Download - guia convivencia EUS - Hezkuntza · posible da hezkuntzako etapa guztietan, haur hezkuntzatik hasi eta batxilergora arte. Material didaktiko ugari dago maila bakoitzari egokitua.

Transcript

Eskola-elkarbizitzahobetzeko programak eta estrategiak

2

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Aurkezpena

1.Eskola-elkarbizitza:programaketaestrategiak

2.Gatazkenebazpenerakocurriculumprograma

3.Adimenemozionalarenprograma

4.Lankidetza-jolasak

5.Dilemamoralak

6.Diziplinapositiboa

7.Belarri-aulkiarenetaaho-aulkiarentxokoa

8.BitartekaritzaPrograma

9.Ikaslelaguntzailearenprograma

10.Kalitatezkozirkulua

11.Elkarrizketahezigarria

12.Kontratua

13.Gela-batzarra

3

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

Aurkibidea

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

3

Aurkezpena

Guztioidagokiguelkarrizketariirekiagoa,errespetutsuagoaetabaketsuagoadengizarteaeraikitzea,hauda,berauosatzendutenpertsonaetataldedesberdinenarteanelkarbizitzapositiboanagusitukodengizartea.Erakundeokere,batezereherritarrengandikhurbilenekoek,esatebaterakoUdalak,baduguarduraaldaketahaubultzatzekoguregizartean.

Elkarbizitzaetabakeaikasietaeraikiegitendira,etaguztiokgaraproiektuhonetakoprotagonista.Helburuhonekprozesumotelaeskatzendu,etamentalitateindibidualetakolektiboarenaldaketa;aldaketahonetan,hezkuntzakerabatekogarrantziahartzenduelkarbizitzabaketsuarenereduarieutsikodiotenbalore,jarreraetatrebetasunengarapenean.

NazioBatuak,bere53/24Ebazpenean,azpimarratzenduheziketafuntsezkoadelabakekulturabultzatzekobitartekogisaeta,besteakbeste,neurrihaueknabarmentzendiralortuahalizateko:“…arduratuhaurreklehenhaurtzarotikgatazkakerabaketsuanetagizaduintasunaerrespetatuz,tolerantziazetabazterketarikgabeebaztekoaukeraemangodietenbalore,jarrera,jokabideetabizitzekomodueiburuzkoirakaspenakjasoditzaten”.Hezkuntzabaiformalaetabaiinformala,familianetaeskolan,elementugiltzarriadabake

kulturareneraikuntzan,haurtzarotikhasitabaloreaktransmititzekoetajokabideakikastekobideadenaldetik.

Bidehonetan,ikastetxeak,duelazenbaiturtetatikhonazereginaktiboaetaerabakigarriabetetzenaridiraElkarbizitzaPlanakgaratuz.Planhauetan,ikastetxeetanelkarbizitzaetabakerakoheziketahobetzekoinplementatzendirenneurrietaestrategiakzehaztendira.

Horregatik,LeioakoUdalakargitalpenxumehonekin,“Eskola-elkarbizitzarakoprogramaketaestrategiak”ikastetxeenlanhaubabestunahidu,etahaingarrantzitsuadenzereginhonetanlagundu.

Gidahaulehenetabigarrenhezkuntzakoikastetxeetakoirakasleei,zuzendaritza-taldeeietahezkuntzaalorrekobesteprofesionalbatzueizuzenduadago.Azkenbatean,egunezegun,pertsonakheztekoetabakekulturarenbaloreetanoinarritutakogizartearenetorkizunaeraikitzekolaneskergan,dutenonenaematendutenguztiei.Haueiguztiei,eskerrikaskoegunerokolanarengatik.

4

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Eskola-elkarbizitza: programak eta estrategiak

1

XXI.mendekohezitzaileentzakoerronkarikgarrantzitsuenetakobatikasgelanindarkeriaprebenitzeaetaegunerokogatazkakebazteada,baina,batezere,erronkarikhandiena,ikasleenhezkuntzaintegralaelkarbizitzarakoetabakerakohezkuntzarenikuspegitikfokatzeada.Planteamenduhonekazpimarratuegitenduhezkuntza-sistemak,baiformalaetabaiezformala,duengaitasunaguregizarteariBakeKulturarenprintzipioetanoinarritutakoeredubaterantzeraldatzenlaguntzeko.

Ortegaren(1997)hitzetan,“…ikastetxean,elkarbizitzahezkuntza-komunitatekokideguztienarteangertatzendirenpertsonartekoharreman-saretzatulertzenda,etabertantaxutzendirakomunikazio-prozesuak,sentimenduak,baloreak,jarrerak,rolak,statusaetaboterea”.Harreman-sarehoniarazoedogatazkadesberdinekerasatendiote:diziplinaezak,pertsonartekogatazkek,ikaskideenartekotratutxarrek,ikasgelakodisrupzioak,absentismoak,bandalismoak,etab.

Horiguztiaikastetxebakoitzekoelkarbizitzaneragitendutenhainbatfaktorerenmenpedago.Besteakbeste,hauekdiranagusienak:pertsonartekoharremanak,gatazkenebazpena,araudiaedodiziplina-sistema,hezkuntzakomunitatekosektoreezberdinenparte-hartzea,irakaskuntza-ikaskuntzametodologiaetaikasgelarenkudeaketa.

Honela,ikastetxeenerantzunaegoerahauenaurreanetabereeraldatzaile-funtzioa,eskola-elkarbizitzarenereduglobalbateanoinarritubeharda.Honekzeraesannahidu:lehenik,guztieninplikaziozuzena-irakasleak,zuzendaritza-taldeak,ikasleak,familiak,irakasleezdirenlangileaketaingurukobesteeragilebatzuk;bigarrenik,ereduglobalbatekzenbaitprogramaetaestrategiaabianjartzeaeskatzendu,gutxienez,honakoeiheldukodietenak:ikasgelamailakotrebetasunaketagaitasunakeskuratzeaedogaratzea,lankidetzanoinarritutakogatazkenebazpena,araudiaetaikastetxeanparte-hartzekobideak.

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

5

Argitalpenhonenhelburuaikastetxeeiprogramaedoestrategiahoriekaukeratzenlaguntzeada,kontuanizanikbakoitzakberebeharetalehentasuneiondoenerantzutendietenhaieklandubehardituela.Horretarako,gauregunikastetxeetaninplementatzenaridirenproposamenedoekimenenaukerasortaaurkeztenda.Ezdiraguztiak,bainabaierabilienaketaeraginkortasunezagunekoak.

Nolanahiere,proposamenhauetakobatedobesteedozeinabianjartzeak,arrakastabermatzeko,ahaliketaplanifikazioriketakoordinaziorikhandienaeskatzendu.BeharrezkoadaElkarbizitzaPlanbatesplizituegiteaetabertanjarduera-ildonagusiakmarkatukodira,jarraitubeharrekoprintzipioaketaburutubeharrekojarduerak,hezkuntzakomunitatekopartaideenparte-hartzezabalalortzenahaleginduz,urtekoprogramazioanislatutakohelburuakzehaztuta.

ElkarbizitzaPlanhaugaratzekoprozesuaeregarrantzitsuada.Elkarbizitzarenetaikastetxeko

beharrendiagnostikotikabiatuta,lehentasunezkohelburuaketaabianjarribeharrekoekintzakezarrikodira,horretarakobeharrezkoadenirakasleenprestakuntzaplanifikatukoda,aukeratutakoprogramaedoestrategiakabianjartzekokoordinazioa,etajarraipenaetaebaluazioaplanifikatukodira.

Azkenik,ezinbestekoadaadierazteaprogramahauenaplikazioaezdagoelasalbuetsitaikasleeksortutakogatazkakberakbainoharagokozailtasunetatik.Besteakbeste,alderdihauekaipadaitezke:ikastetxeetanirakasleenfuntsezkokohesioaetalangileenegonkortasuna,irakasleenprestakuntza,familiekikoetaingurukobesteeragilebatzuekikokoordinazioa,etahezkuntzaAdministrazioarenzalantzarikgabekobabesabaliabidematerialaketagiza-baliabideakemanez,eraginkortasunhandiagoabermatzekoeskola-gatazkaketaelkarbizitzarakoheziketariaurreegitekoerabiltzendirentresnapsiko-pedagogikohauekguztiakezartzean.

6

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Gatazkakkudeatzekoedomaneiatzekotrebetasunakbeharrezkoakdira,gatazkakegunerokobizitzarenpartebaitira.Gatazkakososinpleakizandaitezke,esatebaterako,lagunartekogaizkiulertzebat,edotaosokonplexuak,halanola,etxekoindarkeria.Elkarbizitza-eredupositibobategunerokogatazkarikgehienaksortuahalaebaztenahalegindukoda,konplexuagoetabortitzagobihurtubainolehen.Zoritxarrez,hauretagaztegehienekezdutegatazkakmodueraikitzaileanebaztekobehardentrebetasunik.Eskolakfuntsezkozereginabetedezakeikasleengizarteratze-prozesuazuzentzekogaraianeta,horregatik,aurreegindiezaiokeaipatutakodefizitari,gatazkakebaztekoprogramakpraktikanjarrita.Horidela-eta,ikastetxeetanegunerolantzenetapraktikatzendengatazkariaurreegitekoheziketainplizituazgain,gauregun,gerozetabeharrezkoagoaikustendagelakogatazkenebazpenerakotrebetasunenetaprozesueninstrukziozuzenasartzea.

Gatazkenebazpenerakocurriculumahoneladefiniliteke:gelanlandutakoinstrukzio-jarduerasekuentziatuenmultzoplanifikatua;hauenhelburuaikasleeigatazkakebaztekotrebetasunetaestrategiabaketsuakirakasteada.Beronenhelburuzehatzenarteanhauekaipadaitezke:

Gatazkariburuzkousteezkorrakaldatzea.

Ikasleeieurenbizitzangatazkarenkontzientziahartzenlaguntzea.

Ikasleeilaguntzeagatazkabateanemozioekdutenrolaulertzenetamoduegokiankudeatzen.

Oinarrizkotrebetasunakirakastea,hobetoetaeraginkortasunhandiagozkomunikatzeko.

Ikasleeigatazkakebaztekoelkarlanekoprozesubaketsuakpraktikatzenetaerabakiaktaldeanhartzenirakastea.

2Gatazken ebazpenerako curriculum programa

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

7

Erahonetakocurriculumaikasgelanaplikatzeaposibledahezkuntzakoetapaguztietan,haurhezkuntzatikhasietabatxilergoraarte.Materialdidaktikougaridagomailabakoitzariegokitua.

Instrukzio-jarduerahauekirakatsdaitezkegainerako

eskola-curriculumetikbereizita,ordutegiberezibateskainita,edotasardaitezkecurriculumakademikozentralekoirakasgaietan,halanola,hizkuntza,historia,gizartezientziak,zientziak,matematikak,gorputzhezkuntza,etab.

Ikasgelanegitendirenjarduerekesperientzia-edobizipen-metodologiaeskatzendute,hauda,ezdirakontzeptuenaurkezpenteorikosoila.Ikaskuntza-metodologiahonekirakasleaklaguntzailepaperahardezaneskatzenduetaezirakasletradizionalarena.

Komenigarriadaikasgeletanprogramahaugaratubehardutenirakasleekoinarrizkoprestakuntzabatjasotzea,ikasleeiirakatsikozaizkiengatazkenebazpenerakokontzeptuetatrebetasunetanzentratua.

Planteatutakohelburuaklortzealdera,funtsezkoadajardueraksistematikokiburutzeaikasturteanzehar,asterokomaiztasunez,edo,askojota,hamabosteanbehin.

Ikasturtebakoitzeanhamabijardueraeginbehardiragutxienez.

Programakprebentzio-etaheziketa-izaeragarbiadu,etabereemaitzakikusgarriagoakdiraepeertainean.

Erahonetakoprogramaaplikatzeakaurretikplanifikatzeaetaantolatzeaeskatzenduetahorrekbermatukoduesperientziarenarrakasta.Ezinbestekoadaaldezaurretikdefinitzeahainbatalderdi:

Gelaketaprogramaaplikatubehardutentutoreedoirakasleak.Gomendagarriadaerahonetakoprogramabatenaplikazioagelabakoitzeanborondatezkoaizateatutorearenaldetik.

Gelaneginbeharrekojarduerensekuentziaaukeratu,zikloedokurtsobakoitzerakoeredubatsortuta,haurhezkuntzatikbatxilergoraino.

Jarduerenprogramazio-egutegiaikasgelabakoitzean.

Gomendagarriadairakasle-taldebatekprogramarenkoordinatzailelanaegitea,bereinplementazioarenoinarrizkodiseinuaeginezetaberoneneragileetagainbegiralegisajardunez.

Zer izan behar da kontuan

8

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Azkenurteotan,emozioenheziketaeskolaesparruansartzekohelburuz,“Heziketa emozionala”edo“Heziketa sozio-emozionala”izenekohezkuntza-mugimenduhandiasortuda.

MugimenduhauAdimenEmozionalarengaitasunetatrebetasunengarapenabultzatzenduenhezkuntza-ereduanoinarritzenda.Hitzak,mundumailanezagunaDanielGolemanenizenberekobestseller-arenargitalpenazgeroztik,zeraesannahidu:jarrera,trebetasunetagaitasunmultzoaetanorbanakoarenjokabidea,erreakzioak,egoeramentalak,etab.baldintzatzendituzte;Golemanenberarenhitzetan,honeladefinidaiteke:“geure sentimenduak eta besteenak ezagutzeko, motibatzeko eta harremanak egoki maneiatzeko gaitasuna”.

Adimenemozionalakbostgaitasunmotaeskatzenditu.Lehenengohirurekpertsonabarrukoizaeraduteetaazkenbiekpertsonartekoizaera:

1. Kontzientzia emozionala.Zersentitzendugunkonturatzekoetakontzienteizatekogaitasunaetaemozioeiizenajartzekogaitasunada.Halaber,bestepertsonenemozioakidentifikatzeaetahaieiburuzkontzienteizateaereesannahidu.

2. Erregulazio emozionala.Geureemozioakerregulatzekotrebetasunada,emoziopositiboakgaratzekoetabulkadakkontrolatzekotrebetasuna.

3. Autonomia emozionala.Norkbereburuarenganakokonfiantzagaratzeaesannahidu,autoestimuaetapentsamendupositiboaizateaetanorkbereburuamotibatzea.

4. Trebetasun sozio-emozionalak. Nabarmenenaaktibokientzutekogaitasuna,asertiboizatekoa,gatazkakmodueraikitzaileanebaztekoaetataldeanlanegitekogaitasunadira.

5. Pertsonaren bizitzarako eta ongizaterako trebetasunak. Bizitzaosasuntsuaetaorekatuaantolatzealortzekotrebetasunakdira,baitaantolatzekoetagarapenpertsonaleta

Adimen emozionalaren programa

3

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

9

sozialerakogaitasunaetabizitzarenaurreanjarrerapositiboaizatekoaere.

Azkenikerketekerakutsidutetrebetasunhauetakogabeziakeraginaduelaikasleengan.Izanere,jokabidezkoarazoakeragitenditupertsonartekoharremanekinzerikusiadutenak,ongizatepsikologikoarierasatendio,errendimenduakademikoarietajokaeradisruptiboei.

Ikuspegihonetatik,heziketaemozionalabeharrezkozereginbihurtudaeskolaesparruan.Irakaslerikgehienekfuntsezkoajotzendutetrebetasunhauekmenperatzeaikasleengarapenebolutiboetasozio-emozionalerakoetaikastetxeetakoelkarbizitzapositiboarengarapenerako.

Bisquerrarenustez(2000)heziketaemozionalazerada“prozesu hezigarria, jarraitua eta iraunkorra, eta bere helburua da garapen emozionala indartzea ezagutza-garapenaren ezinbesteko osagarri gisa, biak izanik nortasun integralaren garapeneko funtsezko elementuak. Ikasleak ezagutza eta gaitasunekin trebatzea, hauek emango baitiote aukera bizitza pertsonal eta profesionalari arrakastaz aurre egiteko, eta bere ongizatea handitzeko osasun eta elkarbizitza mailan”.

Ikerketaguztiakbatdatozemozionalkiadimentsuakdirenikasleenezaugarrietan,laburbilduz,hauekdirelarik:

Autoestimu-mailaonadute.

Gehiagoetahobetoikastendute.

Jokabidezkoarazogutxiagodituzte.

Pertsonapositiboaketabaikorrakdira.

Hobetojasatenduteikaskideenpresioaetazailtasunikgabegainditzendituztefrustrazioak.

Ongiebaztendituztegatazkak.

Zoriontsuago,osasuntsuagodiraetaarrakastahandiagoadute.

Esku-hartzeko ereduak

Esku-hartzekoereduakosoanitzakdira.Haueknabarmendubehardira:

Noizbehinkako orientabidea.Irakasleakmomentukoaukeraaprobetxatukoduheziketaemozionalareningurukoezagutzakemateko.

Eskolaz kanpoko programak.Eskolazkanpokoordutegiaerabilikoda,boluntarioki.

Hautazko irakasgaiak.Hautazkoirakasgaiakeskainikodiraheziketaemozionalariburuz.

Tutoretza-ekintza.Tutoretza-ekintzarenplanakheziketaemozionalahartukodubarne.

Integrazioa Curriculumean.Heziketaemozionalekoedukiakzeharkaintegratumateriaakademikoanitzetanzeharetahezkuntza-mailaguztietanzehar.

10

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer dira eta zertarako balio dute

Jolasajardueraguztizludikoadaeta,gainera,heziketaizaeraetaheztekoahalmenhandiadu.Ezdaberriajolastuzikasiegitendugula.

Lankidetza-jolasakjolasmotabatdiraetahauenezaugarrinagusienadajolaskideguztienelkarlanaeskatzendutelaemaitzalortzeko.Parte-hartzaileekhelburuetaarauberberakonartubehardituzte,aktibokihartubeharduteparteetakoordinatueginbehardutejolastuahalizateko.Bestejolasbatzuenaurrean,ereduhonetanezabatuegitendalehiakortasuna,ezdagogaltzaileedoirabazlerik;taldeakedojolasakplanteatutakohelburualortukodu,edotaezduegingo;denekgaldukoduteedodenekirabazikodute.

Lankidetza-jolaseanhelburuakbateragarriakdirajolaskideguztientzat,bestejolasbatzuetakoarerioak,hemen,aliatubihurtzendira,ikuspegiainklusiboada;izanere,inorezbaitakanporatzeneta,batezere,prozesurazuzenduadagoetaezemaitzara,garrantzitsuabesteekinelkarlaneanpartehartzeada.

InteRedGKEizandagureinguruanlankidetza-jolasarensustatzailenagusiaeta,Kometarekin

elkarlanean,jolasarenbalore-dekalogoaegindute.Bertanlankidetza-jolasbatekbetebeharrekobaldintzaknabarmentzendiraHonakohauekdira:

Plazera.Jolasa“bizi-pozada,momentuazgozatzeada”.

Hazkuntza.Oinarrisendoakdituenzorionaeraikitzendu.

Askatasuna.Pertsonekaukeratzendutejolastuedoez.

Aniztasuna.Jolasaerrepikaezinada,inoizezbaitaberdingaratzen.

Integrazioa.Partehartzaileenintegrazioarilaguntzendio“jolasarenarauaketadinamikaezagutzetik,entzutetik,ulertzetiketaonartzetikabiatuta”.

Sormena.Etengabeirtenbideberriak,ideiaketajolastekomodudesberdinakekartzekoaukeraematendu.

Partehartzea.Komunikatzeko,entzuteko,

Lankidetza- jolasak

4

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

11

gizarteratzekoetaelkarreraginsozialerakotresnada.

Gatazkeneraldatzailea.Bertanerabakiakhartzendira,ekintza-estrategienbidezegoeraarazotsuakkonpontzenlaguntzendu.

Lankidetza.Helburuaparte-hartzaileguztienahaleginarenbidezlortzenda.

Kulturaartekotasuna.Jolasak“izateko,biziizateko,sentitzekoetajokatzekomodudesberdinakdeskubritzen,ezagutzenetaerrespetatzen”laguntzendu.

Lankidetza-jolasak eta elkarbizitzarako heziketa

Lankidetza-jolasaheziketarakotresnada,hainbatbaloresustatzenditu:elkarrilaguntzea,besteenganakokonfiantza,tolerantziaetaadostasunabilatzea.

Ikasgelanlankidetza-jolasenprogramagaratzekoestrategiakMaiteGaraigordobilenhitzetan,gaihonetanautorerikentzutetsuenetakobat,“ekarpenpositiboaksortzenditunorbanakoarengarapenerakoetataldebarnekoharremansozio-afektiboetaelkarlan-harremanetarako,gelakotestuinguruan;beraz,argiuztendujokabideprosozialaksustatzeanzentratutakoizaerapedagogikoa”.Gainera,azpimarratzendu“elkarlanekojarrerekberekindaramatzatelaautokontzeptuaren,enpatiaren,norkbereburuaganakoetabesteekikoestimuaren,komunikazioaren,gizarteharremanengarapena;pozahanditzendu,porroterakoetabesteekbaztertuaizatekobeldurradesagertuegitenbaita”.

Aurrekoakontuanhartuta,nabarmenadalankidetza-jolasaren,eskola-elkarbizitzarenetabake-heziketarenartekoharremanestua.

Askodiragelakotestuinguruanburutudaitezkeenlankidetza-jolasak.Ikasleenadinarenaraberakoetajarritakohelburuenaraberakojolasegokiakaukeratzeazgain,garrantzitsuadajolas-programabategiteasistematikokietamodujarraian,jolasaasteanbehinedohamabosteanbehineginezboladabateanzehar.

Lankidetza-jolasakarrakastaizatekobestefuntsezkoalderdibatgaratzerakoanerabiltzendenmetodologiada.Ikuspegisozio-afektiboadabehardenikuspegipedagogikoa,zuzenekoesperimentazioanoinarritzenbaitaikaskuntzarako.Esperimentaziohaudalehenurratsa,etabertatikabiatutahausnarketaegingodataldean,bizipenazetahonekjolaskideenbenetakobizitzarekinduenharremanaz.

12

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Dilemamoralakkontaketalaburrakdira,istorioenantzekoak,egoerahipotetikoedoerrealenkontaketak;baloregatazkabatplanteatzenduteetaegoerahorikonpondukoduenerabakiahartzeaeskatzendute.Dilemariproposatutakoirtenbideaarrazonamendumoralbateanoinarrituetazuzenenajotzendenaizanbeharda.

Orohar,egoeraaukeradisjuntibobatengisaaurkeztenda:subjektuprotagonistakegoeraerabakigarribatenaurreanaurkitzendubereburuaetabiaukerasoilikditu,biakizanikegingarriaketadefendagarriak.Beraz,norbanakoabenetakogatazkaegoerasaihestezinbatenaurreanegotenda.

Ikasgelandilemamoralekinlanegiteakzenbaithelburuditu:

Ikasleengarapenetahazkuntzamoralasustatzea,baiezagutzaalderdietan,etabaiafektibitateetajarrerazkoalderdietanere.

Guregaraikoarazoetikonagusienkontzientziahartzea.

Ikaskideenartekoelkarrizketabultzatzea,arazoakulertzenetahauenaurreanjarrerak

hartzenlagundukoduenarrazonamendukoherenteagaratzeko.

Errespetuarenetatolerantziarengarapenasustatzea,ikuspegiberriakhartzekoetaroldesberdinaknorkbereegitekogaitasunasuspertuz.

Zer izan behar da kontuan

Dilemamoralbathautatzekoedolantzekogaraian,badiraaintzathartubeharrekofuntsezkoalderdiak:

Dilemakesanguratsuaizanbehardu,taldearentzatplanteatzenduenarazomotaridagokionez;beraz,garrantzitsuadalaneginbehardentaldekopartaideakezagutzea:adina,ezagutza-maila,gehieneninteresak,etab.

Dilemarenplanteamenduaikasleekulertzekomoduaneginbeharda.Horregatik,istorioakontatzeaetaondoidazteaosogarrantzitsuadaulertzekoetaondorengoeztabaidarako.

Zer dira eta zertarako balio dute

Dilema moralak

5

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

13

Dilemakeztabaida-sortzaileaizanbehardu.Horretarako,taldeakirtenbidedesberdinakematekomodukodilemaklandubehardiraetagertaerekbaloremoralekogaieninguruanzentratutaegonbehardute.Eztabaidakmoralkizuzenenairuditzenzaionirtenbideazehazteraeramanbehardutaldea.

Dilemakargidefinitutakopertsonaiazentralbatzukaurkeztubeharditu,etaaukeraargiaketabereiziakeurenarteanaukeratuahalizateko.

Dilemarenplanteamenduakbetierahonetakogalderekinamaitubehardu:zereginbehardu/lukeXek?,helburuaistoriokoprotagonistarenbetebeharmoralaargiagertzeaizanik.

Komenigarriadaplanteatutakodilemarekikoaukerabatzukplanteatutaizatea,baldinetaikasleakarazoaharrapatzenezbaduetaeztabaidaezinezkoagertatzenbada.

Dilemareneztabaidakezdubihurtubeharikaslebakoitzakberebizipenakontatzekotalde-terapiaantzekobat.

Irakasleaksaihestueginbeharduirtenbideakedobereiritziaemateadilemariburuz,izanere,ikasleakbaitirabalizkoirtenbideakbilatubeharkolituzketenak.

Komenigarriadamuturrekoplanteamenduak(hargatik)ekiditea.Aukerabakoitzakargudiatuaizanbehardukontuanizateko.

1.Dilemari aurre egin.Irakasleakdilemaaurkeztukodiotaldearitestu,irudi,marrazki,telebistakosaioedofilmzatienbidezedotaikasleekegindakoantzerkibatenbidez.Ezinbestekoadaziurtatzeataldeakargiulertudueladilema,eta,horretarako,galderakegingodiraedukiariburuz.

2.Hasierako jarrera.Bigarrenfasehonetan,ikaslebakoitzakjarrerabathartukodudilemarenaurrean,balizkoirtenbideetakobatenaldeagertuz.Gainera,bereaukerarenarrazoiakzehaztubeharkoditu.Irakasleakikaslebatzukanimatukodituhasierakojarreraaurkeztuzetaargudiatuzeskuhartzera.Beharrezkoadadilemarenbalizkoirtenbideetakobakoitzadefendatukodutenjarrerakaurkeztea.

3.Eztabaida talde txikietan.Gelakideaktaldetxikietanbanatukodiraetabakoitzakberetaldeanadierazikoduiritziaetabestekideena

entzungodu.Eztabaidajarrerabakoitzarenoinarriandaudenargudioakaztertzeanetadilemaribalizkoaukerakbilatzeanzentratukoda.

4.Eztabaida orokorra.Aurrekofasekotaldetxikibakoitzakdenenaurreanazaldukoditulortutakoondorioak.Fasehonetan,irakasleaktaldeekantzemangabekoalderdiaksartukodituetajarrerabakoitzarenondorioeiburuzkohausnarketaegitenlagundukodu.Halaber,garrantzitsuadadilemaikasleenegunerokoegoerekinerlazionatutaaztertzea.

5.Norbanakoaren azken jarrera.Ikaslebakoitzakidatzizjasokodubereazkenjarrera,aurrekoeztabaidakontuanizandaetaoinarriandituenargudioakadieraziz.

Nola funtzionatzen dute

Dilemamoralbatikasleeiplanteatzekoetaberaiekineztabaidatzeko,fasebatzueijarraitubeharzaie:

14

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Diziplina,ikastetxeetanelkarbizitzarakooinarrizkoarauakbereegiteaetabetetzea,funtsezkoelementuadaeskola-elkarbizitzarenkudeaketarakoetabaloreetanoinarritutakoheziketarako.

Heziketa-tresnanagusitzathartzenbadugukulturademokratikoaetaelkarbizitzapositibokoaeraikitzeko,autoritateanetazigorreanoinarritutakodiziplina-eredutradizionalakordezkatubeharditugudiziplinapositibo,demokratikoetahezitzaileaz.

Diziplinaeredutradizionalaeraginkorraizandaitekekontrolarenikuspegitiketaordenamantentzealdetik,bainaikasleenprestakuntzamoraletaautonomoarenaldetikezdahainegokia.Hainzuzenere,autoerregulazioadadiziplinapositiboarenhelburuaeta,horretarako,ikasleekarauaketaondorioaksortzenpartehartzeaezinbestekoada.Ikasleekgelakoarauakulerditzaten,onarditzatenetababesditzaten,sorkuntzanetaberrikusketanedojarraipeneanaktibokipartehartzekoaukeraizanbehardute.

Arauenondorioekizaerabatezerehezigarriadute,zigorrakezbezala,indargarrinegatibotzatedo

saihestubeharrekotzatulertzendelarik.Izaeraberreskuratzailekozigoredozuzenketagisaulertzendiraetaezzigorhutsezkogisa,jokaeradesegokiabirbideratzerazuzenduak,ikaslearenportaerataldeakezarrietaonartutakoarauraegokitzealortuarte.

Diziplina positiboa

6

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

15

Diziplina positiboaren programa ikasgelan

Honakokoadrohonekerakonparatiboanerakustenditueredubatenetabestearenezaugarrinagusiak.

Diziplina zigortzailea Diziplina positiboa

Kanpokoerregulazioa,indargarripositiboanedonegatiboanzentratua

Autoerregulazioa

Ezarritakoarauak Adostutakoarauak

Autoritateairakasleennagusitasunhierarkikotikdator

Autoritateasistematikdator

Zigorra(indargarrinegatiboa) Ondoriohezigarriak

CruzPerezi(1999)jarraituz,diziplinapositiboaikasgelanprogramakhelburunagusihaudu,“…ikasleen parte hartze demokratikoaren bidez lantzea arau eta ondorio sail bat, talde-gelaren autogobernurako aukera eta ikasleen autonomia, elkarlan eta arduraren hobekuntzarako aukera eskainiko dutenak”.

Ikasgelakoesku-hartzemotahauderrigorrezkohezkuntzakoetapaguztietanlandudaiteke,kontuanizandaeginbeharrekoaldaketametodologikoaketazuzendaritza-mailairakaslearenzereginean.

Programahaugeletanlantzeaktutore-ekintzabatplanifikatzeaeskatzendu,aurrezdefinitutakohelburualortzekobehardirenjarduerakantolatuetabideratukodituena.Horretarako,lau-hamabitutoretza-saioerabiliohidira,ikasturteahastean.

Haurhezkuntzanetalehenhezkuntzakolehenzikloan,arazoakedozailtasunaksortuahalaegingodiraarauak.Gainerakomailetan,prozesuabifasetanbanatukoda.Lehenengoan,adostasunez,talde-gelakoarauaketahauenondorioaklandukodira.Normaleanfasehauhainbattutoretza-saiotangaratzendaikasturtekolehenhiruhilekoan.Bigarrenfaseakarau-sistemaberriaabianjartzea

eskatzendu.Araubatbetetzenezdeneanondorioakaplikatzeabetiirakaslearenzereginadaeta,idealki,taldeariklaseaematendiotenirakasleguztiekonartukoetaindartukoduteadostutakoaraudia.

Ikasgelanarauaketaondorioaksortzekoprozesuakhonakofasehauekeskatzenditu:

1.Fasea:Araudiinplizituetaesplizituarenberrikusketa.

2.Fasea:Edozeintaldeedoerakundekduenaraudipremiarensentsibilizazioaetakontzientziazioa.

3.Fasea:Gelakoarauenetahauenondoriohezigarrienproposamena.

4.Fasea:Arauenetaondoriohezigarriennegoziazioaetaadostasuna.

5.Fasea:Araudiberriarenfuntzionamenduarenberrikusketaetajarraipena.

16

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Belarri-aulkiarenetaaho-aulkiarentxokoaelkarrizketarakoprozeduraetaegiturada;txokohonekikasleeigatazkakautonomoki,pertsonaheldubatenlaguntzarikgabe,irakaslerikgabeebaztekoaukeraematendie.

Txokoarenerabileraberezikiegokiadahaurhezkuntzaetalehenhezkuntzakolehenetabigarrenzikloetarako.Baiikasgelaetabaiespaziokomunak(pasilloak,patioak,ludotekak,…)tokiegokiakizandaitezke“txoko”batkokatzeko.Ikasleenarteanizatendirenintentsitatebaxukopertsonartekogatazkakebaztendiraondoenbelarri-aulkiarenetaaho-aulkiarenprozedurarenbidez.

Ikasgelan,atzealdeankokatukoda“txokoa”,irakaslearentokiarenbestemuturrean.Tokihonetan,berezikihorretarakogordetakolekuaetabesteinolakojarduerarikegitenezdena,biaulkijarrikodira,etaaulkietakobakoitzarenfuntzioaizangodaeserikodenarirolbatematea.Batbelarri-aulkiaizangodaetabesteaaho-aulkia.Bizkarraldeanerantsitakomarrazkihandibatenbidezbereizikodirabiaulkiak,bateanbelarriaeta,

bestean,ahoa.Besteaukerabatdakartelbatzintzilikatzeahormanbimarrazkiekin.

Biikaslekgatazkabatduteneangelabarruan,irakasleaktxokoragonbidatukodituberenkabuzkonpontzenahalegindaitezen.Proposamenabetigonbidapenaizangodaetaezinposizioa,izanere,bereerabileraborondatezkoaizanbeharbaita.

Kasuaskotan,etageroetamaizago,ikasleakberekabuzjoangodiratxokoragatazkabatduteneanJokaerahau,hilabeteakigaroahala,sistematikoagobihurtukoda.

7Belarri-aulkiaren eta aho-aulkiaren txokoa

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

17

Txokoan,bakoitzaaulkibateaneserikoda.Tokiagainerakoikaskideengandikbereizitadago,ikasleakbakarrikdaudeetabereelkarrizketapribatuada.Be-larri-aulkikoakahaliketaadienentzungodiolagunarietaezinduhitzegin,eztaezpainakirekiere,etenikgertaezdadin.Besteikaslearena,aho-aulkikoarenadahitzegitekotxanda.

Prozeduraurratsedoarauhauenbidezgaratukoda:

1.Lehendabizi,aho-aulkianeseritakohaurrakduhitzaetabereeginbeharrazergertatudenetanolasentitzendenkontatzeada,ikaskideakbelarri-aulkianeseritaerneentzutenduenbitartean.

2.Lehendabizikohaurrakhitzegitenamaitutakoan,aulkizaldatuetaeginkizunakaldatuegingodituzte.Orainbigarrenhaurrakizangoduhitza,bereustez,zergertatudenetanolasentitzendenazaltzeko.

3.Hizketarakobigarrentxandan,lehendabizikohaurrak,berriroereaho-aulkianeserita,berakzeregindezakeengatazkaedoarazoakonpontzekoesangodu.

4.Berriroere,aulkiaketarolaktrukatuegingodiraetabigarrenhaurrakereberakgatazkakonpontzekozeregindezakeenproposatukodu.

Prozesuhonekbitxandaizanohiditugatazkaninplikatutakobakoitzarentzat,nahizetazenbaitetanikasleakgehiagotanpasatzendirenaulkibakoitzetik,biengustukoadenirtenbideatopatuarte.

“Txoko”arenfuntzionamendurakourratsedoarauhauekkartelbateanerakutsikodiraaulkienondokohorman,baiidatziz,lehenhezkuntzan,edotabaimarrazkibidez,haurhezkuntzan.

Behinprozesuaamaituta,ikasleakirakaslearenganajoangodiraetahonekgertatutakoarenjarraipentxikibategingodu.Galdetukodieeairtenbiderikaurkituduten,zertandatzanetabiakgusturadaudenkonponbidehorrekin.Halabada,ikasleakgelakolanetaraitzulikodira.Irtenbideadostubatlortuezean,irakasleakbesteaukeraedoprozesubatproposatukoduegoerariheltzeko,esatebaterako,bitartekaritzaedotaondoriohezigarrirenbatbetearaztea.

Nola funtzionatzen du

18

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Eskola-bitartekaritzakoprogramabatekeskatzenduikastetxeanbitartekaritzakozerbitzubatgaratzea,hezkuntza-komunitatekotaldedesberdinen(ikasle,irakasle,irakasleezdirenlangile,aitaetaamak,…)artekogatazkakebazteko.

Bitartekaritzagatazkakebaztekometodoegituratuada;bertan,hirugarrenaldebatekgatazkandaudenaldeeilaguntzendiehaienkezkakentzunez,komunikazioaerraztuzetanegoziatzenlagunduz.Bitartekariakaldeeiirabazi-irabaziirtenbideaksorraraztenahalegintzendira.Nahizetabitartekariakprozesuarenardurahartu,aldeekgatazkarenirtenbideariburuzkoerabakiakhartzekogaitasunarieustendiote.

Eskola-bitartekaritzakoprogramekhauekizatendituzteberehelburuenartean:

Inplikatutakoaldeek,edozeinarrazoirengatikmaneiatuezinizandituztengatazkakebaztea.

Eskola-komunitatekopartaideenpartehartzeaonartzeaberegatazkenkonponketan.

Gatazkakebaztekotrebetasunakirakasteaprogramaninplikatutakotaldeei.

Elkarbizitzahobetzea.

Indarkeriamailakmurriztea.

Bitartekaritzaezdaegokiaedozeineratakogatazkariaurreegiteko,batezere,aldeenarteanboteredesorekaesanguratsuadagoenhaietarako,esatebaterako,ikaskideenartekotratutxarrak.Pertsonartekoharreman-gatazkakdiraegokienakbitartekaritzanlantzeko.

Gainera,bitartekaritzakongifuntzionadezan,hainbatprintzipioerrespetatubeharditu,halanola,gatazkadutenpertsonenpartehartzekoboluntariotasuna,prozesuarenkonfidentzialtasuna,etaaldeengaitasunaardurakhartzekoetaerabakiakaskatasunezhartzeko,bitartekariarenesku-sartzerikgabe.

Bitartekaritza Programa

8

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

19

Gauregun,bitartekaritza-eredudesberdinaklantzendiraikastetxeetan:

1. Helduen aldetiko bitartekaritza.

Eskolanhelduekegindakobitartekaritzada,normaleanirakasleetazuzendaritza-taldekokideekegindakoa,bitartekaritzabertikalaizenaerehartzenduena,agian,aplikatzenerrazena.Pertsonahauekprestakuntzabereziajasotzendutebitartekaritzaalorrean,etaprozesuaikastetxeandutenzereginhezigarrikobestetresnabatgehiagobailitzanerabiltzendute.Bitartekarilanean,helduekikasleeiaholkuakematendizkietetaldebakoitzakarazoazdituenpertzepzioaetasentimenduakaztertzekoprozesuan,etabaitabalizkoirtenbideakbilatzenetabialdeenbeharrakondoenasebetekodituztenakordioakegitenere.

2. Berdinen arteko bitartekaritza.

Bitartekaritza-programahauenezaugarrinagusiadagatazkandaudenaldeenikaskideakberakdirelabitartekariak.Honela,biikaslebadiragatazkadutenakbitartekariakereikasleakizangodira,etagatazkaikaslebatenetairakaslebatenarteansortzenbada,bitartekariak,eraberean,ikaslebatetairakaslebatizangodira.Bitartekari-taldeaikasleenartean,edotairakasleenarteanhalabeharbada,aukeratukoda;taldehonektrebatzebereziajasokoduzereginhaubetetzeko.Berdinenartekobitartekaritzabieradesberdinetangaratzenda:

a) Patioko atsedenaldiko ereduak.Ikasleekgatazkarenbatduteneanatsedenaldianedojangelan,unehorretanbertan,jodezaketeadiskidebitartekaribatenganalaguntzaeske.

Bitartekaritzahau,izaerainformalagoaduena,uneetatokihorretanbertangertatukoda.Bitartekaritzamotahaulehenhezkuntzaneginohida.

b) Eredu deribatua.Ereduderibatua,berezkoagoabigarrenhezkuntzan,esku-hartzeformalagoada,etahainbatfasegertatzendira,azkenean,ikastetxekobitartekaritza-zerbitzuarenbidezlantzekogatazkabat.Hasierabatean,gatazkairakaslebatek,zuzendaritza-kidebatekedoikaslebatekbideratukodubitartekaritza-zerbitzura;jarraian,bitartekaritza-zerbitzukokoordinatzaileakbilduegingodira,bakarka,gatazkakoprotagonistekin,informazioajasotzekoetabitartekaritzarajotzekoaukeraeskaintzeko;aldeekbitartekaritzaegiteaonartuzgero,bitartekariakizendatukodirakasurakoetabitartekaritzaantolatukoda;handikegunbatzuetara,bitartekaritza-prozesuagaratukodaeta,azkenik,aurrerago,emaitzarenjarraipenaetaebaluazioaegingoda.

Lagunenedoberdinenartekobitartekaritza-programakpartehartzean,elkarlaneanetaelkarrizketanoinarritutakoelkarbizitzabaketsuarenzerbitzurakotresnakdira.Eskola-bitartekaritzakozerbitzuakikastetxeetanintegratutageratzendiraetaikasleaketairakasleakberakdirakoordinatzenetabideratzendutenak.Eskola-bitartekaritzakoprogramabataskoaldadaitekeikastetxebatetikbestera,bakoitzarenbeharetabaliabideenarabera.Horregatik,komenigarriadadiseinuberezibategiteaikastetxebakoitzerako.

Bitartekaritza-eredu motak

20

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Ikaslelaguntzailearenprogramakikasletaldebatsortzeaeskatzendueta,prestakuntzabereziajasoondoren,hainbatlaguntza-funtziobetekodituzteikaskideekin.Helburuadazailtasunakdituztenikasleeilaguntza-sarezehatzbateskaintzea.RosarioOrtegarenustez,programahonenbidez“ahuleziaegoerakoedoarriskusozialekoikasleek,ikaskidebatekikoelkarrizketanetababesean,hausnarketa-esparruoptimizatubataurkitukoduteeurenarazoeizuzeneanaurreegiteko”.

Ikaslelaguntzaileekbetekodituztenzereginnagusiakhauekdira:

Laguntzea.

Entzutea.

Hausnartzenlaguntzea.

Arazoakaztertzenlaguntzea.

Erabakiakhartzenlaguntzea.

Gatazketanbitartekariarenaegitea.

Jardueretanliderizatea.

Eskolakolanetanlaguntzea.

Iritsiberrieiharreraegitea.

Alabaina,helduak(irakasleak)diraantolatzen,koordinatzenetagainbegiratzendutenaketa,azkenbatean,programarenarduradunak.

Ikaslelaguntzaileakikaskideenarazoanitzeilagundudiezaieke,esatebaterako,ahuleziaegoerak,nahasmenedotristeziaegoerak,zailtasunakademikoak,harremanarazoakirakaslebatekinedoikaskideekin.

Ikaslelaguntzaileakezdubetekopoliziarenpapera,ezdubegiratukoarauakbetetzendiren,etaezdituikasleakzigortuko,ezdairakasleeikontatzendienkontakatilua,etaezdalagunaere,hauda,ezditubereegingoarazoaketaezdatarteansartuko.Gainera,berezeregineanezduaholkurikemango,epairikegingoetaerabakirikhartukobestepertsonarenlekuan.

Ikasle laguntzailearen programa

9

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

21

Berdinenartekolaguntza-estrategiaprogramaegitu-ratuada,etainplementatueginbehardaaurrezongiplanifikatuetaantolatutakofasebatzueijarraituz.

Programalehenhezkuntzakobosgarrenmailatikau-rreraerabildaiteke,nahizetabereerabilerahedatua-godagoenbigarrenhezkuntzan.

Ikastetxeetakoelkarbizitzahobetzekoestrategiahauabianjarriaurretik,kontuanizanbehardirahonakoalderdihauek:

1.Klaustroarenaurretikosentsibilizazioaetainformazioa.

2.Programakoordinatukoduenirakasle-taldebatsortzeaetahauentzakoprestakuntzaberezibatantolatzea.

3.Ikaslelaguntzaileakaukeratzea.Hautatutakoikasleekborondatezhartukoduteparteprogramanetahainbatezaugarriizanbehardituprofilak:besteeikonfiantzaematea,bereburuarengankonfiantzaizatea,liderpositiboarennolabaitekoizaera,entzutenjakitea,kritikak

onartzeaetabestebatzueigatazkakebaztenlaguntzekoprestegotea.

4.Prestakuntzabereziaantolatzeaikaslelaguntzaileentzat.Trebatzehonekgutxienez16ordukoiraupenaizanbeharduetabihilabetekoepeanegin.Bereedukiatrebetasunakhartzeanzentratzenda,trebetasunakaktibokientzuteko,arazoakaztertzeko,emozioindartsuakkudeatzeko,moduasertiboankomunikatzeko,gatazketanbitartekaritzalanaegitekoetataldekojarduerakbideratzeko.

5.Programarenhedapenaikastetxemailan.

6.Irakaslekoordinatzaile-taldearenetaikaslelaguntzaile-taldearenzereginaketaardurakbanatzea.Taldeaklaguntzaeskaindiezaiokebeharraduenedozeinikasleriedotajasodezakehitzordu-eskaera.

7.Laguntza-lanengainbegiraketataldearenaldizkakobilerenbidez.

8.Programarenebaluazioa.

Nola funtzionatzen du

22

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Kalitatezkozirkuluaktaldeberezibatsortzeaeskatzenduikastetxeansortzendirenelkarbizitzagatazkaedoarazozehatzeiaurreegiteko.Taldea,normalean,bost-hamabilagunekoa,ikaslez,irakaslezosatuaedotamistoaizandaiteke.

Kalitatezkozirkuluaarazoakebaztekoestrategiapartehartzaileada.Taldeaerregulartasunezbildukoda,gutxienezasteanbehinordubetez.Taldeaikasleekosatzendutenean,beharrezkoadaesperientziaduenirakaslebatekpartehartzeabileretan,prozesuaerraztekoetagainbegiratzeko.Zirkulukideekjarraibidezehatzetaargiakjasobehardituzteirakaslearengandik,baizirkuluaeratuaurretiketabaizirkuluarengarapeneanzehar.

Komenigarriadazirkulukopartaideaktalde-gelaberekoakizatea,taldeanlanegiteagaiedoarazoberariburuzetaberelanaknolabaitekojarraipenaizateadenboran.Honekguztiaksendotuegitenduzirkuluarenidentitateaetakideizate-etaatxikimendu-zentzuaematendiepartaideei.

Idealki,erabakiakadostasunezhartukodirazirkuluan.Horiezindenean,bozketagehiengozerabakitzeaizangodabigarrenaukera.

Kalitatezkozirkuluarenbetebeharraluzadaitekehiruhilekobateanzeharetafasehauetanbanatzenda:

1.Arazobatidentifikatu.

2.Arazoariburuzkoinformazioabildu.

3.Arazoaobjektibokiaztertu,berekausak,ondorioak,etab.

4.Balizkoirtenbideakplanteatuetaarakatu.

5.Irtenbideakaukeratu.

6.Irtenbidekproposatuirakasle-taldeariedotaikastetxekozuzendaritzari.

7.Emaitzakebaluatu.

Behintaldeakirtenbidezehatzenproposamenaaurkeztutakoan,jasoduenzuzendaritza-edoirakasle-taldeakabianjartzeakomenidenaztertzekoetabaloratzekokonpromisoahartukodu.

10

Nola funtzionatzen du

Kalitatezko zirkulua

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

23

Kalitatekozirkuluarenprogramekonuraaskodituzte,bereziki,duteneraginarengatikkomunikazio-klimensorkuntzan,arazoeiburuzkoeztabaidan,irtenbideenbilaketan,prozesuakmoduobjektiboanhartzenetaerabakiakhartzen.

Kalitatezkozirkuluhauetanpartaideekzeraikastendute:elkarlaneanlanegiten,modueraikitzaileankritikatzen,besteeientzuten,ideiakadierazten,gertaerakikertzen,konbentzitzekoetalimurtzekotrebetasunalantzen,baliabideberriaketasortzaileakbilatzenetaaurkitzen,etab.Honekguztiakgizartegaitasunengarapeneaneragitendu,elkarrekinlanegitearen,ardurakhartzearenetaarazoenaurreanautonomiazjokatzearenemaitzabaitira,etaautokontzeptuarengarapeneanereeragitendu,autoestimuaetabesteekikoestimuasustatzenbaitu.

Kalitatezkozirkuluarenoinarrizkoarauaketakonbentzioakhauekdira(Ortega,1997):

Ezjarridagoenekolortutakohelburuaketabenetakolanaeskatzenezdutenak.

Behinetaberrizetaguztienlaguntzarekin,irtenbiderikonenabilatu.

Aldaketagertatzekobehardenteknikaedoestrategiaaurkitu.

Erabakiakadostasunezhartu,etaezaurreraeginerabakiarte.

Ideiaguztiakentzungodira.

Inoizinorkezdumespretxatukoedobarregarriutzikobestebatenproposamena.

Proposamenekikokritikaeraikitzaileadabidezuzena.

Zirkuluaklehendabiziideiaksortukodituetageroebaluatu.

Zirkuluakirtenbiderikonenaegokitzatonartzenjakinbehardu.

Zirkuluakbeharrezkobaliabideakemangodizkiobereburuaripausojakinakemateko.

Zirkuluakgutxienekoarauetakonbentziomultzobatnegoziatukoduhoriekinzuzentzeko.

24

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Elkarrizketahezigarriaezinbestekolan-tresnadairakasleentzat.Irakasleakikasturteanzeharaskotanelkartubeharizatenduikaslebatekinedogurasoekinerabakiakelkarrekinhartzekoedotaarazoak,gatazkaklantzeko.Bileraedotopaketaegituratuada,elkarlanizaerakoa,bipertsonarenartean.Elkarrizketatutakopertsonareninplikazioaetapartehartzeafuntsezkoadaemaitzaonalortzeko.Elkarrizketaezindabakarrizketaedogaldeketabihurtuirakaslearenaldetik,baiziketapertsonaelkarrizketatuarenprotagonismoanzentratubeharda,nahizikaslea,aitaedoamaizan;honenkonpromisoaetaardurabilatubehardaetahartutakoerabakiakgerobaliozkoakizatea.

Elkarlanizaerakoelkarrizketahezigarrienohikopraktika,erabakiakhartzekoetagatazkakkonpontzekoezezik,bestehauetarakoeretresnaeraginkorrada:

Elkarrenezagutzasustatzeko.

Pertsonartekokomunikazioahobetzeko.

Protagonistenartekokonfiantzaetaloturaareagotzeko.

Zer izan behar da kontuan

Zenbaitjarreraetaestrategiaklagunduegitendioteelkarrizketahezigarriarengarapenonari,bestebat-zuekzailduegitendutenbitartean.

Elkarrizketa hezigarria

11

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

25

Elkarlanizaeraduenelkarrizketahezigarriafaseegituratubatzueijarraituzgaratzenda.Fasehauekadierazikodigutezerpausoeman,mapabatizangobalitzbezala,etahelburuaklortzenlagundukodute.Elkarrizketatzaileadaprozesuarengidaria,etaelkarrizketatuasubjektuaktiboa,protagonista.

1. fasea. Prestaketa.Lehenfasehonetan,elkarrizketatzaileaklandubeharrekogaireningurukoinformazioabildukoduetahortikabiatuta,aurretikohipotesibategingodu.Gainera,momentuhonetanplanifikatukodaetajarrikodahitzordua.

2. fasea. Irekiera.Elkarrizketahastean,bildutakopertsonenaurkezpenaegingodaetadoinupositiboajartzenahalegindukoda.Egokiaikustenbada,elkarrizketarenkonfidentzialtasunaazpimarratukoda.Elkarrizketatzaileakhelburuakdefinitukodituetaberelaguntzekoetairtenbideaktopatzekoasmoaazpimarratukodu.

3. fasea. Arazoaren edo egoeraren azterketa.Hirugarrenfasean,elkarrizketatzaileaklortutakoinformazioaaurkeztukodueradeskribatzailean,

datuobjektiboak,etainformaziohorriburuzkobereemozioak.Jarraian,elkarrizketatuariegoerabereikuspegitikazaltzenutzikodiokonfiantzagiroan,etahausnartzenetaadieraztenjarraidezanlagundukodio,jarreraenpatikoarenbidez.Halaber,garrantzitsuadaelkarrizketarigaianzentratutaeustea.

4. fasea. Irtenbideen bilaketa eta hautaketa.Fasehonetanfuntsezkoadaelkarrizketatuairtenbideakproposatzenetaaukeratzeninplikatzea.Arazoedogatazkarenirtenbiderakoakordionegoziatuakdirenerabakiakhartukodira.

5. fasea. Itxiera.Elkarrizketaixtean,hitzegindakoarenlaburpenbategingodaetaargiazaldukodiraateratakoondorioaketalortutakoakordioak.Gainera,besteelkarrizketabatproposatuetaadostukodaakordioenjarraipenaegiteko.Azkenik,komenigarriadaindargarripositiboaerabiltzeaelkarrizketatuarekinetagureasebetetasunaerakusteaelkarrizketarengatik.

6. fasea: Jarraipena.Jarraipen-faseakbesteelkarrizketabategiteaeskatzenduadostutakoakordioakbetetzenaridirengainbegiratzeko.

Elkarrizketa hezigarriaren metodologia

Egin Saihestu

Enpatia,ulermenaetaelkarlanabultzatu.

Hurbiltasunaerakutsietadoinupositiboajarri.

Protagonistaguztiakinplikatuirtenbideenbilaketan.

Elkarrizketatutakopertsonarenalderdipositiboakazpimarratu(indargarripositiboa).

Komunikazioeraginkorrekoteknikakerabili(entzuteaktiboa,lehenpertsonakomezuak,hizkuntzadeskribatzailea,…).

Hitzikgabekohizkuntzapositiboaerabili(irribarrea,doinua,keinuak,begirada,…).

Zirkunstantziakezereztuedogarrantziakendu.

Ikasleari,familiariedosistemarileporatuerrua.

Besteikaslebatzukedonorberarenburuaeredutzathartutakonparatu.

Galderagehiegieginezgaldeketaegin.

Ito(beharadinadenborabehardaitomenikgabeegiteko)

Kritikatuedoepaitu.

26

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Kontratuatresnaerabilgarriadaelkarbizitzarenkudeaketarako,ikastetxeetanosoerabiliaizaerazehatzekoarazoetagatazkaklantzeko.

Kontratua,jokabide-,elkarbizitza-,hezkuntza-kontratuaeredeitzenzaio,oinarrianbialderenarteannegoziatutakoakordioada,elkarrizketa-prozesubatenemaitzaetabereedukiaezagutza,metodologiaedojokabideizaerakoaizandaiteke.

Kontratuaikaslebatenetaberetutorearenedoikasketa-buruarenarteaneginohida,edotaikasle-taldeedotaldeosoarenetatutorearenartean.Batzuetan,ikaslearengurasoakereizandaitezkeprozesuarenpartaide.Tresnahauberezikiegokiadaderrigorrezkobigarrenhezkuntzarako,portaera-zailtasunbereziakedoakademikoakdituztenikasleekinerabiltzeko.Aitzitik,ezdaerabilgarriataldeosoarekinegunerokogorabeherakarautzeko.

Kontratuamotibagarriada,ikaslearibereiritziaketanahiakadieraztekoparadaematendio,

aukerenarteanhautatzekoetainiziatibahartzeko.Gainera,autoerregulazio-prozesuaerraztenduetaautonomiasustatzendu.Irakasleentzat,kontratuaaniztasunarenarretarakoetaelkarbizitza-arazozehatzaketakonplexuakkudeatzekotresnada.

Kontratua12

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

27

Kontratubatekongifuntzionadezan,beharrezkoadabereemaitzaneraginerabakigarriadutenhainbatalderdiedoezaugarrikontuanizatea:

Ikaslebatekinegoeraarazotsubatedokonplexubatlantzekoetakudeatzekoegindakokontratuakhonakoedukihauekizanbeharkolituzkegutxienez:

Kontratuanegoziatueginbeharda;erabakitzekoaskatasunean,akordioenadostasuneanetahauekbetetzekokonpromisoanoinarritukoda.Bestela,erabakiairakaslearenaedozuzendaritza-taldearenabadasoilik,aldebakarrekoekintza-planinposatuaizangoda,eta,honela,ikaslearenmotibazioa,inplikazioaetakonpromisoamurriztuegingoda.

Helburuhandietakobatdaharreman-loturaezartzeaikaslearekin,horregatik,azkenemaitzanegoziaturaeramangoduenelkarrizketa-prozesuaerabakigarriada.

Kontratuaidatzizjasobehardaetapartehartzaileeksinatuta.Pertsonabakoitzakkopiabatizangodu.

Egoeraedoarazoberahainbatkontratujarraitutanislatukodaetabereedukiapixkanakakoada,errazenetikzailenera.Lehenkontratuakkonpromisotxikiakjasokoditu,etahanditzenjoangodiraaurrekokontratuetakoakbeteahala.

Lehendabizikokontratukokonpromisoakerrazbetetzekomodukoakizanbehardira.

Kontratubakoitzarendenbora-epealaburraizanbeharda,astebatedotagutxiagokasubatzuetan.

Kontratuanadostutakojokabideakbetetzeagatikedoezbetetzeagatikizangodirenondorioak(positiboakedonegatiboak)agertubehardira.Ondorionegatiboakarinakizanbehardirahasierabatean,ikaslearigogoaezkentzeko.

Lortzendirenondoriopositiboakindargarrisozialaketajarduerazkoakizanbehardira.

Kontratuakberrikustekoedojarraipenaegitekoepeaetamoduajasobehardu;epeaamaitutakoanegindaitekeedotaerajarraituan.Komenigarriadajarraipenamaiztasunezegiteahasierabatean,asteroedotabaitahirueguneanbehinere.

Kontratuasinatzendendataetalekua.

Partehartzaileendatuak:izena,abizena,maila,…

Aldebakoitzakhartutakokonpromisoak,konpromisohauekdakartzatenekintzenxehetasunakzehaztuz.

Konpromisobakoitzabetetzeagatikedoezbetetzeagatikizangodirenondorioak.

Kontratuaberrikusteko/berejarraipenaegitekodataetamodua.

Partehartutakopertsonaguztiensinadura.

Zer izan behar da kontuan

Kontratuaren edukia

28

Eskola-Elkarbizitza hobetzeko programak eta estrategiak

Zer da eta zertarako balio du

Gela-batzarrafuntsezkotresnadaeskola-elkarbizitzan;izanere,taldearierasatendiotengaiedoarazoakpartehartzedemokratikoarenikuspegitiklantzekoaukeraeskaintzendu.

Batzarraforobatdaeta,beronetan,irakasleetaikasleektaldearenbizitzarieragitendiotengaimotaguztiezhitzegitendute;talde-solasarisoilikeskainitakodenboraetaespazioadaeta,bertan,pertsonabakoitzakaskatasunezadierazditzakeiritziak,ideiak,desioak,proposamenak,etaerabakiakdemokratikoki,adostasunezedobozketazhartzendira.

Batzarreklagundudezaketeikasgelakogiroahobetzen,izanere,erraztuegitenbaitutetaldearenelkarlana,komunikazioa,konfiantzaetakohesioa.Mekanismoegokiadiraikasleekikastetxekoetagelakokontuetanpartehartzekobidegisa.

Forohaueremuegokiadataldearierasatendiotenizaerakolektibokogaiguztiaktratatzeko,esatebaterako:

Ikasleeninteresekogaienanalisia/elkarrizketa(akademikoak,elkarbizitzakoak,jolasekoak,…).

Proiektuedojarduerenplangintza.

Taldekogatazkenkonponbidea.

Adostutakoerabakiakhartu(helburuedoagendakomunakezarri,arauakjarri…).

Akordioenjarraipena-analisia.

Bainagela-batzarraezdaegokiaikaslebatiedoikasle-taldebatisoilikeragitendiotengaiaktratatzeko.

Gela-batzarrahezkuntzakoetapaguztietanerabildaiteke,haurhezkuntzatikhasietaderrigorrezkobigarrenhezkuntzara.Jakina,beremetodologia,helburuaketairakaslearenrolaaldatuegingodiraikasleenadinarenarabera.

Gela-batzarra

13

Leioako Udala / Ayuntamiento de Leioa

29

Espazioa eta denbora.Lehenengoetabehin,batzarraegingodenespazioaetagaraiadefinitubehardugu.Ikasgelaetatutoretza-orduaaukeraegokiakdira.Tutoretza-ordurikezdagoenean,beharrezkoaizangodadenbora-epebatezartzeaeginahalizateko.Batzarra,idealki,asteanbehinedohamabosteguneanbehinegingoda.Topagunehauikasturteanzeharsistematikokiegitekoplanifikatuta,berebaliohezigarriagehienezkoahalmenaizaterairitsikoda.

Gelaren antolaera.Gelarenitxuraaldatzeakzeregindesberdinbatenaurreangaudelaislatukodu.Ikasleakborobileanjarritakomunikazioaeraginkorragoaizangoda.

Gai-agenda.Batzarreanlandubehardirengaienagendaedozerrendaegiteabestealderdierabakigarribatdaantolatzekogaraian.Batzarreraeramangodirengaiakikasleekproposatubehardituzte,etaeureninteresekoaketakolektibokoakizanbehardira.Zereginhonetarako,bimekanismoerabiltzendira:a)gelakohormankartelbatjarriikasleekproposamenakidaztekoedob)postontzibatjarrilandubeharrekogaiakidatzitabotatzeko.

Batzarraren dinamizazioa edo moderazioa.Irakaslearenzereginabatzarreanaskoaldatukodaikasleenadinarenarabera.Ikasleekzenbatetaesperientzia,adinetatrebetasunhandiagoaizan,irakaslearenesku-hartzeaorduanetaurriagoaizangoda.Batzarramoderatzekoedodinamizatzekoardurakikasleeneskuegonbehardu,irizpideorokorgisa.Zereginhauhartzeaahalmenhezigarrihandikoesperientziada,izanere,ikasleeninplikazioa,autonomiaetaardurasustatzenbaitu,etabaitagizarte-etalidergo-gaitasunakgaratuere.

Denaden,irakasleakhartukodupartebatzarraprestatzenetagai-agendaaukeratzen.Batzarreanzeharezdujokatukobestebatgehiagobailitzan,baiziketa,behardenean,batzarrarenmoderazioanedodinamizazioangainbegiratzekoedoesku-hartzekoarduraizangodu.Zentzuhonetan,laguntzenesku-hartukodu,esatebaterako,gaiazentratzendesbideratzendenean,arauakgogoraraztenbetetzenezdirenean,egoerakargitzen,ideiaksintetizatzenedoelkarrizketarilaguntzenezaurreraetaezatzerageratzendenean,ikasleguztienpartehartzeabultzatzenedodenboraneurtzen.

Gela-batzarrakongifuntzionadezan,beharrezkoadaaldezaurretikplanifikatzeaetaantolatzeabereegiturarenetafuntzionamenduarenoinarrizkoalderdibatzuk.

Zer izan behar da kontuan

GidarenegileaGEUZ

Gatazka Eraldatzeko Unibertsitate-ZentroaCentro Universitario de Transformación de

Conflictos

ArgitaratzaileaLeioako Udala

TestuakLucia Gorbeña

DiseinuaetamaketazioaVudumedia.com

ItzulpenaLurdes Amundarain

Testuen©Egilea

Ediziohonen©Leioako Udala