A QUEBRA DOANTIGO RÉXIME

O Novo rei de España. Non se esperan grandes cousas do príncipe de Asturias [ Carlos]. É torpe, brusco, obstinado e carece de coñecementos que, pola súa idade, xa nunca alcanzará. As súas paixóns son a caza, a comida e a muller. Pero o temor ao seu pai e ao confesor fano hipócrita na última.

D.W.Moldenhawer. Viaxe por España.1786

Ascenso de Godoyao poder (1792)

Etapa de despotismoministerial

Apártase á nobrezado poder

Guerra contra a Convención(Guerra dos Pireneos, 1793-95)

Paz de Basilea ePrimeiro Tratadode San Ildefonso

Revolución FrancesaCensura

(Floridablanca)

Proclamación da República (1792)

Execución de Lois XVI (1793)

Napoleón Bonaparteno poder (1799)

Segundo Tratado deSan Ildefonso (1800)

Alianza conFrancia

Tensiónpolíticainterna

Guerra con Inglaterra(1795-1801 e 1804-1808)

Trafalgar(1805)

- Inflación (pola guerra)- Descenso do comercio colonial

- Endebedamento

CRISE

- Herdanza do Antigo Réxime- Crises agrarias

- Epidemias Descontento popular

A MONARQUÍA DE CARLOS IV (1788-1808) Fonte: Sergi Sanchiz

«Prohibo a introdución e curso nestos meus Reinos e Señoríos de calquera papel sedicioso, e contrario á fidelidade e a tranquilidade pública, e en consecuencia mando, que calquera persoa que tivera carta ou papel impreso ou manuscrito desta especie os presente á Xustiza, dicindo e nomeando ao suxeito que llelos entregara, se o soubera; pena de que non facéndoo así, será procesado e castigado; procedendo as Xustizas coa actividade e a vixianza que require a súa gravidade, e que tanto interesa ó ben dos meus amados vasalos.»

Orde de Carlos IV, 1791

Execución de Luis XVI (1793)

POLÍTICA DO “CORDÓN SANITARIO” CONTRA

OS EFECTOS DA REVOLUCIÓN

FRANCESA

Manuel Godoy, nomeado ministro en 1792 e xeneralísimo en 1801, “Príncipe da Paz”,

abaixo á par da raíña

“Unha cousa temos que recoñecerlle os españois aos portugueses: que os tivemos fritos ao longo da historia. Cada dous por tres estabamos invadíndoos, e o 20 de maio de 1801 foi unha desas veces. Comezou unha guerra moi tonta, que apenas durou uns días e á que os españois bautizaron con rechifla “a guerra das laranxas”.

Para entender por que os españois invadiron por enésima vez Portugal hai que meter a Napoleón no allo. O ano anterior, en 1800, España e Francia asinaran o segundo tratado de San Ildefonso, polo que os dous países se obrigaban a ser amiguetes e a emprendela con Portugal se Portugal se empeñaba en seguir sendo amigo dos ingleses. (…) Portugal non renunciou á súa amizade cos ingleses e Napoleón díxolle a España, hala, a invadir. Así que Manuel Godoy, o favorito de Carlos IV e máis favorito aínda da súa muller, a raíña María Luisa de Parma, plantouse aquel 20 de maio cun exército de sesenta mil homes no país viciño. […]

Nieves Concostrina: “Menudas historias de la historia”

UN PRIVADO Á ANTIGA USANZA

Tratado deFontainebleau(27/X/1807)

Motín deAranjuez

(17/III/1808)

Levantamentopopular en

Madrid(2/V/1808)

Proclamaciónde Xosé I

(6/VI/1808)

Estatuto deBayona

(8/VII/1808)

Abdicacións de Bayona

Xosé I, rei deEspaña

Non recoñecementoPolo pobo español

Creaciónde Xuntas

Xunta CentralSuprema

(25/IX/1808)

“O ANO QUE VIVIMOS PERIGOSAMENTE”

“Orde do día:

Soldados: mal aconsellado o populacho de Madrid, levantouse e cometeu asasinatos. Ben sei que os españois que merecen o nome de tales lamentaron tamaños desordes, e estou moi distante de confundir con eles a uns miserábeis que só respiran roubos e delitos. Mais o sangue francés vertido clama vinganza. Por tanto, mando o seguinte:

Art. 2. Serán arcabuceados todos os que durante a rebelión foron presos coas armas.

Art. 3. A Xunta de Goberno vai mandar desarmar aos viciños de Madrid. (…)

Art. 4. Todo corriño que pase de oito persoas, reputarase reunión de sediciosos e disiparase a fusilazos.

Art. 5. Toda vila ou aldea onde sexa asasinado un francés será incendiada.

(…)

Dado no noso cuartel xeral de Madrid, a 2 de maio de 1808.

Murat

Levantamentopopular

Defensa da Integridade

territorial

Conviccióndo caráctertiránico deNapoleón

Sentimento patriótico

case relixioso

Situación Económica

crítica

1ª FASE(Meses iniciais da

Guerra)Os francesessofocan os

levantamentosurbanos xurdidospor todo o país

2ª FASENapoleón atravesa a

fronteira hispano-francesa (4/XI/1808),entrando en Madrid

a primeirosde decembro

3ª FASEDesde 1809 éntrase na fase de desgaste pola

imposibilidade dedominar o territorio

e pola forza da guerrilla

4ª FASEDesde marzo de 1811,

Os franceses abandonanPortugal e retíranse de

Cádiz

Accións militares(Guerra da Independencia)

Mapa da guerra de independencia. Fonte: Kalipedia

Cidades

Batalla

Cidades sitiadas

Exército francés

Exército anglo-español

Zona de guerrillas

Zona ocupada polos franceses (agosto 1808)

Últimos territorios controlados polos franceses

CONSECUENCIASDEMOGRÁFICAS

Gran número de baixas

CONSECUENCIASECONÓMICAS

Perdas na agricultura, colapso

no comercio…

CONSECUENCIASSOCIAIS

Fortalecementoda burguesía

CONSECUENCIASPOLÍTICAS

Constitución de1812…

XOSÉ I, REI DE ESPAÑA

(1808-1813)

«En nome de Deus Todopoderoso, Don José I Napoleón, pola gracia de Deus, rei das Españas e das Indias: tendo escoitado á Xunta Nacional, reunida en Bayona de orde do noso moi caro e moi amado irmán Napoleón, Emperador dos franceses (...) Decretamos a presente Constitución (...)Art. 1. -A relixión Católica, Apostólica e Romana, en España e en tódalas posesións españolas, será arelixión do Rei e da Nación, e non se permitirá ningunha outra.Art. 61. Haberá Cortes ou Xuntas da Nación, compostas de 172 individuos, divididos en tres Estamentos (clero, nobreza, pobo).Art. 72. Para ser deputado precísase ser propietario de bens raíces.Art. 90. -Non se poderá conceder privilexio algún particular de exportación.Art. 96. -As Españas e as Indias gobernaranse por un só Código de leis civís e criminais.Art. 97. -A orde xudicial será independente nas súas funcións.Art. 116. -As aduanas interiores quedan suprimidas en España e Indias.Art. 117. -O sistema de contribucións será igual en todo o Reino.Art. 140. -Os servizos e os talentos son os únicos que proporcionan os ascensos.Art. 145. -Dous anos despois de terse executado totalmente esta Constitución, establecerase aliberdade de imprenta.

Estatuto de Bayona, 8-7-1808; recollido de Sainz de Varanda, Colección de leis fundamentais

Confesionalidade relixiosa

Representatividade parlamentaria

Elección censataria dosrepresentantes

Supresión dos monopolioscomerciais

Código Civil unificadoPoder xudicial independente

Mercado interior unificadoUnidade fiscalMeritocracia

Liberdade de imprenta

XUNTA SUPREMA CENTRAL

Gobernodo país

Direcciónda guerra

Disolución

Convocatoriade Cortes

Representantesprovinciais

Asembleaúnica

Primeira sesión(IX – 1810)

Aprobación do principio deSOBERANÍA NACIONAL

Fonte: Daniel Gómez Valle

COMPOSICIÓN DAS CORTES

Por extracción social

Cregos Algúnsnobres

Clase mediaurbana Militares

Por ideoloxías

Afrancesados

Absolutistas Jovellanistas

Liberais

Eclesiásticos

Avogados

Funcionarios

Militares

Sen profesión determinada

Catedráticos de universidade

Nobres

Mariños

Mercadores

Escritores

Arquitectos

Bachareles

Médicos

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Composición das Cortes de Cádiz

Incorporación dos señoríos xurisdicionais á Nación.

Desexando as Cortes xerais e extraordinarias remover os obstáculos que poidan opoñerse ao boréxime, aumento de poboación e prosperidade da Monarquía española, decretan:

1. Desde agora quedan incorporados á Nación todos os señoríos xurisdicionais de calquera clase econdición que sexan.

II. Procederase ao nomeamento de todas as Xustizas e demais funcionarios públicos polo mesmoorde e segundo verifícase nos pobos de realengo.

III. Quedan abolidos os ditados de vasalo e vasalaxe, e as prestacións así reais como persoais,que deban a súa orixe a título xurisdicional fóra diso os que proceden de contrato libre en uso dosagrado dereito da propiedade. <...>

V. Os señoríos territoriais e solaregos quedan desde agora na clase dos demais dereitos depropiedade particular, senón son daqueles que, pola súa natureza, deban incorporarse á Nación oudos en que non se cumpriron as condicións con que se concederon. (...)

VII. Quedan abolidos os privilexios chamados exclusivos, privativos e prohibitivos que teñan amesmo orixe de señorío, como son os de caza, pesca, fornos, muiños, aprovecitamentos deaugas, montes e demais, quedando ao libre uso dos pobos. (...)

XIV. En diante ninguén poderá chamarse Señor de vasalos, exercer xurisdición, nomear xuíces, ninusar dos privilexios e dereitos comprendidos neste decreto...

Dado en Cádiz a 6 de agosto de 1811.

Artigo 2.- A Nación española é libre e independente, e non é nin pode ser patrimonio deningunha familia, nin persoa.

Artigo 3.- A soberanía reside esencialmente na Nación, e, polo mesmo, pertence a estaexclusivamente o dereito a establecer as súas leis fundamentais.

Artigo 12.- A relixión da Nación española é e será perpetuamente a Católica, Apostólicae Romana, única e verdadeira. A Nación protéxea por leis sabias e xustas, e prohibe oexercicio de calquera outra.

Artigo 14.- O goberno da Nación española é unha monarquía moderada hereditaria.

Artigo 15.- A potestade de facer as leis reside nas cortes co Rei

Artigo 16.- A potestade de facer executar as leis reside no Rei

Artigo 17.- A potestade de aplicar as leis nas causas civís e criminais reside nos tribunaisestablecidos pola lei.

Artigo 27.- As Cortes son a reunión de todos os deputados que representan a Nación,nomeados polos cidadáns na forma que se dirá.

Artigo 34.- Para a elección dos deputados de Cortes celebraranse xuntas electorais deparroquia, de partido e de provincia...

Artigo 142.- O Rei ten dereito a veto, por dúas veces consecutivas.

CONSTITUCIÓN1812

Artigo 172.- As restriccións da autoridade do Rei son as seguintes:

1.- Non pode o Rei impedir a celebración das Cortes nas épocas e casos sinalados polaConstitución, nin suspendelas, nin disolvelas, nin en xeito algunha embarazar as súas sesións edeliberacións...

8.- Non pode o Rei impoñer por si directa ou indirectamente contribucións, nin facer pedidos baixocalquera nome ou para calquera obxecto que sexa, senón que sempre que o han de decretar as Cortes.

10.- Non pode o Rei tomar a propiedade de ningún particular nin corporación, nin turbarlle naposesión, uso e aproveitamento dela.

Artigo 248.- Nos negocios comúns, civís e criminais non haberá máis que un só fuero para toda clase depersoas.

Artigo 339.- As contribucións repartiranse entre todos os españois con proporción ás súasfacultades, sen excepción nin privilexio algún.

Artigo 362.- Haberá en cada provincia corpos de milicias nacionais, compostos de habitantes decada unha delas, con proporción á súa poboación e circunstancias.

Artigo 366.- En todos os pobos da Monarquía estableceranse escolas de primeiras letras, nas que seensinará aos nenos a ler, escribir e contar, e o catecismo da relixión católica, que comprenderá taménunha breve exposición das obrigacións civís...

Artigo 371.- Todos os españois teñen a liberdade de escribir, imprimir e publicar as súas ideaspolíticas."

CONSTITUCIÓN1812

CONSTITUCIÓN1812

CONSTITUCIÓN1812

Soberanía nacional

División de poderes

Dereito de representación a través das Cortes

Sufraxio universal masculino na base (case)

Igualdade ante a Lei

Dereitos individuais (educación, prensa,imprenta, propiedade)

Catolicismo (única relixión en España)

CARACTERÍSTICAS ESTATUTO REAL DE BAYONA (1808)

CONSTITUCIÓN DE CÁDIZ (1812)

SoberaníaCarta outorgada. Só recoñece a soberanía do rei

Nacional

Dereitos fundamentais

Non se consagra unha táboa de dereitos, aínda que se recoñece algún, como a liberdade de imprenta

Conságranse ao longo do texto (liberdade de pensamento, de imprenta,.. excepto a relixiosa)

División de poderesO rei é o centro do sistema. Elixe ministros, nomea membros do consello de Estado, algúns deputados,...

Conságrase ríxidamente. O lexislativo corresponde ás Cortes co rei, o executivo ao rei e o xudicial aos tribunais

SufraxioIndirecto para a elección dos deputados provinciais

Censatario

ParlamentoBicameral (Senado e Cortes) Unicameral

Forma de gobernoMonarquía limitada, debendo o rei contar co ministerio, o parlamento e o consello de estado para gobernar

Monarquía moderada e hereditaria. O rei, xefe do executivo, goberna cos secretarios de estado

Outros datosPrimeira “constitución” /estatuto real español

Proclamada durante a guerra da independencia, promulgada en ausencia do rei

«[...] Art. 3. S. M. o Emperador dos franceses, rei de Italia, recoñece a D. Fernando e osseus sucesores, segundo a orde de sucesión establecida polas leis fundamentais de España,como rei de España e das Indias. Art. 4. S. M. o Emperador e rei recoñece a integridad do territorio de España, tal ecomo existía antes da guerra actual. Art. 5. As provincias e prazas actualmente ocupadas polas tropas francesas seránentregadas no estado en que se atopan aos gobernadores e ás tropas españolas que sexanenviadas polo rei. [...] Art. 9. Todos os españois adictos ao rei J osé, que lle serviron nos empregos civís oumilitares, e que lle seguiron, volverán aos honores, dereitos e prerrogativas de quegozaban; todos os bens de que sexan privados seranlles restituídos. Os que queiranpermanecer fóra de España terán un término de dez anos para vender os seus bens etomar todas as medidas necesarias ao seu novo domicilio. Seranlles conservados os seusdereitos ás sucesións que poidan pertencerlles, e poderán gozar os seus bens e dispoñerdeles sen estar suxeitos ao dereito do fisco ou de calquera outro dereito. [...] Art. 13. S. M. Fernando VII obrígase igualmente a facer pagar ao rei Carlos IV e áraíña a súa esposa a cantidade de 30 millóns de reais, que será satisfeita puntualmentepor cuartas partes, de tres en tres meses. Á morte do rei, dous millóns de francos formarána viudedad da raíña. Todos os españois que estean ao seu servizo terán a liberdade deresidir fose do territorio español, todo o tempo que SS. MM. xúlgueno conveniente. Art. 14. Concluirase un tratado de comercio entre ambas potencias, e ata tanto as súasrelacións comerciais quedarán baixo o mesmo pé que antes da guerra de 1792.»

Tratado de Valençay entre Francia e España, 11 de decembro de 1813.

“A monarquía absoluta (...) é unha obra da razón e da intelixencia : estásubordinada á lei divina, á xustiza e ás regras fundamentais do Estado: foi establecidapor dereito de conquista, ou pola submisión voluntaria dos primeiros homes queelixiron os seus Reis. Así que o Soberano absoluto non ten facultade de usar sen razónda súa autoridade (dereito que non quixo ter o mesmo Deus): por isto foi necesarioque o poder soberano fose absoluto, para prescribir aos súbditos todo o que miraao interese común, e obriga á obediencia aos que se negan a ela. Pero, os quedeclaman contra o goberno monárquico confunden o goberno monárquico coarbitrario, sen reflexionar que non hai estado (sen exceptuar as mesmas repúblicas)onde no constitutivo da soberanía non se ache un poder absoluto. A único diferenza quehai entre o poder dun rei e o dunha república é que aquel pode ser limitado e o destanon pode selo, chamándose absoluto en razón da forza con que pode executar a lei queconstitúe o interese das sociedades civís. Nun goberno absoluto, as persoas sonlibres, a propiedade dos bens é tan lexítima e inviolable que subsiste aínda contrao mesmo soberano que aproba o ser compelido ante os tribunais e que o seu mesmoconsello decida sobre as pretensións que teñen contra el os seus vasalos . Osoberano non pode dispoñer da vida dos seus súbditos, senón conformarse coa orde dexustiza establecido no seu Estado. Hai entre o Príncipe e o pobo certas convencións quese renovan con xuramento na consagración de cada Rei; hai leis, e canto se fai contraas súas disposicións é nulo en dereito. Póñase á beira desta definición á antigaConstitución Española e medítese a inxustiza que se fai .Os máis sabios políticos preferiron esta monarquía absoluta a todo outrogoberno.”

Manifesto dos persas, abril de 1814

Decreto 4 de maio1814

Supresión da Constitución de 1812

Sexenio absolutista (1814-1820)

Restablecemento da Inquisición e restauración

dos señoríos

Represión política

Pronunciamientos fracasados

Exilio dos liberais

Espoz y Mina, 1814 Porlier, 1815 Lacy, 1817

« Polo tanto, tendo oído o que (…) me teñen informado persoasrespetables polo seu ciume e coñecementos,(...) declaro que o meuReal ánimo é, non só non xurar e non acceder á devanditaConstitución, nin a decreto algún das Cortes xerais, nin dasextraordinarias nin das ordinarias actualmente abertas (…) senón ode declarar aquela Constitución e aqueles decretos nulos e denengún valor nin efecto... »

Pronunciamientode Riego (1820)

Reposición da Constitución de Cádiz

Trienio liberal (1820-1823)

Final definitivo do réxime señorial

División dos liberais entre moderados e progresistas

Triunfo da emancipación americana

Retorno dos liberais

«Marchemos francamente, e eu o primeiro, polasenda constitucional»

Fernando VII, 10 de marzo de 1820

Oposición das partidas absolutistas

Contexto internacional: Santa Alianza

O duque de Angulema á cabeza dos Cen mil fillos deSan Luis (1823)

Intervención dosCen mil fillos de San Luis (1823)

Represión e volta ao absolutismo

Década ominosa (1823-1833)

Oposición dos tradicionalistas(realistas), que apoian a Carlos,

irmán de Fernando

Independencia definitiva das colonias

Crise financeira do Estado

Aprobación da Pragmática Sanción(1832)

Abolición da Lei Sálica

Carlos Mª Isidro

Mª Cristina deBorbón