hontara:[email protected]

TXANPAN BOTILAK NON?

Cada vez más gente elige los pueblos rurales para hacer realidad su sueño de vivir en plena naturaleza.Esto, que también pasa en los pueblos de Busturialdea encaja muy bien con la política que han tenidolos ayuntamientos pequeños de consolidar la población. Pero habría que poner unas normas que obli-guen a los nuevos vecinos a respetar las costumbres de los pueblos que les acoge. Porque, ¿Qué pasacuando al lado del chalet o del adosado salen las vacas a pastar? ¿tenemos que darles desodorante paraque no huelan mal y para que no se les acerquen las moscas?¿Qué hace el baserritarra que vive de laventa de las verduras que cultiva en unos invernaderos, que construyó hace muchos años, pero queahora estropean las vistas de los nuevos vecinos? O, ¿tenemos que cortar los pinos para que no densombra a los terrenos del nuevo vecino, cuando los pinos ya estaban plantados mucho antes de que lle-gara o incluso de que a alguien se le ocurriera construir una casa en el terreno colindante?

Alguien se confunde. Un pueblo pequeño donde hay huertas cultivadas, vacas, ovejas, cerdos, gallinas yconejos no es un museo, es un pueblo vivo y con esperanza y quién se plantee vivir en el campo debeadaptarse a las costumbres del lugar y no imponer los hábitos urbanos a quienes vivimos en un pueblopequeño de toda la vida. Pero, ¿Qué pasa cuando los nuevos vecinos suman más que los vecinos desiempre?. K.G

URBANITAS TAMBIÉN EN BUSTURIALDEA

Page 4: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

6 URREMENDi

GAURKOTASUNA GAURKOTASUNA

URREMENDi 7

pasa a la página siguiente

Busturialdean, "alsalto" ehiza modali-tatea praktikatzen

dabenek oilogorraketa birigarroak diragehien ehizatzen

dabezan espezieak.

Las escenas de caza que pintaron los primitivos habitantes de Urdaibai, en las paredes delas cuevas de Santimamiñe, son el primer testimonio de la caza en nuestro entorno. HoyBusturialdea, con cerca de 22.000 has, es la mayor área de caza controlada de Bizkaia.

Con la llegada de los primeros fríos, a mediados delmes de octubre, miles de aficionados a la caza salen ala búsqueda de las codiciadas "piezas".Becadas y mal-vices son las especies más demandadas en nuestrazona, entre los que practican la caza "al salto". Una delas disciplinas de caza más duras, practicadas por loscazadores, que avanzan por el terreno levantando laspiezas,con o sin perro.Esta es la modalidad mayorita-ria en Urdaibai, zona gestionada ahora a través de laAsociación Txindorra Ehiza Kirol Elkartea. Una asocia-ción creada en 2005, formada por las 11 sociedadesde caza de la Comarca: Bermeo, Mundaka, Busturi,Foru, Gernika-Lumo, Muxika, Gautegiz-Arteaga, Iba-rrangelu, Arratzu, Ereño, más una sociedad de cazacon arco.Julián Barandika,es el presidente de la Socie-dad gestora que coordina a estas sociedades de caza:"Este es el primer año que gestionamos la recién creadazona controlada de Urdaibai, y aunque todavía no haterminado la temporada, va mejor de lo esperado.Somos más de 1000 cazadores socios, más los no aso-ciados.Además,es un terreno muy grande,controlarlo escostoso". La creación de una zona controlada enUrdaibai, que sigue la experiencia llevada a cabo enotras zonas de Bizkaia por la Diputación, mantiene elmismo objetivo de proteger y mejorar la riqueza fau-nística, y la calidad de la actividad de la caza. La Dipu-tación Foral de Bizkaia, ha realizado una ordenacióncinegética especifica de la comarca que determina elnúmero de cazadores que puede soportar un terreno,y el número de capturas permitidas. Para manteneruna caza sostenible, esta planificación garantizamayor calidad para el cazador porque se evita la satu-ración del área en cuestión, y protege la fauna al dis-minuir la presión sobre las especies, por establecercupos de piezas: un máximo de tres becadas por jor-nada, y 10 piezas de las demás especies migratoriasautorizadas. Habrá menos cazadores, y se cazarámás ordenadamente. "Antes Busturialdea era una

OORRDDEENNAACCIIÓÓNN CCIINNEEGGÉÉTTIICCAA PPOORR UUNNAA CCAAZZAA SSOOSSTTEENNIIBBLLEE EENN UURRDDAAIIBBAAII

Busturialdean ehiza modalitate asko praktikatzen dira: nagusiena “al salto” deitzendana; postu fijoetako pasabideak, ehiza eremu estatikoak dira eta herriko alkarteek

gestionatzen dabez; eta basurdearen ehiza, batidak eginda. Laster, baimen berezikoitxaronaldi batzuk jarriko dira martxan, arkulariek burutzen dabezenen modukoak,

baina eskopetaz eraginkortasun handiagoa izateko.

zona libre, lo cual era un problema, para la seguridad de las personas, y paradisfrutar de la caza. No había una presión regulada", explica Javier Monge,Jefe de la Sección de Caza y Pesca Continental del Departamento de Agricul-tura de la D.F.B. Así, se han dispuesto 12 cuarteles de caza en la zona deUrdaibai: Campiña de Bermeo, Mundaka, Sollube, Forua, Bizkargi, Campiña

Page 5: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

8 URREMENDi

GAURKOTASUNA

viene de la página anterior

Gernika, Ibarruri, Berrekondo, Ikeria, Gas-tiburu, Arrola, Ibarrangelu-Ereño. "Cadacuartel de caza es diferente,porque se hantenido en cuenta distintos aspectos a lahora de delimitarlos, como característicasdel terreno, con más o menos pendiente, ola vegetación". Para acceder a estaszonas delimitadas la sociedad gestoraTxindorra Ehiza Elkartea reparte permi-sos entre las asociaciones de la comarca.Éstas a su vez los distribuyen por sorteoentre sus miembros.La otra mitad de lospases se reparten en las Oficinas Agra-rias de Bizkaia,a las que pueden accedercazadores del territorio histórico.Fuera de las áreas o lotes de caza existeuna zona calificada como refugio decaza,donde esta actividad está totalmen-te prohibida.Esa zona de especial protec-ción ocupa casi un 16% de superficie. Esahí donde reside la especial combinaciónentre la actividad de la caza, y la garantíade respeto al ecosistema en Urdaibai,que cuenta con esta zona protegida paraque las especies que lo habitan se con-serven de forma adecuada.La creación de la zona controlada de cazaen Urdaibai, viene a ser un primer pasopara consolidar una practica de caza pla-nificada, una caza acorde a los tiempos,una caza sostenible para todos.

Aurtengo ehiza denboraldia urria-ren 12tik urtarrilaren 22ra bitartekoa

izango da. Urdaibain barikuetanizan ezik egun guztietan ehizatu

ahal izango da.

Urdaibaiko kontrolpeko ehiza inguruaren gestinoarenbitartez, Txindorra Ehiza Alkarteak bera osatzen dabenalkarteen artean banatzen dau kontrolpeko ehiza eremuedo loteetan ehiza egiteko dagoan baimen kopuruarenerdia. Gainontzekoak Bizkaiko Nekazaritza bulegoetan

banatzen dira. Urte amaierarako baimenen kontua inter-neten kontsultatu ahal izango da.

Datorren urtean orkatzaren ehizazabaldu gura da, ze eskualdeanasko dago eta. Zelatan ehizatukoda, egunsentian, basotik geldi-

geldi, isiltasunean joanda.

Busturialdean mila lagunetik gorak praktikatzendabe ehiza, guztira 11 ehiza elkarte dagoz.

Urdaibaiko ehiza gune edo ehiza esparruak, lur alorbakotxaren ezaugarriak kontutan hartuta mugatu dira.

URREMENDi 9

Page 6: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

Bermeoko Udalak 2008rako aurkeztudauan udal aurrekontua 23,3 milioi euro-takoa da;hainbat barrikuntza daukoz udalkontuetan filosofia barria sartu daualako.Aldaketarik haundiena sarreren azpiatala-ri jagoko, jaso ahal dabezan diru lagun-tzak ez dabez kontutan izan eta. Holan,diru sarrerak errealak dira eta seguruak,eta aurrikusitako gastuak finantziatutaegongo dira beti; laguntzak jasotekotan,egin barik dagozan beste proiektu edoekimenetan erabili daitekez.Beste nobedade bat,Beruala,eta Kirol etaOngizate Patronatuak moduko erakundeautonomoen finantzaizioa da, udalakautogestinorako gaitasun haundiagoaemongo deutse, diru-laguntzak edoinbertsinoak gobernatzeko. Adibidez,Beruala Bermeoren Urigintza Berreskura-penerako Alkartearen esku itziko da udaljabetzako ondasunen gestino plana.Kirol Patronatoak be inbertsinoak izangodauz udalerriko kirol instalazinoak hobe-tzeko batez be, ta gainera, udalerriak kirolarloan daukozan beharizanak jakitekoazterketa egingo da, gero horregaz planestrategiko bat burutzeko. Ongizatearijagokonez, 2008an emakume eta gizonenarteko berdintasunaren diagnostikoagaratzea aurreikusi da.Zaharren egoitzakoobren hurrengo fasea onartu ta burutzea

be, ta udalerriko Eguneko Zentroa mar-txan jartzeko pausoak emotea dira egitas-mo nagusietako batzuk.Bermeoko Udalak 2008rako planteatudauan inon dan azpiatalik haundienainbertsinoena da, gehienak UrigintzaSailerako, Lamerako parkea konpontzeada jarduera nagusia. Faseka burutukoda, jende asko ibiltzen dalako bertandana batera egiteko.

10 URREMENDi URREMENDi 11

GAURKOTASUNABherriakAJANGIZ

Bherriak

BERMEO

Ajangizko Udalak herriko zenbait bide konponduko dauz.

TTRRAABBAA BBAAKKOO UUDDAALLEERRRRIIAAAjangizeko Udalak leku publikoetarako eta udal eraikuntzatarako sarbideak hobetu-ko dauz. Horretarako, Akzesibilitate Plan Nagusia burutu dau Ajangizeko herritarreneta bisitari guztien bizi-kalitatea eta baldintza bardintasuna hobetu guran.

Gaur egun, Ajangizeko Udalak ez dauko ezindunentzako aparteko sarbiderik eta herritikibiltzeko hainbat eta hainbat traba daukez. Udalak, konpondu guran, Akzesibilitate Planosoa idatzi dau udalerriko traba arkitektonikoak kentzeko.Proiektua idatzi aurreko azterke-ta baten zehaztu dira leku publikoen eta udal eraikuntzen gabeziak eta Planaren lehenta-sunak zeintzuk izango diran.Euron artean,Udaletxearen ondoko herriko tabernarako sarbi-dea egokitzea eta Kanpantxuko frontoirako sarbidea errazagoa egitea dagoz,nagusientza-ko edo ezindunentzako arranpa sendoak ipinita. Eleizalde Plaza inguruko eskilarak barrituegingo dira eta ondoko arranpea konpondu, ze guztiz apurtuta dago.Udalerrirako sarbideak hobetu beharrean eta gaur egun Kultur Etxea dan lehenagokoAbadetxearen beharrak aprobetxatuz, Ajangizeko Udalak igogailua eta egokitutakozerbitzuak ipini dautsoz eraikinari.Danengaitik eta danentzako proiektua.

Herriko plazara doazen eskilarak eta arranpea be barriztuko dira Ajangizen.

AAUURRRRIIKKUUSSPPEENN HHAAUUNNDDIIAA GGAARRAAPPEENN HHAAUUNNDDIIRRAAKKOOBermeoko udalak udalerriaren garapenegokia eta gaur egunekoaz konprometi-duta, datorren ekitaldirako aurrekontubarria eta zehatza dauko udalerrianburutuko diran udal proiektuen etainbertsinoen mesederako. Aitagarriene-takoa Lamera parkea konpondutea izan-go da, hainbat herritar eta bisitarirenatseden lekua.

Bermeoko Lamera parkea herriko gune inportantea da.

Lamera parkea barrituteko proiektua herrianegingo diren inbertsino aitagarrietarikoa da.

Page 7: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 1312 URREMENDi

BherriakGAUTEGIZ-

ARTEAGA

BherriakMUXIKAHHEEZZKKUUNNTTZZAA ZZEERRBBIITTZZUU BBAARRRRIITTUUAA

Muxikako Udalak herriko umeei hezkuntza zerbitzu egokia emon gura deutse.Horregaitik, bere jarduera programaren barruan, Urretxindorra ikastetxea konpondu-teko beharrak gestionatu dauz. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak emondako diru-laguntzeagaz, ordaindu da 246.410 €ko inbertsinoa.

Muxikako Udalak hartuemon ona dauko Urretxindorraeskoleagaz eta antolatuten dauazan jarduera batzuetanparte hartzen dau.Ikasleek zerbitzu ona izateko,beharrez-koa zan instalazinoak barriztea eta euria danean ikasleekaterpea izateko,olgetalekuko zati estalia luzatzea.Muxika-ko Udalak behar ziran gestinoak egin ebazan ikastetxea-ren erreformea burututeko eta zemendian amaitu dira.Aterpe barria eraikinaren atzealdean dago, eskuman.Egurrezko hiru arkupeko teilatu ondaduna egin da etaegoazan maila biak kendu eta ranpea ipini da.Instalazinoen barriztuteari jagokonez, kanpoko egurra-ren ordez aluminioa ipini da, apurtuta egoazan balaus-trak konpondu dira, lehenengo solairuko komunetandutxa bi ipini dira, altzariak eta gordeteko biltegia eginda eta etxaurrea garbitu eta margotu egin da.Muxikako eskolan 50 ume dabilz eta ikasleek daukezanbeharrizenentzako egoki geratu da barriztu eta gero.

Muxikako Urretxindorra Eskola guztiz barriztuta gelditu da.

Urretxindorra esko-lako umeek aterpe-an olgetako eguralditxarra dagoenean,teilatupe hau eraikieban Udalak.

Gaur egun eskolea lehenagoko "neskeneskola" zanean dago; orain dala urte ba-tzuk barriztu eta konpondu zan eta gauregun konponduko dan eraikinaren aurre-an dago. Gautegiz-Arteagan 52 umedagoz matrikulatuta Lehen-Hezkuntzaneta hainbat ume Haur-Hezkuntzan.Ondoko eraikina konponduta, lehengo"mutilen eskolea", haraxe pasatuko da 0-3urte bitarteko umeen Haur eskolea etaleku gehiago izango dau gaur egungozentroak; jantoki zerbitzua be badauko."Mutilen eskolea" konpontzeko proiek-tua gestino eta tramite administratiboluzeen fruitua da. Urtearen hasieranaurkeztu zan proiektua eta Eusko Jaur-laritzak %75 diru-laguntzea emon eban.

Halanda be, lehiaketa publiko baten etagonbidapen batzuen ostean, proiektuabehin eta berriz hutsik geratzen zan.Azkenean, irailean, Gautegiz-Arteagakoudalak lortu eban Eusko Jaurlaritzarendiru-laguntzearen prorrogea eta beha-rrak hasi dira; proiektuan prezioen erre-bisinoa be sartu da.

Eraikinak beheko solairua eta lehenengosolairua daukoz; oso osorik konpondukoda, tejabana bat be egin gura da olgetaleku estalia eukitzeko errekreoetan.10 hilabeteko epea dauke beharrak amai-tuteko eta datorren ikasturtean, 2008koudaren ostean, eraikin barria martxanhastea itxaroten dabe.

HHEERRRRII EESSKKOOLLAAKK BBIIZZIIRRIIKK EEUUKKIITTZZEEAARREENN AALLDDEEGautegiz-Arteagako mutilen eskola zaharrak barrizteko proiektua,udal hezkuntza ins-talazinoak haunditzeko eta herriko umeek leku haundiagoa izan dagien, martxandago. Gautegiz-Arteagako udalak gestino administratibo luzeak izan dauz, baina azke-nean aurrera atara dau proiektua eta Eusko Jaurlaritzaren %75 diru laguntzea dauko.

Gautegiz-Arteagako mutilen eskola zaharrak barrizteko lanak pasadan urrian hasi ziran.

Page 8: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

14 URREMENDi URREMENDi 15URREMENDi 15

BherriakSUKARRIETA Arratzuko Udalak udalerriaren garapen iraunkorra sustatu

eta herrirako sarbide egokiak garantizatu gura dauz.Horre-tarako Belendiz eta Olesko auzoen artean bidegorri bat egi-tea dauko aurrikusita. Izan be, ibilbide honetatik jende askoibiltzen da bizikletan edo oinez pasioan, horrek dakarrenarriskuagaz.Bidegorriak 3 kilometro izango dauz eta oinezkoentzako eta bizikletan dabil-zanentzako baino ez da izango; BI-2224 errepidearen paralelo egongo da.Ibilbideak seinalizazinoa, herriko argiak eta uri-altzariak eukiko dauz eta inguruandagozan etxebizitza eta jabetza pribatuetarako sarbideak errespetatuko dauz. Gaine-ra, Nabarniz eta Arratzuranzko kurutze parean, bidegorriaren segurtasun baldintzakhobetzeko aparteko ekintzea be aurrikusita dago. Arratzuko Udala Urdaibaiko Patro-natuaren erantzuna itxaroten dago proiektua garatzeko.

ARRATZU

BUSTURIAUdalerria hurrean egotea eta bertara sartzea eta urtetea erraza iza-tea dira Busturiko Udalaren helburuak.2008an garatuko dau Herri-ko Akzesibilitate Plana udalerriko ardatz nagusi bietan. Lehenengoekimena Axpeko herrigunea konpontzea izango da,hasi udaletxe-

tik,Kurtzio baselizatik pasau eta Axpeko tren geltokira,zuzen-zuzen. Akzesibilitate Planarenfase honetan beste hobekuntza batzuen artean,udaletxera sartzea errazagoa izatea lortukoda.Bigarren ekimena,Altamirako eskoletatik San kristobaleko tren geltokira izango da,espa-loiak zabaldu eta dagozan traba arkitektonikoak kenduko dira.Datorren urtean hasiko diranbeharrok garatzeko Busturiko Udalak Eusko Jaurlaritzaren %10 diru-laguntzea dauko.

EAEako Udalak termitek herri barruan, erreka bazterretakoeraikinetan batez be, eragiten dabezan kalteak dirala eta,ikerketa bat egin ostean, termiten kontrako tratamenduaipiniko dau martxan.Bost urtetarako izango da. Botikea ter-miten habietan botako da. Sistemea ez da kutsagarria etainstalazino erreza dauko:eraikinetarako sarbideetan,zuloak eginda,lurpean,leku jakinetan,termiten kontrako samu-tresnak ipiniko dira.Etxebizitza batzuen barruan be termiten arras-toa dagoan lekuetan zebodun kutxa txiki batzuk ipiniko dira.Termita koloniek erleek modu-ko hierarkia dauke: termita beharginak emoten deutse jaten beste guztiei. Kolonia guztiazamaituko dala ziurtatuteko,botikeak beharginak erasotzen dauz,ze gainera eurok dira erai-kinetan kaltea eragiten dabenak. Tratamendua hasten danean, enpresak berak aztertukodauz aldiro instalazinoak. 120.000 € da aurrekontua, udalak ordainduko dau, baina diru-laguntzak eskatuko dauz. Gainera, udalak hezetasunaren kontrako edo bestelakoetarakoobra-baimenen %99 be ordainduko dau, beti be termitekaz amaitzeko bada.

Bherriak

SSAANN AANNTTOONNIIOO HHOONNDDAARRTTZZAARRAAKKOOSSAARRBBIIDDEE SSEEGGUURRUUAA EETTAA PPIILLAAKKEETTAA BBAARRIIKK Sukarrietako Udala udalerria berrantolatu eta herritarrei erreztasunak emoteko aha-leginetan dabil. Horrexegaitik, San Antonio hondartzarako eta Abiña auzorako bide-ak barriztuteko proiektua aurrera daroa. Proiektua onartua eta ikus-onetsia izan da.Inguru honetan norabide biko bidea eta aparkalekuak egingo dira eta espaloiakzabalduko dira. Gerora, trenbidea erdibitu egingo da eta zubia pasauko da gainetik.

Lehen, Sukarrietako Udalak hondartzaren iparekialdeko ingurua konpondu eban, apar-kalekuak, berdeguneak eta egurrezko bankuak eta mahaiak ipini ebezan; oraingoan,herritarrentzat eta bisitarientzat segurtasun neurri gehiago ipiniko dau: hondartzarenaldameneko eraikinen espaloiak zabalduta, autoek harrapatzeko arriskurik ez da egon-go, gaur egun atariak errepidea joten dagoz eta. Gainera, beharrak trafikoa arindukodabe,udan batez be, izan be,eragozpen asko sortzen dautsez,bai sukarrietarrei bai hon-dartzara datozenei. Barrikuntzeagaz beste karril bat zabalduko da ibilgailuek norabidebietan ibili ahal izateko eta 50 aparkaleku egingo dira. Kontua da autoek buelta osoaemon barik, hondartzara sartu eta urten ahal izatea, orain bide bat baino ez dago eta.

Udan aparkatzeko arazo gitxiago egongo da. Proiektu haundia da, Abiña auzokoekudan jasaten dabezen aparkatzeko arazoak eta bestelako eragozpenak murriztutekoeta bizilagunen bizi- kalitatea hobetzeko pentsatua. Horregaitik, udalak beharrakahalbait arinen hasi gura dauz.

Sukarrietako SanAntonioko hondar-

tzaren bista ederra.

ELANTXOBEElantxobeko "Asador" taberna-jatetxeak barriro zabalduko dauzateak abenduan.Elantxobeko Udalak herriko "Asador" jatetxearengestinoa emon dau 9 hilabetetan zarratuta egon ostean. Lokalabarriztau egin da, eskaratzeko instalazino barriak, berogailu siste-

mea eta lokala oso-osorik egokitzea dira behar aitagarrienak; Udalak inbertsino haundiaegin dau. Taberna-Jatetxea herriaren erdi-erdian dago, tabernea eta 50 bat lagunentzakojantokia daukoz. Udalerrian azpiegiturak hobetzea, elantxobetarrek denbora librerakoleku gehiago izateaz gain, gizarte eragile eta aberasbide be bada, ze holan, Elantxobekbisitariei eskaintzen dautsezan edertasuna eta zerbitzuak gehiago izango dira.

Page 9: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

Gernika-Lumoko Udalak EAJ-PNV talde politikoak uraren prezioaaztertzeko batzordea sortu, zerbitzuaren bidezko kostea topatueta Bilbao Bizkaia Ur Patzuergoan sartzeko aukerearen gaineanegin deutson planteamenduaren aurrean, urriaren 25ean Ur Pa-tzuergoagaz izandako lehenengo batzarrean aurkeztu eban lez,udalerrian uraren prezioa bajatzeko jarrerea mantentzen dau.

Udal Gobernu taldeak erantzuna emoteko denborea luzatzeko aitzakia baino ez dala ustedau.Holan,lehenengo uraren prezioa bajatzeko eskabidea manteniduko dau eta gero azter-tu, Bilboko Uren Patzuergoan sartu edo ez. Gernika-Lumoko udalak zerbitzuaren gestinoa

16 URREMENDi URREMENDi 17

Ereñoko Udalak udalerrian oinarrizko zerbitzu azpiegiturakipintzen segiduten dau. Urtea amaitu baino arinago, Elizaldenaparkaleku publikoa izango dau Ereñok. Herritarrek hainbate-tan eskatutako proiektua egia bihurtuko da. Proiektu garestihonen ordainketarako, Ereñoko Udalak finantza-gestino ahale-gin ikaragarrria egin, eta Bizkaiko Foru Aldundiaren diru-lagun-tzea lortu dau, baita Eusko Jaurlaritzakoa be, Nekazal InguruenGarapenerako EREIN programaren bitartez. Guztira lau solairu egin dira aparkalekuen zelaia-ren azpian, lehenengo biak parkinerako, hirugarren bat Kultur Etxea izango danerako, etaazkenengoa udal lokaltzat gordeko dana.Kokapena inguruagaz harmonian dago.

Errigoitiko Udalak 75.000 € inguruko aurrekontua dauko, azke-nengo udal bilkuran onartu eban udalerriko Gazte Leku proiek-tua garatzeko. Gazteen Zentroa La Villa auzoan egongo da eta2008an hasiko da martxan. Beharren aurrekontua 75.000 € ingu-ruan ibiliko da, obra zibilaren 49.523 € eta ekipamenduaren gas-tuagaz, 25.174 €. Gastuok ordaintzeko, Udalak Bizkaiko ForuAldundiko Gazteria Sailean eskatu dau diru-laguntzea.

La Villa auzoaren barriztatze urbanistikoaren proiektuan Errigoitiko Udalak 60,5m2lokala eraikiko dau gazteen topagune eta denbora librerako. Beharrak amaituta,2008an martxan hasiko dala pentsetan dabe. Udalak kudeatuko dauz zerbitzuak etahasi da horretarako tramiteak egiten.

Foruko Udalak zemendian inaguratu dau Ibarrako bizitegi-gune barria. Beraz, amaitu dira auzo barri honetako beha-rrak; 33 etxebizitza dagoz, %25 Babes Ofizialekoak diraherritarrek etxebizitza duin bat izateko aukerea eukidagien. Euron artean 55m2 bi, 90m2 beste bi eta 75m2 lauetxebizitza dagoz, neurriak kontutan hartuta 79.000€ eta113.000 € bitarteko prezioagaz. Proiektu hau, gaur eguneko Etxebizitzearen legearenaurrekoa izan danez,etxebizitzak informazino batzorde batek emon dauz.Gainera,auzohorretan herritik pasakeran ibilgailuen abiadea gitxitxeko alkargunea egiteko beharrakbe amaitu dabez. Proiektu honek bultzada haundia emon dautso herriari eta herriakizango dauan garapenari; izan be, alkargunea herritarren bizi kalitatea hobetzeko egin-go dan udalerriaren garapen urbanistikoaren lehen pausoa baino ez da, trafikoarenarriskuak eta trabak sahiestu eta oinezkoentzako seguruago izateko hain zuzen be.13.860 metro koadrotan burutu dan Uri-ordenazinoaren kostua 1.243.000 € izan da.

EREÑO

ERRIGOITI

FORU

Bherriak

GERNIKA-LUMO

Bherriak

IBARRANGELU

KORTEZUBI

Mendatako ekimen turistikoko zentroak, Idatxe Etxeak,bisitari kopuruaren balantze positiboagaz amaitu dauuda eta udazkeneko denboraldia. Mila lagunetik goraizan dira bagil eta urri bitartean zentro honek eskainidauazan zerbitzuak erabili dabezenak. Bertan, Mendataeta eskualdearen informazino turistikoa, baserriareninterpretazino zentroa, diasporaren gaineko erakusketea,

aterpetxea, kanpoko rokodromoa eta Euskadiko BTT zentroaren lehenengo harreralekua dagoz. Hemendik, turisteari bizikletaz egiteko ibilbideen, bizikleta alokariruen...gainean behar dauan informazino guztia emoten jako. Bisitari gehienak, 700 bat lagun,garagarrilean eta agorrilean etorri dira. Euskal Herritik Mendatara Bizkaitik etorri diragehien, % 65,3 Busturialdetik bertatik. Estatu mailan ia %50 katalanak izan dira. Bestelurraldei jagokenez, frantsesak dira gehien etorri diranak, baina Australiatik, EEUUtik,Perutik edo Argentinatik be etorri dira. Mendatako Udalak zentroa udalerriko bizitzea-ren elementu dinamizatzailea izatea indartu gura dau eta datuok laguntzen deutsoe.Aparteko balioa eransten deutson turismo erreferentzia-puntua da.

Kortezubiko udala herriko umeen beharrizanak betekodauazan hezkuntza osagarri egokia eskaintzeko beharre-an dabil. Udalak badaki udalerrrian ez dagoala eskolazkanpoko jarduera eskaintza egokirik herriko umeentzateta euskaltegira edo musika eskolara Gernika-Lumorajoan behar dabela. Horregaitik, herriko gazteenei udalerri haundietako umeek daukezanaukera berdinak emon guran, Kortezubiko udalak holako jarduerok diruz laguntzea era-bagi dau urriko osoko bilkuran. Orain arte ekimena polikiroldegiaren kasuan baino ezzan egiten. Hemendik aurrera, Udalak Kortezubiko umeek jarduera hauetan be, Euskal-tegian edota Musika Eskolan matrikulatzeko, Gernika-Lumon erroldatuta ez egoteagatikordaindu behar izaten daben gehigarria ordainduko dau.

Herritarrekaz adostutako udal-ordenantza barri batekarautuko dau Ibarrangeluko frontoia zelan erabili. Udalakorain dala gitxi onartu dau frontoi zaharraren eta KulturEtxearen ondoan dagoan kirol-azpiegitura honen orde-nantzea; bere erabilerarako eta gozamenerako herritarguztien eskubidea garantizatuko da. Zerbitzua herriaren-

gaitik eta herrirako danez, Udalak ordenantzea egiteko orduan heritarrek gura dabenakontutan euki gura izan dau eta horregaitik, ibarrangelutarrakaz batzartu ostean, denekadostu eben frontoiaren erabilerea zein izango zan, erabilera egokia eta errespetutsua,baita udako eta neguko ordutegiak,erabiltzaile bakotxaren txandea edo egoteko denbo-rea eta instalazinoaren alokairua be, ibarrangelutarrentzat prezio sinbolikoan. Frontoiabehar dan moduan erabilteko, txarto egoazan zatiak konpondu dira, esate baterako du-txak. Gainera, udalak frontoiko argien kontua be laster konpuduko dau, ze fokala eta no-rabide bakarrekoak direnez, jokoa ondo ikustea galazotzen dabe.

MENDATA

gernikarren ongizaterako izatea gura dau.Horrexegaitik,ez deritxo bidezkoa,Gernika-Lumo-ko biztanleek etxeetan eta dendetakoek gehiago, Bizkaiko beste udalerri batzuetakoekbaino 3,3 aldiz gehiago ordaintzea uraren tarifa fijoa. Gainera, etxebizitza eta jarduera eko-nomikoetan Gernika-Lumo Busturialdeko Ur Patzuergoaren %60 dala be gomutatu dau.

Page 10: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 1918 URREMENDi

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

KA

PELB

I

BherriakMORGA

MUNDAKA

Morgako Udalak udalerriko eskaintza soziokulturala eta gastro-nomikoa zabaldu guran, eta Ganbe auzoko barriztu barria daneskola zaharren eraikinari erabilerea emoteko, bertan dagoanherriko txokoaren gestinoa adjudikatu dau. Orain arte, Udalakberak eroan dau gestinoa, baina hemendik aurrera, horrexetara-ko sortu dan alkarte batek eroango dau. Gobernu taldeak bada-ki zerbitzu hau herritarren erabilerarako eta gozamenerako dalaeta horrexegaitik, lokala zelan gestionau adosteko, asanblada bi burutu dauz herrita-rrekaz. Morgako udalak egin dabezan barrikuntzei esker lokalak txokoa izateko zer-bitzu guztiak daukoz. 100 bat lagunentzako lekua dauko eta sukaldaritza batzarreta-rako zein ikastaroak emoteko be erabili ahal izango da. Holan, erabilera multiofun-tzionala izango dau eta Ganbe auzoaren eta herri guztiaren bizitza indartuko dau.

Mundakako udalak udalerriko kaleetako aparkalekupublikoak arautzeko ordenantzea onartu dau. Aparkatze-ko lehentasuna,herritarrek izatea gura da,ez bisitariek;etabatez be udan, auto jabe mundakarrek izaten daben ara-zoa konpondu. Erroldan dagozan bizilagunek eta eurenautoa Mundakan inskribatuta, urtebete gitxienez, "titulu"bat jasoko dabe, horregaz, aurretiaz ipinitako ordutegi

baten,debalde aparkatu ahal izango dabe herri barruko aparkaleku publikoetan,eurentza-ko gordeta dagozan plazetan.Ordenantzak bizilagunek seinalizatutako aldeetan 15:30eta-tik 20:30etara aparkatzea proposatzen dau. Ordutegi honetatik aurrera, edozeinek erabiliahal izango dau plazea. Ordenantzea ez bada beteten 60€ isuna eukiko da.

MURUETA Muruetako udala Irukara auzotik Zuluagara doan herribi-dea hobetuteko beharretan dabil. Bide honek, Zuluagan,Eleizalderantz zuzenduten dan herribide nagusiagaz bategiten dau, auzoen arteko barruko komunikazinoa osotuz.Helburua bidea gaur egungo beharrizanetara egokituteabada be, bere nekazal izakerea be kontuan hartu eta jagongura da: soloen erabilerea, zabalera neurtua... landa ibilbideen jatorria galdu barik. Jar-duerea Aldundiak nekazal bideen hobekuntzarako zabalduten dauan urteroko plana-ren barruan bideratu da. Irukara auzoak gaurkotasuna eta antzinatasuna alkartzendauz: XVII. gizaldiko baserriek euren nortasunari eutsiz etxe barrien artean.

NABARNIZ Nabarnizeko Udalak gazteek eta umeek olgau etadenbora librea non pasau euki dagien, leku estali bateta zerbitzu soziokultural egokia eskainiko deutsez.Horretarako, EleIzalde auzoan dagoan Herriko GizarteEtxearen ordutegia luzeagoa izango da; zemenditikaurrera, martitzenetan eta eguenetan zabalik egongo

da. Gainera, KZgunea be bertan dago. Orain arte, umeen oporraldietan baino ez zanemoten zerbitzua, baina zelako onarpen haundia izan dauan ikusita, Udalak ordutegialuzatu egin dau. Halandaxe, astean egun bi egongo da zabalik 17:00etatik 19:00etara.Gazteek eta umeek denbora librea pasau eta jarduera soziokulturalak egiteko lekuaherrian bertan izatea da helburua.

Page 11: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 2120 URREMENDi

AMALUR AMALURLur Aberats Lur Aberats

Zuhaixka eta hesi naturalez inguratutako Bruselaza saila.Nekazaritza ekologikoak ekosistemearen ezaugarriak imitatzen dauz.

NNEEKKAAZZAARRIITTZZAA EEKKOOLLOOGGIIKKOOAA OONNUURRAAKK BBAAIINNOO EEZZ.. DDAANNOONNTTZZAAKKOO OONNUURRAAKK..Gure baserritarrek lehenago soloetan eta ortuetan baliabide naturalak erabiltzenebezan.Nekazaritza Ekologikoa izenagaz ezagutzen dugunaren oinarria be horixe da.Lurra lantzeko edo ganaduei jaten emoteko moduak, osasungarriak danak, berres-kuratu gura izanak, kimika bako nekazaritzako elikagaien azpisektorea sortu dau.

"Onurak baino ez. Onurak danontzako". Holantxiklaburtzen dabe Nekazaritza Ekologikoaren balorenagusia,produktu kimikoak erabiltzearen aurrean,bereerabilera defendatzen dabenek. Nekazaritza Ekologi-koa,ereindako arlo,ortuadi eta frutuei edo abere esplo-tazinoetan, produktu kimikoak erabilkeran, hauei emo-ten jaken errespeto bako erabileraren ordezkotzathartzen da. Iraunkortasunaren aldeko apostua da etagero eta baserritar, kontsumitzaile eta erakunde gehia-gok erabili eta sustatzen dau kultura ekologikoa

Baserritarrarentzat ortua ekologikoki lantzeak, lurrenemonkortasuna indartzen dagoala badakiela esangura dau, produkzino gaitasuna haunditu egiten dalaeta balore gehiagarria emoten deutsela produktuei,benetako kolorea, zaporea eta usaina kontserbatuz.Horretarako, ongarri naturalak erabilitzen dauz edoaurten hemen erein eta hurrengo urtean beste solobaten ereiten dau, lurrak deskantsatu dagian.

Kontsumitzailearentzat jaten dauana osasuntsua dalaziurtatzen dau eta gainera, jakien benetako zaporeadastatu ahal dau barriro. Erakundeei jagoke nekazari-tzako elikagaien sistema ekologikoa bide onetik joa-tea, legezko kontrol tresnak ipinita " Nekazaritza ekolo-gikoaren gaineko (R (CEE) 2092/91 zk) komunitate arau-dia kontuan hartuta, Euskadin 2006tik lege espezifikobat dago, nekazaritza eta abeltzantza ekologiko pro-duktuak saldu nahi dabezan ekoizleen, inportatzaileeneta eraldatzaileen kontrola dago. Nekazaritzako elika-gai Politika eta Industriarako Zuzendaritzak emotendau hemen Nekazaritza Ekologikoko produktuen identi-fikazino zigilua" diñoe Ekolur, Bizkaiko Abeltzantza etaNekazaritza Ekologiko Alkartetik.

Busturiako Lurkoi baserrian20 urte daroaz nekazaritzaekologikoa praktikatzen.

Bizkaian 60 ekoizle eta egile ekologiko dagozerregistratuta, 10 geure eskualdekoak. Busturial-deak biodibertsitate aberatsa eta ekosistemaugari daukonez, ekosistema naturaletan oinarri-tzen dan azpisektore hau garatzeko aparta da.Nekazaritza Ekologikoan plantazinoak landarebatak bestea babesteko moduan egiten dira.

Izurrite asko harrapariek eurek kontrolatzen dabez"sastrakek eta arbolek izurriteetatik babetsen dabejeneroa, ze eurotan bizi diran animaliak eta intsektuakortuan kalte egiten dabezan kokoak jaten dabez.Base-rritarraren debaldeko beharginak dira, nekazaritza ezekologikoan beste edo gehiago ekoizteko" diño JosuJovenek, Busturiko Lurkoi baserrikoak, orain dala 20urtetik hona eskualdean aitzindaria dogu Nekazarit-za Ekologikoan. Soloetako berezko funtzionamen-duari, gaur egun, ikerteari esker, ezagutza zientifikoagehitu behar deutsogu, erabilera ekologikorako sis-temea edo Vademécum-a garatu ahal izan dogula-ko, Nekazaritza Ekologikoa zientzia bihurtuz.Nekazaritza Ekologikoan diharduen baserritarrareneskaerarik nagusiena onuren gaineko informazi-noa izatea da, ze orain arte zuzenean edo dagozanortuadi eta fruta ferietan saldu dira produktuak,hoietan Nekazaritza Ekologikoa zer dan emon dajakitera be. Alberto Aguirrebeitiak, Busturiko berebaserritik, Lurkoitik, antolatzen dau Busturin udaro,Busturiko Azoka Ekologikoa, Busturialdean egitendan azoka ekologiko bakarra, "feriei esker ezagu-tzen da gehiago Nekazaritza Ekologikoa,. Bainahemen produktuen %2 baino ez dogu kontsumitzeneta Europako beste lurralde batzuetan, Alemnianesate baterako, %20" diñosku.

hurrengo orrialdera doa

Lurkoi baserrianekologikoki

ereindako tomateespezie ezberdi-nekaz betetako

otzara ikusgarria.

La Agricultura Ecológicaparte de la agricultura tradi-cional, y trata de asegurar lasostenibilidad, la productivi-

dad agraria y un medioambiente sano. Una filosofíade vida que une a agriculto-res, productores, consumi-

dores e instituciones.

Page 12: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

aurreko orrialdetik dator

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

GER

NIK

A-O

FF R

OA

D

URREMENDi 2322 URREMENDi

AMALURLur Aberats

HELICHRISUM SSTOECHAS, SSENDABELARRABetibizi (euskeraz) / Perpetua silvestre edo Siempreviva (erderaz)

Urdaibaiko dunatan, eguzki galdataneta leku siku eta harritsuetan topauahal dogu betibizi landarearen barieta-te hau; landare bizikorra eta usaintsuada eta sendatzeko be balio dau.

Hondartzea itsasotik urrun dagoenean eta gazitasun indizeakhain haundiak ez diranean, euriak itsas-gatza eroan egitendau eta landaredia gero eta zarratuago dago.Hauxe da metro erdiko altuerea izan ahal daben aihen egur-tsu honeen kokagunea. Asterazeen familiakoak dira, familiahonetan 20.000 espezietik gora dagoz, jatekoak, apaingarriak,sendatzekoak edo usaintsuak. Helichrysum stoechas bedaradartsua da, zurtoin tenteak daukoz eta osto zuriska estuakbizartxuekaz estalita. Udaberriaren azkenenatan loratzen da,lore txiki horiak moltzotan batzen dira, buru biribiletan. Isur-tzen daben usainak currya dakarsku burura; hermafroditeakdiranez, hazien bidez eurek ugaltzen dira.Lorak siketzen diranean,urte osoan kontserbaten dira;izan be,hor-tixik datortso izena landareari. Lehenago, txortatan ipintzen ziranateetan apaingarri,gaur egun be dekorazinorako erabiltzen dira.Helichrysum stoechas aldats harritsuetan eta jatorrizko arta-dia kendu dan lekuetan edo ereiten ez diran lursailetan betopau leike sastrakatan, lurraren higadurea kontuan izanda.Tradizinoan, landare hau etxeko erremedioetarako erabili izanda egosi eta bedar-ura hartuta, katarroa edo sukarraren kon-tra esate baterako, baina landare batzuk udabarrian botatendaben lore-hautsak eragindako alergien kontra be egokia da.Kamomila egiteko espizierik erabiliena da. Sabeleko infekzi-noetarako eta gibelekoa sendatzeko be bai. Lorak guztizzabaldu baino arinago nago batzen dira, sikatu eta ilunetanizten dira, behar izan arte.

Nekazaritza "barri" hau askotan bizitza filosofia zehatzbategaz doa, eta geldiro-geldiro gaurko merkatue-tan, kontsumitzaileak benetakoa eta naturala geroeta gehiago baloratzen dauanetan, bai kalidadeanbai kantitatean lehiatu ahal dauala frogatzen dau.

Helichrisum stoe-chas Gazteluga-txeko Donienen.

GERNIKA OOFF RROAD-EEN 2007KO IIBILERAARRAKASTATSUAGERNIKA OFF-ROAD-ek 2007an sortu berri duen GORSport, Enduro eta Moto-kros konpetizio taldearenbalantze positiboa egiten du urte beteko ibilera eta gero.Balorazio hau, lortutako emaitzekin ez ezezik, taldeaklortu duen oihartzuna kontutan izanda egiten dute.

Moto-krosaren kasuan, Txomin Aranak EuskadikoMoto-kros txapelketarako baliogarriak izan direnparte hartu dituen frogatan emaitza onak lortu ditu.Izan ere, Txapelketako sailkapen orokorrean hamar-garren postuan mantentzea lortu baitu, nahiz etafroga pare baten izan ez den lesioak direla eta.Bestal-de,Ereñoko pilotu gazteak,Espainia,Frantzia zein Aki-taniako Moto-kros txapelketetan hartu du parte.Hauetan lortutako emaitzak ere onak izan dira. Estatumailan, Aranak 14.postuan kokatzea lortu du behinbetiko sailkapenean. Frantzian, Elite Open lehiaketan,GOR Sport-ek Txominen partaidetzarekin lortu nahizuena; honek beste pilotu batzuengandik ikastea etaesperientzia gehiago hartzea lortu du. Gainera frogaguztietan sailkatu da ereñoarra. Azkenik aipatu beharda Akitaniako txapelketan lortutako emaitzak ereonak izan direla, Arana seigarren eta hamargarrenpostuen bitartean matendu baita betiere.Bere anai den Ander Aranarek bestalde, hasiera batenez zuen garbi ikusten bere partaidetza EuskadikoMoto-kros MX1 txapelketan denbora asko zeramala-ko zirkuitoetatik kanpo; baina azkenean apartekomaila erakutsi eta lehiaketa honetan behin betiko sail-kapenean hirugarren bukatzea lortu du.

Enduroko pilotuen inguruan esan beharra daukaguemaitza onak lortu nahi bazituzten ere,bestelako helbu-ru batzuk jarraitzen zituela GERNIKA OFF-ROAD-ek,honako hauek: lehiaketa ezberdinetan pilotuen partai-detza bultzatzea,helburu partikularrak kontutan izanda,eta txapelketa ezberdinetan parte hartzerakoan giroegoki batean lehiatzea,adiskidetasun eta talde giroanHelburu hauek lortu dituzte dudarik gabe eta baitaemaitza onak ere, izan ere Aratz Zarakondegik adibi-dez hirugarren bukatu baitu Euskadiko Enduro Txa-pelketako Junior Garaikur mailan, Jon Aguirrebeitiaklehiaketa berean baina Junior Txapelketa mailan lau-garren egin du,Ibon Oleak berriz Senior Garaikur mai-lan laugarren eta azkenik Roman Mestraituak SeniorTxapelketa mailan laugarren bukatu du.Taldeak antolatu dituen froga guztien balorazioaere egin nahi izan du. Hauek izan dira: EuskadikoMoto-kros txapelketarako froga bi, maila berdine-ko Cross-Country bi, Aurkezpen igoera bat, Euska-diko Enduro txapelketarako baliogarria izan denfroga bat eta Nazioarteko Supermotard lasterketa;guztiak espero baino hobeto atera dira. GERNIKAOFF-ROAD-ek GOR Sport-eko pilkotuekin bateramugitzen diren jarraitzaile eta zaletu guztiei, etainguruko udalei ere eskerrak eman nahi dizkieberaien partaidetzagaitik. Guztien lana beharrez-koa izan baita urtea behar bezala joateko.

Ereñoko Enduroa 2007

Ekologikoki hazitakobarazki zein ortuariek,

betiko zaporea eta kolorea gordetzen dabe.

Desde 1991 existe en Europa un Reglamen-to sobre la producción y el etiquetado de ali-mentos ecológicos. Cada agricultor ecológicoestá sometido a unos controles para garan-tizar la autenticididad de los productos eco-lógicos que comercializa. En Euskadi es laDirección de Política e Industria Agroalimen-taria quien otorga el sello de identificaciónde los productos de agricultura ecológica.

"Que tu alimento sea tu medicina, y que tu medi-cina sea tu alimento", la célebre frase del filosofogriego Hipócrates, tiene su perfecto reflejo en laAgricultura Ecológica. Diversos estudios señalanque consumir productos ecológicos benefician

nuestro sistema inmunológico.

Page 13: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

"Guretzat jostailuen moduan, sasoirik onenaGabonak dira" diño Victor Manuel Pérezek, "Vive-ros de Bermeo"ko arduradunak, Busturialdekoitsaski enpresa handizkari bakarra. Bizi-bizirik,holantxik dagoz nekorak, abakandoak, ostrakedo mojojoiak Bermeoko portuko Erroxape moi-lako haztegi honetan. Ondiño enpresa gazteada sektorean, baina urteetan arrain- handizkariaizandakoa da, "Pescados Paula Fernández" zala-koan. Eurok bizirik eta fresko mantentzen dabezkrustazeoak eta muluskuak gero, merkataritzagune haundiei, jatetxeei edo zuzenean, pabi-lioian bertan edo zabaldu barria daben portuzaharreko dendan saltzeko.

"Viveros de Bermeo" enpresak Europako iparralde-tik, Frantziatik, Ingalaterratik, Irlandatik edo Esko-ziatik inportatzen dau itsaskia, gero banatzeko,estatuan bertan batez be, garbitasun, freskura etakalitate baldintza onenetan, kontrol zorrotzak dau-kezan depurazino sistemei esker "gure haztegianbizirik eukiten dogu itsaskia, itsasoko uretan, 10-13gradutan.Tenperaturea mantentzea da inportantee-na. Gainera almejak garbitzeko sistemea daukenbakarretakoak gara. Azterketa zorrotzak egitendoguz, ura sartzen danean eta produktua ataratendanean kontrolak egiten doguz". Gaur egungodepurazino sistemak errazak dira ura toxina barikeukiteko eta behar dan moduan oxigenatua. Ura

URREMENDi 2524 URREMENDi

AMALURItsasgora

AMALURItsasgora

Itsaski haztegietan kubeta ezberdinetangordeten dira krustazeoak eta molus-

kuak, espezie hauek bereiztuteko.

IITTSSAASSKKIIAA GGAABBOONNEETTAANN.. IITTSSAASSOOTTIIKK ZZEERRUUEETTAARRAA??Euskadin itsaski enpresa eta akuikulturea dira gutxieneko jarduerak, baina produktuak, ostera, gero etaeskabide haundiagoa dauke, batez be, Gabon inguruan. Batak besigua moduko espezieak boltsikoei astin-du haundirik emon barik erosteko moduan ipintzen dabezan bitartean, besteagaz almejak, abakandoakedo txangurruak izango doguz banketeetan, izan be, itsaski haztegiengatik ez balitz, fresko eta ordaintzekomoduko prezioan ezin izango geunkez lortu.

En "Viveros de Bermeo" tienen 350 m², con dos lineales de cubetas, una de 50.000 litros, y otrode 30.000 litros. En un lineal hay crustáceos, con dos piscinas de bogavantes, una de buey, otrapiscina de centollo, y dos piscinas de nécoras. El otro lineal está dedicado a moluscos, con meji-

llón gallego, distintas variedades de almejas, ostras, y caracolillos de pared.

itsasotik bertatik hartzen da eta bonba batzuenbidez hondar filtroetatik pasatzen da, hortik ten-peratura aldatzaileetara joango da, produktuen-tzako egokia dan tenperatura mantentzen dabe-netara "haztegi zarratuen aldean, itsasorako pasobarik, guk astero aldatzen dogu ura, horregatik gar-biagoa da eta elikagai gehiago daukoz molus-kuentzat, animalia irazleak dira (ura iraziz elika-tzen dira).Itsaski enpresarentzat Gabonak dira garairik one-nak, eskabideak eta prezioak gora egiten dabe.“Guk nekora, buia edo almejen prezioa ez dogualdatzen irailetik, mantendu egiten dogu, abakan-doarena, ostera, garestitu da. Gabonetan, jendeak

kalitate hobea gura izaten dau, almeja fin asko eros-ten da, udan jatetxeek egiten daben moduan. Bainaezin dogu esan prezioak garestiak diranik, ze nekoraegosi barri bat 1 eurotan ez da karua, ezta?" diñoeBermeoko haztegikoek.Itsaskia egosteko prozesua da sektoreko enpresenapostuetako bat, batetik, gero eta eskabide haun-diagori erantzuna emoteko eta kontsumitzaileeibeharra erraztu eta bestetik, itsaskia egoera oneanmantentzeko denbora luzeagoan.Tradizinoak diño "R" letra dauken hilabeteakdirala onenak itsaskia jateko, irailetik apirile-ra, baina inportazinoari esker, urte osoantopau ahal dogu itsaski ona merkatuan.

Itsaski haztegiei esker, neko-rak, abakandoak edota txangu-rruak moduko itsaskiak fresko,

kalitate onaz eta prezio eskura-garrietan erosi ahal doguz.

Ostrak normalean gordinik kon-tsumitzen dira, askok erosten

dabez kapritxo lez Gabonetan.

Page 14: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

26 URREMENDi

AMALUR

Itsasgora

Muergo, Navaja (gaztelaniaz)

IITTSSAASS DDAATTIILLAA

Consejos para el consumo de marisco:

Una garantía de que el marisco está fresco, esque esté vivo, porque en cuanto muere el marisco

se pierde enseguida. Una forma de ampliar su tiem-po de consumo, es cocinarlo. (En los viveros de

marisco todo el sistema de depuración está duplica-do para evitar que por algún fallo técnico el mariscose eche a perder, y cada vez es más habitual incluir

una zona de cocción del marisco.)

Crustáceos como centollos, bueyes o nécoras,deben presentar el caparazón brillante, la carne

firme si está cocinado, y olor agradable.En el caso de bogavantes o cigalas, la unión entre lacabeza y el abdomen no debe estar ennegrecida.Una vez cocinado la carne debe ser blanca y rosa.Gabonetan, almeja fin gehiago erosten da,

jendeak kalitate hobea bilatzen dauelako.

Datil izenagaz ezagutzen dira sole-nidoen eta kutelidoen familietakohainbat espezie ( ia 40 ).

Gorputz luzangako molusku bibalbo-ak dira. Oskol apurkorra eta horixkeadauke. Hondarpean edo basatzapeanbizi dira, marien eraginguneetan(mesolitorala, infralitorala ) hankagiharratsu bategaz egindako tutumoduko zuloetan bizi dira, gainera,arriskuan dagozanean be, eurenburua gordeteko balio deutse. Hanka-ren bestealdean sifoi bi daukez arna-sea hartzeko eta mobiduteko, batetikura hartzen dabe eta bestetik bota.Busturialdeko itsasbazterrean, SanAntonio, Murueta, Arketas eta Kanala-ko hondartza eta paduretan holakoespezie batzuk bizi dira,batez be, EnsisEnsis, EEnsis SSiliqua eta Solen Margina-tus. Gure inguruan arrantzarako amut-zat erabili izan dira eta jateko baliohaundirik ez bajake emon be, gero etaestimatuagoak dira.

Solem marginatus Itsas-Datilaren espezietariko bat.

Page 15: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 2928 URREMENDi

GEURE ALTXORRAK GEURE ALTXORRAK

Tras su entrada, orientada al mediodía,se desarrollaba una sala de proporcio-nes medias, lugar en el que se refugia-ron en momentos de peligro los pobla-dores romanos de Forua y punto dedonde procede la pequeña esculturaen bronce de la diosa Isis-Fortuna.

UUNNAA DDIIOOSSAA RROOMMAANNAA EENN UUNNAA CCUUEEVVAADDEE UURRDDAAIIBBAAII:: LLAA IISSIISS-FFOORRTTUUNNAA DDEEPPEEÑÑAA FFOORRUUAA ((FFOORRUUAA))

La cueva, como yacimiento arqueológi-co fue descubierta por José Miguel deBarandiaran en 1919, localizando unestrato que calificó como neo-eneolíti-co. No fue hasta 1945-1946, en la pos-guerra y debido a la necesidad dematerial calizo para la reconstrucciónde Gernika, cuando el frente de la can-tera sita en el lugar llegó a alcanzar a lacueva. Ésta, que fue desventrada, dejóal descubierto una parte de su conteni-do arqueológico; que fue recogido endiversos momentos por vecinos deForua y Gernika entre otros, interesa-dos en su conservación. Una parteimportante de éstos: cerámica romanay metales, algunas monedas, restoscerámicos prehistóricos y la pequeñaestatuilla fueron asentados en los fon-dos del Museo Arqueológico, Etnográ-fico e Histórico de Bilbao, lugar dondehoy se pueden apreciar.

La figura en bronce fundido de la diosa Isis-Fortunaapenas alcanza los 6,5 cms. de altura; no conservan-do la peana original que proporciona a este tipo deesculturas una apariencia más esbelta.

Representa mediante una iconografía sincrética a ladiosa egipcia Isis interpretada con los atributos de ladiosa romana Fortuna. Como ésta lleva en brazoizquierdo el cuerno de la abundancia, mientras quecon el derecho sujeta firme el timón.Sobre la cabeza,amodo de tocado o diadema, se encuentran los atribu-tos isiacos apoyados sobre una corona cilíndrica: uncreciente lunar y entre espigas el disco solar.

La pieza fue recuperada en 1946 por B.Taracena y A. Fernández de Avilés duran-te los trabajos que por aquellos añosdedicaron a la exploración de los yaci-mientos protohistóricos y romanos deBizkaia (castro de Nabarniz, castro deKosnoaga…).La pequeña escultura de Isis-Fortuna,cuya datación debido a sus característi-cas morfológicas debe de establecerseen el siglo II d.C., formó parte del altarprivado de una de las casas romanas delPoblado de Forua; siendo parte de losdioses honrados por una familia dellugar. Ya en un momento tardío - finalesdel siglo IV o inicios del V d. C.- comoobjeto de valor y de culto, la estatuillafue llevada a la cueva como parte de losobjetos de las gentes que buscaron refu-gio en ella en las etapas finales de lainfluenza de Roma sobre estas tierras.M.U.P.

Isis Fortuna.Poblado romano de Forua.

Sobre la margen izquierda de la ría de Mundaka, en el municipio deForua, se hallaba enclavada la cueva de Peña Forua, también conoci-da como Gineradi o Uberuaga. Ésta se abría en las calizas urgonianasdel infracretácico que conforman el monte Artadi o Peña Forua.

Page 16: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 3130 URREMENDi

ZER EGIN eta NORA JOAN Ibilbidea

ZER EGIN eta NORA JOAN

Ruta

TTXXAAKKOOLLIINN LLEEKKUUEETTAATTIIKK ZZEEHHAARRIbilbide erreza eta aldats asko bako hontan, ordubete inguruan Busturiko lau auzotik ibiliko gara: Axpe, SanBartolome, Altamira eta San Cristobal, euron paraje ikusgarrienak ezagutuaz.

Kurtziaganeko Errege Bidetik hasiko gara, Sukarrieta-ko parkean, La Marisma jatetxearen aurrean dagosarrerea seinalizatuta. Bide honen zati batzuetanErdi-Aroko galtzada zaharra eta karobi zahar batenaztarnak topauko doguz. Zelaiek, baso mistoek etapinadiek sokondo ederrak sortzen dabez inguruan.Axpe auzora heltzean, Santa Maria eleizearen ondo-tik pasau eta orain dala gitxi barriztutako ikusgarrizkoelizapea ikusiko dogu. Ondo seinalizatutako bidezi-dorrari segidu eta murruen artean San Bartolomerahelduko gara: bidean izen bereko baseliza polita.Ibilbide guztian, alboetan Busturian hain ugariakdiran txakolina egiteko lehengo mahats-parrak,harrizko egiturak, eukiko doguz.Altamirara heldu arte, Busturiko paisaia idilikoazgozatu ahal izango dugu, Busturi aparteko egitendauanaz: Landazabal Atlantiarra, han hemen har-kaitzak eta euron inguruan arte zaharrak.Altamirako eleizea pasau eta ezkerretara hartukodogu errepide nagusira urteteko eta San Cristobalen

zeharkatuko dogu. Hemen, erresidentziara heldutaasfaltodun bide batetik joango gara;bertatik padura-ren ikuspegi ezin hobeak izango doguz. Barriro beSan Bartolomera heldu eta ezkerrean Madariagadorrea ( XVI.mendea) ikusiko dogu;gaur egun,Urdai-baiko Biosfera Erreserbaren Interpretazio Zentroa.Markari segidu eta Axperako bidea zein dan esatendauskuen geziak topauko doguz. Hementxe berton,interpretazino-taula batzuen ondoan,oso-osorik barriz-tau eben antzinako Errege Bidearen zati bat lehengomahats-parren egiturakaz eta hementxe jakin ahaldogu zelakoak ziren lehenagoko kaminoak goraldian.Baserri artetik Axpera bajatuko gara eta geltokiabaino arinago ezkerreko bidea hartuko dogu;gorantzjoango gara itsasadarraren ikuspegi zoragarria lagundugula:Landazabal Atlantiarra Abiña parean padura-gaz bat eginda. Goi-goitik Busturia-Itxasbegi-Suka-rrieta tren geltokia ikusiko dogu,nasan sartu eta Suka-rrietako parkeraino garoaskun oinezko bidetik segi-duko dogu, hauxe da ibilbidearen azkena.

CAMINANDO AA LLA SSOMBRA DDEL TTXAKOLÍSiguiendo ésta ruta, un paseo fácil y sin grandes pendientes, vamos a recorrer en una hora más o menos, cuatrobarrios de Busturia: Axpe, San Bartolomé, Altamira y San Cristóbal, pasando por sus más bellos parajes.

Comenzamos subiendo por el camino real deKurtziagane, cuya entrada está señalizada fren-te al restaurante La Marisma, en el parque deSukarrieta. Este camino, conserva en algunostramos la antigua calzada medieval, así comorestos de un calero. La ruta pasa en éste tramopor campas, bosque mixto y pinares que sealternan creando preciosos rincones.Ya en el barrio de Axpe, pasamos junto a la Igle-sia de Santa María con un espectacular pórticorecientemente restaurado. Seguimos por unsendero, bien señalizado que, entre muros, noslleva hasta San Bartolomé: en el camino la boni-ta ermita del mismo nombre.En todo el recorrido, flanquean la ruta los anti-guos emparrados para la uva de txakolí, estruc-turas de piedra, típicas de la zona de Busturia.A lo largo del camino hasta Altamira, podemosdisfrutar del idílico paisaje característico deBusturia: la campiña atlántica salpicada congrupos de rocas, alrededor de los que se con-servan viejas encinas.Pasada la iglesia de Altamira, seguimos por la

izquierda hasta la carretera general, que cruza-mos en San Cristóbal. Aquí, al llegar a la residen-cia, subimos por un camino asfaltado, desde elque vamos a ir ganando unas excepcionalesvistas de la marisma. Al llegar de vuelta a SanBartolomé, veremos a nuestra izquierda la Torrede Madariaga, del S.XVI., en la actualidad, Cen-tro de Interpretación de la Reserva de la Biosfe-ra de Urdaibai.Seguimos las marcas y nos encontramos conunas flechas que nos indicarán el camino devuelta a Axpe. En éste punto junto a unos pane-les interpretativos, se ha restaurado en su inte-gridad, con las antiguas estructuras para parras,un tramo del antiguo camino real,que nos ilustrasobre como eran éstas vías en su época de auge.

Itsasadarren ikuspegi zoragarria Axpetik.

P.R- BI 160

Bajamos entre caseríos hasta Axpe y tomando la carre-tera a la izquierda, antes de la estación, subimos disfru-tando de una soberbia vista de la ría: la campiña atlán-tica que se funde con la marisma en la zona de Abiña.Desde el punto más alto, podremos ver la estación deferrocarril de Busturia-Itxasbegi-Sukarrieta. Entrandopor su andén, seguimos por un paso peatonal hasta elParque de Sukarrieta, final del recorrido.

Page 17: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

32 URREMENDi

Gastronomía

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía

URREMENDi 33

ZER EGIN eta NORA JOAN

Pasa a la página siguiente

BBOOLLIIÑÑAA VVIIEEJJOO,, EENN EELL CCOORRAAZZOONN DDEE GGEERRNNIIKKAAHace más de cuatro décadas que el Boliña Viejo comenzósu andadura. Situado en pleno centro de Gernika, junto a lazona peatonal, atravesar sus puertas es transportarse a lastabernas de antaño, con largo mostrador y altos techos pin-tados en blanco, un espacio amplio donde poder picar unospintxos a media mañana.

Pero quienes conocen este establecimiento prefie-ren sentarse a la mesa y colocarse la servilleta paradisfrutar de los platos que Araceli Mandaluniz yBelén Urkiola, ambas cocineras y propietarias delestablecimiento, preparan con esmero.El trabajo comienza a primera hora. Antes de lasocho, la chapa se enciende para que los cocidosque caracterizan al local se vayan haciendo poco apoco durante toda la mañana y así, para cuandolos primeros clientes se acercan a comer al medio-día, las alubias ya esperan, humeantes.

Cocina de siempreY es que si algo caracteriza al Boliña Viejo es su cocinacasera,al estilo de siempre,sus platos con salsas -unasrecetas cuyos secretos Araceli Mandaluniz guardacelosamente- y un pescado fresco, de calidad, con unpuesto preferente para la merluza frita, una de lasseñas de identidad de la casa.Entre semana, el local cuenta con menú diario y losfines de semana con otro especial, salvo excepcionescomo el tradicional Ultimo Lunes, en el que se trabajaa la carta, aunque el que lo desee puede pedir menú."Los platos son siempre los mismos - comenta Araceli - hayuna carta en la que procuramos tener de todo,aunque losplatos que más demanda tienen son el pescado en salsaverde, los callos y morros, las patas de cerdo, la lengua deternera o el redondo en salsa jardinera"."Llevamos muchos años haciendo esta cocina -añade- pero es lo que gusta a la gente. Nosotros pro-curamos atenderles bien y no escatimar en las racio-nes, para que el cliente se quede a gusto".Los pescados están en el primer puesto de los platos

más demandados,seguidos de cerca por las carnes ensalsa. "Las chuletas y solomillos últimamente van amenos, aunque en las despedidas nunca faltan".

Ultimo Lunes, jornada especialFechas como el reciente Ultimo Lunes suponenuna dura jornada que comienza hacia las cinco ymedia de la mañana, un tiempo para trabajar con-tra reloj y tener todo listo para cuando el local seabra al público.Sin embargo, Araceli Mandaluniz se muestra satis-fecha. "El balance es muy positivo, mucho trabajo ysalida de comida como todos los años, no nos pode-mos quejar. Desde primera hora la gente viene a des-ayunar fuerte, a tomar caldo y picar cazuelitas decallos, morros, lengua, redondo o bacalao conpimientos. Hacia el mediodía el ambiente suele

Postre de tostadas de leche.

Tradicional plato demerluza a la roma-

na o rebozada.

bajar un poco pero enseguida empezamos con lascomidas. Este día, al ser especial, la gente viene antesporque con la afluencia de público tienen miedo a noencontrar sitio. El comedor tiene capacidad paraunas cien personas sentadas, aunque en este día sellega fácil a las setecientas u ochocientas".El encarecimiento que han experimentado algunosalimentos a lo largo del año tiene su repercusión evi-dente. "Si se encarecen los productos, el producto finaltambién cuesta más y esto repercute a la hora de venir aun restaurante. Personalmente pienso que hay que res-petar los precios establecidos y esperar a que llegue elcomienzo de año para subir un poco".Gernika cuenta con un indudable atractivo turísticoque atrae muchos visitantes especialmente en veranopero también en otras fechas a lo largo del año."Boliña

Page 18: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

NEI

KER

-Tek

nal

ia

BASOAK GGEURE OONDARENATURALA, EEKONOMIKOA ETA SSOZIALA

Gaur egun Euskal Herrian 396.700 hektareabasoak dira. Gure basoek ondare sozioekonomikoeta kultural ikaragarria dira.

URREMENDi 3534 URREMENDi

INGREDIENTES

Callos y morros de terneraPimiento choriceroCebollaHarina Sal

ELABORACIONSe comienza cociendo la carne de los callos y morros y se dejan aparte. Por otra parte, para prepa-rar la salsa, se pone cebolla en un recipiente con aceite y harina y cuando se haya ablandado, sin lle-gar a dorarse se añade pimiento choricero y se remueve todo bien. Se añade agua y se deja hacerpoco a poco hasta que hierva. Una vez hecha la salsa, se echa sobre los callos y morros, se mezclanbien y tan sólo queda añadir el toque final de la sal, antes de servir.

ZER EGIN eta NORA JOAN Gastronomía

CALLOS Y MORROS A LA BIZKAINA

se llena de muchísima gente que quiere cocido, congarbanzos, alubias, paellas, platos de salsas … Lesencanta esto y siempre prefieren los cocidos y salsasmás que platos a la plancha. En Semana Santa, lasensaladas se retiran porque especialmente los catala-nes y madrileños nos dicen que ensaladas siempre hay,

pero estos platos que hay que trabajar con tanto tiem-po no son fáciles de encontrar y disfrutan comiendo".

Boliña Viejo, un establecimiento "de los de toda lavida",que muchos gernikeses echarán en falta el díaque cierre sus puertas.

viene de la página anterior

Baso sektorea euskal nekazaritzako elikagaien sek-torean funtsezkoa da. Beronegaz batera, enpresaketa nekazal munduan zuzeneko eta zeharrekobeharlekuak sortzeko sare sozio-laborala be bada-go. Baso naturaletan eta baso landatuen produk-zinoa eta garapena hobetzeko behar-beharrezkoada baso ikerkuntzea; gainera, baserriko bizitzearenbaldintzak be hobetzen lagunduko dau.Gaur egun sektorea aldatzen doa etenbarik etahorrek urtenbideak topetako sistema arina eskat-zen dau. Baso Programearen helburu nagusiaerronka honeei urtenbidea topetea da eta horreta-rako, erasotako eremuaren ezagutza ekonomikoa,soziala eta ingurugiro ezagutza sakona behar dira.Planteatzen diran estrategiekaz, geure jokabideenjabe eta errealistak izan behar dogu, eta horretara-ko, ikekerketan aditu diranen eta sektoreko profe-sionalen alkarreragina ezinbestekoa da.

Neiker-Tecnalian basoen prosprekzioak burutzendoguz, Urdaiabaiko basoen osasun egoereaaztertzeko.Tartean dagozan organismoak zeintzukdiran eta bertoko espezie eta espezie exotikoengarapenean zein girotan sortzen diran arazoakezagutzen dogu.

Arazoa osotasunean zein den jakinda, laborate-gian, haztegian eta inguru naturaleko baldintzape-an aztertzen dira ezarriko diran kontrol-neurriak.

Gure helburuak:Gure basoen osasuna ezagutuSaneamendu estrategiak ezarri ahal izateko gure

eguneroko beharra hobetu, ahal den neurrianDoguzan ezagutzak jakitera emon eta gai hone-

gaz zer ikusia dauken pertsonei sortu ahal jakezanarazoak eta urtenbideak ezagutzen lagundu.

Urdaibain bizi eta ekosistema ikusgasrriri hauhazten ikusi dabenengandik ikasi.

Gure ikuspuntuak Inguruan sortzen diran beharrizenen zerbitzuraegon eta kasuan kasuko estrategiak topau etaonartzeko gai izatea.

Page 19: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 3736 URREMENDi

MUNDUTIK ZEHARMUNDUTIK ZEHAR antonio pou

Muralla romana de Lugo

PPOORR TTEERRRRAASS DDOO MMIIÑÑOO

Durante la búsqueda de un posible emplazamientolocalizaron una amplia extensión de bajos y armo-niosos relieves, como si fuese el fondo rugoso deuna gigantesca bandeja, drenada por un suave ysinuoso surco por el que discurría un hermosísimorío. En el centro se elevaba una colina, hoy conocidacomo el Alto de Garabolos (las piedras caídas delcielo), en la que Paulo Fabio Máximo, doce años

antes del nacimiento de Cristo, realizó la ceremoniafundacional de la ciudad que iba a cerrar el broche:Lucus Augustus, el Bosque Sagrado de Augustus.Culminaba así, en un alarde de simbolismo, laestructura definitiva del territorio Imperial, obra deJulius Caesar Octavianus, ahijado de Julio César, lapersona que trajo el mayor periodo de estabilidadque han conocido hasta hoy los territorios del anti-

Pese a su inmenso poder y extensión territorial el Imperio estaba incompleto. Roma, el Centro del Uni-verso, contaba con una puerta al oriente, la ciudad de Éfeso -hoy en la orilla turca del Mediterráneo, perono existía una población con la misma significación religiosa que pudiese ser la puerta de occidente. Porello, Agrippa, el general romano, trazó en su famoso mapa una línea uniendo las dos ciudades y la prolon-gó hacia el poniente, hasta la recién pacificada Gallaecia.

Rio Támoga, ruta das Insu.

guo Imperio, y que fue honrado por sus contempo-ráneos con el nombre de Augustus.

Entre los siglos III y IV, la decadencia del Impe-rio trajo consigo el colapso económico y des-órdenes generalizados. Se levantó entoncesuna nueva muralla, ignorando el geométricotrazado de la antigua ciudad sagrada, funda-mentalmente para impedir la emigraciónmasiva de la empobrecida población agrícolaa la emblemática urbe.

De Lucus a Lugo, donde ahora ha aparecidootra muralla más: los altos y feos mazacotes de

ladrillo que aíslan a la ciudad antigua, negán-dole la vista del pintoresco mundo rural que larodea. Aún así, todavía no han conseguidoahogar sus encantos.

Aparte de la muralla romana, Patrimonio de laHumanidad, poco queda a primera vista de aquelglorioso pasado, pero un excelente acondiciona-miento arqueológico con subsuelos visitables(Casa de los Mosaicos) y suelos transparentes haceaflorar algunos restos en los sitios más insospecha-dos; por ejemplo, el que encontré dentro de unazapatería de la tradicional calle del Doctor Castro,conocida también como la calle de las Dulcerías.

A Terra Cha, (la tierra llana), la comarca más extensade Galicia, se extiende hacia la parte norte de la ban-deja.En ella el Miño empapa el terreno y deja un rosa-rio de lagunas, como la de Cospeito, paraíso de aves.No todas ellas están bien señalizadas y en la aventu-ra de localizarlas por caminos y recovecos unoencuentra un mundo rural con sabor de antaño,peroen pleno funcionamiento. En una era dominada porla industrialización, la urbanización y las prisas, es unauténtico regalo encontrar rincones como éste, nodigamos ya zonas tan amplias como Terra Cha,donde aún reinan los robles, los pastos y los cultivos.

Más allá el relieve se acentúa hasta convertirse enla Serra do Xistral, balcón del Cantábrico, donde lashierbas de los pastos se mecen al mismo vientoque mueve la plaga de molinos eólicos que allí hancrecido. ¿Serán algún día tan apreciados como susantecesores manchegos?

Pero lo que mayor impacto me produjo fue sinduda el propio río Miño, tranquilo y a la vezalegre. Sus aguas transparentes protegidas porun dosel de árboles albergan miríadas de paja-rillos y un universo de reflejos que son la puer-ta de entrada a la magia Celta. Más abajo deLugo, cerca de Portomarín, el Miño pierde estaforma de encanto y termina por encajarseentre las rocas, empeñado ahora en llegarcuanto antes al mar.

Page 20: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

Bittorren oinak bizi-egonezinaren eta apartekoauraren doinuan ebilzan. Izpiritu sortzaileduna,azken momenturaino koreografia barriak sortzenibili zan "anaia-arreba guztiok daroagu barruandantza eta musikea, baina Bittor ezin hobea zan, ezdago bere moduko inor, aparteko grazia eta dohaiaeukozan, patua" diñosku harro Olaetatar Mirenek,artistearen arreba gazteenak, Gernika-LumokoArane auzoko Aranbarrene baserrian. Olaetatar Bi-ttor, dantzaria, musikoa, baina batez be euskaldunaeta koreografoa zan. "Ez dago eta ez da egon berekoreografien modukorik, sustraiak galdu barik. Betiegoan pausoak, bueltak.... hobetzen, beti sortzen"Olaetatar Bittorrek dantzari eta euskal kultureariemon deutsona haundia da, ukaezina eta ia labur-tuezina. Bere aitagaz batera eta sortu ebazan Balle-ten bidez "Ballets Olaeta" Europara eta Ameriketaraeuskal dantzea eroan eban lehenengoa eta bakarraizan zan.Behar aitagarria inon bada,kontuan izandagainera, hareek urteak gatxak zirala euskal nortasu-na eta tradizinoak zabaltzeko.1950 "Ballet Olaetako" lehen dantzaria eta koreagra-foa izan zan. 40 ballet-lan baino gehiago sortu eba-

zan eta tourné asko. Aitagarrienak: "Kasket" Guridi-ren musikagaz eta "Las cuatro estaciones" Jose Fran-corena, Bilboko kontserbatorioko zuzendaria izanzanarena. "Olaeta Balletak baino ezin eben dantzatu"Las cuatro estaciones" eta euskal operatan Guridiren"Amaya" beti egon da lotuta geure konpainiari" dinos-ku Olaetatar Miren Terek, berau, ta bere nebaarre-bak Lide, Lourdes, eta Javier be dantzariak izan ziran"Ballets Olaeta”n.

URREMENDi 3938 URREMENDi

ARTISTAKOlaetatar Bittor

ARTISTAK

Olaetatar BittorBittor dantzari apartaizan zan, baina batezbe koreografo ona,ballet klasikoa eta

euskal dantza alkar-tzen jakin ebazana.

hurrengo orrialdera doa

OOLLAAEETTAATTAARR BBIITTTTOORR,, EEUUSSKKAALL HHEERRRRIIKKOO KKOORREEOOGGRRAAFFOOAA

Olaetatar Bittor oinez ikasi ebanetik, ibili zan dantzan. Euskal dantza artistikoaren aitatzat hartu dan,Olaetatar Segundo gernikarraren semea, Bittorrek bere anaia-arreben moduan, abizenetik etorkon doto-retasuna, maisutasuna eta disziplina artistikoa jaso ebazan. Baina Bittor berezko dohaiaz jaio zan, dantza-rako jaio zan eta dantzan eta dantzarako bizi izan zan azkenerarte. Bittorrek nazioarteko dantzari eta artista

haundiak egin ebazan lagun, Igor Mosse-yeh edo W.de Basil Errusiar Balletekokoronela; Antonio "el bailarín" be Bitto-rren etxera joan zan euskal dantza klase-ak hartzera eta eszenatokian erabili eba-zan pauso batzuk.1922an jaio zan Gernika-Lumon eta erbes-tean bizi izan arren bere familiagaz, etagero Bilbon, inoiz ez zan ahaztu Gernikazeta bere jatorriaz. Bittorren balleteko sor-tze lan guztiek gure dantza tradizionaleandauke oinarria. "Lumoko aurreskuaren erre-gelak eszenatokira atara ebazan lehenen-goa Bittor izan zan. Bartolo Foruria eta An-tton Olaetarengandik ikasi ebazan. Aurres-kua eta atzeskua egiten ebazan ".

Cuentan quienes le conocieron que Bittor de Olaeta heredó de su padre Segundo la pasión por elbaile y el poder de atracción. Fue un gran bailarín, un gran maestro, pero ante todo fue un gran

coreógrafo, que supo combinar como nadie la danza vasca con el ballet clásico.

Olaeta Balleten formazi-noetariko bat. ArgazkianBittor erdian baltzezko.

Olaeta Balletak Rushmore mendiarenaurrean; taldeak Estatu Batuetatik

hainbeste tourné egin eban.

Olaeta Balletaren saio baten ostean ataratako argazkia, bertan, OlaetatarSegundo, Lide eta Bittor agertzen dira, azken biak dantzariak; sasoiko

pertsonaia ugari be agertzen dira: Jesus Guridi, Jesus Aranbarri, EnriqueKareaga, Txomin Unzalu (dantzaria), Anton Mintegia (atzealdean)...

Page 21: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

40 URREMENDi URREMENDi 41

ARTISTAK

aurreko orrialdetik dator

Olaetatar Bittor

Aparteko koreografoa izateaz gain, irakasle bikainabe izan zan. Bilboko Dantza Klasiko eta Euskal Dan-tza Olaeta Akademiatik dantzari ikaragarriak pasatudira. Ezagutu ebenek diñoe maisu zorrotza zala etadisziplinatua. Eukon sortzeko ahalmenak, euskalkulturaganako pasinoak, egiten ebana maitatzeaketa dantzarako bizitzeak bereizten dabe dantzarieta koreografo hau. "Balleta zan dana, ez eban atse-denik hartzen, ezin eban utzi. Hil baino hamabost

egun lehenago,ezkontzen zan ikasle batentzako kore-ografia sortu eban eta azken eguneraino akademiaeuki eban buruan" bizi izan zan moduan hil zan,dantzarako zapatilak oinetan ebazala.

Como coreógrafo eimpulsor de la cultura

vasca creó la obra"Kasket" y "Oinka-man-tenirin" de Guridi; "Cua-tro estaciones" de JoséFranco; "Aiko Maiko" ,"Atalayero de Matxitxa-ko" y "Ubeltzeko Lami-nak". En la danza clási-

ca recreó "El Vals delas Flores", "Fausto","El Lago de los Cis-nes", o "Coppelia".

Bittorrek dantza klasikoan "El Valsde las Flores", "Fausto", "El Lagode los Cisnes" edo "Coppelia" ope-ren koreografiak burutu ebazan.Argazkian Lourdes eta Bittor, neba-arrebak, Uruñuelaren Kontrapas tamusetta interpretatuz.

El recientemente desaparecido Bittor de Olae-ta (Lumo, 12-01-1922; Gernika-Lumo, 21-10-2007), hijo del histórico músico y coreógrafogernikés Segundo de Olaeta, dedicó toda su

vida a la danza vasca. Estudió composición enBilbao y Barcelona; dirección de orquesta enMadrid, y danza clásica en la Ópera de París.

Page 22: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

URREMENDi 4342 URREMENDi

PERTSONAIAJuan Beaskoetxea "Urtza"

PERTSONAIA

Juan Beaskoetxea Mugira nació rodeado delambiente rural de Nabarniz, un 1 de febrero de

1924. El caserío que posteriormente le dio su nom-bre, "Urtza", fue cuna, cómplice y testigo del naci-miento de su pasión por los herri kirolak. Un entu-siasmo que le llevó a ser pionero e impulsor de lasIdi Probak de mayor prestigio de Busturialdea, lasdel Ultimo Lunes de Octubre de Gernika-Lumo.

JJUUAANN BBEEAASSKKOOEETTXXEEAA MMUUGGIIRRAA,, ""UURRTTZZAA"" HHEERRRRII-KKIIRROOLL GGIIZZOONNAA..Juan Beaskoetxea Mugira Nabarnizen jaio zan,1924ko otsailaren 1ean. Izena emon eutson baserria,"Urtza", izan eban sehaska, lagun eta herri-kiroleei eu-tsen maitasunaren lekuko. Busturialdeko Idiproba en-tzutetsuenen atzindaria eta sustatzailea izan zan,Gernika-Lumoko Urriko Azkenengo Astelehenekoena.

Su fortaleza física le llevó a ser pro-balari en Gizon Probak durante untiempo, también practicó el "txinga-botatze", y fue carretero en innume-rables Astro Probak. Pero "Urtza" no

ganó ningún título como campeónporque en aquellos tiempos no exis-tían los campeonatos, eran más bien

desafíos o exhibiciones de fuerza.

hori, orduan ez egoala ez kamararik ezezer!. Gomutatzen dot behin aizkolari birenarteko desafio eztabaidatsu baten egon zala,kontua zan batak kolpea emon ebala etabestea emotekotan geratu zala. Berak bae-kian nork irabazi eban" diño Dioni Gabi-kaetxebarria, "Urtza"ren kidea, Ekin Taldeantxapelketak antolatzen.

"Urtza"ri kirol guztiak gustetan jakozan arren,gehien idiprobak. Bere ahaleginari esker sortuziran eta mantendu dira gaur arte, Gernika-Lumoko Urriko Azkenengo Asteleheneko Idi-probak., euren "alma mater" bihurtu zan."Berak antolatu ebazan lehenengo probak,geroago Ekin Taldetik segidu eban antolatzen;taldeak 30 bat urte daroaz martxan eta berasortzaileetako bat izan zan" "Urtzak" 2005eraarte segidu eban probon ardureagaz. 2006koabuztuaren 8an hil zan,Gernikako AzkenengoAsteleheko probak umezurtz utzita.

Juan Beaskoetxea "Urtza"

Juan Beaskoetxea“Urtza”, bere lagun mina

zan Julian Larrañaga“Txapin”egaz, Julian

akuilua eskuan dauala.

"Urtza" edo "Txato Urtza" askontzat, zaletu kan-tsaezina izan zan, denboreak pasino bihurtueban harek herri-kirolekin sentitzen ebana. Gaz-tetan, Nabarnizeko beste gazte asko moduan,Jose Etxeandia abade ezagunak hainbat herritanantolatu ebazan herri-kirol erakusketetan hartueban parte. Gizon sendoa zan eta denboradabaten gizon-probetan be ibili zan, eta ia ahaztu-ta egoan Txinga botatzean. Karretero hainbat

asto probatan, ez eban titulurik irabazi, zeorduan ez egoan txapelketarik, desafioak edoindar erakusketak baino.

Baina afizinoa harago joian beti. Edozein herri-kirolezagutzen ebanez, luzaroan eskualdeko epailebakarra izan zan, 20 urtetan izan zan hain zuzen."Zaletua zan eta edozein herri kirolen epaile zan, aiz-kora, sega, harri jasotze.. zorrotza zan, zuzena, eta

Yurrebaso harrijasotzailefamatua harria jasotzen Gerni-

ka-Lumoko Pasealekuan,"Urtza" izan zan epailea.

El desaparecido "Urtza", fue juez en todo tipo depruebas de herri kirolak durante más de 20 años.Fue el primero y, durante mucho tiempo, el únicojuez de la zona. Le gustaban todos los deportes,aunque apostó especialmente por las Idi Probak.Fue gracias a su tenacidad que surgieron, y se

han mantenido después, las ya tradicionales prue-bas de bueyes del Último Lunes de Octubre de

Gernika, convirtiéndose en su "alma máter".

Page 23: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

markatutako denboran egin behar da eta zatikronometratuak daukoz.

2000. urtean zaletu talde batek Gernika off-roadalkartea sortu eban, eskualdean praktikatzen diranbi modalitateetako lasterketak legearen barruanantolatu ahal izateko. Arinago be probaren batantolatu eben baina.Gernika off-roadek ospea lortu eban probak anto-latzen estatuko zirkuitoan. Honek alkarteari bideaemon eutson federazinoagaz harremanak izatekoeta hortixik urten eban Munduko txapelketarakoproba bat antolatzea Busturialdean.

Denborea, ahalegina, laguntzea eta dirua suposa-tzen eban, eta 300 boluntarioren laguntzea, izan be,eurok barik ezin izango zan lasterketea burutu.Mun-duko txapelketarako balio dauan proba bat antola-tzeak behar haundia emoten dautso taldeari, halaneta guztiz, Gernika off-roadek datozen urteotan,beste probaren bat antolatzeko asmoa be dauko.

Aurten Enduro Mundu Federazinoak Gernika-Lumoizan dau kontuan datorren urtean burutuko danprobaren egoitza izateko, baina erakunde batzuendiru-laguntza eza dala eta, Gernika off-road propo-samenari ezetza emon deutso.

Babesleak eta azpiegiturak topatu behar dira lehiansegiduteko; horregaitik, orain dala gitxi, GOR SPORT

sortu da. Eskualdeko pilotu guztien beharrizanakbeteteko taldea, batez be, Txomin Aranarenak. Txo-min Arana ereñotarra da Busturialdeko motokrose-an piloturik aitagarriena. Euskal kirolean etorkizunaeukiko dauan gazte honek, Euskadiko, Espainiakoeta Frantziako txapelketetan hartzen dau parte.Román Mestraitua, Gernika off-roadeko presidente-ak baikor ikusten dau geroa,eta "taldearen proiektuaaurrera joatea eta ahal bada diru sarrera gehiago lor-tzea eskatzen dau, ze holan motorrak eta emaitzak behobetu egingo dira" gainera datozen urteetan barri-ro be Munduko Txapelketea eskualdera ekarteaespero dabe.

URREMENDi 4544 URREMENDi

GEURE KIROLAK GEURE KIROLAK

MMEENNDDIIKKOO MMOOTTOOZZIIKKLLIISSMMOOAA EEGGUUNNEETTIIKK EEGGUUNNEERRAA GGEEUURREEAAGGOO

Busturialdeko espalda ikaragarriak aproposak dira goi-mailakomendiko motoziklismo lehiaketetarako. Bere orografia bereziak:pistak,trialerak eta baso-bideak erreztu egin deutse gure pilotueietxondoan bertan, todoterreno motorrean praktikatzea eta

gozatzea. Enduroa eta motokrossa dira eskualdean modalida-derik ezagunenak. Bientzakoak dira egokiak hemengo bal-dintzak, lurraren gogortasunaz eta Gernika Off-road alkarteakordezkatzen dauan zale kopuruaren bultzadeaz gozatzeko.

Teknikea,burua,erresistentzia eta motorrari pasi-noa, honeexek dira piloto batek behar dauazanezaugarrietako batzuk mailarik altuenera heltze-ko.Eskualdeko kirol jarraituenen artean egin daubere lekua, zaleen ahalegin ikaragarrriari, etanabarmentzen hasi dan harrobiari esker. Zazpiurtetik hona, kirol hau maite dabenak, Gernikaoff-road motor-klubaren bitartez, gure autono-miako, estaduko eta munduko txapelketarikonenak, bai endurokoak, bai motokrossekoak,eskualdera ekartzen ahalegindu dira.

Roman Mestraituak, Gernika off-roadeko presi-denteak eta Enduro pilotoak diñoskunez "hauxeizan da modalitaterik ezezagunena Busturialdean,baina eskualdean 2005 eta 2006an Munduko Txa-pelketarako puntuatzen eben bi proba burutu etagero, egoerea aldatu egin zan".

Motokrossa,ostera, mendi motoziklismoko dizi-plinarik ezagunena da. Modalitate bien arteanaldeak dagoz: motokrossa leku zarratuan egitenda, altuera ezberdinetan, 20 - 35 minutuko biekitalditan eta bueltarik gehien beteta helmu-gara lehenengo heltzen dan pilotuak irabaz-ten dau. Enduroan, ostera, mendiko ibilbideerrregulatua egiten da, antolatzaileek

Lasterketa zein konpeti-zinoen ikusgarritasunak,gero eta zale gehiagoizatea lortu dau.

En el equipo hay pilotos desde los 6años a los 35, y cada día son más los

jóvenes que compiten.

"Para la organización del campeonato del mundo deenduro nos ayudaron los moto-clubs de Bizkaia ytambién voluntarios del entorno" cuentan desde

Gernika Off Road.

"No es fácil encontrar patrocinadores, perocomo saben que hacemos las cosas con serie-

dad, al final, hemos logrado patrocinio paraGOR SPORT", explica Roman Mestraitua, presi-

dente de Gernika Off Road.

Busturialdean Gernika Off Road taldea, eskualde-an moto lasterketa ofizia-lak egin ahal izateko eratuzan 2000.urtean, ordutik

hona, besteak beste, mun-duko enduro txapelketa bi

antolatu dabez.

En 2007 no hemos podidodisfrutar de este espectá-culo del mundo del motor,ya que es recomendabledejar descansar el terre-

no, que sufre muchodurante la competición.

Enduro eta motokrosa dira Bus-turialdean gehien praktikatzen

diren modalitateak, izan be,eurontzako gure lurren gogorta-

suna guztiz egokia da.

Page 24: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren

46 URREMENDi

IRAGARKIAKEnvianos tus anuncios a:

> correo ordinario: Urremendi, Gernika-Bermeo, Ladagarapen Alkartea.Domingo Alegria Enparantza, Z/G. 48300 Gernika-Lumo (Bizkaia)

> teléfonos: 94 625 06 06/ 688 61 66 22/ 657 79 08 36> correo electrónico: [email protected]

SE BUSCAPERSONA PARA LA LIMPIEZA DELHOGAR Y PLANCHA. 2 O 3 DÍAS A

LA SEMANA, MAÑANAS.ERRIGOITI (ZONA DE OLABARRI)

IMPRESCINDIBLE COCHETELEFONO: 619409247

SE VENDE PISO EN BERMEO POR 166.000 €,4 HABITACIONES, SALA, BALCÓN,EXTERIOR, 70 M2, EN EL PARQUE

"LAMERA", CÉNTRICO.TEL.: 658730639

EMAIL: [email protected]

SE OFRECE ABOGADA,AINTZANE

AYASTUY TORREALDAY

C/ GRAN VÍA 8, 1º, dpto, 7 BLBAO 48001

TELEFONO Y FAX:94 424 16 11MOVIL: 629097150

MUNDAKA- BILBAO

CLASES DE INGLÉSLICENCIADO DA CLASES PARTICULARES

DE INGLÉS EN GERNIKA.TODOS LOS NIVELES, PREPARACIÓN DE EXÁMENES,

EOI,FCE,REFUERZO,CONVERSACIÓN,ETC.

TELEFONO PARA CONTACTAR:944653851 - 680228233

ANUNCIATE GRATISSI QUIERES BUSCAR U OFRE-

CER EMPLEO, ANUNCIARDEMANDA Y OFERTA DE

VIVIENDA, COMPRA-VENTADE VEHÍCULOS, PRODUCTOSAGRÍCOLAS, ANIMALES, INS-

TRUMENTOS MUSICALES,ETC...

LLÁMANOS 94 625 06 06ZEURE IRAGARKIA

DOHAIN EMPLEGU BILATU EDOTA ESKEI-NI,ETXEA EROSI EDO SALTZEKO,KOTXEAK,BASERRIKO PRODUK-TUAK,ANIMALIAK,MUSIKA INS-

TRUMENTUAK,ETABAR...DEITU GEURE TELEFONORA

94 625 06 06

SE OFRECEMUJER PARA CUIDAR PERSONAS

MAYORES O NIÑOS, PARA LABORES DE HOGAR.

MARGA.TELEFONO: 688 62 93 53

SE OFRECEDISEÑADORA GRÁFICA,

LICENCIADA EN BELLAS ARTES,PARA IMPARTIR

CLASES PARTICULARES,A DOMICILIO, DE PHOTOSHOP,FREEHAND Y QUARK X PRESS.

ANA BELEN. TLFN: 649380590E-MAIL:[email protected]

SE VENDETERRENO EDIFICABLE 3500 M2 PARA UNI-

FAMILIAR EN UN LUGAR PRIVILEGIADO A 10

MINUTOS ANDANDO DE GERNIKA.

VISTAS INMEJORABLES659 639 666

SE OFRECE PARCELA DE GARAJE CON

MANDO A DISTANCIA EN LAZONA DEL CAMPO DE FÚTBOLDE BERMEO. PRECIO: 60 €/mes.

TEL.: 658730639 EMAIL: [email protected]

CURSOS CAD 2D Y 3D (GERNIKA)

AUTOCAD 2 Y 3D,MECHANICAL

DESKTOP 3D, ARCHITECTURAL DESKTOP 3D, SOLID EDGE 3D,

UNIGRAPHICS 3D.

TELEFONO: 665 71 18 67E-MAIL:[email protected]

HIRUSOLAIRUKO ETXE BAT SALGAI MUNITIBARREN

LEKEITIO,GERNIKA,ETA ZORNOTZA-TIK 15 MINUTURA.400 METROKARRA-

TUKO LUR AZALERAREN GAINEANERAIKIA 200 METROKARRATUKOETXEBIZITZA HIRU SOLAIRUTAN

BANANDUA.LAU LOGELA,BATAHI-DROMASAIEKO BAINERAREKIN

(185x1 10) ETA JANSLEKUA EGOKITUA BARNEAN.LAU KOMUNE.LEHENEN-

GO SOLAIRUAN BIAUTO APARKATZE-KO LEKUA 25m²KO TXOKOA,SUKAL-DE OSOA JARRIA ETA TXIMINI RUSTI-KOA.ARI MUSIKALA ETXEGUZTITIK.

ETXEAREN KOKAPENA OSO ONA,EGO-EKIALDERA BEGIRA.

SALNEURRIA 445.000 EURO(74MILIOIPESETA)

SALNEURRIARI BURUZHITZ EGITEKO PREST.

TLF: 653730970

BUSCO TERRENOSE BUSCA TERRENO EN

ALQUILER PARA PLANTACIÓN DE KIWI. ALQUILER DE LARGA

DURACIÓN.

LLANO O CON POCO DESNIVEL.MÍNIMO 5 HAS. CON

POSIBILIDAD DE CAPTACIÓN DEAGUA PARA RIEGO AGRÍCOLA.

CONTACTAR CON:630 06 83 84 (Lander)

o94 625 76 09 (Urremendi)

Page 25: KOMIKIA PIL PILEANurremendi.org/uploads/11.pdf · KOMIKIA PIL PILEAN. Neure ingurua zaintzen saiatu banaz be, inoiz ez naz izan ekologia mugimenduko militantea. Geure gizartean, zaborren