Zt ikuspegiaren-ikerketa

Euskal Herriko gizarteak zientziari eta teknologiari buruz duen ikuspegiaren ikerketa (2012) 1

Euskal Herriko gizarteak zientzia eta teknologiari

buruz duen pertzepzioaren azterketa kualitatiboa

(2013ko urtarrilaren 17a)


0.

Au

rkib

idea 1.Sarrera 3

2. Euskal Herriko gizarteak zientziari eta teknologiari buruz duen ikuspegiaren ikerketa (2012):

Hurbilketa kualitatiboa.6

3. Euskal Herriko gizarteak zientziari eta teknologiari buruz duen ikuspegiaren ikerketa (2012): Hurbilketa kuantitatiboa. 13

7


1. Sarrera

1.

kap

itu

lua


Gizarteak zientzia eta teknologiari buruz duen ikuspegiaren ikerketek, batez ere Europako Batzordeak egin dituen galdeketen bidez eginak, herritarrek oinarrizko ikerketa sustatzeko politika publikoei ematen dieten babesa neurtzea dute helburu nagusi.

Hipotesi tradizionalaren arabera (defizit kognitiboaren eredua), korrelazio estua dago zientzia eta teknologiaren ezagutzaren eta haien ikuspegiaren artean. Hori dela eta, gizarteak zientzia eta teknologiari buruz duen ikuspegiaren kontzeptua dimentsio kognitiboen bidez (hiztegi zientifikoa ezagutzea eta ikerketa zientifikoaren prozesua ulertzea) bakarrik egituratzen da.

Galdeketetako ardatzek edo adierazleek ere helburu bera dute. Horrek ulertarazten du aurresuposatzen den kultura zientifiko eta teknologikoaren kontzeptuak arau-karga ere baduela: zientifikoki informatuta dagoen eta gai zientifiko eta teknologikoei lotutako eztabaida publikoan parte hartzeko trebetasuna lortzen duen pertsonarena. Horren adierazgarri da Europar Batasunean eta Estatu Batuetan public understanding of science eta scientific literacy kontzeptuak darabiltzatela, hurrenez hurren.

Badirudi, ordea, beste gauza bat dela gizarteak zientzia eta teknologiaren arloan dituen iritziak, itxaropenak, ilusioak eta kezkak ulertzen saiatzea. Nolanahi ere, garrantzitsua da zientziaren, teknologiaren, berrikuntzaren eta gizartearen kontzeptuak ez mugatzea, oro har gaiari buruzko diskurtsoak nola antolatzen diren aztertzea, eta gizartearen imajinazioan egon daitezkeen ideiak identifikatzea.

Beraz, ikerketa honek ez du test bat egin nahi zientzia eta teknologiari buruz eta alor horretan egiten diren politika publikoei buruz. Helburua ez da lurralde honetako biztanleek sistema zientifikoari buruz duten ezagutza-maila eta, hala badagokio, balorazioa aztertzea, ezta zientzia eta teknologiari buruzko ezagutza-maila neurtzea ere. Aldiz, zientzia eta teknologiaren arloan gizarteak dituen iritziak, jarrerak eta ikuspegiak ezagutu eta, hala badagokio, ulertu egin nahi dira.

Aipagarria da ezen, azkenaldian, gizarteak zientzia eta teknologiari buruz duen ikuspegia izan dela agintarien interesgune nagusia. Eurobarometroei esker egin diren hainbat eta hainbat ikerketaren ondorioz, administrazio publikoek birpentsatu egin behar izan dute herritarrekiko duten harremana. Azken hamarkadetan, eraldaketa ugari gertatu dira, batzuk adierazle zientifikoei lotuak, eta beste batzuk politika zientifiko eta teknologikoen arduradunei lotuak. Azken kasu horretan, agerian geratzen da gero eta mesfidantza handiagoa eragiten dutela politika horiek, eta hasierako baikortasuna ezkortasun bilakatzen da pixkanaka-pixkanaka.

1. Sarrera


Batetik, ez da nahikoa oinarrizko ikerketaren finantziazioa ziurtatzea, baizik eta komeni da kontuan izatea merkatuaren beharrak, helburu jakinen arabera bideratutako zientzia eta teknologia, gizarteak haiekiko duen onarpena, aurrerapen zientifiko eta teknologikoek eragindako albo-kalteak, edo berrikuntzak lehiakortasun ekonomikoan duen zeregina.

Bestetik, zientzia eta teknologia testuinguru globalagoan kokatzen dira. Herrialde demokratikoetan (Ezrahi: 1990), erabaki politikoak nekez har daitezke herritarren oniritzirik gabe, eta, zientzia eta teknologia politika publikoen ardatz nagusietako bat bilakatu direnez, administrazio publikoek aintzat hartu behar dute herritarren iritzia erabakiak hartzerakoan. Gizarte-mugimenduen kritikek eta biztanleriaren erosteko ahalmenak, autonomia kulturalak eta gero eta ikasketa-maila handiagoak eztabaidagai bihurtu dituzte zientzia eta teknologia.


Euskal Herriko gizarteak zientzia eta

teknologiari buruz duen pertzepzioaren

ikerketa (2012):

Azterketa kualitatiboa


0.

Au

rkib

idea

2. Fitxa teknikoa 8

3.- Gizarteak zientzia eta teknologiari buruz duen irudia

15

4.- Gai zientifiko eta teknologikoekiko interesa

45

5.- Zientzia eta teknologiaren egoeraren balorazioa

58

6.- Zientzia eta teknologiaren komunikazioa

96

7.- Gizartearen eskaerak zientzia eta teknologiari dagokienez

112

8.- Ondorioak 131


2. Fitxa teknikoa

2.1. Helburuak

2.2. Metodologia

2.

kap

itu

lua


2.1. Helburuak

Ikerketa honen helburu nagusia da Euskal Herrian bizi diren biztanleek zientzia eta teknologiari buruz dituzten ikuspegiak jasotzea.

Azken batean, Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroako Foru Erkidegoan eta Ipar Euskal Herrian bizi diren biztanleei ahotsa eman nahi zaie, zientzia eta teknologiaren kontzeptu zabal eta dinamikoari buruz dituzten iritziak eta ikuspegiak aztertzeko.

Helburu nagusi hori betetzeko, helburu operatibo hauek ezarri dira:

1. Gizarteak zientzia eta teknologiari buruz duen irudia ezagutzea.

2. Herritarrei zer interesatzen zaien zehaztea, gai zientifiko eta teknologikoei dagokienez.

3. Herritarrek zientzia eta teknologiaren egoerari buruz zer iritzi duten identifikatzea.

4. Zientzia eta teknologiaren komunikazioari buruz zer iritzi duten aztertzea.

5. Herritarrek zientzia eta teknologiari dagokienez zer eskaera dituzten jakitea.

Horiez gain, helburu gehigarria izango da zehaztea zein izan diren bilakaera-joera nagusiak Zientzia eta Teknologiaren Gizarte Pertzepzioaren lehen azterketarekiko (2008).


2.2. Metodologia

Herritarrek zientzia eta teknologiarekiko duten jarrera aztertzeko, metodologia

kualitatibo bat erabili da, eztabaida-taldeen edo focus groupen teknikan

oinarrituta. Gizarte-zientzietan luze-zabal garatu den teknika diskurtsibo horrek

aukera ematen du herritarrek hainbat gairi buruz duten diskurtsoaren elementu

nagusiak jasotzeko, eta haiek gai horien aurrean duten jarrera zehazten duten

arrazoietan eta argudioetan sakontzeko.

Eztabaida-taldea errealitatearen irudi bat egiteko erabiltzen da. Horretarako,

pertsona batzuk biltzen dira (8 laguneko taldeak), aurrez zehaztutako profilak eta

kokalekuak dituztenak, eta moderatzaileak proposatutako gaiak jorratzen eta

eztabaidatzen dituzte. Eztabaida-taldeek bi ordu irauten dute gutxi gorabehera.

Horri esker, parte-hartzaileek lasai hitz egin dezakete, diskurtsoan sakondu

dezakete, argudioak bilatu ditzakete eta planteatutako gaiekiko dituzten

lehenengo erreakzio azalekoenak gainditu ditzakete.

Ikerketa honen helburuak —erabat kualitatiboak— kontuan hartuz, ikerketa-

teknika egokiena hartzen du eztabaida-taldeak, ahalik eta zehatzen erreproduzitu

nahi baititu pertsonek berek “gaur egun bizi duten” edozein gai edo

egoerari buruzko eguneroko iritziak.

Ikerketan, metodologia hori erabiltzen da gehien gizartearen iritzietan

sakontzeko. Focus groupak, gainera, gune egokia dira ideiak trukatzeko, aukera

ematen baitie herritarrei beren iritzietan sakontzeko eta gainerako parte-

hartzaileenekin aberasteko.


Ikerketa egiteko, bi xede-publiko definitu dira:

1. xede-publikoa: herritarrak.

Euskal Herrian bizi diren 30 eta 50 urte bitarteko biztanleak, gizarte-maila ertain-ertainekoak eta erdi- edo goi-mailako ikasketak burututa dituztenak.

2008ko ikerketan egin zen bezalaxe, ikertzaileen taldeak erabaki du batez ere segmentu ertain-altua aztertzea lortutako prestakuntza-mailari dagokionez, diskurtsoan gehiago sakondu ahal izateko eta bilakaera-joerak aztertu ahal izatea bermatzeko.

Hain justu, 6 eztabaida-talde egin dira, eta honela banatu dira:

2. xede-publikoa: unibertsitateko ikasleak

Euskal Herrian bizi diren eta lizentziatura bat ikasten ari diren edo doktoretza-programetan murgilduta dauden biztanleak.

Natur zientzietako ikasleak: natur zientzien arloko lizentziaturak edo goi-ikasketa teknikoak ikasten ari diren ikasleak.

Gizarte zientzietako ikasleak: gizarte-zientzien arloko lizentziaturak edo goi-ikasketa teknikoak ikasten ari diren ikasleak.

Doktoregaiak: natur zientziei zein gizarte-zientziei lotutako diziplinetako doktoretza-programetan murgilduta dauden ikasleak/ikertzaileak.

LURRALDEA

EAE • 2 talde-dinamika.

NAFARROAKO F. E. • 2 talde-dinamika.

IPAR EUSKAL HERRIA

• 2 talde-dinamika.

GUZTIRA • 6 talde-dinamika.


“Natur Zientzien” eta “Gizarte Zientzien” kategorietan sartu beharreko diziplinak zehazterakoan, kontzeptu horiek ikerketa kualitatiborako operatibo egiteko, ELGAk 2007ko otsailean egindako sailkapena hartu da erreferentziatzat: Directorate for science, technology and industry committee for scientific and technological policy.

Hain justu, 9 eztabaida-talde egin dira, eta honela banatu dira:

1. xede-publikoaren (herritarrak) zein 2. xede-publikoaren (ikasleak) kasuan, laginketa-puntu bat hautatu da lurralde bakoitzean eztabaida-taldeak egiteko:

Euskal Autonomia Erkidegoa: Bilbo.

Nafarroako Foru Erkidegoa: Iruñea.

Ipar Euskal Herria: Baiona.

Eztabaida-taldeak 2012ko urrian egin ziren.

3 talde-dinamika

EAENAFARROAK

O FORU ERKIDEGOA

IPAR EUSKAL HERRIA

GUZTIRA

Doktoregaiak

Talde-dinamika bat

Talde-dinamika bat

Talde-dinamika bat

3 talde-dinamika

Natur Zientziak

Talde-dinamika bat

Talde-dinamika bat

Talde-dinamika bat

Gizarte-zientziak

Talde-dinamika bat

Talde-dinamika bat

Talde-dinamika bat

3 talde-dinamika


Emaitza-txostena egite aldera, gizartearen —bai herritarren xede-

publikoaren, bai ikasleen xede-publikoaren— diskurtsoaren elementu nagusiak

jasoko dituen dokumentu bakar bat idazteari ekin zaio. Ikasleen diskurtsoa

bereizi egin da ñabardura adierazgarriak egiten dituzten edo herritarrek eman ez

duten informazioa ematen duten alderdietan.

Era berean, kontuan izan da lurraldearen aldagaia, modu segmentatuan

irudikatu daitezen berariaz Euskal Autonomia Erkidegoari, Nafarroako Foru

Erkidegoari edo Ipar Euskal Herriari gehiago edo gutxiago eragiten dieten

gai adierazgarriak.

Ikertzaileen taldea hauek osatu dute: Kualitate Lantaldeak, gizarte-ikerketa kualitatiboan espezializatutako enpresak; eta Eguzki Urteagak, Euskal Herriko Unibertsitateko Soziologia 1 Saileko irakasleak.

Bakoitzak zeregin hauek bete ditu ikertzaileen taldean:

Kualitate Lantaldeak ikerketa zuzendu eta koordinatu du, eta Euskal Autonomia Erkidegoari eta Nafarroako Foru Erkidegoari lotutako lanak egin ditu.

Eguzki Urteagak Ipar Euskal Herriari lotutako lanak egin ditu.

Hau izan da ikertzaileen taldearen zeregina:

Ikerketaren diseinu metodologikoa egitea.

Eztabaida-taldeen deialdia egitea, eta aldez aurretik definitutako herritar-segmentuak bilatzea.

Aldez aurretik prestatutako gidoi bati buruzko eztabaida-taldeak dinamizatzea eta moderatzea.

Eztabaida-taldeetan parte hartu duten guztien iritziak jasotzea eta transkribatzea.


Informazioa aztertzea, talde guztietan gailentzen diren diskurtso

komunak finkatzeko, eta, halaber, batzuen eta besteen iritzien artean

egon daitezkeen desberdintasunak jasotzeko, aldagai adierazgarrien

arabera.

Txostena egitea, non lortutako emaitzak irudikatzen baitiren eta,

gainera, ideiak eta argudioak eztabaida-taldeetan erabili diren hitz eta

iruzkin zehatzekin adierazten baitiren. Hitzez hitzeko aipamen horiek

—gizarte-zientzietan verbatim deitzen zaie— sartzearen helburua

herritarren diskurtsoa ereduz adieraztea besterik ez da. Gainerako

testutik bereizteko, verbatimak letra etzanez jarri dira, eta, betiere,

zer herritar-segmentutatik atera diren adierazten da.


3.- Gizarteak zientzia eta

teknologiari buruz duen

irudia

3.1 Zientzia eta teknologiaren

kontzeptuaren deskodeketa

soziala

3.2 Zientziak eta teknologiak

gizarteari egiten dizkioten

ekarpenak

3.3 Zientzia versus teknologia

diskurtso sozialean

3.

kap

itu

lua


Gizarteak zientzia eta teknologiari buruz duen eta hitzez adierazteko gai

den irudia aztertzeari buruzkoa da kapitulu hau.

Informazioa hiru gai-esparrutan antolatzen da:

Batetik, zientzia eta teknologiari buruzko diskurtso sozial bat egitea

ahalbidetzen duten kontzeptuak eta ideiak jorratuko ditu. Hitz bitan, nola

dagoen deskodetuta eta kontzeptuarekin nolako harremana duen

zehaztuko du.

Bestetik, gizartearen ustez zientziak eta teknologiak gizarteari egiten

dizkioten ekarpenak jasoko dira.

Azkenik, diskurtso sozialean zientzia eta teknologiaren artean

agertzen den bereizketa —bai esplizituki, bai ezkutuan— aztertuko da.


3.1- Zientzia eta

teknologiaren kontzeptuaren

deskodeketa soziala


Zientzia eta teknologiari buruzko berezko diskurtso sozialak ideia hau du abiapuntutzat: herrialde garatuen egungo testuinguru sozioekonomikoan zientziaz eta teknologiaz inguratuta bizi direla gizakiak. Hau da, zientzia eta teknologia eguneroko bizitzaren zati dira jaikitzen direnetik oheratzen diren arte.

Hala, naturaltasunez azaleratzen dira kontzeptuari lotutako elementu hauek:

3.1 Zientzia eta teknologiaren kontzeptuaren deskodeketa soziala

“Guztia”

“Inguratuta bizi gara”

“Iratzargailua” “Mikrouhina”

“Ordenagailu eramangarria”

“Led” “Gps”

“Xurgagailua”“LTD”“Internet”

“online bankua”“Ipad”“X izpiak”

“Traktorea”“Tetrabrik”“Garbigailua”

“Kontserbatzaileak eta koloratzaileak”

“Robotika”

“Lehen 10 orduan egiten zenuena 5 orduan egitea”

Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Laborategi bat, genetika imajinatzen dut”Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Gure bizitzak aldatu dituzten asmakizunak”Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Batez ere, komunikazioaren teknologia berriak”

Ipar Euskal Herriko herritarrak

“Dena da zientzia eta teknologia”Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak

“Bilakaera teknologikoak gizakien ohiturak nola alda ditzakeen goitik behera erakusten duten adibideak dira gauza guztiak”Ipar Euskal Herriko gizarte-zientzietako ikasleak

“Auto elektrikoa”

“Nanoteknologia”

“Bioteknologia”

“Erresonantzia magnetikoak”


Gainera, Ipar Euskal Herrian, hauei lotzen zaizkie zientzia eta teknologia:

nazioartean ospetsuak diren zientzialariei (adibidez, Albert Einstein),

museoei eta institutuei (hala nola Cité des Sciences), asmakizun handiei eta,

batez ere, azken urteotan puri-purian izan diren gertaera handiei (besteak

beste, H5N1 gripea, Fukushimako hondamendi nuklearra eta transgenikoak

kontsumitzeagatiko osasun-eraginen inguruko azkenaldiko polemika). Era berean,

industria handiei lotutako sektore batzuekin (esaterako, sektore

aeroespaziala, nuklearra, armamentu-sektorea eta, batez ere, aeronautikoa, pisu

handia baitu tokiko sare industrialean; horren adibide dira Dassault Aviation eta

Turbomeca enpresak) lotzen dituzte zientzia eta teknologia.

Ikasleen kolektiboen kasuan, arestian aipatu ditugun kontzeptuez gain, kontzeptuari ñabardura batzuk ematen dizkioten elementuak gehitzen zaizkie zientzia eta teknologiari.

“Mugikorretarako aplikazioak”

“Bideoak jaistea”

“Arbel digitala”

“Tabletak” “Sare sozialak” “Mugikorrak”

“Liburu elektronikoa”


Erreferentzietan ikus daitekeenez, ikasleen kolektiboek (agian gehiago belaunaldi-

desberdintasunagatik ikasleak izateagatik baino) komunikazioaren teknologia

berriei eta ikus-entzunezkoen sektoreari lotutako elementuekin

erlazionatzen dituzte batez ere zientzia eta teknologia.

Aipatzekoa da belaunaldi hori teknologia berrietan sozializatu dela, eta belaunaldi

helduagoek identifikatzen dituzten aurrerapen zientifiko eta teknikoak normaltzat

jotzen dituztela ikasleek, naturaltasunez erabiltzen baitituzte egunerokoan.

“Liburu elektronikoak, PDFa, kudeaketa-programak, ordenagailuak… dira”

Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak

“Teknologia dugu ama-hizkuntza. Guretzat, fisikoa eta ukigarria den oro da zientzia eta

teknologia”

Nafarroako Foru Erkidegoko natur zientzietako ikasleak

“iPhone-ren edo iPad-aren modelo desberdinen arteko bilakaera da, baina molekula

berri bat aurkitzea ere bada”

Ipar Euskal Herriko gizarte-zientzietako ikasleak

Egoera horren ondorioz, belaunaldi-eten batez hitz egiten da. Izan ere, 40

urtetik gorakoen munduan, erreferentziak, balioak eta jardunbideak ez dira hasieratik

informazioaren eta komunikazioaren teknologien bidez eraiki, nahiz eta geroago hartu

dituzten. Bereziki, gurasoek eta/edo irakasleek (eta, hortaz, etxean edo lanean

gazteekin harreman zuzena dutenek) agerian uzten dute belaunaldi berrietatik

bereizten dituen distantzia edo, are gehiago, amildegia.

“Sekulako etena dago nire belaunaldiko jendearen (46 urte ditu) eta egungo gazteen

artean. Egunero ikusten dut etxean zein institutuan. Liburuaren belaunaldikoa naiz,

eta, denboraldi hartan, ez zegoen IKTBrik (Informazioaren eta Komunikazioaren

Teknologia Berriak), horiek berandu agertu baitira; gazteak, berriz, haiekin jaio dira,

eta ez dute beren bizitza haiek gabe ulertzen. Gainera, erraztasun handiz erabiltzen

dituzte”



Ikusi dugunez, hasiera batean, oso elementu ukigarrietan eta, kasu gehienetan, egunero-egunerokoetan oinarrituta eraiki beharra dago zientzia eta teknologiari buruzko diskurtsoa. Diskurtso globalagoa eta elaboratuagoa geroago agertzen da.

Modu ia naturalean, Euskal Herrian bizi direnek elementu positiboak lotzen dituzte zientzia eta teknologiarekin, eta horiek guztiak AURRERAKUNTZA kontzeptuaren inguruan biltzen dira.

AURRERAKUNTZA

“Aurrerapena”

“Modernitatea”

“Bizi-kalitatea”

“Garapena”

“Etorkizuna”

“Hobekuntza”“I+G+B”

“Aukerak”

“Aurrera egiteko aukera ematen diguten berrikuntzak dira”


“Efikazia eta efizientzia da; nik garapen gisa ikusten dut”


“Gure bizitzan, irtenbide eta aukera gehiago ditugu”

Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Tresna hauek guztiak normalak iruditzen zaizkigu, baina ez gara

konturatzen zer aurrerapen ekarri duten aurreko belaunaldiekiko”Ipar Euskal Herriko herritarrak

“Produktibitatea”

“Eraginkortasuna”

“Bizitza errazten du”

“Arazoentzako irtenbidea”

Gainera, batez ere Ipar Euskal Herrian, aurrerakuntza ez da jada ulertzen gizakiak naturaren gainean duen kontrol edo menderapen gisa edo aurrerapen teknologikoaren edo garapen ekonomikoaren ondoriozko zoriontasun gisa, baizik eta beste modu batean ulertzen da aurrerakuntza, hots, ingurumena zaintzeaz, gizarte bidezkoago bat egiteaz edo gizarte garatuetan aberastasuna hobeto banatzeaz kezkatzen dena.


Herritarren artean, oro har, “zientzia eta teknologia” kontzeptuak jada elementu positiboak bazituen, ikasleen kolektiboen kasuan, irudi positibo hori askoz agerikoagoa da. Zientzia eta teknologia modu intrintsekoan gizartearen aurrerapenari lotzera jotzen dute.

Hobekuntzarekin eta aurrerakuntzarekin lotzen ditu zientzia eta teknologia ikasleen kolektiboak.

“Ezinbestekoa da hobetzeko”

Euskal Autonomia Erkidegoko natur zientziak.

“Moldaketa eta hobekuntza da”

Euskal Autonomia Erkidegoko doktoregaiak

“Hobekuntza dakar zentzu guztietan”

Nafarroako Foru Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak

“Hobekuntza dakar zentzu zabalean: izen ona,

aberastasuna, oparotasun ekonomikoa, erraztasunak...”


“Etorkizunera begiratzea da, etorkizuna da”

Nafarroako Foru Erkidegoko natur zientzietako

ikasleak

“Urrunago joateko, kuestionamendu zientifikoaz

haraindi begiratzeko eta iraganarekiko gero eta gauza

gehiago egiteko aukera ematen dute zientziak eta

teknologiak”

Ipar Euskal Herriko doktoregaiak

Euskal Herriko gizarteak zientziari eta teknologiari buruz duen ikuspegiaren ikerketa (2012)

Hasiera batean zientzia eta teknologiaren dimentsio positiboa nabarmentzeko joera egon arren, berehala azaleratzen dira kontzeptuari lotutako elementu kritiko edo negatiboak.

Gainera, ikasleen kolektiboaren kasuan, diskurtso kritikoak pisu eta irmotasun handiagoa du gainerako herritarrenak baino. Zientzia eta teknologia hobeto ezagutzen dituztenez eta kolektibo horren bizitzan presentzia handiagoa dutenez, elementu negatibo eta kritikoak gehiagotan agertzen dira, nahiz eta hasierako diskurtsoa oso positiboa izan.

Arestian ikusi dugunez, zientzia eta teknologiari buruzko diskurtso positiboa aurrerakuntzaren kontzeptuaren inguruan bildu eta antolatzen zen, eta, ondorioz, diskurtso sozial trinko eta sendoa sortzen laguntzen zuen.

Diskurtso kritikoaren kasuan, esan beharra dago kontzeptuak ez duela biltzeko joera hori, eta modu atomizatuan eraikitzen dela, hainbat elementutan oinarrituta. Diskurtso soziala aztertzeari esker, hiru kontzeptutan bil ditzakegu elementu horiek:

• Eredu sozioekonomikoa.

• Garapen zientifiko eta teknologikoaren lehentasunak.

• Teknologia berrien erabilera.

23

“Ahalmena” “Mesfidantza” “Kontsumismoa”

“Interes ekonomikoak”

“Industria militarra”

“Marketina”

“Mendekotasuna” “Gizarte akritikoa”“Lehen eta hirugarren mundua”

“Epe laburra”“Indibidualismoa” “Harreman

pertsonalak galtzea”

“Kausa-ondorioa”


• Eredu sozioekonomikoa.

Horren inguruan, aipagarria da zientzia eta teknologia kontsumoan ardaztutako gizarte baten zerbitzura daudela, eta marketinaren, komunikazioaren eta publizitatearen bidez “sozializatutako” premia berriak etengabe sortzea eragiten dutela.

Horrez gain, oso gizarte erosoa eraikitzeko arriskua hautematen da, bere premiak berehala estaltzean oinarritua eta pentsamendu akritikoa eta indibidualismoa oinarri izango dituena.

“Dena da oraintxe bertarako eta erraza, kostako ez balitz bezala. Marketina beti dabil premia berrien bila”


“Orain, ez da pentsatzen irakasten, dena egina ematen dizute, eta kito”Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Produktu berriak erosteko joera gora eta gora doa etengabe; produktu horien beharra, ordea, oso zalantzagarria da, eta, gainera, oraindik funtzionatzen duten eta

hala ere inoiz erabiltzen ez ditugun tresnaz josita ditugu armairuak. Dinamika batean harrapatuta gaude, eta ez dugu lortzen hortik ateratzea”


“Benetan ez dituzun premiak sortzen dizkizute; ni Indian izan naiz, eta hemen

ditugun gauzen erdirik ere ez dute, eta arazo berak ditugu”


“Dena da pasiboa, erraza. Horrek indibidualismo ikaragarria eragiten du; zuk dena duzu eskura, eta kito”


“Berritasunen zurrunbilo bat da, eta saltzeko besterik ez”

Ipar Euskal Herriko natur zientzietako ikasleak


Bestalde, herritar askorentzat, menderapenaren, eraldaketaren eta,

beharbada, natura suntsitzearen sinonimoak dira zientzia eta

teknologia. Energia fosilak, nuklearrak eta hidraulikoak asmatu izana

eta/edo erabiltzea mehatxu bat da ingurumenarentzat, eta hala

erakusten dute Fukushimako hondamendiak, Erikaren marea beltzak eta

atmosferara CO2 gehiago isurtzearen ondoriozko berotegi-efektuak.

Herritarrek uste dute, halaber, zientzia eta teknologia gizarte-

markatzaile bereziki estigmatizatzaileak direla ezinbestekotzat jotzen

diren edo azken belaunaldikoak diren aparatuak erosi ezin dituztenentzat

edo erosi nahi ez dituztenentzat.

“Nire gurasoek ez zuten telefonorik. Egoera horretan zeuden

gutxienetako bat nintzen, eta horrek harridura apur bat sortzen zuen

irakasleen artean, eta nire gelakideen iruzkin desatseginak eragiten

zituen”



• Garapen zientifiko eta teknologikoaren lehentasunak.

Interes ekonomikoak eta komertzialak, ahalmena, industria

militarra eta lehen eta hirugarren munduen arteko bretxa dira,

besteak beste, garapen zientifikoaren eta teknologikoaren

lehentasunak nork edo zerk jartzen dituzten galdetzean azaleratzen

diren gai batzuk. Testuinguru horretan, gizartearen interesak

aurrerapenerako motor gisa duen pisua zalantzan jartzen da.

Ikasleen kolektiboak nabarmentzen du ezen, zientzia eta teknologiaren

garapenaren bidez, iraunarazi egiten direla lehen eta hirugarren

munduen arteko desberdintasun ekonomiko eta sozialak.

Ikasleek gehien kritikatzen duten alderdietako bat da aurrerapenak eskura

dituztenen eta ez dituztenen arteko desberdintasunak sortzeko

faktoretzat hartzen direla zientzia eta teknologia.

Zientzia eta teknologiaren ikuspegi eurozentrista salatzen dute, “haiek

versus gu” iraunarazten duena eta indarrean dagoen eredu garatuan

sartu ezin direnak baztertzen dituena.

“Zientziak areagotu egiten ditu hura eskuratu dezaketenen eta ezin dezaketenen arteko desberdintasunak”


“Batzuek esango dute defendatzeko balio duela armamentuak, baina baten batek erabiliko du eraso egiteko”


“Ordaintzen dituztenentzat bakarrik dira aurrerapenak”Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Multinazionalek dute dirua, eta haiek erabakitzen dituzte lehentasunak” Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Berdin zaigu erosi dugun alkandora Taiwangoa den eta taiwandarra intoxikatu

egin den tindagaiaren berunarekin” Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak.

“Niretzat, zientzia elitismoa da”



•Teknologia berrien erabilera:

Horren inguruan, gizartea kezkatzen duten bi gai aipatzen dira batik bat.

Batetik, teknologia berriekiko hautemandako mendekotasun-sentsazioa, bai lan-esparruan, bai etxean eta harreman-esparruan. Teknologiaren “preso” sentitzen dira nolabait, eta garapen teknologikoa baino motelago joatearen sentsazioa dute; ondorioz, belaunaldi helduagoak analfabeto funtzionaltzat hartzeko arriskua mahaigaineratzen da.

“Hasi nintzenean, faxarekin egiten zen lan, eta orduak pasatzen ziren zerbait jasotzeko; orain, planoak emailez bidaltzen dizkizute, eta kito” Euskal Autonomia

Erkidegoko herritarrak

“Mendekoak gara; batzuk atzean geratzen ari dira, eta analfabeto funtzional bihurtuko dira”


“Telefono mugikorrak agertu zirenean, Bruselan bizi nintzen, eta barregarria iruditzen zitzaidan kalean telefonoz hitz egitea, edo gainerakoekiko

errespetu-falta iruditzen zitzaidan. Gogoan dut ezen, hilabete batzuen ostean, eten bat gertatu zela; izan ere, batzuetan, ez nuen jakiten

hitzordu bat jarri zutela edo azken orduan aldatu zutela. Une hartan pentsatu nuen telefono mugikor bat erosi behar nuela, isolatuta geratu

nahi ez banuen”Ipar Euskal Herriko herritarrak.

Era berean, zientziak eta teknologiak mendekotasunak eragin

ditzakete, eta, ondorioz, jarrera konpultsiboak hartzen dira, eta iPhone-a,

posta elektronikoa edo Facebook-eko orria etengabe kontsultatzeko premia

eutsiezina eragiten dute. Mendekotasun-jokabide horrek ez du zerikusirik

ikasketa-mailarekin, ezta lanbide-mailarekin ere.

“Zuk hemen erosotasunak izan ditzazun, beste norbaitek ez ditu izango,

eta hori ez dago ondo”

Nafarroako Foru Erkidegoko doktoregaiak.


Bestetik, belaunaldi gazteenei dagokienez, harreman pertsonalak

onlineko harremanekin ordezteko joera hautematen da, hau da,

komunikazioaren teknologia berriek ematen dituzten aukera handiak

bitartekari dituztela. Helduen diskurtsoak gizarte-harremanen

“desgizatiartze” gisa hautematen du hori.

“Fisikoki ez hitz egitera ohitu dira gaztetxoak”


“Gaztetxoek mugikorretik hitz egiten dute elkarrekin daudenean ere"


“Harremanen etorkizuna sarean dagoela diote, baina nik ez dut uste”


“Kontrolatuta gaituen Anaia Nagusi gisako bat da”


“Gazte asko ez dira gai benetako mundua eta mundu birtuala bereizteko”

Ipar Euskal Herriko herritarrak.

Ikasleen kolektiboak, ordea, ez ditu teknologia berriak berez elementu

negatibo gisa hautematen, errealitate digitalizatu honetan duten hazkundea

eta sozializazioa ikusirik.


Teknologia berriak informazioa eskuratzeko beste aukera gisa hartzen

dira, edo hurbilekoenekin harremanetan egoteko beste kanal gisa, eta

topa egiten da zientzia eta teknologiaren aurrerapenengatik.

Horrez gain, “onlineko nortasuna” delakoa dute, eta beren nortasun

pertsonalaren osagarri da sarean, harreman-ereduak aldatzearen

ondorioz.

“Orain, dena dago eskura”

Euskal Autonomia Erkidegoko natur zientzietako ikasleak

“Gizarte-harremanak izateko modu bat da; une bakoitzean egon da gizarte-

harremanak izateko modu desberdin bat, eta, orain, sare sozialak dira”


“Komunikazio globala ahalbidetu du”


“Munduko beste puntan dagoen batekin komunikatu ahal izateko bide bat

da; gainerakoekiko komunikazioa ahalbidetzen dute”


Hala ere, teknologia berriek arriskuak ere badituzte, ikasleen kolektiboaren ikuspuntutik.

Lehenik eta behin, teknologia berriek eskaintzen duten informazio-andanak eta haiek eskuratzeko erraztasunak arriskuan jartzen du denboraren erabilera. Aitortzen da ezen, batzuetan, teknologia berriak intentsiboki erabiltzeak denbora asko galarazten duela haiei “nolabait atxikita” egoteagatik.

“Batzuetan, goiza pasatzen zaigu Facebook-i, postari eta abarri begira, eta ez gara konturatu; ez dugu ezer egin”


“Gero eta mendekotasun handiagoa dugu mugikorrarekiko, eta denbora gehiago ematen dugu oso erabilgarriak ez diren gauzak

egiten”



Bestalde, BURBUILA TEKNOLOGIKOA nahita sortu delako ikuspegia dago, etengabe produktu berriak sortzean oinarritua. Produktu horiek, ordea, ez dute berritasun handirik ekartzen zerbitzuari dagokionez edo arazoak konpontzeari dagokionez, eta, aldiz, “azken modan egoteko beharra” eragiten dute.

“Sei hilero daude gauza berriak; asimilatzeko denborarik ere ez du ematen”


“iPhone 4 eta iPhone 5en artean ez dago alderik, baina saldu egiten digute, eta jendeak erosi egiten du”


“Berritasunen zurrunbilo bat da, eta azken aurrerapenei buruz informatzeko denborarik ere ez dut; premia berriak

sortzeko marketinak egiten duen ahalegina da”


Era berean, elkarrizketatu direnek agerian uzten dute sare sozialetan datu

pribatuak hedatzeagatik sortutako arazoa. Facebook-i esker, datu

pertsonal ugari (hala nola argazkiak, testuak eta mezu intimoak) hedatzen dira

sarean. Hedapen horrek arriskuan jar ditzake pertsonaren segurtasuna,

harremanen sarea edo lanpostu baterako sarbidea. Gazte asko ez dira arrisku

horiez erabat jabetzen, eta ondorio txarrak jasaten dituztenean bakarrik

kontzientziatzen dira, hau da, beranduegi denean.

Halaber, iruditzen zaie informazioaren eta komunikazioaren teknologia

berriek pertsonak kontrolatzeko gaitasunak areagotzen dituztela.

Zaintza-kamerak areagotzeak, kreditu-txartelak erabiltzeak, GPSak edo Google

eta antzeko bilatzaileetan pertsona batek egiten dituen bilaketek aukera

ematen diete administrazio publikoei zein enpresa pribatuei pertsona

bakoitzari buruzko datu-andana biltzeko.


Ikasleen kolektiboaren ikuspuntutik, teknologia berriek gizarte-

harremanetan dituzten arriskuei lotutako elementuak ere hautematen

dira. Sarean ehuntzen diren harremanak egiazkoak direla eta

iruzurretan oinarrituta ez daudela frogatzeko ezintasuna kritikatzen

da, batez ere adingabeen kasuan, zeinak babesgabeagoak baitira jazarpen-

eta gehiegikeria-egoeretan, besteak beste.

Kolektibo horretan, teknologia berriak erabiltzeari lotutako isolamendu-

arriskuak… ere hautematen dira.

Horrek guztiak, gainera, badirudi harreman zuzena duela kolektibo

gazteenek teknologia berriak erabiltzeagatik izan ditzaketen arriskuei buruz

prestakuntzarik ez izatearekin eta haien gurasoek seme-alabak arlo

horretan prestatzeko duten ezintasunarekin, belaunaldien artean jauzi

handia dagoelako eta, kasu askotan, aplikazio berri horiek ezagutzen ez

dituztelako.

“Aurrerapenak bi belaunaldi egin du salto, eta gurasoek ez dakite zeri egin behar dioten aurre”


“Belaunaldien arteko jauziak askoz azkarrago gertatzen dira, nire gurasoen eta nire artean, eta ni eta nire arrebaren artean (7 urteko aldea dugu), baina jada badago belaunaldien arteko jauzia, eta kanpoan uzten gaitu”


“Adinekoak beldur ziren, baina ezjakintasun-kontua besterik ez da” Nafarroako Foru Erkidegoko natur zientzietako ikasleak

“Ikasleei erakutsi behar zaie Interneten agertzen den guztia ez dela egia, eta balitekeela gezurrak egotea. Era berean, jakin behar dute ezin dituztela beren datu pertsonalak eta intimoak sarean hedatu kontu pixka bat izan gabe, haien

kalterako izan baitaiteke etorkizunean” Ipar Euskal Herriko doktoregaiak.


HERRITARREN DISKURTSO

NATURALA

3.2. Zientziak eta

teknologiak gizarteari

egiten dizkioten

ekarpenak


Gizartearen diskurtso naturala jaso ondoren, diskurtso horretan sakondu nahi izan

dugu, eta gizartearen ustez zientziak eta teknologiak gizarteari egin dizkioten

ekarpenak bildu ditugu. Kasu honetan, gainera, dimentsio ukigarriena eta

ukiezinena bereizi nahi izan ditugu.

Ukigarria denaren ikuspuntutik, Euskal Herrian bizi diren biztanleak gai izan ziren

azkar eta erraz adierazteko haien ustez zer ekarpen egin dituzten zientziak eta

teknologiak. Eta ez hori bakarrik, baizik eta, horrez gain, BIZI-KALITATEA ETA

KONFORT kontzeptuetan oinarrituta egituratu dute beren diskurtsoa.

“Dagoeneko ez dago distantziarik; Dubain nengoenean, gehiago hitz egiten nuen

gurasoekin orain baino”


“Lehen, katarro bategatik hiltzen zen jendea; orain, denerako pilulak daude”


“E-bookarekin, maleta liburuz beteta eraman gabe bidaiatu dezakegu”


“Interneti esker, zerbait noiz eta nola ikusi nahi dugun erabaki dezakegu”


3.2. Zientziak eta teknologiak gizarteari egiten dizkioten ekarpenak

AURRERAPEN MEDIKOAK

MUGIKORTASUN GEOGRAFIKOA

ETXEKO APLIKAZIOAK

INGURUMENAREKIKO ERRESPETUA

INFORMAZIORAKO SARBIDEA

IKTBak

AISIALDIRAKO ESKAINTZA ELIKADURA

BIZI-KALITATEA ETA KONFORTA

EROSOTASUNA


“Zientzia eta teknologia bizi-kalitatea dira, arazoak konpontzeko eta gure

bizi-kalitatea hobetzeko; erosotasuna”


“Zientziak eta teknologiak egiteko aukera gehiago ematen dizkigute, dena

errazten digute”


“Lehen, Erdi Aroan, 35 urterekin hiltzen zen jendea; gaur egun, ordea,

ehun urtetik gorako asko daude, eta gero eta gehiago, gainera”


“Ez dago zalantzarik zientziak eta, batez ere, teknologiak bizitza errazten

dutela eta konfort-maila igotzen dutela”



Ikusten denez, herritarrek zientzia eta teknologiari buruz duten diskurtsoa

aurrerakuntza kontzeptuan oinarrituta antolatzen da globalki, baina, ondoren, bizi-

kalitatean eta konfortean zehazten da.

Ukiezina denari dagokionez, zailtasun handiak egon dira zientzia eta

teknologiari lotutako diskurtso bat egiteko. Zientzia eta teknologia agerian

geratzen dira egunero “gauzen munduan”, gorpuztu egiten dira elementu

ukigarrietan, baina huts bihurtzen dira beren dimentsio ukiezinean.

Hasierako nahasmen-egoera horretatik abiatuta, lortu da “sasi-diskurtso” bat

egituratzea, elementu hauetan oinarritua:

• Zientziak eta teknologiak egin duten ekarpen nagusi bat izan da

historikoki sinesmen erlijiosoek hartzen zuten espazioa hartzea

gertatzen ziren gertakari esanguratsuak eta gizartearen bilakaera

bera azaldu ahal izateko. Haiei esker, parabolak eta Jainkoaren asmoak

baztertu eta ziurtasun zientifikoei egin zaie tokia.

Ipar Euskal Herriko biztanleek horri buruz uste dute zientziak eta

teknologiak babesa ematen dutela muturreko talde jakin batzuek

hedatu nahi dituzten fanatismoaren eta obskurantismoaren

aurrean, bai herrialde garatuetan, bai garapen bidean daudenetan.

Adibide gisa aipatzen dute Ipar Amerikako talde erlijioso jakin

batzuk teoria kreazionistak hedatzen saiatzen direla. Teoria horien arabera,

zentzu zabalean, Jainkoa da unibertsoaren sortzailea, eta, zentzu

hertsiagoan, Bibliaren Genesia liburuan agertzen den unibertsoaren

sorreraren kontakizunak zientifikoki eta zehatz-mehatz deskribatzen du

unibertsoaren sorrera.


• Zientzia eta teknologia, beren dimentsio ukiezinetik, “ideien munduarekin” erlazionatzen dira. Hau da, ideiak hartzen dituzte zientzia eta teknologiaren oinarritzat, baina garapen teknologikoa ideien beren aurretik doala ikusten dute. Agerian geratzen da nolabaiteko “ideien lekualdaketa” (Robert K. Merton-ek adierazitako zentzuan). Haren bidez, baliabideak diren zientzia eta teknologia helburu bihurtzen dira; horretarako, ideiak lekualdatzen dituzte, eta zientzia eta teknologiaren zerbitzura jartzen dituzte.

Herritarrek, berriz, pentsatzen dute aurrerapen zientifiko eta teknologikoek ikuspegiak zabaltzea eta ordezkaritzak dibertsifikatzea ahalbidetzen dutela, ezagutzak pilatzeari eta informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriek eskaintzen dituzten aukera berriei esker. Satelite bidezko telebistak eta, batez ere, Internetek aukera ematen diote pertsona orori munduko edozein lekutan gertatzen dena ia-ia aldi berean jakiteko. Era berean, nazioarteko komunikabide guztiak kontsultatu daitezke, eta hainbat herrialdetan sortutako ekoizpen zientifiko, literario eta artistikoaren zati handi bat eskuratu daiteke.

• Gizartearen diskurtsoan, zientzia eta teknologiaren alderdi ukiezinarekin erlazionatzen diren bi elementu sakabanatu ere agertzen dira:

• Batetik, globalizazio-prozesua: Euskal Autonomia Erkidegoan, gizarte-ohiturak, merkataritzaguneak eta joerak homogeneizatzearekin erlazionatzen da, eta hori nortasun-galeratzat hartu ohi da.

• Bestetik, informaziorako sarbidea eta hura sare sozialen bidez hedatzeko aukerak: zentzu horretan, gizarte zibila mobilizatzeko baliabide berritzaile eta eraginkortzat hartzen dira informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak. Horren harira, Egiptoko mobilizazioetan sare sozialek izan zuten garrantzia aipatzen da, Mubarakek botereari uko egitea ekarri baitzuten.


“Lasaitasun espirituala ematen du, jada ez baitago Jainkorik, ez infernurik, ez paradisurik. Bekatutik libratu gara; hemen sekulako larritasuna zuten. Zorionez,

denerako azalpena dago orain; jada ez gara gu errudunak”Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Zientziak eta teknologiak hobekuntzak ekartzen dituzte, pentsamendu zientifikoa garatzen dute, fanatismoaren aurka egiten dute, posible denaren esparrua zabaltzen

dute…” Ipar Euskal Herriko herritarrak

“Ideiak teknologien oinarri dira, eta teknologiek gizakiak zerbitzatu behar dituzte” Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

"Orain, denok berdinak gara, hemen edo Beijingen; denok berdin janzten gara, denda beretara joaten gara…”


Oro har, herritarren diskurtsoak zuen zailtasuna elementu ukiezinak zientzia eta teknologiari lotzeko, murriztu egiten dira ikasleen kolektiboaren kasuan. Haientzat, zientzia eta teknologiaren elementu ukiezinak JAKINTZAREKIN erlazionatzen dira: teoriak, hausnarketak, dogmak eta ideologiak, balioak, morala…

Zientzia eta teknologiaren alderdi ukigarriaren aurrerapenerako motor gisa ulertzen den pentsamendu kritikoarekin ere erlazionatzen dira.


“Gizakiaren ikasketa”


“Pentsamenduak, proiektuak, ikerketak… dira”


“Jakintza da, gizakiaren ezagutza”


“Emozioen zientziak dira, teknologia soziala”

Nafarroako Foru Erkidegoko doktoregaiak

Ikasleen kolektiboaren ikuspuntutik, badirudi “ideien zientziek” zentzua ematen diotela teknologiaren garapenari, hura garatzeko arrazoibide teoriko eta morala ematen baitute.

Giza eta gizarte-zientziak, batez ere filosofia, zientzia eta teknologia modernoaren oinarri gisa erlazionatzen dira, modu iraunkorrean eta denborarekin iraunaldia galdu gabe.

“Txikitatik ikasi behar da filosofia edo horrelako zerbait, globalki pentsatu behar baita; moda hori ez da pasatzen”


“Teoria filosofikoak garrantzitsuak dira munduak nola eboluzionatzen duen ulertzeko eta, jakina, zientzia eta teknologia ulertzeko”




NATURALA

3.3 Zientzia versus

teknologia diskurtso

sozialean


Zientzia eta teknologiari (kontzeptu bakar gisa) buruz dituzten iritziak eskatu zaizkie talde-dinamiketan parte hartu dutenei, baina bereiz aztertu behar izan dituzte herritarrek.

Hasiera-hasieratik, bereizi egin dituzte zientzia eta teknologia, eta ondorioztatu dute bi kontzeptu desberdin direla, baina berrelikatu egiten direla eta oso lotuta daudela.

3.3 Zientzia versus teknologia diskurtso sozialean

ETENGABEKO FEEDBACKA DAGO ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIAREN ARTEAN, BIAK BERRELIKATU EGITEN BAITIRA

“Ezagutzak teknologiak garatzeko aukera ematen du”Euskal Autonomia Erkidegoa

“Zientzia ikasketa da, eta, teknologia, sortzen dena”Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Aurrerapen teknologikoek aurkikuntza berriak ahalbidetzen dituzte”Ipar Euskal Herriko herritarrak

“Zientzia aplikatzen dugu teknologia erabiltzeko gure bizitzan” Nafarroako Foru Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak

“Zientzia eta teknologia osagarriak eta elkarren mendekoak dira; bata gabe, ez dago bestea”


Zientzia da…

• Ikerketa.• Azterketa.• Hausnarketa.• Aurkitzea.• Gure naturaren zati.• Ukiezina.

Teknologia da…

• Azterketaren ondorioa.• Zientziaren aplikazioa.• Gure eguneroko bizitza inguratzen duena.• Ukigarria.

EZAGUTZA EZAGUTZA APLIKATZEA


Bi elementuei buruz hausnartzeak aukera ematen digu ikusteko zientzia eta teknologiaren kontzeptuari teknologiak ematen diola edukia. Ukigarria den horrek, hots, teknologiak, ahalbidetzen du diskurtso soziala eraikitzea. Esan daiteke teknologiak fagozitatu egin duela zientzia eta teknologiari buruzko diskurtso soziala.

Bestalde, ordea, badago zientzia aldarrikatzeko nolabaiteko betebehar bat, hari balioa emateko betebeharra, garapen teknologikorako bide huts bat bihur ez dadin. Gainera, zientziaren aldarrikapen hori haren “garbitasunetik” dator, ezagutza bilatzetik, gizateriari erantzunak emateko duen gaitasunetik…

Zehazkiago, etengabeko jarduera kritiko bat da zientzia. Definizioz, “etengabeko zalantzan” eta administrazio publikoek, enpresa pribatuek, komunikabideek eta zientzialariek berek aurreratutako ideiak “etengabe zalantzan jartzean” oinarritzen da zientzia. Hori dela eta, ziurtasunak arrisku dira zientzialariarentzat; hark adi jarraitu behar du, eta etengabe landu behar du bere espiritu kritikoa, dogmatismoak eta ziurtasunak saihesteko, baita mundu akademikotik datozenak ere.

Era berean, diziplina-ezagutzarekin lotzen dute zientzia Ipar Euskal Herriko herritarrek: matematikarekin, fisikarekin, kimikarekin, biologiarekin eta ekonomiarekin, besteak beste. Mundu akademikoaren eta diziplinazkoak izaten jarraitzen duten eta zeharkakotasunari leku gutxi uzten dioten ikasgaiak emateko moduaren ondorio da irudikapen hori.

Elkarrizketatu direnen ustez, zientzia ez da mugatu behar zientzia “gogorretara” edo natur zientzietara, gizarte-zientziak eta giza zientziak ere zientziaren zati baitira. Izan ere, ez dago adostasunik horren gainean, unibertsitatean zientziak ikasi dituzten herritar batzuek uste baitute, adibidez, psikologia ez dela zientzia, giza adimenaren funtzionamendua interpretatzen baitu.


“Arazoa ez dago zientzian, baizik eta sortzen denaren aplikazioan” Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Zientzia purua da, izan beharra; gero, teknologia dago, nola erabiltzen dugun, zer aplikazio ematen diogun, eta hor dago arriskua”


“Bonba atomikoa litzateke aurrerapen zientifiko baten aplikazio txarraren adibide grafiko eta muturrekoena”


“Gu izatearen ondorio bat da zientzia”Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Zientzia guztiaren oinarri da, ideiak dira”Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Gizakiak jakin-min aseezina du. Norbaitek ulertzen duenean zergatik gertatzen den fenomeno bat, edo lurralde bat aurkitzen duenean, harago joan nahi du, eta ezezaguna

den hori ezagutu nahi du”


Aldiz, zientzia eta teknologiari buruzko diskurtso kritikoak teknologian jartzen du arreta nagusiki, ezagutza zientifikoari ematen zaion erabilera hartzen baitu barne.


Ikasleen kolektiboak diskurtso elaboratuagoa du ikuspuntu akademikotik:

• Zientziaren kasuan —ukiezina den horrekin lotzen da—, testuinguru historiko jakin batean komunitate zientifikoaren bermea duten jakintzen edo teorien multzoarekin erlazionatzen da. Hau da, zientziaren izaera paradigmatikoa nabarmentzen da.

“Zientzian pentsatzen dudanean, jakintzen multzoan pentsatzen dut, une honetan fenomeno sozialak, naturalak… azaltzen dituzten eta gero

gezurtatuko diren edo gezurtatuko ez diren teorietan”


“Iritsi garen bizimoduari buruzko ziurtasun teorikoak”


“Zientzia hipotesiak adieraztean datza, metodologia bat diseinatzean, haren egokitasuna aztertzeko eta ondorioak ateratzeko.

Abstraktua da”



Era berean, metodo zientifikoa erabiltzea azpimarratzen dute; horrek hipotesi bat edo batzuk planteatzea dakar, metodologia egiaztatuak erabiltzea eta hipotesi horiek baliozkotu edo gezurtatuko dituzten emaitzak lortzea.

Horrez gain nabarmentzen dituzte zientziaren izaera iraunkorra, epe ertain-luzean duen iraunaldia eta haren izaera dinamikoa, ezagutzak etengabe egiten baitu aurrera, batez ere esparru jakin batzuetan, adibidez, genetikan.

Teknologiaren kasuan, elementu zenbakarriagoa eta ukigaiagoa da. Ezagutza zientifikoaren moldaketa praktikoarekin lotzen da, baita zientzia aurreratuagoa sortzen laguntzen duten erremintak eta tresnak sortzearekin ere.

“Gauzak egiteko modua da, gauzak egiteko; ez da pentsamendua”


Zientzian ez bezala, iraungipena teknologiaren ezaugarri bereizgarri bat da ikasleentzat. Aurrerapen horiek iraunaldi mugatua dute.

“Teknologia etengabe aldatzen da, ez da geratzen. Gure irakasleak zera esaten zigun: ikasketak amaitzen dituzuenean, apunteek ez

dizuete gehiago balioko”


Halaber, azpimarratzen da teknologiak aukera ematen duela ezagutza zientifikoan sakontzeko. Hau da, teknologiak “aukera ematen du kuestionamendu zientifikoan harago joateko eta galdera berriak egiteko”.

Ipar Euskal Herriko doktoregaiak.


4.- Gai zientifiko eta

teknologikoekiko

interesa

4.1 Gai zientifiko eta

teknologikoen erakargarritasun

soziala


teknologikoek interes soziala

piztea eragiten duten faktoreak

45

4.

kap

itu

lua


Kapitulu honetan, gai zientifiko eta teknologikoek pizten duten interes

soziala aztertzen da.

Horretarako, ikertuko da zer alderdi jakinek ematen dioten atentzioa

gizarteari eta zer faktorek eragiten duten gai zientifiko eta teknologikoek

haren interesa piztea.



teknologikoen

erakargarritasun soziala


Gai horiekiko interes zuzena edo kontzientea oso lotuta dago gai zientifiko eta teknologikoetan duten prestakuntza-mailarekin eta lanean haiekiko duten lotura-mailarekin.

Prestakuntza zientifiko-teknologiko handia dutenek eta/edo eremu horri lotutako lanbide bat dutenek interes-maila handia izaten dute oro har, baina, batez ere, beren lanari lotutako eremuei dagokienez. Gainerakoek eliteei lotuago ikusten dituzte gai horiek, eta haiek ulertzeko nahikoa gaitasun dutenekin ere lotzen dituzte.

Oro har, zeharkako interesa edo interes inkontzientea dago zientzia eta teknologiari lotutako gaiei buruz, gizakien eguneroko bizitzaren zati diren alderdiei baitagozkie. Beraz, Interneti, sare sozialei, etxeari, aisialdiari, garraioari eta abarri lotutako gai zientifiko-teknologikoak eguneroko elkarrizketetan agertzen dira, baina ez beren izaera zientifiko eta teknologikoagatik.

Diskurtsoan sakondu ondoren, agertzen dira interes orokorrekotzat hartzen diren alderdi batzuk, eta horien aurrean entzute-jarrera aktiboagoa dutela adierazten dute Euskal Herriko biztanle gehienek:

4.1 Gai zientifiko eta teknologikoen erakargarritasun soziala


4.1 Gai zientifiko eta teknologikoen erakargarritasun soziala

HERRITAR GUZTIEN INTERESA PIZTEN DUTEN GAI ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOAK:

OSASUNA

INGURUMENA

ELIKADURA-SEGURTASUNA

ENTRETENIMENDUA

EREDU EKONOMIKO ETA SOZIALA

IKTBak

Ikus daitekeenez, osasunari lotutako gaiek pizten dute gizartearentzat

erakargarritasun eta interes handiena. Osasunaren kontzeptu zabalaren

barruan, alderdi hauek interesatzen zaizkie herritarrei, besteak beste: Alzheimerra,

minbizia, minusbaliotasuna, bizi-itxaropena, hiesa…

Bestalde, interes handia du gizarteak ingurumenarekiko errespetuari eta

energia berriztagarriei lotutako guztian ere. Era berean, elikadura-segurtasunari

lotutako guztia ere interesatzen zaie, eta, kasu honetan, genetikoki aldatutako

organismoetan jartzen du arreta diskurtsoak, batez ere Ipar Euskal Herrian.


Eredu ekonomiko eta sozialari lotutako gaiek ere interes handiagoa piztu

dute Ipar Euskal Herriko biztanleengan.

Azkenik, informazioaren eta entretenimenduaren teknologia berriak

kokatzen dira azken postuan; izan ere, nahiz eta egunerokoan presentzia sozial

handia izan, gainerakoek baino garrantzi txikiagoa dute.

“Zelulen gaiarekin, giza genomarekin eta abarrekin zerikusia duen guztia

interesatzen zait niri”


“Txundituta geratu nintzen Punseten programarekin, energia berriztagarriei buruz

hitz egiten zuenarekin ; aurrerapen mordoa dago eremu horretan”


“Aurkikuntza zientifiko jakin batzuk interesatzen zaizkit, adibidez, GEOak. Beren

arauak nekazariei zein kontsumitzaileei ezartzen dizkieten multinazional handiek,

hala nola Monsantok, duten gero eta botere handiagoa agerian uzten duten

artikulu batzuk irakurri ditut”


“Egungo eredua ez da bideragarria epe ertainera eta luzera, eta krisi honek aukera

bat izan behar du horretaz jabetzeko eta hori errotik aldatzeko. Bestela, krisian

barneratzeko arriskua hartuko dugu, Europako beste herrialde batzuek bezala,

hala nola Greziak, Portugalek eta Espainiak berak”



Ikasleen kolektiboan, aldeak daude interesguneen kokapenean eta lehentasunean.

Ikasleen artean, teknologia berriak eta entretenimendua dira interes handiena

pizten duten alorretako bi, eta AISIALDIAREN kontzeptuaren bidez elkarri modu

naturalean lotuta daudela jotzen da.

Aisialdia, gaur egun, eta, batez ere, gazteenen artean, ez da ulertzen teknologia

berririk gabe. Sare sozialak, bideojokoak, 3Dko zinema, Internet, musika… hori

guztia zientzia eta teknologiarekin lotuta dago, eta aztergai den kolektibo horren

interes nagusietako bat dira.

Elementu horiez gain, badirudi bereziki interesatzen zaizkiela zientzia eta

teknologiari lotuta dauden eta berehalako eta epe laburreko onurak dituzten

elementuak, eta gehiago kostatzen zaie eremu abstraktuagoetan jartzea interesa.

51

IKASLEEN INTERESA PIZTEN DUTEN GAI ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOAK:

OSASUNA

INGURUMENA

ELIKADURA-SEGURTASUNA

ENTRETENIMENDUA

EREDU EKONOMIKO ETA SOZIALA

IKTBak Aisialdia


“Teknologia, aparatu mugikorrak, Google, ordenagailuak eta ordenagailuei lotutako

guztia interesatzen zaizkigu, baina baita beste gauza batzuk ere: elikagaien

manipulazioa, komunikazioa, garraioa, makinen diseinua…, hori guztia interesgarria da”


“Mundua nola aldatzen den; teknologia berriak nola aplikatzen diren munduan, batez

ere komunikazioaren teknologia berriak; gizartean zerk duen eraginik zuzenena; tira,

medikuntzak eragin handiagoa du, baina…”

Nafarroako Foru Erkidegoko natur zientzietako ikasleak.


4.2- Gai zientifiko eta

teknologikoek interes

soziala piztea eragiten

duten faktoreak


Herritar guztien interesa zer gai zientifiko eta teknologikok pizten duten jakin ondoren, horren arrazoiak edo faktoreak azalduko ditugu.

Horretarako, galdera honi erantzuten saiatuko gara: noiz erakartzen du gizartearen interesa zientzia eta teknologiaren esparruarekin lotutako gai batek?

• Aurkikuntza garrantzitsu bat gertatzen denean eta oihartzun handia duenean.

““Hau itzela da!” esaten duzunean”


• Kontuak berez dilema moralak, etikoak edo erlijiosoak planteatzen dituenean.

“Teoriei aurka egiten zaienean, eta esaten denean “hau ez da guk uste genuen bezala””


• Bistako erabilera soziala duenean.

“Medikuntzako aurkikuntzak, bizitzak salba ditzaketenak, denoi interesatzen zaizkigu” Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

• Gure etorkizunari eragiten dionean, eta, batez ere, gure seme-alabenei.

“Klima-aldaketa eta ingurumena, gure seme-alabengatik” Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

• Hondamendi bat edo beldurra edo larritasuna eragiten duen egoera bat gertatzen denean.

“Hondamendiak interesatzen zaizkigu larritu egiten gaituztelako, gugan eragina dutelako”


4.2 Gai zientifiko eta teknologikoek interes soziala piztea eragiten duten faktoreak


Era berean, Ipar Euskal Herrian, gai zientifiko eta teknologiko jakin batzuekiko

interesak lotura du amestu ahal izatearekin.

“Aurkikuntza eta espedizio jakin batzuek, hala nola Ilargira bidaiatzeak edo

etorkizun gutxi-asko urrunean Martera bidaiatu ahal izateak ametsarazi egiten

didate”


Batzuek haurtzaroan irakurri dituzten liburuekin, marrazki bizidunekin eta

zientzia-fikziozko komikiekin lotzen dituzte alderdi horiek, oro har, Tintinen

abenturen irudiarekin eta, bereziki, “Tintin espazioan” komikiarekin.

Beste batzuek pentsatzen dute zientzia eta teknologia interesgarriak direla

erantzunak emateko gai direlako edo, behintzat, gaur egun errealitatea

hautemateko eta aztertzeko modu berriak ematen dituztelako. Bereziki

baloratzen dituzte zatituegi agertzen den errealitate bati koherentzia ematen

dioten ikuspegi globalak.


Doktoregaien kolektiboak zientzia eta teknologiarekiko interesa baldintzatzen duen beste elementu bat adierazten du: BEHARRA. Kolektibo horren kasuan, ezinbestekoa dirudi beren ikerketa-alorraren inguruko azken aurrerapenekiko, aldaketekiko eta aurkikuntzekiko interesa izatea, beren jakintza-eremuan “eguneratuta” egoteko.

“Ni informatikan…, alor horretan beti egon behar da gauzak begiratzen; etengabe ateratzen dira. Inoiz ezin zaio begiratzeari utzi”


“Nire eremuan, zientziak hartzen duen guztia teknologiak ere hartzen du; eguneratuta egon behar da, biak lotuta baitaude”


“Tesia egiten igarotako urte hauetan, prestatu eta interesatu egin naiz, eta oso esparru desberdinetan balio duten eskumenak hartu ditut”


AZKEN BATEAN, JENDEAK IKUSTEN DUENEAN ZUZENEAN ERAGIN DIEZAIOKEELA.

“Zerbaitek mesede edo kalte egin badiezaguke, interesatu egiten zaigu. Gure bizitzan eragina badu, interesatu egiten

zaigu”Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Bakoitzari bere inguruan eragina duena interesatzen zaio” Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Gai zientifiko eta teknologikoak interesgarriak dira, baldin eta gure eguneroko bizitzan zuzeneko eragin nabarmena badute. Komunikazioan, garraioan, osasungintzan edo

ingurumenean eragina duten teknologiek eragin zuzena dute gugan; bonobo tximinoen DNAri buruzko azken

ikerketek, aldiz, ez dute eraginik gugan” Ipar Euskal Herriko herritarrak


Ipar Euskal Herriko ikasleek zientzia eta teknologiarekiko duten interesa

azaltzeko aipatu duten faktoreetako bat da teknologia berriak nonahi

daudela eta zaila dela haietatik aldentzea.

“Zientziaz eta teknologiaz inguratuta bizitzen ohitu gara, eta aparatu

elektroniko eta informatikoak gure eguneroko bizitzaren zati dira. Zaila da

LTDrik gabeko, ordenagailu eramangarririk gabeko, smartphonerik gabeko

edo tableta digitalik gabeko bizitzan pentsatzea”


Bestalde, aurkikuntza zientifiko eta/edo teknologiko baten izaera

“ezezagunari” eta “bakanari” lotuta egon daiteke ikasleen interesa.

Adibidez, ikerketa batek frogatu du britainiarrek beren bizitzako sei

hilabete ematen dituztela eguraldiaz hitz egiten, hots, 49 minutu urtean;

frogatu du, halaber, Mozart entzuteak ez duela pertsona argiago egiten.

Bakanak direnez, eta, hortaz, arautik ateratzen direnez, informazioen eta

datuen etengabeko fluxuan murgilduta dauden gazteen arreta pizten dute.

Azkenik, informazio zientifiko eta teknologikoaren izaera ludiko eta

dibulgatzailearen interesa azpimarratzen dute.

“Administrazio publikoek jendea zientzia eta teknologiara hurbiltzeko

ahalegina egin dute zientzien museoak sortuz, izaera ludikoa eta praktikoa

baitute. Halako museoak ugaritu egin dira, agintariak konturatu egin

baitira jendeak, oro har, eta, bereziki, gazteek, gero eta interes txikiagoa

zutela gai horiekiko. Gazteei zientzia eta teknologiarekiko interesa pizteko

modu bakarra da”

Ipar Euskal Herriko gizarte-zientzietako ikasleak.


5.- Zientzia eta

teknologiaren egoeraren

balorazioa

5.1 Jasotako heziketa

zientifikoaren balorazioa

5.2 Zientzialari-lanbidearen

balorazioa

5.3 Zientzian eta teknologian

inbertitzeko politiken balorazioa

5.

kap

itu

lua


Hurrengo orrialdeetan, gizarteak zientzia eta teknologiaren egoeraren

inguruan dituen ikuspegiak aztertzen dira.

Zehazki, hiru elementu bereizi baina estuki erlazionatutan jarriko da arreta:

Jasotako heziketa zientifikoari buruzko ikuspegia.

Zientzialari-lanbidearekiko diskurtsoa: egungo egoera eta etorkizuneko

itxaropenak.

Zientzian eta teknologian egiten den inbertsioari eta eragile

esanguratsuek alor horretan duten zereginari dagokienez egiten den

balorazioa.


5.1- Jasotako heziketa

zientifikoaren balorazioa


Euskal Herriko biztanleen ikuspuntutik, garrantzitsua da xehetasun bat ematea jasotako heziketa zientifikoa eta teknologikoa baloratzen hasi aurretik, eta hezkuntza-sistemak berak zientziarekiko harremana errazten duen moduarekin du zerikusia.

• Hasiera-hasieratik, zientziak (zientzia puruak, natur zientziak eta zientzia aplikatuak) edo letrak (gizarte-zientziak eta giza zientziak) hautatu beharrarekin bizi dira ikasleak, eta bakoitzak hautatzen duen bideak nabarmen baldintzatuko du zientzia eta teknologiarekin izango duen harremana.

• Beraz, zientzia eta teknologiarekiko bi harreman-bide ezartzen dira:

5.1 Jasotako heziketa zientifikoaren balorazioa

GIZARTE-ZIENTZIAK IKASI DITUZTENEK ZAILTASUNAK DITUZTE BEREN BURUA ZIENTZIA

ETA TEKNOLOGIA CONTINUUMARI LOTUTA DAGOELA HAUTEMATEKO

“Bi gehi hiru berdin bost, baina, gizarte-zientzietan…”Euskal Autonomia Erkidegoa

“Zientzia enpirismoa da; bestela, filosofia da”Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Gizarte-zientziak zientziak dira, baina ez dute teknologiarik sortzen”


“Zientziak” ikasi dituztenek…

• Zientzia eta teknologiarekin harreman zuzena dutela ikusten dute.• Beren prestakuntza metodo zientifikoari lotuta dago.

“Letrak” ikasi dituztenek…

• Zientziarekin duten harremana ez dute oso garbi ikusten.• Beren diziplinetako ezagutza ezin da praktikara eraman teknologia-eran.


•Ikuspegi hori barneratuago dago oraindik ikasten ari direnen artean, eta erakusten du “letren” tradizioak eta "zientzien" tradizioak harreman-mota desberdina dutela gaur egun ere zientzia eta teknologiaren kontzeptuarekiko.

“Zientzietako” ikasleak…

“Mota guztietako arazoak (osasunekoak, aparatu teknologikoak…)

konpontzeko bidea da; gertatzen dena behatzen da, eta tresnak

aplikatzen dira”


“Inguruneari buruzko ezagutzen multzoa da, enpirikoa da;

matematika, fisika, kimika…”


“Artea ez da zientzia, baina beharrezkoa iruditzen zait”


“Zientzia egia bihurtzen denean, jada ez da zientzia, sinesmen-

multzo bihurtzen baita”



“Letretako” ikasleak…

“Gizarte-zientziak sakonagoak dira, maila komertzialean ere hala

izan arren; gizarte-zientziek gizakia ikasten dute, gizakiaren historia”


“Hizkuntzaren kultura, ideologiak, herrialde bakoitzeko ohiturak,

emozioak, aldez aurretik pentsatutako ideiak, aurreiritziak… ere hor

daude”


“Zientzia metodo zientifikoan oinarritutako jakintza-multzo bat da”


“Zientzia egia bilatzea da; kontzeptuak, teoriak eta metodoak

eginez, zientzialariak fenomenoen logika ulertzen saiatzen dira, hura

azaldu ahal izateko”



Bestalde, “zientzien” edo “letren” ikuspegia alde batera utzita, oro har uste da

zientziako eta teknologiako prestakuntza funtsezkoa dela, bai garapen

profesionalerako, bai garapen sozialerako.

• Lan-ingurunean zientzia eta teknologia nonahi daudela hautematen

da; ondorioz, langileek etengabeko prestakuntza behar dute, birziklatu egin

behar dute… beren zereginak ondo betetzen jarraitu ahal izateko. Bestalde,

etengabe aipatzen da zein azkar eboluzionatu duten lanpostuek, batez ere

eskura dagoen teknologiaren ikuspuntutik.

“Teknologiaren ikuspuntutik, ez dago konparaziorik nola egiten zen lan duela

15 urte, eta nola egiten den lan orain. Makinekiko mendekotasuna, ordea,

gero eta handiagoa da. Lanean, ezinbestekoa da ordenagailua;

ordenagailurik gabe, ez dago zer eginik”


• Ingurune soziala ere zientzia eta teknologiari oso lotuta dagoela

hautematen da; izan ere, teknologia berriak erabiltzeko eta haiekin

elkarreraginean aritzeko gutxieneko ezagutzak eta gaitasunak ez dituztenei

“analfabeto funtzional” deitzen zaie. Teknologikoki alfabetatuta egotea

beharrezkotzat jotzen da gaur egun pertsona bat egungo ingurune

sozialean osoki integratuta dagoela esan ahal izateko. Hori dela eta,

bizitzako ikasketa-esperientziaren bat azpimarratzen da, adinekoek

teknologia berriak erabili ahal izatea helburu duena.

“Belaunaldi batzuk sozializatu egin dira teknologia berrietan, eta haientzat

oso erraza da teknologia horiek erabiltzea; beste belaunaldi batzuei, berriz,

arrotza eta konplikatua egiten zaie, eta zailtasunak dituzte haiek ulertzeko,

erabiltzeko…”



Talde-dinamiketan parte hartu dutenek jasotako prestakuntza zientifiko eta

teknologikoari buruz duten oroimenari dagokionez, atributu hauek jar dakizkioke:

“Oso prestakuntza orokorra izan da beste herrialde batzuekin alderatuta.

Beste leku batzuetan, gehiago espezializatzen dira eremu jakin batean”

Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak.

“Orain hasi dira eskoletan umeen interesa pizten zientziarekiko eta ikerketarekiko”

Nafarroako Foru Erkidegoa.

“Eskolak oso teorikoak ziren, eta abstrakzio-maila altua zuten. Zehaztasun

handiagoak aukera emango zigun esperientziak eta ariketa praktikoak egiteko,

aktiboki esku hartu eta pertsona gisa errealiza gintezen. Hori ez zenez horrela, ez

genuen ulertzen egiten genuenaren zentzua”


65

Teorikoa Akademikoa Abstraktua Errenazentista

Ez oso espezializatua

Ez oso laborategikoa

Enpresara orientatu

gabea

Baliabide tekniko

mugatuak

Ez da pentsatzen, galdetzen eta

argudiatzen irakasten

Pentsamendu kritikoa sustatzetik urrun

“Zer zentzu zuen ekuazioak egiteak?


Ikus daitekeenez, jasotako prestakuntza zientifiko-teknikoari buruzko

diskurtsoa kritikoa da, eta diskurtso hori jasotako prestakuntza akademikora luza

daitekeela jotzen da. Kontuan izan behar da pertsona batentzat oso zaila dela bere

prestakuntza zientifiko-teknikoa bere prestakuntza orokorretik bereiztea, eta

adierazten duena jasotako prestakuntzaren oroitzapen orokorra dela.

Bestalde, jasotako prestakuntzak bere alde positiboa ere badu, hots, bere izaera

“errenazentista” edo integrala, ikasleei tresnak ematen baitizkie kultura

orokor sendoa eta balioaniztasun handiagoa izateko. Haren izaera

errenazentistaz haraindi, pentsatzen da jasotako prestakuntza zientifiko eta

teknologikoak arrazoitzen eta beren pentsamendua egituratzen irakatsi diela. Egin

dituzten ikasketak egin dituztela ere, arrazonamendura eta logikara jotzen ikasi dute

arazo bati aurre egiteko.

“Tira, nik uste dut ikuspegi orokor bat ondo dagoela, pentsatzen ikasteko”


“Gaitasun fisikoa eta mentala dituen jendea behar dute enpresek. Egia da gero

espezializatu egin behar dela, baina alde errenazentistago bat ez dator gaizki”


“Arrazonamendu zientifikoaren oinarriak barneratu ditugu. Hark egiten duena da hipotesi bat planteatu, gero adierazle bihurtuko dena, eta hura errealitatearekin

alderatu, errealitatearekin bat datorren ala ez zehazteko” Ipar Euskal Herriko herritarrak


Ipar Euskal Herriaren kasu zehatzean, herritarrek eskola-elite batekin lotzen

dituzte zientzia eta teknologia.

Horrez gain, desberdindu egiten dituzte unibertsitateak eta eskola

handiak, eta hori da Frantziako hezkuntza-sistemaren

espezifikotasunetako bat. Unibertsitateetan, batxilergoa duen edozein

ikasle sar daiteke, eta klase ertainak hartzen dituzte; eskola handiak,

berriz, oso selektiboak dira, batez ere sartzean; maila altua eskatzen dute

zientzian eta teknologian, eta klase aberatsetatik datozen ikasleak hartzen

dituzte.

Izan ere, Frantziako hezkuntza-sistemak balio handiegia ematen die gai zientifikoei

bere curriculumean, institutuko ikasle onenak batxilergo zientifikora bideratzen

baitira sistematikoki, ospe hobea baitu gizartean. Filosofiagatiko edo letrengatiko

bokazioa azaldu arren, irakasleek, orientazio-aholkulariek zein gurasoek batxilergo

zientifikora bideratzen dituzte, ospe hobea baitu eta hortik pasatu beharra baitago

herrialdeko eliteak ateratzen diren eskola handietarako prestaketa jaso ahal izateko.

Hezkuntza-sistemaren hierarkizazio nabarmen hori oso barneratuta dute

ikasleek, batez ere ikasketa zientifikoak egin ez dituztenek; beraz, bigarren mailako

ikasletzat hartzen dira, ezin izan baitute ondoen baloratutako prestakuntzan, hots,

prestakuntza zientifikoan, sartu.

Zientzia eta teknologiarekiko interes urria, berriz, ikasleek —batez ere, bigarren

hezkuntzan— izan duten aurretiko esperientziaren ondorio da. Izan ere, irakasle

askok ematen dituzte esperimentaziorako eta eztabaidarako leku gutxi uzten

duten maisu-eskolak. Irakaskuntzak lehentasuna ematen dio memorizatzeari

ulertzearen kaltetan, programen astuntasunak leku gutxi uzten baitie ariketa

praktikoei.

“Ikasle ona nintzen, eta, beraz, batxilergo zientifikoa egin nuen. Matematika eta, oro

har, zientziak gustatzen zitzaizkidan, baina, momentu batera iritsita, ez nuen ikusten

zer zentzu zuen integralak, diferentzialak… egiten ikasteak. Irakasleek ez zigutenez

azaltzen nork eta noiz asmatu zituen eta zertarako balio zuten, zientziak utzi eta

enpresa-ikasketak egitea erabaki nuen”.



Aldiz, Ipar Euskal Herriko herritarrek positiboki baloratzen dute lehen hezkuntzan jasotako prestakuntza, hain justu, leku gehiago uzten dielako ariketa praktikoei, esperimentazioei eta alderdi ludikoari. 1992ko Fisikako Nobel Saridunak bultzatutako La main à la patte esperientzia “Hands on” programaren Frantziako bertsioa da. Lehen hezkuntzan zientziak beste modu batera erakustea bultzatu nahi du ekimen horrek, esperimentazioan eta ikuspegi ikertzailea ulertzean oinarrituta. Programa horrek estaldura handia izan du komunikabideetan.

Ikasleen kolektiboak elementu hauek azpimarratzen ditu:

•Gehiegizko prestakuntza teorikoa eta gabezia praktiko nabarmena

errepikatzen dira gehien diskurtsoan.

“Duela 20 urte hasten ginen ikasten, eta dena teoria; bukatzen genuenerako,

horrek jada ez zuen ezertarako balio”


•Lan-mundurako orientazioa ez da nahikoa.

“Proiektua egin behar dut; 5 urte daramatzat ikasten,

eta ezer egin izan ez banu bezala da”


“Alferrikako gauzak sartzen dizkigute buruan, motor batek nola funtzionatzen duen

edo egoera jakin batzuetan nola jokatu erakutsi ordez”


“Nire ikasketetan, “informatikaren hastapenak” izeneko ikasgaia dut, eta Word,

Excel eta PowerPoint erabiltzen bakarrik irakasten digute”



• Ikasleen pentsatzeko, ondorioztatzeko eta ulertzeko gaitasuna ez

da sustatzen, eta, horrenbestez, haien espiritu kritikoa eta jakin-

mina ere ez.

“Jendeak ez du hausnartzen, ez ditu gauzak zalantzan jartzen, ez daki

eztabaidak planteatzen. Oso maila baxua ikusten dut”


“Gizarte-zientzietan, sekulako defizita eta hutsuneak daude; ez dute

pentsatzen irakasten”


“Nire eskola-curriculumean, ia ez dugu eztabaidatu kezkatzen gaituzten

gaiez, hala nola transgenikoez, energia nuklearraz eta berokuntza

globalaz; ez da modu irekian eztabaidatzen"



• Nahiz eta Bolonia Planak Euskal Autonomia Erkidegoko eta

Nafarroako Foru Erkidegoko ikasleen ustez prestakuntza

praktiko handiagoa izan, badirudi ikasketen espezializazio

profesional handiagoaren alde egiten duela. Pentsatzen da

prestakuntza elementu utilitaristago bat bihurtzen duela, eta

arriskuan jar dezakeela eskari txikiagoa duten unibertsitate-

ikasketen biziraupena.

“Orain, Bolonia Planarekin, are gehiago galduko da ikuspegi globala; zure

alor zehatzari buruz bakarrik jakingo duzu, eta besterik ez”

Euskal Autonomia Erkidegoko doktoregaiak.

“Nire prestakuntzan, mikrobiologia eta hiri-soziologia ikasi ditut, baina

titulazio bikoitza dudalako; hori, ordea, ez da ohikoena, diziplinak oso

estankoak baitira”


• Prestatzeko interes-falta irakasleen aldetik. Unibertsitate-

ingurunetik interesatzen zaie, gehienbat, beren alorrean ikerketak

egitea, eta ikerketa-lanekin jarraitzeko “baldintza” gisa

bakarrik ikusten da irakaskuntza. Egoera horren ondorioz,

ezagutza teorikoak zein praktikoak transmititzeko motibazio gutxi

duten unibertsitate-irakasleen belaunaldi bat sortu da.

“Unibertsitateko irakasle askok ikertu egin nahi dute, baina ez dute aldi berean ikertzaile eta irakasle izan nahi. Agian, asko dakite beren gaiari buruz, baina ez

zaie irakaskuntza gustatzen; orduan, ez dituzte eskola onak emango” Nafarroako Foru Erkidegoko doktoregaiak

“Nire tesi-zuzendariak ez dit inoiz esan elkartu egin behar dugunik, eta ez du inoiz ikusi idatzi dudan ezer”



• Ez dago unibertsitateetan sortzea, ikertzea eta ikerketa-gaitasuna

hobetzea sustatuko duen komunitate zientifikorik.

“Makroekonomia egiten dutenak beren kasa dabiltza, mikroekonomia egiten dutenak ere bai, eta, historiakoak, zer esanik ez”


“Faltan botatzen dut nire lan-esparruko komunitate zientifiko-tekniko

bat”


“Elkarreragin txikia dago sail bereko pertsonen artean; horrek unibertsitatearen potentzialtasuna geldiarazten du”


Ipar Euskal Herrian ikusten denez, gai zientifikoak eta teknologikoak ematen

dituzten irakasleek batzuetan ez dute nahikoa prestakuntza akademiko,

lehen hezkuntzako irakasleek zientifikoak ez diren ikasketak egin baitituzte, eta

haietako askok ez baitute gai horretako lanbide-heziketarik jaso. Bigarren

hezkuntzan ere, diziplina-prestakuntzarik jaso ez duten eskola batzuk eman behar

izaten dituzten irakasle batzuek. Lehen hezkuntzan, metodo zientifikoaren muina

transmititu behar dute irakasleek, eta beren ikasleen interesa eta gogoa piztu. Alor

horretan nahikoa ezagutza ez dutenean, ordea, zailtasunak dituzte halako zeregin

bat betetzeko.

Irakasleak, funtsean, beren ikerketa-jardueraren arabera ebaluatzen dira,

ez eskola emateko eta ikasleen interesa pizteko gaitasunaren arabera, eta

horrek handitu egiten du arazoa. Horregatik gertatzen dira ikasketa-uzte eta eskola-

porrot ugari unibertsitate-ikasketetako lehenengo urteetan. Prestakuntza

pedagogikoa are beharrezkoagoa da diziplina zientifiko eta teknologikoetan, oro har

zailak izaten baitira, eta ikasleek gai horietan lortzen dituzten emaitzak izaten dira,

askotan, beren eskumen globalak ebaluatzeko irizpide orokorra, eta horrek

larritasuna eragiten die ikasleei eta beren gurasoei.


Ipar Euskal Herrian, ikasleek prestakuntza-sistemari dagozkion elementu

adierazgarri batzuk azaleratzen dituzte, jasotzen duten prestakuntza zientifiko-

teknologikoan eragina dutenak.

• Adierazten da prestakuntza-sistema zurrunegia eta tradizionalegia

dela, doktrina klasikoetatik ateratzea kostatzen zaiola, eta ematen

diren ikasgaietan berritzea zailtzen duela.

“Gogoan dut ezen, eskola batean, irakasleari galdetu niola ea

patologia hori zaintzeko agindu ote zitekeen homeopatian oinarritutako

tratamendu bat. Irakaslea barrez hasi zen, eta bakarrik erantzun zidan homeopatia

ez zela zientzia bat, eta, beraz, ezin zela aintzat hartu”


• Bestalde, sistemak ez du errazten irakasleen artean informazioa

trukatzea edo elkarrekin ikastea, eta are gutxiago lizeo

desberdinen artean; ondorioz, elementu estanko bihurtzen dira, eta

hazteko eta berritzeko gaitasun mugatua dute.

“Irakasleak eta haien diziplinak ia ez datoz bat beren artean, eta lehen

hezkuntzan eta beheko bigarren hezkuntzan (ikastetxean) dauden

zeharkako proiektuak erabat desagertzen dira lizeoan”




NATURALA

5.2 Zientzialari-

lanbidearen balorazioa


Eskema honetan irudikatzen da nola ikusten den zientzialari-lanbidea:

Elementu horiek kontuan izanik, erabat bokaziozko lanbidetzat hartzen da zientzialari-lanbidea.

“Inor ez da zientzialari egiten aberasteko, hori argi dago”


“Nire lagun batek bost urte eman ditu oporrik gabe, oso gutxi irabazten eta ikerketa-bekekin lanean”


“Futbolariak, abeslariak… denek ezagutzen dituzte; zientzialariak, berriz, ez ditu ia inork ezagutzen”


74

Euskal Herrian hautematen da zientzialari-lanbideak estatusa eta ospea galdu dituela gizartean. Testuinguru sozial horretan, aktoreek, abeslariek eta futbolariek askoz ospe, balorazio eta aintzatespen handiagoa izaten dute.

Bestalde, haien lan-baldintzak ere ez direla onenak pentsatzen da, baizik eta gehienek ezegonkortasun- eta ziurgabetasun-egoeran lan egiten dutela, beken oso mende.

5.2. Zientzialari-lanbidearen balorazioa

Herritarrek honela ikusten dute zientzialari-lanbidea…

“FRIKI” SAMARRAK

DIRA

EZ DAUDE BALORATUTA

EZ DUTE OSPERIK

GIZARTEAN

ITZALETAN, EZEZAGUNAK

DIRALAN-BALDINTZA EZEGONKORRAK

DITUZTE

EZ DUTE OIHARTZUNIK

KOMUNIKABIDEETAN

BOKAZIOZKO LANBIDEA – NORBERAREN APUSTUA


Gainera, egoera hori ez dutela bidezkotzat jotzen adierazteko betebeharra dutela iruditzen zaie Euskal Herriko biztanleei, baina bakoitzak bere aldetik adierazten du, eta “izan beharraren” kontzeptuan oinarrituta. Hau da, nik, indibidualki, zientzialariekiko dudan miresmen pertsonala azaltzen dut, eta adierazten dut errespetua eta aintzatespen publikoa eta ekonomikoa merezi dutela, baina errealitateak edo “izatearen kontzeptuak” agerian uzten du ikuspegi kolektibo edo sozialetik ez dutela aintzatespen publikorik eta ekonomikorik, zientzialari-lanbideak dakartzan onura sozialak ez baitira ikusten.

Halaber, herritarrek aitortzen dute asko hunkitzen dituztela zientzialariek ikertzaileak direla esaten zaienean.

“Mundu zientifikoa eta teknologikoa ezezaguna da askotan, eta jendea liluratuta geratzen da molekula bat, material baten propietatea edo aztarna arkeologiko bat

aurkitzeko urteak ematen dituzten pertsona horiekin. Ez dira konturatzen zientzialari

onak eta txarrak daudela. Jende askok ezin ditu zientzia eta teknologia menderatu, eta nolabaiteko miresmena azaltzen dute ulertezinak iruditzen zaizkien gaiak lantzen

dituzten ikertzaile horiekiko” Ipar Euskal Herriko doktoregaiak.

Bestalde, pentsatzen da zientzialariak egoera horren erantzule direla hein batean, ez

baitute nahikoa ahalegin egiten beren lanen emaitzak modu ulergarrian

jakinarazteko eta dibulgazioa bigarren mailako jarduera iruditzen baitzaie. Ez

dutenez esku hartzen eztabaida publikoan eta gizarte zibiletik urrundu egiten direnez,

ez dute lortzen gizartearengana hurbiltzea, eta nahiago dute beren “marfilezko

dorrean” babestu, non ahal dela beraien artean —eta, batzuetan, beraien artean

bakarrik— komunikatzen diren.

Ez da argi ikusten gizartearentzat duten erabilgarritasuna. Gizarteak argi dauka

zein diren mediku edo ingeniari baten zereginak, baina ez da gauza bera gertatzen

ikertzaileekin.

“Jendeari kosta egiten zaio zientzialariak kokatzea, zer egiten duten ulertzea eta egiten dutenaren erabilgarritasuna ulertzea, batez ere, ez badira unibertsitatetik pasatu.

Unibertsitate-ikasketarik egin ez duten nire senideek ez zuten ulertzen zer egiten nuen, eta gaitzesgarria iruditzen zitzaien nire adinean oraindik ikastean egotea ‘benetako’ lan

bat egin ordez” Ipar Euskal Herriko doktoregaiak.


Karrera zientifiko bat egiteko Euskal Herriak eskaintzen dituen aukerei buruz galdetzean, berriz, mugatuak direla adierazten da oro har. Bi argudio ematen dira ikuspegi hori azaltzeko:

• Batetik, oro har uste da talentu askok egiten dutela ihes, esaterako, Alemaniara edo Estatu Batuetara, han baloratu egiten baitituzte sozialki eta ekonomikoki beren lanagatik.

• Bestetik, pentsatzen da krisi ekonomikoak murriztu egin dituela lanpostuak, diru-laguntza publikoak, inbertsioak…; azken batean, Euskal Herrian karrera zientifiko bat egiteko aukerak.

“Alemaniara euskal ingeniariak joaten dira, kualifikatuta eta prestatuta baitaude. Hemen, ezingo lirateke garatu; badirudi jendeak ihes egiten

duela”. Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Beti daude beken peskizan… Eta, krisiarekin, gero eta okerrago daukate”


“Ez bazara ingeniari eolikoa edo kimikoa, zoaz Alemaniara edo Estatu Batuetara”



Ikuspegi orokor horrek ñabardura hauek ditu lurraldearen arabera:

Euskal Autonomia Erkidegoan, berrikuntzaren aldeko apustu

handixeagoa egiten da Gipuzkoan, hango ETEen eta, batez ere, Mondragon

taldearen eskutik. Ondorioz, adierazten da Bizkaiak eta Arabak baino aukeraren bat

gehiago eman dezakeela.

“Mondragon taldeak bere ingeniariak prestatzen ditu, eta gero lana izaten dute

enpresan; pizgarriak dituzte”


Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrek azpimarratzen dute ondo

funtzionatzen zuten ikerketa-talde batzuek jarduera utzia behar dutela izan krisiaren

ondorioz.

“Laborategi batzuek finantziazio publikoa jasotzen zuten, eta, orain, itxi

egin behar izan dute”


Ipar Euskal Herriko herritarrek aho batez aitortzen dute gazteei aukera

gutxi eskaintzen zaiela Ipar Euskal Herrian ikasteko eta lan egiteko, batez

ere, kualifikazio altuko lanpostuetan eta zientzia eta teknologiari

lotutakoetan. Ikasle batek unibertsitate-ikasketa jakin batzuk edo hirugarren ziklo

bat egin nahi baditu, Pauera, Bordelera edo Tolosara joan behar du gutxienez. Eta

gauza bera gertatzen da beren kualifikazioekin bat datorren lan bat bilatzeko.

Ipar Euskal Herriak aukera profesional gutxi ematen dituenez, beren

unibertsitate-ikasketak Pauen, Bordelen, Tolosan edo Parisen egiteko

urtean lurralde hori uzten duten 8.000 gazteetatik askok ez dute

pentsatzen beren jaioterrira itzultzea. Interesgarria iruditzen bazaie beste

errealitate eta pertsona batzuk ezagutzea, gustatuko litzaieke hona itzultzeko

aukera izatea, hala nahi izanez gero. Sarritan, ordea, itzultzeak prezio bat du: beren

kualifikazioekin eta helburuekin bat datorren lanbide batean jarduteari uko egitea

eta exekuzio-funtzio batzuk betetzea. Horrek jakintza eta hasierako prestakuntzan

lortu zituzten gaitasunak alferrik galtzea dakar.


“Salbuespen bat naiz, nire promoziotik bakarra bainaiz eskualdeko enpresa

batean robotikan espezializatutako ingeniari-postua aurkitu duena.

Zortea izan dut, ingeniari-lanpostu hau Dassault enpresan

aurkitu baitut. Gainerakoek, joan egin behar izan dute, edo bertan geratu

dira beren kualifikazioa baino txikiagoa behar den lanak egiteko”

Ipar Euskal Herria.

Denak datoz bat esatean gazteei Ipar Euskal Herrian ikasteko, lan egiteko eta

bizitzeko aukera emateko modurik onena dela ziklo guztiak dituen

eskaintza zabala emango duen eta bete-betean jardungo duen

unibertsitate bat sortzea.

“Unibertsitate horren inguruan, ikerketa-laborategi ugari eta enpresa

berritzaile txikiak sortuko lirateke, eta tokiko enpresa-sarea aberastuko

lukete” Ipar

Euskal Herriko herritarrak.

Bien bitartean, pentsatzen dute posible dela ETEak sortzea eta/edo

bertan kokatzea erraztea ingurune eroso bat sortuz; horretarako,

aholkularitza pertsonalizatua eman behar da, lokal batzuk jarri behar dira

eskura, eta zerga-salbuespenak eman behar dira edo karga sozialak

murriztu behar dira lehenengo urteetan. Aukera hori are handiagoa da

kontuan izanik kokapen geografikoak garrantzia galdu duela eta

jada ez dela beharrezkoa Parisen edo eskualdeko metropoli

batean egotea negozioak egiteko.

Ikasleen beren diskurtsoan, herritarrek zientzialari-lanbideari buruz duten

irudiaren oso antzeko ildo bat hautematen da. Kasu horretan, eta, batez ere,

doktoregaien diskurtsoan, sektore zientifikoarekin eta haren arazoarekin

identifikatuta daudela ikusten da.

Ez dira oso aintzatetsiak sentitzen ikertzaile gisa duten zeregin sozialean, eta

iruditzen zaie beren egoera gero eta ezegonkorragoa dela.

“Ez zaio baliorik ematen egiten dutenari” Nafarroako Foru Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak.


“Ikertzaile askok eta askok gau eta egun egiten dute lan beren

laborategietan, eta ez dute gutxieneko aintzatespenik ere, ez daude ez

aintzatetsita ez baloratuta, eta, gainera, kontratu ezegonkorrak dituzte eta

gutxi ordaintzen zaie”


“Dirua irabazi nahi izanez gero, aukerarik onena da zuzenbidea ikastean

abokatu-karrera bati ekitea abokatu-langela ospetsu batean, eta ez doktore-tesi

bat egiten hastea”


Salatzen dute modu ia zuzenean daudela beken mende beren lanarekin

jarraitzeko, eta iruditzen zaie gizarteak ez duela haien prestakuntza eta

jarduera ikertzailea baloratzen. Egoera horren ondorioz, ikertzeko bokazioak

beren bizitza pertsonalak eta bizitzako proiektuak sakrifikatzea dakar.

“Bikotekideak eta biok 30 urte bete baino lehen izan nahi genituen seme-

alabak, baina, egungo egoera ikusita, ezin izango dugu”



Oso egoera ezegonkorrean eta zailean daudela iruditzen zaie, eta, ondorioz,

bidegabetzat jotzen dituzten egoerak gertatzen dira beren unibertsitateetan

bertan.

“Ezeren truke gauzkate eskolak ematen, galdetzen digute ea

zerbaiten eskola bat eman nahi dugun, eta, ez badugu guk hartzen, beste

norbaitek hartuko du. Eta pentsatzen dugu: egunen batean, egunen batean…,

baina ezer ez”


“Nire sailean, duela urte batzuetatik dago aukera irakasle-plaza bat sortzeko, baina

unibertsitateak nahiago du lauzpabost doktoregai eduki irakaskuntza-karga horri

dagozkion eskolak ematen. Bitartekoak direnez, emandako ordu-kopuruaren arabera

ordaintzen zaie, eta hori oso diru gutxi da”


Ikasleek lanbide honen izaera anitza ere azpimarratzen dute; hau da, oso

bestelako egoerak daude laborategiaren, estatusaren edo zientzialariaren

ospearen arabera. Fisikako Nobel Saria eman berri diote Serge Harocheri, sistema

kuantiko indibidualak manipulatzeko aukera ematen duten gailu esperimentalak

asmatzeagatik.

Era berean, argi bereizten dira sektore pribatuko eta sektore publikoko

ikertzaileen egoerak, eta are gehiago natur zientzietan espezializatutako

profesionalen eta giza eta gizarte-zientzietan lan egiten duten

zientzialarien artean. Lehenengoen egoerari eutsi egin zaio, baliabide asko

jasotzen baitituzte beren doktore-tesiak, makineriako inbertsioak eta ikerketa-

proiektuak finantzatzeko; bigarrenen egoera, ordea, askoz okerragoa da.


Ziur daude ezen, ikerketa zientifiko-teknologikoan egin nahi badute

karrera, Euskal Herritik kanpo joan beharko dutela seguru asko.

Nafarroako Foru Erkidegoan aipatzen da familia freno bat dela irteera

edo talentuen ihes horrentzat, eta kualifikazio txikiagoko lanak onartzen

dituztela baldin eta horrek beste nonbaitera joatea ez badakar.

“Hemen ez dago karrerarik; ikertzen jarraitu nahi

izanez gero, Madrilera, Bartzelonara… joan beharra dago gutxienez. Jendea joan

egiten dela besterik ez dut ikusten”


“Ni joan egin naiz, eta joan egin beharko dut berriro ere”


“Ikusten dut nafar bati asko kostatzen zaiola bere

familia eta jaioterria uztea. Jende askok bere prestakuntzari dagozkionak baino

askoz lan apalagoak onartzen ditu familia gertu izatearren. Hori ez da gertatzen

beste leku batzuetan”


Atsekabea edo tristura sentitzen da ikustean giza kapital hori prestatzen eta

gaitzen egindako inbertsioak beste herrialde batean emango dituela fruituak.

“Pena ematen dit hemen ikasitako guztiaren ondoren, kanpora

joatea baliozko gauzak egitera eta Euskadik etekinik ez ateratzea egindako

inbertsioari”



Ipar Euskal Herrian ikasi eta karrera zientifikoa bertan jarraitzea erabaki zutenek

are zailtasun handiagoak dituzte karrera egiteko. Beka gutxi edo bat ere ez

egoteak eta tokiko unibertsitate-eskaintza mugatuak saihestezina egiten dute

lurraldea uztea karrera zientifikoa egiteko. Badirudi onartu dutela Ipar Euskal

Herrian lanean geratzen diren gehienek prestatuta dauden baino kualifikazio

txikiagoko lanak egitearekin konformatu beharko dutela.

“Ipar Euskal Herrian geratuz gero, denbora joan ahala atzean geratzeko arriskua

dago”


Denak bat datoz aitortzean lurralde horrek baliabide asko dituela eta aukera

asko eskaintzen dituela, baina bat datoz, halaber, esatean baldintzak oraindik

ez daudela helduak zientzia eta teknologiaren arloan garatu ahal izateko.

“Adibidez, ingurumenean espezializatutako aholkularitza-enpresa bat sortzea

proposatu didate. Proposamen hori baztertu egin dut, bai baitakit une honetako

merkatua ez dela nahikoa, botere publikoak ez daudela nahikoa kontzientziatuta gai

horri buruz eta enpresek zein administrazio publikoek nolabaiteko

kontserbadorismoa agertzen dutela”



Kontserbadorismoaz gain, “espiritu ekintzailearen falta” sumatzen da

doktoregaien kasuan. Uste dute Ipar Euskal Herrian ez dagoela ekintzailetza-

tradiziorik; EAEn, ordea, badago, enpresa handiak, nazioartean ezagunak

diren kooperatibak eta maila altuko zentro teknologikoak baitaude. Espiritu

ekintzaile horri esker, 1980ko hamarkadako krisi industriala gainditzea eta

enpresa-sare trinko eta lehiakorra sortzea lortu du.

“Horrek erakusten du arazoa ez dagoela nortasunean eta euskal kultura edo

hizkuntzan, baizik eta gizartearen kontserbadorismoak, klase politikoaren

erresistentziak eta arriskatu nahi ez duten enpresarien huskeriak eragiten

dutela arazoa”


Beharrezkotzat jotzen da mentalitateak aldatzea eta klase politikoa

kontzientziatzea, alor horretan politika boluntarista bultzatu dezan.

“Gehiago dira desagertzen diren laborategiak jarraitzen dutenak baino,

kontserbadorismo intelektualak, sozialak… irekitasun- eta berritze-falta

eragiten baitu”


“Eraikuntzaren sektorean, gauza bera gertatzen da, berrikuntzak baztertu

egiten baitira eta ez baitugu erabiltzen pilatutako ezagutza guztia. Iruditzen

zait jendea oso itxia dela eta ez dituela aldaketak gustuko. Adibidez, ez

ditugu Europako arauak erabiltzen, derrigorrezkoak izan arren, eta arau

nazionalekin funtzionatzen jarraitzen dugu. Zaila da mentalitateak

bilakaraztea, eta ingeniari-eskola baten helburuak izan behar du, hain justu,

aldaketaren eta berrikuntza baloratzearen bidean heztea”




NATURALA

5.3. Zientzian eta

teknologian inbertitzeko

politiken balorazioa


Gizarteak zientzian eta teknologian inbertitzeko politikei buruz duen ikuspegiaren azterketan, ezaugarri orokor batzuk ikusten dira Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroako Foru Erkidegoan zein Ipar Euskal Herrian, baina baita lurralde bakoitzari lotutako berariazko elementuak ere.

Diskurtso guztiak bat datoz ikuspegi honetan:

5.3. Zientzian eta teknologian inbertitzeko politiken balorazioa

Zientzian eta teknologian inbertitzea Euskal Herrian…

Ezinbestekoa da zientzia- eta teknologia-politiketan inbertitzeko apustu handiagoa egitea.

Zientzia- eta teknologia-politikak aurrekontu publikoen oso mende daude.

Sinergia eta lankidetza publiko-pribatuak sustatu behar dira.

Krisiak eragin nabarmena izan du ikerketa zientifikoko inbertsioan.

Zientzian eta teknologian inbertitzeari dagokionez Euskal Herriko biztanleen erreferentea Europa da, Espainiako estatuaren gainetik eta, hein txikiago batean, Frantziako estatuaren gainetik.

Horrez gain, ikasleen kolektiboarentzat…

Inbertsio publikoarekin zientzian eta teknologian lortu diren lorpenak jakinarazteko eskatzen zaie administrazioei.

Sektoreko eragile nagusien arteko lankidetza handiagoa botatzen da faltan, horrek zientzia eta teknologiaren aldeko apustua bultzatuko bailuke.


Herritarren diskurtsoa lurraldeka banatuz gero, hau ikusten da:

Euskal Autonomia Erkidegoan, herritarrek uste dute beren egoera hobea dela Espainiako estatuarekin alderatuz, baina Europako batezbestekoa baino okerragoa dela.

Ikuspegi hori datu hauetan oinarritzen da, besteak beste: I+G+Bko gastuan, BPGn, langabezia-tasan, unibertsitateko ikasleen tasan…

“Espainiarekin alderatuz, hobeto gaude, teorikoki. I+G+Bko gastua hobea da Euskadin; uste dut % 2ra iristen dela”


Zalantzarik gabe, erreferentzia Europa da, Europako mailara iristea; beraz, bereziki kezkatzen ditu krisiak ikerketa zientifiko eta teknologikoaren alorreko inbertsio publikoan duen eraginak.

“Puntako herrialdeekiko (Alemania, Frantzia, Erresuma Batua, Finlandia, Eskandinaviako herrialdeak…) urrun gaude”


“Europako unibertsitateetatik oso urrun gaude; hemen zerbait argitaratzen duzunerako…”



Euskal Autonomia Erkidegoko zientzia eta teknologiaren alorreko eragile nagusiei dagokienez, ikuspegi hau dute herritarrek:

Nahikoa zailtasun egon dira zientzia eta teknologiaren alorreko eragile nagusien kokapen-mapa hori egiteko. Marken eta izenen ezagutzan oinarrituta egin da, ez ordea haien edukian edo jarduera zehatzean oinarrituta: zer arlotan egiten duten lan, zein diren haien lorpen nagusiak, zer arlotan kokatzen dituzten Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak aitzindari gisa…

Beraz, ez dago Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrek zientzia eta teknologiari buruz duten diskurtsoa biltzen duen erreferentziarik, erreferentzia-kopuru sakabanatu batez harago edukia emango dionik.

87

IKERLAN TECNALIA TEKNIKER LABEIN

UNIBERTSITATEAK IDOM PARKE TEKNOLOGIKOAK

GAMESA IBERDROLA EUSKALTEL ROBOTIKER

CLUSTERRAK

BASQUE CULINARY CENTER

AZTIPETRONOR

CAF OSAKIDETZA


Nafarroako Foru Erkidegoan ere pentsatzen da Espainiako estatuan baino hobeto daudela, baina Europako mailara iritsi gabe.

“Hobeto gaude azpiegituretan, gizarte-laguntzetan…; Espainia iparraldea kenduta, beste lehentasun batzuk daude ikerketaren aurretik”


Nabarmentzen da, batetik, lidergo-posizio erlatibo horrek ez dizkiela aukera gehiago ematen ikertzaileei, eta, bestetik, krisiak oso nabarmen eragiten diola haize-energiaren sektoreari; izan ere, aurreko urteetan, sektore hori erreferentzia bihurtu zen foru-erkidegoko inbertsio zientifikoan.

Zientzia eta teknologiaren alorreko eragile nagusiei dagokienez, mapa hau jaso da:

CIMA NAFARROAKO

UNIBERTSITATEA

UNIBERTSITATE-OSPITALEA

NAFARROAKO UNIBERTSITATE PUBLIKOA

ACCIONANAFARROAKO

OSPITALE PUBLIKOA

GAMESA

BIOSOLAR M. TORRES SENER TRACASA

MIGUEL SERVET

FUNDAZIOAITGEak LABORATEGIA

KAUTOMOZIOARE

N IKERKETA-ZENTROA

LUREDERRA CEIN VOLKSWAGEN


CIMA - NAFARROAKO UNIBERTSITATEA - UNIBERTSITATE-OSPITALEA hirukotean biltzen da diskurtsoa. Erakunde pribatu horien gainean eraikitzen den diskurtsoak erreferentzia gisa kokatzen du Nafarroa osasunaren eta medikuntzaren alorreko ikerketan.

“Erreferentzia gara osasunean eta ikerketan, batez ere onkologikoan”

“Erreferentzia bat da, eta jendea ikastera etortzen da; milaka neska-mutilek alokatzen dituzte pisuak”


“CIMAk nahiko ongi ikertzen du. Aitzindariak gara energia berriztagarrietan…”


Hala ere, diskurtsoan badago eztabaidarako eta tirabirarako lekurik, erakunde publikoen kofinantzazio-mailari eta Nafarroako gizartean eragiten duten gizarte-itzulkinari dagokienez.

“Finantzazio publiko handia jasotzen dute, baina gizarteari ez diote onurarik ekartzen”

“Baina etekin handiagoa ateratzen diete bekei eta funtsei, bekadunak edukitzen baitituzte lanean eta ordu asko pasatzen baitituzte han”

“Gauza on asko egingo dituzte, baina etekina pribatua da, haientzat da”

Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak.


Baina azpimarratu behar da ezen, erreferentziako erakunde horiez gain, beste eragile asko deskribatzen direla, eta haiek argi eta garbi identifikatzen dira lanean diharduten jarduera-sektorearekin. Are gehiago, herritarrak gai dira identifikatzeko eremu zientifiko eta teknologikoko zer alorretan nagusitzen den Nafarroako Foru Erkidegoa:

• Medikuntzan.

• Energia berriztagarrietan.

• Nekazaritza-sektorean.

• Ardoan.

Hala ere, adierazten dute gizarte gisa beren aukeretan sinestea falta zaiela eta “herritxo” bat izatearen konplexuak gainditu behar dituztela, bere neurrian baloratzeko ikerketa zientifiko eta teknologikoan eremuan egin duten bidea.


Euskal Autonomia Erkidegoko zein Nafarroako Foru Erkidegoko ikasleen kolektiboan, unibertsitatea eta ikerketa-zentro publikoak gehiago agertzen dira diskurtsoan.

Gainera, ondo ezagutzen dute diru-laguntzen eta beken egoera, bereziki doktoregaiek. Horri buruzko iritziak oso kritikoak dira, eta krisiaren eraginari lotuta daude batez ere.

Iritzi kritiko horiek elementu hauetan bil daitezke:

• “Behe-proiektuak”: enpresa pribatuarekin lankidetzan egiten diren ikerketen gastuak ordaintzen ditu finantzazio publikoak, baina, azkenean, sektore pribatuari bakarrik egiten dio mesede.

“Behe-proiektuek diru-laguntza ez den zerbait izendatzeko balio dute. Ikerketa-premia aurreratuak aurkeztuz gero, proiekturako dirua ematen dute, baina

etekinak pribatuak dira”


• Aurrekontuen murrizketa: abian zeuden baina finantzazio publikoaren mende zeuden ikerketa-ildoak eta proiektuak geldiaraztea ekarri du.

“Krisiaren ondorioz, laborategi asko hutsik daude”

Nafarroako Foru Erkidegoko doktoregaiak.

• Ikertzaileek gero eta presio handiagoa dute, eta ikerketak egiteko epe laburragoak eskatzen dira.

“Orain emaitzak nahi dituzte; bestela…”


• Ikerketak egiteko eskura dauden baliabideak murriztu egin dira.

“Nik nire ordenagailua eramaten dut, eta leihorik gabeko gela bat besterik ez dugu bekadun guztiontzat”


• Irakasle edo ikertzaile erretiratuen lekuan ez da ordezkorik jartzen, eta horrek ez du aukerarik ematen lanpostu horiek irakasle edo ikertzaile gazteek betetzeko.


Ipar Euskal Herriko herritarren kasuan, elementu askok baldintzatzen dituzte politika zientifiko eta teknologikoak. Besteak beste, hauek nabarmentzen dira:

• Unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta enpresak biltzen dituen Izarbel Teknopoliaren etorkizun handiko esperientzia; Euskal Autonomia Erkidegoarekiko hurbiltasuna; aireko zein lurreko interkonexio ona; eta laborategiak erakar ditzakeen bizi-kalitatea.

• Ipar Euskal Herriaren erakunde-aitorpenik ezaren ondorioak. Ez denez ez eskualde bat (autonomia-erkidegoaren baliokidea), ez departamentu bat (foru-aldundiaren baliokidea), ez bi erakundeen eskumenak uztartuko lituzkeen lurralde-elkarte bat, herrialde bat den lurralde horrek (proiektu-lurraldea), ez du eskumenik ez baliabiderik politika zientifiko eta teknologiko propio bat diseinatzeko eta martxan jartzeko, Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Foru Erkidegoan gertatzen den bezala. Ondorioz, Parisek zientzia eta teknologiaren alorrean onartutako politikak aplikatzearekin konformatzen da, eta hor eragina izateko ez du ia ahalmenik. Horrek zaildu egiten du lurralde horren berariazko arazoak aintzat hartzea.

• Unibertsitate autonomorik ez duenez eta Paueko eta Aturriko Herrialdeetako Unibertsitatearen eranskin bat duenez, murriztu egiten dira zientzia eta teknologia garatzeko aukerak, zaildu egiten baitu irakasleek, ikertzaileek eta ikasleek osatutako unibertsitate- eta ikerketa-komunitate bat sortzea eta unibertsitate horretako ikasle ohiek enpresa txiki eta ertainak sortzea.


“Ipar Euskal Herrian ez dago ikasketa gehienak proposatzen dituen eta nolabaiteko autonomia duen benetako unibertsitaterik. Horri Izarbel Poloa gehitzen zaio, ESTIA Ingeniari Eskola eta enpresa berritzaile txiki batzuk

biltzen dituena. Baina horrek guztiak ez du nahikoa masa kritiko osatzen” Ipar Euskal Herriko herritarrak.

•Turismoan eta nekazaritzan eta nahikoa garatu ez den sektore industrial batean oinarritutako eredu ekonomikoa da nagusi.

“Ipar Euskal Herrian, industria gutxi dago, eta enpresa gehienak txikiak edo ertainak dira. Izan ere, ESTIA Ingeniari Eskolako ikasle gehienak ez

dira lurralde honetakoak, eta ez dira Ipar Euskal Herrian geratzen ikasketak amaitu ondoren, aukera profesionalak urriak baitira” Ipar Euskal Herriko herritarrak

• Ekoizpen tradizionaletan teknologia berriak sartuz tradizioa eta modernitatea uztartzeko gaitasuna.

“Teknologia berriek iraultza ekarri dute gaztaren ekoizpenera eta komertzializaziora. Herriko merkatuetan kantitate txikitan saltzen zen

artisau-ekoizpenetik ekoizpen industrializatura pasatu gara, eta, ondorioz, osasun-, gizarte- eta ingurumen-arau batzuk errespetatu

behar ditugu. Ekoitzi ondoren, kooperatibei saltzen zaie, eta Internet bidez komertzializatzen da mundu osoan”



Nolanahi ere, herritarrek adierazten dute erakunde, laborategi eta atxikitako zentro batzuk hasi direla krisiaren eragina nabaritzen, murriztu egin baitira administrazio publikoetatik jasotzen dituzten diru-kopuruak, bereziki osasunaren esparruan:

“Medikuntzaren eta psikologiaren sektorean, murrizketak hasi dira. Enpresa-logika osasunaren sektoreari aplikatzen hasi dira, eta,

ondorioz, arreta okerragoa ematen zaie gaixoei” Ipar Euskal Herriko herritarrak.

Oro har, egungo krisia baino lehen hasitako joera sakonago eta estrukturalago bat hautematen dute Ipar Euskal Herriko biztanleek: administrazio publikoak zientziatik eta teknologiatik pixkanaka aldentzea.

Egoera hori kalterako dela uste da, finantzazio pribatua handitzearen ondorioz arriskua baitago ikerketa interes pribatuetara bideratzeko interes publikora eta guztien ongira bideratu ordez.

“GEOen adibideak erakusten du nagusiki pribatua den finantzazio batek deriba batzuk eragin ditzakeela, eta haiek ingurumenean eta osasun

publikoan izan ditzaketen ondorioak ezin dira aurretik jakin”


• Ipar Euskal Herriko ikasleen kolektiboan, ñabardura batzuk jasotzen dira zientzian eta teknologian ikertzeko inbertsioari buruzko diskurtsoan.


Ikasleek pentsatzen dute ezegonkorra dela hezkuntza-sistemaren kudeaketa, baita funtzio publiko osoarena ere.

“Eskolak eman ditut lizeo batean bitarteko irakasle gisa,

eta egiaztatu ahal izan dut ezegonkortasuna eta miseria nagusi direla hezkuntza

nazionalean. Langileen kudeaketa penagarria da”


Izan ere, ikasleek uste dute sektore zientifikoak gero eta presio handiagoa

jasaten duela, haren ikerketa-proiektuen arabera finantzatzen baita, eta

proiektu horiek Ikerketa Agentzia Nazionalak (IAN) ebaluatzen ditu. Haren

helburua da Frantziako ikerketa- eta berrikuntza-sistemaren dinamismoa

areagotzea, malgutasun handiagoa emanez. IANek kontzeptu berriak sortzea

sustatu behar du, lehentasun ekonomiko eta sozialei buruzko ikerketa-ahaleginak

handitu behar ditu, sektore publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetzak

areagotu behar ditu, eta nazioarteko lankidetzak garatu behar ditu. IANen arabera,

“ikerketa proiektuka finantzatzea zientziaren mugak esploratzeko dinamismo-

faktore bat da (ANR, 2012). Epe ertainerako ikuspenik ez duten zientzialariek

bizkarrean daramaten presioa handitu besterik ez du egiten finantzazioaren egoera

horrek.


6.- Zientzia eta

teknologiaren

komunikazioa

6.1 Zientzia eta teknologiari

lotutako gaien presentzia

soziala

6.2 Komunikabideek zientziaren

komunikazioan duten zeregina

96

6.

kap

itu

lua


Kapitulu honetan, gizarteak gai zientifiko eta teknologikoen komunikazioari

lotutako alderdiei buruz dituen ikuspegiak jasotzen dira.

Zehazki, alderdi hauek:

Gai zientifiko eta teknologikoen presentzia eta informazioa jasotzen den

bideak.

Komunikabideek horrelako gaiak dibulgatzeko edo komunikatzeko

duten zeregina.


6.1- Zientzia eta teknologiari

lotutako gaien presentzia

soziala


Euskal Herriko biztanleek ZIENTZIAREN DIBULGAZIOAREN kontzeptuarekin erlazionatzen dute gai zientifiko eta teknologikoak komunikatzeari lotutako guztia. Premisa horretatik abiatuta, egiaztatzen den lehenengo gauza da banatuta daudela komunitate zientifikoa eta zientziaren dibulgazioa.

“Zientzia eta teknologiari buruzko informazioa ez da lehentasuna komunitate zientifikoarentzat”


“Tira, Redes programa dago. Punset da zientzia dibulgatzen duten gutxienetako bat…”Nafarroako Foru Erkidegoko herritarrak

“Badirudi zientzialari askorentzat bigarren mailako jarduera dela zientzia dibulgatzea”


“Zientzialariek ez dakite komunikatzen, eta aspergarriak dira; ez du zertan hizlari ona izan, zientzialaria da”


Pentsatzen da zientzialariei ez zaiela dibulgazioa interesatzen, eta ahalegin gutxi egiten dutela horretan. Hori dela eta, ia harremanik ez duten bi mundu dira. Ondorioz, zientziak eta teknologiak ez dute presentzia handirik jendearen egunerokoan, eta, agertzen direnean, agertzen diren formatuek eta terminologiak arrotz bihurtzen dituzte gizartearen gehiengoarentzat.

“Normalean, ez da gai horretaz hitz egiten, eta ez da ateratzen elkarrizketetan, non eta ez den zerbait garrantzitsua gertatu”

Nafarroako Foru Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak.

6.1 Zientzia eta teknologiari lotutako gaien presentzia soziala


0

Bestalde, logikoa denez, gai zientifiko eta teknologikoei buruzko informazio-iturri nagusi bihurtzen dira komunikabideak. Hauek dira garrantzitsuenak:

Telebista.

Irratia.

Prentsa.

Aldizkari espezializatuak.

Internet.

Euskal Autonomia Erkidegoaren eta Nafarroako Foru Erkidegoaren kasuan, erreferentzia zehatz hauek agertzen dira:

• Telebistari lotutakoak: albistegiak, Redes, El Escarabajo verde, 3,14, El Hormiguero, Energy, Explora, Extreme, Discovery Max, National Geographic... Ikus daitekeenez, programa zehatzak zein hein handiagoan edo txikiagoan zientziaren dibulgazioarekin erlazionatuta dagoen edukia ematen duten kateak aipatzen dira.

Aipamen berezia merezi du El Hormiguero programak, hura ematen baita adibide gisa azaltzeko nola litekeen zientzia dibulgatzea modu atseginean, dibertigarrian, berritzailean eta erabilgarritasun praktikoa erakutsiz, ulertzeko zailak diren terminologietatik eta formalegiak diren formatuetatik urrun.

“Leku bat gordetzen dute zientziarentzat, eta ulertzeko modukoa eta atsegina da.


Bestalde, Discovery Max, Energy eta Explora kateak, besteak beste, dagoen eskaintzaren osagarri gisa ikusten dira, LTD ezarri zenetik. Zientzia formatu berritzailean, entretenigarriagoan eta erakargarriagoan dibulgatzen dutela ikusten da.

“Kate horietan, zientzia edozein pertsonarengana hurbiltzen da, nolabait. Entretenimendua da, baina zientziari eta jakintzari lotuta dago”


• Argitalpen espezializatuen artean, hauek aipatzen dira: Muy interesante, Quo eta National Geographic.


1

Nafarroako Foru Erkidegoko eta Euskal Autonomia Erkidegoko ikasleen artean, aipatutako telebista-emanaldiez gain, programa espezializatu hauek jaso dira:

Toni Garridoren “La nube”, La 2en, eta “Mega construcciones”, teknologiari buruz. Telebista-programak dira biak.

Ikasleek zientzia eta teknologiari buruz dagoen informazioa hobeto ezagutzen dutenez, Radio Nacional de Españako irratsaioak jaso dira.

Azkenik, aldizkariak edo argitalpenak aipatu dira, gehienak onlinekoak, gazteenek ikasten dituzten gaietan gutxi-asko espezializatuak: Jot Down, Argia, Ipar Amerikako aldizkariak, Diario Público, “El mundo” egunkariaren berariazko atalak, Thelos, Ciencia y Sociedad, Investigación y Ciencia…

“Nik PADME erabiltzen dut, datu-base bat; gai bat jarri eta gai horri buruzko argitalpen guztiak agertzen dira, eta artikuluan sar daiteke”


Horrez gain, komunitate zientifikoari eskatzen zaio ireki dadila gizartera eta egin ditzala komunikazio gehiago teknologia berriek ematen dituzten aukerez baliatuz, hala nola streaming bidezko hitzaldiak, blogetako argitalpenak…


2

Ipar Euskal Herriaren kasuan, pentsatzen da lurralde horretako komunikabideetan presentzia handiagoa dutela gai zientifiko eta teknologikoek beste herrialde batzuetan baino. Izan ere, komunikabideek, batez ere publikoek, zerbitzu publikoaren bokazioari eutsi diote, eta, haren arabera, herritarrak hezteko eta haien maila kulturala handitzeko misioa dute.

Orotariko kateetan zein gaikakoetan dibulgaziozko programak egon arren, ez da nahikoa biztanle gehienek informazio zientifiko eta teknologikoa eskuratzeko; beraz, jendeak ahalegin gehigarri bat egin behar du informazio hori eskuratzeko. Helburu horrekin, Internetek “iraultza” eta “aurrerapen nabarmena” ekarri du, aukera ematen baitie herritarrei zailtasun handirik gabe beharrezko informazioa aurkitzeko.

Telebistari, irratiari eta aldizkari espezializatuei lotutako erreferentzia hauek agertzen dira:

• Albistegiak, “La Tête au carré” (France Inter) edo “C’est pas sorcier” (France 3), eta kate hezigarriak (France 5) eta kulturalak (ARTE) ere sortu dira.

• “Thema”, ARTE kate franko-alemanean; “C’est pas sorcier”, France 3 telebista-katean; edo E=M6, M6 katean. Gaztetxoei zein helduei zuzenduriko programa horiek modu pedagogikoan jorratzen dute gai bat, infografia, esperimentazioa eta zehaztasuna erabiliz; hala, ikus-entzuleak prozesu osoaren garapena uler dezake eta esperimentazioa testuinguruan jar dezake, eta zentzua eman.

• Science et Vie aldizkaria. Argitalpen hori irakurle espezializatuagoei zuzenduta dago, eta zientzia eta teknologiari lotutako gaiak jorratzen ditu, azken aurkikuntzekin edo gertaerekin erlazionatuta daudenak edo dosier baten bidez jorratzen den gai jakin bati buruzkoak.


3

Denek esaten dute Wikipedia entziklopedia digitalera jotzen dutela, ia

gai guztiei buruzko sarrerak baititu. Askotan, informazio laburra, erraza eta

ulergarria ematen du. 2001ean hasi zen, eta, gaur egun, Interneteko kontsulta-

obra handiena eta ezagunena da.

Ipar Euskal Herriko ikasleen diskurtsoan, arestian aipatutako programez eta kateez gain, informazio zientifikoko eta/edo teknologikoko emanaldi asko jaso dira. Horietako batzuk dira:

• LTDko kate berriak, zeinek aukera asko ematen baitituzte; esaterako, Animaux, Eureka, Histoire, Planète edo National Geographic.

• France 2ko albistegia eta France 5eko “C’est dans l’air” programa.

• Prentsa, hala nola Le monde, Liberation, Le Canard Enchaîné…

• Doktoregaien artean, beren ikasketa-alorrari lotutako informazioari buruzko oso aldizkari espezializatuak edo datu-baseak jaso dira.

Oro har, Euskal Autonomia Erkidegoko, Nafarroako Foru Erkidegoko zein Ipar Euskal Herriko biztanleak, informazioa zer bidetatik jasotzen duten esateaz gain, hiru bide-mota ezartzeko gai izan dira beren diskurtsoan:

Jarrera pasiboarekin ikusten dituztenak: informazioak hunkitu egiten ditu herritarrak.

Jarrera aktiboarekin ikusten dituztenak: herritarrek informazio horrekin erlazionatzea erabakitzen dute.

Jarrera proaktiboarekin ikusten dituztenak: herritarrek sakondu egiten dute haien interesa piztu duen gai batean.

Hauek dira deskribatutako hiru moten ezaugarriak:


4

JARRERA PASIBOAREKIN

IKUSTEN DITUZTENAK…

• Batez ere, informazio orokorreko tarteak, hainbat formatutan ematen direnak (telebista, irratia, prentsa…) eta zientzia eta teknologiarekin lotutako albisteak ematen dituztenak.

• Ez dute informazio hori bilatzen; informazioak hunkitu egiten ditu.

JARRERA AKTIBOAREKIN


• Arreta zehazki zientziaren dibulgazioan jartzen duten tarteak dira; horien artean aipagarriak dira aldizkari espezializatuak.

• Herritar batzuek ohiz kontsumitzen dituzte.

JARRERA PROAKTIBOAREKIN


• Batik bat, Interneti, blogei, tweetei eta abarri lotuta daude.

• Bide horri konnotazio berezia ematen zaio, aldez aurretik interesa piztu duen gai batean sakontzeko erabiltzen baita normalean.



NATURALA

6.2 Komunikabideek

zientziaren

komunikazioan duten

zeregina


Oro har, hautematen da zientzia eta teknologia ez direla askotan agertzen masa-komunikabideetan. Gainera, argi eta garbi identifikatuta dago zer momentu edo egoeretan nagusitzen diren gai-mota horiek.

“Zerbait ematen dute, bakarrik, esaten dutenean: hau sekulakoa da!”Euskal Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Morbosoak direnean bakarrik ematen dituzte gauzak”


“Egunkarietako azalean gai zientifiko eta teknologikoak agertzen dira pandemia bat gertatzen denean, hondamendi natural bat gertatzen denean edo Nobel Saria

zientzialari frantziar bati ematen diotenean bakarrik”


6.2. Komunikabideek zientziaren komunikazioan duten zeregina

Zientzia eta teknologia protagonista izaten dira…

• Nobel sariak ematen direnean.

• Aurkikuntza garrantzitsu bat egiten denean edo teoriaren bat

gezurtatzen denean.

• Gaixotasun larrien sendabidean aurrera egiten denean.

• Inpaktu bisual handia duen prototipo bat aurkezten denean.

• Ikuspegi etiko edo erlijiosotik gizartearentzat polemikoa den

gai bat ikertzen denean.

• Hondamendiren bat gertatzen denean.

• Produkturen bat sustatzeko interes komertzialak daudenean.

• ...


7

“Zerbait ematen dute espezifikoa baldin bada, aurkikuntza handi bat baldin bada; baina, bestela…”


“Zientzia eta teknologiari buruz argitaratzen dena, batzuetan, komunikabideen interesek baldintzatzen dute; komunikabide jakin batzuk kritikoak izan dira

nekazaritzarako produktu fitosanitarioak saltzen dituen Monsanto enpresarekin, eta komunikabideak gehiegi baliatzen dira batzuetan beren posizio menderatzaileaz”


GIZARTEAK DIO “KOIUNTURAZKOA ETA EMAITZARA BIDERATUTAKOA” DELA MASA-KOMUNIKABIDEEK

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIARI LOTUTAKO GAIEI EMATEN DIETEN TRATAMENDUA.

Herritarrek kritikatu egiten dute komunikabideek zientzia eta teknologiari lotutako

gaiei ematen dieten tratamendua, pentsatzen baitute gehiegi dagoela

gertakarien mende. Gertakariari oso lotuta dagoen tratamendu horrek ez dio

jaramonik egiten denboran tratamendu erregular bat emateari. Beraz,

komunikabideek gai zientifiko eta teknologikoei ematen dieten tratamendua guztiz

ziklikoa da; denbora-tarte txiki batean estaldura mediatiko handia izaten dute, eta,

gero, denbora luzez egoten dira isilik.


Era berean, pentsatzen da komunikabideak gai horietaz interesatzen direla,

batez ere, hondamendiak gertatzen direnean, hala nola odol kutsatua, H5N1

gripea, GEOek eragindako hondamenak eta Fukushimako zentral nuklearraren

eztanda. Aste batzuez, komunikabideek sakonki jorratzen dituzte hondamendi

horiek, eta modu guztietara aztertzen dituzte halako gertakari baten arrazoiak,

garapena eta ondorioak. “Gehiegizko” tratamendu horrek gaia agortzen du

azkenean, eta “gaindosia” eragiten dio ikus-entzuleari. Ondoren, gertakari hori bat-

batean utzi eta interesgarriagotzat jotzen den beste bati ekiten diote.

Iritzi publikoak, berriz, pentsatzen du komunikabide batzuek eta besteek

ematen duten tratamendu mediatikoa oso antzekoa dela, eta, kasu

batzuetan, mimetikoa ere bai. Albistegi guztiak informazio berarekin hasten dira,

antzeko hierarkizazioa egiten dute, eta aditu berak elkarrizketatzen dituzte —eta

horiek balorazio berberak egiten dituzte—; beraz, ikus-entzuleak zailtasunak ditu

informazio kontrastatua eta kontraesankorra lortzeko. Hori informazioaren logika

zirkularraren ondorio da, komunikabideak elkarren zelatan egoten baitira etengabe

eta elkar irakurtzen baitute, eta, hala, biribil itxi bat sortzen da.

Azkenik, uste da komunikabideak bi jarreren artean ibiltzen direla. Batetik,

gertakariari zuzenean eta hari bakarrik lotutako tratamendua, oso

azalekoa eta egindako aurrerapen eta aurkikuntza zientifikoen oinarriak, erronkak

eta ondorioak ulertzeko aukerarik ematen ez duena. Joera hori oso ohikoa da

telebista-kate nagusietako albistegietan. Bestetik, oso tratamendu teknikoa eta

espezializatua; tratamendu horrek ulergaitza egiten du informazioa erabilitako

lexikoa deszifratzeko eta proposatutako arrazonamenduari jarraitzeko behar den

ezagutza zientifikorik ez duten herritar gehienentzat.


Gai zientifikoak eta teknologikoak agertzen diren uneez gain, herritarrek informazioa eman dute gai horiek jorratzen diren moduari eta haien ustez jorratu behar liratekeen moduari buruz:

• Zoritxarreko gertakari gisa tratatzen direla pentsatzen dute.

• Dibulgazio zientifiko gisa tratatzea eskatzen dute.

Eskema honetan, hautematen denaren eta eskatzen denaren arteko dikotomia irudikatzen da, masa-komunikabideek gai zientifiko eta teknologikoei ematen dieten tratamenduari dagokionez:

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA HONELA TRATATZEN DIRA

MASA-KOMUNIKABIDEETAN…

• Informazio gutxi.• Informazio uniformea.• Azalean tratatzen da.• Ez da ondo azaltzen.• Tarteak betetzeko / bigarren mailakoa.• Gertakarien mende dago.• Hizkuntza ez da ulertzen.• Interes ekonomikoek eta marketinak baldintzatzen dute.

ZORITXARREKO GERTAKARI GISA

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA HONELA TRATATU BEHAR

LIRATEKE MASA-KOMUNIKABIDEETAN…

• Etengabe.• Denbora gehiago emanez.• Zorroztasunez eta egiazkotasunez.• Kazetari espezializatuek azalduta.• Ikus-entzuleentzat ulergarria eginez.• Formatu desberdinetan, klasikoak zein berritzaileak.• Bizitzan zehar ikasteko moduan.• Ahalik eta jende gehienarentzat eskuragarri eginez.

DIBULGAZIO ZIENTIFIKO GISA


Ikasleen kolektiboak are gehiago kritikatzen du komunikabideek zientzia eta

teknologiari buruz gizarteari ematen dioten informazioa.

Ikasleak, eta, batez ere, doktoregaiak, jantziagoak daudenez gai zientifiko eta

teknologikoetan, honela kalifikatzen dute eskura dagoen informazioa: ez oso

zehatza, azalekoegia eta desinformaziotik gertu dagoena.

Hori dela eta, zientzia eta teknologiari buruzko informazio gehiago eta

kalitatekoagoa eskatzen dute, baita komunikabideetan zientzialari gehiago

egotea ere.

“Informa dezatela benetan, azaldu dezatela zer dakarren aurkikuntza batek”


“Dibulgatzen dena gaizki dibulgatzen da, oro har”


“Informazioa Fast Food da, anekdotikoa eta populista”


“Beste modu batera hitz egitea, interesgarriagoa izan dadin, eta jende

espezializatua jartzea idazten”


“Museo gehiago, zientzia eskoletan sartzea umeei, erakusketak egitea etengabe…”


IKASLEENTZAT, KOMUNIKABIDEEK JANARI LASTER GISA TRATATZEN DITUZTE ZIENTZIA ETA

TEKNOLOGIARI BURUZKO GAIAK.


Komunikabideek komunikazioan izan behar luketen zereginari dagokionez, bat datoz

denak esatean komunikabide horiek gehiago ahalegindu behar luketela

dibulgatzen, gai horiek ahalik eta jende gehienarentzat izan daitezen

eskuragarriak, are gehiago kontuan izanik pertsona guztiak ez direla berdinak

informazio zientifiko eta teknologikoaren aurrean. Haien ustez, dibulgazioak ez

dakar informazio zientifikoaren kalitateari uko egitea. Jarraitu beharreko adibide gisa

aipatzen dute Ipar Euskal Herriko biztanle askok France 5en egunero ematen den

Magazine de la Santé. Programa horrek ikusle asko izaten ditu, eta erakusten du

posible dela gai horietaz hitz egitea modu ulergarrian eta zorrotzean, eta umore-

puntu batekin.

Pentsatzen dute, halaber, klase zientifikoak lan horretan jardun behar duela;

izan ere, “kasu gehienetan, ikertzaileek ezagutza handia pilatzen dute eta lan ugari

egiten dituzte, baina ez dakite hori besteei komunikatzen, edo ez dute ahalegin hori

egiten, dela beren munduan bizi direlako, dela ez zaielako interesatzen beren

denbora zientzia komunikatzen pasatzea” (zientziako eta teknologiako ikasleak).

Izan ere, Frantziako zein atzerriko jarduera zientifikoaren antolaketak finantzazioak

bilatzera, ikerketak egitera eta ia komunitate zientifikoari bakarrik zuzenduriko

aldizkari indexatuetan artikuluak argitaratzera eramaten ditu ikertzaileak. Ondorioz,

ez dute denborarik zientzia komunikatzeko, are gehiago jakinik hori ez dela

baloratzen ez aintzat hartzen beren karrera profesionala garatzeko.


7.- Gizartearen eskaerak

zientzia eta teknologiari

dagokienez

7.1 Zientzia eta

teknologiarentzako

lehentasunezko lan-esparruak

7.2 Gizartearen parte-hartzea

zientzia eta teknologiari

buruzko erabakiak hartzean

7.3 Garapen zientifiko eta

teknologikoaren eraginekiko

kezka nagusiak

112

7.

kap

itu

lua


Kapitulu honetan, gizarteak zientzia eta teknologiari dagokienez dituen

eskaerak aztertzen dira. Operatiboki, hiru alderditan jartzen du arreta azterketak:

Ikerketa zientifiko eta teknologikorako zein esparru jotzen diren

lehentasunezkotzat zehaztean, eta haiek zer zeregin sozial izan behar

duten zehaztean.

Zientzia eta teknologiari buruzko erabakiak hartzean gizarte-eragile

nagusiek zer zeregin izan behar duten definitzean.

Gizarteari garapen zientifiko eta teknologikoari lotutako zer alderdik

eragiten dioten kezka zehaztean.

113


7.1- Zientzia eta

teknologiarentzako

lehentasunezko lan-

esparruak

114


Gizartearen diskurtsoak agerian uzten du hiru alderditan eman behar zaiola lehentasuna ikerketa zientifiko eta teknologikoari:

Bakoitzari dagokionez, zera hautematen da:

• Osasuna: garrantzi berezia ematen zaie lehentasunezkotzat jotzen diren gaixotasunentzako (besteak beste, minbizia, Alzheimerra, Parkinsona, hiesa…) irtenbideak bilatzeari lotutako gaiei, eta jendeari bizi-kalitate eta -itxaropen handiagoa eman nahi zaio.

“Osasuna lehentasun argia da, hots, bizi-kalitatea eta bizi-itxaropena”


“Medikuntza-gaiak oso garrantzitsuak dira; lehentasunezkoak izan behar dute, zalantzarik gabe”


“Alzheimerra eta antzeko endekapenezko gaixotasunak geldiarazteko eta sendatzeko terapiak sustatzea ezinbestekoa da”


“Honek erakusten du ez dakigula zer jaten dugun eta zer ondorio izan ditzaketen

etorkizunean gure osasunerako egunero jaten ditugun elikagaiek”


“Hirugarren adinean, Alzheimerra, Parkinsona eta halako gaixotasunetan,

eguneko zentroak sortzen… inbertitu behar litzateke”


7.1 Zientzia eta teknologiarentzako lehentasunezko lan-esparruak

Zientziak eta teknologiak gai hauetan izan behar dute lehentasuna:

• OSASUNEAN.

• JASANGARRITASUNEAN.

• EREDU SOZIOEKONOMIKOAN.

115


• Jasangarritasuna: garapen jasangarriak ezinbesteko motorra izan behar du gizartearen aurrerapenerako. Esparru horretan, bereziki garrantzitsua da baliabide energetikoei eta eraginkortasun energetikoaren eta energia berriztagarrien alde apustu egin beharrari buruzko diskurtsoa.

“Energian ikertu behar da; krisi energetikoa larria da, eta indarrean dago”


“Energia berriztagarrien aldeko apustua egingo duen garapen-eredu bat behar da” Ipar Euskal Herriko herritarrak.

“Agian ez da beharrezkoa mendi guztiak suntsitzea, bidaian 20 minutu

aurrezteko”

Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak.

• Eredu sozioekonomikoa: gaur egungo krisia eragin duen egungo eredu sozioekonomikoa birpentsatzeko beharra aldarrikatzen da, batez ere Ipar Euskal Herrian. Pentsatzen da krisi honek agerian utzi duela ziklo baten amaierara iritsi garela eta ezinbestekoa dela gure eredu sozioekonomikoa birpentsatzea mundu globalizatu bateko etorkizuneko erronkei aurre egiteko. Uste da giza eta gizarte-zientzien ekarpena erabakigarria dela eta ekonomian, soziologian eta antropologian ikertzea sustatu behar dela, garapen ekonomikoa, gizarte-kohesioa eta ingurumenaren babesa uztartuko dituzten ordezko ereduak diseinatzeko.

“Teoria ekonomikoan ikertu behar da, krisitik nola atera jakiteko”


“Ongizatearen teoriak birpentsatu behar dira, hemendik nola

atera ikusteko”


“Afrikakoek jan dezaten zerbait asmatzea”


116


7

Lehentasunezko lan-esparruak horiek diren arren, badago beste eskaera bat ere: lortzen diren emaitza gehienek aurrerapen praktikoak, ukigarriak eta jendearen premiei aplika dakizkiekeenak izatea, eta ikerketa zientifiko eta teknologikoaren emaitzek itzulkin bat ematea gizarteari.

Hau da, abiapuntutzat jotzen da zientzian eta teknologian egiten den inbertsioak, batez ere inbertsio publikoak, elementu praktikoak ekarri behar dituela gehienbat, “jakiteagatik jakitetik” urrunduta, eta horrek gizarte osoaren mesederako izan behar duela.

“Helburu zehatzekin, xedeekin ikertu behar da; bestela, ez litzateke ikertu behar”

Nafarroako Foru Erkidegoko gizarte-zientzietako ikasleak.

Beraz, hau eskatzen da:

Planteamendu horretan, interes orokorra nagusitzen da beste gauza batzuen

aldean. Ikuspegi sozialaren aldeko apustua egiten da, merkatuaren

ikuspegiaren aldekoa egin beharrean.

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIAREN ZEREGINAK IZAN BEHAR DU GIZARTE OSOAREN BIZI-KALITATEA

HOBETZEA.


INTERES OROKORRA NAGUSITZEAREN ALDEKO

APUSTUA EGITEA

• Gizartearentzat lehentasunezkoak diren esparruetara bideratuta egon behar du ikerketa zientifiko eta teknologikoak.

• Haren emaitzek gizarteko kide guztietan izan behar dute eragina.

MERKATUAREN NAGUSITASUNA

BAZTERTZEA

• Etekin ekonomiko handiagoak eman ditzaketen esparruetara bideratuta egon behar du ikerketa zientifiko eta teknologikoak.

• Haren emaitzek haiek eskuratzeko gaitasuna dutenetan izan behar dute eragina.

118



NATURALA

7.2. Gizartearen parte-

hartzea zientzia eta

teknologiari buruzko

erabakiak hartzean

119


Euskal Herriko biztanleentzat, lau eragile erabakigarrik hartu behar dute parte ikerketa zientifiko eta teknologikoari buruzko erabakiak hartzean:

• Administrazioak.

• Enpresek.

• Komunitate zientifikoak.

• Herritarrek.

Halaber, haien ustez horietako bakoitzak izan behar duen zeregina definitzen dute:

7.2. Gizartearen parte-hartzea zientzia eta teknologiari buruzko erabakiak hartzean

INTERES OROKORRAREN BERMEA

ADMINISTRAZIOAK hau egin behar du:

• Baliabideak inbertitu. Finantzatu.• Inbertsioei lehentasuna eman.• Proiektuen kontrola eta segimendua egin.• Herritarrei galdetu.• Zientzia eta teknologiari buruz informatu eta haiek dibulgatu.• Ekonomikoki errentagarriak ez diren alderdiak estali.

I+G+Bren ALDEKO APUSTUA

ENPRESEK hau egin behar dute:• Berrikuntzan inbertitu.• Aurrerapenak aplikatu.• Talentua sartu.• Etekinak lortu.

GIZARTE ZIBILAREN ETA KONTSUMO

ADIMENDUNAREN KONTRAPISUA

HERRITARREK hau egin behar dute:

• Informatu. In-formatu.• Hausnartu eta iritzia eman.• Klase politikoari exijitu.• Mobilizatu.• Arduraz kontsumitu.

PROTAGONISMOA ADITUAREN AHOTSETIK

KOMUNITATE ZIENTIFIKOAK hau egin behar du:

• Ikerketan aurrera egin.• Zientzia dibulgatu.• Iritzia sorrarazi.• Interes zientifikoa, interes soziala eta interes ekonomikoa orekatu.• Finantzazioa bilatu – ikertzen jarraitu.

120


Ikusten denez, Euskal Herriko biztanleek argi eta garbi kokatzen dute

lehentasunezko eragile bakoitza:

• Administrazioak, lehenik eta behin, interes orokorra zaindu behar du

zientzia eta teknologiaren esparruan inbertitzeko lehentasunak

zehazterakoan. Horretarako, herritarrek eskatzen dute kontuan izan dadila

haien iritzia, eta, batez ere, sakonki gainbegira dadila nora joaten

diren eta zertarako erabiltzen diren funts publikoak, finantzatutako

proiektuen segimendua eginez.

Bestalde, herritarrek argi dute administrazioak bultzatu behar duela ikerketa

epe laburrera negozio-aukerarik ikusten ez delako ekimen

pribatuak parte hartzen ez duen esparruetan.

“Errentagarritasun ekonomiko zuzenik ez duten gauzentzat da”


“Epe luzera etekina duen horrentzat”


“Nire inguruan, gero eta ikertzaile gehiago dira kexu ikerketa gero eta

gehiago bideratzen delako kostu-, denbora- eta kalitate-eskakizun batzuk

dituzten merkatu-eskakizunetarantz, eta horrek ikertzaileen sortzeko eta

berritzeko gaitasuna murrizteko arriskua dakar”


“Errentagarria ez den horretan inbertitu behar luke gobernuak”


“Erakundeek sustatu egin behar dute, burokrazia kendu, eta beraiek saiatu

behar dute teknologia ustiatzen”


Gainera, gizarte osoan zientzia eta teknologia dibulgatzeko zeregin

garrantzitsua esleitzen diote herritarrek administrazioari.

121


• Enpresek apustu argia egin behar dute berrikuntzaren, ikerketaren…

alde, eta beren DNAn sartu behar dute. Horrez gain, talentua

sartzearen alde apustu egiteko eskatzen zaie, ondoen prestatuta daudenak

ez daitezen Euskal Herritik joan lan-aukera hobeen bila.

“Ezin dute beti berdin jardun; I+G+Ba sustatu eta bultzatu behar dute” Euskal

Autonomia Erkidegoko herritarrak

“Esku hartu behar dute, eta ikerketarako dirua jarri”


“Lankidetza publiko-pribatua funtsezkoa da, baina enpresek apustu argi bat

egin behar dute”


“Enpresek ikusi behar dute talentu asko dagoela, eta hura sartzearen aldeko

apustua egin behar dute”


Era berean, argi dute enpresek beren akziodunen alde egiten dutela lan, eta

ekonomikoki errentagarriak izan behar dutela eta etekinak lortu

behar dituztela.

• Herritarrek informatuago egon behar dute zientziari lotutako gaiei buruz,

baina, gizarte zibila diren aldetik, iritzia eman behar dute, klase

politikoari exijitu egin behar diote eta interes orokorraren alde

mobilizatu behar dute.

Gizarteari bere presentzia nabarmentzeko beste modu bat iruditzen zaio

arduraz eta adimenez kontsumitzea; hala, enpresen jarrera jakin

batzuk saritu eta beste batzuk zigortu egingo lituzke, eta horrek aldaketak

ekarriko lituzke enpresen politiketan.

“Kontsumitzaile zorrotz gisa jokatu behar dugu”


“Kontsumitzaile gisa, indar handia dugu, eta hori frogatu egin da. Zeregin

garrantzitsua dugu hor”


122


• Komunitate zientifikoak gehiago hartu behar du parte zientzia eta

teknologiari buruzko eztabaida sozialean.

Ezagutza zientifikoan eta hura formatu teknologikoan aplikatzean —hori

litzateke bere leitmotiva— ikertzeaz eta aurrera egiteaz gain, zientzia

dibulgatzearen aldeko apustua egin behar du, eta hori zeregin garrantzitsu

gisa ikusi behar du. Era berean, gizartean eragina duen iritzia sortu behar

du, herritarrak objektibitate-parametroetatik informatzeko.

“Gehiago agertu behar dute. Gaiaz hitz egiten da, baina haiek ez dira

agertzen; ez zaie entzuten”


“Ahotsik objektiboena izan behar du, herritarrok informatuko gaituena”


“Beren burua entzunarazi eta gehiago saldu behar dute; beren bizitza kausa

eredugarri batean ematen dutela ikusarazi behar dute”


123

Gainera, bada eztabaida sozial bat hainbat gaiez hitz egiten duena:

• Langile zientifikoek zer esparrutan ikertu nahi duten erabakitzeko behar

duten independentzia.

• Beren “aurkikuntzek” ondorio praktikoak izateko eta gizarteari

bizi-kalitate hobea emateko beharra.

• Lan egiten duten eta ordaintzen dieten marka komertzialekiko izan behar

duten leialtasuna.

Eztabaida horretan, gizartearen ustez, hainbat printzipiok

talka egiten dute: batetik, ikertzailearen autonomia edo interes

zientifikoak; bestetik, haien lanari esleitzen zaion interes sozialak;

eta, azkenik, gure gizartean hain presente dagoen merkatuaren

logikak.

Eztabaida hori ez dago sozialki konponduta, nahiz eta interes sozialak

beste guztiaren aldean lehentasuna izatea eskatu.



NATURALA

7.3 Garapen zientifiko eta

teknologikoaren

eraginekiko kezka

nagusiak

124


Gizarteak premia hau du hasiera-hasieratik: ikerketa zientifiko eta teknologikoak muga batzuk izatea, gizartea bera zainduko dutenak eta birbil-biribil azalduko dutenak zientzia eta teknologia bide bat direla eta inola ere ez helburua.

Premisa horretatik abiatuta, gai batzuek kezka pizten dute eta lerro gorriak markatzen dituzte ikerketa zientifiko eta teknologikoarentzat.

7.3. Garapen zientifiko eta teknologikoaren eraginekiko kezka nagusiak

ELEMENTU HORIEI LOTUTAKO MUGAK ESKATZEN DITU GIZARTEAK GARAPEN ZIENTIFIKOARENTZAT

“Muga horiek gaindituz gero, ez zaigu batere gustatuko geronen argazkia”


Garapen zientifiko eta teknologikoaren eraginekiko kezkak…

• Hautespen naturala eta klonazioa.• Interes ekonomikoaren nagusitasuna ikerketa zientifiko-teknologikoaren motor gisa.• Aurrerapenak ez unibertsalizatzea gizarte aurreratuetan eta hirugarren munduarekiko.• Elikagaien segurtasuna eta, batez ere, genetikoki eraldatutako organismoak.• Ingurumenarekiko errespetua eta baliabide naturalen kontsumo jasangarria.• Pentsamendua homogeneizatzea, globalizazioaren eta nortasuna galtzearen ondorioz.• Informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak erabiltzearen ondorioak: pribatutasun-arazoak, ziber-jazarpena, mendekotasunak, harreman pertsonal birtualak…

125


Ikusten denez, hainbat motatako mugak ari da eskatzen gizartea:

• Muga etiko eta moralak, hautespen naturalarekin eta klonazio

terapeutikoarekin erlazionatutako guztiari dagokionez; izan ere, klonazio

terapeutikoak aukera ematen du zelula egokiak hazteko,

gaixotasuna eragin duen ehun gaixoa ordeztu dadin eta

organismoak ez dezan hura baztertu. Horrek ikerketa zientifiko eta

teknologikoaren mugen auzia mahaigaineratzen du. Era berean,

heriotza duinerako eskubidea behin baino gehiagotan aipatu da,

patologia sendaezin bat duen gaixoak bere heriotzaz —hiltzeko

unea, lekua eta modua— askatasunez erabakitzeko duen eskubidea

planteatzen baitu.

“Hemen, ezin dira gauza batzuk ikertu, muga moralak baitaude”


• Muga ekonomikoak, interes ekonomikoaren nagusitasunari eta logika

kapitalistari dagokienez, garapen zientifiko eta teknologikoaren motor gisa.

“Ikerketak misio soziala izan behar du; etekin ekonomikoaren legea bakarrik

hartzen bada kontuan, ez du aurrerapen sozialik ekarriko, baizik eta gutxi

batzuen interesak aseko ditu”


Ikasleek, berriz, hainbat motatako arriskuak hautematen dituzte.

Batetik, etxetresna elektrikoen eta, batez ere, produktu elektronikoen

zaharkitzapen programatua kritikatzen da; aurrerapen zientifiko eta

teknikoak haien erabilera mugatzeko erabiltzen direla salatzen dute.

“Zaharkitzapen programatuaren ondorioz, aparatu baten bizi-iraupena 3

urtekoa da, eta kito; izan ere, urteak eta urteak irauten zuten bonbilla

batzuk asmatu zituzten, eta, azkenean, ez zituzten merkatuan utzi”


126


Bestetik, aurrerapen teknologikoak nolabait “bahitzeko” arriskua

hautematen da; hala, ez dira komertzializatzen lortzen diren

aurrerapen guztiak, produktu horiek etengabe kontsumitzea

sustatzeko.

“Prototipo eta berrikuntza garrantzitsu batzuk ez dira komertzializatzen,

egungo negozioaren logikaren aurkakoa baita”


Azkenik, ikerketa medikoko aurrerapenak kontrolatzea eskatzen da, ez

daitezen bakarrik negozio ekonomiko bat izan, baizik eta haiek behar dituzten

guztientzako onura sozial bat.

“Beldur naiz lehen munduko gizarteetako gaixotasunetarako bakarrik

ikertzea. Zientzia hori bakarrik existitzen da; beste gauza asko ez dira

aplikatzen, ez baita interesatzen malaria ikertzea”


127

• Muga sozialak, aurrerapenen unibertsaltasuna eskatzeari dagokionez.

“Gizarteari mesede egingo dioten gauzak ikertu behar ditu zientziak”


“Duela gutxi jakin genuen iPhone-koek oso gutxi ordaintzen dietela Txinako

langileei; 4 euro edo”


• Ingurumen-mugak, ingurumena errespetatzea eta baliabideak ondorengo

belaunaldiak kontuan hartuta kontsumitzea eskatzeari dagokionez.


“Ikerketak lehentasuna eman behar dio ingurumenarekin erlazionatutako

guztiari; azken batean, garapen jasangarria sustatu behar du”


“Hor dago jasangarritasunaren gaia; zenbateraino erabili ahal izango dira

baliabideak zientzia eta teknologia garatzeko?


• Beste muga batzuk, gai hauekin zerikusia dutenak:

• Elikagaien segurtasuna.

“Gai hori oso garrantzitsua da, eta oso informazio gutxi dugu hari buruz. Jaten

dugunaz ari gara; informatu egin behar gaituzte, eta berrikuntzek segurtasun

handiena izan behar dute. Onartezina da saiakuntza eta errorea”


• Pentsamendua homogeneizatzea.

“Planeta homogeneizatzen ari dela ikusten dut. Herrialde itxi eta eskualde isolatu

batzuetan izan ezik, denda, marka eta jatetxe berak daude herrialde

guztietan: Mc Donalds, Coca Cola, baita IKEA ere. Mundu guztia saiatzen da

modu berean bizitzen eta antzera janzten. Peruko herrixka batean ere,

telebista dute, programa berak ikusten dituzte, eta arrakasta- eta

aberastasun-itxaropen berak dituzte.


128


• Informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak arrazoiz

erabiltzea.

“Norbait jatetxe baten bila dabilenean, bere iPhone-a kontsultatzen du,

dendari bati galdetu beharrean. Era berean, lankide batek datu bat

behar badu, bere ordenagailura joko du eta Google erabiliko du, lagun

bati eskatu ordez. Eta norbaitek erosketak egiten dituenean, ez du

harremanik kutxazainarekin, dena automatizatuta baitago”


“Egun batean, Facebook-en orri bat sortzea erabaki nuen. Etengabe

konektatzen nintzen zenbat lagun nituen jakiteko eta ea norbait

nirekin harremanetan jarri zen ikusteko. Pixkanaka-pixkanaka, ohartu

nintzen horren mende nengoela erabat, eta Facebook-eko nire profila

ezabatzea erabaki nuen”


“Batzuetan, lagun batek deitzen dizu arazo bat duela esanez; Whatsapp

bat bidaltzen diozu eta gero erantzuten diozu. Ez zenuen hobe

berarekin elkartzea hari entzuteko?


“Ezin dut egun bakar bat ere pasatu nire mugikorra eta nire mezu elektronikoak kontsultatu gabe eta sare sozialetan sartu gabe. Mendekotasun bat bihurtu da, eta desintoxikazio-sendabide bat

beharko nuke haiek uzteko” Ipar Euskal Herriko doktoregaiak


• IKUSPEGI SOZIALETIK…

• MUGA HORIEK GAINDITUZ GERO, ARRISKUA DAGO ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA HELBURU BIHURTZEKO, INTERES OROKORRETIK ALDENDUTA.

• GARAPEN ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOARI NORABIDEA EMANGO DION ESPARRU FILOSOFIKO BAT BEHAR GENUKE, ETEKIN EKONOMIKOAREN ETA MASA-KONTSUMOAREN LOGIKAZ HARAINDI.

• IKASLEEN KOLEKTIBOAREN ARTEAN…

• ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIAREN GARAPENA MAILA “ONARGARRIAN” MANTENTZEA ESKATZEN DA, JENDEAK BERE EGIN DITZAN GARAPEN HORREN ERABILERA ETA ABANTAILAK.

• GIZARTEKO SEGMENTU JAKIN BATZUEK AURRERAPEN TEKNOLOGIKOAK BAZTERTZEKO ARRISKUA HAUTEMATEN DA, LARRITU EGITEN BAITIRA TEKNOLOGIAREN BILAKAERA OSO AZKARRARI HELTZEKO GAI EZ DIRELAKO.

130


8.- Ondorioak

8.

kap

itu

lua

131


Kapitulu honetan, Euskal Herriko gizarteak zientzia eta teknologiari buruz duen

ikuspegiaren gainean egindako ikerketatik ateratako ondorio nagusiak jasotzen dira.

132


Zientzia eta teknologia funtsezko elementu bilakatu dira Euskal Herriko bizimoduan; izan ere, zientziak eta teknologiak bizimodu hori definitzen dute herritarren eskura jartzen dituzten hainbat eta hainbat aplikazioren bidez, eta baldintzatu egiten dute, herritarrak haien mende sentitzen direlako. Une hauetan, ez da ulertzen gure eredu soziala eta ekonomikoa zientzia eta teknologiarik gabe.

Zientzia eta teknologia nekez bereiz daitekeen binomio gisa ikusten dira, nahiz eta kontzeptu bakoitzak gauza desberdinei egin erreferentzia: zientzia = ezagutza versus teknologia = ezagutzaren aplikazioa. Baina teknologiak, hots, ukigarria denak, ematen dio edukia zientzia eta teknologiari buruzko diskurtso sozialari.

Zientzia eta teknologiari buruzko diskurtso sozialak aurpegi bikoitza du. Hasierako diskurtso “naturalak” aurrerakuntzaz, bizi-kalitateaz eta konfortaz hitz egiten du; ondorengo diskurtsoa, berriz, oso kritikoa da, baina, aldi berean, atomizatua, eta zientzia eta teknologiaren erabilerari eta haiek eredu sozialean duten eraginari lotuta dago: interes ekonomikoaren nagusitasuna, komunikazioaren eta informazioaren teknologia berriak eta haiek gure gizarte-harremanetan dituzten eraginak…

Faltan botatzen da zientzia eta teknologiarako oinarri filosofiko bat, haien lehentasunak eta helburuak definituko dituena, merkatuaren interesez eta kontsumo-gizarteaz haraindi.

Jendearen eguneroko bizitzan duten garrantzia eta eragina aitortzen bada ere, jendearen orainean edo etorkizunean eragin zuzena izango duelako ikuspegiak baldintzatzen du zientzia eta teknologiarekiko interes esplizitua. Hala, osasunari eta ingurumenari lotutako gaiek pizten dute gehien gizartearen interesa.

Jasotako prestakuntza zientifiko eta teknologikoari dagokionez, alfabetizazio zientifiko mugatua aipatzen da, eta adierazten da prestakuntza-ereduak “zientzien” edo “letren” artean hautatu beharra sustatzen duela eta horrek baldintzatu egiten duela ikasleek zientzia eta teknologiarekin etorkizunean izango duten harremana, propioagoa edo arrotzagoa izango baita.

Batez ere ikasleek eskatzen dute zientziako eta teknologiako prestakuntzak hauen arteko oreka bilatu dezala: jakintza espezializatua, prestakuntza integrala eta lanerako orientazioa.

Ikuspegi sozialetik, “talentuen ihesa” bi gauza garrantzitsuren konbinazioaren ondorio da: batetik, gizarteak ez aintzatestea zientzialari-lanbidea, eta, bestetik, Euskal Herrian karrera zientifiko oso bat garatzeko aukera emango luketen baldintza objektiborik ez egotea.

133


Euskal Herriko biztanleek pentsatzen dute zientzia eta teknologiaren inbertsioaren eta garapenaren helburuak Europako herrialde aitzindariena bera izan behar duela. Hala ere, kontuan izan beharreko desberdintasunak daude lurraldearen arabera:

Euskal Autonomia Erkidegoan, faltan botatzen da alor horretan egiten den lan guztia bilduko eta baloratuko duen erreferentzia bat.

Nafarroako Foru Erkidegoan, ibilitako bidearen eta etorkizuneko aukeren auto-konbentzimendu handiagoa eskatzen da.

Ipar Euskal Herrian, berebiziko garrantzia duten baldintzatzaile batzuk azpimarratzen dira:

• Politika zientifiko eta teknologiko bat egiteko eta ondoren ezartzeko gai den erakunde propiorik ez egotea.

• Bete-betean jardungo duen unibertsitaterik ez egotea.

• Turismoan eta nekazaritzan oinarritutako eredu ekonomikoaren desorekak.

• Enpresa txiki eta ertainen nagusitasuna eta enplegu kualifikatuaren eskasia.

Gaur egun, zientzian eta teknologian inbertitzeko politiketan krisi ekonomikoak duen eragin handia azpimarratzen da; horren ondorioz, inbertsio publiko gutxiago dago, ikertzaileen kolektiboaren baldintzak ezegonkortu egiten dira, eta karrera zientifiko bat egiteko aukera gutxiago dago. Diskurtso horrek indar handiagoa du Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroako Foru Erkidegoan.

Diskurtso soziala oso kritikoa da zientzia eta teknologiari buruz gizarteari helarazten zaion informazioarekin, eta zientzia dibulgatzean datzan komunikazio bat eskatzen da. Egoera horren oinarrian, hau aurkitzen dugu:

Batetik, komunitate zientifikoak zeregin horiekiko duen desinteresa.

Bestetik, komunikabideek zientzia eta teknologiari lotutako gaiei ematen dieten tratamendua.

Gizartearen interesa pizten duten gaiei dagokienez, ikerketa zientifiko eta teknologikoaren lehentasun nagusiak osasuna eta garapen jasangarria izatea eskatzen da. Horrez gain, egungo testuinguru ekonomikoaren ondorioz, egungo eredu sozioekonomikoari lotutako guztia izango litzateke hirugarren lehentasuna, baina ez hura zalantzan jartzeko, baizik eta krisiarentzat irtenbideak bilatzeko.

134


Interes ekonomikoak eta merkatua garapen zientifiko eta teknologikoaren motor gisa nagusitzen diren egoera honen aurrean, interes orokorrak ezarri behar ditu lehentasunak. Gainera, baieztatzen da lau eragile gakok hartu behar dutela parte zientzia eta teknologiaren politikei buruzko erabakietan, eta bakoitzak bere zereginak izan behar ditu:

Administrazioek interes orokorra bermatu behar dute. Enpresek I+G+Bren aldeko apustua egin behar dute. Herritarrek kontrapisua egin behar dute gizarte zibila eta

kontsumitzaile adimentsuak diren aldetik. Komunitate zientifikoari dagokionez, adituaren ahotsak protagonista

izan behar du.

Garapen zientifikoa eta teknologikoa gizartearen aurrerapenarentzat funtsezkoa dela onartzen bada ere, mugak eskatzen dira zientzia eta teknologiaren zeregin soziala zaintzea bermatzeko: gizarte osoaren bizi-kalitatea hobetzea. Hala, hainbat motatako mugak aipatzen dira:

Etikoak. Ekonomikoak. Sozialak. Ingurumenekoak. ….

2008an egindako ikerketari dagokionez, joera aipagarri batzuk ikusten dira:

Duela lau urte azpimarratzen zen ikerketa zientifikoa aurrekontu publikoen mende zegoela; gaur egun, berriz, krisi ekonomikoak inbertsioan, lan-baldintzetan eta ikerketa zientifiko eta teknologikoaren alorreko etorkizuneko aukeretan dituen ondorioetan jartzen du arreta diskurtsoak.

Diskurtso sozialak talentuen iheserako arriskua aipatzen zuen; gaur egun, ordea, benetan ari da gertatzen, eta etorkizunari begira joera hori finkatzeko arriskua dago.

Gaur egun, zientzia eta teknologiaren lehentasunei buruzko erabakiak hartzean komunitate zientifikoak zein herritarrek modu aktiboagoan parte hartzea eskatzen da.

135


Eztabaida-taldeetan parte hartu dutenek beren esperientziari buruz dituzten iritziak ere jakinarazi dituzte:

Konturatu dira hasieran uste zuten baino askoz ezagutza handiagoa dutela.

Ezagutza zientifiko eta teknologikoak hartzeaz gain, eztabaida-taldeek agerian utzi dute herritarren espiritu kritikoa eta hausnartzeko gaitasuna.

Herritarrek nabarmentzen dute oso pozik daudela gai hauei buruz hitz egiteaz, ikuspuntu desberdinak ezagutzeaz eta leku desberdinetatik datorren jendearekin harremana izateaz.

Ikasleen kolektiboak adierazi du eztabaida-talde hauetan parte hartzeak eta zientzia eta teknologiari lotutako gaiez hitz egiteak beren interesa eta jakin-mina piztu dutela.

Batez ere giza eta gizarte-zientzietako lizentziatura eta masterra ikasten ari direnek nabarmendu dute kultura zientifiko gutxi dutela. Hori dela eta, ezagutzen ez duten edo, behintzat, guztiz menderatzen ez duten gai bati buruz hitz egiteko zailtasuna azpimarratzen dute, eta horrek huts egiteko eta egia ez diren gauzak esateko beldurra eragiten die, eta, batez ere, legitimotasunik ez dutela iruditzen zaie.


7

Euskal Herriko gizarteak zientziari eta

teknologiari buruz duen ikuspegiaren ikerketa

(2012).

Hurbilketa kuantitatiboa.


8

0.

Au

rkib

idea

1. Fitxa teknikoa 141

2. Gizarteak zientziari eta teknologiari buruz duen irudia

146

3. Gai zientifiko eta teknologikoei buruzko informazioarekiko interesa

174

4. Zientziaren eta teknologiaren egoeraren balorazioa

221

5. Zientziaren eta teknologiaren komunikazioa

276

6. Gizartearen eskaerak zientziari eta teknologiari dagokienez

290

7. EAEren, Nafarroako Foru Erkidegoaren eta Espainiaren arteko alderaketa

321

8. Biztanleen segmentazioa, zientziarekiko eta teknologiarekiko duten jarrerari dagokionez

368

9. Ondorioak 382


1. Fitxa teknikoa

1.1. Helburuak

1.2. Metodologia

1.

Kap

itu

lua


1.1. Helburuak

Herritarrek zientzia eta teknologia nola ikusten dituzten aztertzea, eta ikuspegi hori denboran ebaluatzea, lehenengo ateraldiko datuei dagokienez.

HELBURU NAGUSIA

Gizarteak zientziari eta teknologiari buruz duen ikuspegia aztertzea.

Jakitea gizarteak zenbateraino nahi dituen zientziari eta teknologiari lotutako lanbideak.

Diziplina zientifikoek eta teknologikoek zer interes pizten duten jakitea.

Eduki horiei buruz dagoen informazio-maila aztertzea, baita informazio hori lortzeko erabiltzen diren bitartekoak ere.

Jarduera-mota horietako parte-hartzea.

Balioztatzea zer egoera duten zientziak eta teknologiak enpresa pribatuaren esparruan beste lurraldeekin alderatuz.

Herritar bakoitzak zer prestakuntza-maila duen bere ustez arlo horretan.

Gizarteak zientziari eta teknologiari dagokienez dituen eskaerak ezagutzea. Zaletasunak eta lehentasunak.

Jarduera zientifikoa arautzeari dagokionez zer egin behar den jakitea.

Herritarrek, alor horretan, erakundeekiko duten konfiantza ezagutzea.

HELBURU XEHATUAK

140


1.2. Metodologia

Inkesta garatzeko zeregin teknikoak Ikerfel SAk egin ditu.

Ikerketa honetan, hiru esparruren arabera bereizi dira datuak:

Euskal Autonomia Erkidegoa

Nafarroako Foru Erkidegoa

Ipar Euskal Herria

Berariazko kapitulu batean, FECYTen Espainiako datuekiko alderaketa bat egin

dugu.

141


1. EAE + NAFARROAKO FORU ERKIDEGOA

FECYTen datu-kabineteak egindako ikerketaren azterketa

kuantitatiboa.

Ikerketa-mota

Metodologia. Lantresnak

EAEko eta Nafarroako Foru Erkidegoko ikerketa: lehendik

zeuden datuen ustiaketa estatistikoa.

Ikerketaren zati horrek sekuentzia metodologiko honi jarraitu

dio:

Datuak lortzea:

Elhuyar Fundazioak FECYTi eskatu zion

lagatzeko Gizarteak zientziari eta teknologiari buruz

duen ikuspegiaren VI. ikerketatik (2012) EAEri eta

Nafarroako Foru Erkidegoari zegozkien datu

segmentatuak.

Estatistikoki ustiatzea eta taula gisa jartzea:

Datu-basea eskuratu ondoren, estatistikoki

ustiatu da eta taula gisa jarri da, 2008an eginiko

txostenak ezarritako ildoari jarraikiz.

Emaitzen txostena aztertzea eta idaztea:

Azkenik, datuak aztertu dira, eta gaur egun zientziari eta

teknologiari buruz dagoen ikuspegia definitu da, baita

aurreko ateraldiari dagokionez izan dituen bilakaera

nagusiak ere.*

444 EAE

414 Nafarroako Foru Erkidegoa

Laginen tamainak

2012ko otsailaren 20tik apirilaren 18ra.Landa-

lanaren data

*2006ko landa-datarekiko.

142


2. IPAR EUSKAL HERRIA

Kuantitatiboa.Ikerketa-mota

Unibertsoa

% 95,5eko konfiantza-mailan (2 sigma), eta P=Q izanik, errore

estatistikoa ± % 5 da lagin osorako, ausazko laginketa

sinplean, proportzionalak ez diren laginak kontuan hartuz

kalkulatuta.

Lagin-errorea

2012ko uztailaren 2tik 17ra.Landa-

lanaren data

5 urtez edo gehiagoz Ipar Euskal Herrian bizi izan diren

biztanleak, gizonezkoak zein emakumezkoak, 15 urtetik

gorakoak.

Esparrua Ipar Euskal Herria.

Laginaren tamaina

400 elkarrizketa egin dira (e = ± % 5; % 95,5eko konfiantza-

maila; 2 sigma).

Azterketa-teknika

Telefono bidezko elkarrizketak, galdeketa erdi-egituratuarekin

eginak*.

*Ipar Euskal Herrian erabilitako galdeketa FECYTek Espainian 2010ean egin zuen Gizarteak zientziari eta teknologiari buruz duen ikuspegiaren ikerketan erabilitako bera da, ezin izan baitzen 2012ko galdeketa erabili, zailtasun burokratikoak zirela eta. 2010eko eta 2012ko galdeketak desberdintasun batzuk dituzte, eta dokumentu honetan egindako datu-azterketan jasota daude.

143


2.- Gizarteak zientziari

eta teknologiari buruz

duen irudia

2.1. Zientziaren ikuspegia

2.2. Zientzia lanbide gisa

2.

Kap

itu

lua

144



145



Oro har, uste da aurrerapen zientifiko-teknologikoak desabantailak baino

abantaila gehiago ematen dituela. Pentsamolde-ildo orokor horren barruan,

abantaila hauek aipatu dira gehien:

Gaixotasunei eta epidemiei aurre egitea.

Gizartearen bizi-kalitatea.

Aldiz, askoz zalantzagarriagoa da aurrerapen zientifiko-teknologikoak herrialde

aberatsen eta pobreen arteko desberdintasunak murrizten laguntzen ote duen.

Oro har, EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan abantaila gehiago ikusten

zaizkio aurrerapen zientifikoari. Ipar Euskal Herrian, oro har, “abantaila

gutxiago” ikusi dituzte. Hori izanik arau orokorra, desberdintasun gutxien esparru

ekonomikoan hautematen dira, hala nola:

Garapen ekonomikoan.

Gizartearen bizi-kalitatean.

Egungo datuak aurreko ateraldiarekin alderatzen baditugu, handitu egin da

zientziak eta teknologiak lanpostuak sortzen lagunduko dutelako

konfiantza. Horretan, krisiaren nolabaiteko eragina ikus dezakegu.

Bereziki garrantzitsutzat jotzen dugu une hauetan lanpostuak sortzeko

motor gisa ikustea zientzia eta teknologia.

Oro har, esan dezakegu abantaila gehiago ikusten dituztela Nafarroako

Foru Erkidegoan, eta gutxiago EAEn.

146


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

IPAR EUSKAL HERRIA

GARAPEN EKONOMIKOA % 86 % 89 % 65

GIZARTEAREN BIZI-KALITATEA % 89 % 94 % 70

GIZA BIZITZAREN SEGURTASUNA ETA BABESA

% 90 % 84 % 67

INGURUMENA ETA NATURA KONTSERBATZEA

% 71 % 62 % 66

GAIXOTASUNEI ETA EPIDEMIEI AURRE EGITEA

% 96 % 97 % 81

ELIKADURA-PRODUKTUAK ETA NEKAZARITZA-EKOIZPENA

% 73 % 71 % 57

LANPOSTUAK SORTZEA % 71 % 63 % 64

PERTSONEN ARTEKO HARREMANAK AREAGOTZEA ETA HOBETZEA

% 65 % 61 % 50

NORBANAKOAREN ASKATASUNAK AREAGOTZEA

% 65 % 64 % 61

HERRIALDE ABERATSEN ETA POBREEN ARTEKO DESBERDINTASUNAK MURRIZTEA

% 53 % 32 % 42

BATEZBESTEKOA % 76 % 72 % 62

AURRERAPEN ZIENTIFIKO-TEKNOLOGIKOAREN ABANTAILEN ESLEIPENA HAINBAT ALORRETAN (10. G.)

%-K ABANTAILAK AIPATZEN DITUZTEOinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

147


AURRERAPEN ZIENTIFIKO-TEKNOLOGIKOAK HAINBAT ALORRETAN DITUEN ABANTAILEN IKUSPEGIAREN BILAKAERA

2006-2012%-K ABANTAILAK AIPATZEN DITUZTE

2006 2012 p p 2006 2012 p p

GARAPEN EKONOMIKOA % 96 % 86 -10 % 93 % 89 -4

GIZARTEAREN BIZI-KALITATEA % 92 % 89 -3 % 89 % 94 +5


% 82 % 90 -8 % 78 % 84 +6


% 66 % 71 +5 % 44 % 62 +18


% 95 % 96 +1 % 92 % 97 +5


% 83 % 73 -10 % 57 % 71 +14

LANPOSTUAK SORTZEA % 60 % 71 +11 % 51 % 63 +12


% 69 % 65 -4 % 53 % 61 +8


---* % 65 ---* % 64


---* % 53 ---* % 32

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

*Item hauek ez dira sartu aurreko ateraldian.

148


Adinaren aldagaiari dagokionez, abantaila gehiago ikusten dituzte aurrerapen

zientifiko-teknologikoan gazteenek (15 eta 29 urte bitarte) eta nagusienek (65

urte edo gehiagokoek).

Oro har, 45 urtetik beherakoek abantaila gehiago ikusi dituzte honako hauetan:

Garapen ekonomikoan.

Gizartearen bizi-kalitatean.

Giza bizitzaren segurtasunean eta babesean.

Esan genezake 45 urtetik beherako pertsona horiek konfiantza handiagoa

dutela zientziak eta teknologiak eragin positiboa dutela bizi-

baldintzetan, oro har.

Zientziak eta teknologiak lanpostuak sortzen lagunduko dutelako eta

herrialde aberatsen eta pobreen arteko desberdintasunak murriztuko

dituelako itxaropena handiagoa da 65 urtetik gorakoen artean. Esan

genezake pertsona horiek abantaila gehiago ikusten dituztela zientzia

eragin ekonomikoei eta oreka sozialari lotzean.

30 eta 65 urte bitartekoek ikusi dizkiote abantaila gutxien zientziari eta

teknologiari alderdi hauetan:

Ingurumena babestean.

Pertsonen arteko harremanak areagotzean eta hobetzean.

Norbanakoaren askatasunak areagotzean.

149


Hau da, 30 eta 64 urte bitartekoak mesfidatiagoak dira zientziak eta

teknologiak pertsonen arteko harremanetan dituzten “eragin sozial

onuragarriei” dagokienez.

AURRERAPEN ZIENTIFIKO-TEKNOLOGIKOAK HAINBAT ALORRETAN DITUEN ABANTAILEN IKUSPEGIA, ADINAREN

ALDAGAIARI DAGOKIONEZ%-K ABANTAILAK AIPATZEN DITUZTE

Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

15-29 URTE 30-45 URTE 46-64 URTE65 EDO

GEHIAGO

GARAPEN EKONOMIKOA % 85 % 90 % 81 % 83

GIZARTEAREN BIZI-KALITATEA % 90 % 91 % 86 % 87


% 86 % 89 % 84 % 87


% 71 % 68 % 63 % 74


% 96 % 93 % 95 % 97


% 72 % 69 % 71 % 75

LANPOSTUAK SORTZEA % 66 % 70 % 62 % 76


% 66 % 59 % 59 % 70


% 70 % 58 % 61 % 68


% 47 % 43 % 48 % 55

BATEZBESTEKOA % 75 % 73 % 71 % 77

150


Oro har, elkarrizketatutako pertsonek desabantailak baino askoz abantaila

gehiago ikusten dizkiote zientziari.

Pentsamolde-ildo orokor horren barruan, bereziki nafarrek ikusten dizkiote

abantailak zientziari eta teknologiari.

Datuen bilakaera aztertuz gero, esan dezakegu zientziaren abantailen ikuspegiak

bereziki Nafarroan egin duela gora.

AURRERAPEN ZIENTIFIKO-TEKNOLOGIKOAREN ABANTAILEN IKUSPEGIA

%-K ABANTAILAK AIPATZEN DITUZTEOinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

151


ZIENTZIAREN ALDERDI POSITIBOEN ETA NEGATIBOEN BALANTZEA (25. G.)


2006 2012 2006 2012

ZIENTZIAREN ETA TEKNOLOGIAREN ONURAK KALTEAK BAINO HANDIAGOAK DIRA

% 39 % 40 % 44 % 61

ZIENTZIAREN ETA TEKNOLOGIAREN ONURAK ETA KALTEAK OREKATUTA DAUDE

% 49 % 18 % 26 % 26

ZIENTZIAREN ETA TEKNOLOGIAREN KALTEAK ONURAK BAINO HANDIAGOAK DIRA

% 5 % 7 % 12 % 7

EZ DUT IRITZIRIK GAI HONEN INGURUAN

% 8 % 30 % 14 % 04

EZ DU ERANTZUN --- % 5 % 4 % 1

EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

152


Zientzia eta teknologia gehiago lotzen dira “onurekin”…

Zenbat eta txikiagoa izan elkarrizketatutako pertsonen

adina.

Zenbat eta handiagoa izan ikasketa-maila.

Zenbat eta altuagoa izan elkarrizketatutako pertsonen

gizarte-maila.

“Zientziari eta teknologiari” abantaila gehien ikusten dizkien pertsonaren profila

da 45 urtetik beherako pertsona, goi-mailako ikasketak dituena eta gizarte-maila

altua edo ertain-altua duena.

153


%-K KALTEAK BAINO ONURA GEHIAGO IKUSTEN DIZKIE ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARIALDAGAI HORIEI DAGOKIENEZ


% 25% 40

% 58

0%

100%

LEHEN HEZKUNTZAKOAK BIGARREN HEZKUNTZAKOAK GOI-MAILAKOAK

ADINA

IKASKETA-MAILA

% 55% 30

% 39% 56

0%

100%

BAXUA - ERTAIN-BAXUA ERTAINA ERTAIN-ALTUA ALTUA

GIZARTE-MAILA

154

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0



155



Medikuek lortu dute balorazio onena ikertutako hiru lurraldeetan. Bigarren

postuan, hau ere lurralde guztietan, zientzialariak daude, eta, hirugarren postuan,

berriz, irakasleak.

Aldiz, lanbide hauek daude okerren baloratuta:

Erlijiosoak.

Politikariak.

Laburbilduz, egiazta dezakegu zientziari eta teknologiari lotutako lanbideek

irudi ona dutela.

EAEn, lanbide hauek dute irudi hobea:

Ingeniariek.

Abokatuek.

Kirolariek.

Erlijiosoek eta politikariek irudi hobea dute Ipar Euskal Herrian.

2006ko datuekin alderatuz, EAEn hauen irudia hobetu da:

Abokatuena.

Kazetariena.

Epaileena.

Aldiz, Nafarroako Foru Erkidegoan behera egin du erlijiosoen eta politikarien

balorazioak.

156


LANBIDE HAUEN BALORAZIO SOZIALA (6. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

OSO GUTXI ASKO

157


LANBIDE HAUEN BALORAZIO SOZIALAREN BILAKAERA- BALORAZIOA ESKALA HONEN ARABERA EGIN DA: 1etik (OSO GUTXI) 5era

(ASKO) -

2006 2012 p p 2006 2012 p p

MEDIKUAK 4,4 4,6 +0,2 4,2 4,4 +0,2

ZIENTZIALARIAK 4,0 4,2 +0,2 4,0 4,2 +0,2

INGENIARIAK 3,8 4,0 -0,2 3,8 3,7 -0,1

EPAILEAK 3,2 3,5 +0,3 3,1 2,9 -0,2

ABOKATUAK 3,0 3,5 +0,5 3,0 3,0 =

KIROLARIAK 3,0 3,3 +0,1 3,2 3,0 -0,2

KAZETARIAK 2,9 3,3 +0,4 2,9 3,0 +0,1

ENPRESARIAK 3,2 3,3 +0,1 3,0 3,0 =

IRAKASLEAK 3,8 4,0 +0,2 3,9 4,1 +0,2

ERLIJIOSOAK 2,3 2,1 -0,2 2,5 2,2 -0,3

POLITIKARIAK 2,1 2,2 +0,1 2,0 1,7 -0,3

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

158


Adinaren aldagaiari dagokionez, abokatuaren lanbideak lortu du baloraziorik

onena gazteenen artean (15 eta 29 urte bitarte).

Medikuaren lanbideak lortu du baloraziorik onena adin-segmentu guztietan.

Erlijiosoaren lanbidearen balorazioa hobetu egiten da elkarrizketatutako

pertsonaren adina igotzen den heinean. Horrek argi eta garbi adierazten du

biztanle gazteenak urrun daudela balio erlijiosoetatik.

Oro har, esan dezakegu lanbide horiek balorazio hobea lortu dutela goi-mailako

ikasketak dituzten pertsonen artean. Hori bereziki horrela izan da hauei

dagokienez:

Zientzialariak.

Ingeniariak.

Epaileak.

Irakasleak.

Kirolariak, berriz, hobeto baloratu dituzte lehen edo bigarren hezkuntzako

ikasketak bakarrik dituztenek.

Laburbilduz, esan dezakegu goi-mailako ikasketak dituztenek hobeto

baloratzen dituztela goi-mailako titulua eskatzen duten lanbideak.

Oro har, lanbide horiek harrera hobea izan dute hiriburuetan.

Salbuespena “erlijiosoak” dira, hobeto baloratu baitituzte herri txikietako

biztanleek.

159


LANBIDE HAUEN BALORAZIO SOZIALA (6. G.)- BALORAZIOA ESKALA HONEN ARABERA EGIN DA: 1etik (OSO GUTXI) 5era

(ASKO) -- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

15-29 URTE 30-45 URTE 46-64 URTE65 URTE ED0

GEHIAGO

MEDIKUAK 4,5 4,4 4,4 4,5

ZIENTZIALARIAK 4,2 4,2 4,2 4,0

INGENIARIAK 4,0 3,8 3,8 3,9

EPAILEAK 3,5 3,3 3,4 3,3

ABOKATUAK 3,5 3,2 3,5 3,3

KIROLARIAK 3,3 3,1 3,2 3,3

KAZETARIAK 3,3 3,2 3,2 3,2

ENPRESARIAK 3,3 3,2 3,2 3,3

IRAKASLEAK 4,0 4,1 3,9 4,0

ERLIJIOSOAK 2,0 2,0 2,1 2,8

POLITIKARIAK 2,0 1,9 2,2 2,4

160


LANBIDE HAUEN BALORAZIO SOZIALA (6. G.)- BALORAZIOA ESKALA HONEN ARABERA EGIN DA: 1etik (OSO GUTXI)

5era (ASKO) -- IKASKETA-MAILARI DAGOKIONEZ -


LEHEN HEZKUNTZAKOAK

BIGARREN HEZKUNTZAKOAK

GOI-MAILAKOAK

MEDIKUAK 4,4 4,5 4,5

ZIENTZIALARIAK 3,9 4,1 4,4

INGENIARIAK 3,8 3,8 4,1

EPAILEAK 3,4 3,3 3,6

ABOKATUAK 3,4 3,3 3,4

KIROLARIAK 3,2 3,3 3,1

KAZETARIAK 3,1 3,2 3,3

ENPRESARIAK 3,4 3,2 3,3

IRAKASLEAK 3,9 3,9 4,2

ERLIJIOSOAK 2,4 2,1 2,2

POLITIKARIAK 2,4 2,0 2,2

161


LANBIDE HAUEN BALORAZIO SOZIALA (6. G.)- BALORAZIOA ESKALA HONEN ARABERA EGIN DA: 1etik (OSO GUTXI)

5era (ASKO) -- HABITATAREN TAMAINAREN ARABERA -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

TXIKIA ERTAINA HIRIBURUA

MEDIKUAK 4,3 4,5 4,5

ZIENTZIALARIAK 3,9 4,2 4,3

INGENIARIAK 3,6 3,9 4,0

EPAILEAK 3,0 3,3 3,6

ABOKATUAK 3,0 3,3 3,6

KIROLARIAK 3,2 3,1 3,3

KAZETARIAK 3,1 3,2 3,3

ENPRESARIAK 3,0 3,3 3,3

IRAKASLEAK 4,0 4,0 4,0

ERLIJIOSOAK 2,4 2,0 2,2

POLITIKARIAK 1,8 2,2 2,1

162


Oro har, uste izan da ikertzailearen lanbidea erakargarria dela, eta

asebetegarria dela pertsonalki.

Zalantza gehiago eragiten ditu, ordea, lanbide horren aintzatespen sozialak edo

ordainsari ona izateak.

“Aintzatespen sozialaren” ikuspegia handiagoa da EAEn eta Nafarroako Foru

Erkidegoan. Ipar Euskal Herrian eta Nafarroako Foru Erkidegoan iruditzen da

ikertzailearen lanbidea oso asebetegarria dela pertsonalki.

2006ko datuekin alderatuz gero, ikertzailearen lanbidea okerrago ikusten da

EAEn, bereziki aintzatespen sozialari dagokionez.

Esan dezakegu Nafarroako Foru Erkidegoan irudi horrek hobera egin duela

psikologikotzat har ditzakegun alderdiei dagokienez (“erakargarria”, “pertsonalki

asebetegarria”); ordainsariaren balorazioak, ordea, behera egin du.

163


IKERTZAILEAREN LANBIDEAREN IRUDIA (20. G.)(% ADOS DAGO ESALDI HAUEKIN)


164

% 100% 0


2006 2012 2006 2012

OSO ERAKARGARRIA GAZTEENTZAT % 60 % 53 % 46 % 52

PERTSONALKI ASEBETEGARRIA % 60 % 52 % 54 % 68

AINTZATESPEN SOZIAL HANDIA DU % 44 % 33 % 39 % 36

ORDAINSARI ONA DU % 34 % 26 % 34 % 19

EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

IKERTZAILEAREN LANBIDEAREN IRUDIAREN BILAKAERA (20. G.)

(% ADOS DAGO ESALDI HAUEKIN)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

165


Oro har, esan dezakegu 15 eta 29 urte bitartekoek hobeto ikusten dutela

ikertzailearen lanbidea alderdi hauei dagokienez:

Aintzatespen soziala.

Ordainsari ona.

Goi-mailako ikasketak dituztenek gehiago lotzen dute ikerketa “asebetetze

pertsonalarekin”; lehen hezkuntzako ikasketak dituztenek, ordea, gehiago lotzen

dute “ordainsari ona izatearekin”.

Habitataren aldetik, ez dago desberdintasun handirik, baina esan genezake

ikertzailearen jarduera ez dela hain erakargarria herri ertainetan.

166


% 54% 50 % 55 % 52

0%

100%

15-29 URTE 30-45 URTE 46-64 URTE 65 URTE EDO GEHIAGO

IKERTZAILEAREN LANBIDEA “OSO ERAKARGARRIA GAZTEENTZAT”. HAUEI DAGOKIENEZ: (20. G.)

(% ADOS)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

% 52 % 53 % 53

0%

100%


ADIN-SEGMENTUA

IKASKETA-MAILA

% 55% 48

% 57

0%

100%


HABITATA

167

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0


% 42

% 59 % 62% 55

0%

100%


IKERTZAILEAREN LANBIDEA PERTSONALKI ASEBETEGARRIA DELAKO IRUDIA. HAUEI DAGOKIENEZ: (20. G.)


% 42% 52

% 67

0%

100%


ADIN-SEGMENTUA

IKASKETA-MAILA

% 62

% 48% 62

0%

100%


HABITATA

168

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0


% 30

% 37% 28 % 35

0%

100%


IKERTZAILEAREN LANBIDEAK AINTZATESPEN SOZIAL HANDIA DUELAKO IRUDIA. HAUEI DAGOKIENEZ: (20. G.)


% 30 % 36% 29

0%

100%


ADIN-SEGMENTUA

IKASKETA-MAILA

% 34 % 33 % 32

0%

100%


HABITATA

169

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0


% 30% 22 % 21

% 20

0%

100%


IKERTZAILEAREN LANBIDEAK ORDAINSARI ONA DUELAKO IRUDIA. HAUEI DAGOKIENEZ: (20. G.)


% 28 % 26% 19

0%

100%

LEHEN MAILAKOAK BIGARREN MAILAKOAK GOI-MAILAKOAK

ADIN-SEGMENTUA

IKASKETA-MAILA

% 30% 23 % 21

0%

100%


HABITATA

170

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0


Ipar Euskal Herrian elkarrizketatutako pertsonei bakarrik egindako galdera

batean, esan zaigu zientzian eta teknologian jarduteko motibazio nagusia dela

“ezagutza berriak bilatzea”. Beste motibazio bat litzateke gizarteko arazoak

konpontzen laguntzea.

ZIENTZIAN ETA TEKNOLOGIAN JARDUTEARI LOTUTAKO MOTIBAZIOAK (18. G.)

- IPAR EUSKAL HERRIAN ELKARRIZKETATUTAKOEI BAKARRIK EGINDAKO GALDERA -

Oinarria: Ipar Euskal Herrian elkarrizketatutakoak

% 67

% 35

% 16

% 10

% 6

% 6

% 4

% 1

% 18

% 1

0% 100%

EZAGUTZA BERRIAK BILATZEA

GIZARTEKO ARAZOAK KONPONTZEN LAGUNTZEA

EZ DAKI / EZ DU IRITZIRIK

DIRUA IRABAZTEA

OSPEA BILATZEA

BERE LANA NORBERAK ANTOLATZEKO AUKERA

BALDINTZA PROFESIONALAK

MOTIBAZIOA, NORBERAREN INTERESA


BESTELAKO ERANTZUNAK

171

% 100% 0


3.- Gai zientifiko eta

teknologikoei buruzko

informazioarekiko

interesa3.1. Interes-maila

3.2. Informazioa

3.3. Jardueretan parte hartzea

3.

kap

itu

lua

172


3.1. Interes-maila

173


3.1. Interes-maila

Lehentasunezko interesguneez galdetuta, EAEn zientzia eta teknologia aipatu ditu

% 19k. Horrek interes-maila ertaina adierazten du. Zehazki, zazpigarren postua

hartzen du 17 gaitatik. Gai hauek piztu dute interes handiena:

Kirolek % 35

Medikuntzak eta osasunak % 33

Hiru interesgune nagusi ditugu:

Aisialdia (kirolak, zinema…).

Ekonomia (lana eta enplegua, ekonomia…).

Teknologia eta zientzia (medikuntza, zientzia eta teknologia…).

Kontsumo-gaiekiko interesa ere badagoela esan dezakegu.

EAEn hauteman da zientziarekiko, teknologiarekiko eta medikuntzarekiko interes

handiena. Beste muturrean, Ipar Euskal Herria dugu, non gehiago interesatzen

baita politika.

Egungo datuak 2006koekin alderatuz gero, ikusten dugu krisiak lana eta

enpleguagatiko kezka handitu duela, bai EAEn, bai Nafarroako Foru

Erkidegoan (bereziki).

EAEn, gora egin du zientziarekiko eta teknologiarekiko interesak.

Alderdi ekonomikoa, oro har, Nafarroako Foru Erkidegoan

interesatzen da bereziki.

174


LEHENTASUNEZKO HIRU INTERESGUNE (1. G.)- BAT-BATEKO AIPUA -


*Bereziki:Gaurkotasuneko albisteak, % 4; eta gizarte-gaiak, % 4.**Bereziki:Gaurkotasuneko albisteak, % 3; bertako informazioa, % 4; nazioarteko informazioa, % 3.

***

175

% 100% 0


LEHENTASUNEZKO INTERESGUNEEN BILAKAERA (1. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

2006 2012 p p 2006 2012 p p

ELIKADURA ETA KONTSUMOA % 20 % 27 -7 % 24 % 16 -8

ASTROLOGIA/OKULTISMO --- % 3 --- --- ---

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA % 8 % 19 +11 % 12 % 11 -1

ZINEMA ETA IKUSKIZUNAK % 15 % 26 +11 % 15 % 17 +2

ARTEA ETA KULTURA % 15 % 11 -4 % 17 % 17 =

KIROLAK % 32 % 35 +3 % 28 % 27 -1

EKONOMIA ETA ENPRESAK % 6 % 14 +8 % 6 % 21 +15

HEZKUNTZA % 13 % 15 +2 % 14 % 14 =

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA % 24 % 33 +9 % 26 % 20 -6

INGURUMENA ETA EKOLOGIA % 13 % 10 -3 % 16 % 12 -4

POLITIKA % 22 % 11 -11 % 16 % 23 +7

GERTAERAK % 20 % 10 -10 % 14 % 10 -4

TERRORISMOA % 10 % 1 -9 % 8 % 2 -6

BIDAIAK/TURISMOA % 12 % 22 +3 % 13 % 9 -4

OSPETSUEN GAIAK % 6 % 9 +14 % 3 % 3 =

LANA ETA ENPLEGUA % 13 % 27 --- % 11 % 34 +23

PENTSIOAK* --- % 7 --- --- % 4 ---

BESTE BATZUK --- % 2 --- --- % 25 ---

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

*Gai hori ez zen sartu 2006an.

176


Zientzia eta teknologia. Zinema eta ikuskizunak. Kirolak. Bidaiak, turismoa.

15-29 URTE

Adinaren aldagaiari dagokionez, desberdintasunak aurkitu ditzakegu

lehentasunezko interesguneetan.

ADIN-SEGMENTU HAUETAN INTERES HANDIENA PIZTU DUTEN GAIAK


Ekonomia eta enpresak. Lana eta enplegua.

30-45 URTE

Elikadura eta kontsumoa. Politika.

46-64 URTE

Medikuntza eta osasuna. Pentsioak. Gertaerak.

64 URTETIK GORA

177


15 eta 29 urte bitartekoetan, zientziak eta teknologiak interes handiagoa piztu

dute. Segmentu horretan, interes berezia piztu dute bereziki aisialdiarekin lotu

ditzakegun gaiek.

30 eta 45 urte bitartekoetan, batez ere ekonomian eta enpleguan eragina duten

gaiak dira lehentasunezkoak.

Osasunarekiko kezka handiagoa da 64 urtetik aurrera. Horri elikadura eta

kontsumoa ere lotzen zaizkio. Pertsona horiek ere interes handiagoa dute gai

politikoekiko.

178


LEHENTASUNEZKO HIRU INTERESGUNE, ADIN-SEGMENTUEI DAGOKIENEZ (1. G.)


15-29 URTE 30-45 URTE 46-64 URTE65 URTE

EDO GEHIAGO

Elikadura eta kontsumoa % 17 % 26 % 31 % 26

Astrologia / okultismo % 4 % 2 % 2 % 1

Zientzia eta teknologia % 27 % 15 % 13 % 9

Zinema eta ikuskizunak % 37 % 23 % 18 % 10

Artea eta kultura % 12 % 17 % 13 % 10

Kirolak % 39 % 33 % 31 % 27

Ekonomia eta enpresak % 13 % 18 % 19 % 15

Hezkuntza % 17 % 21 % 11 % 5

Medikuntza eta osasuna % 18 % 29 % 31 % 44

Ingurumena eta ekologia % 9 % 13 % 13 % 7

Politika % 8 % 15 % 19 % 22

Gertaerak % 7 % 7 % 9 % 16

Terrorismoa % 0 % 1 % 2 % 1

Bidaiak/Turismoa % 26 % 16 % 18 % 12

Ospetsuen gertaerak % 9 % 6 % 5 % 9

Lana eta enplegua % 25 % 33 % 27 % 20

Pentsioak % 0 % 0 % 5 % 24

Ehuneko nabarmenduak.

179


Elikadura eta kontsumoa. Medikuntza eta osasuna. Gertaerak. Pentsioak.

LEHEN HEZKUNTZAK

OAK

Ikasketa-mailari dagokionez, interesgune hauek bereiz ditzakegu batez ere.

ADIN-SEGMENTU HAUETAN INTERES HANDIENA PIZTU DUTEN GAIAK, IKASKETA-MAILARI DAGOKIONEZOinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

Kirolak. Bidaiak/turismoa. Lana eta enplegua.

BIGARREN HEZKUNTZAK

OAK

Zientzia eta teknologia. Politika. Zinema eta ikuskizunak. Artea eta kultura. Ekonomia eta enpresak. Hezkuntza.

GOI-MAILAKOAK

180


LEHENTASUNEZKO HIRU INTERESGUNE, IKASKETA-MAILARI DAGOKIONEZ (1. G.)


ELIKADURA ETA KONTSUMOA % 29 % 24 % 23

ASTROLOGIA/OKULTISMO % 3 % 3 % 1

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA % 7 % 13 % 27

ZINEMA ETA IKUSKIZUNAK % 15 % 24 % 26

ARTEA ETA KULTURA % 5 % 12 % 18

KIROLAK % 32 % 38 % 25

EKONOMIA ETA ENPRESAK % 5 % 13 % 25

HEZKUNTZA % 5 % 13 % 21

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA % 48 % 27 % 27

INGURUMENA ETA EKOLOGIA % 14 % 9 % 12

POLITIKA % 10 % 15 % 17

GERTAERAK % 23 % 8 % 6

TERRORISMOA % 0 % 1 % 1

BIDAIAK/TURISMOA % 11 % 22 % 16

OSPETSUEN GAIAK % 11 % 5 % 9

LANA ETA ENPLEGUA % 16 % 33 % 22

PENTSIOAK* % 26 % 4 % 1


181


Gai batzuek pizten duten interesagatik zuzenean galdetu dugunean, hauek pizten

dute interes handiena:

Elikadurak eta kontsumoak.

Zinemak, arteak eta kulturak.

Medikuntzak eta osasunak.

Ingurumenak eta ekologiak.

Zientziak eta teknologiak interes ertaina pizten dute, eta desberdintasun gutxi

daude ikertutako eremu geografiko batetik bestera.

Politikak interes handiagoa pizten du Ipar Euskal Herrian.

Ekonomiari eta enpresei lotutako alderdi ekonomikoarekiko interesak gora egin

du EAEn zein Nafarroako Foru Erkidegoan. Krisiak eta komunikabideen mezuetan

ekonomiak duen garrantziak azalduko lukete interes handiago hori, argi eta garbi.

Esan dezakegu, halaber, gora egin dutela medikuntza eta osasunarekiko interesak

zein aisialdiarekikoak (kirola, zinema…). Nafarroako Foru Erkidegoan, berriz, igo

egin da politikarekiko interesa.

182


GAI BATZUEKIKO INTERES-MAILA (3. G.)- BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOAK (1etik 5erako ESKALA) -


BATERE INTERESIK EZ OSO INTERESATUA

183


GAI BATZUEKIKO INTERES-MAILAREN BILAKAERA (3. G.)- BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOAK (1etik 5erako ESKALA)


2006 2012 p p 2006 2012 p p

ELIKADURA ETA KONTSUMOA 3,4 3,4 = 3,4 3,5 +0,1

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA 3,0 3,0 = 2,8 3,1 +0,3

ZINEMA, ARTEA ETA KULTURA 3,2 3,4 +0,2 3,2 3,4 +0,2

KIROLAK 3,0 3,3 +0,3 2,9 3,1 +0,2

EKONOMIA ETA ENPRESAK 2,5 2,9 +0,4 2,4 3,1 +0,7

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA 3,2 3,5 +0,3 3,4 3,6 +0,2

INGURUMENA ETA EKOLOGIA 3,2 3,2 = 3,5 3,6 +0,1

POLITIKA 2,3 2,4 +0,1 2,2 2,8 +0,6

OSPETSUEN GERTAERAK 2,1 2,2 +0,1 1,7 1,8 +0,1

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

184


Gai zientifiko eta teknologikoekiko interesik ez zutenei horren arrazoiak galdetu

dizkiegunean, hiru hauek nabarmendu dizkigute bereziki:

Ez dut ulertzen.

Ez dut inoiz gai horretan pentsatu.

Interes-falta.

Nafarroako Foru Erkidegoan, bereziki nabarmendu da gaia ez ulertzea; EAEn,

berriz, gai horretan ez pentsatu izana.

185


ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIAREKIKO INTERES-FALTAREN ARRAZOIAK (29. G.)

- BAT-BATEKO AIPUA -Oinarria: zientzia eta teknologiarekiko interes txikia dutela adierazi

duten pertsonak

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIAREKIKO INTERES

TXIKIA/HUTSALA% 36% 31% 31

EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

IPAR EUSKAL HERRIA

186

% 100% 0


2006 2012 p p 2006 2012 p p

EZ DUT DENBORARIK % 10 % 5 +5 % 12 % 6 -6

EZ DUT ULERTZEN % 26 % 23 -3 % 17 % 38 +21

EZ DUT BEHAR % 6 % 5 -1 % 13 % 28 +15

EZ DUT INOIZ GAI HORRETAN PENTSATU % 8 % 30 +22 % 8 % 7 -1

EZ DU NIRE INTERESA PIZTEN % 34 % 29 -5 % 18 % 46 +28

EZ DAGO ARRAZOI JAKINIK % 7 % 15 +8 % 6 % 5 -1

EZ DAKI / EZ DU ERANTZUN % 6 % 2 -4 % 21 % 7 -14

BESTE BATZUK % 2 % 5 +3 --- % 2 +2

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIAREKIKO INTERES-FALTAREN ARRAZOIEN BILAKAERA (29. G.)

- BAT-BATEKO AIPUA -Oinarria: zientzia eta teknologiarekiko interes txikia dutela adierazi

duten pertsonak

187


Proiektu zientifikoei dohaintzak egiteari buruzko galdera bat egin denean, oso

iritzi desberdinak bildu ditugu. Dena den, horrelako dohaintzak egiteko prestago

agertu dira Nafarroako Foru Erkidegoan EAEn baino.

GAUR EGUN, HAINBAT EKIMEN DAUDE HERRITARREK ALTRUISMOZ FINANTZATU DITZATEN PROIEKTU ZIENTIFIKOAK, GKE-EK EDO BESTE ERAKUNDE BATZUEK EGINDAKO INTERES

SOZIALEKO BESTE EKIMEN BATZUEKIN GERTATZEN DEN BEZALA. PREST EGONGO ZINATEKE ESKUZABALKI EGITEN DITUZUN DOHAINTZETAN ZIENTZIA SARTZEKO? (19. G.)


*Galdera hori EAEko eta Nafarroako Foru Erkidegoko galdeketetan bakarrik egin da.

188

% 100% 0


Herritarrek proiektu zientifikoak altruismoz finantzatzeko duten prestutasuna

hauekin dago lotuta:

Ikasketa-maila.

Zenbat eta ikasketa-maila altuagoa izan, prestago

daude beren diruarekin proiektu zientifikoak finantzatzeko.

Gizarte-maila.

Prestutasun hori handiagoa da zenbat eta altuagoa

izan elkarrizketatutako pertsonaren gizarte-maila.

Norberaren ideologia politikoa.

Beren burua “ezkertiartzat” dutenak prestago

daude proiektu zientifikoak finantzatzeko dirua emateko.

189


% 15% 31

% 52

0%

100%


EAE-N ETA NAFARROAKO FORU ERKIDEGOAN, % PREST EGONGO LITZATEKE PROIEKTU ZIENTIFIKOAK ALTRUISMOZ

FINANTZATZEKO, INTERES SOZIALEKO BESTE EKIMEN BATZUEKIN GERTATZEN DEN BEZALA (19. G.)

- ADIERAZTEN DIREN ALDAGAIEI DAGOKIENEZ -Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatutako

pertsonak

% 52% 23 % 30

% 45

0%

100%

BAXUA ERTAIN-BAXUA ERTAINA ERTAIN-ALTUA ALTUA

IKASKETA-MAILA

GIZARTE-MAILA

% 54% 48

% 19

0%

100%

EZKERRA ERDIA ESKUINA

NORBERAREN IDEOLOGIA POLITIKOA

190

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0


3.2. Informazioa

191


3.2. Informazioa

Gai batzuei buruz duten informazio-mailari buruz galdetu diegunean, informazio

ertaina dutela edo “zertxobait informatuta” daudela esan dute. Ildo orokor horren

barruan, informatuago ikusten dute beren burua gai hauetan:

Elikaduran eta kontsumoan.

Zineman, artean eta kulturan.

Kiroletan.

Medikuntzan eta osasunean.

Zientzia eta teknologia aurreko horien azpitik daude. Gune geografiko batetik

bestera ez dago desberdintasunik gai horri buruz jaso duten informazioari

dagokionez.

2006. urtearekiko, gora egin du gai horiei buruz hobeto informatuta daudelako

usteak (oro har). Igoera hori alderdi hauetan nabaritu da gehien:

Ekonomian eta enpresetan.

Politikan.

Kiroletan.

192


Esan genezake “informazio handiagoa” dutela gai horiek eguneroko gaiak

direlako.

Zientziari eta teknologiari buruzko informazioa ere areagotu egin da, bereziki

Nafarroako Foru Erkidegoan.

ZENBAIT GAIRI BURUZKO INFORMAZIO-MAILA (4. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

193


ZENBAIT GAIRI BURUZKO INFORMAZIO-MAILAREN BILAKAERA (4. G.)

- BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOAK (1etik 5erako ESKALA)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

2006 2012 p p 2006 2012 p p

ELIKADURA ETA KONTSUMOA 3,1 3,2 +0,1 3,0 3,1 +0,1

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA 2,6 2,8 +0,2 2,3 2,8 +0,5

ZINEMA, ARTEA ETA KULTURA 2,8 3,2 +0,4 2,8 3,1 +0,3

KIROLAK 2,6 3,3 +0,7 2,9 3,5 +0,6

EKONOMIA ETA ENPRESAK 2,2 2,7 +0,5 2,1 2,9 +0,8

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA 2,8 3,1 +0,3 2,8 3,1 +0,3

INGURUMENA ETA EKOLOGIA 2,7 2,9 +0,2 2,9 3,1 +0,2

POLITIKA 2,2 2,6 +0,4 2,2 3,1 +0,9

OSPETSUEN GAIAK 2,1 2,4 +0,3 2,0 2,7 +0,5

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

194


Adinaren arabera eta informazio-mailari dagokionez, esan dezakegu 29 urtetik

beherakoek uste dutela informazio gehiago dutela hauei buruz:

Zientzia eta teknologia.

Zinema, artea eta kultura.

Kirolak.

Ospetsuen gaiak.

65 urtetik gorakoek, berriz, uste dute informazio gehiago dutela hauen inguruan:

Elikadura eta kontsumoa.

Medikuntza eta osasuna.

Laburbilduz, esan dezakegu 29 urtetik beherako biztanleek uste dutela

informatuago daudela aisialdiari lotutako gaietan, baita zientziari eta

teknologiari lotutakoetan ere.

Osasunari lotutako gaietan, 65 urtetik gorakoek uste dute

informazio gehiago dutela.

Oro har, gai horiei buruz informazio-maila hobea dutela uste dute hiriburuetan bizi

direnek.

195


ZENBAIT GAIRI BURUZKO INFORMAZIO-MAILA (4. G.)- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


EDO GEHIAGO

ELIKADURA ETA KONTSUMOA 2,9 3,2 3,4 3,3

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA 3,1 2,7 2,8 2,5

ZINEMA, ARTEA ETA KULTURA 3,3 3,2 3,2 2,9

KIROLAK 3,5 3,3 3,3 3,3

EKONOMIA ETA ENPRESAK 2,6 2,9 2,8 2,8

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA 2,8 3,1 3,4 3,5

INGURUMENA ETA EKOLOGIA 2,9 2,9 3,2 3

POLITIKA 2,6 2,7 3 2,9

OSPETSUEN GAIAK 2,6 2,5 2,4 2,4

Puntuazio nabarmenduak.

196


ZENBAIT GAIRI BURUZKO INFORMAZIO-MAILA (4. G.)- HABITATAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -



ELIKADURA ETA KONTSUMOA 3,3 3,1 3,3

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA 2,8 2,6 3,1

ZINEMA, ARTEA ETA KULTURA 3 3,1 3,3

KIROLAK 3,4 3,4 3,3

EKONOMIA ETA ENPRESAK 2,9 2,6 3

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA 3,2 3 3,3

INGURUMENA ETA EKOLOGIA 3 2,8 3,1

POLITIKA 2,7 2,7 2,9

OSPETSUEN GAIAK 2,4 2,5 2,5


197


Zientziari buruzko informazioa bi kanal nagusi hauen bidez jaso dute:

Internet.

Telebista.

Kanal horiek antzeko garrantzia dute ikertutako hiru lurraldeetan.

Beste kanal batzuk ere badaude:

Ordainduzko eguneroko prentsa.

Garrantzitsuagoa Nafarroako Foru Erkidegoan eta Ipar Euskal

Herrian.

Irratia.

Bereziki garrantzitsua Ipar Euskal Herrian.

198


ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ INFORMATZEKO ITURRIAK (8. G.)

- LEHENENGO INFORMAZIO-ITURRIA -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

199

% 100% 0



- INFORMAZIOA JASOTZEKO ITURRIAK, GUZTIRA -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

200


Datu hauek 2006koekin alderatuz gero, argi ikusten da Internetek garrantzi

handiagoa duela informazio-kanal gisa, zehazki zientziari eta

teknologiari buruz informatzeko. Horren ondorioz, informazio gutxiago

jasotzen da idatzizko kanalen bidez.



2006 2012 p p 2006 2012 p p

DOAKO PRENTSA % 13 % 10 -3 % 14 % 7 -7

INTERNET % 22 % 55 +33 % 31 % 57 +26

LIBURUAK % 12 % 14 +2 % 12 % 11 -1

ORDAINDUZKO EGUNEROKO PRENTSA % 43 % 36 -7 % 38 % 56 +18

IRRATIA % 32 % 32 = % 25 % 32 +7

DIBULGAZIO ZIENTIFIKO EDO TEKNIKOKO ALDIZKARIAK

% 11 % 7 -4 % 17 % 12 -5

INFORMAZIO OROKORREKO ASTEKARIAK (ESATERAKO, TIEMPO, ÉPOCA…)

% 5 % 3 -2 % 6 % 10 +4

TELEBISTA % 75 % 76 +1 % 41 % 70 +29

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

201


Internet15-29 URTE

Adinaren arabera, kanal desberdinak erabiltzen dira gai horiei buruz

informatzeko:

ADIN-SEGMENTU HAUETAN, INFORMATZEKO GEHIEN ERABILTZEN DIREN KANALAK

Internet30-45 URTE

Ordainduzko eguneroko prentsa. Irratia.

46-64 URTE

Ordainduzko eguneroko prentsa. Irratia. Telebista.

64 URTETIK GORA

202


Laburbilduz, informazio digitala lehentasunezko informazio-kanala da 45

urtetik beherakoentzat. Adin horretatik aurrera, kanal garrantzitsuagoak

dira eguneroko prentsa, irratia eta telebista.

Habitataren aldagaiari dagokionez, zientziari buruz informatzeko komunikazio-

kanal gisa indarra hartu du telebistak herri ertain eta txikietan.

Hiriburuetan, informazio hori gehiago iristen da Interneten bidez.

Laburbilduz, sailkapen horretan ikus dezakegu zer informazio-iturri erabiltzen

diren herri horietan eta nolakoa den bertako demografia (biztanle gazteagoak

hiriburuetan).

203



- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


EDO GEHIAGO

DOAKO PRENTSA % 0 % 3 % 3 % 3

INTERNET % 62 % 43 % 28 % 8

LIBURUAK % 4 % 1 % 3 % 3

ORDAINDUZKO EGUNEROKO PRENTSA

% 4 % 15 % 21 % 24

IRRATIA % 0 % 4 % 10 % 9


% 3 % 2 % 1 % 1

INFORMAZIO OROKORREKO ASTEKARIAK (ESATERAKO,

% 1 % 0 % 2 % 0

TELEBISTA % 24 % 24 % 24 % 43


204



- HABITATAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


DOAKO PRENTSA % 3 % 3 % 1

INTERNET % 37 % 30 % 50

LIBURUAK % 1 % 2 % 5


% 17 % 13 % 16

IRRATIA % 5 % 7 % 3


% 1 % 1 % 2

INFORMAZIO OROKORREKO ASTEKARIAK (ESATERAKO,

% 1 % 1 % 1

TELEBISTA % 29 % 35 % 18


205


Zientziari eta teknologiari buruzko informazio hori Interneten bidez jasotzen

dutenei eskatu diegu adierazteko zehazki zer kanalen bidez ikusten duten

informazio hori.

Horren harira esan dezakegu bi kanal nagusi daudela:

Kanal digitalak.

Blogak/foroak.

Orotariko kanalek eta Wikipediak pisu handiagoa izan dute informazio-iturri gisa

Ipar Euskal Herrian.

206


INTERNETEKO ZER KANALEN BIDEZ JASOTZEN DUEN ZEHAZKI ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZKO INFORMAZIOA (9.

G.)Oinarria: zientziari eta teknologiari buruzko informazioa Interneten

bidez jasotzen dutela esan duten elkarrizketatuak

%-K INTERNETEN BIDEZ JASOTZEN DU ZIENTZIARI ETA

TEKNOLOGIARI BURUZKO INFORMAZIOA

% 52% 57% 55

EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

IPAR EUSKAL HERRIA

207

% 100% 0


Zientziari eta teknologiari buruzko informazioa Interneten bidez jasotzen dutenen

artean, 45 urtetik beherakoek hauei eman diete lehentasuna:

Sare sozialei.

Blogei/foroei.

Ikus-entzunezko dokumentuei.

Aldiz, 46 urtetik gorakoek orotariko kanalak hartzen dituzte kontuan; besteak

beste:

Orotariko kanal digitalak.

Wikipedia.

Google.

Hau da, 45 urtetik beherakoek, informazioa Interneten bilatzen dutenean,

gehiago jotzen dute sare sozialetara eta komunikazio sozialeko

sareetara. Adin-segmentu horretatik aurrera, informazioa orokorragoa

da (bilatzaileak, Wikipedia…).

208


INTERNETEKO ZER KANALEN BIDEZ JASOTZEN DUEN ZEHAZKI ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZKO INFORMAZIOA (9. G.)

- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: zientziari eta teknologiari buruz Interneten informatzen direla

esan duten elkarrizketatuak


EDO GEHIAGO

BLOGAK/FOROAK % 19 % 18 % 13 % 10

SARE SOZIALAK % 23 % 11 % 3 % 5

OROTARIKO KANAL DIGITALAK (EL PAÍS, EL MUNDO…)

% 22 % 42 % 39 % 51

ZIENTZIAN ETA TEKNOLOGIAN ESPEZIALIZATUTAKO

% 16 % 13 % 20 % 5

PODCASTA / INTERNET BIDEZKO IRRATIA

% 2 % 2

IKUS-ENTZUNEZKO DOKUMENTUAK

% 19 % 2 % 8 % 4

WIKIPEDIA % 22 % 17 % 17 % 30

GOOGLE % 2 % 1 % 6 % 9


209


3.3. Jardueretan parte

hartzea

210


Azken 12 hilabeteetan egindako jarduerei dagokienez, elkarrizketatutako

pertsonen erdiak baino gehiagok jarduera hauek egin dituzte:

Antzerkira, zinemara edo kontzertuetara joatea.

Monumentu historikoak bisitatzea.

Aldiz, gutxienak izan dira hauetara joan direnak:

Zientzia- eta teknologia-museoetara.

Zooetara eta itsas museoetara.

Zientziaren Asteko jardueraren batera.

Laburbilduz, esan dezakegu nahiko pertsona gutxi joan direla erakusketa

zientifikoak ikustera.

Oro har, gutxiago egin dituzte jarduera horiek Nafarroako Foru Erkidegoan bizi

direnek.

Desberdintasun hori honako hauetan ikus daiteke bereziki:

Museoak edo arte-erakusketak bisitatzean.

Monumentu historikoak bisitatzean.

3.3. Jardueretan parte hartzea

211


2012ko datuak 2006koekin alderatuz gero, EAEko ehunekoen joera orokorra

beheranzkoa izan da. Nafarroako Foru Erkidegoan, ordea, igo egin da honako

hauetara joan direla adierazi dutenen ehunekoa:

Museoetara edo arte-erakusketetara.

Zooetara eta itsas museoetara.

Zientziaren Asteko jardueretara.

Hala ere, jende gutxiago joan da liburutegietara.

AZKEN 12 HILABETEETAN EGINDAKO JARDUERAK (5A)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

% 74

% 35

% 34

% 31

% 26

% 19

% 10

% 4

% 79

% 55

% 54

% 68

% 57

% 20

% 15

% 3

% 73

% 41

% 48

% 54

% 57

% 32

% 23

% 5

0% 100%

ANTZERKIRA, ZINEMARA EDO KONTZERTUETARAJOATEA.

PARKE NATURALAK BISITATZEA

LIBURUTEGIETARA JOATEA

MONUMENTU HISTORIKOAK BISITATZEA

MUSEOAK EDO ARTE-ERAKUSKETAK BISITATZEA

ZOOAK EDO ITSAS MUSEOAK BISITATZEA

ZIENTZIA- ETA TEKNOLOGIA-MUSEOAK BISITATZEA

ZIENTZIAREN ASTEKO JARDUERAREN BATERAJOATEA

EAE

NAFARROAKOFORUERKIDEGOAIPAR EUSKALHERRIA

212

% 100% 0


AZKEN 12 HILABETEETAN EGINDAKO JARDUERAK (5A)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

2006 2012 p p 2006 2012 p p


% 36 % 26 -10 % 44 % 57 +13


% 15 % 10 -5 % 16 % 15 -1

MONUMENTU HISTORIKOAK BISITATZEA % 38 % 31 -7 % 47 % 68 +21


% 20 % 19 -1 % 24 % 20 -4

LIBURUTEGIETARA JOATEA % 36 % 34 -2 % 37 % 54 -17

PARKE NATURALAK BISITATZEA % 35 % 35 = % 47 % 55 +8

ANTZERKIRA, ZINEMARA EDO KONTZERTUETARA JOATEA

% 65 % 74 +9 % 59 % 79 +20

ZIENTZIAREN ASTEKO JARDUERAREN BATERA JOATEA

% 4 % 4 = % 4 % 3 -1

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

213


Egiaztatu dugunez, emakumezkoek, oro har, gizonezkoek baino gehiago egiten

dituzte jarduera-mota horiek. Gehiago hartu dute parte batez ere:

Museoak eta arte-erakusketak bisitatzen.

Liburutegietara joaten.

Emakumezkoei dagozkien ehunekoak handiagoak dira beti, baina

nahiko parekatuta daude alor zientifikoari lotutako jardueretan.

AZKEN 12 HILABETEETAN EGINDAKO JARDUERAK (5A)- SEXUAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

GIZONEZKOA EMAKUMEZKOA


% 28 % 42


% 10 % 14


% 36 % 45


% 17 % 22

LIBURUTEGIETARA JOATEA % 31 % 48


% 36 % 44


% 72 % 77


% 2 % 6

BATEZBESTEKOA % 29 % 37

214


Liburutegietara joatea. Antzerkira, zinemara edo kontzertuetara joatea. Zientzia- eta teknologia-museoak bisitatzea.

15-29 URTE

ADIN-SEGMENTU HAUEK GEHIEN PARTE HARTZEN DUTEN JARDUERAK

Museoak edo arte-erakusketak bisitatzea. Museoak edo itsas museoak bisitatzea. Liburutegietara joatea. Parke naturalak bisitatzea.

30-45 URTE

Museoak edo arte-erakusketak bisitatzea. Zientzia- eta teknologia-museoak bisitatzea. Monumentu historikoak bisitatzea. Parke naturalak bisitatzea.

46-64 URTE

Oro har, gutxiago hartzen dute parte jarduera-mota horietan.

64 URTETIK GORA

Adinaren aldagaiari dagokionez, jarduera horietan gutxiago hartzen da parte 65

urtetik aurrera.

215



EDO GEHIAGO


% 31 % 39 % 42 % 29


% 15 % 11 % 15 % 7


% 37 % 42 % 49 % 34


% 18 % 32 % 15 % 10

LIBURUTEGIETARA JOATEA % 56 % 42 % 34 % 18


% 39 % 45 % 46 % 27


% 91 % 81 % 67 % 51


% 6 % 4 % 5 % 1

BATEZBESTEKOA % 37 % 37 % 34 % 22

AZKEN 12 HILABETEETAN EGINDAKO JARDUERAK (5A)- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

216


LEHEN HEZKUNTZAKOAK


GOI-MAILAKOAK


% 18 % 32 % 46


% 7 % 8 % 21


% 23 % 40 % 47


% 14 % 20 % 22

LIBURUTEGIETARA JOATEA % 15 % 34 % 57


% 25 % 39 % 47


% 54 % 73 % 85


% 0 % 2 % 9

BATEZBESTEKOA % 20 % 31 % 42

Oro har, jarduera horietan gehiago hartu dute parte goi-mailako ikasketak dituztenek.

Ildo orokor horren barruan, desberdintasun hori bereziki handia izan da honako hauetan:

Museoak edo arte-erakusketak bisitatzean.

Zientzia- eta teknologia-museoak bisitatzean.

Monumentu historikoak bisitatzean.

Liburutegietara joatean.

Antzerkira, zinemara edo kontzertuetara joatean.

AZKEN 12 HILABETEETAN EGINDAKO JARDUERAK (5A)- IKASKETA-MAILAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -


217


Jarduera horiek egiten dituzten maiztasunari dagokionez, esan dezakegu

liburutegietara joaten direla maizen. Maiztasun hori handiagoa da Nafarroako Foru

Erkidegoan zein Ipar Euskal Herrian.

EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan, urtean behin edo bitan joaten dira zientzia-

eta teknologia-museoak bisitatzera edo Zientziaren Asteko jardueretara. Ipar

Euskal Herrian, maizago joaten dira zientzia- eta teknologia-museoak bisitatzera.

AZKEN URTEAN ZENBAT ALDIZ EGIN DITUEN JARDUERA HAUEK (5B)


218


4.- Zientziaren eta

teknologiaren egoeraren

balorazioa

4.1. Europar Batasunarekiko

posizioaren ikuspegia

4.2. Ikerketa zientifikoa eta

enpresa pribatua

4.3. Jarduera zientifikoaren

arauketa

4.4. Prestakuntza zientifiko-

teknikoaren mailaren ikuspegia

4.5. Zientziarekiko ohiturak,

jokabideak eta jarrerak

4.

kap

itu

lua

219


4.1. Europar

Batasunarekiko

posizioaren ikuspegia

220


4.1. Europar Batasunarekiko posizioaren ikuspegia

Espainiak “ikerketa zientifiko eta teknologikoan” Europar Batasunarekiko duen

posizioa askoz hobeto ikusten da Ipar Euskal Herrian EAEn eta Nafarroako Foru

Erkidegoan baino. Izan ere, Ipar Euskal Herrian, % 23k uste du Espainiak puntu

horretan duen posizioa “hobea” dela; EAEn, ordea, % 2k bakarrik uste du hori.

Egoera horren balorazioak bereziki Nafarroako Foru Erkidegoan izan du bilakaera

negatiboa.

Esparru zientifiko eta teknologikoan Espainia “atzeratuago”

dagoelako ustea handiagoa da elkarrizketatutako pertsonak

gazteagoak diren heinean.

ESPAINIAK 27EN EUROPAR BATASUNEKO BATEZBESTEKOAREKIKO DUEN POSIZIOAREN IKUSPEGIA,

IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ (11. G.)


% 2

% 8

% 23

% 15

% 15

% 31

% 66

% 68

% 35

% 18

% 9

% 11

0% 100%

EAE

NAFARROAKO FORUERKIDEGOA

IPAR EUSKAL HERRIA

ESPAINIA AURRERATUAGO DAGOESPAINIA MAILA BEREAN DAGOESPAINIA ATZERATUAGO DAGOED/EE

221

% 100% 0


ESPAINIAK 27EN EUROPAR BATASUNEKO BATEZBESTEKOAREKIKO DUEN POSIZIOAREN IKUSPEGIAREN BILAKAERA, IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ (11. G.)


% 5

% 2

% 15

% 15

% 73

% 66

% 7

% 18

0% 100%

2006

2012


EAE

% 12

% 8

% 34

% 15

% 46

% 68

% 9

% 9

0% 100%

2006

2012


NAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

222

% 100

% 100

% 0

% 0


% 53

% 3 % 5 % 5

% 6

% 71% 67

% 60

0%

100%

15-29 URTE 30-45 URTE 46-64 URTE 64 URTE BAINOGEHIAGO

ESPAINIA AURRERATUAGO DAGO

ESPAINIA ATZERATUAGO DAGO

ESPAINIAK 27EN EUROPAR BATASUNEKO BATEZBESTEKOAREKIKO DUEN POSIZIOAREN IKUSPEGIA, IKERKETA ZIENTIFIKO ETA

TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ (11. G.)- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ* -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

*Bi kategoria horien datuak bakarrik jaso ditugu, grafikoa sinplifikatzearren eta argiagoa izatearren. Horiez gain, parekatuta dagoela uste dutenak eta ED/EE kategorian sailkatutakoak leudeke.

223

% 100

% 0


Oro har uste da erakundeek baliabide gehiago bideratu behar lituzketela

ikerketa zientifiko eta teknologikora.

Baliabideak bideratzeari buruzko ikuspegia positiboagoa da Europako

Gobernuaren kasurako (bereziki Nafarroako Foru Erkidegoan). Ipar Euskal Herrian

aurkitu ditugu kritika gogorrenak.

Nafarroako Foru Erkidegoan, bereziki kritikoak dira bai gobernu zentralarekin, bai

erkidegokoarekin eta udalekin, uste baitute baliabide gutxi bideratzen direla

ikerketarako eta teknologiarako. Desberdintasun handia ezartzen dute Europako

Gobernuarekiko.

EAEn, gobernu zentralaren eta autonomia-erkidegokoaren balorazioek berdin

jarraitzen dute; Nafarroako Foru Erkidegoan, ordea, askoz gehiago dira ikerketa

zientifiko eta teknologikora baliabide gutxi bideratzen direla uste dutenak.

224


EUROPAKO GOBERNUAK, GOBERNU ZENTRALAK, ERKIDEGOKO GOBERNUEK ETA UDALEK IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKORA

BIDERATZEN DITUZTEN BALIABIDEEN IKUSPEGIA (12. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

% 9

% 8

% 5

% 29

% 42

% 26

% 32

% 32

% 42

% 31

% 18

% 27

0% 100%

EAE

NAFARROAKO FORU ERKIDEGOA

IPAR EUSKAL HERRIA

BALIABIDE GEHIEGI

BEHAR ADINA BALIABIDEBALIABIDE GUTXI

ED/EE

EUROPAKO GOBERNUA

GOBERNU ZENTRALA

ERKIDEGOKO GOBERNUA

UDALAK

% 7

% 4

% 3

% 21

% 23

% 27

% 42

% 63

% 49

% 29

% 9

% 21

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

% 3

% 4

% 3

% 27

% 35

% 25

% 41

% 50

% 42

% 29

% 10

% 30

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

% 3

% 4

% 2

% 19

% 19

% 26

% 51

% 60

% 43

% 28

% 18

% 27

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

225

% 100

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0

% 0


EUROPAKO GOBERNUAK, GOBERNU ZENTRALAK ETA AUTONOMIA-ERKIDEGOKO GOBERNUAK IKERKETA ZIENTIFIKO ETA

TEKNOLOGIKORA BIDERATZEN DITUZTEN BALIABIDEEN IKUSPEGIAREN BILAKAERA (12. G.)


% 4

% 6

% 38

% 21

% 49

% 42

% 9

% 28

0% 100%

2006

2012

BALIABIDE GEHIEGI


ED/EE

GOBERNU ZENTRALA

AUTONOMIA-

ERKIDEGOKO

GOBERNUA

EAE NAFARROAKO FORU ERKIDEGOA

% 15

% 4

% 25

% 23

% 35

% 63

% 25

% 9

0% 100%

2006

2012

BALIABIDE GEHIEGI


ED/EE

% 3

% 3

% 39

% 27

% 48

% 41

% 10

% 29

0% 100%

2006

2012

BALIABIDE GEHIEGI


ED/EE

EAE NAFARROAKO FORU ERKIDEGOA

% 14

% 4

% 32

% 35

% 29

% 51

% 25

% 10

0% 100%

2006

2012

BALIABIDE GEHIEGI


ED/EE

226

% 100 % 100

% 100% 100

% 0% 0

% 0% 0


Administrazioek ikerketa zientifiko eta teknologikora baliabide

gutxi bideratzen dituztelako usteak lotura du norberaren

posizionamendu ideologikoarekin. Izan ere, beren burua

ezkertiartzat dutenek uste dute gehien baliabide gutxi bideratu

direla zientziara eta teknologiara. Kontrakoa gertatzen da beren burua

“eskuinekotzat” jotzen dutenekin.

EUROPAKO GOBERNUAK, GOBERNU ZENTRALAK ETA UDALEK IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKORA BIDERATZEN

DITUZTEN BALIABIDEEN IKUSPEGIA (12. G.)- NORBERAREN POSIZIONAMENDU IDEOLOGIKOARI

DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

BALIABIDE GEHIEGI

BEHAR ADINA BALIABIDE

BALIABIDE GUTXI

EA/EE

EZKERRA % 4 % 35 % 42 % 19

ERDIA % 3 % 32 % 39 % 26

ESKUINA % 7 % 38 % 20 % 35

BALIABIDE GEHIEGI

BEHAR ADINA BALIABIDE

BALIABIDE GUTXI

EA/EE

EZKERRA % 3 % 22 % 61 % 14

ERDIA % 0 % 22 % 57 % 20

ESKUINA % 6 % 31 % 31 % 32

EUROPAKO

GOBERNUA

GOBERNU ZENTRALA


227


Gehienek uste dute erakunde publikoek gehiago inbertitu behar luketela

zientzian eta teknologian.

Uste hori administrazio guztietara luzatzen da, oro har. Bereziki nafarrek

eskatzen dute gehiago inbertitzeko.

228


GASTU PUBLIKOA ORO HAR MURRIZTEN ARI DEN HONETAN, GOBERNU HORIEK ZIENTZIAN ETA TEKNOLOGIAN INBERTITZEAREKIKO IZAN

BEHAR LUKETEN POSIZIONAMENDUA, ELKARRIZKETATUEN IRITZIZ (13. G.)


% 13

% 8

% 21

% 22

% 26

% 9

% 41

% 57

% 47

% 24

% 8

% 22

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI EUTSIGEHIEGI INBERTITU

ED/EE

EUROPAKO GOBERNUA

GOBERNU ZENTRALA

ERKIDEGOKO GOBERNUA

UDALAK

% 12

% 6

% 20

% 20

% 20

% 12

% 46

% 67

% 44

% 22

% 7

% 23

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

% 9

% 8

% 21

% 20

% 19

% 15

% 48

% 65

% 35

% 22

% 7

% 29

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

% 8

% 9

% 22

% 18

% 26

% 16

% 52

% 51

% 31

% 22

% 15

% 31

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

229

% 0

% 0

% 0

% 0

% 100

% 100

% 100

% 100


Zientzian eta teknologian gehiago inbertitu behar delako usteak lotura du

ikasketa-mailarekin, argi eta garbi. Izan ere, ikasketa-maila zenbat eta

handiagoa izan, orduan eta handiagoa da zientzian eta teknologian

gehiago inbertitu behar dela uste dutenen ehunekoa.

Zientziako eta teknologiako inbertsioa handitzearen alde egotearekin lotutako

beste aldagai bat norberaren posizionamendu ideologikoa da. Zenbat eta

gertuago egon “ezkerretik”, orduan eta handiagoa da zientziako eta

teknologiako inbertsioa handitzearen alde daudenen ehunekoa.

230


GASTU PUBLIKOA ORO HAR MURRIZTEN ARI DEN HONETAN, GOBERNU HORIEK ZIENTZIAN ETA TEKNOLOGIAN

INBERTITZEAREKIKO IZAN BEHAR LUKETEN POSIZIONAMENDUA, ELKARRIZKETATUEN IRITZIZ

- IKASKETA-MAILARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

LEHEN HEZKUNTZAKOA

% 9 % 18 % 31 % 42


% 15 % 21 % 47 % 17

GOI-MAILAKOAK % 10 % 25 % 48 % 18

EUROPAKO GOBERNUA

GOBERNU ZENTRALA

ERKIDEGOKO GOBERNUA

UDALAK

% 31% 47 % 48

0%

100%

LEHENHEZKUNTZAKOAK

BIGARRENHEZKUNTZAKOAK

GOI-MAILAKOAK

%-K USTE DU GEHIAGO INBERTITU BEHAR DELA

GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

LEHEN HEZKUNTZAKOA

% 7 % 18 % 33 % 41BIGARREN HEZKUNTZAKOA

% 12 % 22 % 49 % 17

GOI-MAILAKOAK % 11 % 16 % 59 % 15

% 33% 49 % 59

0%

100%

LEHENHEZKUNTZAKOAK


GOI-MAILAKOAK


GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

LEHEN HEZKUNTZAKOA

% 6 % 19 % 34 % 41BIGARREN HEZKUNTZAKOAK

% 12 % 21 % 51 % 17

GOI-MAILAKOAK % 9 % 17 % 58 % 16

% 34% 51 % 58

0%

100%

LEHENHEZKUNTZAKOAK


GOI-MAILAKOAK


GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

LEHEN HEZKUNTZAKOA

% 4 % 20 % 32 % 44BIGARREN HEZKUNTZAKOA

% 10 % 20 % 51 % 19

GOI-MAILAKOAK % 11 % 18 % 55 % 16

% 32% 51 % 55

0%

100%

LEHENHEZKUNTZAKOAK


GOI-MAILAKOAK



231

% 100

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0

% 0


GASTU PUBLIKOA ORO HAR MURRIZTEN ARI DEN HONETAN, GOBERNU HORIEK TEKNOLOGIAN INBERTITZEAREKIKO IZAN BEHAR LUKETEN POSIZIONAMENDUA, ELKARRIZKETATUEN

IRITZIZ- NORBERAREN POSIZIONAMENDU IDEOLOGIKOARI

DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

EZKERRA % 7 % 22 % 59 % 12

ERDIA % 7 % 27 % 50 % 16

ESKUINA % 12 % 31 % 37 % 21

EUROPAKO GOBERNUA

GOBERNU ZENTRALA

ERKIDEGOKO GOBERNUA

UDALAK

% 59% 50

% 37

0%

100%



GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

EZKERRA % 6 % 19 % 64 % 11

ERDIA % 6 % 23 % 56 % 15

ESKUINA % 10 % 30 % 39 % 21

% 64% 56

% 39

0%

100%



GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

EZKERRA % 8 % 19 % 61 % 12

ERDIA % 7 % 20 % 57 % 15

ESKUINA % 13 % 28 % 37 % 22

% 61 % 57

% 37

0%

100%



GUTXIAGO INBERTITU

EGUNGO INBERTSIOARI

EUTSI

GEHIAGO INBERTITU

ED/EE

EZKERRA % 10 % 19 % 59 % 12

ERDIA % 7 % 24 % 49 % 19

ESKUINA % 14 % 28 % 35 % 22

% 59% 49

% 38

0%

100%




232

% 0

% 0

% 0

% 0

% 100

% 100

% 100

% 100


EAEko eta Nafarroako Foru Erkidegoko biztanleek uste dute beren autonomia-

erkidegoak aurreratuago daudela. Ipar Euskal Herriaren kasuan, ordea, gehiago

dira eskualde hori atzeratuago dagoela uste dutenak aurreratuago dagoela uste

dutenak baino.

Datu hauek 2006koekin alderatuz gero, norberaren autonomia-erkidegoa

aurreratuago dagoelako ustea igo egin da Nafarroako Foru Erkidegoan,

baina jaitsi egin da EAEn.

NORBERAREN AUTONOMIA-ERKIDEGOARI*/ESKUALDEARI** GAINERAKO AUTONOMIA-ERKIDEGOEKIKO*/ESKUALDEEKIKO** ESLEITUTAKO POSIZIONAMENDUA, IKERKETA ZIENTIFIKO ETA

TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ (14. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

*Autonomia-erkidegoa EAEren eta Nafarroaren kasurako.**Eskualdea Ipar Euskal Herriko galdeketetan erabili da.

233

% 100% 0


NORBERAREN AUTONOMIA-ERKIDEGOARI GAINERAKO AUTONOMIA-ERKIDEGOEKIKO ESLEITUTAKO

POSIZIONAMENDUA, IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ (14. G.)

Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatutakoak

2006 2012 p p 2006 2012 p p

NIRE AUTONOMIA-ERKIDEGOA AURRERATUAGO DAGO

% 52 % 44 -8 % 45 % 57 +12

DENAK MAILA BEREAN DAUDE % 15 % 14 -1 % 24 % 6 -18

AUTONOMIA-ERKIDEGO/ESKUALDE BATZUK BAINO AURRERATUAGO ETA BESTE BATZUK BAINO ATZERATUAGO

% 12 % 19 +7 % 14 % 27 +13

NIRE AUTONOMIA-ERKIDEGOA ATZERATUAGO DAGO

% 13 % 11 -2 % 6 % 4 -2

ED/EE % 9 % 11 +2 % 11 % 5 -6

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

234


Norberaren autonomia-erkidegoa/eskualdea gainerakoekiko aurreratuago

dagoelako ustea handiagoa da zenbat eta altuagoa izan ikasketa-maila.

Halaber, iritzi horren aldekoak gehiago dira zenbat eta altuagoa izan

elkarrizketatuaren gizarte-maila.

235


% 34% 44 % 52

0%

100%


%-K AURRERATUAGO IKUSTEN DU BERE AUTONOMIA-ERKIDEGOA (19. G.)

- IKASKETA-MAILAREN ETA GIZARTE-MAILAREN ALDAGAIEI DAGOKIENEZ -


% 51% 38 % 46 % 43

0%

100%


IKASKETA-MAILA

GIZARTE-MAILA

236

% 100

% 100

% 0

% 0


EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatutakoei galdetu zaie zergatik

uste duten Espainiako inbertsio publikoa eta pribatua txikiagoa dela beste

herrialde batzuekin alderatuz. Arrazoi nagusia da ez dutela interesik, gobernuek

eta botere ekonomikoek ez baitute lehentasuntzat hartzen.

Bereziki Nafarroako Foru Erkidegoan aipatu da Espainian zientziaren aldeko

kultura falta dela.

Goi-mailako ikasketak dituztenek eta gizarte-maila altukoek argudio gehiago

eman dituzte arrazoitzeko zergatik uste duten Espainiak I+G+Bn gutxiago

inbertitzen duela. ED/EE kategorian sailkatutakoak gehiago dira lehen

hezkuntzako ikasketak dituztenak eta gizarte-maila baxukoak.

ZERGATIK USTE DUZU ESPAINIAK GUTXIAGO INBERTITZEN DUELA (BAI PRIBATUKI, BAI PUBLIKOKI) I+G+Bn EUROPAR BATASUNEKO HERRIALDE AURRERATUENEKIN ALDERATUZ?

Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatuak

% 25

% 23

% 16

% 15

% 12

% 21

% 36

% 26

% 37

% 21

% 13

% 14

0% 100%

EZ DA GOBERNUEN LEHENTASUNETAKO BAT

EZ ZAIE INTERESATZEN BOTERE EKONOMIKOEI

ESPAINIAK EZ DU ZIENTZIAREN ALDEKO KULTURARIK

ENPRESARIEK EZ DUTE BERRIKUNTZAREN ALDEKOAPUSTURIK EGITEN

ESPAINIAKO IKERKUNTZA EZ DA LEHIAKORRA

ED/EE

EAE

NAFARROAKOFORU ERKIDEGOA

237

% 100% 0


4.2. Ikerketa zientifikoa

eta enpresa pribatua

238


Gehienek uste dute enpresa pribatuek ez dutela nahikoa baliabide inbertitzen

ikerketa zientifikoan eta garapen teknologikoan. Hori izan da gehienen iritzia hiru

lurraldeetan. Nafarroako Foru Erkidegoan dago enpresa pribatuak ikerketa

zientifiko eta teknologikoan nahikoa baliabide inbertitzen dutela uste dutenen

ehuneko handiena.

4.2. Ikerketa zientifikoa eta enpresa pribatua

ED/EE% 30

BAI% 16 EZ

% 55

IRUDITZEN ZAIZU ENPRESA PRIBATUAK NAHIKOA BALIABIDE INBERTITZEN DUELA IKERKETA ZIENTIFIKOAN ETA GARAPEN

TEKNOLOGIKOAN? (15. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

EAE

ED/EE% 15

BAI% 32

EZ% 54

NAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

ED/EE% 31

BAI% 18 EZ

% 50

IPAR EUSKAL HERRIA

239


Oso begi onez ikusten da enpresak aurrerapen zientifikoak eta garapen

teknologiko eta antolakuntza-garapen berriak txertatzea. Ildo horren barruan,

balorazio onena Nafarroako Foru Erkidegoan egin da.

Aurrerapen zientifikoak eta garapen teknologiko berriak txertatzearen balorazioa

positiboagoa da:

Zenbat eta altuagoa izan hezkuntza-maila.

Zenbat eta altuagoa izan gizarte-maila.

Zenbat eta gertuago egon jarrera ezkertiarretatik.

GAIZKI IRUDITZEN ZAIO % 4

ED/EE% 7

ONDO IRUDITZEN ZAIO% 68

BERDIN ZAIO% 19

ENPRESEN JARDUERAN AURRERAPEN ZIENTIFIKOAK ETA GARAPEN TEKNOLOGIKO ETA ANTOLAKUNTZA-GARAPEN

BERRIAK TXERTATZEAREN BALORAZIOA (16. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

IPAR EUSKAL HERRIA


GAIZKI IRUDITZEN ZAIO% 4

BERDIN ZAIO% 4

ED/EE% 2


GAIZKI IRUDITZEN ZAIO % 5

BERDIN ZAIO% 3

ED/EE% 9

240


% 53

% 72% 87

0%

100%


%-K BEGI ONEZ IKUSTEN DU ENPRESEN JARDUERAN AURRERAPEN ZIENTIFIKOAK ETA GARAPEN TEKNOLOGIKO ETA

ANTOLAKUNTZA-GARAPEN BERRIAK TXERTATZEA (16. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

% 88% 63 % 69

% 79

0%

100%


IKASKETA-MAILA

GIZARTE-MAILA

% 85 % 83% 77

0%

100%


NORBERAREN IDEOLOGIA POLITIKOA

241

% 100

% 100

% 100

% 0

% 0

% 0


4.3. Jarduera

zientifikoaren arauketa

242


Herritarren iritziz, ikerketa zientifikoa askatasunean eta independentzian

oinarrituta egin behar da. Ikuspegi horretatik, uste dute hobe dela zientziari

eta teknologiari buruzko erabakiak adituen esku uztea, eta ez uztea ikerketa hori

bideratzen hura finantzatzen dutenei.

Era berean, iruditzen zaie legeak eta araudiak egiterakoan ezagutza zientifikoak

bezain garrantzitsuak direla balioak eta jarrerak. Hori dela eta, erabakiak

hartzean herritarrek nolabaiteko protagonismoa izatea eskatzen dute.

Jarduera zientifikoa arautzean, zuhurtasunak izan behar du arau

nagusia. Izan ere, teknologia berriei murriztapenak ezartzearen alde agertu dira,

osasuna eta ingurumena babesteko erabilera kontrolatzearren. Teknologia horiek

baimendu behar dira bakarrik zientifikoki frogatzen denean ez dietela kalte larririk

eragingo gizakiei eta ingurumenari.

Haien ustez, arautzerakoan kontuan hartu behar dira irizpide gisa bai ezagutza

zientifikoak, bai baldintza etikoak.

4.3. Jarduera zientifikoaren arauketa

243


Laburbilduz, zera pentsatzen dute elkarrizketatutakoek:

Ikertzaile zientifikoak finantzatzen dutenekiko askatasunez

eta independentziaz jokatu behar du.

Era berean, arautu egin behar da jarduera zientifiko hori.

Arauketa horretan herritarrek nolabaiteko protagonismoa

izatea eskatzen da.

Arauketaren edukiek osasuna eta ingurumena babestean

oinarritu behar dute. Alde horretatik, uste dute zuhurtasunez

jokatu behar dela, eta haien erabilera kontrolatu behar dela

osasunarentzat eta ingurumenarentzat kaltegarriak ez direla

zientifikoki frogatu arte.

Gai horiei buruzko iritziak bertsuak dira ikertutako hiru eremu geografikoetan.

Elementu bereizgarri nagusia da Ipar Euskal Herrian garrantzi handiagoa eman

zaiela arautzean izan beharreko balioei eta jarrerei, eta gutxiago uste dute

zientziari eta teknologiari buruzko erabakiak adituen esku utzi behar direla.

244


IKERTZAILEEN INDEPENDENTZIARI ETA JARDUERA ZIENTIFIKOAREN ARAUKETARI BURUZKO ESALDI HAUEKIKO

ADOSTASUN-MAILA (18. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

2,9

3,7

2,9

4,1

3,3

3,6

4,0

3,1

2,6

3,7

2,5

4,3

3,2

3,6

4,1

3,1

2,8

3,8

3,1

4,2

3,1

4,1

3,6

3,6

1 5

IKERKETA FINANTZATZEN DUTENEK BIDERATU BEHARDUTE ZIENTZIALARIEN JARDUERA

IKERTZAILEEK ERABAKI BEHAR DUTE NOLA BIDERATUBEREN IKERKETAK, LAN HORIEK FINANTZATZEN

DITUZTENEN IRITZIA EDOZEIN DELA ERE.

TEKNOLOGIA BERRIEI EZ ZAIZKIE MURRIZTAPENAKEZARRI BEHAR ZIENTIFIKOKI FROGATU ARTE KALTE

LARRIAK ERAGIN DIEZAZKIETELA GIZAKIEI ETAINGURUMENARI

TEKNOLOGIA BERRI BATEN ONDORIOAK EZAGUTUARTEAN, ZUHURTASUNEZ JOKATU BEHAR LITZATEKE,ETA HAREN ERABILERA KONTROLATU OSASUNA ETA

INGURUMENA ZAINTZEKO

EZAGUTZA ZIENTIFIKOAK DIRA LEGEAK ETAARAUKETAK EGITEKO OINARRI ONENA

LEGEAK ETA ARAUKETAK EGITEAN, BALIOAK ETAJARRERAK EZAGUTZA ZIENTIFIKOAK BEZAIN

GARRANTZITSUAK DIRA

HOBE DA ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZKOERABAKIAK ADITUEN ESKU UZTEA

HERRITARREK ZERESAN HANDIAGOA IZAN BEHARLUKETE ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZKO

ERABAKIETAN

EAE

NAFARROAKOFORU ERKIDEGOAIPAR EUSKALHERRIA

INOLA ERE ADOS EZ

ERABAT ADOS

245


2006. urtearekiko bilakaerari dagokionez, gora egin du osasuna eta ingurumena

babestearren zuhurtasunez jokatzeko aurrejoerak. EAEn eta Nafarroako Foru

Erkidegoan gertatu da hori. Ostera, legeak egitearen oinarrian ezagutza

zientifikoek egon behar dutelako usteak ere gora egin du. Horrez gain, gehienek

pentsatzen dute hobe dela erabaki horiek adituen esku uztea, betiere ez badute

eragin negatiborik osasunean eta ingurumenean.

246


2006 2012 p p 2006 2012 p p

IKERKETA FINANTZATZEN DUTENEK BIDERATU BEHAR DUTE ZIENTZIALARIEN JARDUERA

2,9 2,9 = 2,7 2,6 -0,1

IKERTZAILEEK ERABAKI BEHAR DUTE NOLA BIDERATU BEREN IKERKETAK, LAN HORIEK FINANTZATZEN DITUZTENEN IRITZIA EDOZEIN DELA ERE

3,6 3,7 +0,1 3,5 3,7 +0,2

TEKNOLOGIA BERRIEI EZ ZAIZKIE MURRIZTAPENAK EZARRI BEHAR ZIENTIFIKOKI FROGATU ARTE KALTE LARRIAK ERAGIN DIEZAZKIETELA GIZAKIEI ETA INGURUMENARI

3,1 2,9 -0,2 2,6 2,5 -0,1

TEKNOLOGIA BERRI BATEN ONDORIOAK EZAGUTU ARTEAN, ZUHURTASUNEZ JOKATU BEHAR LITZATEKE, ETA HAREN ERABILERA KONTROLATU OSASUNA ETA INGURUMENA ZAINTZEKO

3,8 4,1 +0,3 4,1 4,3 +0,2

EZAGUTZA ZIENTIFIKOAK DIRA LEGEAK ETA ARAUKETAK EGITEKO OINARRI ONENA

3,2 3,3 +0,1 2,9 3,2 +0,3

LEGEAK ETA ARAUKETAK EGITEAN, BALIOAK ETA JARRERAK EZAGUTZA ZIENTIFIKOAK BEZAIN GARRANTZITSUAK DIRA

3,5 3,6 +0,1 3,5 3,6 +0,1

HOBE DA ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZKO ERABAKIAK ADITUEN ESKU UZTEA

3,9 4,0 +0,1 3,8 4,1 +0,3

HERRITARREK ZERESAN HANDIAGOA IZAN BEHAR LUKETE ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZKO ERABAKIETAN

3,1 3,1 = 3,1 3,1 =

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

IKERTZAILEEN INDEPENDENTZIARI ETA JARDUERA ZIENTIFIKOAREN ARAUKETARI BURUZKO ESALDI HAUEKIKO

ADOSTASUN-MAILAREN BILAKAERA (18. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

247


Goi-mailako ikasketak dituzten gehienek uste dute:

Ikertzaileek finantzatzen dituztenekiko independentziaz jokatu behar

dutela.

Uste dute, ordea, balioak eta jarrerak ezagutzak bezain garrantzitsuak

direla ikerkuntzan.

Azkenik, iruditzen zaie zuhurtasun osoz jokatu behar dela osasuna eta

ingurumena babestearren.

Lehen hezkuntzako ikasketak dituztenek garrantzi handiagoa eman diete

ikerketak finantzatzen dituztenei jarduera zientifikoa bideratzeko.

248


LEHEN HEZKUNTZAKOAK


GOI-MAILAKOAK


3,1 3,0 2,4


3,3 3,7 3,9


3,0 2,9 2,6


4,0 4,2 4,2


3,2 3,3 3,2


3,3 3,6 3,7


3,9 4,1 4,0


3,1 3,2 3,0

IKERTZAILEEN INDEPENDENTZIARI ETA JARDUERA ZIENTIFIKOAREN ARAUKETARI BURUZKO ESALDI HAUEKIKO ADOSTASUN-MAILA (18.

G.)- HEZKUNTZA-MAILARI DAGOKIONEZ -



249


Posizionamendu ideologikoari dagokionez, beren burua ezkertiartzat dutenek

erabaki-ahalmen handiagoa ematen diete zientzialariei eta ikertzaileei

ikerketa hori finantzatzen dutenei baino. Proiektu horiek finantzatzen

dituztenen irizpideak lehentasunezkoa izan behar dutela pentsatzen ez badute

ere, beren burua eskuinekotzat jotzen dutenek uste dute protagonismo handiagoa

izan behar dutela.

Ideologikoki “ezkertiar” sentitzen direnak adosago daude hauekin:

Ezagutza zientifikoek legeak eta arauketak egiteko oinarria

izan behar dutela.

Zientziari eta teknologiari buruzko erabakiak adituen esku

utzi behar direla.

250




2,5 2,5 2,7


4,0 3,8 3,1


2,7 2,7 2,7


4,2 4,2 4,2


3,3 3,1 2,8


3,6 3,7 3,2


4,1 4,1 3,9


3,0 2,8 2,9


G.)- NORBERAREN POSIZIONAMENDU IDEOLOGIKOARI DAGOKIONEZ -



251


Sinesmen erlijiosoei dagokienez, desberdintasun handiena ikusten dugu ikerketak

finantzatzen dituztenek jokatu behar duten paperean.

Beren burua katolikotzat dutenek uste dute proiektuak

finantzatzen dituztenek gehiago bideratu behar dutela

zientzialarien jarduera.

Aldiz, agnostikoek eta ateoek uste dute ikerketa-jarduera hori lana

finantzatzen dutenekiko independentziaz egin behar dela.

Katolikoak ere ados egongo lirateke horrekin, “baina gutxiago”. Ateoetan

eta agnostikoetan, diferentziala bikoitza da katolikoekiko.

252


KATOLIKO ELIZKOIA

KATOLIKO EZ-ELIZKOIA

BESTE ERLIJIO BATEAN

SINESTEN DU

EZ DU INTERESIK EDO AGNOSTIKOA

DA

ATEOA


3,1 3,1 2,6 2,4 2,3


3,6 3,6 3,2 3,8 4,0


2,5 3,0 2,9 2,8 2,6


4,3 4,1 3,4 4,2 4,1


3,3 3,2 3,1 3,3 3,2


3,6 3,7 3,3 3,5 3,4


4,1 4,0 3,4 3,9 4,1


3,2 3,2 3,2 2,9 3,1


G.)- NORTASUN ERLIJIOSOARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


253


Herri txikiagoetan bizi direnek eskatzen dute gehien herritarrek protagonismo

handiagoa izatea zientziari eta teknologiari buruzko erabakietan.

Esan dezakegu, orobat, herri txikiagoetan bizi direnek protagonismo handiagoa

ematen dietela erabaki horiek bideratzeko proiektu horiek finantzatzen dituztenei.

Bestalde, ez daude oso ados teknologia berriei murriztapenak ezartzearekin.

254




2,8 2,9 2,6


3,7 3,6 3,7


3,0 3,0 2,4


4,1 4,1 4,2


3,3 3,3 3,1


3,6 3,6 3,6


4,1 4,0 4,0


3,4 3,2 2,8


G.)- HABITATARI DAGOKIONEZ -



255


4.4. Prestakuntza

zientifiko-teknikoaren

mailaren ikuspegia

256


Pertsona gutxik uste dute prestakuntza-maila “altua” edo “oso altua” dutela

heziketa zientifikoan eta teknikoan.

Bereziki EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan, gehienek uste dute alor horretan

duten prestakuntza-maila baxua edo oso baxua dela. Ipar Euskal Herrian, gehiago

dira galdera horiei erantzuteko gai izan ez direnak.

Alor zientifiko eta teknologikoko prestakuntzaren balorazioa zertxobait

positiboagoa da Ipar Euskal Herrian.

2006. urtearekiko bilakaerak adierazten du alor horretako prestakuntzaren

ikuspegia hobetu egin dela Nafarroako Foru Erkidegoan; izan ere, gehiago dira

beren prestakuntza-maila “altutzat” jotzen dutenak, eta gutxiago dira beren

prestakuntza-maila “baxutzat” jotzen dutenak.

EAEn, berdin jarraitzen dute puntu horri buruzko datuek. Berdin egin dute gora

alor horretan prestakuntza maila “altua” dutela uste dutenak eta oso baxua

dutela uste dutenak.

Zientzian eta teknologian duten prestakuntza negatiboki baloratzen duten Ipar

Euskal Herriko* elkarrizketatuek pentsatzen dute alor horretan duten

prestakuntza onena batxilergoan jaso dutela.

4.4. Prestakuntza zientifiko-teknikoaren mailaren ikuspegia

*Haiei bakarrik egin zaie galdera.

257


JASO DUEN PRESTAKUNTZA ETA HEZIKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNIKOARI BURUZ NORBERAK DUEN IKUSPEGIA (26. G.)


BATEZBESTEKO

A

258

% 100% 0


JASO DUEN PRESTAKUNTZA ETA HEZIKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNIKOARI BURUZ NORBERAK DUEN

IKUSPEGIAREN BILAKAERA (26. G.)Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan

elkarrizketatuak

2006 2012 2006 2012

OSO ALTUA % 1 % 2 % 1 % 3

ALTUA % 4 % 10 % 10 % 11

NORMALA % 43 % 30 % 31 % 39

BAXUA % 41 % 37 % 39 % 37

OSO BAXUA % 10 % 18 % 14 % 10

EA/EE --- % 3 % 5 ---

BATEZ BESTEKO PUNTUAZIOA 2,4 2,4 2,3 2,6

EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

259


IPAR EUSKAL HERRIAN* ELKARRIZKETATUTAKOEK ZER ETAPATAN PENTSATZEN DUTEN JASO DUTELA PRESTAKUNTZA

ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKO HOBEA (26. G.)Oinarria: zientzian eta teknologian duten prestakuntza baxutzat edo

oso baxutzat jo duten Ipar Euskal Herriko elkarrizketatuak

% 32

% 21

% 18

% 13

% 12

% 8

% 2

0% 100%

BATXILERGOAN

LEHEN ETA BIGARREN HEZKUNTZAN

LANBIDE-HEZIKETAN

ETENGABEKO PRESTAKUNTZAN


UNIBERTSITATEAN

BESTELAKO ERANTZUNAK

*Galdera hau Ipar Euskal Herrian bakarrik egin da.

%-K BAXUTZAT EDO OSO BAXUTZAT JOTZEN DU

ZIENTZIAN ETA TEKNOLOGIAN DUEN PRESTAKUNTZA

% 26

IPAR EUSKAL HERRIA

260

% 100% 0


Prestakuntza eta heziketa zientifikoan beren iritziz duten maila handiagoa da:

Zenbat eta txikiagoa izan elkarrizketatutako pertsonaren adina.

Zenbat eta handiagoa izan, oro har, haren ikasketa-maila.

Zenbat eta handiagoa izan haren gizarte-maila.

Gai zientifiko eta teknologikoetan prestakuntza hobea dutela uste

dute “ateoek” eta “agnostikoek” erlijioren batean sinesten

dutenek baino. Hori zientziaren eta erlijioaren betiereko eztabaidaren

adierazle bat izan litekeela esan genezake.

261


1,82,3

3,0

1

5

LEHEN HEZKUNTZAKOAK BIGARRENHEZKUNTZAKOAK

GOI-MAILAKOAK

JASO DUEN PRESTAKUNTZA ETA HEZIKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNIKOARI BURUZ NORBERAK DUEN IKUSPEGIA, ADIERAZTEN

DIREN ALDAGAIEI DAGOKIENEZ (26. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

3,01,9

2,3 2,6

1

5

BAXUA ERTAIN-BAXUA

ERTAINA ERTAIN-ALTUA ALTUA

IKASKETA-MAILA

GIZARTE-MAILA

2,92,5 2,4

1,8

1

5


ADINA

OSO ALTUA

OSO BAXUA

OSO ALTUA

OSO BAXUA

OSO ALTUA

OSO BAXUA

262


JASO DUEN PRESTAKUNTZA ZIENTIFIKO ETA TEKNIKOARI BURUZ NORBERAK DUEN IKUSPEGIA, SINESMEN ERLIJIOSOEI

DAGOKIENEZ (26. G.)Oinarria: elkarrizketatutako guztiak

2,0

2,3

2,0

2,8

2,8

1 5

KATOLIKO ELIZKOIA

KATOLIKO EZ-ELIZKOIA

EZ DU INTERESIKEDO AGNOSTIKOA

DA

EZ DAKI / EZ DUIRITZIRIK

ATEOA

OSO ALTUA

OSO BAXUA

263


4.5. Zientziarekiko

ohiturak, jokabideak eta

jarrerak

264


Gaixotasun larriren bat izanez gero eta ebakuntza arriskutsu bat behar izanez

gero, medikuen eta espezialisten iritzia da erreferentzia, zalantzarik

gabe.

Horri buruzko irizpideak bi taldetan banatzen dira: batzuek medikuen eta

espezialisten iritzi hori bakarrik izango lukete kontuan, eta, beste batzuek, berriz,

iritzi hori kontuan izanik, ez dute uste erabakigarria denik.

Horri dagokionez, ez dago desberdintasunik EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan

dauden iritzien artean.

Iritzi nagusi horren osagarri gisa, beste hauek ere aipatu dizkigute:

Ezagunen eta senideen iritzia.

Norberaren kabuz informazioa bilatzea.

Baten batek ordezko tratamenduak ere bilatuko lituzke, baina betiere

medikuaren iritzia erreferentzia nagusitzat hartuta.

4.5. Zientziarekiko ohiturak, jokabideak eta jarrerak

265


BERE HURBILEKO BATEK GAIXOTASUN LARRIREN BAT IZANEZ GERO ETA EBAKUNTZA ARRISKUTSU BAT EGIN BEHAR IZANEZ

GERO KONTUAN IZANGO LUKEEN IRITZIA* (27. G.)Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatuak

*EAEko eta Nafarroako Foru Erkidegoko galdeketetan bakarrik egin da galdera hau.

266

% 100% 0


BERE HURBILEKO BATEK GAIXOTASUN LARRIREN BAT IZANEZ GERO ETA EBAKUNTZA ARRISKUTSU BAT EGIN BEHAR IZANEZ GERO KONTUAN IZANGO LITUZKEEN IRITZIAK, GUZTIRA* (27.

G.)Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatuak

*EAEko eta Nafarroako Foru Erkidegoko galdeketetan bakarrik egin da galdera hau.

267

% 100% 0


Adina zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa da adierazten den

egoeran medikuen eta espezialisten iritzia bakarrik kontuan izango luketenen

ehunekoa. Gazteek gehiago jotzen dute medikuaren iritzi hori erabakigarritzat ez

hartzera.

Halaber, hezkuntza-maila zenbat eta baxuagoa izan, handiagoa da medikuaren

iritzia bakarrik kontuan izango luketenen ehunekoa.

Adierazten den bezalako egoera batean, katolikoek hartuko lukete gehien

kontuan medikuen iritzia bakarrik. Ateoak eta agnostikoak prestago daude

bestelako iritziak jasotzeko eta kontuan ez hartzeko medikuen iritzia bakarrik edo

iritzi hori erabakigarritzat ez jotzeko.

268


% 21

% 56 % 61 % 67 % 72% 37 % 33 % 28

0%

100%


MEDIKUENA ETA ESPEZIALISTENA BAKARRIK

MEDIKUAREN IRITZIA IZANGO LUKE KONTUAN, BAINA EZ LITZATEKEERABAKIGARRIA IZANGO

BERE HURBILEKO BATEK GAIXOTASUN LARRIREN BAT IZANEZ GERO ETA EBAKUNTZA ARRISKUTSU BAT EGIN BEHAR IZANEZ GERO KONTUAN

IZANGO LUKEEN IRITZIA (11. G.)- ADINAREN, IKASKETA-MAILAREN ETA SINESMEN ERLIJIOSOEN

ALDAGAIEI DAGOKIENEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

IKASKETA-MAILA

ADINA

% 69% 64 % 59

% 23 % 31 % 34

0%

100%


MEDIKUENA ETA ESPEZIALISTENA BAKARRIK

MEDIKUAREN IRITZIA IZANGO LUKE KONTUAN, BAINA EZ LITZATEKEERABAKIGARRIA IZANGO

NORTASUN ERLIJIOSOA

269

% 100% 0

% 100

% 100

% 0

% 0


Jarrerei eta jokabideei lotutako ohiturei buruz galdetu dugu. Hauek dira

ohikoenak:

Sendagaien erabilera-orriak irakurtzea.

Hitz baten esanahia bilatzea ulertzen ez denean.

Osasun-alarma baten aurrean informatuta egotea.

Oro har, jokabide-mota horiek ohikoagoak dira Nafarroako Foru Erkidegoan.

Jarrerak eta jokabideak ez dira asko aldatzen ikertutako gune batetik bestera. Ildo

orokor horren barruan, esan dezakegu Ipar Euskal Herrian gutxiago izaten dutela

kontuan medikuaren iritzia dieta bat egiterakoan. EAEn, gutxiago dira termino

baten esanahia bilatzen dutenak ulertzen ez dutenean.

270


%-K “MAIZ” IZATEN DITU HORRELAKO JARRERAK EDO JOKABIDEAK (28. G.)


271

% 100% 0


Oro har, jokabide horiek gehiago izaten dituzte emakumezkoek. Hori bereziki

horrela izaten da:

Sendagaien erabilera-orriak irakurtzerakoan. 3 emakumetik 2k maiz

irakurtzen ditu; gizonezkoen kasuan, ehuneko hori ez da erdira iristen.

Medikuaren iritzia kontuan izaten dute dieta bat egiterakoan.

Termino edo hitz baten esanahia bilatzen dute ulertzen ez dutenean.

Osasun-alarma baten aurrean informatuta egoten dira.

Etxetresna elektrikoen gidaliburuetako “atal teknikoak”, ordea, maizago

irakurtzen dituzte gizonezkoek.

Esan genezake zereginek nolabait banatuta jarraitzen dutela, “osasuna”

gehiago lotzen baita emakumearekin eta “teknika” gizonarekin.

272


GIZONEZKOEN ETA EMAKUMEZKOEN %-K “MAIZ” IZATEN DITU HORRELAKO JARRERAK EDO JOKABIDEAK (28. G.)


273

% 100% 0


5.- Zientziaren eta

teknologiaren

komunikazioa

5.

kap

itu

lua

274


Informazioa kanal hauetatik jasotzen da batez ere:

Telebista.

Internet.


Irratia.

Horren harira, esan genezake pisu handiagoa dutela ikus-entzunezko

komunikabideek idatzizkoek baino.

Nafarroako Foru Erkidegoan, eguneroko prentsa da informazio-iturri nagusia. Ipar

Euskal Herrian, gutxiago jasotzen da informazioa Interneten bidez.

275


INFORMAZIO-ITURRI DIREN KOMUNIKABIDEAK (2. G.)- HAINBAT ERANTZUN EMATEKO AUKERA EMATEN DUEN

GALDERA -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

276

% 100% 0


Elkarrizketatutako pertsona zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta gehiago

erabiltzen du Internet informazioa jasotzeko kanal gisa. Izan ere, 15 eta 29 urte

bitartekoen artean, lehenengo informazio-kanala da; telebistaren aurretik dago,

beraz. Aldiz, 64 urtetik aurrera, askoz gehiago erabiltzen dira kanal hauek

informazioa jasotzeko:

Telebista.


Irratia.

Esan genezake Internetek batez ere ordainduzko eguneroko prentsa eta

irratia ordezten dituela informazio-iturri gisa. Eragin hori txikixeagoa da

telebistarekiko.

30 eta 45 urte bitartekoetan, Interneten eta telebistaren artean egongo litzateke

informazioa jasotzeko lehenengo kanala.

InternetLEHENENGO KANALA

INFORMAZIOA JASOTZEKO KANALAK, ADINAREN ARABERA

Internet Telebista

Telebista Telebista

Telebista Idatzizko prentsa

Internet

Idatzizko prentsa

BIGARREN KANALA

277


INTERNET, ORDAINDUZKO EGUNEROKO PRENTSA, IRRATIA ETA TELEBISTA INFORMAZIOA JASOTZEKO KANAL GISA, ADINAREN

ALDAGAIARI DAGOKIONEZ (11. G.)- %-K KANAL HORIEN BIDEZ JASOTZEN DU INFORMAZIOA -


278

% 100

% 0


Jaso dugu ea elkarrizketatutako pertsonei nahikoa iruditzen zaien ala ez

komunikazio-kanalek informazio zientifikoari ematen dioten tratamendua.

Argi eta garbi, uste da Internetek ematen diola behar adinako tratamendua

informazio zientifikoari.

Telebistari dagokionez, iritziak nahiko banatuta daude; EAEko eta Nafarroako Foru

Erkidegoko biztanleek uste dute gehien komunikabide horrek behar adinako

tratamendua ematen diola informazio zientifikoari lotutako guztiari.

Oro har, uste dute ikus-entzunezko komunikabideek gehiago jorratzen

dituztela informazio zientifikoaren gaiak idatzizko komunikabideek

baino. Bereziki, iruditzen zaie ez ordainduzko egunkariak ez doakoak ez dutela

behar adina jorratzen informazio zientifikoa. Informazio orokorreko astekariak

hobeto baloratzen dituzte Ipar Euskal Herriko elkarrizketatuek nahikotasun-mailari

dagokionez.

Oro har, EAEko biztanleek uste dute gehien zientziari behar adinako tratamendua

ematen zaiola komunikabide horietan. Aldiz, nafarrek kritikatzen dute gehien

kanal horiek ez dutela nahikoa jorratzen informazio-mota hori.

2006ko datuekin alderatuz, elkarrizketatutako pertsonek uste dute

telebistak eta irratiak intentsitate handiagoz jorratzen dutela informazio

zientifikoa (orain uste dute arreta handiagoa ematen zaiola).

279


KOMUNIKABIDEEK INFORMAZIO ZIENTIFIKOARI EMATEN DIOTEN ARRETAREN IKUSPEGIA (22. G.)

- INFORMAZIOA JASOTZEKO ITURRIAK, GUZTIRA -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

*“Gutxiegi” eta “nahikoa” erantzunak jaso dira. Gainerakoak, % 100era bitartekoak, ED/EE kategorian sartuko lirateke.


DOAKO PRENTSA

GUTXIEGI NAHIKOA

IRRATIA

TELEBISTA

INFORMAZIO OROKORREKO ASTEKARIAK (Tiempo, Época…)

INTERNET

280

% 100% 0% -100


2006 2012 p p 2006 2012 p p

ORDAINDUZKO EGUNEROKO PRENTSA % 32 % 36 +4 % 23 % 25 +2

DOAKO PRENTSA % 21 % 12 -9 % 7 % 8 +1

IRRATIA % 30 % 38 +8 % 25 % 35 +10

TELEBISTA % 35 % 46 +11 % 27 % 46 +19


% 40 % 28 -12 % 23 % 27 +4

INTERNET --- % 55 ---* % 66 ---*

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

KOMUNIKABIDE HORIEK INFORMAZIO ZIENTIFIKOARI NAHIKOA ARRETA EMATEN DIOTELA PENTSATZEN DUTENEN

EHUNEKOAREN BILAKAERA (22. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

*Internet 2012ko galdeketan bakarrik sartu da.

281


45 urtetik beherakoek pentsatzen dute gehien Internetek nahikoa jorratzen duela

informazio zientifikoa.

Batez ere 65 urtetik gorakoak daude ados irratiak eta telebistak informazio

zientifikoari ematen dioten intentsitatearekin.

Oro har, herri txikietan bizi direnek uste dute gehien “nahikoa” dela kanal horiek

informazio zientifikoari eskaintzen dioten tartea eta denbora.

282



EDO GEHIAGO


% 27 % 38 % 31 % 34

DOAKO PRENTSA % 8 % 10 % 13 % 15

IRRATIA % 24 % 36 % 44 % 47

TELEBISTA % 41 % 42 % 49 % 54


% 24 % 37 % 27 % 26

INTERNET % 67 % 67 % 55 % 31

%-K NAHIKOTZAT JOTZEN DU KOMUNIKABIDE HORIEK INFORMAZIO ZIENTIFIKOARI EMATEN DIOTEN ARRETA, ADINAREN

ETA HABITATAREN ALDAGAIEI DAGOKIENEZOinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

ADINA

HABITATA



% 45 % 32 % 26

DOAKO PRENTSA % 13 % 14 % 6

IRRATIA % 51 % 36 % 28

TELEBISTA % 58 % 49 % 34


% 35 % 32 % 22

INTERNET % 68 % 56 % 53


283


Zientziari eta teknologiari buruzko informazioa jasotzeko konfiantza handiena

ematen duten kanalez galdetzean, informazio zientifiko edo teknikoko aldizkariek

lortu dute balorazio onena.

Zientziari eta teknologiari buruzko informazioa jasotzeko konfiantza gutxien

ematen duen kanala, berriz, “doako prentsa” da, eta, hein txikiago batean,

“informazio orokorreko aldizkari orokorrak”.

Prentsak, oro har, konfiantza handiagoa ematen die EAEn bizi direnei. Esan

genezake, gainera, irratira eta telebistara luza daitekeela hori.

284


ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ INFORMATUTA EGOTEKO KANAL HAUETAN DUTEN KONFIANTZAREN BALORAZIOA (23. G.)

(1etik 5erako ESKALA)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

OSO KONFIANTZA TXIKIA KONFIANTZA HANDIA

285


Elkarrizketatutako pertsona zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta

konfiantza handiagoa du Interneten.

Era berean, konfiantza handiagoa dute Interneten beren burua “ezkertiartzat”

dutenek “eskuinekotzat” dutenek baino. Ezaugarri hori bat dator dibulgazio

zientifikoko aldizkariei dagokienez.

Irratiak, telebistak eta doako prentsak ematen duten informazio zientifikoan

konfiantza handiagoa dute 64 urtetik gorakoek.

Informazio orokorreko eta ordainduzko idatzizko komunikabideek 30 eta 45 urte

bitartekoei ematen diete konfiantza handiena.

Beren burua eskuinekotzat dutenek konfiantza handiagoa dute irratiak, telebistak

eta ordainduzko idatzizko komunikabideek (egunkariek zein aldizkariek) ematen

duten informazio zientifikoan.

286



EDO GEHIAGO

INTERNET 3,8 3,5 3,5 3,0


3,4 3,6 3,3 3,5

DOAKO PRENTSA 2,8 2,9 2,8 3,1

IRRATIA 3,3 3,6 3,5 3,7

TELEBISTA 3,3 3,5 3,5 3,7


3,3 3,5 3,2 3,4


4,2 4,2 4,0 3,8

ADINA

ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ INFORMATUTA EGOTEKO KANAL HAUETAN DUTEN KONFIANTZAREN BALORAZIOA (23. G.)

(1etik 5erako ESKALA), ADINAREN ETA NORBERAREN POSIZIONAMENDU IDEOLOGIKOAREN ALDAGAIEI DAGOKIENEZ



INTERNET 3,5 3,4 3,2


3,4 3,5 3,7

DOAKO PRENTSA 2,9 3,1 3,0

IRRATIA 3,5 3,6 3,8

TELEBISTA 3,3 3,4 3,7


3,3 3,5 3,8


4,3 4,3 4,1

NORBERAREN POSIZIONAMENDU

IDEOLOGIKOA


287


6.- Gizartearen eskaerak

zientziari eta teknologiari

dagokienez

6.1. Zientzia, teknologia eta

gastu publikoa

6.2. Zer esparrutan egin behar

den ahalegina lehentasunez

6.3. Erakundeenganako eta

ikerketa-organismoenganako

konfiantza

6.

kap

itu

lua

288


6.1. Zientzia, teknologia

eta gastu publikoa

289


6.1. Zientzia, teknologia eta gastu publikoa

Gastu publikoan lehentasunak ezartzerakoan, Nafarroako biztanleek zientzia eta

teknologia ezartzen dituzte lehendabizi. EAEko biztanleek, berriz, bigarren

postuan ezartzen dituzte, herritarren segurtasunaren azpitik.

Nafarrek kultura aipatu dute gehien gastu publikoaren lehentasun gisa.

Zientzia eta teknologia hiru lehentasun nagusietako bat dela pentsatzen dute

nafarren % 48k eta EAEko biztanleen % 39k.

Gastu publikoaren lehentasun gisa berariazko pisu handiagoa dute:

Herritarren segurtasunak. Garraioek.

EAEn

Zientziak eta teknologiak. Ingurumenak. Justiziak. Kulturak.

NAFARROAN

290


ZER SEKTORERI EMANGO LIOKEEN LEHENTASUNA LEHENDABIZI GASTU PUBLIKOA IGOTZE ALDERA (7. G.)*


*Galdera hau ez da egin Ipar Euskal Herriko galdeketan.

291

% 100% 0


ZER SEKTORERI EMANGO LIOKEEN LEHENTASUNA LEHENDABIZI, BIGARRENIK ETA HIRUGARRENIK GASTU

PUBLIKOA IGOTZE ALDERA (7. G.)*- ERANTZUN ANITZEKO GALDERA -


*Galdera hau ez da egin Ipar Euskal Herriko galdeketan.

292

% 100% 0


2006ko datuekin alderatuz, zientziak eta teknologiak berariazko pisua

irabazi dute EAEko eta Nafarroako Foru Erkidegoko herritarren

lehentasun gisa. Izan ere, gastu publikoaren hiru lehentasunetako bat

dela adierazi dutenen ehunekoak gora egin du bietan.

EAEn, herritarren segurtasuna lehentasun gisa aipatu digutenek ere gora egin

dute. Nafarroako Foru Erkidegoan, gehiago aipatu dira honako hauek* lehentasun

gisa:

Kultura.

Herri-lanak.

Justizia.

Ingurumena.

*Zientziaz eta teknologiaz gain.

293


2006 2012 p p 2006 2012 p p

HERRI-LANAK % 36 % 43 +7 % 26 % 40 +14

HERRITARREN SEGURTASUNA % 42 % 55 +13 % 33 % 32 -1

GARRAIOAK % 16 % 24 +8 % 16 % 12 -4

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA % 21 % 39 +18 % 22 % 48 +26

INGURUMENA % 42 % 42 = % 41 % 52 +11

DEFENTSA % 4 % 6 +2 % 5 % 4 -1

JUSTIZIA % 16 % 20 +4 % 21 % 35 +14

KULTURA % 35 % 39 +4 % 34 % 57 +23

KIROLA % 9 % 12 +3 % 13 % 10 -3

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

ZER SEKTORERI EMANGO LIOKEEN LEHENTASUNA LEHENDABIZI, BIGARRENIK ETA HIRUGARRENIK GASTU

PUBLIKOA IGOTZE ALDERA (7. G.)- 2006-2012 BITARTEKO BILAKAERA -


294


Gizarte-mailaren arabera, ikus dezakegu lehentasun desberdinak ezartzen direla

gastu publikoari dagokionez. Gizarte-maila altukoek gehiago aipatu dituzte

lehentasuntzat:

Zientzia eta teknologia.

Ingurumena.

Kultura.

Gizarte-maila baxukoek, berriz, berariazko pisu handiagoa eman diete lehentasun

gisa:

Herri-lanei.

Herritarren segurtasunari.

Esan genezake ideien munduak lehentasun handiagoa duela gizarte-maila

altukoen artean; gizarte-maila baxukoen lehentasunak, aldiz, “lurtarragoak” dira.

295


BAXUA - ERTAIN-BAXUA

ERTAINA ERTAIN ALTUA ALTUA

HERRI-LANAK % 23 % 15 % 16 % 9

HERRITARREN SEGURTASUNA % 27 % 32 % 12 % 16

GARRAIOAK % 5 % 7 % 3 % 1

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA % 11 % 15 % 26 % 31

INGURUMENA % 8 % 13 % 13 % 17

DEFENTSA % 2 % 0

JUSTIZIA % 4 % 5 % 10 % 2

KULTURA % 11 % 8 % 13 % 18

KIROLA % 1 % 3 % 3 % 1

ZER SEKTORERI EMANGO LIOKEEN LEHENTASUNA LEHENDABIZI GASTU PUBLIKOA IGOTZE ALDERA (7. G.)

- GIZARTE-MAILAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatutakoak


296


Posizionamendu ideologikoari dagokionez, beren burua “erdikotzat” dutenek

aipatzen dituzte gehien zientzia eta teknologia lehentasun nagusi gisa.

Dena den, beren burua “ezkertiartzat” dutenek pisu handiagoa ematen diete

gastu publikoan “zientziari eta teknologiari”.

“Ezkertiarrek” alor hauei ere eman diete lehentasuna:

Herri-lanei.

Kulturari.

“Eskuinekoek” hauek aipatu dituzte gehien “lehentasun nagusi” gisa:

Herritarren segurtasuna.

Garraioak.

Ingurumena.

297


ZER SEKTORERI EMANGO LIOKEEN LEHENTASUNA LEHENDABIZI GASTU PUBLIKOA IGOTZE ALDERA (7. G.)- NORBERAREN POSIZIONAMENDU IDEOLOGIKOAREN

ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan elkarrizketatutakoak


HERRI-LANAK % 18 % 10 % 14

HERRITARREN SEGURTASUNA % 17 % 16 % 24

GARRAIOAK % 5 % 5 % 13

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA % 22 % 36 % 9

INGURUMENA % 12 % 11 % 21

DEFENTSA % 0 % 1

JUSTIZIA % 7 % 6 % 5

KULTURA % 14 % 11 % 10

KIROLA % 2 % 1 % 1


298


6.2. Zer esparrutan egin

behar den ahalegina

lehentasunez

299


Etorkizunari begira ikerkuntzako zer esparruri eman behar zaien lehentasuna

galdetzean, “medikuntza eta osasuna” ezarri dira lehentasun nagusi gisa, argi eta

garbi.

Lau lehentasun-maila ezar genitzake:

6.2. Zer esparrutan egin behar den ahalegina lehentasunez


LEHENENGO LEHENTASUN-MAILA

Energia-iturriak. Ingurumena.

BIGARREN LEHENTASUN-MAILA

Informazioaren eta komunikazioaren teknologia. Elikadura.

HIRUGARREN LEHENTASUN-MAILA

Garraioak. Giza eta gizarte-zientziak. Teknologia aeroespaziala. Segurtasuna eta defentsa. Funtsezko zientziak.

LAUGARREN LEHENTASUN-MAILA

300


Laburbilduz, lehenengo lehentasun-maila osasuna da, eta, bigarrena,

ingurumenari lotutako alderdiak. Ezagutza zientifikoari lotutakoak (bai

funtsezko zientzietan, bai giza zientzietan) beherago geratu dira lehentasunen

balorazio horretan.

Nafarroako Foru Erkidegoan, lehentasun handiagoa ematen zaio energia-iturriei

buruzko ikerkuntzari. Agian, zerikusia izan dezake horretan Nafarroako Foru

Erkidegoan energia berriztagarriei eta, bereziki, haize-energiari buruzko

ikerkuntzak duen garrantziak. Osasuna lehentasunezkoagotzat jotzen da EAEn,

eta segurtasuna eta defentsa Ipar Euskal Herrian.

ETORKIZUNARI BEGIRA, IKERKUNTZAREN AHALEGINAK ZER ESPARRUTAN IZAN BEHAR DUEN LEHENTASUNA (21. G.)*

- HAINBAT ERANTZUN EMATEKO AUKERA -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

*Lehentasunak ezartzeko item hauek iradoki zaizkie elkarrizketatutakoei. Gehienez bi erantzun ematea eskatu da.

301

% 100% 0


2006 2012 p p 2006 2012 p p

INFORMAZIOAREN ETA KOMUNIKAZIOAREN TEKNOLOGIAK

% 11 % 17 +6 % 12 % 6 -6

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA % 81 % 89 +3 % 67 % 78 +11

ENERGIA ITURRIAK % 17 % 21 +4 % 22 % 41 +20

ELIKADURA % 16 % 12 -4 % 12 % 13 +1

GARRAIOAK % 7 % 2 -5 % 6 % 3 -3

INGURUMENA % 29 % 23 -6 % 24 % 28 +4

GIZA ETA GIZARTE-ZIENTZIAK % 8 % 6 -2 % 10 % 11 +1

TEKNOLOGIA AEROESPAZIALA % 0 % 2 +2 % 2 % 0 -2

SEGURTASUNA ETA DEFENTSA % 2 % 5 +3 % 3 % 5 +2

FUNTSEZKO ZIENTZIAK (FISIKA, KIMIKA, BIOLOGIA, MATEMATIKA)

---* % 5 ---* % 6

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

ETORKIZUNARI BEGIRA, IKERKUNTZAREN AHALEGINAK ZER ESPARRUTAN IZAN BEHAR DUEN LEHENTASUNA. BILAKAERA

(21. G.)*Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

*Atal hau ez zen sartu 2006ko galdeketan. Horren ordez, nekazaritza aipatzen zen.

302


Sexuaren aldagaiari dagokionez, gizonezkoek lehentasuna eman diote

ikerkuntzaren esparruaren barruan teknologiari lotutako guztiari:

Informazioaren eta komunikazioaren teknologia.

Teknologia aeroespaziala.

Energia-iturriak.

Emakumezkoek, berriz, osasunari, elikadurari eta giza zientziei ematen diete

lehentasuna.

TEKNOLOGIA

303




% 18 % 11

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA % 83 % 88

ENERGIA ITURRIAK % 29 % 23

ELIKADURA % 10 % 15

GARRAIOAK % 4 % 2

INGURUMENA % 23 % 26

GIZA ETA GIZARTE-ZIENTZIAK % 4 % 9

TEKNOLOGIA AEROESPAZIALA % 3 % 0

SEGURTASUNA ETA DEFENTSA % 6 % 4


% 5 % 5

*Lehentasunak ezartzeko item hauek iradoki zaizkie elkarrizketatutakoei.


- SEXUAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


304


Zaharrenen lehentasunak osasunari, elikadurari, segurtasunari eta defentsari

lotuta daude. Esan genezake “eutsi” beharreko lehentasunak direla haien bizi-

baldintzak.

Aldiz, gazteenen lehentasunak aurrerapen zientifikoari daude lotuta, batez ere

alor hauetan:

Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak.

Funtsezko zientziak.

Tarteko adin-segmentuek lehentasun handiagoa eman diete ingurumenari

lotutako gaiei.


Energia-iturriak.

Ingurumena.

Laburbilduz, sailkapen hau egin genezake:

15-29 urte

SEGMENTUA

Aurrerapen zientifikoa.

ZER ARDATZI EMATEN DIOTEN

LEHENTASUN HANDIENA

Informazioaren teknologia. Funtsezko zientziak.

ARDATZ HORRI LOTUTAKO ADIERAZLEAK

30-64 urte Ingurumena. Energia-iturriak. Ingurumena (medikuntza eta

osasuna ere bai).

64 urtetik gora Bizi-baldintzei eustea.

Medikuntza eta osasuna. Elikadura. Segurtasuna eta defentsa.

305



EDO GEHIAGO


% 16 % 0 % 10 % 9

MEDIKUNTZA ETA OSASUNA % 81 % 84 % 87 % 95

ENERGIA ITURRIAK % 27 % 30 % 28 % 17

ELIKADURA % 7 % 16 % 11 % 18

GARRAIOAK % 3 % 2 % 4 % 2

INGURUMENA % 27 % 19 % 34 % 21

GIZA ETA GIZARTE-ZIENTZIAK % 7 % 8 % 4 % 6

TEKNOLOGIA AEROESPAZIALA % 1 % 3 % 2 % 0

SEGURTASUNA ETA DEFENTSA % 6 % 1 % 5 % 8


% 8 % 5 % 3 % 3


- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak



306


Posizionamendu ideologikoari dagokionez, beren burua “eskuinekotzat” dutenek

lehentasun handiagoa ematen diete segurtasunari eta defentsari. Beren burua

“ezkertiartzat” dutenek hauei eman diete lehentasun handiena:

Informazioaren teknologiei.

Energia-iturriei.

Elikadurak lehentasun berezia du beren burua erdikotzat dutenen artean.



% 15 % 13 % 5


ENERGIA ITURRIAK % 31 % 32 % 24

ELIKADURA % 10 % 17 % 10



GIZA ETA GIZARTE-ZIENTZIAK % 8 % 5 % 10

TEKNOLOGIA AEROESPAZIALA % 2 % 0

SEGURTASUNA ETA DEFENTSA % 3 % 4 % 13


% 5 % 6 % 8


- POSIZIONAMENDU IDEOLOGIKOARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak



307


Habitataren aldagaiari dagokionez, esan dezakegu informazioaren eta

komunikazioaren teknologiak lehentasunezkoagoak direla herri handietan. Herri

txikietan, berriz, lehentasun handiagoa dute “elikadurak” eta “energia-iturriek”.

Herri ertainek ingurumena ezartzen dute gehien lehentasun gisa.



% 7 % 12 % 21


ENERGIA ITURRIAK % 33 % 21 % 29

ELIKADURA % 17 % 12 % 10



GIZA ETA GIZARTE-ZIENTZIAK % 6 % 9 % 4

TEKNOLOGIA AEROESPAZIALA % 2 % 2 % 1

SEGURTASUNA ETA DEFENTSA % 4 % 5 % 6


% 8 % 3 % 6


- HABITATAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak



308


6.3. Erakundeenganako

eta ikerketa-

organismoenganako

konfiantza

309


Hainbat erakundek esparru zientifiko eta teknologikoan sortzen duten

konfiantzagatik galdetzean, hauek sortu dute konfiantza-maila handiena:

Ospitaleek.

Unibertsitateek.

Zientzia- eta teknologia-museoek.

Aldiz, hauek sortzen dute mesfidantza handiena:

Alderdi politikoek.

Sindikatuek.

Elizak.

Horren arabera, sailkapen hau egin dezakegu.

6.3. Erakundeenganako eta ikerketa-organismoenganako

konfiantza

310


Ospitaleak. Zientzia- eta teknologia-

museoak. Unibertsitateak.

OSO ALTUA

KONFIANTZA-MAILA

HANDIAGOA HEMEN

EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan.

Elkargo profesionalak. Ikerketa-organismo

publikoak.ALTUA

EAEn Ipar Euskal Herrian.

Unibertsitatez kanpoko irakaskuntza-zentroak.

Elkarte ekologistak.ERTAINA

Nafarroako Foru Erkidegoan.


Komunikabideak. Kontsumitzaileen elkarteak. Gobernua eta administrazio

publikoak. Enpresak.

BAXUA-ERTAINA


Alderdi politikoak. Sindikatuak. Eliza.

BAXUA

EAEn EAEn

311


ERAKUNDEENGANAKO KONFIANTZA-MAILA, GAI ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOEN TRATAMENDUARI DAGOKIONEZ (24. G.)


OSO KONFIANTZA TXIKIA KONFIANTZA HANDIA

*Item hau EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan egindako galdeketetan bakarrik sartu zen, ez ordea Ipar Euskal Herrikoan.

312


2012ko datuak 2006koekin alderatuz, gora egin du ikerketa-organismo

publikoenganako konfiantza-mailak, baita unibertsitateenganakoak ere.

Ospitaleenganako eta elkargo profesionalenganako konfiantzak hobera egin du

EAEn; Nafarroako Foru Erkidegoan, berriz, bere horretan jarraitzen du.

Alderdi politikoenganako eta sindikatuenganako mesfidantza bereziki handia da

Nafarroako Foru Erkidegoan, eta gora egin du 2006. urtearekiko.

Esan genezake, halaber, EAEn zein Nafarroako Foru Erkidegoan mesfidantza

handiagoa sortzen dutela:

Elizak.

Kontsumitzaileen elkarteek.

Elkarte ekologistek.

Enpresek.

313


2006 2012 p p 2006 2012 p p

OSPITALEAK 3,9 4,3 +0,4 4,2 4,2 =

ELKARGO PROFESIONALAK: MEDIKUENAK, ABOKATUENAK…

3,3 3,9 +0,6 3,6 3,6 =

UNIBERTSITATEAK 3,5 4,0 +0,5 4,0 4,1 +0,1

IKERKETA-ORGANISMO PUBLIKOAK 3,5 3,9 +0,4 3,5 3,7 +0,2

ALDERDI POLITIKOAK 2,3 2,2 -0,1 2,0 1,6 -0,4

SINDIKATUAK 2,3 2,3 = 2,1 1,7 -0,4

KOMUNIKABIDEAK 3,1 2,9 -0,2 2,8 2,9 +0,1

ELIZA 2,1 1,8 -0,3 2,3 1,7 -0,6

KONTSUMITZAILEEN ELKARTEAK 3,1 2,7 -0,4 3,0 2,7 -0,3

ELKARTE EKOLOGISTAK 3,2 3,0 -0,2 3,2 3,0 -0,2

ENPRESAK 3,2 2,8 -0,4 2,8 2,7 -0,1

GOBERNUAK ETA ADMINISTRAZIO PUBLIKOAK

3,0 2,8 -0,2 2,5 2,5 =

UNIBERTSITATEZ KANPOKO IRAKASKUNTZA-ZENTROAK*

3,2 3,3

ZIENTZIA- ETA TEKNOLOGIA-MUSEOAK* 4,0 3,9

EAENAFARROAKO FORU

ERKIDEGOA

*Item hauek ez ziren sartu 2006ko ikerketan.

ERAKUNDEENGANAKO KONFIANTZA-MAILAREN BILAKAERA, GAI ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOEN TRATAMENDUARI DAGOKIONEZ

(24. G.)- ESKALA, 1etik (OSO KONFIANTZA TXIKIA) 5era (KONFIANTZA

HANDIA) -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

314


Gizonezkoek eta emakumezkoek antzera baloratzen dute erakunde horienganako

konfiantza. Bakarrik aipa daiteke emakumezkoek gizonezkoek baino konfiantza

handixeagoa dutela hauengan:

Ikerketa-organismo publikoak.

Elkarte ekologistak.

Adinaren aldagaiari dagokionez, esan dezakegu 64 urtetik gorakoek konfiantza

handiagoa dutela elizarengan eta kontsumitzaileen elkarteengan.

Zientzia- eta teknologia-museoenganako konfiantza handiagoa da

gazteenen artean (15-29 urte).

46 eta 64 urte bitartekoek mesfidantza handiagoa dute unibertsitatez kanpoko

irakaskuntza-zentroengan zein gobernuengan eta administrazio publikoengan.

Beren burua “eskuinekotzat” dutenek mesfidantza-maila txikiagoa agertu dute

hauengan:

Alderdi politikoak.

Sindikatuak.

Komunikabideak.

Eliza.

Gobernuak eta administrazio publikoak.

Hau da, nahiz eta beren burua eskuinekotzat dutenek ez erakutsi nahikoa

konfiantza-maila erakunde horiengan, haiengan duten mesfidantza-maila

txikiagoa da beren burua ezkertiartzat dutenek dutena baino.

315


“Ezkertiarrek” zein “erdikoek” konfiantza-maila handiagoa erakutsi dute

ospitaleengan.


OSPITALEAK 4,2 4,3


3,8 3,9

UNIBERTSITATEAK 4,0 4,1

IKERKETA-ORGANISMO PUBLIKOAK 3,7 4,0

ALDERDI POLITIKOAK 2,0 2,1

SINDIKATUAK 2,1 2,2

KOMUNIKABIDEAK 2,9 2,9

ELIZA 1,7 1,8

KONTSUMITZAILEEN ELKARTEAK 2,7 2,8

ELKARTE EKOLOGISTAK 2,9 3,1

ENPRESAK 2,7 2,7


2,7 2,7


3,2 3,2

ZIENTZIA- ETA TEKNOLOGIA-MUSEOAK* 4,0 3,9


- 1etik 5erako ESKALA –- SEXUAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


316



EDO GEHIAGO

OSPITALEAK 4,2 4,3 4,2 4,3


3,9 3,8 3,6 3,9

UNIBERTSITATEAK 4,0 4,0 4,1 4,1

IKERKETA-ORGANISMO PUBLIKOAK

3,9 3,8 3,9 3,8

ALDERDI POLITIKOAK 2,0 2,0 2,0 2,2

SINDIKATUAK 2,1 2,0 2,1 2,3

KOMUNIKABIDEAK 2,9 2,9 2,8 3,1

ELIZA 1,6 1,5 1,7 2,4

KONTSUMITZAILEEN ELKARTEAK 2,7 2,7 2,7 2,9

ELKARTE EKOLOGISTAK 3,0 3,0 3,0 2,9

ENPRESAK 2,7 2,8 2,6 2,8


2,8 2,7 2,5 2,8


3,3 3,3 3,0 3,3

ZIENTZIA- ETA TEKNOLOGIA-MUSEOAK*

4,2 4,0 3,9 3,8


- 1etik 5erako ESKALA –- ADINAREN ALDAGAIARI DAGOKIONEZ -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


317



OSPITALEAK 4,3 4,3 4,1


3,8 3,8 3,7

UNIBERTSITATEAK 4,1 4,2 4,0

IKERKETA-ORGANISMO PUBLIKOAK

3,8 4,0 3,9

ALDERDI POLITIKOAK 1,8 2,0 2,3

SINDIKATUAK 1,9 2,0 2,2

KOMUNIKABIDEAK 2,7 2,8 2,9

ELIZA 1,4 1,7 2,2

KONTSUMITZAILEEN ELKARTEAK 2,8 2,7 2,8

ELKARTE EKOLOGISTAK 3,1 2,8 3,1

ENPRESAK 2,7 2,9 2,8


2,6 2,9 3,0


3,3 3,4 3,4

ZIENTZIA- ETA TEKNOLOGIA-MUSEOAK*

4,1 4,1 3,9


- 1etik 5erako ESKALA –- POSIZIONAMENDU IDEOLOGIKOARI DAGOKIONEZ -



318


7.- EAEren, Nafarroako

Foru Erkidegoaren eta

Espainiaren arteko

alderaketa

7.

kap

itu

lua

319


Kapitulu honetan, EAEko, Nafarroako Foru Erkidegoko eta Espainiako gizarteek

zientziari buruz dituzten ikuspegiak alderatuko ditugu.

Aurrerapen zientifikoak hainbat alorri egin dien ekarpenarekin hasiko gara. Hiru

esparru geografikoetan dagoen hierarkizazioa oso antzekoa bada ere, zera aipatu

behar dugu:

EAEn, gehiago uste da aurrerapen zientifikoak segurtasuna, giza bizitza

babestea eta lanpostu berriak sortzea eragiten dituela.

Nafarroako Foru Erkidegoan, ordea, uste da aurrerapen teknologikoak

ekarpen txikiagoa egiten duela ingurumena eta natura kontserbatzean,

lanpostuak sortzean, pertsonen arteko harremanak areagotzean eta

hobetzean, eta herrialde aberatsen eta pobreen arteko desberdintasunak

murriztean.

Hala ere, Nafarroako Foru Erkidegoan ikusten da gehien, oro har, zientziak eta

teknologiak kalteak baino onura gehiago ekartzen dituztela. Uste hori txikiagoa da

EAEn, horri buruzko iritzia ez baitago hain finkatua. Espainia gertuago dago

Nafarroako Foru Erkidegotik EAEtik baino zientziaren eta teknologiaren onuren eta

kalteen balantzeari dagokionez.

Zientziaren ikuspegia

320


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

ESPAINIA

Gaixotasunei eta epidemiei aurre egitea

% 96 % 97 % 93

Gizartearen bizi-kalitatea % 89 % 94 % 89

Garapen ekonomikoa % 86 % 89 % 87

Giza bizitzaren segurtasuna eta babesa

% 90 % 84 % 85

Elikadura-produktuak eta nekazaritza-ekoizpena

% 74 % 71 % 76

Ingurumena eta natura kontserbatzea % 71 % 62 % 71

Lanpostuak sortzea % 71 % 63 % 68

Pertsonen arteko harremanak areagotzea eta hobetzea

% 65 % 61 % 67

Norbanakoaren askatasunak areagotzea

% 65 % 64 % 67

Herrialde aberatsen eta pobreen arteko desberdintasunak murriztea

% 53 % 32 % 56

ALDERDI BATZUK ERAKUTSIKO DIZKIZUT. PENTSA EZAZU EA AURRERAPEN ZIENTIFIKOAK ABANTAILAK ALA DESABANTAILAK EKARTZEN DIZKION BAKOITZARI.

BALITEKE AURKEZTUKO DIZKIZUGUN ALDERDI BATZUEK ABANTAILAK ZEIN DESABANTAILAK IZATEA ZURE IRITZIZ. ADIERAZ IEZAGUZU DESABANTAILAK BAINO ABANTAILA

GEHIAGO DAUDEN, EDO ALDERANTZIZ (10. G.)- %-K ABANTAILAK AIPATZEN DITU -



321


ZIENTZIAREN ETA TEKNOLOGIAREN BALANTZE BAT EGIN BEHAR BAZENU ALDERDI POSITIBO ETA NEGATIBO GUZTIAK KONTUAN HARTUZ, AURKEZTEN DIZKIZUDAN AUKERA HAUETAKO ZEINEK

ISLATZEN DU ONDOEN ZURE IRITZIA? (25. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

322

% 100% 0


JARRAIAN, ESAN IEZAGUZU, MESEDEZ, NOLA BALORATZEN DUZUN IRAKURRIKO DIZUDAN LANBIDE EDO JARDUERA BAKOITZA.

HORRETARAKO, 1etik 5erako ESKALA ERABILIKO DUGU, NON 1ek ESAN NAHI BAITU OSO GUTXI BALORATZEN DUZULA ETA 5ek ASKO BALORATZEN DUZULA. TARTEKO EDOZEIN PUNTUAZIO

ERABIL DEZAKEZU ZURE IRITZIAK ZEHAZTEKO. (6. G.)– BATEZBESTEKOAK -


Herritarrek lanbide batzuei buruz duten iritzia kontuan hartzen badugu,

Nafarroako Foru Erkidegoan zertxobait okerrago baloratzen dira denak,

zientzialariak, medikuak eta irakasleak izan ezik. Horiek EAEko eta Espainiako

balorazioen antzekoak jasotzen dituzte; hain zuzen, ondoen baloratutako

lanbideak dira.

Zientzia lanbide gisa

323


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

ESPAINIA

ERAKARGARRIAOso erakargarria gazteentzat % 53 % 52 % 59

Ez oso erakargarria gazteentzat % 28 % 38 % 33Ez daki % 14 % 8 % 6

Ez du erantzun % 5 % 1 % 2PERTSONALKI ASEBETEGARRIA

Pertsonalki asebetegarria da % 52 % 68 % 68Ez da pertsonalki asebetegarria % 19 % 19 % 22

Ez daki % 25 % 12 % 9Ez du erantzun % 5 --- % 2ORDAINSARIA

Ordainsaria ona da % 26 % 19 % 28Ordainsaria ez da ona % 44 % 58 % 49

Ez daki % 26 % 22 % 20Ez du erantzun % 4 % 1 % 3

AINTZATESPEN SOZIALAAintzatespen sozial handia du % 33 % 35 % 38Aintzatespen sozial eskasa du % 49 % 57 % 55

Ez daki % 16 % 7 % 6Ez du erantzun % 2 -- % 2

PENTSA EZAZU IKERTZAILEAREN LANBIDEAN. NOLA DEFINITUKO ZENUKE LANBIDE HORI? (20. G.)


Lanbide zientifikoak pertsonalki asebetetzen duela, nahiko erakargarria dela,

baina ordainsari eta aintzatespen sozial nahikoa ez dituelako iritziaren barruan,

Espainian ikusten da lanbide hori erakargarrien, EAEn gutxiago uste da

pertsonalki asebetetzen duela, eta Nafarroako Foru Erkidegoan eta Espainian

pentsatzen da aintzatespen soziala txikiagoa dela.


324


Zientziagatiko eta teknologiagatiko berezko interesa nahiko handia da

alderatutako hiru eremu geografikoetan. Hala ere, zertxobait handiagoa da EAEn,

eta zertxobait txikiagoa Nafarroako Foru Erkidegoan; Espainia, berriz, bien artean

dago, baina gertuago EAEtik.

Elkarrizketatuei eskatu zitzaienean adierazteko zer interes-maila zuten alderdi

batzuekiko, zientziak eta teknologiak puntuazio oso antzekoa jaso dute batez

beste hiru eremu geografikoetan. Hala ere, Espainian eta Nafarroako Foru

Erkidegoan gehiago interesatzen dira medikuntza eta osasuna, elikadura eta

kontsumoa; zinema, artea eta kultura; eta ingurumena eta ekologia. EAEn, berriz,

azken horrek ez du zientziak eta teknologiak baino interes handiagorik pizten.

Espainian herritar gutxiagok erakusten dute interes gutxi zientziarekiko eta

teknologiarekiko EAErekin eta Nafarroako Foru Erkidegoarekin alderatuz.

Desberdintasun nagusiak, ordea, interes-falta hori argudiatzean agertzen dira;

izan ere:

EAEn gehiago aipatzen dira gaiari buruzko gogoeta-falta eta berariazko

arrazoirik ez egotea.

Nafarroako Foru Erkidegoan gehiago argudiatzen da ez duela interesik

pizten, ez dela ulertzen eta ez dela beharrekoa.

Gai zientifiko eta teknologikoei buruzko informazioarekiko interesa

325


EGUNERO JASOTZEN DITUGU ASKOTARIKO GAIEI BURUZKO INFORMAZIOAK ETA ALBISTEAK. ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, ZER

HIRU GAI INTERESATZEN ZAIZKIZUN BEREZIKI (1. G.)*Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

326

% 100% 0


ORAIN JAKIN NAHI NUKE ZENBATERAINO ZAUDEN INTERESATUTA IRAKURRIKO DIZKIZUDAN GAIETAN. HORRETARAKO, 1etik 5erako ESKALA ERABILIKO DUGU, NON 1ek ESAN NAHI BAITU OSO GUTXI

INTERESATZEN ZAIZULA GAIA ETA 5ek ASKO INTERESATZEN ZAIZULA. TARTEKO EDOZEIN PUNTUAZIO ERABIL DEZAKEZU ZURE

IRITZIAK ZEHAZTEKO (3. G.) – BATEZBESTEKOAK -Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

INTERES-MAILA

327


INKESTA HONEN HASIERAN ERANTZUN DUZU EZ ZAIZKIZULA ASKO EDO BATERE INTERESATZEN ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI LOTUTAKO GAIAK. MESEDEZ, ESAN IEZADAZU ZERGATIK (29. G.)*

Oinarria: zientziari eta teknologiari lotutako gaiak asko edo batere interesatzen ez zaizkien elkarrizketatuak

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA GUTXI INTERESATZEN

ZAIZKIEN HERRITARRAK% 26% 31% 31

328

% 100% 0


GAUR EGUN, HAINBAT EKIMEN DAUDE HERRITARREK ALTRUISMOZ FINANTZATU DITZATEN PROIEKTU ZIENTIFIKOAK, GKE-EK EDO

BESTE ERAKUNDE BATZUEK EGINDAKO INTERES SOZIALEKO BESTE EKIMEN BATZUEKIN GERTATZEN DEN BEZALA. PREST EGONGO

ZINATEKE ESKUZABALKI EGITEN DITUZUN DOHAINTZETAN ZIENTZIA SARTZEKO? (19. G.)


Proiektu zientifikoei dirua eskuzabalki emateko jarrera altruista ohikoagoa da

Nafarroako Foru Erkidegoan. Jarrera hori ezohikoagoa da EAEn Espainian baino.

Iritziak, ordea, oso banatuta daude.

329

% 100% 0


Elkarrizketatuei galdetu zitzaienean ea zer informazio-maila duten haien iritziz

hainbat gairi buruz, ikusi dugu ez dagoela desberdintasunik aztergai ditugun hiru

eremu geografikoetan zientziari eta teknologiari buruz jasotako informazio-mailari

dagokionez (baina zientzia eta teknologia ez daude herritarrek informazio gehien

jasotzen duten gaien artean).

Aldiz, badago desberdintasunik zientziarekiko eta teknologiarekiko interesaren

eta jasotako informazioaren arteko diferentzialean. EAEn Nafarroako Foru

Erkidegoan eta Espainian baino informazio gutxiago eskatzen da gai horren

inguruan.

Zientziari eta teknologiari buruzko informazioa

330


ORAIN, ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, ZENBATERAINO ZAUDEN INFORMATUTA ZURE IRITZIZ GAI HAUETAKO BAKOITZEAN.

HORRETARAKO, 1etik 5erako ESKALA ERABILIKO DUGU, NON 1ek ESAN NAHI BAITU OSO GUTXI INFORMATUTA ZAUDELA GAIARI

BURUZ ETA 5ek OSO INFORMATUTA ZAUDELA. TARTEKO EDOZEIN PUNTUAZIO ERABIL DEZAKEZU ZURE IRITZIAK ZEHAZTEKO (4. G.)

– BATEZBESTEKOAK –Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

INFORMAZIO-MAILA

331


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

ESPAINIA

Kirolak -0,1 0,4 0,1

Elikadura eta kontsumoa -0,3 -0,4 -0,3

Zinema, artea eta kultura -0,2 -0,3 -0,3

Medikuntza eta osasuna -0,3 -0,5 -0,5

Ingurumena eta ekologia -0,3 -0,6 -0,4

Zientzia eta teknologia -0,2 -0,3 -0,3

Ekonomia eta enpresa -0,2 -0,2 -0,3

Politika 0,2 0,3 0,1

Ospetsuen gaiak 0,2 1,0 0,2

INFORMAZIO-MAILAREN ETA INTERES-MAILAREN ARTEKO DIFERENTZIALA


332


Hauek dira zientziari eta teknologiari buruzko informazioa jasotzeko kanal

nagusiak erreferentziazko hiru eremu geografikoetan:

Telebista

Internet

Hala ere, espezifikotasun batzuk aurkitu ditugu:

Nafarroako Foru Erkidegoan, zertxobait gutxiago erabiltzen da telebista

EAErekin eta Espainiarekin alderatuz; aldiz, askoz gehiago erabiltzen da

ordainduzko eguneroko prentsa.

EAEn Espainian baino gehiago erabiltzen da ordainduzko eguneroko

prentsa zientziari eta teknologiari buruz informatzeko.

Espainian EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan baino gehiago jotzen da

doako prentsara (hala ere, bigarren mailako kanala izaten jarraitzen du).

Espainian EAEn baino gehiago erabiltzen da Internet zientziari eta teknologiari

buruz informatzeko kanal gisa; desberdintasun nagusiak, ordea, herritarren

informazio-iturri diren Interneteko kanal zehatzetan daude:

Zientziari eta teknologiari buruz Interneten informatzen diren EAEko

herritarrak gehiago informatzen dira orotariko kanal digitalen bidez.

Espainian, gehiago erabiltzen dituzte blogak/foroak eta sare sozialak.

333


ZER KANALEN BIDEZ INFORMATZEN ZARA ZIENTZIA- ETA TEKNOLOGIA-GAIEI BURUZ? (8A G., 8B G., 8C G.)


334

% 100% 0


ESAN DIDAZU INTERNETEN BIDEZ INFORMATZEN ZARELA ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ. ESAN IEZADAZU,

MESEDEZ, ZER KANALEN BIDEZ ZEHAZKI. (9. G.)Oinarria: zientziari eta teknologiari buruz Interneten informatzen diren

elkarrizketatuak

ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ

INTERNETEN INFORMATZEN DIREN

ELKARRIZKETATUEN %

% 61% 57% 55

335

% 100% 0


Zientziari eta teknologiari lotutako jardueretan parte hartzeari dagokionez, aipatu

behar da gutxiago hartzen dela parte EAEn Nafarroako Foru Erkidegoarekin eta

Espainiarekin alderatuz.

Zientziari eta teknologiari lotutako jardueretan parte hartzea

JARDUERA HAUETAKO ZEIN EGIN DUZU BEHIN EDO BEHIN AZKEN URTEAN? (5A

G.)- BAIEZKO ERANTZUNA -


ZENBAT ALDIZ, BATEZ BESTE, AZKEN URTEAN

1,9

1,7

2,1

1,6

1,7

2,2

336

% 50% 0


Ikerketa zientifiko eta teknologikoari dagokionez Espainia Europar Batasunarekiko

atzeratuago dagoelako ideia orokorrak ez du desberdintasun nabarmenik

erreferentziazko hiru eremu geografikoetan.

Espainiak Europar Batasunean duen posizioa

ZURE IRITZIZ, ZER POSIZIO DU ESPAINIAK 27EN EUROPAR BATASUNEKO BATEZBESTEKOAREKIKO IKERKETA ZIENTIFIKO ETA

TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ? (11. G.)Oinarria:elkarrizketatutako pertsona guztiak

337

% 100


Administrazioek ikerketa zientifiko eta teknologikora bideratzen duten inbertsioa

ez dela nahikoa uste da oro har…

EAEko biztanleek gutxiago kritikatzen dituzte, oro har, administrazio

guztiak.

Nafarroako Foru Erkidegoan dira kritikoenak Gobernu Zentralarekin.

Espainian, kritika hori zorrotzagoa da Europako Gobernuarekiko eta

erkidegoetako gobernuekiko.

Hortik aurrera, eta kontuan izanik gehienek uste dutela baliabide gehiago

bideratu behar direla ikerketa zientifiko eta teknologikora (edo, behintzat, eutsi

egin behar zaiela) gastu publikoa murrizten ari den honetan:

Nafarroako Foru Erkidegoaren eta Espainiaren aldean, EAEn gutxiago

eskatzen zaie administrazio guztiei gehiago inbertitzeko (toki-

administrazioei izan ezik).

EAEren eta Espainiaren aldean, Nafarroako Foru Erkidegoan inbertsio

handiagoa eskatzen zaie Gobernu Zentralari eta erkidegoko gobernuari.

Espainian, ordea, inbertsio handixeagoa eskatzen zaie toki-

administrazioei, batez ere Nafarroako Foru Erkidegoarekin alderatuz.

Zientzian eta teknologian inbertitzea

338


EUROPAKO GOBERNUAGutxiago inbertitu % 13 % 8 % 8

Egungo inbertsioari eutsi % 22 % 26 % 24Gehiago inbertitu % 41 % 57 % 58

Ez dakit % 21 % 8 % 10Ez du erantzun % 3 --- % 1

GOBERNU ZENTRALAGutxiago inbertitu % 12 % 6 % 7



ERKIDEGOKO GOBERNUAGutxiago inbertitu % 9 % 8 % 7



UDALA (TOKIKO ADMINISTRAZIOA)Gutxiago inbertitu % 8 % 9 % 8


Ez dakit % 21 % 14 % 9Ez du erantzun % 1 % 1 % 2

GASTU PUBLIKOA MURRIZTEN ARI DEN HONETAN, ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, EA GOBERNU-MAILA BATZUEK ETA

BESTEEK GEHIAGO ALA GUTXIAGO INBERTITU BEHAR LUKETEN IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOAN.

(13. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


339


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

ESPAINIA

EUROPAKO GOBERNUABaliabide gehiegi % 9 % 8 % 6Nahikoa baliabide % 29 % 41 % 34

Baliabide gutxi % 32 % 32 % 42Ez daki % 28 % 18 % 16

Ez du erantzun % 3 --- % 1GOBERNU ZENTRALA

Baliabide gehiegi % 7 % 4 % 4Nahikoa baliabide % 21 % 23 % 27


Ez du erantzun % 3 --- % 1ERKIDEGOKO GOBERNUA



Ez du erantzun % 3 --- % 1UDALA (TOKIKO ADMINISTRAZIOA)



Ez du erantzun % 2 % 1 % 1

DAKIZUNEZ, ERAKUNDE BATZUEK IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKORA BIDERATZEN DUTE BEREN

BALIABIDEEN ZATI BAT. ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, EA JARRAIAN AIPATUKO DIZKIZUDAN GOBERNUEK BALIABIDE GEHIEGI, NAHIKOA ALA GUTXIEGI BIDERATZEN DITUZTEN ZURE USTEZ IKERKETA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKORA

(12. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak


340


EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan (bereziki Nafarroako Foru Erkidegoan) uste

da autonomia-erkidego horiek gainerako autonomia-erkidegoak baino

aurreratuago daudela ikerketa zientifiko eta teknologikoan. Izan ere, Espainian

oro har uste da atzeratuta dagoela.

Autonomia-erkidegoen posizio erlatiboa ikerketa zientifiko eta teknologikoan

ZURE USTEZ, ZER POSIZIO DU BIZI ZAREN AUTONOMIA-ERKIDEGOAK GAINERAKO AUTONOMIA-ERKIDEGOEKIKO IKERKETA

ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ? (14. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

341

% 100% 0


NIRE AUTONOMIA-ERKIDEGOA GAINERAKO AUTONOMIA-ERKIDEGOAK BAINO AURRERATUAGO DAGO IKERKETA ZIENTIFIKO ETA

TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ

NIRE AUTONOMIA-ERKIDEGOA GAINERAKO AUTONOMIA-ERKIDEGOAK BAINO ATZERATUAGO DAGO IKERKETA ZIENTIFIKO ETA

TEKNOLOGIKOARI DAGOKIONEZ

342

% 100

% 0

% 100

% 0


ZERGATIK USTE DUZU ESPAINIAK GUTXIAGO INBERTITZEN DUELA I+G+Bn EUROPAR BATASUNEKO HERRIALDE AURRERATUENEKIN

ALDERATUZ? (17. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

I+G+Bn gutxiago inbertitzeko EAEn, Nafarroako Foru Erkidegoan eta Espainian

eman dituzten bi arrazoi nagusiak dira ez dela gobernuen lehentasuna eta ez

zaiela interesatzen botere ekonomikoei. Nafarroako Foru Erkidegoan, argudio

horiez gain, esan da zientziaren aldeko kultura falta dela Espainian.

I+G+Bn gutxiago inbertitzeko arrazoiak

343

% 100% 0


Aztergai diren hiru eremu geografikoetako gehiengoak uste du enpresa pribatuak

ez dituela nahikoa baliabide inbertitzen ikerketa zientifiko eta teknologikoan. Uste

hori sendoagoa da Espainian.

Erreferentziazko hiru eremu geografikoetako gehientsuenek uste dute, halaber,

enpresen jardueran aurrerapen zientifikoak eta garapen teknologiko eta

antolakuntza-garapen berriak txertatu behar direla. Uste hori sendoagoa da

Nafarroako Foru Erkidegoan, eta ahulagoa EAEn.

Ikerketa zientifikoa eta enpresa pribatua

344


IRUDITZEN ZAIZU ENPRESA PRIBATUAK NAHIKOA BALIABIDE INBERTITZEN DUELA IKERKETA ZIENTIFIKOAN ETA GARAPEN

TEKNOLOGIKOAN? (15. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

345

% 100% 0


ZER IRUDITZEN ZAIZU ENPRESEN JARDUERAN AURRERAPEN ZIENTIFIKOAK ETA GARAPEN TEKNOLOGIKO ETA ANTOLAKUNTZA-

GARAPEN BERRIAK TXERTATZEA? (16. G.) Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

346

% 100% 0


Zientziari eta teknologiari buruzko erabakiak hartzean zientzialariek

independentzia izatearen alde daude gehientsuenak aztergai diren hiru

eremuetan.

Arreta-printzipioa ere gehienek aldezten dute, batez ere Nafarroako Foru

Erkidegoan; izan ere, erkidego horretan du dimentsio horrek babesik handiena.

Era berean, gehienek aldezten dute ikertzaileek beren ikerketak bideratzean

independentzia izatea, ikerketa horiek finantzatzen dituztenen iritzia kontuan

izan gabe. Nafarroako Foru Erkidegoan daude biztanle gehien jarrera horrekin

ados daudenak. Hango biztanleei iruditzen zaie gehien, orobat, legeak eta

araudiak egitean balioak eta jarrerak ezagutza zientifikoak bezain

garrantzitsuak direla; hori, ordea, ez da gertatzen EAEn eta Espainian.

Jarduera zientifikoaren arauketa

347


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

ESPAINIA

Teknologia berri baten ondorioak ezagutu artean, zuhurtasunez jokatu behar litzateke, eta haren erabilera kontrolatu osasuna eta ingurumena zaintzeko

% 63 % 86 % 67

Hobe da zientziari eta teknologiari buruzko erabakiak adituen esku uztea % 72 % 75 % 70

Ikertzaileek erabaki behar dute nola bideratu beren ikerketak, lan horiek finantzatzen dituztenen iritzia edozein dela ere

% 51 % 64 % 56

Legeak eta arauketak egitean, balioak eta jarrerak ezagutza zientifikoak bezain garrantzitsuak dira

% 44 % 59 % 44

Herritarrek zeresan handiagoa izan behar lukete zientziari eta teknologiari buruzko erabakietan

% 24 % 36 % 40

Ezagutza zientifikoak dira legeak eta arauketak egiteko oinarri onena % 31 % 35 % 34

Teknologia berriei ez zaizkie murriztapenak ezarri behar zientifikoki frogatu arte kalte larriak eragin diezazkietela gizakiei eta ingurumenari

% 24 % 28 % 33

Ikerketa finantzatzen dutenek bideratu behar dute zientzialarien jarduera

% 29 % 25 % 27

JARRAIAN, ESALDI BATZUK IRAKURRIKO DIZKIZUT. ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, ZENBATERAINO ZAUDEN ADOS EDO KONTRA HORIETAKO BAKOITZAREKIN. HORRETARAKO, 1etik 5erako ESKALA ERABILIKO

DUGU, NON 1ek ESAN NAHI BAITU EZ ZAUDELA BATERE ADOS BAIEZTAPENAREKIN ETA 5ek OSO ADOS ZAUDELA. TARTEKO EDOZEIN

PUNTUAZIO ERABIL DEZAKEZU ZURE IRITZIAK ZEHAZTEKO (18. G.)- %-EKO ADOSTASUNA-



348


HITZ EGIN DEZAGUN ORAIN ZURE PRESTAKUNTZAZ. NOLA BALORATUKO ZENUKE JASO DUZUN HEZIKETA ZIENTIFIKO ETA

TEKNIKOA? (26. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

Prestakuntza zientifiko-teknikoaren mailaren ikuspegia

Prestakuntza zientifiko-teknikoa nahikoa ez delako ikuspegi orokorra sendoagoa

da EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan Espainian baino. Horrek sinestarazten du

gehiago eskatzen dela prestakuntza-mota hori.

349

% 100% 0


EAEko, Nafarroako Foru Erkidegoko eta Espainiako herritarrek oso jarrera

antzekoa izango lukete norberak edo senitarteko batek gaixotasun larriren bat

izanez gero:

Batez ere medikuen edo espezialisten iritzia hartuko litzateke kontuan.

Iritzi hori, ordea, senideen eta ezagunen iritziarekin osatuko litzateke.

Dena den, ia ez da jarrera “pseudozientifikorik” hartzen.

Nolanahi ere, Nafarroako Foru Erkidegoan eta Espainian EAEn baino gehixeago

hartuko litzateke kontuan senideen eta ezagunen iritzia.

Espainian, “nire kabuz informatzeko” jarrera ohikoagoa izango litzateke EAEn eta

Nafarroako Foru Erkidegoan baino.

Zientziarekiko ohiturak, jokabideak eta jarrerak

350


DEMAGUN GAIXOTASUN LARRI BATEN ONDORIOZ ZURI EDO ZURE HURBILEKOREN BATI EBAKUNTZA ARRISKUTSU BAT EGIN BEHAR

DIZUTELA. EBAKUNTZA HORRI BURUZKO ERABAKI GARRANTZITSU BAT HARTU BEHAR BAZENU, ZER INFORMAZIO-MOTA IZANGO

ZENUKE KONTUAN NAGUSIKI? BESTEREN BAT? (27. G.)Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

351

% 100% 0


Elkarrizketatutakoei aurkeztutako jokabideetatik, bakarra nagusitzen da EAEn,

Nafarroako Foru Erkidegoan eta Espainian: sendagaien erabilera-orriak irakurtzea

sendagaia hartu baino lehen. Ez da desberdintasunik aurkitu hiru eremu

geografikoetan.

Gainerako jokabideak eremu horietako herritarren % 40-50ek hartzen ditu,

salbuespenak salbuespen:

Nafarroako Foru Erkidegoan, gehienek adierazten dute termino edo hitz

baten esanahia bilatzen dutela ulertzen ez dutenean, eta osasun-alarma

baten aurrean informatuta egoten saiatzen direla.

Espainian EAEn eta Nafarroako Foru Erkidegoan baino zertxobait gutxiago

jartzen da arreta etxetresna elektrikoen edo gailuen gidaliburuen

espezifikazio teknikoetan. Jarrera hori, gainera, ezohikoenetako bat da.

352


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

ESPAINIA

Sendagaiak hartu baino lehen haren erabilera-orriak irakurtzen ditu

% 57 % 59 % 57

Osasun-alarma baten aurrean informatuta egoten saiatzen da

% 46 % 55 % 49

Termino edo hitz baten esanahia bilatzen du ulertzen ez duenean

% 44 % 67 % 48

Medikuaren iritzia kontuan izaten du dieta bat egiterakoan

% 47 % 45 % 48

Elikagaien etiketak irakurtzen ditu, edo haien ezaugarrietan interesa jartzen du

% 41 % 42 % 41

Arreta jartzen du etxetresna elektrikoen edo aparatuen gidaliburuen zehaztapen teknikoetan

% 41 % 42 % 36

JARRAIAN, JENDEAK BERE EGUNEROKO BIZITZAN HAR DITZAKEEN JOKABIDE BATZUK DESKRIBATZEN DITUZTEN

ESALDIAK IRAKURRIKO DIZKIZUT. ESALDI BAKOITZERAKO, ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, EA MAIZ EGITEN DUZUN,

NOIZEAN BEHIN EDO OSO GUTXITAN (28. G.)- %-RENTZAT OHIKO JOKABIDEA DA -



353


EAEko, Nafarroako Foru Erkidegoko eta Espainiako herritarrei interesatzen

zaizkien gaietarako (eta, hortaz, zientzia eta teknologia ere interesatzen direnez,

gai horretarako ere bai) informazio-iturri nagusiak honako hauek dira:

Telebista

Internet

Intereseko gaiez informatzeko telebista erabiltzeari dagokionez, ez dago

desberdintasun aipagarririk eremu geografiko batetik bestera; bai ordea Internet

erabiltzeari dagokionez, gutxiago erabiltzen baita Nafarroako Foru Erkidegoan

EAEn eta Espainian baino.

Aldiz, Nafarroako Foru Erkidegoan EAEn eta Espainian baino gehiago erabiltzen

dituzte ordainduzko eguneroko prentsa (batez ere) eta irratia.

Intereseko gaiez informatzeko bigarren mailako kanalak badira ere, norberaren

ingurukoak eta doako prentsa gehiago erabiltzen dira Espainian EAEn eta


Zientziaren eta teknologiaren komunikazioa

354


ZURETZAT BEREZIKI INTERESGARRIAK DIREN GAIEN KASURAKO, ZEIN DIRA ZURE INFORMAZIO-ITURRIAK? (2. G.)


355

% 100


EAEko, Nafarroako Foru Erkidegoko eta Espainiako herritarrek pentsatzen dute

komunikabideek, oro har, ez diotela nahikoa arreta eskaintzen informazio

zientifikoari.

Elkarrizketatuen % 50ek baino gehiagok pentsatzen du Internetek nahikoa arreta

eskaintzen diola informazio zientifikoari. Iritzi hori sendoagoa da Nafarroako Foru

Erkidegoan eta Espainian EAEn baino.

Ondoren, telebista eta irratia kokatzen dira informazio zientifikoari arreta

eskaintzen dioten komunikabide gisa, eta horretan ez dago desberdintasunik

ikertutako eremu geografiko batetik bestera.

Nahiz eta informazio zientifikoari nahikoa arreta ez eskaini, informazio orokorreko

astekariak eta doako prentsa hobeto baloratuta daude Espainian EAEn eta


356


ZURE IRITZIZ, IRAKURRIKO DIZKIZUDAN KOMUNIKABIDEEK NAHIKOA ARRETA ALA ARRETA TXIKIEGIA ESKAINTZEN DIOTE

INFORMAZIO ZIENTIFIKOARI? (22. G.)- %-RI NAHIKOA IRUDITZEN ZAIO -


357

% 100% 0


EAEn, Nafarroako Foru Erkidegoan eta Espainian, dibulgazio zientifikoko

aldizkariek sortzen dute konfiantza handiena zientziari eta teknologiari buruz

informatzerakoan, nahiz eta konfiantza hori txikiagoa izan EAEn Nafarroako Foru

Erkidegoan eta Espainian baino.

Ikertutako gainerako komunikabideek konfiantza txikiagoa sortzen dute

Nafarroako Foru Erkidegoan EAEn eta Espainian baino, Internetek izan ezik,

antzeko konfiantza ematen baitu hiru eremu geografikoetan.

358


JARRAIAN, HAINBAT INFORMAZIO-ITURRI IRAKURRIKO DIZKIZUT. ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, ZENBATERAINOKO KONFIANTZA

EMATEN DIZUTEN HORIEK ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ INFORMATUTA EGOTERAKOAN. HORRETARAKO, 1etik 5erako ESKALA ERABILIKO DUGU, NON 1ek ESAN NAHI BAITU OSO

KONFIANTZA TXIKIA EMATEN DIZUTELA ETA 5ek KONFIANTZA HANDIA EMATEN DIZUTELA. TARTEKO EDOZEIN PUNTUAZIO

ERABIL DEZAKEZU ZURE IRITZIAK ZEHAZTEKO (23. G.)– BATEZBESTEKOAK -


359


Elkarrizketatuei galdetu zaienean zer sektoretan areagotuko luketen gastu

publikoa, zientziak eta teknologiak posizio desberdinak ditu aztergai diren hiru

eremu geografikoetako bakoitzean.

EAEn, lehentasunezko hirugarren sektorea litzateke, herritarren

segurtasunaren eta herri-lanen atzetik, eta ingurumenaren maila berean.

Hor, ordea, gutxiago aipatzen da.

Nafarroako Foru Erkidegoan ere, lehentasunezko hirugarren sektorea

litzateke, kasu honetan kulturaren eta ingurumenaren atzetik, baina hor

gehiago aipatzen da.

Espainian, lehentasunezko bigarren sektorea da, herritarren

segurtasunaren atzetik, eta ingurumenarenaren antzeko mailan, baina

Nafarroako Foru Erkidegoan baino gutxiago aipatzen da.

Gastu publikoa zientzian eta teknologian

360


DEMAGUN DIRU PUBLIKOA NORA BIDERATU ERABAKI AHAL DEZAKEZULA. JARRAIAN, SEKTORE BATZUK DITUEN TXARTEL BAT

ERAKUTSIKO DIZUT. ESAN IEZADAZU ZER HIRU SEKTORETAN AREAGOTUKO ZENUKEEN GASTU PUBLIKOA (7. G.)*


361

% 100% 0


Etorkizunean ikerkuntzan egin beharreko ahaleginean, EAEko, Nafarroako Foru

Erkidegoko eta Espainiako herritarrei lehentasunezkoak iruditzen zaizkie, argi eta

garbi, medikuntza eta osasuna (EAEn aipatu dira gehien).

Bigarren mailan, beste bi esparru agertzen dira lehentasunezkotzat etorkizunean

ikerkuntzan egin beharreko ahaleginean:

Ingurumena

Energia-iturriak

Biak gutxiago aipatzen dira EAEn. Nafarroako Foru Erkidegoan, energia-iturriak

askoz gehiago aipatzen dira etorkizuneko ikerkuntza-ahaleginak izan behar

lukeen lehentasunezko sektore gisa.

Ikerkuntzako zein esparrutan egin behar den ahalegina lehentasunez

362


JARRAIAN ERAKUTSIKO DIZKIZUDAN ESPARRUETATIK, ZURE IRITZIZ ZER BI ESPARRUTAN EGIN BEHAR LUKE AHALEGINA LEHENTASUNEZ ETORKIZUNEKO IKERKUNTZAK? (21. G.)*


363

% 100% 0


EAEn, Nafarroako Foru Erkidegoan eta Espainian, erakunde hauek sortzen dute

konfiantza handiena zientziari eta teknologiari lotutako gaiak jorratzerakoan:

Ospitaleek,

Unibertsitateek,

Zientzia- eta teknologia-museoek.

Ez dago desberdintasun aipagarririk eremu geografiko batetik bestera.

Desberdintasun handiagoak aurkitzen dira zientziari eta teknologiari dagokienez

konfiantza txikiena sortzen duten erakundeenganako konfiantzan:

Nafarroako Foru Erkidegoan, elizak, alderdi politikoek eta sindikatuek are

konfiantza txikiagoa sortzen dute.

EAEn, berriz, elizak sortzen du konfiantza txikiena.

Alderaketa horiek Espainiarekiko egin dira, betiere.

Zenbait erakunderenganako konfiantza, zientziari eta teknologiari dagokienez

364


ORAIN, ESAN IEZADAZU, MESEDEZ, AIPATUKO DIZUDAN ERAKUNDE BAKOITZAREN KASURAKO, EA UNE HONETAN

KONFIANTZA EMATEN DIZUN ALA EZ ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI LOTUTAKO GAIAK JORRATZERAKOAN.

HORRETARAKO, 1etik 5erako ESKALA BERA ERABILIKO DUGU (24. G.)

– BATEZBESTEKOAK –Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

365


8.- Biztanleen

segmentazioa,

zientziarekiko eta

teknologiarekiko duten

jarrerari dagokionez

8.

kap

itu

lua

366


Jarraian, unibertsoaren ezaugarriak definitzeko azterketa osagarri batetik

lortutako emaitzak aurkezten dira. Horren helburua da jarreren eta ezaugarri

demografikoen konbinazioaren arabera agertzen diren profilak hautematea.

Horretarako, hautatutako aldagaiei buruz iritzia eman duten herritarren

unibertsoaren azterketa kluster bat egin da.

Klusterra aldagai edo adierazle hauekin egin da:

•Hainbat gairekiko interes-maila.

•Gai horietako bakoitzeko prestakuntza-maila.

•Hainbat lanbide edo jardueraren balorazioa eta estimua.

•Zientziaren eta teknologiaren alderdi positibo eta negatiboen balantze

orokorra.

Ondoren, atera diren lau klusterrak galdeketan sartutako galdera guztien

irakurketa-abiapuntu gisa erabili dira.

Atera den multzo bakoitza espezifikoki aztertzen hasi aurretik, komeni da gaiei

buruz jarrera finkaturik ez dutenen eta azterketatik kanpo utzi behar izan direnen

proportzioaren deskribapen labur bat egitea.

Multzo hori osatzen dutenen proportzioa unibertsoaren % 12,2 da.

367


Segmentu hori, jarrera finkaturik gabeko biztanleria deitu zaiona, gehiago

agertu da talde hauetan:

• 65 urtekoak edo gehiagokoak.

• Erretiratuak eta etxekoandreak.

• Alargunak.

• Lehen hezkuntzako ikasketak dituztenak, ikasketa horiek bukatu gabe

dituztenak edo ikasketarik ez dutenak.

• Katoliko elizkoiak.

• Batezbestekoak baino diru-sarrera gutxiago dituztenak.

• Etxean ekipamendu teknologiko txikiagoa dutenak.

Elkarrizketatuak honela banatzen dira multzoak aztertzean agertutako tipologien

arabera:

368


INFORMATU GABEAK % 23,7

A. Profilaren deskribapena

• Interes gutxiago dute aurkeztutako gai guztiekiko. Zientziaren eta teknologiaren

gaiari dagokionez, interes baxua dute, talde guztietatik txikiena (3ra iristen ez den

bakarra da).

• Gutxien informatuta daudenak dira, batez ere zientziari eta teknologiari,

ekonomiari eta enpresei, eta politikari dagokienez.

• Hainbat lanbideri buruzko iritziari dagokionez, askoz kritikoagoak dira abokatuekin,

politikariekin eta erlijiosoekin. Gainerakoekin ez dira hain kritikoak, eta batez

besteko kalifikazio ona ematen diete zientzialariei.

B. Ezaugarri demografikoak

• Segmentu horretan da handiena emakumezkoen proportzioa.

• Segmentu horretan daude ezkondutako pertsona eta etxekoandre gehien.

• Asko agertzen dira ikasketarik ez duten herritarrak edo lehen hezkuntzako

ikasketak bukatu gabe edo bukatuta dituztenak, baita etxean diru-sarrera gutxien

dituztenak ere.

• Segmentu horretan, batezbestekoak baino gutxiagok dute etxean ordenagailu

pertsonala eta Interneterako konexioa. Horien ehuneko handi bat ez da Interneten

sartzen, eta ez du horretarako aukerarik.

• Batez ere, 50.000 biztanletik beherako herrietan bizi dira.

369


C. Iritziak eta jarrerak

• Aurkeztutako gaiekiko eta, zehazki, zientziarekiko eta teknologiarekiko duten

interes-maila baxua baieztatu egiten da, haiek joan baitira gutxien zientzia- eta

teknologia-museo batera edo Zientziaren Asteko jardueraren batera. Zientziarekiko

eta teknologiarekiko interes-falta horren arrazoi nagusietako bat da ez dituztela gai

horiek ulertzen.

• Gehienek aitortzen dute beren prestakuntza zientifiko-teknikoa baxua edo oso

baxua dela. Horiek bilatzen dute gutxien eguneroko bizitzako jokabideetan

lagunduko dien informazio zientifikoa.

• Hala ere, zientzian eta teknologian inbertitzeko gastua murriztearen kontra daude.

• Ikertzailearen lanbideari dagokionez, iritzi ona dute oro har, nahiz eta gehiago

aipatzen duten dirua irabaztea zientzialariek lanbide hori hautatzeko dituzten

arrazoien artean.

Segmentu horrek zientziarekiko eta teknologiarekiko interes- eta

informazio-falta izateak ez du esan nahi haiekiko jarrera negatiboa

dutenik edo sistematikoki kritikatzen dituztenik. Oro har, iritzi

positiboak dituzte gai horiei buruz eta zientzialariaren lanbideari buruz,

nahiz eta ez dituzten “aplikatzen” zientzia eta teknologia beren

eguneroko bizitzan eta beste kolektibo batzuk baino askoz gutxiago

“inplikatzen” dituzten beren bizitzan. Hori guztia jarrera pasibo

batekin egiten dute.

370


KRITIKO INFORMATU GABEAK % 15,7


• Interes ertain-baxua azaltzen dute jorratutako gai gehienekiko, baita zientziarekiko

eta teknologiarekiko ere.

• Informazio-mailak ere balorazio ertain-baxuak jasotzen ditu. Haiek ematen diote

puntuazio txikiena, informatu gabekoekin batera, beren informazio-mailari.

• Lanbide batzuk eta besteak baloratzean kritikoenak dira, kirolariak baloratzean

izan ezik.

• Haiek aipatzen dituzte gehien zientziaren eta teknologiaren kalteak onuren aldean.


• Biztanleria osoan baino gizonezko gehiago daude proportzionalki.

• Gehiago dira 35 urtetik beherakoak.

• Ezkongabe gehiago daude.

• Bigarren hezkuntzako ikasketak dituztenen proportzioa handiagoa da.

• Eskala ideologikoan, gertuago daude erdi-ezkerretik.

• Erlijioari dagokionez, gehiago dira interesik ez dutenak eta agnostikoak.

• Batezbestekoak baino diru-sarrera gutxiago dituzte.

• Lanean diharduten langile gutxiago daude.

• Etxeko maila teknologikoa, Interneterako konexioa barne, batezbestekotik urrun

dago.


• Beren bizitzan, zientziari eta teknologiari lotutako jarduera gutxiago egiten dituzte

batezbestekoaren aldean. Horien artean dago zientzia- eta teknologia-museoak

bisitatzea.

371


• Aurreko segmentuarekin batera, hauek baloratzen dute gutxien zientzian eta

tekonologian jasotako prestakuntza.

• Hauek dute konfiantza txikiena komunikabideengan eta erakundeengan zientziari

eta teknologiari lotutako gaiak jorratzerakoan.

• Hauek aipatzen dituzte gutxien zientzia eta teknologia lehentasunez inbertitu

beharreko esparru gisa, hauek uste baitute gutxien inbertsio-falta dagoela alor

horietan. Gutxiago baieztatzen dute (segmentuaren erdiak baino gutxiago)

administrazioek gehiago inbertitu behar dutela zientziako eta teknologiako

ikerkuntzan gastua murrizten ari den honetan; izan ere, hauek esaten dute gehien

inbertsioa murriztu egin behar litzatekeela testuinguru honetan.

• Konfiantza txikiagoa dute komunikabideengan eta erakundeengan zientziari eta

teknologiari lotutako gaiak jorratzerakoan.

• Ikertzailearen lanbideari dagokionez, hauek uste dute gehien ez dela pertsonalki

asebetegarria.

• Hauek aipatzen dituzte aurrerapen zientifikoaren desabantaila gehien beste

sektore batzuen aldean.

372


Segmentu horrek du jarrera kritikoena gai zientifiko eta teknologikoei

dagokienez, eta konfiantza txikiena dute komunikabideengan eta

erakundeengan gai horiei buruz. Kritikoagoak dira zientziara eta

teknologiara bideratzen diren baliabideekin, eta zientzia eta teknologia

ez dituzte “aplikatzen” beren eguneroko bizitzan eta ez dituzte

“inplikatzen” beren bizitzan beste segmentu batzuek bezainbeste.

Gainera, jarrera “aktiboa” eta “beligeranteagoa” dute horretan.

373


ZIENTZIAREN ALDEZLE MODERATUAK % 36,8


• Interes ertain-altua azaltzen dute gai zientifiko eta teknologikoekiko, baina ez

zientziaren aldezle sutsuek bezain altua. Oro har, segmentu horrek aldezle sutsuen

profilaren antz handia du, baina jarrera moderatuagoak dituzte.

• Zientziari eta teknologiari buruz duten informazio-maila gertu dago aldezle sutsuek

dutenetik.

• Hainbat lanbide baloratzerakoan, puntuazio onak ematen dituzte, baina ez aldezle

sutsuek bezain onak.

• Hala ere, aldezle sutsuen antz handia dute zientziaren eta teknologiaren kalteen

eta onuren balantze globala egiten dutenean.


• Oreka dago gizonezkoen eta emakumezkoen artean (agian, biztanleria orokorrean

baino handiagoa).

• Gehiago dira 45-54 urte bitartekoak.

• Ezkondutako gehiago daude.

• Politikoki, gertuago daude erdi-ezkerretik.

• Ikasketa-maila ertain-altua dute (diplomatuak eta unibertsitate-lizentziatuak).

• Gehiago dira katoliko ez-elizkoiak.

• Batezbestekoak baino diru-sarrera handiagoak dituzte.

• Gehienek lan egiten dute.

• Maila teknologiko altuagoa duten etxeetan bizi dira (aldezle sutsuek duten maila

teknologikotik gertu). Interneterako sarbidea txikiagoa da, baina trinkoago

erabiltzen dute.

• Gehiago dira 100.000 biztanletik gorako herrietan bizi direnak.

374



• Aldezle sutsuen atzetik, hauek eramaten dituzte gehien zientzia eta teknologia

beren eguneroko bizitzara; izan ere, zientzia- eta teknologia-museoak gehien

bisitatu dituzten bigarrenak dira.

• Uste dute aurrerapen zientifikoak abantaila gehiago ekartzen dizkiola garapen

ekonomikoari.

• Asko aipatzen dituzte zientzia eta teknologia gobernuen inbertsiorako

lehentasunezko esparru gisa.

• Espainia Europar Batasunarekiko atzeratuago dagoela ikusten dute ikerketa

zientifiko eta teknologikoari dagokionez.

• Erakundeengan konfiantza handia dute zientziari eta teknologiari lotutako gaiak

jorratzerakoan, baina aldezle sutsuek baino txikiagoa.

• Hauek dira moderatuenak jaso duten prestakuntza zientifiko-teknikoarekiko duten

asebetetze-maila ebaluatzerakoan; gehienek normaltzat jotzen dute.

• Begi onez ikusten dute zientzialariaren lanbidea.

• Adosago daude arreta-printzipioarekin.

• Osasun-arazo larri baten aurrean, gehientsuenek medikuek eta espezialistek

emandako informazioa izango balute ere kontuan, hauek informatuko lirateke

gehien beren kabuz.

375


Segmentu hori kritikoagoa da zientziaren aldezle sutsuak baino, eta

jarrera zuhurragoa dute, zientziari eta teknologiari buruz informatzeko

kezka handiagoan oinarritua, arreta-printzipioaren aldekoagoak

baitira, nahiz eta interes handia izan gai hauekiko.

376


ZIENTZIAREN ALDEZLE SUTSUAK % 11,6


• Interes handiagoa agertzen dute aztertutako gai guztiekiko (kirolekiko izan ezik),

eta zientzia eta teknologia ere hor sartzen dira, jakina.

• Hauek dute gai horiei buruzko informazio-maila altuena (berriro ere, kirolak salbu).

• Segmentu horrek baloratzen ditu ondoen, alde handiz, lanbide guztiak, baita

zientzialariarena ere.

• Gehienek uste dute kalteak baino onura gehiago dituztela zientziak eta

teknologiak.


• Emakume gehixeago daude, biztanleria orokorrarekin alderatuz.

• Gehiago dira 15-34 urte bitartekoak.

• Ikasketa-maila altua dute, eta segmentu horretan daude unibertsitate-lizentziatu

gehien.

• Gehiago dira katoliko elizkoiak.

• Etxeko diru-sarrerak batezbestekoarenak baino altuagoak dira.

• Ikasle gehiago daude.

377


• Etxean maila teknologiko altuagoa dago, Interneten sartzeko aukera handiagoa,

eta maizago konektatzen da sarera.

• Gehienak 100.000 biztanletik gorako herrietan bizi dira.


• Zientziari eta teknologiari buruz duten interes- eta informazio-maila altuak

eragina du haien eguneroko bizitzan: zientzia- eta teknologia-museo gehiago

bisitatzen dituzte, eta Zientziaren Asteko jardueretara joaten dira. Hauek saiatzen

dira gehien eguneroko bizitzako jardueretan (hala nola, sendagaien erabilera-

orriak irakurtzean, elikagaien etiketak irakurtzean…) informazio zientifikoa

ateratzen.

• Hobeto baloratzen dituzte profesional-mota guztiak, baita zientzialariak ere.

• Kolektibo horrek baloratzen du ondoen jaso duten prestakuntza zientifiko-

teknikoa, eta prestakuntza handiagoa eskatzen dute alde horretatik.

• Espainiak Europaren aldean duen ikerketa zientifikoaren mailari buruzko iritziak

beste segmentu batzuetakoak baino hobeak dira, nahiz eta gehienek atzerapena

ikusten duten, eta, hortaz, zientzian eta teknologian gehiago inbertitzeko

eskatzen diete erakunde publiko eta pribatuei.

• Zientzialari profesionalaren lanbideari buruzko ikuspegi profesionala dute.

Pertsonalki asebetetzen duen lanbidea iruditzen zaie, gazteentzat erakargarria;

aldiz, aintzatespen soziala falta zaio, eta ordainsaria ez da behar bezain egokia.

378


• Zientzialariek beren lanean autonomia handiagoa izan dezaten eskatzen dute,

proiektuak nork finantzatzen dituen kontuan hartu gabe, baina, era berean,

zientziari eta teknologiari buruzko erabakietan herritarrek zeresan handiagoa

izatea eskatzen dute.

• EAEn, Nafarroako Foru Erkidegoan eta Ipar Euskal Herrian lortutako segmentuak

alderatuz gero, agerian geratzen da gutxiago direla “kritiko informatu gabeak”

eta “zientziaren aldezle sutsuak”, eta gehiago direla “zientziaren aldezle

moderatuak”.BIZTANLERIAREN SEGMENTUAK ZIENTZIAREN ETA

TEKNOLOGIAREN AURREAN EAE/NAFARROA/IPAR EUSKAL HERRIAREN ETA ESPAINIAREN

ARTEKO ALDERAKETA

379

% 100


9.- Ondorioak

9.

kap

itu

lua

380


Azken atal honetan, txosten osoan zehar ateratako ondorio nagusiak azaltzen saiatu

gara.

381

GIZARTEAK ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ DUEN IRUDIA

ZIENTZIAREN IKUSPEGIA

Ikusten da zientziak eta teknologiak desabantailak baino abantaila

gehiago ekartzen dituztela.

Gizarte-inguruneari egindako ekarpenak osasun-arloari eta bizi-

kalitateari egiten zaizkio batez ere.

Agian krisiaren zeharkako ondorio gisa, igo egin da teknologiak

lanpostuak sortuko dituelako konfiantza.

%-K USTE DU ZIENTZIAK ETA TEKNOLOGIAK ABANTAILAK DITUZTELA LANPOSTUAK SORTZEARI DAGOKIONEZ


% 60

% 51

% 71

% 63

% 64

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

20062012

% 100% 0


45 urtetik beherakoek konfiantza handiagoa dute zientziak eta teknologiak

oro har bizi-baldintzak hobetzen laguntzen dutela. Ekonomian bakarrik duen

eraginari dagokionez, ordea, zientziak eta teknologiak eragin positiboa

dutelako konfiantza handiagoa da 65 urtetik gorakoen artean.

Zientzia eta teknologia gehiago lotzen dira “onurekin”… Zenbat eta txikiagoa izan elkarrizketatutako pertsonen adina. Zenbat eta handiagoa izan ikasketa-maila. Zenbat eta altuagoa izan elkarrizketatutako pertsonaren gizarte-

maila.

382

ZIENTZIA LANBIDE GISA

Modu batera edo bestera zientziari eta teknologiari lotu dakizkiekeen

lanbideak begi onez ikusten dira. Esan daiteke, gainera, “zientzialariaren”

irudiak hobera egin duela 2006tik hona. Haren irudia hobea da EAEn eta

Nafarroako Foru Erkidegoan Ipar Euskal Herrian baino.

4,0

4,0

4,2

4,2

3,6

1 5

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

20062012

GIZARTEAK “ZIENTZIALARIAREN” IRUDIARI BURUZ DUEN BALORAZIOA


OSO NEGATIBOA OSO POSITIBOA


3

Iruditzen da ikertzailearen lanbidea erakargarria dela, eta horretan

diharduena gehiago asebetetzen duela pertsonalki ekonomikoki

baino.

Bilakaerari dagokionez, gutxiago uste da gizarteak aintzatetsi egiten duela

ikertzailearen lanbidea (uste hori EAEn gutxitu da batez ere).

Gazteenek (15-29 urte bitartekoek) pentsatzen dute gehien ikertzaile

zientifikoaren lanbideak aintzatespen handiagoa duela bai gizarte-mailan,

bai ekonomia-mailan. Horrek esan nahi du nahiko erakargarria izan

daitekeela gazte horiek ikerketa zientifikoaren alorrari ekin diezaioten.


4

GAI ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOEI BURUZKO INTERESA ETA INFORMAZIOA

Elkarrizketatu ditugunen interesguneak hiru alorretan sailkatu ditzakegu: Aisialdia (kirolak, zinema…). Ekonomia (lana eta enplegua, ekonomia…). Teknologia eta zientzia (medikuntza, zientzia eta teknologia…).

Zientziari eta teknologiari buruzko gaiak EAEn interesatzen dira gehien (hor

gora egin du interesak), eta Ipar Euskal Herrian gutxien.

Krisiaren eraginez, igo egin da oro har sektore ekonomikoari eta,

zehazki, enpleguari lotutako guztiarekiko interesa. Eduki horiek

komunikabideetan askotan agertzeak ere lagundu egin du gure eguneroko

bizitzako erreferentzia-gune izatera pasatu izana.

Zientziari eta teknologiari lotutako gaiekiko interesa handiagoa da herritar

gazteenen segmentuan (15-29 urte bitartekoenean).

Zientziarekiko eta teknologiarekiko interesa ertaina dela esan genezake,

alderdi hauen azpitik: Elikadura eta kontsumoa. Zinema, artea eta kultura. Medikuntza eta osasuna. Ingurumena eta ekologia.

INTERES-MAILA


5

Hori horrela bada ere, aurrejoera positiboa ikusten da proiektu

zientifikoak finantzatzeko baliabide ekonomikoak ematen

laguntzeko.

Prestutasun hori handiagoa da ikasketa-maila eta gizarte-maila handiagoak

dituztenen artean. Ideologikoki beren burua “ezkertiartzat” dutenak ere

prestago daude.

ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZKO INFORMAZIOA

Zientziari eta teknologiari buruz informazio-maila “ertaina” dutela esan

dezakegu. Hala ere, horri buruzko balorazioa 2006koa baino hobea da.

2,6

2,3

2,8

2,8

2,8

1 5

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

2006

2012

ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI BURUZ HAUTEMANDAKO INFORMAZIO-MAILA (4. G.)


BATERE INFORMATUA EZ OSO INFORMATUA


6

29 urtetik beherakoek uste dute gehien zientziaren eta teknologiaren

esparruari lotutakoari buruz informatuta daudela.

Zientziari eta teknologiari buruzko informazioa Interneten eta

telebistaren bidez jaso da nagusiki (Interneten garrantzia

nabarmen igo da 2006tik hona). Idatzizko komunikabideek pisua galdu

dute. 45 urtera arte, Internet izan da kanal nagusia, eta, adin horretatik

aurrera, gehiago hartzen da kontuan idatzizko prentsa. Informazio hori

Interneten bidez bilatzen dutenen artean, Interneteko orotariko prentsa izan

da kanal ohikoena. Sare sozialek atxikimendu handiagoa dute 45 urtetik

beherakoen artean.

JARDUERETAN PARTE HARTZEA

Zientziaren eta teknologiaren museoak bisitatzera gehiago joaten dira Ipar

Euskal Herrian bizi direnak EAEn edo Nafarroako Foru Erkidegoan bizi

direnak baino. EAEn, behera egin du bisitarien ehunekoak.

%-K ZIENTZIAREN ETA TEKNOLOGIAREN MUSEOAK BISITATU DITU- 2006-2012 BITARTEKO BILAKAERA -


% 15

% 16

% 10

% 15

% 23

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

20062012

% 100% 0


7

ZIENTZIAREN ETA TEKNOLOGIAREN EGOERAREN BALORAZIOA

Iruditzen da esparru zientifiko eta teknologikoan Espainia

atzeratuta dagoela Europar Batasunaren aldean. Atzerapen-

irudimen hori askoz handiagoa da EAEn eta Nafarroako Foru

Erkidegoan Ipar Euskal Herrian baino. Nafarroako Foru Erkidegoan igo

egin da atzerapen-irudimena.

EUROPAR BATASUNAREKIKO POSIZIOAREN IKUSPEGIA

Emakumezkoek eta 64 urtetik beherakoek gehiago bisitatu dituzte museoak.

%-K USTE DU ESPAINIA EUROPAR BATASUNA BAINO ATZERATUAGO DAGOELA ESPARRU ZIENTIFIKO ETA

TEKNOLOGIKOAN Oinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

% 73

% 46

% 66

% 68

% 35

0% 100%

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

2006

2012

Zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta gehiago iruditzen da Espainia

atzeratuago dagoela esparru zientifiko eta teknologikoan.

% 100% 0


8

Ikuspegi horretan oinarrituta, ulertzen da erakundeek ikerketa zientifiko

eta teknologikora baliabide gehiago bideratu ditzaten aldeztea. Ideia

hori gehiago aldezten dute beren burua ezkertiartzat dutenek, baita

ikasketa-maila altuagoa dutenek ere.

EAE zein Nafarroako Foru Erkidegoa gainerako autonomia-erkidegoak baino

aurreratuago daudela uste da. Hori uste dutenak gehiago dira Nafarroako

Foru Erkidegoan, eta gutxiago EAEn.

IKERKETA ZIENTIFIKOA ETA ENPRESA PRIBATUA

Gehienek pentsatzen dute enpresa pribatuak ez dituela nahikoa

baliabide bideratzen ikerketa zientifikora. Uste hori ahulagoa da

Nafarroan, elkarrizketatuen herenak pentsatzen baitu enpresa pribatuek

nahikoa baliabide bideratzen dituztela esparru horretara. Dena den, oso begi

onez ikusten da enpresa pribatuak aurrerapen zientifikoak eta teknikoak

txertatzea. Ez da ahaztu behar horrek lotura duela “garapen ekonomikoaren

motorra” izatearekin ere.

JARDUERA ZIENTIFIKOAREN ARAUKETA

Herritarren iritziz, ikerketa zientifikoa askatasunean eta

independentzian oinarrituta egin behar da, baina baita

zuhurtasunez ere.

Haien ustez, erabakiak hartzean lehentasuna izan behar du teknikarien

ezagutzak finantzazio horretarako dirua jartzen dutenen aldean.


9

Arauketa horretan, kontuan hartu behar dira irizpide etikoak eta herritarrak

babesteko irizpideak. Izan ere, hura aplikatzean aurretiaz frogatu beharko

da ez duela eragin kaltegarririk osasunean, ezta ingurumenean ere.

Gainera, zuhurtasun-eskaera hori areagotu egin da 2006tik hona.

Beren burua ezkertiartzat dutenek ematen diete zientzialariei garrantzi

handiena alor horretako jarduera arautzerakoan.

PRESTAKUNTZA ZIENTIFIKO-TEKNIKOAREN MAILAREN IKUSPEGIA

Zientziaren eta teknologiaren alorreko prestakuntza-maila baxua da

norberaren ustez. Ikuspegi hori positiboagoa da Ipar Euskal Herrian, eta

hobera egin du Nafarroako Foru Erkidegoan.

2,4

2,3

2,4

2,6

2,8

1 5

EAE


IPAR EUSKAL HERRIA

2006

2012

JASO DUEN PRESTAKUNTZA ETA HEZKUNTZA ZIENTIFIKO ETA TEKNIKOARI BURUZ NORBERAK DUEN IKUSPEGIA


OSO BAXUA OSO ALTUA


0

Elkarrizketatutako pertsona zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta

sendoagoa da prestakuntza zientifiko eta teknikoaren ikuspegi hori.

Bitxia bada ere, “agnostikoek” eta “ateoek” uste dute prestakuntza

handiagoa dutela alor horretan erlijioren batean sinesten dutenek baino.

Esan genezake errepikatu egiten dela nolabait “zientziaren” eta “fedearen”

arteko betiereko eztabaida.

Gaixotasun larriren bat izanez gero, edo ondorio garrantzitsuak dituen

erabaki bat hartu behar izanez gero, medikuena eta espezialistena bakarrik

izango litzateke erreferentziazko iritzia.

Jokabideei dagokienez, hauek dira ohikoenak: Sendagaien erabilera-orriak irakurtzea. Ulertzen ez diren hitzak bilatzea. Osasun-alarma baten aurrean informatuta egotea.

Jokabide-mota horiek ohikoagoak dira emakumezkoen artean. “Osasunaren”

eta “osasuna zaintzearen” papera gehiago lotzen da emakumezkoekin, eta

“teknikarena” (gailuak…) gizonezkoekin.


1

ZIENTZIAREN ETA TEKNOLOGIAREN KOMUNIKAZIOA

Zientziari eta teknologiari buruzko komunikazioan, oro har ikus-entzunezko

komunikabideak nagusitu dira idatzizko komunikabideen aldean.

15-29 urte bitartekoen artean, une honetan Internet da zientziari eta

teknologiari buruzko informazioa jasotzeko lehenengo kanala. Adin

horretatik aurrera, Internetek pisua galtzen du informazio-kanal gisa.

Esan genezake Internetek eguneroko prentsa eta irratia ordeztu dituela

batez ere. Hein txikiago batean, antzekoa gertatu da telebistarekin. Uste da

ikus-entzunezko komunikabideek idatzizkoek baino nahikotasun-

maila handiagoarekin jorratzen dituztela informazio zientifikoari

lotutako gaiak.

2006. urtearekin alderatuz gero, igo egin da irratiak zein telebistak zientziari

eta teknologiari buruz nahikoa informazio ematen dutela uste dutenen

ehunekoa.

%-K NAHIKOTZAT JOTZEN DU KOMUNIKABIDE HORIEK INFORMAZIO ZIENTIFIKOARI EMATEN DIOTEN ARRETA


EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

% 100% 100% 0 % 0


2

Informatzeko komunikabide horiek gehien erabiltzen dituztenek uste dute

“beren komunikabideak” nahikoa tarte ematen diola zientziari eta

teknologiari buruzko informazioari.

Informazio-mota horri arreta handiagoa emateko eskaera handiagoa da

biztanle gehien bizi diren herrietan.

Komunikabide horiek ematen duten informazioarenganako konfiantza

aldizkari espezializatuetan da handiena. Aldiz, ez du konfiantza handirik

ematen doako prentsan edo informazio orokorreko aldizkarietan zientziari

buruz agertzen den informazioak.

Zientziari eta teknologiari buruz informatzeko kanal gisa, Internetek

konfiantza handiagoa ematen die gazteei eta beren burua ezkertiartzat

dutenei.


3

GIZARTEAREN ESKAERAK ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI DAGOKIENEZ

Herritarrek pentsatzen dute zientziak eta teknologiak gastu

publikoaren lehentasun nagusietako bat izan behar luketela.

ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA GASTU PUBLIKOAREN LEHENTASUN GISA

ZIENTZIAK ETA TEKNOLOGIAK LEHENTASUN NAGUSI GISA DUTEN HURRENKERA

2º. EAE

1º. NAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

Herritarren segurtasunaren atzetik

2006ko datuekin alderatuz gero, zientziak eta teknologiak pisua irabazi

dute gastu publikoaren lehentasun gisa.

%-K ZIENTZIA ETA TEKNOLOGIA AIPATU DITU GASTU PUBLIKOAREN HIRU LEHENTASUN NAGUSIEN ARTEAN


% 21

% 22

% 39

% 48

0% 100%

EAE


2006

2012

% 100% 0


4

Zientzia eta teknologia honako hauek hartu dituzte gehien lehentasuntzat: Gizarte-maila altukoek. Ideologikoki beren burua “erdikotzat” dutenek. Dena den, zientziak

eta teknologiak lehentasun handiagoa dute gastu publikoan beren

burua “ezkertiartzat” dutenentzat “eskuinekotzat” dutenentzat baino.

IKERKUNTZAKO ZEIN ESPARRUTAN EGIN BEHAR DEN AHALEGINA LEHENTASUNEZ

Nolabait ikusten da ikerkuntzan egiten den lehentasunezko ahaleginak

eragina izan behar duela haren aplikazioa zuzenean ikus daitekeen

gauzetan. Hala, esparru hauek jo dira lehentasunezkotzat:

Medikuntza eta osasuna.LEHENENGO

LEHENTASUN-MAILA

Energia-iturriak. Ingurumena.

BIGARREN LEHENTASUN-

MAILA

Informazioaren teknologia. Elikadura.

HIRUGARREN LEHENTASUN-

MAILA


5

Horren azpitik daude funtsezko zientzietako ikerkuntza eta giza eta gizarte-

zientzietako ikerkuntza. Elkarrizketatutako pertsonek lehentasuna ematen diete zientziari eta

teknologiari gastu publikoan, baina ikerketa horri emaitzak ere eskatzen

dizkiote, hots, gizarte-ingurunean aplikagarria izatea. Nolabait adierazten

digute “iker ezazu, baina horren emaitzek gure bizi-baldintzak hobetzea nahi

dugu”. Gazteek eman diote pisu handiena etorkizunerako aurrerapen gisa ikusten

duten guztia ikertzeari (informazioaren teknologiak, funtsezko zientziak…). 64 urtetik aurrera, lehentasun handiagoa ematen zaio “bizi-baldintzei

eusteari”. Informazioaren teknologiak lehentasun handiagoa du herri handietan. Herri

txikietan, berriz, gehiago nabari da lurralde-ingurunearekiko hurbiltasuna,

eta, horregatik, lehentasun handiagoa ematen diote elikadura zein energia-

iturriak ikertzeari.

ERAKUNDEENGANAKO ETA IKERKETA-ORGANISMOENGANAKO KONFIANTZA

Erakundeenganako eta ikerketa-organismoenganako konfiantza-

maila altua edo oso altua dela esan genezake. Dena den, konfiantza-

maila hori jarduera politikoarenganakoa, administrazioarenganakoa, enpresa

pribatuarenganakoa eta hainbat elkarterenganakoa baino altuagoa da.


Ospitaleak. Zientzia- eta teknologia-

museoak. Unibertsitateak. Elkargo profesionalak. Ikerketa-organismo

publikoak.

KONFIANTZA-MAILA

HANDIAGOA

Batez ere, zientziaren eta ikerkuntzaren esparruari lotutako erakundeak.

Elkarteak (ekologistak, kontsumitzaileenak). Gobernua eta administrazio publikoak. Alderdi politikoak, sindikatuak. Unibertsitatez kanpoko irakaskuntza-zentroak. Komunikabideak. Enpresa pribatua. Eliza.

KONFIANTZA-MAILA

HORREN AZPITIK

396


7

Esan dezakegu oro har igo egin dela esparru zientifikoarekin

zuzenean edo zeharka lotu ditzakegun erakundeenganako

konfiantza-maila.

3,9

3,3

3,5

3,5

4,3

3,9

4,0

3,9

1 5

OSPITALEAK

ELKARGOPROFESIONALAK

UNIBERTSITATEAK

IKERKETA-ORGANISMOPUBLIKOAK

2006

2012

ERAKUNDE HORIENGANAKO KONFIANTZA-MAILAREN BILAKAERA, GAI ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOEN

TRATAMENDUARI DAGOKIONEZOinarria: elkarrizketatutako pertsona guztiak

EAENAFARROAKO

FORU ERKIDEGOA

4,2

3,6

4,0

3,5

4,2

3,6

4,1

3,7

1 5

OSPITALEAK

ELKARGOPROFESIONALAK

UNIBERTSITATEAK

IKERKETA-ORGANISMOPUBLIKOAK

2006

2012


8

BIZTANLEEN SEGMENTAZIOA, ZIENTZIAREKIKO ETA TEKNOLOGIAREKIKO DUTEN JARRERARI DAGOKIONEZ

Amaitzeko, eta inkestatik ateratako datuekin, azterketa kluster bat egin da.

Haren bidez, bost kategoriatan banatu dira biztanleak, baina kategoria

horietako bat, biztanleriaren % 12,2ri dagokiona, baztertu egin da,

zehaztapen txikiarekin erantzun dutenek edo galdera batzuei erantzun ez

dietenek osatzen baitute. Honako hauek osatzen dute talde hori: 65

urtekoek eta goragokoek; erretiratuek eta etxekoandreek; lehen

hezkuntzako ikasketak dituztenek, lehen hezkuntzako ikasketak bukatu

gabe dituztenek edo ikasketarik ez dutenek; katoliko elizkoiek;

batezbestekoak baino diru-sarrera gutxiago dituztenek; eta etxean

ekipamendu teknologiko txikiagoa dutenek.

“Informatu gabeen” kategoria elkarrizketatuen % 24k osatzen du. Ezaugarri

soziodemografiko hauek dituzte: emakumezkoen proportzioa handiagoa da;

gehiago dira ezkondutakoak eta etxekoandreak; nabarmen agertzen dira

ikasketarik ez dutenak, lehen hezkuntzako ikasketak bukatu gabe dituztenak

edo bukatuta dituztenak, eta etxean diru-sarrera gutxiago dituztenak;

etxean ordenagailu pertsonala izatea eta Interneterako konexioa

batezbestekoaren azpitik daude. Horien ehuneko handi bat ez da Interneten

sartzen, eta ez du horretarako aukerarik. Teknologiari eta zientziari buruz

dituzten iritziei eta jarrerei dagokienez, interes baxua dute zientziarekiko

eta teknologiarekiko, eta gai horiei buruz gutxien informatuta daudenak

dira. Gehienek aitortzen dute beren prestakuntza zientifiko-teknikoa baxua

edo oso baxua dela. Horiek bilatzen dute gutxien eguneroko bizitzako

jokabideetan lagunduko dien informazio zientifikoa. Oro har, iritzi ona dute

ikertzailearen lanbideari dagokionez, nahiz eta gehiago aipatzen duten dirua

irabaztea zientzialariek lanbide hori hautatzeko dituzten arrazoien artean.


9

“Kritiko informatu gabeen” taldeak, biztanleriaren ia % 16k, ezaugarri

soziodemografiko hauek ditu: proportzioz, gehiago dira gizonezkoak

biztanleria osoan baino, 35 urtetik beherekoak, ezkongabeak eta bigarren

hezkuntzako ikasketak dituztenak; eskala ideologikoan, hurbilago daude

erdi-ezkerretik; gehiago dira erlijioan interesik ez dutenak eta agnostikoak;

diru-sarrerak batezbestekoa baino baxuagoak dira, baita etxeko maila

teknologikoa ere, Interneterako konexioa barne. Zientziari eta teknologiari

buruz dituzten iritziei eta jarrerei dagokienez, interes ertain-baxua dute

zientziarekiko eta teknologiarekiko, informatu gabeekin batera, haiek

puntuatzen baitute okerren daukaten informazio-maila; kritikoenak dira

lanbide batzuk eta besteak baloratzerakoan; eta gehiago azpimarratzen

dituzte zientziaren eta teknologiaren kalteak onurak baino. Bestalde,

pertsona hauek baloratzen dute okerren zientzian eta teknologian jaso

duten prestakuntza-maila, eta hauek dute konfiantza txikiena

komunikabideengan eta erakundeengan zientziari eta teknologiari lotutako

gaiak jorratzerakoan. Hauek aipatzen dituzte gutxien zientzia eta teknologia

lehentasunez inbertitu beharreko esparru gisa, hauek uste baitute gutxien

inbertsio-falta dagoela alor horietan. Gutxiago aipatzen dute administrazioek

gehiago inbertitu behar dutela ikerketa zientifiko eta teknologikoan gastua

murrizten ari den honetan. Konfiantza txikiagoa dute komunikabideengan

eta erakundeengan zientziari eta teknologiari lotutako gaiak jorratzerakoan.

Ikertzailearen lanbideari dagokionez, hauek uste dute gehien ez dela

pertsonalki asebetegarria.

Hauek dira moderatuenak jaso duten prestakuntza zientifiko-teknikoarekiko

duten asebetetze-maila ebaluatzerakoan; gehienek normaltzat jotzen dute.

Begi onez ikusten dute zientzialariaren lanbidea. Hauek aldezten dute

gehien arreta-printzipioa.


0

“Zientziaren aldezle sutsuen” taldeak, biztanleriaren % 12k, ezaugarri

soziodemografiko nagusi hauek ditu: gehixeago dira emakumezkoak

biztanleria orokorrarekin alderatuz; gehiago dira 15-34 urte bitartekoak;

gehienek ikasketa-maila altua dute, segmentu honetan baitaude

unibertsitate-lizentziatu gehien; gehiago dira katoliko elizkoiak; etxeko diru-

sarrerak batezbestekoa baino altuagoak dira; ikasle gehiago daude; etxeko

maila teknologikoa altuagoa da, eta Interneten sartzeko aukera gehiago

dute. Zientziari eta teknologiari buruz dituzten iritziei eta jarrerei

dagokienez, interes handiagoa dute aztertutako gai guztiekiko, baita

zientziarekiko eta teknologiarekiko ere; gai horiei buruzko informazio-maila

altuagoa dute; hobeto baloratzen dituzte lanbide guztiak, baita

zientzialariarena ere; gehienek uste dute zientziak eta teknologiak kalteak

baino onura gehiago dituztela. Hauek saiatzen dira gehien eguneroko

bizitzako jardueretan informazio zientifikoa ateratzen, eta hobeto baloratzen

dituzte profesional-mota guztiak, baita zientzialariak ere. Hauek baloratzen

dute ondoen jasotako prestakuntza zientifiko-teknikoaren maila. Espainiak

Europaren aldean duen ikerketa zientifikoaren mailari buruzko iritziak beste

segmentu batzuetakoak baino hobeak dira, nahiz eta gehienek atzerapena

ikusten duten, eta zientzian eta teknologian gehiago inbertitzeko eskatzen

diete erakunde publiko eta pribatuei. Zientzialariaren lanbidearen irudi

onena dute, eta pertsonalki asebetetzen duen lanbidea iruditzen zaie,

gazteentzat erakargarria; aldiz, aintzatespen soziala falta zaio, eta

ordainsaria ez da behar bezain egokia.


1

“Zientziaren aldezle sutsuen” taldeak, biztanleriaren % 12k, ezaugarri

soziodemografiko nagusi hauek ditu: gehixeago dira emakumezkoak

biztanleria orokorrarekin alderatuz; gehiago dira 15-34 urte bitartekoak;

gehienek ikasketa-maila altua dute, segmentu honetan baitaude

unibertsitate-lizentziatu gehien; gehiago dira katoliko elizkoiak; etxeko diru-

sarrerak batezbestekoa baino altuagoak dira; ikasle gehiago daude; etxeko

maila teknologikoa altuagoa da, eta Interneten sartzeko aukera gehiago

dute. Zientziari eta teknologiari buruz dituzten iritziei eta jarrerei

dagokienez, interes handiagoa dute aztertutako gai guztiekiko, baita

zientziarekiko eta teknologiarekiko ere; gai horiei buruzko informazio-maila

altuagoa dute; hobeto baloratzen dituzte lanbide guztiak, baita

zientzialariarena ere; gehienek uste dute zientziak eta teknologiak kalteak

baino onura gehiago dituztela. Hauek saiatzen dira gehien eguneroko

bizitzako jardueretan informazio zientifikoa ateratzen, eta hobeto baloratzen

dituzte profesional-mota guztiak, baita zientzialariak ere. Hauek baloratzen

dute ondoen jasotako prestakuntza zientifiko-teknikoaren maila. Espainiak

Europaren aldean duen ikerketa zientifikoaren mailari buruzko iritziak beste

segmentu batzuetakoak baino hobeak dira, nahiz eta gehienek atzerapena

ikusten duten, eta zientzian eta teknologian gehiago inbertitzeko eskatzen

diete erakunde publiko eta pribatuei. Zientzialariaren lanbidearen irudi

onena dute, eta pertsonalki asebetetzen duen lanbidea iruditzen zaie,

gazteentzat erakargarria; aldiz, aintzatespen soziala falta zaio, eta

ordainsaria ez da behar bezain egokia. Zientzialariek beren lanean

autonomia handiagoa izan dezaten eskatzen dute, proiektuak nork

finantzatzen dituen kontuan hartu gabe, baina, era berean, zientziari eta

teknologiari buruzko erabakietan herritarrek zeresan handiagoa izatea

eskatzen dute.

Zt ikuspegiaren-ikerketa

Documents

Transcript of Zt ikuspegiaren-ikerketa