Download - Errusiako Iraultza eta Sobiertar Batasuna

Transcript

Zer zen Errusiako Iraultza?Zer zen Errusiako Iraultza?

1917ko Errusiako Iraultza XX.mendeko gertakizun

nagusietako bat da.

Handik sortu zen Estatuak lehendabiziz indarrean jarri zituen sozialismoaren printzipio nagusiak

• Ezaugarri orokorrak• Ezaugarri ekonomikoak• Ezaugarri sozialak• Ezaugarri politikoak

Tsarraren Errusia Tsarraren Errusia Ezaugarri orokorrak

Biztanlearen eta aberastasunaren arabera Europako potentzia handietariko bat bazen ere, kontinenteko herririk atzeratuena zen (herrialde aurreindustrializatua zen)

Ezaugarri ekonomikoak Ekonomia atzeratua

Nekazaritza sektore nagusia: Nekazaritza tradizionala Lurraren jabetza esku gutxitan Nekazarien bizi baldintzak oso txarrak, morrointza 1861. era arte

Industrializazioa oso berandu eta eskualde batzuetara mugatuta

Ezaugarri SozialakEzaugarri Sozialak Gizarte atzeratua eta oso polarizatuta

Nekazariak (%80ª) Bizi baldintzak oso txarrak

Langileak: Oso kopuru txikia Politikoki ondo antolatuta (AS)

Burgesia: Oso kopuru txikia Klase ertaina gutxi garatuta Eragin politiko handiagoa eskatzen zuen: Alderdi Konst. Demokr. AKD

Noblezia: Oso atzerakoia Latifundistak 1861ra arte pribilejio feudalak mantendu zituen

Aginte PolitikoaAginte Politikoa• Monarkia absolutu gustiz

anakronikoa:

• Tsarraren aginpideak ez

zeukan mugarik, sistema

autokratikoa

• Herria kontrolatzeko

armadaz, poliziaz eta Eliza

ortodoxoaz baliatzen zen.

-Errusiar sozialistak: Mentxebikeak, Boltxebikeak

-Iraultzaren zergatiak

-Tsarraren erreformak

-Iraultzaren porrota

ERRUSIAR ALDERDI SOZIALISTAREN ERRUSIAR ALDERDI SOZIALISTAREN BANAKETA BANAKETA

1903.ko AS-k izan zuen kongresuan eztabaida sortu zen: Leninen tesiak:

Proletalgoaren diktadura Proletalgoa eta nekazarien arteko elkarlana

autokrazia deseuztatzeko Lafitundioekin amaitzea eta lurra banatzea

nekazarien artean Errusiako nazioen autodeterminazioa Alderdi politiko sendo eta diziplinatuaren beharra

Ideologia Alderdi Politikoak eta burukideak

Babes soziala Programa

Liberal Konstituzional Demokratikoa (1905)

Burgesia Mendebalde bezalako Errepublika Parlamentarioaren alde.

Sozialista Alderdi Sozialista Iraultzailea. (Chernov-ek sortuta 1901) 1)Kerensky 2) moderatuagoa

Burgesia, nekazariak

Intelektualak, Burgesia ertaina, langileak

1) Gerra amaitu, Batzorde konstituziogilea, lurraren sozializazioa

2) Gizarte kolektibizazioa, Errepublika, dezentralizaioa,

Marxista Errusiako Langileen Alderdi Sozialdemokrata. 1903an bitan banatutaMentxebikeak 1)Boltxebikeak 2)

Intelektualak, industria-langileak. Mentxebikeak (Martov)Intelektualak, industria-langileak. Boltxebikeak (Lenin)

1) Gerra amaitu, Batzorde konstituziogilea, elkarlana burgesiarekin.

2) Bakea, proletalgoaren diktadura, botere osoa sobietentzat, kolektibizazioa.

Nihilistak: M. Bakunin eta P. Kropotkin anarkismoaren ideologoak errusiarrak ziren. 1881.ean terrorismoak zar Alejandro hil zuen. Herriaren heziketa eta biolentzia terrrorista defendatzen zuten . Helburua: lurraren sozializazioa.

TSARISMOAREN AURREKO OPOSIZIOA

Alderdi Sozialista bitan banandu zen:

Mentxebideak (gutxiengoa) Sozialista moderatuak ziren Sozialista izateko ez zen beharrezkorik alderdi polikokoa izatea Herri-iraultza baino lehen burgesiaren iraultza sortu beharko zen Monarkia errepresentatiboaren alde kapitalismo sistema

mantentzen.

Boltxebikeak (gehiengoa) Sozialista iraultzaileak Proletarioen eta nekazarien iraultzaren alde proletalgoaren

diktadura ezartaeko. Tsarismoa deuseztatzeko Komunismoa ezartzeko.

Los mencheviques Pável Axelrod, Yuli Mártov y Alexandr Martýnov, Estocolmo, mayo de 1917

1905ko Iraultza1905ko IraultzaZER ZEN?ZER ZEN?

Inperio osotik altxatu ziren asaldura politikoko masa- mugimenduak.

- Grebak, istiluak, terrorismoa eman ziren gobernuaren kontra.

Aurrekariak: Egitura ekonomikoak eraldatu ahala Errusiako gizartea aldatzen joan zen :

- 1861.ean mirabetza deuseztatu zen.

- Industrializiazioa ezarri eta kapitalismoa garatuz joan zen

- Gizartea aldatu egin zen: “intelligentsia” ideia politko berriak sartu zituen.

Baina sistema politikoa Erdi Aroan bezala mantentzen zen. Talde sozial bakoitzak bere eskaerak zituen. Burgesiarena zen: Monarkia parlamentarioa ezartzea.

1905eko iraultzaren 1905eko iraultzaren zergatiakzergatiak

Egitura politikoa aldatu nahi zen. Japoniaren kontrako gerraren porrota. Gosetea. Krisi ekonomikoa. Gerrako porrota txinparta izan zen eta tsarrarenganako oposizioa indartu zuen . 1905-1-9an, Petrogradon, Langileen manifestaldi baketsua tsarrari eskaera bat

entregatzeko: Lan baldintzak hobetzea.

Manifestazioa armaz sakabanatu zen. (Igande odoltsua)

Gertakizun horrek iraultza piztu zuen: Grebak eta matxinadak langileen eta nekazarien artean zabaldu ziren Armadaren sektore batzuk ere altxatu ziren (Potemkin korazatua)

1905ko Iraultza1905ko IraultzaTsarraren erreformak

• Erreforma politikoa:

•Sufragio unibertsala

•Duma, ganbara errepresentatiboa,

sortu zuen

• Askatasun zibilen onarpena:

•Langileen eskubide sindikalak

•Lan murrizketa (10 orduko lanaldia)

1905ko Iraultzaren ondorioak1905ko Iraultzaren ondorioak• Tsarraren irudia kaltetuta

• Boltxebikeentzako irakaspen baliogarria

• Burgesia liberalaren interesak eta langile-nekazarienak

erabat ezberdinak.

• Langileak zatituta atera ziren

• Nekazariak ez ziren mugitu

Iraultzaren erreformen porrotaIraultzaren erreformen porrota

Erregimen parlamentarioak porrot izan zuen:

Parlamentua indar kontserbadoreen esku

Nekazaritzan hartutako erabakiek porrot:

Lurraren jabetza ez zen aldatu

• Lehen Mundu Gerra eta 1917ko otsaileko iraultza•Iraultzaren bilakaera tsarraren abdikaziora arte

•Behin behineko gobernua

•Boltxebikeen jokabidea

•Leninen apirileko tesiak

• Urriko iraultza•Iraultzaren bilakaera

•Boltxebikeak agintean: lehenengo erabakiak

•Lurraren banaketa

•Bakea: Brest-Litovsk

•Boterearen monopolioa

•SESB

1917ko Iraultza1917ko Iraultza Lehen Mundu Gerra eta 1917ko otsaileko iraultzaLehen Mundu Gerra eta 1917ko otsaileko iraultza

Gerrak agerian utzi zituen Tsarraren Errusiak zituen hutsuneak Armadaren porrotak Hornikuntza falta gerran eta hirietan

Gerra dela eta gizartearen sektore asko tsarraren kontra: Nekazariek: ogia, lurra eta bakea eskatzen zituzten Langileak: erreformak eta bakea eskatzen zituzten Burges liberalek erreforma liberalak eskatzen zituzten

1917ko Iraultza1917ko IraultzaZERGATIAK

Neurri handi batean, iraultzara bultzatu zituen eragilea tsarraren gestio txarra izan zen, I. Mundu Gerrak desastrea areagotu zuelarik. 15.000 gizon joan ziren armadara eta langile

gutxiegi geratu zen fabriketan eta baserrietan.

Langileek baldintza penagarriak nozitu behar z

ituzten, 12 edo 14 lan ordu eta soldata

baxuegiak. Matxinadak eta grebak hasi ziren

hobekuntzak eskatuz. Ez zegoen nahikoa janik eta lehengairik 1917an, gosea nagusitu zen hiri handietan. Nikolasek ezin zituen arazo ekonomikoak konpondu eta komunismoa

ziurdien soluzio bakarra.

OTSAILEKO IRAULTZA

Bat-batean hasi zen, Petrogradoko hiria janik gabe geratu zenean eta tsarraren erregimenaren aurka protestan hasi zenean.

Protestak aurrera, politiko erreformistek ekintzak koordinatzen hasi ziren eta polizia eta armadaren aurka jo zuten. Petrogradoko erregimentu guztiak altxatutakoekin batera jarri ziren

eta iraultzak ez zion tsarrari abdikatzeko aukera besterik utzi.

BOTERE BIKOITZAREN GARAIA

Duma berria osatu zuten eta behin-behineko gobernu honek hauteskundeak antolatu zituen.

Bestaldetik nekazariak eta langileak berehala politizatu eta antolatu ziren iraultza sakontzen.

1917ko Iraultza1917ko Iraultza

1917ko Iraultza1917ko IraultzaBOLTXEBIKEEN JOKABIDEA

Behin behineko gobernuaren kontra: Erreforma sakonagoak egin nahi zituzten.

Bakearen eta lurra banatzearen alde Boltxebikeen helburua iraultza sozialista zen.

LENINEN APIRILEKO TESIAKPRENTSAN AGERTU ZIREN

Bakea Lurrak banatzea Langileen eta nekazarien arteko aliantza:

botere guztia sobietentzat Nazionalitateen autodeterminazioa

1917ko Iraultza1917ko IraultzaIRAULTZAREN BILAKAERA

• Kerenskyren gobernua gero eta ahulagoa

• Uztailan Kornilov-en estatu kolpea. Diziplina

ezarri nahi zuen eta nekazarien kontra tiro

egitea agindu zuen

• Kronstadt-eko marinelen altxamenduaa

boltxebikeen alde

• Sobieten boterea etengabe indartzen da.

Landan nekazariek lurrak okupatzen zituzten.

• Udan boltxebikeak jada herriaren alde nagusi

bat kontrolatzen dute.

1917ko urriko iraultza1917ko urriko iraultzaLeninen kolpea Egoera gero eta txarragoa zela ikusita, Lenin ekintza iraultzailera igaro zen.

Erbestetik ezkutuan itzuli eta bere alderdiaren komite nagusia altxamendu armaturako berebiziko aukeraz konbentzitu zuen, Kerenski garaitu eta agintea hartu ahal izateko.

Kolpea antolatzeko ardura Trotskik izan zuen, hau da, hiriburuko sobietaren presidentea eta hiriaren defentsaren arduraduna zenak.

1917ko urriaren 24tik 25erako gauean (gurean azaroaren 6tik 7rakoan), boltxebikeen tropek eta miliziek ”Neguko jauregia” eta Petrogradoko gune nagusiak okupatu zituzten. Ministro guztiak atxilo hartu zituzten, Kerenski izan ezik, honek alde egin baitzuen.

Biltzarrak gobernu berria aukeratu zuen, Herriaren Komisarioen Kontseilua, eta horren presidente Lenin izendatu zuten. Boltxebikeen iraultzaren garaipena izan zen.

Boltxebikeak agintean: lehenengo Boltxebikeak agintean: lehenengo erabakiakerabakiak

Gobernuak hiru lan ardatz nagusi jorratu zituen: Lurraren banaketa

Nekazari txiroei lurrak banatu zizkien

lur jabeei kalterik ordaindu gabe Bakea: Brest-LitovskBrest-Litovsk

Bakea hitzartzen da Alemaniarekin Lurralde galera garrantzitsuak

- Finlandia, Letonia, Lituania, Estonia Industriako enpresei buruzko dekretuak langileen eta enplegatuen

kontrolpean utzi zituen fabrikak Nazionalitateei buruzko dekretuak Errusiako herriek euren

etorkizuna askatasunez aukeratzeko eskubidea aldarrikatu zuen.

• Gerra Zibila (1918-21)

• Nazionalitateen auzia

• Politika ekonomiko berria: NEP (1922-27)

SESBren sorrera SESBren sorrera Konstituzioa

1918ko uztailean, Sobieten Biltzarrak lehenengo konstituzio sobietarra onetsi zuen; bertan, gizarte

klaserik eta estaturik gabeko

sozialismoa eraikitzeko

erabakia aldarrikatzen

zen, eta sobietak jartzen ziren

aginte iraultzailearen oinarrian.

Gerra ZibilaGerra ZibilaGerra Zibila 1918 eta 1920 bitartean, erregimen

berriak estatu osoan zabaldutako gerra zibilari aurre egin behar izan zion zurien (aurreko erregimenanren aldekoak) kontra

Garaipena Trotskik zuzendutako armada gorriak diziplina

zorrotza eta eraginkortasun handia lortu zituen, eta, horrela, 1919aren amaieran, armada zuriak garaitu zituen.

Gerraren ondorioak: Iraultzaren aurretik Errusiaren egoera ekonomikoa

kaotikoa bazen, gerra zibilean are larriago bilakatu zen: arazorik larriena hornikuntza izan zen

NEPNEP Politika Ekonomiko Berriak Politika Ekonomiko Berriak NEP-k goitik beherako aldaketa ekarri zuen: Liberalizazioak

Barne-merkataritzan askatasuna ezarri zen berriro.

Nekazariek, zergak jenerotan ordaindu ondoren, soberakinak askatasunez saltzeko aukera zuten.

Industrietan eta zerbitzuetan, enpresa pribatu txikiak sor zitezkeen.

Atzerriko kapitala sartzeko aukera eman zen. Estatuak kredituaren eta ekonomiako sektore

nagusien kontrola beretzat gorde zuen: trenbide eta beste garraiobide batzuen eta enpresa handi, banku eta atzerriko merkataritzarena.

NEPen OndorioakNEPen Ondorioak Ekonomia berehala suspertu zen. 1923an, nekazaritzako produkzioa

1913ko mailaraino iritsi zen, eta industriako produkzioak 1927an lortu zuen hori.

Baina politika ekonomiko berriak arazo sozialak sortu eta horren eraginez, Alderdi Komunista zatitu egin zen, burges aberats berriak agertu zirela ikusita: hirietako bitartekariak, industrialari batzuk eta kulakak.

Baina, zalantzarik gabe, politika

ekonomiko berriaren balantzea

ona izan zen, oinarri ekonomikoak

ezarri eta produkzioa nahiz

biztanleen bizimodua hobetu

zituelako.

Sobietar Batasunaren eraikuntzaSobietar Batasunaren eraikuntza (1918-27(1918-27)

NAZIONALITATEEN AUZIANAZIONALITATEEN AUZIA

Errusia hainbat hizkuntzaz, kulturaz eta erlijioz osatutako nazio multzoa zen

Nazionalitateak Errusiaren kontrolpean zeuden Nazionalitate aniztasunari aurre egiteko sobietar estatuak

egitura federala egitura federala hartu zuen Egitura federalak errepublikaren autogobernua kontuan

hartzen zuen, nahiz eta Errusiaren nagusitasuna mantentzen zen

Stalinen garaian nazionalitateekiko errespetua amaitu zen eta zentralizazio zentralizazio prozesuak areagotu ziren

-Agintea eskuratzeko prozesua

-Kolektibizazioa

-Purga polit ikoak

Agintea eskuratzeko prozesuaAgintea eskuratzeko prozesua

Lenin ordezkatzeko hautagai nagusi bi zeuden

Stalin eta Troski:Stalin eta Troski: Troskik Iraultza mundu osora zabaldu nahi

zuen Stalinek “Sozialismoa herri bakarrean”

aldekoa zen Lehia horretan Stalin garaile irten zen 1927an Stalinek bere eskuetan izan zuen agintea alderdian eta SESB osoan

Alderdi Komunistaren idazkari nagusi eta Estatuko buru bilakatu zen Stalin, agintea eskuratzeko indarkeriaz baliatu zen: PurgakPurgak

Alderdiaren baitan aurkariak kargutik kendu eta hiltzen zituzten Alderdi komunistak menpean hartu zuen gizarte sobietarra

Stalinek diktadura pertsonala ezarri zuen

Estalinismo ekonomikoaEstalinismo ekonomikoa

Estalinismo ekonomikoa bost urteko bost urteko planen bidez garatu zen

Helburua: denbora jakin batean ahalik eta hazkunde ekonomikoko indizerik handiena lortzea

NEP alde batera utzi zuten Bost urteko planak nekazaritzan eta industria

zentratu ziren Nekazaritzan kolektibizazioak ezarri ziren:

estatuko kooperatibak (kolkhoz) eta estatuko kooperatibak (kolkhoz) eta estatuaren etxealdeak (sovkhoz)estatuaren etxealdeak (sovkhoz)

Estalinismo ekonomikoa - IIEstalinismo ekonomikoa - II

Kolektibizazioaren aurkako nekazarien jarrerak gainditzeko herri osoak deportatu zituzten: ehunka milaka nekazari kulak nekazari kulak hil ziren.

30.hamarkadan landan ia ez zegoen jabetza pribaturik.

Industrian sozializazioa ezarri zen: alderdiak kontrolatzen zuen guztia: aurrezkiak, inbertsioak, kontsumoa, prezioak, soldatak.

Beraz, Estalinismoaren lorpen nagusiak

lurraren sozializazioa eta plangintza

ekonomikoa izan ziren. Gainera sobietar

erregimena sendotu eta SESB potentzia

handi bihurtu zuen

Estalinismo ekonomikoa - IIIEstalinismo ekonomikoa - IIIBosturteko I. Plana 1928ko urriaren 1ean hasi zen. Helburu nagusiak

hurrengoak izan ziren: NEP-ekin sortutako sektore pribatua desagerraraztea. Industriako inbertsio handiak autofinantzatzea. Teknikarien eta langile espezializatuen eskala handiko

heziketa. Industria astuna garatzea. Herrilan erraldoiak burutzea, SESBk zuen atzerapen

historikoa gainditu ahal izateko.

Nola Asmo handiko helburu horiek lortzeko, biztanleak ia

modu militarrean mobilizatu ziren.

Kolektibizazioaren emaitzakKolektibizazioaren emaitzak

Kolektibizazioek kulaken amaiera ekarri zuten, baina kostu itzelean milaka nekazari hil ziren, gizatasunik

gabeko erbesteratze masiboetan; abeltzaintzako produkzioa lur jota

geratu zen luzaro eta nekazaritzak prestakuntzarik oneneko

langileak galdu zituen. Prozesu horretarako lorpen bakarra

zerealen produkzioaren mekanizazioa izan zen.

Stalinen diktadura Stalinek diktadura ezarri zuen, metodo basatiak erabiliz

eta oposizio osoa ezabatuz, baita Alderdi Komunistaren barruko oposizioa ere.

Kolektibizazioaren ondoriozko gatazkak eta borroka eta sakrifizio ugari gainditu ondoren, SESB lasai-lasai zegoen oposizio politikoa ezabatuta zegoen eta.

GarbiketakGarbiketak 1933tik aurrera, garbiketak egin ziren alderdiaren

barruan, diktadorea itsututa baitzegoen, aurkako etengabeko konspirazioak zirela eta.

Moskuko prozesuetan, garbiketa handia garbiketa handia (19136-38) antzinako buruzagi boltxebikerik gehienak eta alderdiko beste buruzagi asko nahiz armadako ofizial ugari epaitu eta exekutatu egin ziren, krimenik zentzugabekoenak leporatuta.

EMAITZAKEMAITZAK Stalinen garbiketetan 1 milioi pertsona hil zituen eta beste 8

milioi Siberiara bidali zituen “gulaggulag-etara” Errepresio neurri horien eraginez, Erabat Stalinen borondatearen menpean zegoen Alderdi

Komunista berria sortu zen. 1939an, Sobietar agintea finkatuta zegoen eta Alderdi

Komunistak SESBko bizitzaren alderdi guztiak kontrolatzen zituen. Jabetza pribatua abolitu eta marxismoaren interpretazio

sobietarra gauzatu zen. Herria industrializaturik zegoen, eta hiriek hazkunde nabaria izan

zuten. SESB munduko potentzia ekonomikoa zen eta, zirudienez,

adostasun handia zegoen Stalinen erregimenaren barruan.