Enseñanza del Españoly el cálculo básico
Libro del Adulto
Población Nahuat de Cuetzalan
Delegación Puebla
INSTITUTONACIONAL PARALA EDUCACIÓNDE LOS ADULTOS
Enseñanza del Españoly el cálculo básico
Libro del Adulto
SECRETARÍA DE EDUCACIÓN PÚBLICAINSTITUTO NACIONAL PARA LA EDUCACIÓN DE LOS ADULTOS
Libro del Adulto Enseñanza del Español y el Cálculo BásicoPoblación Nahuat de Cuetzalan, Puebla
Secretaría deEducación PúblicaMiguel Limón Rojas
Dirección General del INEAJosé Antonio Carranza Palacios
Dirección AcadémicaLuz María Castro Mussot
Unidad de producciónde mediosClaudia Giménez Mercado
Delegación estatalMarlit Moreno Álvarez
Desarrollo de contenidosAlfonso G. Hernández ReyesRosalinda Taboada GaytánJuan Alejo Tirado GuzmánHermelindo Salazar OsoyoFlorencio Salgado IsabelEfrén Marcelino MateoAntonio Martínez MéndezPablo Hernández ÁngelesJuan Bonifacio Salvador
Asesoría lingüísticaEliseo ZamoraValentín Peralta
Producción editorialJ. Alberto Rivera Sánchez
Diseño gráficoBlanca C. Macedo MartínezEnrique Flores ZárateJosé Luis Neyra Alvarado
FotografíaLuis Villaseñor Valadez
Cuidado de la ediciónJavier García ManzanoJulio C. Tovar HernándezJuan Antonio Romo Arellano
© 1997 Instituto Nacional para laEducación de los Adultos, INEA.Francisco Márquez # 160,Col. Condesa, México, D. F., C.P. 061401ra. Reimpresión 1999ISBN 968-29-3420-6 (Obra General)
ISBN 968-29-5046-5
Esta obra es propiedad intelectual de suautor y los derechos de publicación hansido legalmente transferidos al INEA.Prohibida su reproducción parcial o totalpor cualquier medio, sin autorizaciónescrita de su legítimo titular de derechos.
INDICE
Lección
Lección
Lección
Lección
Lección
Lección
Lección
3
1
2
3
4
5
6
7
5
23
35
51
65
79
91
Lección 1
Itech in tanamakaloyan motanamakamotakoua uan motapata miak taman.
5
atol
ayat
elot
ilit
olot
okot
atole
ayate
elote
ilite
olote
ocote
Xikchijchiua kemej ajko ixnesi
6
Xikinintajtolti in tajtolmej satepan xikininijkuilo ininixpan uan xikinintemo oksekinuan niman xikininijkuilo tani.
7
Tajtolmej ika "o" uan ika "u"
túneltonel
lunalona
mochomucho
Xikinita in amaixyekauilmej uan xikinintajtolti in tokaymej teyin tatajkoyanijkuiliujtokej uan satepan ininka xikinintalili inintokay in amaixyekauilmej.
8
Oksekin tajtolmej ika tajkuilol u uan o.
suma Lupe
mula Paco
loma muchacha
tuna minuto
suelo todo
palo sueña
uno mucho
malo muchacho
Xikinintajtolti in tajtolmej uan satepan xikininijkuilo ininixpan.
9
se se sekin
sekin tepitsin
Xikinintajtolti in tajtolmej teyin ajko tsaktokej, xikininita in amaixyekauilmej uanxiktali se, sekin, se, miakej, tepitsin oso kan teyi kemej kinamikis; ojpa koyokopauan satepan masuelkopa.
10
un una unos
unas miakej muchospoco
totole
papalote
tamal
tomate
petate
chile
panal
metate
xikinintajtolti in tajtolmej uan satepan xikinin ijkuilo.
11
eloteMaseualtajtolmej koyokopa
Xikinintajtolti in tajtolmej teyin ajko yetokej uan satepan xikininijkuiloinintampa ojojpaka.
12
koyotajtolmej teyin no ika se taaxkatilia
Xiktajtolti in tajkuilmej uan satepan xikijkuilo miakpa in tajtolmej.
13
Tajtolmej teyin tikuij ijkuak teisá titajtanij ox kipiyaj.
Xikinita in tajtolmej teyin tsaktokej ajko, satepan xikinijkuilo kampa kinamikis,kemej yekinika chijchiujtok uan sepa xikininijkuilo tani.
14
Xikinintajtolti in tajtolmej teyin tsaktokej ajko, satepan xikininmajmajxiti teyinyetokej tani, kemej tikitas kinamikis.
15
se uno
ome dos
eyi tres
naui cuatro
makuil cinco
chikuasen seis
chikome siete
chikueyi ocho
chiknaui nueve
majtak diez
Xiktajtolti in tapoualmej maseualkopa uan satepan koyokopa.
16
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
majtaktiose once
majtaktiomome 12 doce
majtaktiomeyi 13 trece
majtaktionaui 14 catorce
kaxtol 15 quince
kaxtolose 16 dieciséis
kaxtolomome 17 diecisiete
kaxtolomeyi 18 dieciocho
kaxtolonaui 19 diecinueve
sempoual 20 veinte
Xiktajtolti in tapoualmej, achtopa maseualkopa uan satepan koyokopa.
17
11
e l o t e1 2 3 4 5
papaya
l i m ó n
m e s a
s a I
p i m i e n t a
t u n a
s o I
m o l i n o
I is tón
Xikininpouili kajkanachi tajkuilmej kipiyaj in tajtolmej uan xikininijkuilo kemejajko ixnesi.
18
Maj tikixmatikan tapoualmej kenimej uan nintokay koyokopa
seis diecinueve
nueve catorce
siete
cero
tres
quince
once
dieciocho
ocho veinte
7 uno trece
8 diez doce
cuatro diecisiete
10 cinco dieciséis
Kuali xikinita in tapoualmej uan xikinamikti kampa kinamikis kemej ajko ixnesi.
19
1
2
3
4
5
9
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Tapoualmej inintokay
Nahuat Español
Xikinintajtolti in tapoualmej uan satepan xikininijkuilo maseualkopa uankoyokopa taixpan.
20
1234567891011121314151617181920
VOCABULARIO
Atole:
Chal:
Chayote:Chiltepín:
Elote:
Leche:
Lima:
Limón:Listón:
Machete:Mamey:Mesa:
Atol
CH
Tilmaj teyin ika se mopikiijkuak taseseyaChayojChiltekpin
Elot
Teyin kuakoujkonet tayiijkuak tsikitsinKoujtakilot kemej xokot;no ijkon monotsa in teposteyin ika se tatentiaXokot teyin semi xokokPitsauaktasal teyin ika sekimaytia in koskat
MTepostatekiloniKuoujtsapotUapal teyin se kitekitiktiakeman se takua
Metate: MetatMiel: NektiMole: Emol teyin se kikua ijkuak se
iluit kichiuaMolino: Tixkuecholoni
Palma: Kuojxiuit oso kuoujxiuitPapaya: Takilot ijtikostik se kikua
achi tsopekPapel: AmatPasas: TipanouaPastas: Teyin se kikua kemej tapalolPetate: PetatPila: Tepanyeual teyin kipiya atPimienta: Ajuiyak koujtet; mimientaPipian: Ayojuach
Sal: IstatSoya: Kemej etet se kikua uan
kostik
Tela: Tilmaj, tasalTomate: TomatTuna: Itakilo in nojpal, se kikua
21
A
E
L
T
S
P
Lección 2
Itech totalpan mochiua taol uan et
teyin tiknamakaj uan teyin tikmaseuaj
titanamakaj
23
Xikininkaki in uejueyi tajtolmej uan xikininijkuilo maseualkopa.
24
Xiktajtolti in uejueyitajtolmej uan xikijkuilo tanitsin.
25
Yo Namejua El Yejua Ellos
Yejuan Ustedes Nejua Nosotros tejua
Xikinintajtolti in tajtolmej teyin tsaktokej ajko uan satepan xikininmajmaxiti tani.
26
Tú Tejuan
21
23
25
27
29
Xikinintajtolti in tapoualmej, satepan teyin ijkuiliujtok maseualkopa xikepakoyokopa, uan teyin ijkuiliujtok koyokopa xikuepa maseualkopa.
27
30
28
26
24
22
Tapoualmej
veintinueve
26
treinta
24
veintitrés
28
veinticinco
veinticuatro
30
veintiocho
veintiuno
25
veintisiete
22
veintiséis
29
Xikinintejtenkuayti in tapoualmej kemej kuali kinamikis, ijkón kemej ixnesi ajko.
28
23
27
veintidos
21
d
5
78
10
12
Xikinintajtolti in uejueyi tajtolmej uan xikinijkuilo itampa;uan satepan xikijkuilo tani in tajtolmeji teyin chajkuiliujtokej.
29
1234
9
11
f V d
Nikan xikininijkuilo in tajtolmej teyin tiuelik ika d,v uan f.
30
xikininchijchiua in tapoualmej kemej motojtoka.
31
Xikijkuilo in koyotajtol teyin tiuelik.
32
VOCABULARIO
Dale:Dedo:Diente:Dime:Duda:Duelo:Duende:
Estafa:Eva:
Faena:Falso:Familia:Fidel:Fiel:Filo:Fío:
Foto:
Lado:
XikmakaMajpilTantiXinechiluiTeyin amo se kimatiNetekipacholisMasaka, ixmamata
TachtekilisItokay aksa siuat
Ijkuak titekitij itech toxolalAmo yekchijchiujtokSenchanchiuanijItokay aksa takatYektikTenejIjkuak teisa niknamaka uansatepan nechixtauiliajAmaixyekauil teyin semoyekauilnextia
Nuevo:
Olfato:
Pide:
Suave:
Todo:
Nakastan
M
Modo: Keniuj, keniuj iujkitik
Uva:
Vale:Valía:Vano:Vaso:Vela:
Vena:Veneno:Vida:Vista:
IpatiujIpatiuj katkaAmo yoloj, nenkaj sajTeskaatiloniTeyin tikxotaltiaj kemantikpiyaj se iluit tokalijtik osoteyisa chiualisTaluatTapajuiloniNemilisTachialis
33
F
E
L
D N
Yankuik, yonkuik
O
Tajnekuilis
P
Tajtani
sYemanik, emanik
Nochi
U
Kuamekatakilot teyin se kikua
V
Lección 3
Teresa takoua ne tanamakaloyan
35
Xikinintajtolti in tajtolmej uan satepan xikininijkuilo sejsepa, niman noxikinijkuilo maseualkopa.
36
Oksekin Koyotajtolmej
Keniuj se tajtani teisa
Xikinintajtolti in netajtanilmej uan satepan xikininijkuilo tani.
37
Xiktajtolti maseualtajtolkopa uan xikininmajmajxiti in uejueyi tajtolmej.
38
Xikinintajtolti in uejueyitajtolmej uan satepan xikininmajmajxiti ika tajtolmejteyin tsaktokej ajko.
39
40
Xikininnankili in netajtanilmej ika si no iniuan in momaikniuan.
cántaro
pan
xile
papa
tsikuas
kosolin
tsotsokol
komit
chikiuit
totolos
árboles
papas
cántaros
chikiujmej
komej
tsotsokolmej
kosolimej
tsikuasmej
Xikinintajtolti in tajtolmej uan satepan xiknajnamikti kampa kuali kinamikis kemejajko ixnesi.
41
panes
metates
xiles
metate
totole
árbol
Xikmajmajxiti in tapoualmej kemej motojtokaj.
42
Nikpiya naui piomej uan eyi totolimej
dos + tres =
Tienes cuatro vacas y cuatro toros
+ 4 =
cuatro +
Xikinintajtolti in tajtolmej uan satepan xikemaoua in tapoualmej.
43
4 + 3 = 7
cuatro + tres = siete
Nikpiya ome elot uan eyi elot
2 + 3 =
= ocho
Xikininchijchiua in netapoualmej.
44
Escriba y lea el resultado
Escriba y lea el resultado
más
Xikininchijchiua in netapoualmej.
45
igual a
8
Ahora vamos a sumar únicamente connúmeros
46
más
igual
cuatrounocinco
Xikininchijchiua in netapoualmej.
47
Xikijkuilo in koyotajtol teyin tiuelik.
48
VOCABULARIO
Caliente:Cama:Caminante:Caro:Casa:Cáscara:Come:Contar:Cuentas:Cuento:Cura:
TotonikTapechOjtokakej, ojnenkejPatiyojKaliEuatTakuaTapoualisNepoualmejSanilTapajtia
Lago:Lorena:Loreto:Loro:
Quelite:Quema:Quiero:
Kampa ueyat tektokItokay se siuatSiuatokayitTotot xoxoktik
KilitTetatiaNikneki
Galope:Gana:Gato:Gente:Golpe:Cota:Gusano:Gusto:
TatsikuinalisTataniMistonTakayotNemaalisTachalanIjkochinTauelilis, tauelitalis
Teresa: Itokay se siautTira: KitamotaToca: Tatsotsona, kimatokaToro: Kuakouej
Kilo:Kiosko:
Tamachiuj Vacuna:Kampa se tamauisoua Vago:
Tatsoponilis, pajtiNenkeskej, nenkej
49
C L
Q
G
T
VK
Lección 4
- Tanesik tataj,
kani tiouj
- Niouj ne
- Buenos días señor,
¿a dónde va?
tanamakaloyannikinamakati ayojmej,et uan kakauat.
- Voy al mercadoa vender calabazas,frijol y cacahuates.
51
Keniuj timotajpaloskej
buenos días tiotakj
buenas noches tanesik
buenas tardes tayouaj
Xiktajtolti teyin ijkuiliujtok, satepan xikintenamikti niman xikinijkuilo tanitsin,maseualkopa uan koyokopa.
52
Keniuj timotajpalouaj
B
Xikinintajtolti in tajtolmej, xikmajxiti kampa poliui uan satepan xikininkepakoyokopa oso maseualkopa kemej kinamikis.
53
R
1- Ese camino va al mercado
2.- Este señor compra papas
3.- Aquel frijol está caro
4.- Allá el maíz está barato
Xikininijkuilo in uejueyitajtolmej uan satepan xikijkuilo tani teyin tikmatik.
54
Español Nahuat
Xikinintajtolti in tajtolmej, xikmajxiti kampa poliui uan xiktajtolpatamaseualkopa.
55
Akoni uan toni ika titajtojtokej
estos esos aquellos
estas esas aquellas
Xikinintajtolti in ta jtolmej teyin tsaktokej ajko uan satepan xikininijkuilo tonikampa achi kinamikis.
56
Ejercicios
estas
aquellos
allá
estas
arriba
árboles
pollos
comales
burro
casas
naranjas
canastas
camino
gallinas
Xikinintajtolti in tajtolmej uan xikchiua kemej ajko ixnesi.
57
ese
aquellas
esas
aquel
esos
estos
1.-Nikpiya miak talkamoj2.-Onkak tepitsin kilit3.- Amo onkak tomin4.- Kan teyi cajfen
5.-Tikpiya tepitsin taol6.-Nikpiya miak et
Xiktajtolti in amaix uan xikininmajmaxiti kampa poliui.
58
Xikininmajmajxiti nejin tapoualmej.
59
María kipiya makuil piomej uan kinamakakeyi kanachi mokauak.
Xiktajtolti nejín netapoualmej uan satepan xikininchijchiua in netapoualmejtatsinkixtilis.
60
Xikchijchiua in netapoualmej kemej achto tikchijchiuj.
61
Xikijkuilo in koyotajtol teyin tiuelik.
62
Xikijkuilo in koyotajtol teyin tiuelik.
63
Lección 5
Tejuan timaseualmej timopajtiyaj ikaxiujpajmej uan kemansa ika koyopajti.
65
xiujpajmej
maltantsin
xomet
nexokolilpan
mansaniya
epasot
mouijxiuit
omekilit
uchin
talanat
nekaxanil
Toni kipajtiaj
la temperatura
la disentería
las heridas
el baño
la alferencia
las lombrices
el dolor
los golpes
el mal aire
el susto
Xikinintajtolti uan xikchiua kemej mota.
66
Xikininijkuilo oksepa in uejueyitajtolmej inintajtampa.
67
Tajtolmej ika in: la, las, los, el
yekatsol
tsontekomat
metsmej
nenepil
yolot
tantimej
tenoj
tsonti
ajkol
poxti
los dientes
el cabello
la boca
el hombro
la cabeza
la nariz
el estómago
la lengua
los pies
el corazónXikinintajtolti uan satepan xikin nanamikti.
68
el pecho nakasmej
los ojos tajkoyan
las rodillas ikxipilmej
los dedos de la mano kesti
la cintura metsmej
la mano tankuayit
las orejas ixtololomej
la pierna yolix
los dedos del pie majpilmej
los pies mayit
69
Xikijkuilo inintokay in tonakayo koyokopa
70
arriba
abajo
junto
adelante
atrás
cerca
taikan
taixpan
achka
ikespan
tani
ajko
Xikinintajtolti in tajtolmej. Xikininajnamikti kampa kinamikis satepanxikininijkuilo tani
71
pastillas xiujpaj calentura xomet
uichin tapajtijkej doctor niño
Xikinintajtolti in uejueyitajtolmej uan xikinimajxti ika in tajtolmej teyinyetokej ajko
72
medicina epazote manzanillacabeza curandero
pie enfermomal aire
maltantsin
Xikinintajtolti in uejueyitajtolmej uan xikininmajxiti ika in tajtolmej teyinyetokej ajko
73
Efrén no trabaja
Me duele mi hombro
Braulio tiene fiebre
Me curo con alumbre
Me pegué en la frente
El niño tiene frío
Francisca no come bien
El perro ladra
Me duele mi brazo
Pedro es curandero
Xikinintajtolti chikauak uan xikininijkuilo sepa inin tampa.
74
Xikinintajtolti in tajtolmej, xikinimpoua in tajkuilmej uan xikmajxiti teyin poliui.
1. la c a b e z a
2. e l c o r a z ó n
3. l o s d i e n t e s
4. el ojo
5. eI l i m ó n
75
Xikininchijchiua in netapoualmej
76
Xikininmaxiti in tapoualmej uan xikininchijchiua in netapoualmej
77
Xikijkuilo in koyotajtol teyin tiuelik
78
Lección 6
Organización de la comunidad
79
Netajtanilmej
¿Qué es una organización?
¿Cómo se hace una organización?
¿Qué organizaciones conoce?
Xikintajtolti nejín tajtolmej uan satepan xikininankili teyin mitstajtaniajmaseualkopa.
80
Nechikolis itech noxolal
Xikijkuilo maseualkopa keniuj mochiua in nechikolis itech moxolal.
81
Nosotros nos reunimos
Ellos no asisten
Vas a la reunión
El coopera
Voy a la faena
Xiktajtolti in amaix, xikijkuilo koyokopa uan maseualkopa.
82
Ellos se reunieron Intajkuilouanij
Yo no asistí Yejuanmonechikojkej
El secretario Nej amo niajka
Nosotros cooperamos Tej titayoleuak
Tú invitaste Tejuan titapaleuijkej
Xiktajtolti in amaix uan xikinintenamikti kampa nochi iujki tajtos.
83
Xiktajtolti in amaix uan xikmajxiti kampa poliui.
84
Tajtolmej teyin kitenextia toni kichiua
Xikinintajtolti in uejueyitajlolmej uan satepan xikininijkuilo tani.
85
Xikininmajmaxiti nejin tapoualmej.
86
Ijkuak titapouaj tikchijchiuaj in netapoualmej.
4015
2512
5643
1117
1821
3523
2431
2045
7821
1861
7046
7720
Xikininchijchiua nejín netapoualmej
87
Xikininchiua in netapoualmej.
88
Xikininijkuilo in koyotajtol teyin tiuelik.
89
Lección 7
La asamblea.
91
Xiktajtolti teyin ajko ijkuiliujtok uan satepan xiknankili teyin mitstajtaniamaseualkopa.
92
Xiktajtolti in amaix uan xikijkuilo tatampa.
93
Xikamaixtajtolti in tajtolmej teyin tsaktokej ajko uan satepan xikinijkuilo kampakinamikis itech tajkuilolis teyin yetok tani.
94
La comunidadmejorará
La reunión es corta
La reunión del puebloes buena
La asamblea esaburrida
El lugar de la reuniónestá limpio
La comunidadempeorará
La casa donde nosreunimos es grande
La gente en lareunión es calmada
La asambleaes importante
La reunión del puebloes mala
La reunión es larga El lugar de la reuniónestá sucio
La gente participaen la reunión
La casa donde nosreunimos es chica
Xikamaixtajtolti uan xikinixnajnamikti kenamej amo moyekixnamikij ijkón kemejchijchuiujtok.
95
Xikita kuali in tajtolmej teyin ajko yetokej uan satepan ininka xikinchijchiuauejueyitajtolmej kemej ajko mota.
96
Juan tieneuna flauta
Itech noxolal amosemi takauani
Blas cobra el flete
El establo de tablaes durable
Anacleto kipiyaika motamimachtis
Juan kipiya seitapits
Flavio comprótablón para su tablero
Clara kikouakclavos uan cloro
Clemente hablaen la asamblea
En mi pueblo el climaes templado
Blas teixtaualtiain tamamalis
Flavio kikouaktilauak uapal teyineski itablero
Clara compróclavos y cloro
La obligación deAnacleto es concluirsu estudio
In kuakouejtsakualoniuejkaua komojkónuapal
Clemente semitajt a itech innechikolis
Kuali xikita in teyin ajko ijkuiliujtok uan satepan xiktenamikti kampa tikitas no ijkuikijtoa.
97
Xiktajtolti in amaix uan xiknankili teyin mitstajtania.
98
250
260
270
280
290
300
261
272
283
294
259
269
299
Xikinijkuilo in tapoualmej kemej motojtokaj.
99
Xikininchijchiua in netapoualmej.
100
Xikininchiua in sekin netapoualmej.
101
Xikijkuilo in koyotajtol teyin tiuelik.
102
Este Libro Enseñanza del Español y el Cálculo Básico,libro del Adulto Población Nahuat de Cuetzalan, seterminó de imprimir en los talleres de Imprenta Ajusco,S.A. de C. V., José Ma. Agreda y Sánchez No. 223,Col. Tránsito, México, D.F. en mayo de 1999.Se tiraron 1240 ejemplares.
Secretaría de Educación Pública
El INEA EDITÓ ESTE LIBRO
PARA SU DISTRIBUCIÓN GRATUITA
EN APOYO A LA EDUCACIÓN DE LOS ADULTOS
Top Related