KOORDINAZIO KONPOSATUEN

ERABILERA GAUR EGUNDomeka Beitia

Janire BilbaoAmaia Izarzugaza

Sandra Olivares

Termodinamika eta Zinetika Kimikoa

Kimikan, konposatu deritzo koordinazio lotura batez elkartuta dauden bi edo konposatu gehiagoren arteko egitura molekularrari.

Historikoki, konposatu hitza erabili izan da estekatzaile deitzen diren zenbait atomoz inguratuta dagoen atomo zentral batez (gehienetan metal katioia) osatutako egitura molekularrari; gaur egun, koordinazio-konposatu bezala ezagutzen da baita ere.

Konposatuen kimikak erabilera anitz aurkezten ditu: koloratzaile, botika, katalizatzaile, kelato, bitamina, etab. Are gehiago, bizia posible egiten duten erreakzio entzimatiko gehienak ulertzeko ere beharrezkoak dira.

ZER DIRA KOORDINAZIO KONPOSATUAK?

Metal edo mineral bat (besteak beste, merkurioa, kobrea, aluminioa, kaltzioa, burdina) beste substantzia batekin lotzen deneko prozesu kimikoa da. Prozesu guztiz naturala da.

Etimologikoki, kelato hitza grekotik dator (chele- = matxarda).

Zahartze- eta bihotzeko- gaixotasunei aurre egiteko terapien artean kokatzen da kelatoterapia.

Terapia honek gernuaren bidez kanporatzen ditu maila molekularrean harrapatzen dituen metal astunak.

1. KELATOTERAPIA

Desferrioxina B agente kelatzailea

Ferrioxamina B: burdina lotuta dauka

XX. mendean zehar, industrializazioa dela medio, ingurugiroa kutsatzen duten toxinen kontzentrazioa izugarri emendatu da.

Gaur egun, gure organismoak toxinei aurre egiteko dituen defentsa-mekanismoak ez dira nahikoak jasaten ari garen toxinen kontzentrazio handiaren aurrean babesteko.

Eragile kelatzaileak, odol fluxuan aurki daitezkeen ioi mineralak eta metal dibalenteak harrapatzeko gaitasuna duten aminoazidoak dira.

Eragile hauetaz baliatuz kelatoterapiak, organismoetan metal astunen desintoxikazioa burutzen du.

KELATOTERAPIAREN ERABILERA

Metatutako kaltzioa eta metal astunak zirkulazio-aparatutik erauztean, arteriek bere jatorrizko malgutasuna berreskuratzen dute, gogortasuna areagotuz. Modu horretan, organismoak zelulak hobeto elikatzea lortzen du eta era berean, inaktibo zeuden zenbait sistema entzimatiko ere aktibatu egiten dira.

Gainera, beste zenbait patologiatan ere onurak sortzen dituela, hala nola, diabetes, artritis eta beste gaixotasun batzuen kasuan.

KELATOTERAPIAREN ERABILERA

Tratamendua, eragile kelatanteen (azido etileno diamino tetrazetikoa, EDTA, azido 2-3 dimerkapto sukzinikoa, DMSA edo azido lipoikoa, LA) administrazioan datza, bai aho, minpeko edo zain barneko administrazioz.

Bizi-kalitatea, orokorrean, nabarmen hobetzen da, tratamendua jaso duten gaixoen %75 edo %90-ek, emaitza positiboak eta onuragarriak lortzen dituztelarik.

KELATOTERAPIAREN EMAITZAK

LADMSAEDTA

2. METAL ORGANIC FRAMEWORKS (MOF)

Metal ioien erabilerarekin 1,2 edo 3 dimentsiotako egiturak osatzen dituzten konposatu kristalino porotsuak dira.

Metal ioi batez eta molekula organiko batez (askotan ligando deitua) osatuta dago.

MOF-ak zeolitetatik datoz, egitura kristalino porotsuak, naturan aurkitzen direnak edo gizakiak sortzen dituenak

MOF-EN JATORRIA

Zeolitak aluminosilikatozko material mikroporotsuak dira.

Zeolita hitza mineralogista suitzar batek asmatu zuen arroka baten gainazalean ura irakiten zuela ikusi zuenean.

MOF-ak teknika hidrotermalak edo teknika solbotermalak erabiliz era daitezke, non kristalak soluzio bero batetik poliki eratzen diren.

MOF-en sintesi-prozesuak presio eta tenperatura handian dagoen disolbatzaile bat behar du prekurtsoreen interakzioak errazten dituena.

Teknika hidrotermala ura disolbatzaile gisa erabiltzen denean esaten zaio.

Altzairu herdoilgaitzezko autoklabe bat behar da mof-en sintesia aurrera eramateko.

MOF-EN SINTESIA

MOF-EN SINTESIA

Autoklabea

MOF-ak dituzten ezaugarriak direla eta katalizatzaile heterogeneo bikainak dira eta industrian oso garrantzitsuak dira gaur egun.

MOF-ak Lewis azido sendoen propietateak behar dituzte zeolitak ordezkatzeko eta konposatu zehatzak lotzeko.

Beste erabilera batzuk: gas purifikazioa, gasen banaketa, gasen metaketa.

MOF-EN ERABILERA

• MOF-en erabilera gasen banaketan

Platinotik abiatutako medikamentua da.

Kimioterapian erabiltzen da minbizi batzuei aurre egiteko.

Gaur egun karboplatino eta oxaplatinoa duten medikamentuetan lehena izan zen.

Platino konplexu hauek in vivo erreakzionatzen dute, ADN zelularrera lotuz eta zelulen apoptosia eraginez.

Cisplatinoa zuzenean zainetara sartzen da, disoluzio fisiologiko batean disolbaturik.

3. CISPLATINOA

M. Peyronek deskribatu zuen lehen aldiz 1845ean eta 1893an Alfred Warnerrek bere egitura aurkitu zuen.

Barnett Rosenbergek 1960an, platinozko elektrodo baten elektolisiak cisplatino sortzen zuela ikusi zuen.

Substanzia honek Escherichia Coli bakterioaren fisioa ekiditen zuen. E. Colik bere tamaina 300 aldiz handitzen zuen baina ez zen zatiketa zelularra gertatzen.

Ikerketa askoren ostean cisplatinoa familia horretako medikamentuetan eraginkorrena zela ikusi zen eta berau ikertzen jarraitu zuten

CISPLATINOAREN HISTORIA

Cisplatinoaren sintesia, aintzindaria da kimika inorganikoan.

Potasio (II) Tetrakloroplatinatotik abiatzen da, ondoren lehen NH3 ligandoa lotzen delarik.

Bigarren NH3a cis edo trans erara lotu daiteke amina ligandora.

Cl anioiak NH3ak baino trans efektu handiagoa duenez, bigarren aminak Cl ordezkatzen du trans posizioan.

Halidoen trans eragina honela banatzen da: IBrCl-.

Beraz sintesia [PtI4]2--rekin egiten da bere eraginkortasuna eta cis isomeroaren purutasuna ziurtatzeko.

Ondoren PtI2(NH3)2, PtCl2(NH3)2-an bihurtzen da.

CISPLATIONOAREN SINTESIA

CISPLATINOAREN SINTESIA