2016ko ZIFRAK,
Euskadiko emakumeen
eta gizonen egoerari
buruzkoak.
laburpena
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
2
AURKIBIDEA
1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ......................................................................... 3
2. BALIABIDE EKONOMIKOETARAKO SARBIDEA ETA KONTROLA ................ 5
3. GIZARTE-BALIABIDEETARAKO SARBIDEA ETA KONTROLA ...................... 9
4. PARTE-HARTZE SOZIOPOLITIKOA ETA ERAGINA ................................... 11
5. GIZARTE ANTOLAKUNTZA ERANTZUKIDEA ............................................. 13
6. INDARKERIA ............................................................................................ 14
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
3
1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA
2015ean, EAEn 1.116.329 emakume bizi dira; alegia, biztanleria osoaren %51,4
dira emakumeak (2.173.210).
Gizonak baino emakume gutxiago dago beheko adin-tarteetan, nahiz eta alde
hori inoiz ez den ehuneko bi puntu baino handiagoa. Hala ere, 50 urtetik aurrera,
kontrakoa da joera, emakume kopuruak gainditu egiten baitu gizonena, goranzko
joeraz: 80 urtetik gorako biztanleen artean, emakumezkoak dira ia hirutik bi.
EAEn erroldatuta dauden emakume atzerritarrak (68.010) Erkidegoan bizi diren
emakumeen %6,1 dira, eta %49,4 dira atzerritarren artean.
Jaiotza-kopuruak behera egiten jarraitzen du 2010etik geroztik: 18.848 jaiotza
erregistratu ziren 2015ean, 2014an baino 530 gutxiago. Jaiotza jaistearekin
batera, ama izateko batez besteko adina ere handitzen ari da apurka-apurka
(32,8 urte).
2015ean, 35 urtetik beherakoa zen ezkondu ziren emakumeen %55; gizonen
artean, berriz, %42,5 zeuden adin-tarte horretan. Sexu berekoen arteko ezkontza
kopuruak gora egin du pixka bat, 2015ean (147 ezkontza).
2015ean, 10.741 emakume eta 10.762 gizon hil dira, EAEn. Emakumeen
hilkortasun-tasak gizonena baino txikiago izaten jarraitzen du: 9,6 eta 10,3,
hurrenez hurren. Tasa bien arteko aldea asko handitzen da adinak gora egin
ahala.
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
4
Bizi-itxaropena
EMAKUMEAK 86,0 URTE
GIZONAK 80,2 URTE
Emakumeak Guztizkoaren gaineko %
> 70 > 80
%59,7 %64,9
DEMOGRAFIA-AZTERKETA
%51,4 %48,6
Emakumeak
Gizonak
BIZTANLEAK
GUZTIRA:
2.173.210
JAIOTZA-TASA 2015 Jaiotzak, guztira 18.848 (%2,7 gutxiago, 2014. urtearen aldean)
Amen %35,2: 35-39 adin-tartekoak
Ama izateko adina, batez beste: 32,8 urte
Amen %41,6 ez zegoen ezkonduta (goranzko joera).
HERIOTZA-TASA 2015 Heriotzak, guztira 21.503 (% 49,9, emakumeak)
Hilkortasun-tasa gordina (heriotzak x 1.000 biztanleko) 9,9 (9,6 emakumeen tasa)
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
5
2. BALIABIDE EKONOMIKOETARAKO SARBIDEA ETA
KONTROLA
Lan egiteko adinean dauden emakumeek merkatuan %52,2ko partaidetza izan
dute, 2015ean. Datu horrek erakusten du positiboa izan dela tasaren bilakaera,
baina oraindik ere urrun dagoela gizonen jarduera-tasatik (%63,4) eta Europar
Batasunak finkatutako helburuetatik.
44 urtera arte, emakumeen eta gizonen jarduera-tasak ez du desoreka handirik
islatzen, desberdintasun batzuk gorabehera. Hala ere, adinak gora egin ahala,
nabarmen jaisten da emakumeek merkatuan duten parte-hartzea: 44 urtetik
gorako emakumeen jarduera-tasa %37,7 da, eta gizonena, %51.
Emakumeen eta gizonen jarduera-tasa handiagoa da seme-alabak dituztenean;
hala ere, seme-alabak 2 edo gehiago direnean, oso desberdina da emakumeek
eta gizonek merkatuan duten presentzia.
EAEn, emakumeen enplegu-tasa %44,3 da, gizonena baino 9 puntu gutxiago
(53,5). Berriz ere, 35 urtetik beherako adinetan, desberdintasun batzuk ikusten
dira enplegu-tasetan, baina adin horretatik gora, nabarmen handiagoak dira
gizonen enplegu-tasak.
Emakumeek langabezian izan duten posizioa askoz negatiboagoa izan da,
historikoki. Egoera hori aldatu egin da azken krisiaren eraginez:
desberdintasunak emakumeen aldekoak izan dira; batez ere, lehen urteetan.
2015ean, emakumeen langabezia-tasa 15,1 da, eta gizonena, 15,6; beraz,
emakumeen eta gizonen langabezia orekatuta dago (erregistratuta dagoen
langabezian, emakumeak gehiago dira).
Lan-merkatuan ere argi ikusten dira desberdintasun batzuk; nabarmenena,
hauxe: emakumeak gehiengo dira denbora partzialeko enpleguan. Izan ere, EAE
lanaldi partzialeko enpleguak dituztenen artean emakumeak %77,5 dira; lanaldi
osoko enpleguak dituztenen artean, berriz, %40.
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
6
Nahiz eta aldi baterako kontratuak (kontraturik gabeko enpleguak) oraindik ere
ohikoagoak diren emakumeen artean (%27,2 eta %23,1), 2015ean
erregistratutako kontratuetan ia erabateko oreka ikusten da emakumeen eta
gizonen artean, kontratazio mugagabeari edo aldi baterako kontratuari
dagokienez.
Bestalde, lan-merkatuko segregazio horizontalak ez du erakusten zuzenketa
nabarmenik gertatzeko zantzurik, eta aldaketak oso motel gertatzen dira. 20
urtetan, emakumeak industria-enpleguan %14,8 izatetik %21 izatera pasatu dira
2015ean, bilakaera handiena lehen hamarkadan gertatu bazen ere. Eraikuntzan
enpleguen %11,8 baino ez dute okupatu, eta lehen sektorean ere gutxiengo dira
(%30).
2015ean, jarduera ekintzailearen indizeak 0,5 puntuko aldea du emakumeen eta
gizonen artean (3,1 emakumeak, eta 3, 6 gizonak); hala ere, aurten, lehen aldiz,
EAEko emakumeek gizonek baino presentzia handiagoa izan dute ekintzailetza
potentzialean (datozen 3 urteak). Soldatarik gabeko langileen artean (enplegu-
emaileak, autonomoak edo kooperatibistak), emakumeak gutxiengo dira (%37),
eta, “familia laguntzan”, berriz, gehiengo (%68).
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
7
LAN PRODUKTIBOA
0
20
40
60
80
Emakumeak Gizonak
41,3
64,8
45,0
65,3
49,1
61,1 52,2
63,4
Jarduera-tasaren bilakaera
1995 2005 2012 2015
30,5
92,8
51,0
27,1
88,3
37,7
0 20 40 60 80 100
16-24
25-44
45 y más
Jarduera-tasa, adinaren arabera, 2015
Emakumeak Gizonak
55,1
61,1
89,2
42,9
53,9
75,0
0 20 40 60 80 100
Seme-alabarik gabe
Seme-alaba 1
2 seme-alaba edo gehiago
Jarduera-tasa, seme-alaben arabera, 2015
Emakumeak Gizonak
17,6
72,0
74,5
72,4
17,7
25,5
82,1
81,5
69,5
19,6
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
55 urte eta gehiago
45-54 urte
35-44 urte
25-34 urte
16-24 urte
Enplegu-tasa, adinaren arabera
Gizonak Emakumeak
0
5
10
15
20
25
30
35
1995 2001 2005 2010 2012 2013 2015
EmakumeakGizonak
2015eko langabezia-tasa (batez beste, 14,3) Gizonak 14,8
Emakumeak 13,8
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
8
%0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100
Lanaldi osoan
Lanaldi partzialean
%40,1
%77,5
%59,9
%22,5
Okupazioa Emakumeak Gizonak
30.410 29.627 Emakumeak
Gizonak
Erregistratutako kontratu
mugagabeak, 2015
Guztira: 60.037
403.408 403.810
Emakumeak
Gizonak
Erregistratutako aldi baterako
kontratuak, 2015
Guztira: 807.218
Biztanleria landuna, sektoreka, 2015
%0,7 %9,2
%1,5
%88,7
Nekazaritza
Industria
Eraikuntza
Zerbitzuak
Emakumeak
%1,5
%30,9
%8,8
%58,9
Gizonak
%0 %20 %40 %60 %80 %100
Enplegatzailea
Enpresaria, soldatako langerik
gabe edo langile independentea
Kooperatibako kidea
Familia laguntza
%34,7
%34,7
%36,7
%68,1
%65,3
%65,3
%63,3
%31,9
Ekintzailetza 2015 Emakumeak
Gizonak
35,6
64,4 Emakumeak
Gizonak
Gizarte Segurantzara afiliatutako autonomoak
2015
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
9
3. GIZARTE-BALIABIDEETARAKO SARBIDEA ETA
KONTROLA
2015ean, neska eta mutilen arteko presentzia orekatuta dago derrigorrezko
irakaskuntzan eta haur hezkuntzan. Desberdintasunak Batxilergoan hasten dira
ikusten, non nesken presentzia pixka bat handigoa baita, eta, batez ere, Lanbide
Heziketan, non mutilak diren ikasleen %66 baino gehiago.
2015ean, emakume gehiago dago unibertsitate-irakaskuntzan: 35.292 emakumek
unibertsitate-ikasketak egin dituzte urte horretan (gizonak, 31.768).
Desoreka horiek areagotu egiten dira lanbide-familia edo -eremuko segregazioa
aztertzean. Izan ere, emakumeak gehiengo dira gradu hauetan: Irudi Pertsonala,
Gizarte eta kultura-zerbitzuak eta komunitatekoak eta Osasuna (LH) eta Osasun-
zientziak (unibertsitate-ikasketak); gizonak, berriz, gehiengo dira (%70) honako
hauetan: Ingeniaritza eta Arkitektura (unibertsitate-ikasketak): Elektrizitatea eta
Elektronika, Informatika eta Komunikazioak, Instalazioa eta Mantenimendua,
Fabrikazio Mekanikoa ... (LH).
EAEko emakumeen eta gizonen errenta pertsonalari buruzko datuetan (2104)
alde esanguratsu bat ikusten da: emakumeek 14.711 € jasotzen dituzte batez
beste, eta hori gizonen batez besteko errentaren %60 da (24.417€; ia hamar
mila euroko aldea, urtean). Aldea are handiagoa da erretiro-pentsioan:
emakumeen batez besteko erretiroa (821,4€ hileko) gizonen batez besteko
pentsioaren %54,5 da (1.507€ hileko).
Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzen zuten guztien artean, emakumeak
%56,8 dira (2014an erregistratutakoaren proportzioa txikiagoa; %57,4).
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
10
HEZKUNTZA
ERRENTA
%0 %20 %40 %60 %80 %100
Helduen hezkuntzaUnib. goi-mai. Ik.LH, goi-mailakoa
LH, erdi mailakoa
Batxilergoa
Derrigorrezko Bigarren HezkuntzaLehen HezkuntzaHaur Hezkuntza
Guztira
%51,1
%47,4
%61,7
%64,9
%47,8
%51,5
%51,5
%51,7
%51,6
%48,9
%52,6
%38,3
%35,1
%52,2
%48,5
%48,5
%48,3
%48,4
Ikasleak 2014/2015 GizonakEmakumeak
%0 %20 %40 %60 %80 %100
Zientziak
Osasun Zientziak
Arteak eta Giza Zientziak
Ingeniaritza eta Arkitektura
Zientzia Sozialak eta Juridikoak
Adarrak, guztira
%47,0
%25,3
%38,9
%71,8
%42,1
%47,4
%53,0
%74,7
%61,1
%28,2
%57,9
%52,6
Unibertsitatean matrikulatutako ikasleak, graduko ikasketak eta 1. eta
2. zikloak, jakintza-adarren eta sexuaren arabera Gizonak Emakumeak
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000
Errenta erabilgarria
Transferentzia
Jardueren errenta
Kapital higiezinen errenta
Kapital higigarrien errenta
Lan-errenta
Errenta, guztira
12.578
3.733
554
408
1.080
8.936
14.711
20.182
6.455
1.234
341
1.452
14.935
24.417
16.235
5.042
881
376
1.259
11.821
19.379
Guztira Gizonak Emakumeak
Batez besteko errenta pertsonala, errenta-motaren arabera. 2014
Batez besteko errenta pertsonala,
2014
Gizonak
24.417
Emakumeak
14.711
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
11
4. PARTE-HARTZE SOZIOPOLITIKOA ETA ERAGINA
EAEn, XI. Legegintzaldian, Legebiltzarrean emakumeak erdiak baino gehiago dira
ordezkari guztien artean: %54,7 dira; 2005az geroztik, oreka lortu da
emakumeen eta gizonen artean.
Batzar Nagusietan ere oreka horri eusten zaio: 72 emakume eta 81 gizonek lortu
zuten jarlekua 2015ean, nahiz eta hiru foru aldundietan gizonezkoak diren buru.
Udal eremuan, emakume zinegotziak %40 inguru dira; alkate diren emakumeak,
ordea, gutxi dira (%25 baino ez).
Eremu politiko instituzionalean aldaketa nabarmen batzuk gertatu badira ere, oso
nabarmena da instantzia ekonomiko eta sozialetako zuzendaritzetan emakumeek
duten partaidetza urria: emakumeak %26 dira egoitza EAEn duten IBEX 35eko
enpresetako administrazio-kontseiluetan, eta %22, egoitza EAEn duten finantza-
erakundeetako administrazio-kontseiluetan (eta, berriz ere, ez dago emakume
bakar bat ere buru denik).
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
12
PARTAIDETZA / BOTEREA
%0 %20 %40 %60 %80 %100
BN 2015
Legebiltzarra 2016
%47,1
%54,7
%52,9
%45,3
Presentzia: Legebiltzarrean eta Batzar
Nagusietan EmakumeakGizonak
0,0
20,0
40,0
60,0
25,1
41,4
Emakume alkateak eta zinegotziak (% )
Alkatetza-proportzioa Zinegotzitza-proportzioa
%0 %20 %40 %60 %80 %100
Caja Laboral
Fiare
Kutxabank
BBVA
Gamesa
Iberdrola
%10,0
%30,8
%22,2
%21,4
%18,2
%35,7
%90,0
%69,2
%77,8
%78,6
%81,8
%64,3
Administrazio Kontseiluak edo Zuzendaritza Orokorrak
Emakumeak Gizonak
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
13
5. GIZARTE ANTOLAKUNTZA ERANTZUKIDEA
Lan produktiboa eta ugalketa-lana uztartzeko ardura oraindik ere emakumeek
hartzen dute gehienbat: 14.266 emakumeek eskatu eta jaso zituzten
amatasungatiko prestazioak (prestazioen %94,7).
Seme-alabak zaintzeko eszedentzia eskatzen duten gehienak ere emakumeak
dira; alde handiaz, gainera: %93,3 eta 83,2, hurrenez hurren. Gainera,
aitatasunagatiko prestazioak beherantz joan dira azken 5 urteetan (-%17), eta
beherakada hori jaiotza kopuruarena baino nabarmenagoa da (- %11).
Emakumeek eta gizonek denbora desberdin erabiltzeak agerian uzten du eutsi
egiten zaiela rol berezitu horiei, baita biak lan-merkatuan daudenean ere.
UGALKETA LANA
DENBORAREN ERABILERAK
Amatasun-prestazioen hartzaileak, sexuka. 2015. Guztira: 15.067
Emakumeak %94,7 14.266
Gizonak %5,3 801
Seme-alabak zaintzeko eszedentzia, 2015. Guztira: 3.907
Emakumeak %93,3 3.645
Gizonak
%6,7
262
Senideak zaintzeko eszedentzia, 2015
Guztira: 452
Emakumeak %83,2
376
Gizonak %16,8
76
2,1
4,5
2,1
1,2
2,9
1,5
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
Etxeko lanak Seme-alaben zaintza Menpekoen zaintza
Emakumeak
Gizonak
2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena
14
6. INDARKERIA
3.999 emakumek jasan dute emakumeen aurkako indarkeria: 2.899k
bikotekideen edo bikotekide ohien eskutik, 845ek senitartekoen eskutik eta 255ek
beste erasotzaile batzuen eskutik. 2015ean, 3 heriotza gertatu dira. 2002. urteaz
geroztik, 28 heriotza erregistratu dira.
2015ean, 38 emakumek bizkartzaina izan dute babes-neurri gisa. Ertzaintzak
1.638 babes-agindu jaso ditu epaitegietatik; gehienak, (%88,8) bikotekideek edo
bikotekide ohiek eragindako indarkeria dela-eta.
EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA
%2,7
%23,3
%31,6
%27,7
%11,4
%3,3
%0,0 %20,0 %40,0
18 urtetik behera
18-30 urte
31-40 urte
41-50 urte
51-64 urte
65 urtetik gora
Genero-indarkeriaren erasotzaileak, adinaren arabera. 2015
2.899
845
255
Bikotekidea/bikotekide ohia
Familia barrukoa
Sexu-askatasuna
Emakume biktimak, indarkeria-motaren arabera. 2015
Top Related