7/21/2019 Algunas bulas inditas
1/39
A N T H O L O G I C A
A N N U A
14
R O
INSTITUTO ESPAOL DE HISTORIA ECLESISTICA
1 9 6 6
7/21/2019 Algunas bulas inditas
2/39
A N T H O L O G I C A
A N N U A
REDACCIN E INTERCAMBIO:
V a G i u l i a , 151
DISTRIBUCIN:
LEN S f NCHEZ C U E S T
Serrano, 29Telf . 236 11 83
M A D R I D -
1
Depsitolegal:M 274/1961
A N T H O L O G I C A A N N U A
a c ep t a i n t e r c amb i o
con p u b l i c a c i o n e sc i e n t f i c a ss i m i l a r e s
I M P R E N T A NACIONAL DE L BOLETN OFICIAL DEL ESTADO
7/21/2019 Algunas bulas inditas
3/39
Sumario
Pginas
ESTUDIOS:
Hispano de Massas. Un obispo desconocido de Olorn Francia), porVICENTE C A S T E L L M A I Q U E S 11
El fiscalismo pontificio en Espaa en tiempo de Juan XXII, por JOSGOI G A Z T A M B I D E 65
La Congregacin del Concilio y San Carlos Borromeo en la problem-tica y curso de la Contrarreforma, por R A M N ROBRES LLUCH 101
Intervencin de Benedicto XIV en la Causa Luliana, por LORENZOPREZ M ARTNEZ 179
Los Sucesos de la Granja y el Cuerpo diplomtico, por JULIO GORRICHOMORENO . . . 24 3
NOTAS Y DOCUMENTOS:
Las cuentas de los colectores apostlicos en Castilla durante el ponti-ficado de Inocencio VI Arch. Vat.,Collect, 114, //. 32-49), por JOSZ U N Z U N E G U I
A R A M B U R U 4 4 1
Algunos breves y bulas inditos sobre la Inquisicin espaola, porJUSTO F E R N N D E Z ALONSO 463
Correspondencia entre la Nunciatura en Espaa y la Santa Sede du-rante el reinado de Felipe III (1598-1621). VII. Aos 161S-1621, porJ O S O L A R R A G A R M E N D I A Y M A R A L U I S A D E L A R R A M E N D I V I U D A D EO L A R R A 4 9 9
7/21/2019 Algunas bulas inditas
4/39
Algunos breves y bulas inditos sobrela Inquisicin espaola
Por JUSTO FERNANDEZ ALONSO
En 1949 public el P. B e r n a r d i n o Llorca, S. J., un Bulara pontificiode la Inquisicin espaola', que ha prestado grandes servicios a los in-vestigadores de este apasionante tema de nuestra Historia eclesistica.Su coleccin, sin embargo, aparte de ofrecer en no pocos casos unatranscripcin muy d e f e c t u o s a2 e incurrir en graves errores en la data-cin de algunos documentos, no es todo lo completa que fuera de de-sear; su plan, como anuncia en la introduccin, era ofrecer una co-leccin completa de todos los documentos pontificios referentes a laInquisicin espaola en su primer periodo de veinticinco aos, es decir,de 1478 a 1503, durante los pontificados de Sixto IV, Inocencio VII yAlejandro VI; aadiendo a stos los ms interesantes hasta el ao 1525,durante los pontificados de Julio II, Len X y Clemente VII3.
El autor, adems de tratar de recoger todos los documentos publi-cados hasta entonces, hizo su edicin fundamentalmente a base de ha-
ber examinado detenidamente los fondos de la Inquisicin espaoladel Archivo Histrico Nacional de Madrid . Examin tambin, aunqueno con la debida extensin y detenimiento, algunos registros de brevesy bulas del Archivo Vaticano. Como el mismo editor confiesa, se hacenecesario un trabajo ms lento y ms detenido de todos los fondos va-ticanos, donde puede todava encontrarse algn material complemen-tario. Por esto no consideramos como definitivo el resultado de nues t r a sinvestigaciones en este archivo, y esperamos fundadamente que unainvestigacin ms concienzuda y reposada nos dar todava a conocer
algunos documentos inditos r e f e r e n t e s a la Inquisicin espaola s
.Los documentos que ofrezco a continuacin abonan esta prudentereserva del P. Llorca. Con ellos no pretendo llenar las lagunas de su
1 B. L L O R C A , S. J. : Bularlo -pontificio de la Inquisicin espaola en su pe-rodo
constitucional (1478-1525), en Mi s c e l l a noa Historiac p o n t i f i c i a e , XV (Roma.Pontificia Universit Gregoriana, 1949).
2 Vanse, por ejemplo, algunos casos sealados por Tarslcio
de Az cona . Isabel
a Catlica (Madrid 1964), pp. 403-404. notas 89-91.:
L L O R C A , ib., p . 1 5 .
76.,p. 10.s
76., p. 12.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
5/39
464 JUSTO FERN ANDE Z ALONSO 12]
Bulara pontificio, sino simplemente dar a conocer algunos de esos do-cumentos inditos que me han salido al paso en el curso
de
mis inves-tigaciones sobre otros temas. Se trata de un breve de Sixto IV, cinco deInocencio VIII, y cuatro importantes bulas de Len X, referentes estasltimas a uno de los ms delicados momentos de la historia inquisi-torial.
1483, febrero 26. Roma.
Sirio IV a los inquisidores del reino de Valencia, declarando que seaplica a los ordinarios de todas las dicesis del mismo reino su manda-to anterior de que en todos los procesos inquisitoriales intervenga elordinario de la dicesis respectiva.
Arch .
Vat., arm.
39, 15,
ff. 193-193 v.
Inquisitoribus heretice pravitatis in regno Valentie.[L. G r i f u s l . Dilecti fil i i , s a l u t em etc. Mandavimus alias vobis per
nostras litteras ut in negocio inquisitionis heretice pravitatis per unl-ve r sum regnum Valentie una c u m ordinario ecclesie Va len t i ne ve l eiusvicario procederetis, et non aliter.
Verum quia in regno predicto sunt et alie dioceses, dubitastis anin e isdem diocesibus cum o rd i na r i i s
e a r u n d e m
vel eorum vicariis, sic-ut In dicesi Valentina, proceder debeatis.
Dec la ramus
per presentesm e n t e m nostram
fu i s se ut in qualibet eiusdem regni Valentie dicesi,ascito vobis ordinario eiusdem vel eius vicario procedatis, et ita vobistenore presentium iniungimus et mandamus, non obstante quod in com-missione nostra priori non nisl [de] vicario Valentino mentio factaf u e r i t ; quod
e n im
in h u i u s m o d i
negocio de ordinario Valentino circasuam diocesim disposuimus,
idem
voluimus et in aliis dicti regni ordi-nariis quad suas dioceses observar .
DatumRome ,
die XXVI februarii 1483,anuo
XXI.
1486, febr er o 19. Roma.
Inocencio VIII comunica a los reyes de Espaa que ha despachadocon Francisco de Rojas, su embajador en Roma, sobre la inquisicin, lacruzada y otros asuntos, como el mismo embajador les comunicar.
Arch. Vat . , arm. 39, 19, f. 204.
Regibus Hispaniarum.[Hie.
Balbanus.l Car i ss imi in Chr i s to
filii nostri, salutem etc.
Pera l i ud breve
n o s t r u m
serenitati vestre s i g n i f i c a v i m u s q u e m a d m o d u m
in-
7/21/2019 Algunas bulas inditas
6/39
[ ]
ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 465
tuitu maie s ta t i s vestre dilectum f ium
Franeiscum Rolas,
n u n t i u m ves-t r u m ,
aud ive ramus .
Fuit is nob i scum postea pluries,
ut super facto in-quisitionis, cruciate ac aliis negociisserenitatis vestre nobiscum com-municaret. Que
qu idem
expedita sibi tradidimus, ad vos istuc mittenda,prout ex eo plenius intelliget maiestas vestra. Que certo sciat nos dictum
Franeiscum Roas in cunctis commenda tum habituros et favoribus acgratiis
prosecu turos .
Datum Rome, apud Sanetum Pe t r u m e t c . ut supra.
1486, febrero 21. Roma.
Inocencio VIH a los reyes espaoles sobre lo mismo, comunicndoleshaber entregado al embajador las bulas y breves correspondientes.
Arch. Vat., arm.
39, 19, . 204 v.
Regibus Hispan ia rum.("Hle. Balbanus.l Carissimi in Christo filii nostrl, salutem etc. Que
dilectus fi lius Franc i scus de Roias, orator serenitatis vestre, nominemaiestatis vestre a nobis postulavit, tam super negocio crueiate et de-c imarum
quam super rebus
inquisitionis heretice pravitatis, ltente
omnia
i n t e l l ex imus ; ac deinde libenti animo et amanter lilis providi-mus, dedimusque e idem oratori bullas ac brevia oportuna, que maiestas
vestra, Deo volente, videbit, intelligetque ex litteris oratorUs] abundementem no s t r am,
quem
carum habemus
et in dies multo magis habe-bimus ob eius prudentiam et s i ngu la r em fidem, quam in
se rvi t i is
vestremaiestatis ipsum continu adhibere videmus.
Datum Rome etc., die 21 f ebrua r i i
1486. Anno secundo.
1486, febrero 21. Roma.
Sixto IV a la reina Isabel, en creencia del embajador Fernando deRojas.
Arch. Vat., arm. 39, 19, f. 209 v.
Regine Hispanarum.fHie. Balbanus.l Carissima in Christo filia nostra, salutem etc. Com-
mis imus dilecto filio Francisco de Royas, ora t l
tuo, ut scribat ad tenonnulla nostro nomine; hortamur itaque maiestatem t u a m ut eiuslitteris fidem indubiam velis adhibere. Datum ut supra.
ANTHOI.OGIC*
A N N U A . 3 0
7/21/2019 Algunas bulas inditas
7/39
466 JUSTO FERNAN DEZ ALONSO [41
5
1486, julio 11. Roma.
Inocencio VIII al cardenal de Toledo, protestando contra las injustas
acusaciones de la inquisicin espaola contra Alfonso de Acer, cannigotoledano, solicitador de letras apostlicas y familiar del papa, que ha
pasado cerca de guiee aos en las universidades italianas y en la
curia romana, y encargndole haga revocar cuanto se haya hecho con-
tra dicho cannigo, y que exhorte a Isabel la Catlica para gue no per-
mita que ocurran otros casos semejantes.
Aren. Vat,,
arm. 39, 19. If . 473 V.-474 v.
/
Card i n a l l Toletano
6
.
THie.
B a l b a n u s . i Dilecti f i l i noster, s a l u t e m etc. A u d l e n t e s n u p e rquod dilectus f i l i u s A lfonsu s de Acer, clericusToletanus, litterarumapos-t o l i c a rum solicitator familiarisque noster, qui in
un ive r s i t a t i bu s
Italieet in curia Romana annis circiter q u i n d e c i m integra fama versatus est,ab inquisitoribus
he r e t i c e
pravitatis civitatis et dicesis Toletane uteoram se
compareret publ ic l s
proclamationibus, tanquam de heresi
etapostasia suspectus, citatus fuerat, non potuimus non mirari, quumverisimile sit
e um ,
qui adolescens ac pene puer in Italiana venerit et inoculis totius Romane curie loc i sque alus insignibus
v i tara
duxerit, sih u i u s m o d i criminum reus esset, vix potuisse tot annis tot spectatoresfallere.
Est causa indecens et abomni iustitia alienum, ut qui nobis et curienostre s e r v i u n t ad aliena iudicia trahantur. Itaque pro ministerio pas-torali, cuius ratione sumus mnibus
i u t i t i e
debitores, tum etiam ut ho-nori nostro, qui si talla toleraremus non mediocriter lederetur, et utipsius Alfonsi indemnitati consulatur, venerabili ratri episcopo Nuce-rino, in Romana curia residenti, c o mmi s imu s , ut inquisitores predictossub penisoportunismoneat et r e q u i r a t ,quatenus publicerevocento m n i aque in eundem A l f o n s u m egerunt et
attemptarunt;
nam, licet inqui-
sitores ipsos deligentes esse cupiamus in executione s ibi demandati offi-cii, ea tamen que minus
juste
agunt nec probanda nec toleranda pu-tamus, nec curiales et officiales nostros ita vexari et per indirectum aRomana curia distrahi pati possumus nec debemus, presertim c u m
hic
iustitia vigeat et, pro ea c o n s e q u e n d a ,
de universis mundi
partibus op-pressi ad ipsam
curiam
nostram confugiant, eaque sine personarumacceptione passim mnibus ministretur.
5 Pedro Gonzlez de Mendoza (1482-1495) ; E U B E L : Hierarchia catholica, II,pgina 252.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
8/39
15] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 467
Quocirca c i r cumspec t ionem tuam h o r t a m u r
in Domino requirlmus-que attente ut, vocatis dict is inquis i tor ibus , eos moneas et i ndu ca s utq u e cu m q u e contra d i c t um Alfonsum attemptata revocare et in pristi-num statum reducere debeant; quod si
for te
facer neglexerint, quodvix nobis persuadere
possumus ,
operara dabis ut littere ab eodem epis-copo vigore nostre predicte commissionis edite executioni debite nian-dentur, et ad ipsorum i n qu i s i t o r um aliorumque quorum intersit noti-tiam deducantur.
Postremo car iss imam
filiam nostram Elisabeth, Castelle et Legionis
reginam illustrem, etiam nostro nomine, si opus s i t ,
super hoc alloqua-ris horterisque, ut ita providere velit, ne dicti inquisitores post hac au-deant in al ienara
messem falcem
extendere et a pe r secu t ion ibus curia-l ium et off ic ial ium nostrorum, eorum preser t im qui non
hu c
transfuge-runt ut i i ir isdict ionem eorum declinarent, sed iam allquot annis cur iara
ipsam cura laude secuti sunt, penitus desistant, fidei enim puritatemet lucrum an imarum querentes, n ih i l alienum ab h u m a n i t a t e et iustitiafacer debent.
Datura
Rome, apud Sanc tum Petrum etc., de XI iul i i 1486.
Anno 2.A. Alerien.
6
1486, julio 27.Roma.
Inocencio VIII a los obispos de Coria y Badajoz, comisionndolospara hacer que se les devuelvan sus bienes a los gue, acusados de here-ja por la inquisicin, se han arrepentido, como pedan los reyes espa-oles por medio del conde de Tendla.
Arch . Vat., arm. 39, 19, t. 494 V.-495.
Venerabi l ibus fratribus Cauriensi7 et Pacens3 episcopis, ve l eorumalteri.
[Hie. Balbanus . l Venerabiles fratres, salutem etc. Fecerunt nobis ex-poni carissimi in Christo filii nostri, Ferdinandus rex et Helisabeth re-gina Castelle, Legionis et Aragonum Ilustres, per d i le c t um
f i l ium
nob i -
le m
v i rum EnecumLupi de Mendoza, comitem de Tendilla, eorumcapi-taneum et apud nosora torem,quod in eoru m regnis quam plures personede hertica pravitate culpabiles infra tempus gratie per inquisitores he-retice pravitatis prefixum peccata sua confessi fuerunt. Q ua de re, l i ce tprefati reges penam confiscationis bonorum ets applicandam, q u am
Juan, O. s. Hier . (1479-1496); E O B E L II. p. 123.
Pedro Mar t nez
(al. X im6nez ) de Prxamo
(1486-1489);
E U B E L II, p. 208.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
9/39
468 JUSTO FERNA NDEZ ALONSO [6]
occasione dicti c r i m i n i s m i s e r i co rd i t e r r e m i s e r i n t , tamen nonu l l l
pre-lati,
capitula, rectores, presidentes et abbates quorumdam ecclesiarum
et mona s t e r l o r um ac hosp i t a l um, a quibus dicte persone p lu ra bona inl o c a t i o ne m et in emphi teo s im aut in eudum
vel
alias tenent, preten-dentes tales personas propter h u i u s m o d i crimen a dictis bonis cedisse
eaque ad ecclesias et monasteria ac hospitalia esse devoluta, petunt illaeisdem ecclesiis, mona s t e r i i s et hospi tal ibus restitu et reddi.
U n d e rex et regina per eundem oratorem nobis suppl icare c u r a r u n t ,d i g n a r e m u r desuper oportune providere, atiento
quod
ipsi gratia et 11-beralitate in eo quod m i n u s erat erga tales personas sunt usi et queattenta penitentia mise r i co rd ie digne videntur, t u m etiam ut alii, hacliberalitate allecti, abiuratis he re t i c e pravitatis er ror ibus , horum exem-plo ad catholicam f idem revertantur.
Nos igitur, qui ex debito pastoralis offieii nostri t e n e m u r tales per-
sonas ad r e conc i l i a t i onem, quantum cum Deo possumus, inducere etomnia offendicula de medio tollere ut errantes facilius et celerius adEccleslegremium reddeant, ac considerata regum ipsorumpa mente etcathol ico animo, supplicationibus huiusmodi inclinati, fraternitati ves-tre presentium tenore committimus ac m a n d a m u s , ut, constito vobisseu alteri ves t rum d i l i gen t e r de premissis, prelatos, capitula, rectores,presidentes, abbates et quoscumquealios, qui curam ecclesiarum,monas-teriorum ac hospitalium huiusmodi
h a b e n t ,
auctoritate nostra per cen-suras ecclesiasticas et alia oportuna remedia cogatis et compelate addimittendum prefatis personis, sic de heresi culpatis et postea absolutis
et reconciliatis, bona p red i c t a , ac si huiusmodi crimen non incurrissent,i m p o n e n d o ecclesiis, monasteriis et hospitalibus prefatis super huius-modi petitione pe r pe t u u m silentium. In contrarium facientibus nonobs-tantibus qu ibu s cumque .
Datum Rome e tc . , die 27 iu l i i 1486. Anno 2.
1520,marzo 20. Roma.
Len X, despus de un resumen del origen y evolucin de la Inquisi-cin espaola, destituye, a causa de los abusos cometidos, a todos losinquisidores y oficiales de la misma, excepto al inquisidor general, car-denal Adriano de Utrecht, y la reorganiza, ordenando que se constituya
en cada dicesis un tribunal con dos inquisidores y cierto nmero deoficiales, que sern nombrados cada dos aos por el inquisidor generalentre los presentados a este fin por los respectivos obispos con sus
cabildos.
Reg.
Vat., 1201, f. 11-18.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
10/39
17] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 469
[Bal." de Psela.] Leo etc. Ad perpetuara re memor iam. Ex lllo sln-gular i s excellentie privilegio, quod u n i g e n i t u s
Del
filius Ihesus Chris tusapostolorum principi Petroconcessit,sanctorum patrum postmodum ins-titua e m an a r un t , ut maiores cause ad sedem apostolicam deferrentur,quatenus quid super ei s debeat statui c i r c umspec t a ipsius responsiodeclararet.
D u d u m
siquidem lelatione clare memor ie Ferdinandi regs et Eli-zabeth regine Castelle et Legionis ca tho l i corum per felicis recordatio-nis Sixtum papam
IV,
predecessorem no s t r u m , accepto, quod in diversiscivitatibus, terris et
locis
dictorum regnorum erant quamplu r imi ,
qui,pos tquam sacri baptismatis lavacro in Chr is to regenerati fuerant, rituset modos iudeorum iudaiceque superstitionis et perfidie dogmata et
pr-
cepta servare et a veritate tam
or thodoxe fidei et cultus illius quamar t i cu lo rum
eiusdem credulitate recedere veriti non fuerant nec vere-bantur in dies, idem Sixtus predecessor', tune habita super hiis c umvenerabilibus f ra tr ibus suis snete Romane ecclesie cardinalibus
deli-
beratione matura, de eorumdem f r a t r u m consilio dos
ordin i s fratrumPredicatorum professores t u n e expressos, etate, vita et moribus idneos,qui certo modo usque t u n e in civitate et dicesi Ispalens i officio inqui-sltionis contra tales sic i uda izan t e s vacaverant, et eorum quemlibet inprefa t i s Castelle et Legionis regnis dicte iudaice superstitionis sectato-ru m
et q u o r u m c u m q u e
aliorum cuiusvis heretice pravitatis labe polluto-
ru m inqu i s i tore s , ad s u u m et prefate sedis benep lac i tum, per quasdamfacit, creavit et deputavit, cum plenapotestate inchoatos etiam per eos
processus quatenus rite et recte processissent, reassumendi et illosprosequendi, ac alios
una cum locorum
ordinarils vel
eorum officia-libus contra quoscumque heretice pravitatis reos et eorum fautoresinchoandi ac prosequendi; necnon iuxta sacrorum canonum instituafaciendi omnia et singula que ad inquisitionis heretice pravitatis offi-cium hu i u s mod i
quomodol ibe t pe r t i n eba n t ;
ac eisdem
inquisitoribus pereum
deputa t i s una cum locorum ordinariis et eorum officialibus man-davit, ut ipsi vel eorumalter, omni odio vel t imore aut cuiuslibet com-modi
temporalis affectione semotis, solerti cura ac diligentia, nulHs par-
cendo laboribus, animo indefesso, predictorum et quorumcumque alio-rum hereticorum sectam de regnis et domin i i s regis et regine predicto-rum evellere et exterminare procurarent ad exaltationem orthodoxe etcatholice fide i et eorum dem qui
c h r is t i an
vocari volebant et secundumle -gem Moysi vitam ducere non verebantur aliorumque hereticorum per-petuam confusionem; ac voluit quod, si inquisitores eto rd i n a r iiprefati,
s Cf. L . L O R C A
nm. 3, pp. 51-54, y nm. 14, pp. 93-94. El resumen que aqufse ofrece es el ms amp l io que conocemos hasta ahora c e la an no encontradabula de Sixto IV.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
11/39
470 JUSTO FERNA NDEZ ALONSO [8]
eorumdemque ordinar iorum oficiales in premiaste
negligentes forent velremiss i .
nonnullas t u n e expressas ecclesiasticas censuras et penas , et iam
pr iva t i on i s r eg imin i s et administrationis suarum ecclesiarum, incurre-rent.
Et deinde '". per eumdem S ix t u m predecessorem accept oquod
non-nul l i , contra quos prefati inquisitores processerant, a qu ibu sd am eis, utasserebant, in h u i u s m o d i processibus illatis gravamin ibus ad sedemapos tol i cam duxerant appellandum et causas in Romana curia commit-ti ob t i nue ran t et in dies obtinebant, ac per commissarios huiusmodi dic-tis inquisitoribus, ne dictis appellationum causis coram eis pendentibusulterius procederent inh ibe r i , ac eosdem inquisitores et promotores cau-sarum earumdem
seu fidei procuratores in partibus illis
deputatos adprosecu t ionem causarum appellationum huiusmodicitar procuraverantet procurabant, exindeque retardabant salutiferum opus et officiuminquisitionis
memora t um
in an imarum p e r i c u l um
et s c anda l um p lur i -
morum, dem Sixtus, sperans quod si huiusmodi appellationum causet u n e interposite
et quas interponere pro tempore contingeret ad sedempred ic tam,
in concernentibus quomodolibet inquisitionis predicte offi-cium, audirentur et fine debito terminarentur in partibus illis in
qu ibus
de allegatis gravaminibus commodius
liquere poterat, exinde faciliori etclariori
proce s suum et causarum huiusmodi determinationi cum mino-ribus
cxpensis
causas ipsas p r o se q u e n t i u m consuleretur habita superhiis deliberatione matura, per alias suas litteras bone memorie
En-
n e c u m ,
archiepiscopum
I spa l en sem" , t u n e in human i s agen t em, iudi-
cem delegatum in mnibus et singulis huiusmodi appellationum causisquomodolibet ad sedem eamdem interpositis et quas in fu tu ru minterponcontingeret per quoscum que et quomodocumqu e in concernentibus nego-cium inquisitionis heretice pravltatis
hu iu smodi
in regnis prefatis, cumplena potestate causas ipsas appellationum, etiam t u n e
in te rpos i ta rum
et quasinterpon contingeret, per se vel alium seu alios, ubicu mqu e sibiplaceret, auctoritate apostlica audiendi et
cognoscendi ,
ac per ipsumdumtaxat fine debito terminandi; ita ut, absque alia speciali commissio-ne sibi desuper facienda, in te rpos i ta s eatenus appellationum causas eti n t r o d u c t a s coram palatii apostolici causarum auditoribus et quibusvis
aliis iudicibus delegatis in dicta curia vel extra eam, quas dem Sixtuspredecessor ad se advoeaverat, in statu debito resumere i l lasque ulteriuset quas de novo in te rpon i ac in dicta curia vel extra et alii vel aliis com-mltti eontingeret per se vel alium ubilibet audire et recognoscere, ac perse ipsum fine debi to terminare libere et licite valeret, tam ad eorumdem
10 Cf. I / L O R C A nm. 14, pp. 94-97.
La bula de que aqu setrata es tambindesconocida.
n Iigo Manrique de L a r a ; cf. L L O R C A nm. 11, pp. 86-87.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
12/39
[9] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 471
appe l lan t ium quam fidei ca thol ice
in partibus illis
procuratorum seu
promoto rum
eausarum criminalium curiarum o rd i na r i o rum
p a r t i u m
earumdem i n s t a n t i a m ,
fecit, cons t i t u i t
et deputavit, etiam ad s u u m
etsedis
prefate e iusdem
benep l ac i t um; et quod ab eo et hiis quibus ipseEnecus
archiepiseopus
in causis appel la t ionum
huiusmodi vices suasduceret in audiendo et cognoscendo committendas ante
vel
post latamper
eu m
sententiam in eisdem appellationum causis, sicuti ab eodemSixto predecessore, cuius vices ipse Enecus archiepiscopus et eius vices ge-rentes gererent cu iusque personam rpresentarent, nequiret ullatenusappellari, sicut a diffinitiva sententia in causa
heres is
lata appelari nonpotest, statuit; et quia dominus noster lesus Christus non
vu l t
mor t em
pecca torum,
sed ut convertantur et vivant, eisque
post lapsum et inheresim redeuntibus misericordie gremium non claudit ecclesia, et su-per uno peccatore penitentiam agente maius gaudium fit in
celis
quamsuper
nonaginta novem iustis, voluit ut omnes et singulos, quos aliqua
heresis labe, tam
in suis
civitate et dicesi ac provincia Ispalensibusquam alibi in dictis regnis, pollutos esse intelligeret, per se vel aliumipsius Sixti predecessoris nomine moneret et requireret, ac pro
posse,
quantum in eo foret, persuaderet eisdem, ut iudaica superstitione etcecitate
postposi t is
suos cognoscerent errores, et illis in eius manibus,ut ipse Sixtus predecessor optabat, abiuratis, ad verum, quod Christusest, lumen caritatis pervenire festinarent; et si qui eorumdem iudaizan-tium et
here t i co rum
tam suarum quam aliarum qua ruml ibe t
civitatumac diocesium regnorum predictorum heresim in quam prolapsi, non au-
tem post dictam abiurationem, reperti forent, suis persuasionibus autalias inducti abiurare vellent, ad huiusmodi abiurationem iuxta iuris for-m am
admitteret per se vel alium, prout animarum eorumdem saluti ex-pedir videret, eisque procidere ne pretextu abiurate heresis huiusmodicontra
J u r a
molestarentur in pos t e r um; ac revocavit et viribus omninocarere decrevit omn ia et singula privilegia quibuscumque
incol i s
reg-norum predictorum, de genere iudeorum provenientitibus, a sede pre-dicta eatenus super
eo rum
revocationibus et heresim (sici ab iu ra t ion busal i terquam secundum formam iuris faciendis, ac exemptione eorumdem
a processibus et iurisdictione inquisitorum predictorum aut alias quomo-dolibet obtenta, per que huiusmodi inquisitionis heretice pravitatis ne-g o c i u m
1 2 contra eos impedir
posset quomodolibet vel differri contrai u r i s
communis dispositionem, que nemini voluit. suffragari, quo minusinquisitores et ordinarii prefati alias iuxta priorum et
pos te r io rum lit-
terarum earumdem continentiam inchoatos contra eos processus superhiis que ad officium prefatum inquisitionis heretice pravitatis
quomodo-
12 El registro intercala aqu el siguiente inciso: contra eos processus supcrhiis que ad officium
predic tx im
inquisitionis heretice pravitatis n eg o c i u m .
7/21/2019 Algunas bulas inditas
13/39
472 JUSTO FERNANDEZ ALONSO 110]
l lbet pertlnerent prosequl et continuare, ve l alias de novo inchoare , eo-r u m q u e
o f f i c i um in hils l ibere exercere possent, pcrinde ac si privilegia
hu i u smod i iuri c o m m u n i contraria non apparerent; ac irritum et inanedecrevit quod in contrarium contingeret attemptari, prout in s i ngu l sl i t ter i s predietis plenius contlnetur.
Nos igitur, attendentes off i c iorum et iu r i sd c t lonum perpe tu i ta temtanquam periculosam, utpote t i r ann id em atque ambi t ionem et corruptio-n em
n u t r i e n t e m , a legum conditorlbus p le rumque prohlbitam, sindica-t u m q u e etiam divino iure atque humano i n s t i t u t u m , ut primo libroRe-gu m de Samuele testatur historia, et Salvator noster, cuius omnl s actionostra est instructio, a servo de quo multa mala audierat querensratio-nem villicationis sue co n f i rma t , et utriusque iuris. interpretes clarissimedeclararunt, ac privilegia quamdam quasi perpetuitatem tribuentia prot empor i s oppor tun i t a t e concessa, cura ad noxam tendere dinoscunturiuxta sacrorum c a n o n u m constitutionen revocanda fore, eque repre-hens ib i le esse si iuxta varietatem t emporum statuta quoque va r i e n tu rhumana, viam ad inven i re cupientes, per quam, iuxta pie memorie Ale-xandri III etiam predecessoris nostri ord ina t ionen in concilio generaleditam, de cetero ita provideatur, ne iudices i n f a m e n t u rvel criminenturiniuste, seu sine pene metu decretis nostris transgrediantur aut delin-quant insolenter, ac gravibus querelis tam nostro quam predecessorumnostrorum temperede delegatis etaliisinquisitoribus dicte heretice pra-vitatis proprie salutis oblitis, sic i n t e r d u m sue potestatis limites acofficii metas excedentes, delatis, ut quod in augmentum
fldei
per cir-
cumspec tam eiusdem sedis vigilantiam salubriter provisum fuerat inevidens et grave didelium detrimentum cessit et cedat, opportuna reme-dia adh ibean tur , u tpo te circa i nqu i s i t o rum e ta t em et imperitiam, nec-non i n ca r ce r a t o rum pauperum uxorum et iliarum adulteria atque In-cestus m u l t o r u m q u e innocentium e onde mna t i one m , magis ex avaritiefomi te quam iustitie et fidei zelo procedentem, de quarum querelarumver i t a t e evident i s s imis probationibus clare constare v idemus ; quibuscontra inquisitores ipsos carissimo in Chr i s to filio nostro Carolo, Roma-norum et Ispaniarum rege catholico,
Barchinone tune existenti,porrec-
tis, et per eumdem regem ad nos et hanc sanctam sedem examinand i s etdecidendis transmissis,
debitum modum imponere volentes, et in tantoac tam gravi negocio exemplo Del, cuius vices in terris ger imus , qui di-xit 'descendam et videbo u t r um clamores qu i venerunt ad me operecomplever in t ' , debita ut convenit cum maturitate proceder volentes,querelas, nomine eiusdem regs nobis presntalas, aliquibus ratribusnostris snete Romane ecclesie cardinalibus diligenter examinandas etdiscutiendas et deinde nobis referendas vive vocis orculo commis imus ;et non sine animi nostri molestia re ipsa cognovimus ipsos inquisitores,
7/21/2019 Algunas bulas inditas
14/39
[11] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 473
ex gestis per eos, iuste querele eausam prebuisse ,
cum ipse inqu i s i torgeneralis
proximis annis vidisset officiales et ministros officii inquisi-tionis huiusmodi hone s t a t i s et ra t ion i s metas sepe t r ansgred , ac privi-legiis eis concessis abuti, pro illorum
re fo rmat ione
nonnulla statuit quea nobis
ad predicti Ferdinandi regs suppl i ca t ionem
confirmata fuerint;
nonnu l l o rum etiam i l larum pa r t i um pre la to rum, sine quibus ipsis In-quisitoribus in gravibus proceder non l i ce t ,
litteras legimus ,
quibus at-testantur inquisitores ipsos intollerabilia gravamina chr i s t i f ide l ibus in-f e r re ; auibus quidem
querelis et relationibus plenam f idem adhibere
co-g imur ,
preser t im
cum et nos e o r u mde m i nq u i s i t o r u m contumaciam at-que inobedientiam aliqua ex parte exper t i sumus; cum eisdem f ra t r ibusnos t r i s ac aliis viris prudentibus exacto et frequenti tractatu prehabi to,prout t a n t u m negocium exigit, nolentes splendorem soli tum negoclorumf lde i
per actus indiscretos et improbos quorumvi s
inquisitorum pravl-
tatls
hu lu smodl quasi tenebrosl f u m i cal g ine offuscari, graveque et pe-riculosum fore c n sen l e s
nisi om n i a
que ad hu i u s mod i pravltatis conta-gionem tollendam pertinere sedulo eurenrus , nec m i n u s impium
arbi-
trantes si Chr i s t i fidem colentes impiorum suppliciis et penis miserepuniantur, cum longemagis ab omnijustitia et equitate sit alienum siinnocentes c o n d e m n e n t u r iniuste quam si nocentes et culpabiles im-pugnitl evadant, et Inquisitorum pravitatls huiusmodi
off ic lum
exis-
tat errantes ex Ignoran t i a mellifluis verbis et carltatlvis actlbus veri-t a t em docere, falsa vero doctrina imbutos evangelio Christi et sana doc-trina ut convertantur curare more
proborum
magistrorum erga disc-pulos prvulos, pertinaciter autem contra verum dogma et incorreglbilespunir et illorum vltia extirpare, et cum simus quasi lumina super can-delabrum posita, d i l igent i debemus cura satagere ut sit lux nostra coramhomlnibus, ut videntes opera nostra bona glorificent patrem
l um inum
a quo bona cuneta procedunt, ipsumque devotis ac humi l ibus
precbusrogent ut llluminet
men t em no s t r am ,
ut slc
In
premissis ,
iuxta nostriar-ml desiderium, que salutem respiclunt animarum, Ipso Deo auspice, deeorumdem fratrum et aliorum prudentum consilio sibi ministrare pos-s u m u s taliter quod tale remedium adhibeamus per quod, e lumlna t i serro-
ribus, correct ls
excessibus, ac repressis Inquisitorum huiusmodi Inso len-t s ,
que usque adeo notorie sunt, ut Iuxta eiusdem Alexandri predeces-soris sententiam sine scandalo diutlus tollerarl nequeant, plurimorumquerelas componere ac sedare valeamus; cu l re pro nunc al lud reme-dium magis conven i e n s et opportunum adhiber l posse non v idemus .quam ut inquisitores sint tales quales predecessores nostri
etlam
in sa-crls
conciliis esse voluerunt, ipsos nter alia serio monentes ut, o m n l
amore, odio, rancore ac spe temporalis l u c r i pen i t u s semot i s , in huius-modi negocio f ide l proceder deberent; quos caones, per eosdem pre-
7/21/2019 Algunas bulas inditas
15/39
474 JUSTO FERNANDEZ ALONSO | 2]
decessores editos, si inquisitores ipsi servaverint, absque dubio nostroet eo rumd em predecessorum voto absque alicuius gravamine satis fiet.
Ex premissis et a lus causis animum nostrum moventibus, predictarumet q u a r u m c u m q u e aliarum, que a prefato Sixto et I nnocen t i o VIII acAlexandro VI et lu l io II, necnon q u ib u s c u mq u e a lus Romanis pontifici-
bus, predecessoribusnostris, ac nobis, et sede predicta super officio in-quis i t ioni s huiusmodi et i l lud quomodolibet c onc e r ne n t i bu s quomodoli-bet emanarunt, c on s t i t u t i o nu m et o rd i n a t i o n um ac litterarum tenores,necnon mode rnorum Inqu i s i t o rum et consiliariorum, advoca torum, pro-motorum, procuratorum, no ta r io rum, execu to rum, t h e sau ra r i o ru i n etaliorum officialium officii inquisitionis huiusmodi nomina, cognomina,gradus, qua l i t a t e s et nuncupationes, necnon quecumque ad validitatempresentium quomodolibet necessaria et oppor tuna presentibus pro suf-ficienter expressis ac de verbo ad verbum insertis et in individuo ser-vatishabentes, ex certa nostra scientia, de apostolice
potes ta t i s
plenitu-dine, tenore presentium, omnes et singulos, excepto dumtaxat dilectofilio nostro tituli S a n c t o r u m l o a nn i s et Pau l i presbytero card inal , mo-dernos inquisitores pravitatis huiusmodi et consiliarios ac advoeatos,promotores, procuratores, notarios, executores, thesaurarios seu recep-tores, et alios officiales quoscumque officii inquisitionis pravitatis huius-modi, quovis nomine nuncupentur et quacumque auctoritate fungan-tur, officiis et exercitis huiusmodi perpetuo privamus et ab eis realiteramovemus, eisque et. eo rum cu i l ibe t sub excommunica t ion i s late senten-tie etalus in se ab obedientia sedis predicte substrahentes quomodoli-
bet promulga t i s
penis, per eos et eorum quemlibet eo ipso quod contrafecerint incurrendis, ne deinceps de inquisitionis negocio huiusmodi sea l i q u a t e nu s intromittant districtius i nh be mu s ; et hac salubr i et irre-fragrabili constitutione statuimus et ordinamus, quod de cetero in per-p e t u u m quilibet archiep iscopus et episcopus c u m suo capitulo quattuorad inquisitorum at dos ad promotorum seu procuratorum, ac dos adnotariorum, necnon dos ad executorum negocii inquisitionis pravita-tis huiusmodi officia, in suis civitatibus et diocesibus exercendum. aliosprobos viros etate, discretione, integritate ac bonitate preditos singulo
biennio, secundum quod eis eorum conscientie, quas super hoc onera-mus ,
dictaverint, nominare, ac sub eorum sigillis nominatorum
huius-modi nomina et cognomina ad A d r a n u m cardinalem pred i c t um et protempore ex is ten tem maiorem inquisitorem fideliter mi t t e r e ; ipsequeAdrianus cardinalis seu pro tempore maior inquisitor dos inquisitores,et u n u m in promotorem seu procuratorem, ac alium in no t a r i um , rell-q u u m vero ex n o m i n a t i s respective predictis. quos ipse mag i s idneosreputaverit, in executorem officii inquisitionis pravitatis huiusmodi adnominationem huiusmodi depu ta re , eisque postquam per se vel alios in
7/21/2019 Algunas bulas inditas
16/39
[13] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 475
eiusm a n i b u sofficiumhu i u smod ifideliter exercere i u r ave r i n tac fideius-sores idneos desuper prestiterint, officia predicta, in civitate et dicesiin quibus
n o m i n a t i
ut pre fert ur fue rin t exereenda, c o m m i t t e re ; cons i l ia -rios vero officii inquisitionis pravitatis huiusmodi una
c um
duobus veltribus, per eum ex res ident ibus in loco ubi ipse tune residet an t i s t i t ibuseligendis, similiter singulo biennio deputare, et tam ipse quam
consi-
liarii et inqu i s i tore s ac promotores seu procuratores et notarii ac execu-tores, necnon et alii, si qui sint, officii inquisitionis
hu i u smod i
officls-
le s quicumque officium eis commissum huiusmodi omni t imore , amore,odio, respectu, cupiditate et temporal affectione postpositis,. solumDeum pre oculis habentes, iuxta sacros caones et s ne t ememorie Gre-gorium
IX, Bonif acium VIII et Clementem V, Romanos pont f i ces ,prede-cessores nostros, compilatos et editos, ac
p re s en t e ra
c on s t i t u t i o n e m nos-tram dumtaxat, n ih i l contra aut preter eosdem caones ac nostramconstitutionem aliquatenus faciendo vel a t t emp tando , sed cum omni
puritate atque integritate, e t iam quoad causas per dictos modernos in-quisitores aut
coram
eis inehoatas, exercere; necnon Adrianus c a r di n a -lis ac pro t empere maior inquisitor huiusmodi una cum dic t l s cons i l ia-riis dos pro qualibet civitate et dicesi huiusmodi probos, discretos acdiligentes et t imen te s Deum viros in sindicos i nqu i s i to rum et aliorumofficialium officii inquisitionis huiusmodi per tres
menses
ante lapsumcuiuslibetb ienn i ihuiusmodi
d ep u t a r e ;
archiepiscopi vero et capitula pre-dicta, ne of f ie ium inquisitionis huiusmodi inttermitti habeat, alios inqui-sitores et officiales pro secundo biennio per q ua ttuor menses ante lapsum
dicti biennii modo predicto nominare, ac eorum nomina et cognominamittere, necnon omnia et singula ad sindicatum huiusmodi optime exer-c e n d u m facer in mnibus et per omnia, prout in sindicatu aliorumq u o r u m c u m q u e iudicum seu iustitie ministrorum fieri
solet
et debet,o m n i n o debeant et teneantur; decernentes eosdem inquisitores, promo-tores seu procuratores, notarios et executores, quoad sindicatum huius-modi ac i l lum, necnon s en t en t i a s per sindicos ipsos pro tempore latas acillarum executionem quomodolibet con ce rn en c i a , nu l l i s privilegiis , ex-emptionibus, i m m u n i t a t i b u s vel indultis, etiam de neces s i t a t e exprimen-
dis, uti vel gaudere posse; Immo eorum queml ibe t , qui h an c nostramconstitutionem servare contempserit vel neglexerit,
excommun i ca t i o n i s
sententia, a qua non nisi a nostra et Romani pontificis pro temporeexistentis persona, preterquam in mortis articulo constitutus, ac debitasatisfactione previa, absolvi non possit, ultra omnes alias penas inno-da t u m esse; nullumque
cons i l i a r io rum
aut inquisitorum, p romo to rum,no tar io rum aut executorum officii huiusmodi post lapsum sui bienniiibidem n ominar , elig vel deputari, p r i u squam alud biennium, per quodnu l l um
ex dictis of f i c i i s exerceat, i n t e rmed ie , aliquatenus posse; ac ne-
7/21/2019 Algunas bulas inditas
17/39
476 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [14]
m i n e m censuras et penas In herticos vel In heresim relapsos aut eorumf au to re s a lure Inflictas,nisi in casibus in
iure
ad hoc expressi, incurrere,etiamratione edicti aut precepti generalis seu specialis sub elsdem censu-rls
et penispromulga.
et facti, que o m n i n o f ler ip roh ibemus ;etillius nonparitionis aut alia quacumque causa posse, et lilis, contra quos ratione
officii inquisitionis huiusmodi proceder contigerit, n u l l u m appellationisaut a l t e r iu sdefensionis beneficium denegar posse, nisiin casu in dictiscanonibus expresso.
Et presentes litteras in mnibus et singulis regnis et domini i s pre-fati regs, exceptis regno Neapolitano et Flandria ac tota Germania,inviolabiliterservar deb er, sicque per quoscumquetamordinaria quamdelgala et mixta auctoritate fungentes iudices et personas ubique lu-dicari cognosc i atque dec id deber, sublata eis et eorum cuilibet aliteri ud i c and i , cognoscendi, i n t e r p r e t a n d i ac decidendi fac l t a t e , necnonirritum
et inane quidquid secus
a quoquam cuavls auctoritate scientervel ignoranter contigerit a t emp ta r i decernimus.
Dubia vero quecumque circa premissa et ea quomodolibet concernen-tia pro tempore occurrentia nostre et eiusdem sedis declarationl reser-vantes, et ne inquisitores et officiales ipsi, scientes se expensas et sala-ria aliunde quam ex bonis damp nandorum habe r e non posse, c o n d e m n a -tionem etiam i n n o c e n t i u m sitiant eque etiam propriis expensis mili-tare cogantur. Carolum regem et Adrianum cardinalem predictos hor-tamur, ut zelo fidei et iustitie aliquem modum per quem salariis et expen-sis predictis aliunde quam ex bonis damnatorum huiusmodi satisfiati nve-
niant, quem utique et (sic) nobis significaverint sine dubio confirmabi-mus; et
n i ch i lominus
universis et singulis archiepiscopis, episcopls, ab-batibus et quibusvis
alus
in d ign i t a t e ecclesiastlca constitutis personis,ac me t r op o l i t a na r um et al iarum
ca thedra l ium
ecclesiarum canonic is ,
necnon quo rumcumque locorum ordinariorum officialibus ac in spi-ritualibus generalibus vicari is ubilibet constitutis etc.
mandamus ,
qua-tenus ipse vel plures aut unus eorum per se vel a l ium seu alios, auctori-tate nostra, presentes litteras ubi, a u a n d o et quotiens opus
fuer i t
autdesuper fuerint requisiti
so l emn i t e r
publicantes, et quibuscumque contra
i l larum tenorem gravatis efficacis defensionis presidio assistentes, fa-ciant p r iva t ionem,
amot ionem, i nh ib i t i onem, statutum, ord ina t ionem,
decretum, ac re se rva t ionem
predicta perpetuo inviolabiliter observan,non
p e r m i t i e n t e s
contra i l lorum
tenorem modo aliquomolestar , impe-dir aut
inqu ie ta r ,
seu contra ea vel eorum aliquod per quemquam all-quid fieri; contradictores
quosl ibet
et rebelles per predlctas ac etiamperpetu pr ivat ionis omnium beneficiorum et officiorum aut feudorumecclesiasticorum, et inhabilitatis ad ea vel alia obtinenda, necnon in-terdcti etiam localis et alias q u a s c u m q u e arbitrio suo imponendas , m o-
7/21/2019 Algunas bulas inditas
18/39
115] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 477
derandas, applicandas et exequendas censuras et penas, ac alia iur i s
remedia, appellatione postposita, compescendo, invocato etiam ad hocauxilio
brachi i
secularis.
Non obstantibus Bonifacii predecessoris predicti etiam de una et inconcilio general de duabus
dietis
edita ac a lus cons t i t u t ion ibus
et or-dinationibus apostol ic is ; necnon imperialibus, regalibus et municipali-bus legibus, ac officii prefate inquisitionis statutis et consuetudinibus,etiam
i u ramen to ,
confirmatione apostlica, vel quavis
firmitate aliaroborat i s ; necnon pred ic t i s et
aliis
quibuseumque a pred ic t i s Romanispredecessoribus nostris et nobis a dicta sede, etiam
mou
proprlo et excerta scientia, ac de apostolice potestatis plenitudine ac de eo rumdemfratrum consilio et expresso
consensu
etiam cons i s tor ia l i ter habi t i s ,
acper viam contractus et obligat ionis iuramento vallati; necnon perpetuistatuti et ordinationis aut cons t i t u t i on i s et
legis,
et cum
qu ibusvis etiam
exceptivis, preservativis men t s , attestativis irritativis, annullativis, res-titutoriis, innovatoriis et derogatoriarum derogatoriis, ali isque efficacis-simis et insolitis clausulis, ac ex
q u a n t u m c u m q u e urgent i ss imis
causiset necessario exprimendis quomodolibet
emana t i s
et emanandis privi-legiis,
indultis
ac litteris apostolicis; qu ibus ,
etiam si pro illorum s u f -
f i c i e n t i derogatione de illis eorumque
totis tenoribus specialis
speciicaet individua ac de verbo ad verbum, non autem per clausulas generalesdem
importantes, mentio seu quevis
alia expressio ha be nda aut exqui-sita fo rma servanda fore t , tenoribus hu i u smod lpro sufficien ter expressis
ac de verbo, ad verbum insertis haben t e s , necnon modi et forme ad idservandi (sic) pro in individuo servatis habentes, h a r um serie in eoquod presentibus quomodolibet obstent specialiter et expresse
de rogamus ;
ceterisquecontrariis
quibuseumque.
Volumus autem quod plures vel paueiores quam superius sint taxatepersonas, si opus fuerit, dicti archiepiscopi ac
episcopi,
et capitula adexercitium
o f f i c io rum
predictorum nominare, et Adrianus cardinalis
acpro
tempere maior
i nqu i s i to r et consiliarii predicti ad n o m i n a t i o n em
huiusmodi deputare valeant.
Ceterum, quia difficile foret presentes litteras ad quecumque locaubi opus esset deferre, volumus et apostlica auctoritate decernimus,quod ea rumdem presentium t r an sumpt i s , alicuius notarii publici m a n usubscriptis et curie ecclesiastice seu pe r sone - in dignitate ecclesiasticaconstitute sigillo m u n i t i s , eadem p ror sus fides
adh ibea tu r
ubique queadhiberetur eisdem presentibus, si forent
exhibi te
vel s lense .
Nulli etc. nostre privationis, amot ion i s , i nh lb i t ion i s , statuti, ordina-tionis, onerationis,
prohibi t ionis ,
reservationis, mandati, derogationis, vo-luntatis
et decreti infringere, etc. Si quis etc.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
19/39
478 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [16]
Datum Rome etc., anno etc. mllles imo quingentsimo dcimo nono,duodc imo kalendas aprilis, pon t i f i ca tu s nostri anno octavo.Alberga-tus .Goliat . , Hlp. de Cesis.
8
1520, marzo 20. Roma.
Len X, reconociendo /redadas las quejas que se le han hecho lle-gar sobre la actuacin de los inquisidores, adems de haber dictado enotra bula nuevas normas, ordena dar libertad a los que haban sidocondenados a crcel perpetua, rehabilita a los que haban sido inha-bilitados por crmenes de sus antecesores, absuelve a los que han abju-rado de todo lo que hubieran callado en sus confesiones y a los que
hubieran cometido crimen de hereja o heresim sapiens antes de cum-plir los catorce aos de edad.
Keg. Vat., 1201, ff. 41-43 v.
Leo etc. Ad fu tu ram. re memor iam. Illius, cuius proprium est mise-reri semper et parcere, quique magis super uno peccatore
pen i t en t iam
agente quam super nonaginta novem ius t i s gaudet, vices l icet immer i -ti gerentes in terris, iuxta evangelicam illius doc t r i na ra oleum miser i-cordie cum vino iustitle miscemus , et crimina ex t i rpare , peccatores
vero non evertere, sed convertere, viribus mnibus procuramus.Nuper s iqu idem m u l t o r u m
ch r i s t i f i de l i um Hi span ia rum, et Sicilie, acaliarum partium lachr imos i s clamoribus et
mest i s
querelis ad nos delato,quod inquisitores
heretice
pravitatis,
in illis partibus deputati, potestateeis tradita adeo abutebantur, ut quod in a u g m e n t u m
iidei
per sedisapostolice vigilantiam fuerat salubriter i n s t i t u t u m cedebat in detri-mentum fidei et christifidelium n e c e m ac oppress ionem; et post fre-quentes tractatus super querelis huiusmodi cum al iquibus ex fra t r ibusnostris snete Romane ecclesie cardinalibus et alus, quorum opera inarduis nego t s utimur, probis viris hbitos, diligentemque examinato-nem desuper f a c t am, reperto quod querele ipse veritate nitebantur,nonnulla salu t fera statuta pro directione officii inquisitionis huiusmodidesuper edidimus, prout in nostris inde confectis l i t ter i s plenius con-tinetur .
Cum au t e m , sicut accepimus, plures, ex eo quod, in puerili etatecons t i tu , aliqua heresim sapientia suorum parentum seu alioruminstigatione comiserant, aut ea que per parentes eorum vel alios com-
Supra, doc.
nm. 7,
7/21/2019 Algunas bulas inditas
20/39
[17] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 479
mitti in eadem etate con s t i t u t i v ide ran t eisdem inqu i s i tor ibus nonr eve l ave ran t ; nonnulli vero ex eo quod obl ivione vel inadvertentia autignorantia inducti in eorum cone ss ion ibus aut heresis abiurat ion ibusaliquid obmisserant aut non c u m c i r c ums tan t i i s et qualitatlbus requi-sitis dixerant, c onde m na t i per eosdem inquisitores ad eon f i s ca t ionem
bonorum suorum o m n i u m et perpetuos carceres fuerint, pluresque ineisdem carceribus m i s e r r ime detineantur ad presens et ex elemosinischr i s t i f i de l i um v i t am
substineant inelicem; nos, eis
more pii patriscompatientes et cupientes occas ionem mal ignand i quantum po s sumusremover, motu proprio et ex certa nostra scientia auctoritate apos-tlica tenore p r e sen t i um omnes et singulos qui per inquisitores hereticepravitatis huiusmodi in lilis partibus ad perpetuos carceres condemnatifuerunt et in eisdem carceribus d e t i n e n t u r ad presens ab eisdem car-ceribus re laxamus et l iberamus, ac relaxar et liberar per quos cumquead quos id quomodolibet spectat et spectari
poterit
in futurum absquemora aliqua; necnon eisdem
relaxat is
ut, cum primum poterint, eorumordinariis vel ordinariorum eorum dem official ibus se presentent. etpenitentiam, sibi per eosdem ordinarios seu officiales in commutationecarcerum huiusmodi iniunctam, quam nec pecuniariam nec ignomin io-sam esse volumus, adimpleant
districte prec ipiendo
mandamus.Preterea quoscumque qui [propter j obprobria vel predecessorum
suorum demerita per eorumdem inquisitorum sententias i nhab i l i t a t ivel inhbiles declarati h a c t e n u s fuerunt ad quoscumque actus et facu l -tates ad quos alii quicumque christifideles et christifidelium fi li i acnepotes, tam de iure communi quam municipal , et consuetudine velalias quomodolibet hbiles
ex i s tan t hab i l i t amus
et in p r i s t i num e u m ,in quo,
a n t eq u a m
ipsi vel eorum predecessores
aliquod heres im
sapienscommis i s sen t , quomodolibet erant aut esse poterant, s t a t u m quoadom n i a res t i t u imus , r epon imus , plenarie reintegramus, ac hbiles adq u e c u mq u e , ad que christifideles in quorum predecessoribus et quem sic) nullus u nq u a m
su spec t u s
vel d i f f ama tu s
de heres i fuit, esse etpro talibus ubique
haber i d ece r n imus .
Illos autem qui heresim abiurarunt a quibuscumque alus
in eorumeonfess ion ibus et abiurationibus omissis et non
expressis,
necnon illosqui antequam
q u a r t u m d e c i m u m
sue etatis annum complev i s s en t
aliquaheresim sapientia commlsserunt a quibuscumque heresim sapientibuscriminibus per eos quousque quartum decimum annum huiusmodi com-pleverunt quomodolibet perpetratis, necnon tam propterea quam exeo quod de criminibus heresim sap ien t ibus , que in dicta etate consti-tuti viderunt vel sciverunt per pren le s eorum vel
alios
commi t t i nondeposuerunt, aut eisdem
inqu i s i to r ibus
ve l alus ad id deputatis
id nonr e v e l a r u n t quomodolibet incursis excommunicationis al i isque e t iam in
7/21/2019 Algunas bulas inditas
21/39
480 JUSTO F E R N A N D E Z
ALONSO [ 8]
herticos et in ne re s im relapsos promulga t i s s en t en t i i s , censur i s etpenis, etiam si n u n c propterea contra eos sit processum aut procedi n c ep t um, penitus et omnino absolvimus et totaliter l iberamus; et sicper
q u o s cu m q u e
tam ordinaria quam delgala et mixta auc t o r i t a t efungentes iudices et personas ubique iudicarl, cognosci atque dec id
deber, subala eis et eorum culibet aliter iudicandi, cognoscendi etinterpretandi ac decidendi facltate, necnon irritum et inane quicquidsecus a
quoquam,
quavis auctoritate, scienter vel
Ignoran te r , cont ger i t
attemptari de ce r n imus ; et nichlominus universis et singulis archi-episcopis, episcopis, abbatibus, et quibusvis aliis in dignitate ecclesias-tica
con s t i t u t i s
personis, ac metropol i tan is
et a l ia rum ca thedra l ium
ecclesiarum canonicis, necnon quorumcumque ordinar lorum locorumoff i c ia l ibus ac in spiritualibus generalibus
vicariis
ubilibet constitutis,etc., motu s imi l i mandamus , quatenus ipsi vel plures aut unus eorum,per se vel aliumseu alios, presentes litteras ubi quando et quctiesopusfuerit ac desuper fuerint requ i s i t i solemniter publicantes, et quibus-cumque contra illarum t enorem gravatis eff icacis dens ionis presidioassistentes, faciant premissa omnia inviolabiliter observar ac plenume f f e c t um sortiri, non pe rm i t i en t e s quemquam contra tenorem presen-t i um modo aliquo molestar , impedir au t inquietar ; contradictoresquoslibet et rebelles etiam per excommunicationis late sententie etperpetu privationis omnium beneficiorum et officiorum, ac feudorumecclesiastlcorum, et inhab i l l t a t i s ad ea vel alia obtinenda, necnon In-terdicti etiam localis, et alias quascumque arbitrio suo imponendas ,
moderandas , applicandas et exequendas censuras et penas, ae alia iurisremedia, appellatione postposita, compescendo, invcalo etiam ad hocauxilio brachi l secularis.
Non obs lan l ious felicis
recordationis Bonifacii pape VIII predeces-sorisnoslrietiam de una et conciliogeneral de duabus dietis, ac aliisapostolicis necnon provincialibus, synodalibus, imperialibus, regalibus etmuni c ipa l ibu s constitutionibus, ordinalionibus el legibus, ac officiiinquisitionis huiusmodi statutis et consuetudinibus, eliam iuramento,conf i rma t ione apostlica vel quavis f i rm i t a t e alia roboratis, privilegiis
queque , indultis el lilteris apostolicis a quibuscumque Roman i s pontifi-cibus,
predecessoribus noslris, et nobis ac dicta sede, etiam motu etscientia
s imi l ibus ,
ac de apostolice poleslalis pleniludine, el de fralrumeorumdem consil io et expresso consensu, etiam consistorialiter habit is ,ac per viam contractus el obligationis eliam iuramento vallati perpetu istatuti, el ordinationis aut cons t i lu l ion l s ac legis, el cum quibusviseliam exceplivis, preservat iv i s ment s , attestativis, irritativis, annulla-tivis, res t i tu tor i i s , innovatoriis el derogaloriarum derogatoriis, alsqueefficacioribus efficacissimis et insolitis clausulis, ac ex q u a n t u m c u m q u e
7/21/2019 Algunas bulas inditas
22/39
9]
ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS
SOBRE... 481
urgen t i s s imis causis et nec (sic) non exprimendis quomodolibet ema-natls et em a n a n d i s ; quibus, e t iam si pro
l l lorum
suff ic ien t i derogationede illis eorumque totis tenoribus specialis specifica et individua aut deverbo ad verbum, non autem per clausulas generales dem importantes,mentio seu
quevis
alia expressio habenda ,
aut quesita forma servanda
foret, tenores hu iu smod i et alia quecumque ad validitatem presentiumquomodolibet necessaria et opportuna presentibus pro sufficienter ex-pressis ac de verbo ad verbum In ser t i s , necnon
modi
et forme ad idservandi pro individuo servatis haben te s ,
ha r u m
serie in eo quod pre-sentibus obs t en t , specialiter et expresse
derogamus ; ce te r i sque
contra-riis quibuscum que.
Ceterum, quia difficile esset presentes litteras ad quecumque locaubi opus esset deferre, volumus et apostlica etiam auctoritate decer -nimus, quod earumdem presentium t r an sumpt i s , manu alicuius notariipublici subscriptis, et curie ecclesiastice seu persone in dignitate ecc le-siastica constitute sigillo munitis, eadem prosus fides
adhibea tu r
ubi-que , que adhiberetur e isdem presentibus, si forent exhibite vel ostense.
Nullietc. nostre relaxationis, liberationis,habilitationis,restitutionis,reposi t ionis ,
reintegrationis, absolu t ionis ,
manda t i ,
derogat ion i s , volun-
tatis et dec re t i infringere etc. Si quis
etc.Datum Borne,
apud Sa n c t u m P e t r u m ,
anno i n ca rna t i on i s domin ice
millesimo quingentsimo dcimo nono, duodcimo kalendasaprilis,pon-
t i f i ca tu s
nostri anno octavo.Albergatus.Goliat . Hip. de Cesls.
1520, agosto 24. Roma.
Len X aprueba y confirma las nuevas normas dictadas en las Cor-tes de Barcelona por los reyes Don Carlos I y Doa Juana, su madre,
y los estatutos promulgados por el inquisidor general, Adriano deUtrecht, para corregir los abusos que se venan cometiendo en los pro-
cesos inquisitoriales y nombra ejecutores de esta bula a los obispos deBarcelona y de Lrida.
Reg. Vat., 1201, f. 225-230 v.
f A . Colotius.l
Leo etc. Ad f u t u r a m re memor lam.
Pastoralis offlcil,quo pacem et quietum
f ide l i um
pe t imus
s i ngu l o r um,
cura nos admonet,ut ad eo dirigamus
sol l ic i tudinis
nostre partes, per que apostolice sedis
min i s t r i
negocia eis pro tempere commis sa
citra alicuius i n i u r i am
etcum
popu lorum nter
quos versantur pace et quiete executloni valeant
A N T H O L O G I C
l
ANNUA.31
7/21/2019 Algunas bulas inditas
23/39
482 JUSTO FERNA NDEZ ALONSO [20]
d e m a n d a r ,
et hiis que propterea ab e isdem
partlm ministrls
et partima catholicis principibus prvida sunt consideratione decreta, ordlnataet conventa, ne a l l c u l u s
v l t l l
I m p u g n a t l o n l sublaceant, sed votivos sor-tiantur effectus, cura a nobis petitur apostolice adliciamus
i m r a u n i t a t i s
firmitatem
et alias desuper p r o v i d e a mu s prout e o r u md e m p r i n c i p u m
vota deposcunt, et nos, l ocorum et rerum qualitatibus bene pensatls, inDomino con s p i c im u s
salubriter expedir.Sane ca r i s s imus in
C i r i s to
filius noster Carolus, Romanorum etI s p a m a r u m rex
c a tho l i c u s
in impe r a t o r e m electus, nobis nuper exponifeci t quo d alias m certis trium statuum principatus Cathalonie in oppi-do
M o n t i s o n i s " , IHerdens i s
dicesis, per clare m e m or i e
Ferdinandum,A r a g o n u m
et Sicilie r egem,
in quibus certa capitula concordata et dubiad ec l r a l a ,
et per felicis recordationis l u l i u m
papam II, p redeces so rem
nostrum,
et nos con f rm a l a
I S
et nuper in civitate Barchinonensi
perd i c t u m
Carolum et lohannam r e g i n a m ,
eius matrem, in ultimo con-
ventibus celebratis nonnulla alia addita fuerint, ad quorum c o n f i r m a -tionem et pro reductione exercitii officii inquisitionis
heretice
pravi-tatis
ad debitum statum
ac auferendis abusibus qui per illius officialeset ministros in h u i u s m o d i exercitio committi asserebantur et committipoterant, dilectus lilius noster Adrianus, tltuli Sanctorum lohannis etPauli presbyteri cardinalis, generalis inquisitor huiusmodi pravitatis indicto principatu et in aliis domin i l s suis per
s edem
apostolicam depu-tatus'",
nter
alia declarasset, decrevisset et ordinasset, quod appella-tione o ffi ci al iu m ipsius inquisitionis censeren tur illius officiales salariati
actu servientes ac nomine familie e iu sdem inquisitionis censerenturi p so rum
o ffi ci al iu m fam iliares continui commensales, ae quod officialessalariati et officiales prefati et alii in exercitio dicte inquisitionis, l i ce tsalariati non essent, actu servientes, et non alii; nec oficiales et mi-nistri inquisitionis
pr iv i l eg i i s ,
immunitat ibus et exempt ion ibus ,
officia-l ibus
et ministris officii inquisitionis huiusmodi concessis, active vel
passive gaudere deberent ratione huiusmodi officii, si rem
allquamlitigiosam emerent aut acquirerent; nec aliquis reus alicuius criminisin officialem aut familiarem dicti officii recipi posset, et si admitte-
r e t u r , eo ipso quod id ad notitiam inquisitionis pravitatis huiusmodiperveniret ex mero eius officio, seu ad instantiam cuiuscumque alteriuspersone, cuius interesset,
e xpe l l e r e t u r ;
et si a l iqu i s oficialis inquisi-tionis huiusm odi aliqua mpersonan ,cu ius cu mq ue gradus seu conditionisforet, convenire vellet, coram suo ordinario iudice convenire deberet,nec talis persona coram inquisitoribus pravitatis huiusmodi c o n v e n i rposset; et si a l iqu i , primis uxoribus superstitibus, secundas duxissent
Monzn, cortes de 1510 y 1512.Of. L L O R C A
nm.
67 . pp. 241-244.Ib., nm. 69, pp. '248-257.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
24/39
[21] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 483
aut ducerent, et Ule que, primis viventibus viris, ad secunda auderentvota transir, d i c t l inquisitores de lilis, n i s l tales de sacramento matri-monii male sentirent, aut de fide suspecti essent, se nonintromitterent;et si custodes vinearum et terrarum
cu l t i v a rum,
aut ba nno r u m , et aliiofficiales seculares aliquem officialem, famil iarem c o n t i n uum commen-
salem au t m in l s t r um dicte i nqu i s i t i on i s in fragrantl crimine seu male-ficio in v ineis aut terris cul t ivat i s deprehensum caperent, capturehuiusmodi occasione capi vel molestan per prefatos inquisitores auteorum officiales nul lo modo possent , et si super hoc aliqua pignorumcaptorum res t i t u t io aus alia provisio facienda foret, illa per superioresiudices, quibus dicti custodes et alii officiales seculares subiecti essent,fieri deberent; et si
aliquis
ex dictis offic ial ibus inquisitionis mercatu-ram exereeret, officio per eum in dicta inquis i t ione obtento per dictosinquis i tores , quotiens ad eorum notician perven i r e t , ex eorum officio
prlvari, idque ad cu iu scumque instantiam, etiam si sua non interesset,fieri deberet; ipsique inquisitores de blasphemiis, nisi man i f e s t a raheres im sapiant, videlicet, ut est Deum non esse aut in eo omnipo-t e n t i am negare, vel alus ar t i cul i s fidei contrariis, cognoscere non va-lerent; ac quod excommunica t ion i s sententia contra eos qui blasphe-mantes et sor t legos non accusaverint, non impona tu r late sententie,sed le renda , nisi blasphemia, ut prefatur, heresim saperet aut essetarticulis fidei contraria; et ed i c t um de
excommunica t i s
excommun i ca r
tionis sententiam ultra annum sustinentes
non revelantibus f a c tum
censeatur de excommunicatis et pro excommunicatis publice declaratisi n so rdescen t ibus per annum et mensem in huiusmodi excommunicatione,et non de alus excommunicatis non declaratis nec publicatis, dumtamen propter heresim excommun i ca t i non essent; ac quod inquisitoresprefati ipsius principatus Cathalonie deputatus general i s seu deputato-rum officialibus sic) in iis que ipsos deputatos seu generales Catha-lonie concernerent, aut impositiones oppidorum et locorum eiusdemprincipatus Cathalonie, se nullatenus intromitterent; et si aliquis bonafide et absque fraude solvisset seu solveret aliquod debitum, aut luisset
vel lueret aliquod censale ab hertico pro bono ch r i s t i ano repu ta to ,antequam ut hereticus condemnaretur, vel a suis hered ibus , pos tquamver et non fraudulenter solvisset aut luxisset, ipse eiusve heredes etsuccessores non possent impeti super dicto debito aut censual vel aliasdesuper molestar vel vexari per fiscum aut aliam dicte inquisitionispersonam; et si m a r i t u s aut socer a l i cu ius mulierls ut hereticus con--de m na r e t u r et eius bona per fiscum occuparentur, dem fiscus tene-retur restituere mul i e r i christiane eius dotem legitime solutam et perprefatum maritum, qui tempere contractus matrimoni! pro bono chris-
tiano reputatus fuisset, aut s oce r um r ecep tara ; et si alique persone
7/21/2019 Algunas bulas inditas
25/39
484 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [22]
emissent vel
emeren t allquas proprietates au t
alias res ab al iquibus
qu i
post emptionem t a n q u a m
heretici c o n d e m n a t i
o ren t , et p rec ium,quod ver
au t p resumpt ive
in u t i l i ta tem pa t r imon i i
pro hertico con-demnati conversum fuisset, persolvissent, tale precium, si dictus fiscustales proprietates seu res vendicare vellet, r e s t i t u e r e t u r ; et ne nego-
c ia t ion i
merc imon ie seu mercature preiudicium fat , volui t quod nu l l a
prohibi t io de non accipiendo nec dando cambia de facto iam convers is
seu neophitis aut aliter negociando cum lilis
fiat et per eum forsanfacte subate essent; quodque officiales et familiares dicti officli por-tarent c i rographum ipsorum i nqu i s i t o r um, alloquin, si arma deferrent,illa ab eis per officiales seculares, sicuti ab
alus
arma deferentibus,auferri possent; et quod
n u m e r u s
familiarium dicti officii in dictoprincipatu
Catha lon ie
ad triginta nomines r e du c e r e t u r , nisi propterdicti officii necessitatem maiori numero, quo non abuteretur, indigere
nosceretur, et easdem triginta personas dictus inquisitor nfra certumtempus designare et nominare t e n e r e t u r ; quodque appellationes abi nqu i s i tor ibus particularibus i n t e rponende ad inquisitorem generalerapravitatis
h u i u s m o d i
i n t e r p o n e r e n t u r ,
et in illis seu per eumdem ge-neralem inquisitorem cum
cons i l iar i i s ipsius
regs ad illorum dec is ionem
modis
et formis t u n e
expressis procederetur, et ta l ibus appellationibuspendentibus sententie late executioni
demanda r
non possent, concessot a m en competen t i t empere , videlicet, viginti ad causas appellationumhuiusmodi i n t r o d u c e n d u m et triginta dierum ad f idem de i l larum in-troductione faciendam, qui viginti ad appellationes introducendas adie, quo appellanti
reveren t iales
seu refutatorii concederentur, et tri-ginta dies ad f a c i e ndu m fidem introductionum appellationum huius-modi a die quo littere eitatorie et inhibitorie
pred ic to
appellanti con-cederentur, computar deberent; et si aliqui testes, dolse in dictoi nqu i s i t ion i s offcio falsum deponentes, curie secular traderentur, dic-tus inquisitor illos, prout sibi de iure
pe rm i s sum
foret et sacri caonespermittant, punir posset, et si de iure esset quod per preatum regemcastigar
debeant, dem
inquisitor id non impediret; et quod officialeset
ministri
dicti officii coniugati et laici
solverent impositiones et iura
c i v i t a t u m , in quibus moram traherent et in illis con t r ibue ren t , ac siinquisitionis huiusmodi officiales non essent.
Et deinde prefatus Carolus rex tribus statibus principatus huiusmodi,prout similiter prefatus Ferdinandus rex in conventibus Mont i sonispredicts, per eum
celebra t l s ,
concessit, ac sub spe accessuri ad id nostriet dicte sedis beneplaciti, cum eis convenit, se commissionem dictoinquisitori super usuris apostlica auctoritate fac tam per nos revocarfacer, nec
aliam commiss ionem
obtineri, aut in dicto principatu peraliquos
commissar ios
apostlicos exequi permi t i e re et, doee commissio
7/21/2019 Algunas bulas inditas
26/39
[23] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SOBRE... 485
ipsa revocare tu r , ordines dar, quomodo dictus inquisitor ut inquisitoraut alio modo de prefa t i s usur i s , nisi aliqui usurara peccatum non esseaffirmarent, se non intromittet; ac quod lili qui possederunt aut pos-siderent bona immobil ia, que fuerant hereticorum titulo oneroso seulucrativo per t empus t r i g i n t a a n n o r u m , non mo le s t a r en t u r per f i scum
aut alias personas dicti inquisitionis officii, nec bona ipsa per eumdemf i scum aut alios officiales inquisitionis huiusmodi, nec per aliquos aliosiu s
au t causara ab illis haben tes ,
nec etiam credita et debita seu chiro-grapha ipsorum hereticorum que per tempus triginta annorum iudicia-l i t er petita non forent peti et exig po s s en t ; ac quod dicti triginta annicontinu et non interpolatim censerentur illis qu l acqusiverint bonaseu censualia hereticorum, nec tempus belli, minoris e tat i s , epidemie,aut ignorantia,
f isci
privilegium ve l quodcumque imped imen tum ,
autalia causa seu ratio, que tacite vel expresse dici aut excogi tar valeret,tam in causis pendentibus et introductis quam futuris, deduci possent;
et quod inquisitores pravitatis huiusmodi, vigore clausularum in con-tractibus apponi solitarum, videlicet, renunciationis proprii fori etcuicumque foro per actorem eligendo submiss ionis , in causis inquisi-tionis officium huiusmodi non concernentibus iurisdictionem sibi ali-quam vendicare nequeant, nec se de illis nullatenus se intromitterevaleant; et cum ordinarii locorum et inquisitores per sedem pred i c tamdeputati in causis fidei et crimine heresis de iure concurrerent, quodordinarii qui ea t enus ab inquisitionis huiusmodi exercitio ipsus regsprecibus cessaver in t , i l lam ex t u n e libere exercerent; et salviconductus,
in quorum eoncessione passim abusus committebantur, eis per dictosinquisitores duntaxat concederentur, quorum copia in perhibendo tes-timonio aut alio actu necessario officium inquisitionis huiusmodi con-cernente opus esset, et testimonio pe rh ib i to seu alio acto completo postlapsum
temporis
ad redeundum ad loca, unde sa lvosconduc tu s huius-modi habentes vocati fuerint, competenter exp i ra ren t eo ipso; ac quodredditus quos officiales et
min i s t r i
inquisitionis huiusmodi ex ipsorumproprio patrimonio percipiebant, non mandentur executioni per offi-ciales inquisitionis, et inquisitores huiusmodi se de cognitione istorum
non intromittent.Quodque si aliquis aut quicumque inquisitores particulares aut alii
quicumque ministri inquisitionis huiusmodi contra fo rmam
declaratio-num predictarum aliquid facerent aut aliquam convenirent per sonam,totum id quod in contrarium fieret esset
cassum,
i r r i t um et nullum, etdictus inquisitor generalis illud revocare et dictum of f ic ia lem in expen-sis in dupl um co ndem nare deberet; nec officiale s regii ad
observa t ionem
inhibitionum contra huiusmodi capitula factarum t e n e r e n t u r ; ac quodinquisitores tam generales quam particulares pro tempore existentes
7/21/2019 Algunas bulas inditas
27/39
486 JUSTO FERNA NDEZ ALONSO 1241
t e n e r e n t u r observare c u m effectu con s t l t u t l onem fellcls
recordat lon ls
l o l i ann l s pape XXII, predecessorls nostrl, contra nigromnticos edl tam,que inciplt 'Super lllius specula', quam per nos Innovar et perpetuoper totum principatum predlctum observar m an dar p rocu r a r e [ n t l .
Et si al iquls
officialis Inquisitionis hulusmodi cum titulo oneroso et
lucrativo acqulreret aliqua bona litigiosa aut super qulbus de prximosequi seu mover l lis formldaretur, talls offlclalis inquisitionis hulusmodiratione
d i c to rum
bonorum conven i r
valeret coram ludlce ordinar io ,
coram quo non existens offieialis conven i r
posset; et si pretenderethabere lu s
in allqulbus bonls , super qulbus lis coram ludlce secularlpendet, quod dictus ludex
secu lar l s
posset ulterlus In
causa procedervigore
artlculorum
litis penden t l um, aut quocumque
alio modo ade f f e c t um sententlam ferendl, et
eam
in rem lud l candam
transeundi,et lllius execu t lonem faclendi, quacumque dictorum Inqu ls l torum Inhl -
bl t lone non obstante; quodque Inqu i s l to r generalis et all par t iculares ,qu l t u n e
erunt In dicto p r i n c i p a t u , deberent lurare per actum publlcum,per notarium publicum dicte inquisitionis testiflcandum et In
archlvlo
generalis dicti prlnclpatus r e c onde ndu m, de tenendo, servando et com-
plendo cum effectu o m n i a et singula declarata, decreta et ordlnatapred i c t a ;
et eodem modo iurare deberent In admlsslone eorum ad of f i c iasua
q u l c u m q u e alii
inqu i s i tore s tam generales quam particulares, qulpostea
In
dicto prlncipatu essent,
et certls allls t u n e
expressis modls
tam generalis quam all
Inquisitores In celebratlone conventuum l u r a -
m e n t u m prestare deberent, ac tenerentur dar coplam seu coplasauctenticas aetuumpubl l co rumIu ramento rum hulusmodi culque petenti,deponendo pro lllo quinqu solidos; ac quod generalis et
alli
Inquisitoresp re f a t l supersederent
In
cognltlone causarum u s u r a r um au t lu s
de lilisquoquo pacto cognoscerent, sed expectarent conf l rma t ionem revocatio-n u m Illatum, sicut per d i c tum Carolum slbl erat provlsum; Ipsequegeneralis Inqu i s i t o r concedere t generales lltteras executorlales decla-ratorum, dec re torum, ordinatorum, add i to rum et conventorum hulus-modi, directas mnibus et s lngul i s i nqu i s i t o r lbu s d l c t l principatus,mandando elsdem sub jena excommunicatlonis quod Illa omnia obser-
vare et observar facer deberent; quodque de cetero clrca offlciuminquisitionis hulusmodi observen tu r sacrl caones per sedem apostoli-cam ordinati et decretl, et In contrarlum nichll attentaretur; et si Insupradictis aliqua dlfficultas, que indigeret interpretatione. oriretur,aut hesltatlo seu obscurltas resultaret, Illa per nos declarar deberet,et Ipse Carolus rex iterum o m n e m dec la ra t ionem in hoc fac lendamobservaret et, prout eu m concernebat, per allos observar faceret;quodque de abusibus in dicto officio per nonnullos ex officlalibus dicteinquisitionis
fac t i s
et eidem Carolo in dicto conventu s ign l f icat l s
et
7/21/2019 Algunas bulas inditas
28/39
[25 ALGUNOS B K E V E S Y BULAS INDITOS SOBRE 487
per eum
p u n i r i
iussis,
generalis inquisitor, una c u m
consiliariis nonsu spec t i s ,
cognoscere et in forma hie i nde
data unicuique ius s u u m
reddere posset; et ad abusu s
tollendum, quod quelibet persona eccle-
siastica vel
secularis, que esset cuicumque alteri personeoW igata
propterde l i c t um
seu quasi, vel propter c o n t r a e t u m
seu quasi, et po s tmodum
efficeretur officialis dicte i nqu i s i t o r i s , propterea non esset exempta aiurisdictione ecclesiastica vel seculari sui pr imi
iudicis in illis
casibus,qui of f ic ium inquisitionis non
c o n c e r n e r e n t ,
nec propterea possentdeclinare iurisdictionem iudicis secularis vel ecclesiastici, nec recurreread
ludices
officii inquisitionis hu i u s mod i , immo
propter quodcumquedelictum extra officium inquisitionis pe rpe t r a tum aut
et iam
in dictoofficio non concernens
negoc i um
fidei, cuius quidem delcti iudices or-
dinarii essent capaces, per tales iudices ordinarios cognosceretur, etcoram illis ordine suo litigetur usque ad s e n t e n t i a m , non obstante qua-cumque fori declaratoria.
Ipseque Carolus rex premissa omn ia
et s i n g u l a
et alia, t u n e tamsuper prescriptione
bonorum here t i co rum quam
a l ia rum rerum expressa,tam
d i c t u s
Carolus rex quam Adrianus, cardinalis et inquisitor gene-ralis, sedis apostolice beneplcito interveniente, adimplere et observareet adimpler i et observar facer ex certa eius
sc)
scientia medi is eorumiuramentispromisserunt, prout in diversis litteris sive auctenticis scrip-t u r i s
desuper confectis dicitur plenius con t i ne r i .Quare
pro parte d i c to rum
Caroli regis et l o h a n n e
regine nobis fuithumi l i t e r
supplicatum, ut pro status dicti principatus quiete declrala ,
servata, ordinata, addita et conventa ac promissa huiusmodi approbareet confirmare aliasque desuper
oppo r t u ne
providere de benignitateapostlica dignaremur.
Nos igitur, qui cunctorum t r anqu i l l um s t a t u m
a f f e c t amus , declara-t i o n u m , de c r e t o r um,
o r d i n a t i n u m , concessionum, conven t i onum
etpromiss ionum predictorum tenores, ac si de verbo ad verbum insere-rentur presentibus, pro sufficienter expressis habentes, huiusmodi regiset regine suplicationibus inclinati, omnia et singula per
genera lera
inquisitorem ac successive Carolum regem
prefatos in premissis et circaea quomodol ibe t dec l ra la , decreta, ordinata, addita, conventa et pro-missa ac prout illa concernunt omnia et singula in
dic t i s
litteris sives c r ip tur i s
contenta et quecumque inde secuta, ex certa nostra scientia,auc to r i t a t e apostlica tenore
p r e s e n t i u m
approbamus et con f i rmamus ,supplentes omnes et singulos iuris et facti defectus, si qui forsan inter-venerint in eisdem; ac constitutionem
l o an n i s
predecessoris huiusmodiinnovamus, et illa ac omnia et singula alia premissa in toto principatupredicto per modernos et qui pro
t empore
erunt dicte p rav i ta t i s gene-rales et
a l ios inqu is i tores eo rumque off i c ia le s
et ministros et q u o s c u m -
7/21/2019 Algunas bulas inditas
29/39
488 JUSTO FERNANDEZ ALONSO [26]
que altos invlolabl l i te r
observarl deber d ece r n lmus ;
et propotlorl cau-tela Illa o m n i a et singula prout per eosdem inquisitorem genera le ra acCarolum
regem
declarata, decreta, ordinata, addita, conventa et pro-missa respective fu e ru n t et in dictis inde confectissc r ip tu r iscontinetur,scientia et auctoritate predictis dec la ramus , dece rn imus et o rd i namus ;ac
vo lumus
presentes litteras eo pretextu quod singula declarata, de-creta, ordinata, addita, conventa et promissa per inquisitoremgen eraleraac Carolum regem hu iusmod i presentibus non sunt inserta, aut aliasex quavis causa de surreptionis
ve l
obreptionis vitis seu intentionisnostre defectu impugnar nullo modo posse; et quicquid secus super hiisa quoquam quavis etiam dieta auctoritate scienter vel ignoranter con-tigerit attemptari, nullius existere
roboris
vel m o m e n t i ; eosque ex dic t is
generali ac alus inquisitoribus eorumve offlcialibus et min i s t r i spresen-tibus et futuris, quipremissis in aliquo contravenerint, et requisiti infrat r i duum
id to tum, in quo excesserint, eu m efectu non revocaverint,
excommunica t ion i s late sententie et privationis officii sive loci per eostune obtenti, ac perpetu inhabilitationis ad illud et similia obtlnendumpenas incurrere ipso facto decernimus.
Quoc i r ca venerabilibus fratribus nostris Barchinonensi" et Iller-den s i
18 episcopis ete. in virtute snete obedientie districte precipiendom a n d a m u s , quatenus ipsi vel
do
aut unus eorum, per se vel alium seualios, incolis et habitatoribus dicti principatus et eorum cuilibet in pre-missis eff icacis defensionis presidio assistant, ac quotiens pro partedilectorum filiorum deputatorum civitatum et universitatum principatuseiusdem vel
a l i cu iu s
ipsorum fuerint super hoc legitime requisiti, omniaet singula declarata, decreta, ordinata, addita, conventa et promissaet per nos approbata et confirmata, iuxta illorum et presentium con-tinentiam et t e no r em, ac constitutionem predictam in toto principatufirmiter
observar
auctoritate nostra faciant, transgressores quoscum-que, cuiuscumque dignitatis, qualitatis, status, ordinis et
cond i t ion i s
etq u ae u m q u e d ign i t a t e prediti existant, per censuras ecclesiasticas etalia opportuna uris remedia, appellatione qualibet omnino postposita,compescendo,
invcalo etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brach i i
secularis.
Non obstantibus pie memor ie Bonifacii pape VIII, predecessorisnostri, qua cavetur ne quis extra
suam
civitatem et diocesim, nisi incertis exceptis casibus inibi expressis et in illis ultra uara dietam, adi ud ic ium evocetur, seu ne iudices a sede prefata deputati extra civi-tatem et diocesim, in quibus deputati fuerint, contra
q u o s cu m q u e
pro-ceder aut
alii
vel a lus
vices suas commi t t e re
presumant; et de duabus
u Gualtero (al. Guillermo) Raimundo de Vich (1519-1525); E U B E L III,
p. 129.18 Santiago de Conchillos (1512-1543); EUBEL, III, p. 212.
7/21/2019 Algunas bulas inditas
30/39
127] ALGUNOS BREVES Y BULAS INDITOS SO BR E.. . 489
dietis in concilio general editis, et quibusvis alils constitutionibus,ordinationibus apostolicis ac quibusvis privilegiis, Indultis et litterisapostolicis dicte pravitatis inquisitoribus pro tempere concessis, quo-rumcumque t e n o r u m existant, quibus quoad hoc , illis alias in suo roborepermansuris, specialiter et expresse derogamus, contrariis quibuscum-
que; aut si Inquisitoribus prefatis vel quibusvis alus communiter veldivis im ab eadem sit sede indultum, quod interdici, suspend vel excom-municari non possint per litteras apostlicas non facientes plenm etexpressam ac de verbo ad
verbum
de indulto huiusmodi mentionem.Nul l i etc. nostre approbationis, c o n f i r m a t i o n i s , suppletionis, innova-
tionis, decreti, ordinationis, declarationis, voluntatis et mandati infrin-gere etc. Si quis etc.
Datum Rome, apud Sanctum Petrum, anno etc. 1520, octavo kalendasseptembris, pontificatus nostri anno oc tavo.A. de Castel lo .F. deSancto lohanne. Ro. de Radic ibus .Gol ia t . Hip. de Cesis.
10
1520, diciembre 1. Roma.
Len X aprueba y confirma las normas dadas para el reino de Ara-gn por Fernando el Catlico en las Cortes de Monzn y por Carlos 1
en las de Zaragoza sobre el modo de proceder en las causas de la In-
quisicin y encomienda la ejecucin de esta bula a los arzobispos deZaragoza y Tarragona.
Reg.
Vat., 1208, ff. 401-404.
[ Co n f i r ma t i o pro Carolo V imperatore super Inquisitionlbus contraherticos in Hispania.l
Leo etc. Ad futuram re memoriam. Gerentes in desideriis cordisnostri ut fides catholica prosperetur et snete inquisitionis ministri citraeorum infamiam et alicuius iniuriam oficium eis co mmis sum exerceant,et his que propterea, presertim per reges catholicos, provide facta fuissedicuntur nostri muniminis robur libenter adiicimus, et ut illa votivossortiantur effectus opem et operam
i m p e n d i m u s
eff lcaces.Sane c a r i s s im u s in Christo f i l i us noster Carolus, Romanorum et His-
paniarum rex c a t ho l i c u s in i m p c r a t o r e m electus, nuper nobis exponifecit, quod alias, p o s t q u a m in congregatione c u r i a r u m regni A r a g o n u min oppido Mo n t i s o n i s , IHerdens i s dicesis, c e l b ra l a per clare memorieFerdinandum, Aragonie et Sicllie regem, pro reductione exercicii officilinquisitionis heretice pravitatis ad statum debitum et auferendis abu-
7/21/2019 Algunas bulas inditas
31/39
490 JUSTO F E R N A N D E Z A L O N S O [28|
sibus per illius of f i c ia le s et min i s t ros , qui rationis metas sepe egredie-b a n t u r ,
nter alia quod venerabilis oficii inquisltionis hu iu smod i offi-ciales et mlnistri, qui privilegiis et i m m u n i t a t i bu s eidem officio concessisgaudere possent, censerentur et essent
dicte pravitatis
inquisitores
eorumque familiares continui commensales, assessor, alguazil lus
vel
executor et eorum commensales et familia pro executione dicti officiideputati; et quoad fami l i am a r m a t a m in Ce s a r augu s t ana decem, inalus vero c iv i ta t ibus et oppidis dicti regni Aragonum, in quibus dictiinquisitores pro tempore residere et o f f i c i um huiusmodi actu exercerecontingeret, usque ad n u m e r u m viginti dumtaxat in toto regno predictopersone con jga te et bone fame, ad id personaliter n o m i n a n d e , privi-legio arma deferendi uterentur; ac
de func torum
vel absentium autamotorum loco alii infra e u n d e m numerum subrogar possent, quorumta ab initio ex t u n e
nominando rum
quam per cessum, absentiamvel amot ionem huiusmodi in posterum subrogandorum nomina officia-
l ibus civitatis vel loci, ubi dicti inquisitores residerent, intimarentur;i m m u n e s q u e et privilegiati h a b e r e n t u r advocatus et p rocura tor
f i sca-
lis, notarii, consiliarii, do ordlnarli et nuncii pro actibus partieulari-bus dicti officii creati, ipsorum officii exercitio dumtaxat durante, etmedicus et cirurgicus stipendiati per dicte inquisitionis officium, recep-torque bonorum confiscatorum, et custodes carcerum ac portarum; etquod alicuius criminis, propter quod
criminal
pena puniendus venire t ,reus in off ic ialem seu familiarem dicti officii recipi non
posset , e t
admis-sus eo ipso vel ad cuiusvis instantiam expelli deberet; ac ad ipsorum
officia lium seu f ami l i a r iumi nstantiam nemo civiliter extra suum ordina -rium forum conveniretur, et si contrarium fieret id nu l lum ac irritumforet, et actor per inquisitores pro tempore existentes in expensls et dam-nis in dup lum
c o n d em n a r e t u r ;
et si aliquis dicte inquisitionis officlalisal iqua bona litigiosa, vel super quibus lis moveri de prximo speraretur,oneroso vel lucrativo titulo comparare t , i l lorum ratione
conven i r
possetcoram alias suo iudice ordinario; et si pretenderet iu s sibi competerin bonis per iudicem secularem apprehensis liceret eidem iudici seculariin huiusmodi casu super articulis litis pendentie f i rmarum et proprie-
t a t u m
et eorum quo rumvis usque ad sententias diffinitivas et remiudicatam ac illius executionem inclusive, quibuslibet i nqu i s i t o rumprohibi t ion ibus
non obstantibus, proceder; et si v inearum custodes,aqueductuum mundatores, aquarum portitores et alii quivis secularesofficiales quemcumque ex domest ic is et
con t i nu l s
commensa l ibus , off i -
cialibus et min l s t r i s dicte snete inquisitionis in flagranti malef iciod e p r e h e n s u m caperent,
cap
et huiusmodi oceasione molestar
per dict
Top Related