Download - EAEko laku, barneko hezegune eta urtegien zaintza-sarea...EAEko laku, barneko hezegune eta urtegien zaintza-sarea Laburpen-txostena. 2018-2019 ziklo hidrologikoa 6 Emaitzak 2. Emaitzak

2020ko MAIATZA

EAEko laku, barneko

hezegune eta urtegien

zaintza-sarea

Laburpen-txostena

2018-2019 ziklo hidrologikoa

CIMERA S.L.

EAEko laku, barneko hezegune eta urtegien zaintza-sarea

Laburpen-txostena. 2018-2019 ziklo hidrologikoa

2

DOKUMENTU MOTA: Laburpen txostena.

DOKUMENTUAREN IZENBURUA: Euskal Autonomia Erkidegoko laku, barneko hezegune eta urtegien

zaintza-sarea. 2018-2019 ziklo hidrologikoa.

PRESTATZAILEA: CIMERA Estudios Aplicados S.L.

EGILEAK:, Jorge San Juan, Mikel Zaragüeta, Jose Miguel Rodríguez, Álvaro Ortega, Adel El Anjoumi.

DATA: 2020ko maiatza.

2020ko MAIATZA

Txostenaren egilea

3 Aurkibidea

Aurkibidea

Euskal Autonomia Erkidegoko laku, barneko hezegune eta

urtegien zaintza-sarea.

Laburpen txostena. 2018-2019 ziklo hidrologikoa

1. Sarrera eta metodologia ................................................................... 4

1.1 Kontrolguneak ........................................................................................................................ 4 1.2 Metodologia ............................................................................................................................ 5

2. Emaitzak ............................................................................................ 6

2.1 Laku eta hezeguneak ............................................................................................................. 6 2.2 Urtegiak .................................................................................................................................. 9



4 Sarrera eta metodologia

1. Sarrera eta metodologia Uraren Euskal Agentziak (URA) CIMERA Estudios Aplicados S.L. enpresari esleitu zion EAEko lakuak,

barruko hezeguneak eta urtegiak zaintzeko sarea gauzatzeko laguntza teknikoa (URA/0016A/2016).

Ondoren, laguntza horren luzapena esleitu da (URA/012A/2019). Proiektu horren barruan aurreikusia

dago urteko txostenak egitea, ziklo hidrologiko bakoitzean lortutako emaitza nagusiak aurkezteko. 2018-

2019 zikloari dagokion laburpen txostena da dokumentu hau. Uraren Euskal Agentziaren webgunean

dago txosten osoa.

1.1 KONTROLGUNEAK

2018-2019 ziklo hidrologikoan, laku eta hezeguneen kategoriako 9 ur masa, urtegien kategoriako 12 ur

masa eta laku eta hezeguneen kategoriarekin pareka daitezkeen 5 ur xafla ebaluatu dira guztira.

Ur masa Kodea Kontrolgunea UTM X

ETRS89 UTM Y

ETRS89 Tipologia

Altubeko urmaelen gunea - Monrealgo putzua MOR-H Monreal (hezegunearen erdigunea) 510474 4757584 L-T18

Arreoko lakua ARR-L Arreo (sakonera handieneko eremua) 500711 4736278 L-T15

Añanako gesaltzak SAL-B4 Añanako gatzagak-baltsa 4 501140 4738731 L-T22

Salburuako hezeguneak- Arkauteko urmaelak ARK-H Arkaute (hezegunearen erdigunea) 529976 4745299 L-T24

Salburuako hezeguneak - Betoñuko urmaelak BET-H Betoño (hezegunearen erdigunea) 528594 4745227 L-T24

Guardiako Aintzirak-Carralogroño CAL-H Carralogroño (hezegunearen erdigunea) 535605 4710144 L-T23

Guardiako Aintzirak-Carravalseca CAV-H Carravalseca (hezegunearen erdigunea) 535746 4709177 L-T23

Guardiako Aintzirak-Musco MUS-H Musko (hezegunearen erdigunea) 535892 4709526 L-T21

Prao de la Paul PPA-H Prao de la Paul (hezegunearen erdigunea) 535112 4711025 L-T16AR

1. Taula Laku eta hezeguneen kategoriako ur masekin lotutako laginketa puntuak. 2018-2019 zikloa


ETRS89 UTM Y

ETRS89 Tipologia

Maroño Izoria urtegia MAR-EMB Maroño Izoria urtegia 495399 4766127 E-T07

Urkuluko urtegia URK-EMB Urkuluko urtegia 543140 4763533 E-T07

Aixola urtegia AIX-EMB Aixola urtegia 539883 4778873 E-T07

Barrendiola urtegia BAR-EMB Barrendiola urtegia 553462 4762273 E-T07

Ibaieder urtegia IBA-EMB Ibaieder urtegia 562908 4775373 E-T07

Arriarango urtegia ARR-EMB Arriarango urtegia 561929 4768983 E-T07

Ibiur urtegia IBI-EMB Ibiur urtegia 571180 4770193 E-T09

Lareo urtegia LAR-EMB Lareo urtegia 572220 4758722 E-T09

Añarbeko urtegia AÑA-EMB Añarbeko urtegia 591363 4785135 E-T01

Uribarriko urtegia ULL-EMB Uribarriko urtegia 531213 4753368 E-T07

Urrunagako urtegia URR-EMB Urrunagako urtegia 528286 4756581 E-T07

Albina urtegia ALB-EMB Albina urtegia 530206 4760079 E-T07

2. Taula Urtegien kategoriako ur masekin lotutako laginketa puntuak. 2018-2019 zikloa.

Txostenaren egilea

5 Sarrera eta metodologia


ETRS89 UTM Y

ETRS89 Tipologia

Altubeko urmaelen gunea - Monrealgo putzua KUL-H Kulukupadra (hezegunearen erdigunea) 511057 4757172 L-T191

LAN-H Landazurieta I (hezegunearen erdigunea) 511049 4757905 L-T191

- BOL-H Bolue (hezegunearen erdigunea) 500417 4799251 L-T241

- GIM-H Gimileo (hezegunearen erdigunea) 514593 4711491 L-T181

- AST-H Astrabuduako Vegako hezegunea 501931 4796028 L-T241

3. Taula Laku eta hezeguneen kategoriako ur masekin pareka daitezkeen beste ur xafla batzuekin lotutako laginketa puntuak.

2018-2019 zikloa. Ezaugarrien arabera ezarri da tipologia.

1.2 METODOLOGIA

Uraren Esparru Zuzentarauak (UEZ1) eskatzen dituen estandar nazional eta europarren arabera egin

dira laginketa guztiak. Ur masen egoera/potentzial ekologikoa ezartzeko erabili dira adierazle

biologikoak (fitoplanktona, makroornogabeak, makrofitoak) eta fisiko-kimikoak aztertzeko, Nekazaritza,

Elikadura eta Ingurumen Ministerioak (MAGRAMA) egindako laginketa eta laborategi protokoloak hartu

dira erreferentzia gisa, bai eta CIMERAren barne prozedurak ere.

817/2015 Errege Dekretuaren arabera2, 3 taulan zehaztutakoak dira EAEn dauden lakuen, urmaelen

eta urtegien egoera/potentzial ekologikoa kalkulatzeko behar diren metrikak.

Elementua Adierazlea Ornogabeen fauna bentonikoa IBCAEL

Bestelako flora urtarra

Makrofito aberastasuna Makrofito eutrofikoen estaldura (%)

Makrofito exotikoen estaldura (%)

Helofitoen estaldura (%) Makrofitoen estaldura (%)

Makrofitoen presentzia/absentzia

Fitoplanktona

Biobolumen guztia (mm3/L)

Klorofila a konzentrazioa (mg/m3)

Alga Taldeen Indizea (IGA) Zianobakteria ehunekoa (%)

Azidotze egoera pH Mantenugaiak Fosforo guztia (mg P/m3)

Gardentasuna Secchi-ko diskoa (m)

4. Taula Laku eta urtegi motako ur masei aplika dakizkiekeen adierazleak, 817/2015 Errege Dekretuaren arabera..

1 Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2000/60/EE Zuzentaraua, 2000ko urriaren 23koa, ur politikaren arloan jarduteko

Erkidegoko esparrua ezartzen duena.

2 817/2015 Errege Dekretua, irailaren 11koa, lurrazaleko uren egoeraren jarraipena eta ebaluazioa egiteko irizpideak eta

ingurumen kalitateko arauak ezartzen dituena.



6 Emaitzak

2. Emaitzak 2.1 LAKU ETA HEZEGUNEAK

2018-2019 zikloan, lakuen kategoriako 9 ur masa kontrolatu dira. Oro har, emaitzek agerian utzi dute

zailtasunak daudela ur masa horien egoera ekologikoa ebaluatzeko prozesuan, ez baitute beti islatzen

dagoen presio maila eta ur masetan izan dezakeen eragina. Testuinguru horretan, ebaluazio zehatza

egiteko, ezinbestekoa da balorazio pertsonalizatua egitea, kasuz kasu. Balorazio horretan, beharrezkoa

da prozesuaren zati bakoitza zalantzan jartzea eta baloratzea, informazio falta ohikoa den

testuinguruan.

Arazo hori kontuan hartuta, egoera ekologikoaren ebaluazio bikoitza egin da, alde batetik, 817/2015

Errege Dekretuaren irizpideak eta adierazleak zorrotz kontuan hartuta (5. taula), eta, bestetik, 817/2015

Errege Dekretuaren prozeduren muga metodologikoak (funtsean, IBCAEL) eta hezegune bakoitzaren

berezitasunak kontuan hartuta (6. taula).

Kodea Hezegunea Egoera

biologikoa Baldintza

fisiko-kimikoak Baldintza

hidromorfologikoak

Egoera /Ahalmen egologikoa

Egoera kimikoa

Egoera globala

MOR- H Monrealgo putzua Neurrizkoa ≤Neurrizkoa Oso ona Neurrizkoa Ona Ona baino okerragoa

ARR-L Arreoko lakua Txarra ≤Neurrizkoa ≤Ona Txarra Ona Ona baino okerragoa

SAL-B4 Añanako gatzagak Oso ona ≤Neurrizkoa NE Neurrizkoa Ona Ona baino okerragoa

ARK-H Arkauteko baltsa Eskasa Ona ≤Ona Eskasa Ona Ona baino okerragoa

BET-H Betoñuko baltsa Eskasa Ona ≤Ona Eskasa Ona Ona baino okerragoa

CAL-H Carralogroñoko aintzira Txarra Ona ≤Ona Txarra Ona Ona baino okerragoa

CAV-H Carravalsecako aintzira Txarra ≤Neurrizkoa ≤Ona Txarra NE Ona baino okerragoa

MUS-H Muskoko aintzira Eskasa ≥Ona ≤Ona Eskasa NE Ona baino okerragoa

PPA-H Prao de la Pauleko aintzira Eskasa ≤Neurrizkoa ≤Ona Eskasa Ona Ona baino okerragoa

5. Taula Lakuen kategoriako ur masen egoera/potentzial ekologikoaren balorazioak 2018/2019 zikloan, 817/2015 Errege

Dekretuak xedatutakoaren arabera.

Kodea Hezegunea Egoera

biologikoa Baldintza

fisiko-kimikoak Baldintza

hidromorfologikoak

Egoera /Ahalmen egologikoa

Egoera kimikoa

Egoera globala

MOR- H Monrealgo putzua Ona Ona Oso ona Ona Ona Ona

ARR-L Arreoko lakua Txarra ≤Neurrizkoa ≤Ona Txarra Ona Ona baino okerragoa

SAL-B4 Añanako gatzagak Oso ona ≤Neurrizkoa NE Neurrizkoa Ona Ona baino okerragoa

ARK-H Arkauteko baltsa Eskasa Ona ≤Ona Eskasa Ona Ona baino okerragoa

BET-H Betoñuko baltsa Eskasa Ona ≤Ona Eskasa Ona Ona baino okerragoa

CAL-H Carralogroñoko aintzira Neurrizkoa Ona ≤Ona Neurrizkoa Ona Ona baino okerragoa

CAV-H Carravalsecako aintzira Eskasa ≤Neurrizkoa ≤Ona Eskasa NE Ona baino okerragoa

MUS-H Muskoko aintzira Eskasa ≥Ona ≤Ona Eskasa NE Ona baino okerragoa

PPA-H Prao de la Pauleko aintzira Eskasa ≤Neurrizkoa ≤Ona Eskasa Ona Ona baino okerragoa

6. Taula Lakuen kategoriako ur masen egoera/potentzial ekologikoaren balorazioak 2018/2019 zikloan, aditu irizpidea

aplikatuta.

Txostenaren egilea

7 Emaitzak

817/2015 Errege Dekretuaren arabera 2019an egoera/potentzial ekologikoaren jarraipena egin den

urmael guztien egoera orokorraren balorazioa "ona baino okerragoa" litzateke (5. taula). 2019. urtean,

egoera biologikoak ez ditu kalitate helburuak bete laku kategoriako ur masa bakar batean ere, eta

haietako hirutan "txarra" izan da balorazioa. Egoera kimikoaren kasuan, emaitzek adierazi dute kalitate

helburuak bete direla datuak dauden guztietan.

Irizpide kontserbadoreari jarraituz (ez betetze gisa ez ebaluatzea agian hala ez dena), IBCAEL indizea

ez da kontuan hartu egoera ekologikoaren ebaluazio orokorrerako, txosten hau idazterakoan oraindik

interkalibratu gabe dagoelako eta haren erreferentziazko baldintza balioak ziurgabetasun estatistiko

handiarekin lortu direlako. Horren ondorioz, egoera biologikoaren balorazio baikorragoa izan dute hiru

ur masak (Monreal, Carralogroño eta Carravalseca) (6. taula). Hala ere, azken bi horiek ez dituzte

kalitate biologikoaren helburuak bete, 'Uretako beste flora mota baten osaera eta ugaritasuna'

elementuaren ondorioz, eta, horrenbestez, aldaketak ez dakar aldaketarik egoera ekologikoaren

sailkapenean.

Monrealeko putzuaren kasua luze eztabaidatu da txosten osoaren emaitzen atalean eta harekin batera

1. eranskin gisa doan berariazko txostenean. Horri dagokionez, txosten honetan proposatzen da

Altubeko urmael gunea ebaluatzeko eskema L-T19 tipologian ('sedimentazio arroaren barrualdea,

mineralizazio ertaina, iraunkorra) oinarritzea, urmael iraunkorra dela agerian geratu baita.

Azken sei urteetako emaitzekin urte anitzeko balorazioa egin da. Joera horiek kontuan hartu dira, eta,

behatuz gero, garrantzi handiagoa eman zaie egoeren azken bi ebaluazioei. Balorazio hori egiteko

hertsiki kontuan hartu dira 817/2015 Errege Dekretuaren balorazioak (7. taula), eta 817/2015 Errege

Dekretuaren aplikagarritasun mugak aplikatu dira (8. taula).

Hezegunea ALDIA Urte anitzeko

ebaluazioa 13/14 14/15 15/16 16/17 17/18 18/19

Monrealgo putzua Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa

Arreoko lakua Eskasa Eskasa Txarra Txarra Txarra Txarra Txarra

Añanako gatzagak Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa

Arkauteko baltsa Eskasa Txarra Txarra Eskasa Eskasa Eskasa Eskasa

Betoñuko baltsa Eskasa Eskasa Txarra Eskasa Txarra Eskasa Eskasa

Carralogroñoko aintzira Ona Ona Txarra Txarra Txarra Txarra Txarra

Carravalsecako aintzira Ona Ona Txarra Neurrizkoa Txarra Txarra Txarra

Muskoko aintzira Neurrizkoa Neurrizkoa Txarra Txarra Eskasa Eskasa Eskasa

Prao de la Pauleko aintzira Eskasa Txarra Txarra Txarra Eskasa Eskasa Eskasa

7. taula Lagindutako hezeguneen egoera ekologikoaren bilakaera 2014/2015 ziklotik 2018/2019 ziklora, eta sei urteen urte

anitzeko ebaluazioa. 817/2015 Errege Dekretuak xedatzen duena aplikatuz.

Hezegunea ALDIA Urte anitzeko

ebaluazioa 13/14 14/15 15/16 16/17 17/18 18/19

Monrealgo putzua Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Ona Ona Ona

Arreoko lakua Eskasa Eskasa Txarra Txarra Txarra Txarra Txarra

Añanako gatzagak Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa

Arkauteko baltsa Eskasa Txarra Txarra Eskasa Eskasa Eskasa Eskasa

Betoñuko baltsa Eskasa Eskasa Txarra Eskasa Eskasa Eskasa Eskasa

Carralogroñoko aintzira Ona Ona Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa Neurrizkoa

Carravalsecako aintzira Ona Ona Ona Neurrizkoa Neurrizkoa Eskasa Neurrizkoa

Muskoko aintzira Neurrizkoa Neurrizkoa Txarra Ona Eskasa Eskasa Eskasa

Prao de la Pauleko aintzira Eskasa Txarra Txarra Txarra Eskasa Eskasa Eskasa

8. taula Lagindutako hezeguneen egoera ekologikoaren bilakaera 2014/2015 ziklotik 2018/2019 ziklora, eta sei urteen urte

anitzeko ebaluazioa. Aditu irizpidea aplikatuz.



8 Emaitzak

Egoera onaren helburua bete ez duten hezegune gehienek arazoak dituzte makrofitoen aberastasun

eta estaldura adierazleen kalitate helburuak betetzeari dagokionez. Era berean, oso ohikoa da alboko

lurzoruaren erabilerekin lotutako alterazio hidromorfologikoak izatea; izan ere, laborantza lurrez

inguratuta daude urmael gehienak, eta horiek lurra aldatzen dute eta erraza da kubetetara nutrienteak

iristea.

Lan honen testuinguruan egindako eta 1. eranskinean dagoen txostenean jasotako egoeraren

ebaluazio prozesuaren berrikuspen kritikoak agerian utzi ditu zailtasun horiek eta kalitatezko

informazioa izateak duen garrantzia. Monrealeko urmaelaren egoera behar bezala ebaluatzeko, hainbat

urtez egin behar izan dira jarraipen lanak, laginketen maiztasuna areagotu behar izan da eta azterketa

hidromorfologiko osoa egin behar izan da, eta, horri esker, kalitatezko informazioa eskuratu dugu

tipologia zehatzago esleitu ahal izateko.

1. irudia 2018-2019 zikloan ebaluatutako laku motako ur masen egoera ekologikoa.

Laku kategoriako ur masetan egindako lanak alde batera utzita, plan hidrologikoetan ur masatzat

hartzen ez diren baina ingurumen balioengatik interesgarritzat jotzen diren beste ur xafla batzuen

jarraipena ere egin da. Kulukupadra eta Landazurieta I urmaelak dira, Altubeko urmael gunean, Bolue

hezegunea, Gimileo hezegunea eta Astrabudua ibarreko hezegunea.

Informazio testuinguruan soilik hartu behar dira ur xafla horietan elementu adierazleentzat egindako

ebaluazioak; izan ere, ez dira inola ere betetze helburutzat jotzen, ez baitira ur masak. Hori dela eta, ez

da egin horien egoera/potentzial ekologikoaren ebaluaziorik.

PPA-H

MUS-H

CAV-H

CAL-H

BET-HARK-H

ARR-L

SAL-B4

MOR- H

0 9,5 19 28,5 384,75Km

Txostenaren egilea

9 Emaitzak

2.2 URTEGIAK

Urtegiei dagokienez, kategoria horretako 12 ur masa lagindu ditugu 2018-2019 zikloan, eta potentzial

ekologikoa ebaluatu da haietan. Emaitza ona edo oso ona izan da kasu guztietan 2018-2019 ziklorako.

Aurreko zikloan ere ona edo oso ona izan da 12 urtegien potentzialaren balorazioa, eta, horrenbestez,

ez da aldaketarik egon aurreko urteekin alderatuta.

817/2015 Errege Dekretuak xedaturikoaren arabera, lau aplikazio adierazle daude urtegien potentzial

ekologikoa sailkatzeko, guztiak "Fitoplanktonaren konposizioa, ugaritasuna eta biomasa" elementuaren

barnean, eta konfiantza maila handikotzat jotzen dira eta guztiz baliozkoak urtegien potentzial

ekologikoa ebaluatzeko.

Kodea Urtegia Ahalmen ekologikoa Egoera kimikoa Egoera globala

MAR-EMB Maroño Izoria urtegia Ona edo hobea Ona Ona

URK-EMB Urkuluko urtegia Ona edo hobea Ona Ona

AIX-EMB Aixola urtegia Ona edo hobea Ona Ona

BAR-EMB Barrendiola urtegia Ona edo hobea Ona Ona

IBA-EMB Ibaieder urtegia Ona edo hobea Ona Ona

ARR-EMB Arriarango urtegia Ona edo hobea Ona Ona

IBI-EMB Ibiur urtegia Ona edo hobea Ona Ona

LAR-EMB Lareo urtegia Ona edo hobea Ona Ona

AÑA-EMB Añarbeko urtegia Ona edo hobea Ona Ona

ULL-EMB Uribarriko urtegia Ona edo hobea Ona Ona

URR-EMB Urrunagako urtegia Ona edo hobea Ona Ona

ALB-EMB Albina urtegia Ona edo hobea Ona Ona

9. taula 2018/2019 zikloan lagindutako barneko urtegien potentzial ekologikoaren balorazioak.

2. irudia 2018-2019 zikloan lagindutako urtegi motako ur masen potentzial ekologikoa.