EzarianDZientzia

Bizia ‹ Plaza2010eko abenduaren 16a, osteguna berria 39

Voyager 1, espazioan aurrera, NASAren errekreazio batean. NASA

X. Martin

Lurretik urrutien dagoen es-paziontzia da. NASArenVoyager 1 zunda Lur plane-

tatik 17.400 milioi kilometroradago, eta misioaren arduradunenarabera, distantzia horretan dagoeguzki sistemaren muga. Zundakaldaketak jaso ditu berau ingura-tzen duten partikulen norabide-an. Datu horrek jarri ditu NASA-ko teknikariak arreta bizian. Par-tikula horiek Eguzkiak igortzenditu espaziora, baina Voyager 1zundak orain arte frogatu duenmoduan, beti eguzki sistemarenkanpoaldera doaz.

Dagoeneko ez. Eguzki partiku-la horiek zeharka igarotzensumatzen ditu orain espazion-tziak. Horrek esan nahi du Voya-ger 1 izar arteko espaziotik hurbildagoela. Halaxe uste du Edward

Stonek, proiektuaren zientziala-riak. «Voyager jaurti zutenean,espazio aroak hogei urte besterikez zuen; beraz, ez zegoen modurikjakiteko zundak hainbeste iraun-go zuela». Izan ere, 33 urte dirajadanik espaziontziak Lurra utzizuenetik. 1997ko irailaren 5eanjaurti zuten, eta ordutik osoemankorra izan da eguzki siste-maren barruko planeten ingu-ruan emandako informazioa. «Ezgenekien zenbat bidaiatu beharzen eguzki sistematik atera ahalizateko». Jarri diote epemuga:«Bost urte barru, gutxi gorabehe-ra, eguzki sistematik aterakogara estreinakoz».

Irrati mezuak: hamasei orduJupiter, Saturno, Urano eta Nep-tuno ikertzea zen Voyager 1 etaharen biki Voyager 2 espazion-tzien helburua. Haien inguruko

informazio ugari bidali zuten1989 arte. Gero kanpoaldekoespaziora abiatu ziren, guregalaxiaren noranzko orokorra-rrekin batera.

Zundaren tresneriak ongi fun-tzionatzen du orain ere, bateriaerradioaktiboei esker, eta Lurre-ra datuak igortzen jarraitzen du.Irrati mezu batek hamasei ordubehar ditu Lurrera iristeko, haindago urrun espaziontzia. Zunda-ren tresneria, halaber, gai daeguzki haizearen partikulakmonitorizatzeko, eta horregatikohartu dira, eguzki haize horidagoeneko ez doala eguzki siste-matik kanpoaldera. Haizehorrek aurrez aurre jotzen dubeste izarretatik datorren mate-riarekin. Eremu hori da eguzkisistemaren muga. Hura gurutza-tzean Voyager 1 izar arteko espa-zioan egongo da.

NASAk 1977an espazioratutako ‘Voyager 1’espaziontzia eguzki sistemarenmuga-eremuan sartu dela uste dute proiektuko arduradunek.

Eguzki sistemaren mugaraheldu da ‘Voyager’zunda

Apo lasterkaria hizpide,Aranzadiren topaketetan

Aranzadi Zientzia ElkartearenHerpetologia Behatokiak, Anfi-bioen kontserbaziorako nazio-arteko bigarren jardunaldiakantolatu ditu, biharko eta etzi-ko, Donostian. Apo lasterkaria(Bufo calamita) izango dutehizpide mundu zabaletik iritsikodiren hainbat adituk.

Artsenikoaren bakteriariburuz, zalantza gehiago Komunitate zientifikoan hau-tsak harrotu ditu ustez artseni-koan bizi den bakteriaren aurki-kuntzak. Aldagai asko jarridituzte zalantzan; lehenik etabehin, GFAJ-1 bakteria esperi-mentu baten emaitza dela, ezdagoela berez naturan. Gaine-ra, DNAtik zuen fosforo kopurutxikia kendu eta dena artseni-koz osatzeko metodoa ereezbaian jarri dute. NASAk iraga-rritako aurkikuntza ez du itxurabatean onarpen handirik.

Izotz sumendiak egondaitezke TitanenCassini zundak Titanen ingu-ruan jasotako informazioabidali du, eta, haren arabera,Saturnoren ilargi horrek izotzsumendiak eduki ditzake.AEBetako NASAk, EuropakoESAk eta Italiako ASIk kudea-tzen dute Cassini. Titanentopografiaren mapa osatu duteberriki 3D euskarrian. Izotzajaurtitzen duten kraterrak egondaitezke haren arabera. Kriosu-mendiak existitzen ote ziren erezalantzan dago oraindik.

DLaburrak