Laguntza gela
1
Gure gorputza
barrutik
BIRIKA HUTSEKIN Pertsonok 30 edo 40 segundo egon gaitezke airerik hartu gabe.
Hala ere, birika hutsekin urpean igeri egiten duten kirolariek luzaroagoan irauten dute. Kirol hori oso arrisutsua da, eta asko entrenatu behar izaten dute.
1
Horrela lortu zuen Nitsch-ek 4 minutu baino gehiago
egotea itsas hondoan arnasa hartu gabe.
Laguntza gela
2
Jan egiten dugu eta
arnasa hartzen dugu
1- Elikagaien bidaia Gure gorputzak funtzionatzeko , elikagaiak jan behar ditugu.
Elikagaiak jaten ditugunean, bidaia bat egiten dute,
digestio-aparatutik zehar.
P
It
K Elikagaiak oso
zati txikitan
zatitzen dira:
MANTENUGAIAK.
P
It
MANTENUGAIAK
aprobetxagarriak
dira.
P
K Elikagaiek HONDAKINAK
ere badituzte. , eta
ez dira aprobetxatzen.
P
HONDAKINEK
gorozkiak osatzen dituzte
eta kanporatu egiten dira.
P
Laguntza gela
3
2- Digestio-aparatua Digestio-aparatuaren zati nagusia oso hodi luzea da. Ahoan hasi eta uzkian bukatzen da.
Elikagaiak AHOtik
sartzen ditugu
P
It
K hodi luzea zeharkatu
ondoren, URDAILera
heltzen dira
P
It
K gero HESTEetara doaz
P
It
K eta azkenik,
gorozkiak UZKItik kanporatzen dira.
P
Laguntza gela
4
3- Arnasten dugun airea Oxigenoa ere behar dugu bizitzeko.
4- Arnas aparatua
Arnas aparatuari esker lortzen dugu oxigenoa.
P
It
SUDURretik eta AHOtik
hartzen dugu airea.
P
It
eta TRAKEA eta
BRONKIOetan
zehar
P
iristen da
BIRIKEtara.
biri
Laguntza gela
5
Odolaren zirkulazioa
1- Gorputzeko hodiak Gure gorputzak odol asko du.
Odola hodi batzuen barruan dago.
P
It
Odol-hodi lodienak ZAINAK eta ARTERIAK dira.
P
It
Odol-hodi mehenak KAPILARRAK dira.
P
Laguntza gela
6
2- Odola higitu egiten da
Odola higitzen ari da beti.
Higidura horri odolaren zirkulazioa esaten zaio.
P
It
BIHOTZAK etengabe bultzatzen du odola ODOL-HODIETAN zehar.
Laguntza gela
7
3- Odolaren garbiketa Gure gorputzean ere hondakinak sortzen dira.
baina, nola garbitzen da odola?
Odolak , gorputzean zehar bidaiatzen ari dela, hondakin guztiak jasotzen ditu.
P
It
GILTZURRUNek hondakin guztiak kentzen dituzte gorputzetik.
P
It
Hondakinekin GERNUA sortzen dute.
P
Gernua MASKURIAn pilatzen da gorputzetik kanporatu arte.
Laguntza gela
8
Ariketak
1- Idatzi izenak
2- Idatzi izenak euren tokietan.
3- Nondik igarotzen dira lehenago elikagaiak? Ordenatu.
1-............................................ 3- ...........................................
2- ........................................... 4- ...........................................
uzkia birikak urdaila trakea
hestea ahoa bronkioak
hesteak urdaila uzkia ahoa
Laguntza gela
9
4- Osatu esaldiak hitz hauekin.
- ........................................... elikagaiak
zatitu egiten dira.
- Aprobetxatzen ez diren elikagaien zatiek
.......................................... osatzen dituzte.
- Aireak izaki bizidun guztiok behar
dugun gas bat du : ......................................
- Aireko oxigenoa gure gorputzaren barrura
sartzen da ............................................ bidez
.............................................. atal bat dira.
5- Erantzun
Egon al liteke pertsona bat guztiz itxita dagoen gela batean,
batere airerik sartu ezin den gela batean? ........................
Zergatik?
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
gorozkiak
biriken
arnas-aparatuaren
mantenugaitan
digestio-aparatuan
oxigenoa
Laguntza gela
10
6- Osatu esaldiak zirkulazio-aparatuaren laburpen bat izateko.
ZIRKULAZIO APARATUA
Odola ..................................... barruan dago.
Odol-hodirik lodienak ............................................... eta
............................................. dira,eta meheenak , berriz,
........................................ .
Odolak gorputz osoan zehar egiten duen higidurak
............................................. izena du.
.......................................... esker zirkulatzen du odolak.
7- Ezabatu gaizki dagoena eta idatzi zuzenduta.
X- Odola urdailaren barruan dago.
..........................................................................................
..........................................................................................
zirkulazio arteriak bihotzari
odol-hodien zainak kapilarrak
Laguntza gela
11
X- Odolaren zirkulazioa eten egiten da batzuetan, bihotzak
atseden hartzeko.
..........................................................................................
..........................................................................................
X- Odola berotzeko balio du bihotzak.
..........................................................................................
..........................................................................................
X- Bihotzak garbitzen du odola, eta gernua sortzen du.
..........................................................................................
..........................................................................................
Laguntza gela
12
8- Osatu eskema hau:
9- Zenbat taupada egiten ditu zure bihotzak minutu batean?
GORPUTZ BARRUA
DIGESTIO
APARATUA
ARNAS
APARATUA
ZIRKULAZIO
APARATUA
organoak organoak organoak
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................
.............................................