Zifrak 2016. Emakumeak eta gizonak Euskadin...ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin 6 3.30....

1

ZIFRAK 2016 EMAKUMEAK ETA GIZONAK EUSKADIN

ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin

2

Izenburua: Zifrak 2016. Emakumeak eta gizonak Euskadin

Editorea: Emakunde- Emakumearen Euskal Erakundea

Lan taldea: Ikertalde Grupo Consultor Begoña Olaizola Leire Rezola Isabel Arrillaga

Data: 2017ko martxoa

Deskribatzaileak: Emakumeen gizarte-egoera, demografia, hezkuntza, laneko parte hartzea, osasuna, aisia, parte-hartze politikoa, pobrezia, emakumearen aurkako indarkeria, datu estatistikoak


3

AURKIBIDEA

TAULEN AURKIBIDEA ________________________________________________________ 4

AURKEZPENA ______________________________________________________________ 10

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ________________________________________________ 11

1.1. BIZTANLERIAREN DATU OROKORRAK __________________________________ 11

1.2. EZKONTZAK ________________________________________________________ 19

1.3. JAIOTZA-TASA ______________________________________________________ 23

1.4. HERIOTZA-TASA ____________________________________________________ 26

2. HEZKUNTZA _____________________________________________________________ 30

2.1. ARAUTUTAKO HEZKUNTZA ___________________________________________ 30

2.1.1. Datu orokorrak __________________________________________________ 30

2.1.2. Erdi Mailako eta Goi Mailako Lanbide Heziketa ________________________ 35

2.1.3. Unibertsitate Ikasketak ___________________________________________ 38

2.2. HELDUEN HEZKUNTZA ETA ARAUBIDE BEREZIKO HEZKUNTZA ____________ 44

2.3. BIZITZA OSOAN ZEHARREKO IKASKETA-EKINTZETAN PARTE HARTZEA ____ 46

3. LANA ___________________________________________________________________ 50

3.1. PRODUKZIO-LANA ___________________________________________________ 50

3.1.1. Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak _____________________________ 50

3.1.2. Afiliazioa, langabezia eta erregistratutako kontratuak ____________________ 59

3.1.3. Biztanleria landuna sektore ekonomikoaren eta enpleguaren arabera _______ 61

3.1.4. Biztanleria landunaren lan-baldintzak ________________________________ 66

3.1.5. Biztanleria landuna: ekintzailetza ___________________________________ 69

3.2. LAN ERREPRODUKTIBOA_____________________________________________ 72

3.2.1. Erantzukidetasuna eta denboraren erabilera berriak ____________________ 72

3.2.2. Bateragarritasun erantzukidea _____________________________________ 78

4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK ____________________________________ 81

4.1. AUTONOMIA EKONOMIKOA ___________________________________________ 81

4.2. GIZARTE- ETA LAGUNTZA-BALIABIDEAK ________________________________ 89

4.3. TXIROTASUNA ETA GIZARTERATZEA __________________________________ 93

5. OSASUNA _______________________________________________________________ 96

5.1. OSASUN-EGOERA ETA GIZARTE-LAGUNTZA ____________________________ 96

5.2. OSASUN-ARRISKUAK ETA OHITURA OSASUNGARRIAK __________________ 103

5.3. LANEKO OSASUNA _________________________________________________ 107

5.4. UGALKETA-OSASUNA ETA ERABAKIAK HARTZEA _______________________ 109

6. PARTE-HARTZEA________________________________________________________ 114

6.1. PARTE-HARTZEA ERAKUNDE PUBLIKOETAN ___________________________ 114

6.2. PARTE-HARTZEA BESTE ERAGIN-ORGANO BATZUETAN _________________ 118

6.3. GIZARTEAN PARTE HARTZEA ________________________________________ 120

7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA _____________________________________ 130


4

TAULEN AURKIBIDEA 1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ____________________________________________________ 11

1.1. taula Biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _______________________ 11

1.2. taula Biztanleriaren bilakaera sexuaren arabera. EAE, 1998-2015 _____________________________ 12

1.3. taula Biztanleria, adinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _________________________________ 13

1.4. taula Biztanleria, adin-taldearen, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE, 2015 __________ 14

1.5. taula Bizi-itxaropenaren bilakaera (urteak) jaiotzean, sexuaren arabera. EAE, 2005-2015 __________ 14

1.6. taula EAEn erroldatutako pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ______________ 15

1.7. taula Atzerriko biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ________________ 15

1.8. taula Atzerriko biztanleriaren bilakaera, sexuaren arabera. 2003-2015 _________________________ 16

1.9. taula EAEn erroldatutako atzerriko pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. 2015 ____________ 17

1.10. taula Atzerritar biztanleria, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________ 17

1.11. taula Biztanleriaren proiekzioa, sexuaren arabera. EAE, 2029 ________________________________ 18

1.12. taula Ezkontza-kopuruaren eta ezkontza-tasaren bilakaera. EAE, 1975-2015 ____________________ 19

1.13. taula Ezkontzak, ezkontzaren bizileku-probintziaren eta ezkontzeko moduaren arabera. EAE 2015* __ 20

1.14. taula Ezkondutako pertsonen artean emakumeen portzentajearen bilakaera adin-multzoari erreparatuta

EAEn. 1995-2015 ______________________________________________________________ 20

1.15. taula EAEko sexu bereko pertsonen arteko ezkontzen bilakaera, lurralde historikoaren arabera. 2005 -

2015 ________________________________________________________________________ 21

1.16. taula Deuseztasun-, dibortzio- eta banantze-epaien bilakaera. EAE, 2006-2015 __________________ 21

1.17. taula Banantze eta dibortzioak, mantenu-pentsioa ordaintzen duen ezkontidearen arabera EAE, 2015 22

1.18. taula Banantze eta dibortzioak, jagoletza esleituta duen ezkontidearen arabera. EAE, 2013 - 2015 ___ 22

1.19. taula Jaiotza-tasaren bilakaera 1.000 biztanleko. EAE, Espainia eta Europarekin alderaketa. 1975-2015 _ 23

1.20. taula EAEn bizi diren amen jaiotzen bilakaera, amaren adinaren arabera. 1975-2015 ______________ 24

1.21. taula Amatasunaren batez besteko adinaren bilakaera, EAEn eta Estatuan. 1975-2015 ____________ 24

1.22. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren egoera zibilaren arabera. EAE, 1975 - 2015 __________ 25

1.23. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren eta aitaren nazionalitatearen arabera. 2015 __________ 25

1.24. taula Heriotzak, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ________________________ 26

1.25. taula Heriotza-tasa sexuaren eta adin-multzoaren arabera, 95 urte edo gehiagoko adinera arte. EAE, 2015 26

1.26. taula Urtebetetik beherako adin txikikoen heriotzak sexuaren arabera EAE, 1986 - 2015 ___________ 27

1.27. taula Heriotzak, heriotza-kausaren eta sexuaren arabera. EAE, 2014 __________________________ 28

1.28. taula EAEn bizi ziren pertsona atzerritarren heriotzak 2014an ________________________________ 29

2. HEZKUNTZA __________________________________________________________________ 30

2.1. taula Araututako irakaskuntzako ikasleak, mailaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea __ 31

2.2. taula Eskolatze-tasa gordina, sexuaren arabera. EAE 1998/1999-2014/2015 alderaketa ____________ 32

2.3. taula Ikasle errepikatzaileen portzentajea, mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014/2015 ikasturtea _ 32

2.4. taula Egokitasun-tasa EAEko unibertsitatez aparteko araubide orokorreko irakaskuntzetan matrikulatutako

ikasleen adin adierazgarrietan adinaren, sexuaren eta epealdiaren arabera __________________ 33

2.5. taula 18 eta 24 urte bitarteko biztanleen eskola-uzte goiztiarreko tasa. Europa, Espainia. EAE, 2014/2015 _ 33

2.6. taula EAEko 10 urte eta gehiagoko biztanleria ikasketa-mailaren eta adinaren arabera, sexuari

erreparatuta. 2015 ______________________________________________________________ 34

2.7. taula. Erdi Mailako Lanbide Heziketako ikasleak, lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015

ikasturtea _____________________________________________________________________ 36

2.8. taula Goi-mailako lanbide-heziketako ikasleak lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015

ikasturtea _____________________________________________________________________ 37

2.9. taula Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak eta gaindituen portzentajeak, sexuaren

eta Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2015 ________________________________________ 38

2.10. taula Unibertsitateko ikasketetan matrikulatutako ikasleak, ezagutza-arloaren eta sexuaren arabera. EAE

2014/2015 ikasturtea ____________________________________________________________ 39

2.11. taula EAEn graduetan matrikulatutako pertsonak, sexuaren arabera. 2014-2015 ikasturtea __________ 39

2.12. taula Matrikulatuen artean % 75 baino gehiago emakumeak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea _ 42

2.13. taula Matrikulatuen artean % 75 baino gehiago gizonak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea _____ 42

2.14. taula EAEn gainditutako doktoretza-tesiak, adinaren eta sexuaren arabera. 2014. urtea _____________ 43


5

2.15. taula Araubide bereziko ikaskuntzan matrikulatutako ikasleak, modalitatearen eta sexuaren arabera. EAE

2014/2015 ikasturtea ____________________________________________________________ 44

2.16. taula HHn matrikulatutako ikasleen bilakaera sexuaren arabera. EAE 2000/2001 eta 2014/2015 ikasturteak _ 45

2.17. taula Nagusiki langabetuei zuzendutako ekintzetan prestatutako pertsonak (327/2003 Dekretua). 2015 _ 46

2.18. taula Nagusiki lanean ziren pertsonei zuzendutako prestakuntzan parte hartu duten pertsonak 2015ean

Hobetuz ______________________________________________________________________ 47

2.19. taula Batez ere lanean diren pertsonei zuzendutako prestakuntza-ekintzetan parte hartu duten pertsonak,

sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________ 47

2.20. taula Enpresetako prestakuntza-ekimenetan prestatutako parte-hartzaileak, sexuaren eta lurralde

historikoaren arabera. 2014/2015 __________________________________________________ 47

2.21. taula Banako prestakuntza-baimen amaituen bilakaera (BPB), sexuaren arabera. EAE, 2007-2015 ____ 48

2.22. taula Etengabeko prestakuntzan parte hartu duten 25 eta 64 urte bitarteko pertsonen ehunekoa, sexuaren

arabera. EAEn eta Estatuan, guztira. 2013-2015 _______________________________________ 48

2.23. taula. Partaidetza enpresaren prestakuntzan eta lanpostuak prestakuntzarekin duen egokitasun-maila. 2015 49

3. LANA _______________________________________________________________________ 50

3.1. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE,

1991-2015 ____________________________________________________________________ 51

3.2. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE,

2015 _________________________________________________________________________ 52

3.3. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta

sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________ 52

3.4. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasaren bilakaera, sexuaren eta epealdiaren arabera.

EAE, 1990-2015 ________________________________________________________________ 52

3.5. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _ 53

3.6. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren

arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________________ 53

3.7. taula 16 eta 64 urte bitarteko enplegu-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 _________ 54

3.8. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren langabezia-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera.

EAE, 1990-2015 ________________________________________________________________ 55

3.9. taula EAEko 16 urteko eta gehiagoko biztanleen jarduera, enplegu, eta langabezia-tasa, Lurralde

Historikoaren eta sexuaren arabera. 2015 ____________________________________________ 56

3.10. taula 16 eta 74 urte arteko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 ________ 57

3.11. taula 16 eta 74 urte bitarteko iraupen luzeko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 58

3.12. taula Gizarte Segurantzako afiliazioan altan dauden langileak, sexuaren eta adinaren arabera. EAE.

Urteko batez bestekoa, 2015. _____________________________________________________ 59

3.13. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2014-2015 urteetako

alderaketa. ____________________________________________________________________ 60

3.14. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta adin-taldearen arabera. EAE, 2015 ________________ 60

3.15. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta prestakuntza-mailaren arabera. EAE, 2015 _________ 61

3.16. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta langabezia-iraupenaren arabera. EAE, 2015 ________ 61

3.17. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleria landuna (milaka) sektorearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015 62

3.18. taula Lanean diren emakumeen bilakaera (%) EAEko sektoreen okupazio osoan 1995 - 2015 ________ 62

3.19. taula Biztanleria landuna, jarduera-adarraren eta sexuaren arabera. Milaka. EAE, 2015 _____________ 63

3.20. taula Biztanleria landuna, milaka, enplegu-multzo handiaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 _______ 64

3.21. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten jarduera-adarrak, sexuaren arabera EAE _______ 64

3.22. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten enpleguak, sexuaren arabera EAE ____________ 65

3.23. taula Araubide Orokorrean afiliatutako biztanleria Etxeko enplegatuen berezia sexuaren, nazionalitatearen

eta Lurralde Historikoaren arabera EAE, 2015 ________________________________________ 66

3.24. taula 16-64 urteko soldatapeko landunak, sexuari erreparatuta, kontratu motaren arabera EAE, 2015 __ 66

3.25. taula Kontratu mugagaberik gabeko soldatapeko enplegatuak 16-64 urte bitartean, sexuaren eta adinaren

arabera (%). EAE, 2015 __________________________________________________________ 67

3.26. taula Erregistratutako kontratuak, sexuaren eta kontratu-motaren arabera. EAE, 2014-2015 urteetako

alderaketa ____________________________________________________________________ 67

3.27. taula Biztanleria landuna, lanaldi-motaren eta sexuaren arabera. EAE, 2006 - 2015 _______________ 68

3.28. taula EEE-ek ukitutako langileak, sexuaren arabera EAE 1991-2015 ____________________________ 69

3.29. taula 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, lan-egoeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2015 ___ 70


6

3.30. taula Ekintzailetza Jardueraren Indizea (TEA). EAE. 2011-2015 urteetako alderaketa. ______________ 70

3.31. taula Ekintzailetza-jardueren adierazleak, sexuaren arabera. EAE 2011-2015 urteetako alderaketa. ___ 71

3.32. taula Amatasuneko prestazioak, hartzaileen sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan guztira. 2015 _____ 72

3.33. taula Amatasuneko prestazioen bilakaera, hartzailearen sexuaren arabera. EAE, 2002-2015 _________ 73

3.34. taula Aitatasuneko prestazioak lurralde historikoaren arabera. 2015 ____________________________ 73

3.35. taula Aitatasuneko prestazioen bilakaera. EAE, 2007-2015 ___________________________________ 74

3.36. taula Familia zaintzeko eszedentzien bilakaera, sexuaren eta zaintza motaren arabera. EAE, 2005-2015 __ 75

3.37. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleria, etxeko lanak egiteko maiztasunaren eta sexuaren arabera

(milaka) EAE, 2015 _____________________________________________________________ 76

3.38. taula Biztanleria landuna, etxeko lanak egiten emandako ordu- kopuruaren arabera. EAE, 2015 ______ 76

3.39. taula Biztanleria landunaren 15 urtetik beherako seme-alabak eguneroko zaintzaren arabera, aiten eta

amen portzentajeak. EAE, 2015 ___________________________________________________ 77

3.40. taula Biztanleria landuna, ordutegi motaren, malgutasunaren eta sexuaren arabera (%). 2015 ________ 78

3.41. taula Biztanleria landunaren gogobetetasun-maila, bateratzeari emandako denboraren eta sexuaren

arabera (batez bestekoa). EAE, 2015 _______________________________________________ 79

3.42. taula Biztanleria landuna, zenbait alderdi bateratzeko zailtasunaren eta sexuaren arabera (batez

bestekoa). EAE, 2015 ___________________________________________________________ 79

3.43. taula Biztanleria landuna, bateratzeak alderdi batzuetan sor ditzakeen kalteak kontuan izanda , sexuaren

arabera (batez bestekoa). EAE, 2015 _______________________________________________ 80

3.44. taula Biztanleria landuna lanaldi motaren ezaugarrien eta sexuaren arabera. EAE 2015 (portzentajeak) 80

4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK _________________________________________ 81

4.1. taula EAEko batez besteko errenta pertsonala errenta motari erreparatuta, Lurralde Historikoaren eta

sexuaren arabera (eurotan). 2014 __________________________________________________ 81

4.2. taula EAEko 18 urte eta gehiagoko biztanleria errenta-maila pertsonalari erreparatuz, Lurralde

Historikoaren eta sexuaren arabera (portzentajea). 2014 ________________________________ 82

4.3. taula Emakume eta gizonen urteko batez besteko soldata, Autonomia Erkidegoaren arabera eta 2013.

urtearekiko bilakaeran erreparatuta. ________________________________________________ 84

4.4. taula Emakume eta gizonen batez besteko hileko soldaten bilakaera EBn, sektore-multzo handien arabera.

2002-2014 ____________________________________________________________________ 85

4.5. taula Emakume eta gizonen pentsio kopurua eta batez bestekoa, pentsio motari erreparatuta, EAEn

2015ean. _____________________________________________________________________ 86

4.6. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera kopuruari dagokionez

EAEn. 2005-2015 _______________________________________________________________ 87

4.7. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera batez bestekoari

dagokionez EAEn. 2005-2015 _____________________________________________________ 88

4.8. taula Zenbateko-tarteak pentsio motaren arabera EAE, 2015 _________________________________ 88

4.9. taula Pertsona nagusientzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%) sexuaren arabera. EAE,

2014 _________________________________________________________________________ 89

4.10. taula Desgaitasuna duten pertsonentzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%), sexuaren

arabera. EAE, 2014 _____________________________________________________________ 90

4.11. taula Laguntzen (DSBE) titular kopurua eta Etxebizitzarako eta Guraso Bakarreko prestazio

osagarrietakoa. EAE, 2014-2015 ___________________________________________________ 91

4.12. taula Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren titularren ezaugarriak EAE, 2015 _____________________ 92

4.13. taula 1-16 urteko biztanleak, eskola-integrazioko arazoei erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2006-2014 _ 93

4.14. taula 6-16 urteko biztanleak, eskola-arazo larriei erreparatuta, sexuaren arabera. 2006-2014 ________ 93

4.15. taula Laneratze-arazo bereziak. EAE, 2006-2014 __________________________________________ 94

4.16. taula Mugapen edota mendekotasun bereziko egoerak. EAE, 2006-2014 _______________________ 94

4.17. taula Egungo etxekoen unitatetik independizatu nahi duten eta, arrazoi ekonomikoak tarteko, ezin duten

biztanleak. 2006-2014 ___________________________________________________________ 94

4.18. taula Gizarte zerbitzu publikoetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014 ___________________________ 95

4.19. taula Zerbitzu asoziatiboetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014 _______________________________ 95

4.20. taula Babes ekonomikorako EAEko sistemaren laguntzak eskatu dituzten pertsonak dauden etxeak, 2006 - 2014. 95


7

5. OSASUNA ___________________________________________________________________ 96

5.1. taula Biztanleria, osasun orokorraren pertzepzioari erreparatuta, sexuaren arabera (milakoetan). EAE, 2014 96

5.2. taula Gaixotasun edo osasun-arazo kronikoren bat hautematen duen biztanleria, sexuaren arabera. 15 urte

eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _____________________________________ 97

5.3. taula Azken 12 hilabetetan gertatutako istripuak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria

(milakoetan). EAE, 2014 _________________________________________________________ 97

5.4. taula Ohiko jarduera murriztea min edo sintomen ondorioz azken 2 astetan sexuaren arabera. 15 urte eta

gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________ 97

5.5. taula Egunerokotasuneko jarduerak egiteko mugapenak azken 6 hilabeteetan, sexuaren arabera. 15 urte

eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _____________________________________ 98

5.6. taula Egunerokotasuneko oinarrizko jardueraren bat egiteko zailtasun-maila handiena, sexuaren arabera.

65 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _______________________________ 98

5.7. taula Azken 2 astetan kontsumitutako sendagai motak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko

biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _________________________________________________ 99

5.8. taula Gripearen aurkako txertoa azken kanpainan, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko biztanleria

(milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________________ 101

5.9. taula Premia izatekotan laguntza emateko pertsona kopurua, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko

biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________ 101

5.10. taula Gertatzen zaionaren inguruan kezkatzen diren beste pertsonen interes-maila, sexuaren arabera. 15

urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________ 102

5.11. taula Pertsona larrien gorputz-masaren indizea, sexuaren arabera. 18 urte eta gehiagoko biztanleria

(milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________________ 103

5.12. taula Tabako-kontsumoa, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 104

5.13. taula Erretzeari uzteko saiakera kopurua azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera. Egunero erretzen duen

15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ______________________________ 104

5.14. taula Edari alkoholdunen kontsumoa azken 12 hilabetetan, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko

biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 ________________________________________________ 105

5.15. taula Alkohol-kontsumo handiaren maiztasuna azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera. Noizbait alkohola

kontsumitu duen15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 _________________ 105

5.16. taula Pertsona sedentarioak eta ez sedentarioak EAEn (milakoetan eta portzentajea). 2014 ________ 105

5.17. taula Astean joan-etorrietan oinez ibiltzen emandako batez besteko denbora (minutuak) sexuaren arabera

eta ariketa fisikoaren batez besteko denbora (gutxienez astean behin oinez ibili edo ariketa egiten

dutenak). 15 urtetik gorako biztanleria (milakoetan). EAE, 2014 __________________________ 106

5.18. taula Jarduera fisikoa lanean edo jarduera nagusia, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria

landuna, ikaslea edo etxeko lanetan aritzen dena (milakoetan). EAE, 2014 _________________ 106

5.19. taula Baja eragin duten lan-istripuak istripu motari eta larritasunari erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2015_ 107

5.20. taula Gaixotasun profesionalak adin-taldeka, sexuaren arabera. EAE, 2015 _____________________ 108

5.21. taula EAEko Erregistroan jasotako HBE kopurua eta EAEn bizi diren emakumeei egindakoak, 2014 __ 109

5.22. taula HBE egin zuten EAEko emakumeen ezaugarriak. EAE, 2014 ____________________________ 109

5.23. taula EAEn bizi eta HBEa egin duten emakumeen ezaugarriak, jaioterriaren arabera. 2014 _________ 111

5.24. taula HBE egin duten atzerriko emakumeen jaioterria. EAE, 2014 _____________________________ 112

5.25. taula HBE-tasa eta kopuruaren bilakaera. EAE, 1993-2014 __________________________________ 113

6. PARTE-HARTZEA ____________________________________________________________ 114

6.1. taula Eusko Legebiltzarrean emakumeen eta gizonen ehunekoak izan duen bilakaera, legegintzaldika.

1980-2016 ___________________________________________________________________ 114

6.2. taula Eusko Legebiltzarrerako Hauteskundeak, irailak 25. Lehen hautagaiak, sexuaren arabera. 2016 115

6.3. taula Legebiltzarkideak, sexuaren arabera. 2016 __________________________________________ 115

6.4. taula Eusko Jaurlaritzan emakume eta gizon sailburuen ehunekoak izan duen bilakaera. EAE, 2015 __ 116

6.5. taula Batzar Nagusietarako Hauteskundeak EAEn, maiatzak 24. Eserleku hautetsi kopurua, sexuaren

arabera. 2015 _________________________________________________________________ 116

6.6. taula Emakume eta gizon alkateen portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 _______________________ 117

6.7. taula Emakume eta gizon zinegotzien portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 ____________________ 117

6.8. taula Sindikatu nagusietako idazkaritza nagusiak eta batzorde eragileak sexuaren arabera. 2015-2016 118


8

6.9. taula EAEn egoitza duten finantza-erakundeetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren

arabera. 2016 _________________________________________________________________ 119

6.10. taula EAEn egoitza duten IBEX35 indizeko enpresetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak,

sexuaren arabera. 2016 _________________________________________________________ 119

6.11. taula Sozietate edo elkarteetakoa den 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sexuaren arabera, emakumeen

kidegoaren arabera antolatuta, 2014. EAE, 2014 _____________________________________ 121

6.12. taula Borondatezko laguntza eskaintzen duen 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sozietateen, elkarteen

eta sexuaren arabera. EAE, 2014 _________________________________________________ 121

6.13. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (milakoetan),

maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014 ______________________ 123

6.14. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (%), maiztasunaren,

sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014 ___________________________________ 124

6.15. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan), maiztasunaren,

sexuaren eta epealdiaren arabera EAEn, 2004-2014 __________________________________ 125

6.16. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (%), maiztasunaren, sexuaren

eta epealdiaren arabera. EAE, 2014 _______________________________________________ 127

6.17. taula Txapelketetan parte hartu duten eskola-adineko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-

2015 ________________________________________________________________________ 128

6.18. taula Txapelketetan parte hartu duten Unibertsitateko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-

2015 ________________________________________________________________________ 128

6.19. taula Eskola kirolean partaidetza, sexuaren arabera. EAE, 2015 ______________________________ 128

6.20. taula Eskola kirolean partaidetzaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE, 2006-2015 _______________ 129

6.21. taula Eskola kiroleko parte-hartzea kirol-diziplinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015 ____________ 129

7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA __________________________________________ 130

7.1. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, indarkeria-motaren arabera. EAE, 2002-

2015 ________________________________________________________________________ 130

7.2. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, indarkeria motaren arabera. EAE,

2015 ________________________________________________________________________ 131

7.3. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan direnen bilakaera, Lurralde Historikoaren arabera.

EAE, 2002-2015 _______________________________________________________________ 132

7.4. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, Lurralde Historikoaren eta sexuaren

arabera. EAE, 2015 ____________________________________________________________ 132

7.5. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, adinaren arabera (%). EAE, 2015 ______________ 133

7.6. taula Emakumeen aurkako indarkeria erabili duten erasotzaileen banaketa, adinaren arabera. EAE, 2015 _ 133

7.7. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera. EAE, 2015 ______________ 133

7.8. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera (atzerritarrak). EAE, 2015 ___ 134

7.9. taula Emakumeen aurka familia barnean eragindako indarkeriaren ondoriozko biktimizazioak (bikotekideak

eta bikotekide-ohiak eragindakoa izan ezik), erasotzailearekiko harremanaren arabera. EAE, 2015 _ 134

7.10. taula Genero indarkeriak hildako emakume kopuruaren bilakaera. EAEn eta Estatuan guztira. 2002-2015 _ 135

7.11. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, eraildakoak, adinaren arabera (%). EAE 2002 eta 2015

bitartean _____________________________________________________________________ 135

7.12. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, lesioen arabera. EAE, 2015 __________________ 135

7.13. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, arau-hauste motaren arabera.

EAE, 2015 ___________________________________________________________________ 136

7.14. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, segurtasun-neurrien, urruntze-aginduen

eta bestelako neurrien urraketari erreparatuta. Absolutuak eta tasa. EAE, 2011-2015 _________ 136

7.15. taula Bikotekideek edo bikotekide ohiek emakumeen aurka egindako biktimizazioak, erasotzailearekiko

harreman motaren arabera (%). EAE, 2015__________________________________________ 137

7.16. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren eraginez eraildako emakumeak 2002-2015 bitartean, erasotzaile

motaren arabera. EAE, 2015 _____________________________________________________ 137

7.17. taula Babes-aginduak, indarkeria motaren arabera. EAE, 2015 _______________________________ 138

7.18. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimei telefono bidezko arreta emateko zerbitzura (SATEVI)

egindako deiak. Absolutuak. EAE, 2009-2015 ________________________________________ 138

7.19. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, poliziaren babes-neurriaren arabera. EAE, 2009-2015 138

7.20. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta bizkartzaina duten emakumeak, Lurralde

Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015 ____________________________________________ 139


9

7.21. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta lokalizatzeko eskumuturrekoak dituzten

emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE 2011-2015. ___________________________ 139

7.22. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta telefono mugikorra duten emakumeak, Lurralde

Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015 ____________________________________________ 140

7.23. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima diren emakumeentzako laguntza ekonomikoen eskaera,

ebazpen motaren arabera (%). EAE, 2015 __________________________________________ 140


10

AURKEZPENA

EAEn emakumeek eta gizonek bizi duten egoerari buruzko Zifrak 2016

delakoaren bidez, jarraipena ematen zaie emakume eta gizonek gizarteko,

ekonomiako eta politikako zenbait esparrutan bizi duten errealitatearen inguruko

informazio eguneratuena aurkezteko urteko txostenei.

Txosten honen bidez, erantzuna ematen zaie Emakumearen Euskal Erakundea

sortzeko otsailaren 5eko 2/1988 Legearen 4. artikuluari eta Emakume eta Gizonen

Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legeari. Helburua da administrazio publikoei

zenbait adierazle eguneratu eta garrantzitsu ezagutaraztea eta haien eskura jartzea.

Adierazle horiei esker, genero arloko ezberdintasunak hobeto ezagutu nahi dira, bai

eta ezberdintasun horiek kentzera bideratutako estrategiak eta neurriak hartu ere.

Haiek eratzerakoan kontuan hartu dira datu kuantitatibo ofizialak ematen

dituzten informazio-iturri nagusiak, bereziki Euskal Estatistika Erakundeak (EUSTAT)

eta beste estatistika erakunde batzuek (EIN eta Eurostat nagusiki) sortutako

estatistikak erabiliz. Halaber, Eusko Jaurlaritzaren, Estatuko ministerioen eta

Emakunderen sail ezberdinetatik informazioa jaso da. Informazio kuantitatibo hori

deskribapen modura aurkeztu da, ezberdintasunak identifikatuz, testuingurua jarri

gabe eta arrazoiak bilatu gabe.

Zilegi izan den neurrian, emakumeen eta gizonen egoerak denboran zer-nolako

bilakaera izan duen ezagutzea (ezberdintasunak mantendu egiten diren ala murriztu

egin diren, eta zein erritmotan) ahalbidetzeko ikuspegi ebolutiboa gaineratu da,

Datuak 2015ekoak dira eskuragarri dagoen informazioak ahalbidetzen duenean, edo

argitaratutako informazioak adierazten duen azken urtekoak.

Eranskinean erabili diren iturrien zerrenda barneratu da. Iturri horietan, zenbait

kasutan, datu zehatzagoak eskura daitezke hemen aurkezten direnekin alderatuta.


11

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA

EAEko emakume eta gizonen zifrei buruzko txosten hau biztanleriaren datu

orokorrak aurkeztuta abiatzen da, eta jaiotze-tasari, ezkontza-tasari eta heriotza-tasari

buruzko informazioa jasotzen da. Kapitulu horretan txosteneko hurrengo atalak

aztertzeko esparru ezberdinak kokatzeko hasierako testuinguru kuantitatiboa

zehazten da.

1.1. Biztanleriaren datu orokorrak

2015ean, EAEn 1.116.329 emakume bizi dira; alegia, biztanleria osoaren % 51,4.

Erdia baino gehiago (% 52,5), Bizkaian bizi da. Emakumeen proportzio handiagoa

gizonekiko hiru Lurralde Historikoetan ematen da, hiruen artean ezberdintasun urriak

daudelarik.

1.1. taula Biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Araba 321.777 14,8 162.632 50,5 159.145 49,5

Bizkaia 1.141.442 52,5 591.458 51,8 549.984 48,2

Gipuzkoa 709.991 32,7 362.239 51,0 347.752 49,0

EAE 2.173.210 100,0 1.116.329 51,4 1.056.881 48,6 Iturria: Eustat. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleria jaiotza-urtearen arabera, lurralde historikoari eta sexuari erreparatuta. 2015

EAEko biztanleriaren bilakaerari buruzko azterketak erakusten duenez, gizon

eta emakumeen oreka demografikoa egungoaren antzekoa izan da azken

hamarkadan zehar.

Oro har, EAEko biztanlerian emakumeen proportzio handixeago hori mantendu

da aztertutako urte guztietan (1998. urtetik), eta 2012. urtetik erregistratzen den

biztanleria-tasaren jaitsierak antzeko jokaera erakusten du emakume nahiz gizonen

artean, nahiz eta gizonen kasuan zertxobait bizkorragoa izan (% 1,2 gizonen kasuan

eta % 0,5 emakumeen kasuan).


12

1.2. taula Biztanleriaren bilakaera sexuaren arabera. EAE, 1998-2015

URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

1998 2.098.628 1.071.713 51,1 1.026.915 48,9

1999 2.100.441 1.072.295 51,1 1.028.146 48,9

2000 2.098.596 1.071.945 51,1 1.026.651 48,9

2001 2.101.478 1.073.086 51,1 1.028.392 48,9

2002 2.108.281 1.076.072 51,0 1.032.209 49,0

2003 2.112.204 1.077.878 51,0 1.034.326 49,0

2004 2.115.279 1.079.416 51,0 1.035.863 49,0

2005 2.124.846 1.084.321 51,0 1.040.525 49,0

2006 2.133.684 1.089.835 51,1 1.043.849 48,9

2007 2.141.860 1.095.065 51,1 1.046.795 48,9

2008 2.157.112 1.101.962 51,1 1.055.150 48,9

2009 2.172.175 1.109.763 51,1 1.062.412 48,9

2010 2.178.339 1.113.631 51,1 1.064.708 48,9

2011 2.184.606 1.117.734 51,2 1.066.872 48,8

2012 2.193.093 1.122.655 51,2 1.070.438 48,8

2013 2.191.682 1.122.936 51,2 1.068.746 48,8

2014 2.188.985 1.122.616 51,3 1.066.369 48,7

2015 2.173.210 1.116.329 51,4 1.056.881 48,6

Iturria: EIN. Udal-errolda eta eguneratzea EIN erakundearen datuekin

Emakumeen eta gizonen oreka demografikoari dagokionez, aldakortasuna handi

samarra da adinaren arabera. Gizonak baino emakume gutxiago dago beheko adin-

tarteetan, nahiz eta alde hori inoiz ez den ehuneko bi puntu baino handiagoa. Haatik,

50 urtetik aurrera joera hori irauli egiten da, eta emakumeen kopuruak gizonena

gainditzen du adinean gora joan ahala.

65. urteko adinera arte emakumeek biztanleria osoaren gainean duten garrantzi

erlatiboa mugatua da; baina adin horretatik aurrera aldea areagotu egiten da, izan ere,

emakumeen bizi-luzetasun handiagoa nabaritu egiten da. Horrela, EAEn 85 urtetik

gorako 50.111 emakume bizi dira, hots, adin-tarte horretako biztanleria osoaren % 70.


13

1.3. taula Biztanleria, adinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 2.189.257 1.123.332 51,3 1.065.925 48,69

0-4 102.237 49.809 48,7 52.428 51,3

5-9 105.971 51.283 48,4 54.688 51,6

10-14 98.620 47.979 48,6 50.641 51,3

15-19 89.048 43.067 48,4 45.981 51,6

20-24 90.323 44.144 48,9 46.179 51,1

25-29 108.752 53.984 49,6 54.768 50,4

30-34 140.095 68.978 49,2 71.117 50,8

35-39 179.023 87.671 49,0 91.352 51,0

40-44 180.227 88.125 48,9 92.102 51,1

45-49 173.689 86.248 49,7 87.441 50,3

50-54 169.154 86.037 50,9 83.117 49,1

55-59 155.713 79.758 51,2 75.955 48,8

60-64 133.896 69.197 51,7 64.699 48,3

65-69 127.878 67.212 52,6 60.666 47,4

70-74 101.594 54.888 54,0 46.706 46,0

75-79 82.330 47.080 57,2 35.250 42,8

80-84 78.844 47.761 60,6 31.083 39,4

85-89 47.721 31.781 66,6 15.940 33,4

90-94 19.398 14.439 74,4 4.959 25,6

95-99 4.153 3.395 81,7 758 18,2

100 eta gehiago 591 496 83,9 95 16,1

Iturria: EIN. Udal-errolda

Banaketa hori, emakumeen presentzia baxuago batekin adin-tarte baxuenetan

eta gero eta adin-tarte handiagoetan emakumeen kopuruan igoera adierazgarri

batekin, mantendu egiten da hiru lurraldetan. Edozein kasutan, Gipuzkoaren kasuan

adin-tarte handienetan emakumeen presentzia apur bat handiagoa dela nabarmendu

daiteke.


14

1.4. taula Biztanleria, adin-taldearen, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE, 2015

URTEAK

ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

Guztira

(Abs.) (% E) (% G)

Guztira

(Abs.) (% E) (% G)

Guztira

(Abs.) (% E) (% G)

GUZTIRA 323.648 50,5 49,5 1.148.775 51,7 48,3 716.834 51,1 48,9

0-4 16.851 48,2 51,8 50.960 49,0 51,0 34.426 48,6 51,4

05-09 16.216 48,2 51,8 52.951 48,5 51,5 36.804 48,3 51,7

10-14 14.628 48,8 51,2 49.744 48,5 51,5 34.248 48,8 51,2

15-19 13.165 49,0 51,0 44.819 48,3 51,7 31.064 48,2 51,8

20-24 13.408 49,0 51,0 46.498 48,8 51,2 30.417 48,9 51,1

25-29 16.769 50,0 50,0 57.036 49,9 50,1 34.947 49,1 50,9

30-34 22.340 49,1 50,9 73.501 49,2 50,8 44.254 49,4 50,6

35-39 28.010 48,1 51,9 93.256 49,3 50,7 57.757 48,8 51,2

40-44 27.276 48,3 51,7 94.005 49,4 50,6 58.946 48,4 51,6

45-49 25.957 49,2 50,8 91.707 50,0 50,0 56.025 49,2 50,8

50-54 24.550 50,6 49,4 90.638 51,1 48,9 53.966 50,5 49,5

55-59 22.086 51,1 48,9 83.957 51,6 48,4 49.670 50,6 49,4

60-64 19.240 51,0 49,0 70.937 52,0 48,0 43.719 51,5 48,5

65-69 18.360 51,2 48,8 66.693 53,2 46,8 42.825 52,2 47,8

70-74 14.374 51,4 48,6 53.999 54,8 45,2 33.221 53,9 46,1

75-79 11.036 54,2 45,3 44.675 58,2 41,8 26.619 56,7 43,3

80-84 10.127 57,8 42,2 43.843 61,0 39,0 24.874 60,9 39,1

85-89 5.983 65,1 34,9 26.609 66,5 33,5 15.129 67,4 32,6

90-94 2.574 73,3 26,7 10.503 74,5 25,5 6.321 74,8 25,2

95-99 619 79,2 20,8 2.124 81,8 18,2 1.410 82,8 17,2

100 eta gehiago 79 82,3 17,7 320 83,7 16,3 192 84,9 15,1 Iturria: EIN. Udal-errolda

2015. urtean, bizi-itxaropenak atzera egin du apur bat EAEn, hala emakumeen

kasuan nola gizonen kasuan. Atzerapen hori hor badago ere, emakumeen bizi-

itxaropena oso handia da oraindik, 86 urtekoa, mundu osoko handienetakoa

emakumeen bizi-itxaropenari erreparatuta (soilik Japon eta Hong Kongen gainditzen

da zifra hori 2014an, 87 urteko bizi-itxaropen batekin1).

1.5. taula Bizi-itxaropenaren bilakaera (urteak) jaiotzean, sexuaren arabera. EAE, 2005-2015

URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

2005 80,9 84,6 77,2 7,4

2006 81,5 85,0 77,9 7,1

2007 81,4 84,7 77,9 6,8

2008 81,8 85,1 78,4 6,7

2009 82,0 85,3 78,6 6,7

2010 82,5 85,6 79,2 6,4

2011 82,5 85,6 79,2 6,4

2012 82,8 85,9 79,6 6,3

2013 83,2 86,3 79,9 6,4

2014 83,4 86,2 80,4 5,8

2015 83,1 86,0 80,2 5,8 Iturria: EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak

1Mundu Bankuaren datuak (http://datos.bancomundial.org/indicator/SP.DYN.LE00.FE.IN?year_high_desc=true)


15

2015ean, EAEn erroldatutako emakumeen % 68, hots, 836.441 emakume,

Erkidego horretan jaio ziren, eta % 8 (95.199 emakume) ziren Estatutik kanpo

jaiotakoak. Beste autonomia-erkidego batean jaiotako 234.788 emakumeei (% 20)

erreparatuta, emakumeen kopurua eta garrantzi erlatiboa askoz ere handiagoa da

beste Autonomia Erkidego batzuetan jaiotako gizonekin (195.698), alderatuta, eta alde

hori EAEn emakume eta gizonen kopuruan erregistratutako alde osoaren erdia baino

gehiago da (% 62).

1.6. taula EAEn erroldatutako pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b) (Abs.) (% b) (% h) (Abs.) (% b) (% h)

GUZTIRA 2.270.054 100 1.166.428 100 51,38 1.103.626 100 48,62

EAE 1.655.371 72,9 836.441 71,7 50,5 818.930 74,2 49,5

Beste

autonomia-

erkidego bat

430.486 19,0 234.788 20,1 54,5 195.698 17,7 45,5

Estatutik kanpo 184.197 8,1 95.199 8,2 51,7 88.998 8,1 48,3 Iturria: EIN. Udal-errolda

Erroldako datuei erreparatuta, EAEn erroldatutako atzerriko2 biztanleria,

biztanleria osoaren % 6 da 2015ean, hau da, 137.816 pertsona. EAEn bizi diren

atzerriko 68.010 emakumeak modu orekatuan banatzen dira hiru lurraldetan (lurralde

bakoitzean atzerriko biztanleriaren eta tokiko biztanleriaren garrantzi erlatiboari

erreparatuta). Araban atzerriko gizon gehixeago erregistratzen da (Gipuzkoan ere bai,

baina proportzioa ez da oso adierazgarria).

1.7. taula Atzerriko biztanleria, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Araba 26.013 18,9 12.236 47,0 13.777 53,0

Bizkaia 65.255 47,3 32.865 50,4 32.390 49,6

Gipuzkoa 46.548 33,8 22.909 49,2 23.639 50,8

EAE 137.816 100 68.010 49,3 69.806 50,7


EAE immigrazioaren harrera-eremu bilakatu zen 2000. urtetik, gutxi gorabehera.

EAEn bizi diren emakume atzerritar kopuru handiena 2012. urtean erregistratzen da,

guztira 73.746 emakume atzerritar erroldatuta. Data horretatik aurrera, biztanleria

horrek behera egin du, 5.736 emakume gutxiago (eta 8.342 gizon gutxiago).

2Atzerriko pertsonaren kontzeptua eta atzerrian jaiotako pertsonaren kontzeptua ez dira gauza bera. Horrek azaltzen du

1.6 eta 1.7 tauletan dagoen aldea.


16

1.8. taula Atzerriko biztanleriaren bilakaera, sexuaren arabera. 2003-2015


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2003 49.231 23.917 48,6 25.314 51,4

2004 59.166 28.787 48,7 30.379 51,3

2005 72.894 35.511 48,7 37.383 51,3

2006 85.542 42.048 49,2 43.494 50,8

2007 98.524 48.708 49,4 49.816 50,6

2008 117.337 56.978 48,6 60.359 51,4

2009 132.865 63.974 48,1 68.891 51,9

2010 139.369 67.469 48,4 71.900 51,6

2011 145.256 70.567 48,6 74.689 51,4

2012 151.894 73.746 48,6 78.148 51,4

2013 148.877 72.912 49,0 75.965 51,0

2014 141.316 69.692 49,3 71.624 50,7

2015 137.816 68.010 49,4 69.806 50,7


Atzerritarren artean gizonezko kopuruak modu nabariagoan egin duenez behera,

2015ean EAEn erroldatutako emakume eta gizon atzerritarren artean oreka nabaria

da, soilik 1.796 pertsonako ezberdintasunarekin.

Atzerriko pertsona horien jatorrian erreparatuz, nabarmendu behar da horien

garrantzia hiru eskualdetan lekutzen dela nagusiki: % 30,8 Europar Batasunetik

etorritakoak dira; % 24,3 Hego Amerikatik etorriak; eta % 23,8 Afrikako herrialdetatik

etorriak dira.

Emakume atzerritarrak Hego Amerikatik eta Europar Batasunetik etorriak dira

gehienak (bi kasuetan guztiaren % 29), ondoren, alde handiarekin, Afrikan jatorria

duten emakumeak daude (% 17) eta Erdialdeko Amerika eta Karibekoak (% 13).

Aurreko hamarkadaren hastapenaz geroztik EAEn finkatu den migrazioan alde nabaria

dago sexuaren arabera, jatorriari erreparatuta: horrela, Erdialdeko Amerikatik eta

Karibetik etorritakoen artean gehienak emakumeak dira, eta baita Hego Amerika eta

Ipar Amerikatik etorritakoen artean ere; Afrika eta Asiatik etorritakoen artean ordea,

emakumeak gutxiengoa dira.


17

1.9. taula EAEn erroldatutako atzerriko pertsonak, jaiolekuaren eta sexuaren arabera. 2015

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea

G-E (Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

ATZERRITARRAK

GUZTIRA 137.816 100 68.010 49,3 69.806 50,7 1,4

Europar Batasuna 42.440 30,8 19.997 47,1 22.443 52,9 5,8

Erkidegoan ez

dauden Europako

herrialdeak

4.509 3,3 2.637 58,5 1.872 41,5 -17,0

Afrikako herrialdeak 32.810 23,8 11.584 35,3 21.226 64,7 29,4

Erdialdeko Amerika

eta Karibea 11.618 8,4 8.528 73,4 3.090 26,6 -46,8

Ipar Amerika 1.569 1,1 954 60,8 615 39,2 -21,6

Hego Amerika 33.434 24,3 20.018 59,9 13.416 40,1 -19,8

Asiako herrialdeak 11.290 8,2 4.242 37,6 7.048 62,4 24,8

Ozeaniako

herrialdeak 146 0,1 50 34,2 96 65,7 31,5


EAEn erroldatutako atzerritar gehienek 25 eta 44 urte bitartean dituzte.

Emakume atzerritar gehienak (% 72,3) 20-55 urte bitartekoak dira, eta % 53 dira 25-44

urtekoak.

1.10. taula Atzerritar biztanleria, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 137.816 100 68.010 49,4 69.806 50,6

0-4 9.282 6,7 4.516 48,6 4.766 51,4

04-09 6.273 4,5 3.016 48,1 3.257 51,9

10-14 5.915 4,3 2.880 48,7 3.035 51,3

15-19 7.069 5,1 3.287 46,5 3.782 53,5

20-24 10.451 7,6 5.173 49,5 5.278 50,5

25-29 17.372 12,6 9.274 53,4 8.098 46,6

30-34 21.444 15,6 10.789 50,3 10.655 49,7

35-39 19.851 14,4 9.349 47,1 10.502 52,9

40-44 14.412 10,5 6.628 46,0 7.784 54,0

45-49 10.046 7,3 4.682 46,6 5.364 53,4

50-54 6.427 4,7 3.297 51,3 3.130 48,7

55-59 4.081 3,0 2.135 52,3 1.946 47,7

60-64 2.305 1,7 1.265 54,9 1.040 45,1

65-69 1.258 0,9 743 59,1 515 40,9

70-74 718 0,5 414 57,7 304 42,3

75-79 438 0,3 255 58,2 183 41,8

80-84 280 0,2 179 63,9 101 36,1

85-89 125 0,1 75 60,0 50 40,0

90-94 47 0,0 35 74,5 12 25,5

95-99 20 0,0 17 85,0 3 15,0

100 eta gehiago 2 0,0 1 50,0 1 50,0 Iturria: EIN. Udal-errolda


18

Etorkizunari begira, EIN erakundeak biztanleriaren gainean egindako proiekzioak

2029. urtera arte iristen dira, eta EAEn data horretan ere emakumeen presentzia apur

bat handiagoa mantentzen dela ikus daiteke. Zenbaki absolutuetan emanda,

proiekzioak islatzen duenez, 2015. urtean baino 48.851 emakume gutxiago egongo

lirateke, eta 80 urtetik gora emakumeen kopurua areagotu egiten da, 97.872

emakumetik (% 9) 127.713 (% 12) emakumera, proiekzio horren arabera.

1.11. taula Biztanleriaren proiekzioa, sexuaren arabera. EAE, 2029


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 2.056.975 1.067.788 51,9 989.187 48,1

0-4 62.928 30.473 48,4 32.455 51,6

5-9 69.944 33.855 48,4 36.089 51,6

10-14 83.257 40.232 48,3 43.024 51,7

15-19 104.789 50.761 48,4 54.029 51,6

20-24 110.352 53.922 48,9 56.430 51,1

25-29 102.271 50.477 49,4 51.794 50,6

30-34 92.117 45.928 49,9 46.189 50,1

35-39 93.162 47.125 50,6 46.038 49,4

40-44 107.441 54.661 50,9 52.780 49,1

45-49 137.126 69.370 50,6 67.757 49,4

50-54 170.581 85.568 50,2 85.013 49,8

55-59 166.024 83.423 50,2 82.601 49,8

60-64 160.656 82.421 51,3 78.234 48,7

65-69 150.111 79.477 52,9 70.634 47,1

70-74 131.221 70.828 54,0 60.393 46,0

75-79 111.190 61.557 55,4 49.634 44,6

80-84 94.781 55.016 58,0 39.764 42,0

85-89 57.413 35.819 62,4 21.594 37,6

90-94 33.752 23.344 69,2 10.408 30,8

95-99 14.829 11.038 74,4 3.791 25,6

100 eta gehiago 3.031 2.496 82,3 536 17,7 Iturria: EIN


19

1.2. Ezkontzak

EAEn ezkontza kopuruaren bilakaerak beheranzko joera orokorrarekin jarraitzen

du aztertutako urte guztietan (1975. urtetik), gorakada batzuekin. 2014an izandako

hazkunde arinak (eta 2015eko behin-behineko datuen arabera, mantendu egiten dena)

ez du ekiditen, ordea, kopuruak behera egitea oro har, 1975ean erregistratutako

ezkontza kopuruaren erditik behera zenbatzeraino.

Ezkontzen kopuru absolutuarekin batera, ezkontza-tasak ere behera egin du.

2015ean ezkontza-tasa mila biztanleko % 40koa zen 40 urte atzerago erregistratutako

tasarekin alderatuta.

1.12. taula Ezkontza-kopuruaren eta ezkontza-tasaren bilakaera. EAE, 1975-2015

URTEAK EZKONTZAK

(Abs.)

TASA

‰

1975 17.336 8,4

1980 12.314 5,8

1985 9.436 4,4

1990 9.729 4,6

1995 9.587 4,6

2000 10.510 5,1

2005 9.575 4,5

2010 8.377 3,9

2011 8.081 3,7

2012 7.729 3,5

2013 7.303 3,3

2014 7.312 3,4

2015* 7.421 3,4 Iturria: EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika

Oharra: (*) Behin-behineko tasak.

Ezkontzak bizileku-lurraldearen arabera aztertuz ikus daitekeenez, ia erdia (%49)

Bizkaian izan dira. Horiek ospatzeko moduari dagokionez, ezkontza zibilak lehenesten

dira argiro oraindik (% 78,5). Portzentajeetan erreparatuz, Bizkaia da elkartze zibilak

maiztasun handienarekin ospatzen dituen Lurralde Historikoa, Araba da ezkontza

katolikoen portzentaje handiena agertzen duena eta Gipuzkoa da beste erlijio

batzuetako elkartze gehien ospatzen dituen lurraldea, nahiz eta azken era horretako

ezkontzak gutxiengoa izan.


20

1.13. taula Ezkontzak, ezkontzaren bizileku-probintziaren eta ezkontzeko moduaren arabera. EAE 2015*

GUZTIRA KATOLIKOA ZIBILA

BESTE ERLIJIO

BAT

EZ DAGO

JASOTA

(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

EAE 7.421 100 1.542 20,8 5.823 78,5 19 0,2 37 0,5

Araba 1.215 16,4 272 22,4 926 76,2 3 0,2 14 1,2

Bizkaia 3.671 49,5 728 19,8 2.929 79,8 4 0,1 10 0,3

Gipuzkoa 2.535 34,1 542 21,4 1.968 77,6 12 0,5 13 0,51 Iturria: EUSTAT

Oharra: (*) behin-behineko datuak

Ezkontzen diren pertsonen adinari dagokionez, eta 2015. urteko batez besteko

adinari buruzko datuak argitaratu ez direnez, urte jakin batean ezkondutako pertsonen

adin-multzo bakoitzean emakumeen portzentajeak aztertzen dira, horien bilakaera

batekin 1995. urtetik aurrera begiratuz.

Adin txikiagoetan ezkontzen diren pertsona gehienak emakumeak dira, eta 55

urtetik gorako multzoetan gutxiengoa dira, argi eta garbi. 2015eko egoera erreferentzia

modura hartuta ikus daitekeenez, ezkondu diren emakumeen % 55ek 35 urte baino

gutxiago zituen. Gizonen artean, % 42,5 sartzen zen adin-tarte horretan.

1.14. taula Ezkondutako pertsonen artean emakumeen portzentajearen bilakaera adin-multzoari erreparatuta EAEn. 1995-2015

<=143 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 >=60

1995 100,0 82,0 73,0 55,8 38,7 35,8 34,8 33,1 39,8 32,9 31,0

2000 100,0 71,8 75,2 58,7 40,6 39,1 38,3 36,0 32,7 31,5 26,3

2005 73,9 73,6 60,3 45,7 39,5 39,6 42,2 36,0 29,9 22,1

2010 84,0 69,0 62,9 49,7 42,6 41,0 41,8 41,2 35,8 29,2

2015 92,3 71,7 64,6 52,1 45,2 43,8 45,4 45,5 36,8 30,3

Iturria: EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika

Oharra: Homosexualen arteko ezkontzak ez dira zenbatu

2015. urtean, 147 elkartze gertatu dira sexu bereko pertsonen artean, aurreko

urtean baino 20 gehiago. Igoera Bizkaia eta Gipuzkoan gertatu da bereziki. Elkartze

horietatik 92 emakumeen artekoak izan dira (guztiaren % 63).

33 eta 2 pertsona (neskatoak) ezkondu dira 1995. eta 2000. urteetan 14 urte edo gutxiagorekin, eta 2009. urtetik ez da

15 urtetik beherako beste ezkontzarik erregistratu.


21

1.15. taula EAEko sexu bereko pertsonen arteko ezkontzen bilakaera, lurralde historikoaren arabera. 2005 - 2015

URTEAK ARABA BIZKAIA GIPUZKOA EAE-TIK

KANPO GUZTIRA

2005 9 34 26 5 74

2006 13 84 63 9 169

2007 13 43 38 7 101

2008 10 66 37 6 119

2009 12 60 46 10 128

2010 18 68 46 10 142

2011 23 69 44 14 150

2012 12 70 60 6 148

2013 17 62 36 11 126

2014 25 63 39 0 127

2015 18 71 50 8 147 Iturria: EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika, 2014ko datuak, EIN erakundeak argitaratutako datuak erabiliz kalkulatuta.

Ezkontza-hausturei dagokienez (deuseztasunak, dibortzioak eta banantzeak),

2006ko bilakaera-testuinguru bera antzematen da, deuseztasun-, dibortzio- eta

banantze-epaiek beheranzko joera izaten jarraitzen dute, nahiz eta 2014. urtean

gorakada txiki bat erregistratzen den. Dibortzioa da haustura-formula ohikoena, eta

azken urteetan ere nagusitu egiten dira, gorantz eginez gainera (2015ean haustura

guztien % 96). Igoera horrekin batera, aldi berean, banantze kopuruak behera egin du,

izan ere, deuseztasunei dagokienez, maila sinbolikoan mantentzen dira aztertutako

epealdi osoan zehar.

1.16. taula Deuseztasun-, dibortzio- eta banantze-epaien bilakaera. EAE, 2006-2015

URTEAK GUZTIRA

(Abs.)

DEUSEZTASUNAK

(%)

BANANTZEAK

(%)

DIBORTZIOAK

(%)

2006 5.742 0,1 10,9 89,0

2007 5.333 0,1 7,1 92,8

2008 4.531 0,1 6,7 93,2

2009 4.156 0,0 6,3 93,7

2010 4.224 0,1 6,1 93,8

2011 4.348 0,0 5,4 94,6

2012 4.100 0,2 5,9 93,9

2013 3.757 0,0 4,8 95,2

2014 4.081 0,1 4,8 95,1

2015 4.032 0,1 3,9 96,0 Iturria: EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika


22

Banantze- eta dibortzio-epaiek ezkontzan jaiotako seme-alabentzat mantenu-

pentsioa ordaintzeko beharra jasotzen dute. 2015. urtean ez zen mantenu-pentsiorik

ordaindu behar kasuen % 41ean (sexu ezberdineko pertsonen elkartzeak desegitearen

barnean). Halakorik zegoenean, ohikoena ordainketa gurasoei esleitu izana da

(kasuen % 41ean). Baterako ordainketa kasu guztien % 13an esleitu da (% 3ko igoera

2013. urtearekin alderatuz).

1.17. taula Banantze eta dibortzioak, mantenu-pentsioa ordaintzen duen ezkontidearen arabera EAE, 2015

GUZTIRA* AMAK AITAK BIAK EZ DA EGOKIA*

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Banantzeak 157 1 0,6 61 38,9 25 15,9 70 44,6

Dibortzioak 3.853 115 3,0 1.612 41,8 534 13,9 1.591 41,3 Iturria: EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika

*Oharra: Ez dagokio/Ez dago jasota Guztizko zenbait emaitza ez datoz bat aurkeztutako banakatzearekin osorik, baina horiek dira

estatistika ofizialean aurkeztutako zifrak. Dibortzioen kasuan, taula batzuetan «beste batzuk» kontzeptua barneratzen da.

Dibortzio-epaietan seme-alaben zaintzaren esleipenaren bilakaeran erreparatzen

badugu (banantzeak oso portzentaje urria osatzen dute hausturetan, eta horien

portaera erratikoagoa da), badirudi amen eta aiten aldetik esleitze partekatu baterako

joera bat dagoela, eta era berean badirudi murriztu egiten dela pixkanaka zaintza

amari esleitzeko joera ere (nahiz eta oraindik hori den maizen ematen den aukera), eta

zaintza soilik aitaren eskuetan utzitako kasuak oso gutxi dira (sexu ezberdineko

pertsonen arteko elkartzeei dagozkien datuak).

1.18. taula Banantze eta dibortzioak, jagoletza esleituta duen ezkontidearen arabera. EAE, 2013 - 2015

GUZTIRA* AMAK AITAK BIAK EZ DA EGOKIA*

(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Banantzeak

2013 183 70 38,3 7 3,8 16 8,7 89 48,6

2014 195 57 29,2 4 2,1 36 18,5 99 50,8

2015 157 56 35,7 0 0,0 20 12,7 81 51,6

Dibortzioak

2013 3.553 1.452 40,9 91 2,6 327 9,2 1.677 47,2

2014 3.853 1.490 38,7 115 3,0 489 12,7 1.744 45,3

2015 3.853 1.430 37,1 99 2,6 535 13,9 1.785 46,3

Iturria: EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika

*Oharra: Ez dagokio/Ez dago jasota Guztizko zenbait emaitza ez datoz bat aurkeztutako banakatzearekin osorik. Dibortzioen kasuan,

«beste batzuk» kontzeptua barneratzen da taula batzuetan, 2013an 6 pertsona egonik zaintza esleituta; 14 pertsona 2014an eta 5

pertsona 2015ean.


23

1.3. Jaiotza-tasa

Jaiotza-tasa (mila biztanleko jaiotza kopurua) oso maila apaletan mantentzen da

EAEn 2015. urtean ere, nazioarteko rankingean azken postuetan kokatuta.

Hala, 2015ean, tasa horrek 8,7 puntu erakusten zituen. Horrek esanahi du azken

40 urtetan (1975etik) erditik gora egin duela behera. 1985. urtetik jaiotza-tasari

dagokionez ez dira 10 jaiotza gainditzen 1.000 biztanleko. Dena den, zifra apalenak

1990-1995 bitartean erregistratu ziren. Estatuarekin edo Europako batez bestekoarekin

alderatuz gero, bi kasuetan EAEko tasa baxuagoa dela ikus daiteke.

1.19. taula Jaiotza-tasaren bilakaera 1.000 biztanleko. EAE, Espainia eta Europarekin alderaketa. 1975-2015

URTEAK EAE ESTATUA EUROPA

(EB28)

1975 19,1

1980 13,5

1985 9,8

1990 7,8

1995 7,3

2000 8,3

2001 8,5

2002 8,7

2003 9,2 12,8 10,3

2004 9,3 12,8 10,4

2005 9,3 12,8 10,4

2006 9,4 13,1 10,6

2007 9,6 12,8 10,7

2008 9,9 12,9 10,9

2009 9,7 12,8 10,8

2010 9,7 12,9 10,7

2011 9,7 12,7 10,4

2012 9,3 12,6 10,4

2013 8,8 9,1 10,0

2014 8,9 9,1 10,2

2015 8,7 9,0 Iturria: EUSTAT. EAEko jaiotza estatistika, EIN eta EUROSTAT

2015ean, 18.848 jaiotza erregistratu dira EAEn. Zifra horrek erakusten du

mantendu egiten dela 2010. urtetik erregistratzen den beheranzko joera hori (nahiz eta

1995. urtean erregistratu den aztertutako serie historikoan minimoa, 15.345 jaiotzekin).


24

2015ean jaiotako haurtxoen % 73k 30-39 urte bitarteko amak dituzte. Halaber,

nabarmendu behar da urtero 14 urte edo gutxiagoko amak dituzten haurtxoak jaiotzen

direla, nahiz eta 2015. urtean kasu hori oso urria izan.

1.20. taula EAEn bizi diren amen jaiotzen bilakaera, amaren adinaren arabera. 1975-2015 ADINA/ URTEAK

1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Guztira

(Absolutuak) 39.646 28.812 20.970 16.456 15.345 17.316 19.698 21.173 21.155 20.536 19.116 19.378 18.848

<14 urte 9 6 4 2 1 3 2 3 1 6 3 7 2

15-19 urte 1.294 1.480 825 408 213 175 224 263 240 246 236 187 216

20-24 urte 9.601 7.322 3.968 2.130 1.006 842 851 1.035 963 896 786 782 774

25-29 urte 15.060 10.203 8.697 6.384 4.483 3.618 3.528 3.194 3.112 2.894 2.589 2.369 2.513

30-34 urte 8.451 6.467 5.109 5.768 7.085 8.218 8.982 8.998 8.814 8.211 7.442 6.933 7.104

35-39 urte 3.718 2.603 1.889 1.515 2.357 4.010 5.292 6.424 6.786 6.894 6.610 7.182 6.641

40-44 urte 1.399 657 434 237 194 443 791 1.152 1.180 1.318 1.376 1.794 1.471

> 45 urte 114 74 44 12 6 7 28 104 59 71 74 124 127

% bertikalak

<14 urte 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

15-19 urte 3,3 5,1 3,9 2,5 1,4 1 1,1 1,2 1,1 1,2 1,2 1,0 1,1

20-24 urte 24,2 25,4 18,9 12,9 6,5 4,9 4,3 4,9 4,5 4,4 4,1 4,0 4,1

25-29 urte 38 35,4 41,5 38,8 29,2 20,9 17,9 15,1 14,7 14,1 13,5 12,2 13,3

30-34 urte 21,3 22,5 24,4 35,1 46,2 47,4 45,6 42,5 41,7 40 39 35,8 37,7

35-39 urte 9,4 9 9 9,2 15,4 23,2 26,9 30,4 32,1 33,6 34,6 37,1 35,2

40-44 urte 3,5 2,3 2,1 1,4 1,3 2,6 4,1 5,4 5,6 6,4 7,2 9,3 7,8

> 45 urte 0,3 0,3 0,2 0,1 0,0 0,0 0,1 0,5 0,3 0,3 0,4 0,6 0,6 Iturria: EUSTAT. Jaiotza Estatistika

*2014. urtean 15 urtetik beherako amen artean 15 urtekoak sartzen dira

Emakumeak batez beste 32,8 urterekin izaten dira ama lehen aldiz 2015. urtean,

hau da, Estatuko batez bestekoaren (31,9) gainetik mantentzen da zifra hori. Bilakaera

goranzkoa da, motel bada ere. Horrela, 1975. urtetik 4 urte igo da batez besteko hori.

1.21. taula Amatasunaren batez besteko adinaren bilakaera, EAEn eta Estatuan. 1975-2015

ADINA/ URTEAK

1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Guztira

Estatua 28,8 28,2 28,5 28,9 30,0 30,7 30,9 31,2 31,5 31,6 31,7 31,8 31,9

Euskadi 28,8 28,5 29,0 29,7 31,1 32,1 32,4 32,4 32,5 32,5 32,7 32,6 32,8 Iturria: EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak


25

Amen egoera zibilari dagokionez, 2015ean ere ezkonduak nagusitzen dira (amen

% 58,4 ezkonduta zegoen beren seme-alabak jaiotzerako). Haatik, ezkondu gabe ama

izateko joera goranzkoa da aztertutako epealdi osoan zehar. 1975. urtean jaio ziren

39.646 haurtxoetatik soilik 561 izan ziren ama ezkongabeen jaiotzak. 2015. urtean zifra

hori 7.874 haurtxotan kokatzen da, guztira 18.848 jaiotza izan zirelarik.

1.22. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren egoera zibilaren arabera. EAE, 1975 - 2015

URTEAK GUZTIRA

(Abs.)

EZKONDUAK EZKONDU GABEAK*

(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

1975 39.646 39.085 98,6 561 1,4

1980 28.812 27.916 96,9 896 3,1

1985 20.970 19.549 93,2 1.421 6,8

1990 16.456 15.176 92,2 1.280 7,8

1995 15.345 13.806 90,0 1.539 10,0

2000 17.316 14.679 84,8 2.637 15,2

2005 19.698 15.126 76,8 4.572 23,2

2010 21.170 14.230 67,2 6.940 32,8

2011 21.155 13.894 65,7 7.261 34,3

2012 20.533 13.163 64,1 7.370 35,9

2013 19.116 11.862 62,1 7.254 37,9

2014 19.378 11.645 60,1 7.733 39,9

2015 18.848 11.012 58,4 7.874 41,6 Iturria: INE. Biztanleriaren mugimendu naturala eta txostena http://www.ine.es/prodyser/espa_cifras/2016/files/assets/common/downloads/page0012.pdf * Oharra: ezkongabea, alarguna edo dibortziatua.

EAEn izandako jaiotza guztien artean ama atzerritarren portzentajea % 14-15

inguruan mantentzen da 2010. urtetik; dena den, azken urtean portzentaje hori igo egin

da zertxobait. Hala, EAEn bizi diren ama atzerritarrek 2.987 haurtxo izan dituzte

(jaiotza guztien % 15,8).

1.23. taula EAEn bizi diren amen jaiotzak, amaren eta aitaren nazionalitatearen arabera. 2015

URTEAK NAZIONALITATE

GUZTIAK

AMA

ATZERRITARRAK

AMA

ATZERRITARRAK

%

2010 21.170 2.991 14,1

2011 21.155 3.034 14,3

2012 20.533 3.023 14,7

2013 19.116 2.857 14,9

2014 19.378 2.864 14,8

2015 18.848 2.987 15,8 Iturria: INE. Biztanleriaren mugimendu naturala


26

1.4. Heriotza-tasa

Heriotzari dagokionez, 2015ean EAEn erregistratutako emakume eta gizonen

zifra osoa antzekoa da, 10.741 emakume eta 10.762 gizon. Emakumeen heriotza

kopuru urriagoa agertzen duen ezberdintasun hori nabarmenagoa da Araban.

Gipuzkoan, aldiz, kontrakoa gertatzen da, izan ere, gizon baino emakume gehiago hil

dira lurralde horretan.

1.24. taula Heriotzak, lurralde historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (Abs.) (%) (Abs.) (%)

EAE 21.503 10.741 49,9 10.762 50,1

Araba 2.762 1.357 49,1 1.405 50,9

Bizkaia 11.811 5.895 49,9 5.916 50,1

Gipuzkoa 6.903 3.489 50,3 3.441 49,7

Iturria: EUSTAT. EAEko heriotzen estatistika.

Heriotza-tasa handiagoa da gizonen kasuan ia adin-multzo guztietan, baina

adinak gora egin ahala alde hori adierazgarriagoa da, eta bereziki 50 urteko adinetik

aurrera.

1.25. taula Heriotza-tasa sexuaren eta adin-multzoaren arabera, 95 urte edo gehiagoko adinera arte. EAE, 2015


GUZTIRA 9,9 9,6 10,3 0,7

0 urte 2,6 2,8 2,3 -0,5

1 - 4 urte 0,2 0,1 0,2 0,1

5-9 urte 0,1 0,0 1,1 1,1

10-14 urte 0,1 0,1 0,1 0,0

15-19 urte 0,2 0,0 0,3 0,3

20-24 urte 0,2 0,1 0,3 0,2

25-29 urte 0,4 0,2 0,6 0,4

30-34 urte 0,4 0,3 0,5 0,2

35-39 urte 0,6 0,4 0,8 0,4

40-44 urte 0,8 0,7 1,0 0,3

45-49 urte 1,7 1,2 2,2 1,0

50-54 urte 3,0 2,2 3,9 1,7

55-59 urte 4,8 3,4 6,2 2,8

60-64 urte 6,8 4,2 9,6 5,4

65-69 urte 9,5 5,7 13,6 7,9

70-74 urte 14,2 8,2 21,3 13,1

75-79 urte 25,6 17,1 36,9 19,8

80-84 urte 48,3 36,5 66,4 29,9

85 - 89 urte 99,6 83,2 132,3 49,1

90-94 urte 177,6 162,5 220,9 58,4

95 urte eta gehiago 320,0 315,0 341,5 26,5

Iturria: INE. Hilkortasun-adierazleak


27

Txosten honetan aztertutako beste adierazle demografiko bat haurren heriotza-

tasarena da. Adierazle horren arabera, 2015. urtean adin urriko neskato gehiago hil

dira mutikoak baino EAEn. Urtebetetik beherako adin txikikoen heriotzak aztertzen

direnean ikuspegi ebolutibo batetik, guztira heriotzen zifrak pixkanaka beheranzko

joera erakustearekin batera, urtero oszilazio handiak gertatzen direla ikus daiteke.

Aztertutako datuek hartzen dituzten 30 urte horietan erreparatuta, ohikoagoa da

urtebetetik beherako adina duten mutiko gehiago hiltzea neskatoak baino (epealdian

erregistratutako heriotzen %45 dira neskatoak).

1.26. taula Urtebetetik beherako adin txikikoen heriotzak sexuaren arabera EAE, 1986-2015

EAE GIZONAK EMAKUMEAK EMAKUMEAK

/GUZTIRA

1986 204 117 87 42,6

1987 189 117 72 38,1

1988 172 87 85 49,4

1989 129 77 52 40,3

1990 133 77 56 42,1

1991 116 67 49 42,2

1992 109 63 46 42,2

1993 98 61 37 37,8

1994 87 51 36 41,4

1995 87 44 43 49,4

1996 96 53 43 44,8

1997 84 46 38 45,2

1998 99 48 51 51,5

1999 81 48 33 40,7

2000 53 23 30 56,6

2001 60 36 24 40,0

2002 61 33 28 45,9

2003 62 33 29 46,8

2004 79 38 41 51,9

2005 57 36 21 36,8

2006 66 29 37 56,1

2007 88 47 41 46,6

2008 62 32 30 48,4

2009 64 39 25 39,1

2010 55 28 27 49,1

2011 56 17 39 69,6

2012 54 25 29 53,7

2013 42 28 14 33,3

2014 43 20 23 53,5

2015 (p) 51 25 26 51,0 (p) Behin-behineko datuak

Iturria: EUSTAT. EAEko Heriotza estatistika


28

Biztanleria osoa kontuan hartuz, heriotza-kausa ohikoenak aztertzean ikus

daitekeenez, emakumeen kasuan zirkulazio-sistemarekin lotutako gaixotasunak

gailentzen dira eta tumoreak gizonen kasuan. Horiek lehen heriotza-kasu modura

mantentzen dira kasu bakoitzean beste urte batez, eta hala emakumeentzat

(tumoreak) nola gizonentzat (zirkulazio-sistemarekin lotutako gaixotasunak) horiexek

dira bigarren kausa ohikoena.

1.27. taula Heriotzak, heriotza-kausaren eta sexuaren arabera. EAE, 2014 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

Gaixotasun infekziosoak eta parasitoekin lotutakoak 321 175 146

Tumoreak [neoplasiak] 6.360 2.506 3.854

Odoleko eta organo hematopoietikoetako gaixotasunak eta

immunitate-mekanismoari eragiten dioten zenbait asaldura 74 38 36

Gaixotasun endokrinoak, nutrizionalak eta metabolikoak 588 353 235

Buru- eta portaera-nahasmenduak 1.192 802 390

Nerbio-sistemako gaixotasunak 1.291 783 508

Begiko eta begi ataletako gaixotasunak - - -

Belarriko eta mastoide apofisiko gaixotasunak - - -

Zirkulazio-aparatuko gaixotasunak 5.388 2.868 2.520

Arnas aparatuko gaixotasunak 1.868 851 1.017

Digestio-aparatuko gaixotasunak 948 490 458

Larruazaleko eta larruazalpeko ehunetako gaixotasunak 58 34 24

Sistema osteomuskularreko eta ehun konektiboko

gaixotasunak 212 144 68

Aparatu genitourinarioko gaixotasunak 488 251 237

Haurdunaldia, erditzea eta erditze ondoko aroa - - -

Jaiotza inguruko aldian sortutako zenbait gaixotasun 17 7 10

Sortzetiko malformazioak, forma-anormaltasunak eta

anomalia kromosomikoak 50 25 25

Klinikako zein laborategiko sintoma, zeinu eta aurkikuntza

anormalak 591 382 209

Hilkortasunaren kanpo-faktoreak 711 271 440

Gainerako kausak

Iturria: EUSTAT. Heriotzen estatistika.

Datorren hamarkadarako bizi-itxaropenaren luzapena aurreikusten da EAEko

emakumeentzat zein gizonentzat. Proiekzio hauen arabera, emakumeek bizi-

itxaropena 2 urte luzatuko da. Gizonena, aldiz, 2,6 urte. Dena den, aldeak emakumeen

aldekoa izaten jarraituko du.


29

EAEn bizi diren atzerriko nazionalitatea duten biztanleen artean erregistratutako

heriotza kopuruari so ikus daitekeenez, 2014an erregistratutako gizonen heriotza

kopuru handiena ez dator bat erkidegoan bizi diren emakume eta gizon atzerritarren

portzentajearekin, izan ere, emakume atzerritarrak gizonak baino gehixeago dira

(atzerriko populazioaren %50 baino zertxobait gehiago dira hiru lurraldetan). Aitzitik,

badirudi tokiko populazioan ere erregistratzen den gizonen heriotza-handiagoa islatzen

dela.

1.28. taula EAEn bizi ziren pertsona atzerritarren heriotzak 2014an

BIZILEKUA GUZTIRA EMAKUMEAK

(%)

GIZONAK

(%)

GUZTIRA 153 44,4 55,6

Araba 26 50,0 50,0

Bizkaia 76 53,9 46,1

Gipuzkoa 51 27,4 72,6 Iturria: EIN. Hilkortasun-adierazleak


30

2. HEZKUNTZA

Kapitulu honetan emakumeek eta gizonek EAEko hezkuntza-sistemaren barnean

(hartako maila ezberdinetan, nahiz Pertsona Helduen eta Araubide Bereziki

Irakaskuntzan) izan duten bilakaerari eta bizi duten egoerari buruzko azterketa

jasotzen da. Halaber, bizitza osoan zeharreko ikaskuntza-ekintzetan duten partaidetza

jorratzen da, bereziki populazio aktiboari zuzendutako prestakuntzarekin lotuta.

Esparru horretan informazio-iturri garrantzitsuenak Hezkuntza, Hizkuntza Politika

eta Kultura Saileko Eskola Jardueraren Estatistika eta EUSTATeko Unibertsitateko

Irakaskuntzaren Estatistika dira. Halaber, BJA (Biztanleria jardueraren arabera)

delakoaren datuak, Lanbideren datuak eta Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko

Fundazioaren datuak barneratzen dira.

2.1. Araututako hezkuntza

Irakaskuntza Arautuaren epigrafea hiru ataletan banakatzen da. Lehenengoan

irakaskuntzaren ikuspegi orokor bat eskaintzen da hartako maila ezberdinetan, eta

zehazki derrigorrezko irakaskuntzarena. Azken bietan Derrigorrezko Bigarren

Hezkuntzaren Ondokoaren gaineko berrikuspen espezifiko bat egiten da (Batxilergoa

eta Erdi Mailako Lanbide Heziketa), eta baita Goi Mailako Lanbide Heziketarena ere4;

eta, azkenik, goi mailako unibertsitateko irakaskuntza aztertzen da.

2.1.1. Datu orokorrak

Derrigorrezko irakaskuntzan (eta haur hezkuntzan ere bai) hala neskatoek nola

mutikoek presentzia orekatua agertzen dute 2015ean. DBH amaitu ondoren, neskatoak

partaidetza apur bat handiagoa agertzen dute Batxilergoan eta Unibertsitatean;

mutikoak, aldiz, Erdi Mailako eta Goi Mailako Lanbide Heziketan pilatzen dira neurri

handiago batean. Are adierazgarriagoa da mutikoek Hasierako Lanbide

Prestakuntzako Programetan duten presentzia (% 70,6).

4 Goi Mailako Lanbide Heziketa goi mailako hezkuntza-mailekin batera koka badaiteke ere, unibertsitateko

irakaskuntzarekin batera, hari buruzko informazioa Erdi Mailako Lanbide Heziketari buruzko epigrafe berean ematen da, aurkezteko modu ohikoena hori delako, iturri berekoak direlako eta horien arteko alderaketa errazagoa delako (tituluen sailkapenak lanbide-arloaren arabera...).


31

2.1. taula Araututako irakaskuntzako ikasleak, mailaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Haur Hezkuntza 94.493 45.656 48,3 48.837 51,7

Lehen Hezkuntza 127.411 61.775 48,5 65.636 51,5

Derrigorrezko Bigarren

Hezkuntza (DBH) 77.457 37.543 48,5 39.914 51,5

Hasierako Lanbide

Prestakuntzako Programa

(HLPP)

4.238 1.248 29,4 2.990 70,6

Batxilergoa 29.988 15.660 52,2 14.328 47,8

Erdi-mailako lanbide-

heziketa 13.938 4.893 35,1 9.045 64,9

Goi-mailako lanbide-heziketa 20.614 7.898 38,3 12.716 61,7

Helduen hezkuntza (HHE) 16.585 8.113 48,9 8.472 51,1

Unibertsitate-ikasketak 67.060 35.292 52,6 31.768 47,4 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika

Eskolatze-tasa gordinak, heziketa-maila bakoitzeko ikasle kopuruaren eta adin-

taldearen arabera teorikoki maila horretan aritu beharko lukeen biztanle-kopuruaren

arteko harremana neurtzen du5. Tasa hori, logikoa den moduan, txikiagoa da

derrigorrezkoak ez diren hezkuntza mailetan (Haur Hezkuntza, Batxilergoa, Lanbide

Heziketa eta Unibertsitateko Ikasketetan), eta handiagoa da derrigorrezkoak diren

hezkuntza mailetan (Lehen Hezkuntza eta DBH), non neskato ikasleen eta mutiko

ikasleen tasak % 100ekoa gainditzen duten.

Bi tasa horiek bi epe jakinetan (1998/1999 ikasturtea eta 2014/2015 ikasturtea)

alderatzeak, alde batetik, hala emakumeen kasuan nola gizonen kasuan partaidetzari

dagokionez igoera handiena goi mailako irakaskuntzan eta haur hezkuntzan ematen

dela ikustea ahalbidetzen du. Mutikoek beren partaidetza areagotu dute goi mailako

ikasketetan eta neskatoen tasara hurbiltzen dira. Bestalde, neskatoen eskolatze-tasa

gordina Erdi Mailako Lanbide Heziketan ez da mutikoena bezain beste areagotu. Bi

sexuetan partaidetza-tasak behera egin du Batxilergoan, nahiz eta mutikoen kasuan

proportzio askoz ere handiagoan.

5 Ikasturte teoriko egokiak. 7 urte: Lehen Hezkuntzako 2. maila, 9 urte: Lehen Hezkuntzako 4. maila, 11 urte: Lehen

Hezkuntzako 6. maila, 12 urte: Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako (DBH) 1. maila, 13 urte: DBH 2; 14 urte: DBH 3; 15 urte: DBH 4; 16 urte: Batxilergoko 1 maila eta EMLH; 17 urte: Batxilergoko 1 maila eta EMLH.


32

2.2. taula Eskolatze-tasa gordina, sexuaren arabera. EAE 1998/1999-2014/2015 alderaketa

1998/1999 2014/2015 Aldea – 1998/1999 -

2014/2015

E G E G E G

Haur Hezkuntza 57,9 59,0 76,1 77,8 18,2 18,8

Lehen Hezkuntza 101,4 103,4 101,6 102,3 0,2 -1,1

DBH 106,8 111,8 102,4 103,0 -4,4 -8,8

Batxilergoa 96,8 87,9 92,2 77,7 -4,6 -10,2

Lanbide Heziketa 24,7 31,6 30,0 50,6 5,3 19

Goi-mailako ikasketak 44,0 37,4 71,2 69,8 27,2 32,4 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika

Errepikatzaileen artean emakume gutxiago dago gizonak baino hezkuntza maila

guztietan, eta alderik nabarmenenak DBHko lehenengo mailan eta Lanbide Heziketako

Prestakuntza Zikloetan daude, hala Erdi Mailan (batez ere) nola Goi Mailan.

2.3. taula Ikasle errepikatzaileen portzentajea, mailaren eta sexuaren arabera. EAE. 2014/2015 ikasturtea

GUZTIRA EMAKUMEA GIZONA Aldea G-E

Lehen Hezkuntzako 6.

maila 2,7 2,3 3,0 0,7

DBH 6,5 5,0 7,8 2,8

DBH (1. maila) 7,9 5,7 9,9 4,2

DBH 2 6,9 5,6 8,0 2,4

DBH 3 6,2 5,1 7,3 2,2

DBH 4 4,5 3,5 5,5 2,0

Batxilergoa 6,8 5,5 8,2 2,7

1. Batxilergoa 4,0 3,2 4,9 1,7

2. Batxilergoa 9,9 8,1 11,9 3,8

Erdi-mailako LH 12,3 8,4 14,4 6,0

Goi-mailako LH 9,5 7,1 11,0 3,9

Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika

Adin adierazgarrietan ikasleen egokitasuna aztertzean egoera hori berretsi egiten

da: neskatoak adinarekin bat datozen mailetan burutu ohi dituzte ikasketak, eta

mutikoekiko aldea nabarmendu egiten da 12 urteko adinetik aurrera.


33

2.4. taula Egokitasun-tasa EAEko unibertsitatez aparteko araubide orokorreko irakaskuntzetan matrikulatutako ikasleen adin adierazgarrietan adinaren, sexuaren eta epealdiaren arabera

2013/2014 2014/2015 Aldea G-E

2013/2014

Aldea G-E

2014/2015

Guztira, 7 urte 98,5 98,8 0 -0,7

Gizona 98,5 98,4

Emakumea 98,5 99,1

Guztira, 9 urte 93,9 94,3 -1,9 -2,2

Gizona 93 93,2

Emakumea 94,9 95,4

Guztira, 11 urte 89,9 90 -3,4 -2,5

Gizona 88,2 88,8

Emakumea 91,6 91,3

Guztira, 12 urte 86,5 87,3 -5,4 -4,2

Gizona 83,9 85,2

Emakumea 89,3 89,4

Guztira, 13 urte 82,4 82,5 -7,5 -7,2

Gizona 78,8 79

Emakumea 86,3 86,2

Guztira, 14 urte 76,5 78,2 -8,7 -8,4

Gizona 72,2 74,2

Emakumea 80,9 82,6

Guztira, 15 urte 71,5 71,6 -9,1 -10,0

Gizona 67,1 66,7

Emakumea 76,2 76,7

Guztira, 16 urte 67,6 68,4 -12,9 -11,0

Gizona 61,4 63,1

Emakumea 74,3 74,1

Guztira, 17 urte 64 63,7 -12,0 -14,1

Gizona 58,2 57

Emakumea 70,2 71,1

Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika

Hezkuntza arloan, 18-24 urte bitarteko biztanleriaren eskola-uzte goiztiarreko

tasa da adierazle garrantzitsu bat (gehienez ere bigarren hezkuntzako lehen etapa

amaitu duen eta ikasten edo prestakuntza jasotzen jarraitzen ez duen biztanleriaren

ehunekoa). Tasa hori Europar Batasunean helburuak eta alderaketak ezartzeko

erabiltzen da.

Tasa horri dagokionez, EAE 9,7 punturekin kokatzen da 2014/2015 ikasturtean

eta EB28 delakoak agertzen duen tasatik behera dago (are handiagoa da Estatu

mailan erregistratutako tasarekiko aldea -20-). EAEn, emakumeen kasuan eskola-uzte

tasa askoz ere txikiagoa da (2,3 puntu batez bestekoaren azpitik).

2.5. taula 18 eta 24 urte bitarteko biztanleen eskola-uzte goiztiarreko tasa. Europa, Espainia. EAE, 2014/2015

GUZTIRA EMAKUMEA GIZONA Aldea G-E

EB28 11,0 9,5 12,3 2,8

Espainia 20,0 15,8 24,0 8,2

EAE 9,7 7,4 11,9 4,5

Iturria: HAES 2016 (Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema)


34

EAEko biztanleria osoaren egoera begiratzen badugu hezkuntza-maila kontuan

hartuz6 sexuarekin eta adinarekin lotutako alde nabarmenak daudela ikus daiteke.

Hala, argi ikus daiteke, oro har, emakumeek EAEn erdiesten dute hezkuntza-maila

gizonek erdiesten dutena baino apalagoa dela: lehen hezkuntza gainditzen duten

ikasketadun emakumeen portzentajea (% 0,8) hezkuntza-maila hori duten gizonen

proportziotik (% 66,3) behera dago. Alde horretan adinak zerikusi nabaria du: 50 urtetik

gorako emakumeak dira hezkuntza-maila apalenak dituztenak. Emakume gazteenen

kasuan, aldiz, hezkuntza-sisteman presentzia (eta aprobetxamendua) handiagoa

dutela erakusten dute emaitzek egungo datuetan erreparatuz.

2.6. taula EAEko 10 urte eta gehiagoko biztanleria ikasketa-mailaren eta adinaren arabera, sexuari erreparatuta. 2015

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA IKASKETARIK EZ

Guztira Emakumeak Gizonak Guztira Emakumeak Gizonak

GUZTIRA 1.966.376 1.015.466 950.910 53.652 33.369 20.283

Guztizkoaren

gaineko %-a

% 2,7

(Abs.) (% h) (% h) (Abs.) (% h) (% h)

10-14 urte 97.901 47.572 50.329 0 0 0

15-19 urte 88.554 42.772 45.782 6 50,0 50,0

20-24 urte 89.696 43.916 45.780 409 36,4 63,6

25-29 urte 108.128 53.752 54.376 1.031 42,0 58,0

30-34 urte 139.306 68.704 70.602 1.282 38,2 61,8

35-39 urte 177.853 87.233 90.620 1.500 40,4 59,6

40-44 urte 179.033 87.622 91.411 1.325 42,6 57,4

45-49 urte 172.557 85.738 86.819 1.391 44,1 55,9

50-54 urte 167.854 85.464 82.390 1.352 50,3 49,7

55-59 urte 154.343 79.144 75.199 1.867 57,5 42,5

60-64 urte 132.755 68.703 64.052 2.825 58,5 41,5

65-69 urte 126.800 66.722 60.078 4.790 61,3 38,7

70-74 urte 100.706 54.441 46.265 6.628 61,1 38,9

>=75 urte 230.890 143.683 87.207 29.246 68,8 31,2

6 Kontuan hartu behar da datu horretan hezkuntza-maila batera iritsi direnak nahiz maila hori burutzen ari direnak

sartzen direla. Azken kasu horretan daude, bereziki, oraindik hezkuntza-sisteman dauden pertsona gazteenak.


35

LEHEN MAILAKOAK BIGARREN MAILAKOAK GOI MAILAKOAK

Guztira Emaku

mezkoak

Gizonak Guztira Emaku

mezkoak


mezkoak

Gizonak

GUZTIRA 664.757 363.680 301.077 767.021 350.911 416.110 480.946 267.506 213.440

Guztizkoaren

gaineko %-a % 33,8

% 39,0

% 24,5

(Abs.) (% h) (% h) (Abs.) (% h) (% h) (Abs.) (% h) (% h)

10-14 urte 43.246 48,2 51,8 54.655 48,9 51,1 0 0

15-19 urte 353 36,0 64,0 70.908 46,7 53,3 17.287 55,2 44,8

20-24 urte 2.669 41,7 58,3 44.963 41,3 58,7 41.655 57,8 42,2

25-29 urte 7.011 47,0 53,0 55.597 41,8 58,2 44.489 60,2 39,8

30-34 urte 21.990 40,6 59,4 62.027 43,4 56,6 54.007 59,9 40,1

35-39 urte 32.640 39,3 60,7 73.926 43,8 56,2 69.787 59,3 40,7

40-44 urte 42.204 41,8 58,2 71.964 45,4 54,6 63.540 57,9 42,1

45-49 urte 48.394 46,5 53,5 70.765 46,3 53,7 52.007 57,5 42,5

50-54 urte 56.252 50,5 49,5 64.914 47,9 52,1 45.336 55,7 44,3

55-59 urte 56.377 55,0 45,0 62.938 48,1 51,9 33.161 50,7 49,3

60-64 urte 61.563 57,7 42,3 47.561 46,8 53,2 20.806 44,6 55,4

65-69 urte 71.695 58,6 41,4 35.285 45,1 54,9 15.030 38,9 61,1

70-74 urte 62.524 59,3 40,7 22.053 45,1 54,9 9.501 35,8 64,2

>=75 urte 157.839 64,8 35,2 29.465 51,1 48,9 14.340 42,9 57,1 Iturria: Eustat. Irakaskuntzaren Estatistika.

2.1.2. Erdi Mailako eta Goi Mailako Lanbide Heziketa

EAEko neskato gazteek, historikoki, partaidetza mugatua dute Lanbide

Heziketan. 2014/2015 ikasturtean 4.893 emakumek parte hartu dute Erdi Mailako

prestakuntza horretan, guztira 13.938 ikasle egonik (% 35,1 beraz).

Presentzia txikiago horrekin batera, era berean, halako banaketa bat gertatzen

da Lanbide-arloaren hautaketan, izan ere, emakumeen aldetiko edota gizonen aldetiko

nagusitasun argia duten lanbide-arloak mantentzeko joera ikusten da. Irudi pertsonala,

prestakuntza horretan parte hartzen duten emakumeen portzentajea % 97koa izanik,

eta Elektrizitatea eta Elektronika nahiz Ibilgailuen Garraioa eta Mantenua, mutikoen

parte hartzea % 97,3koa izanik bi lanbide-arlotan, dira7 oraindik ere mantentzen den

banaketa horren adibide argienak.

7Itsasoa eta Arrantza izenekoan % 98,6 gizonak dira. Arlo horretan ematen da sexu bakarreko gazteen pilaketa

handiena, baina ikasle kopurua oso urria da.


36

2.7. taula.- Erdi Mailako Lanbide Heziketako ikasleak, lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea


(Abs.) (Abs.) (% h) Abs. (% h)

GUZTIRA 13.938 4.893 35,1 9.045 64,9

Gorputz- eta kirol-ekintzak 196 34 17,3 162 82,7

Administrazioa eta kudeaketa 1.055 676 64,1 379 35,9

Nekazaritza 274 48 17,5 226 82,5

Arte grafikoak 226 102 45,1 124 54,9

Merkataritza eta Marketina 341 204 59,8 137 40,2

Komunikazioa, irudia eta soinua 124 59 47,6 65 52,4

Eraikuntza eta obra zibila 123 19 15,4 104 84,6

Elektrizitatea eta elektronika 1.427 39 2,7 1.388 97,3

Energia eta ura - - -

Fabrikazio mekanikoa 1.835 56 3,1 1.779 96,9

Ostalaritza eta turismoa 893 300 33,6 593 66,4

Irudi Pertsonala 858 832 97,0 26 3,0

Elikagaien industriak 135 75 55,6 60 44,4

Informatika eta komunikazioak 858 86 10,0 772 90,0

Instalatze- eta mantentze-lanak 993 29 2,9 964 97,1

Zura, Altzariak eta Kortxoa 279 16 5,7 263 94,3

Itsasoa eta arrantza 146 2 1,4 144 98,6

Kimika 88 41 46,6 47 53,4

Osasuna 2.048 1.624 79,3 424 20,7

Segurtasuna eta Ingurumena - - -

Gizarte eta kultura-zerbitzuak eta

komunitatekoak 754 601 79,7 153 20,3

Ehungintza, jantzigintza eta larrugintza 20 16 80,0 4 20,0

Garraioa eta Ibilgailuen Mantentze-lanak 1.265 34 2,7 1.231 97,3 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika

Goi Mailako Lanbide Heziketan emakumeen presentzia txikia da oraindik (%

40tik behera), baina Erdi Mailako Lanbide Heziketan baino zertxobait handiagoa,

halere. Haatik, banaketa mantendu egiten da eta, berriz ere, alde batetik, Irudi

Pertsonalean eta, beste alde batetik, Ibilgailuen Garraio eta Mantenuan ia ikasle

guztiak emakumeak (lehen kasuan) edo gizonak (azken bietan) dira.

Soilik bost Lanbide-arlotan (Arte Grafikoak; Merkataritza eta Marketina;

Ostalaritza eta Turismoa; Elikadura Industriak; eta Kimika) ikusten da neskato eta

mutikoen arteko proportzio orekatua (bi sexuetako bakarrak ere ez du gainditzen % 60

eta bakar bat ere ez dago % 40ren azpitik). Arlo horietan sartzen da Goi Mailako

Lanbide Heziketako ikasleen % 13,9.


37

2.7. taula Goi-mailako lanbide-heziketako ikasleak lanbide-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 20.614 7.898 38,3 12.716 61,7

Gorputz eta kirol ekintzak 784 143 18,2 641 81,8

Administrazioa eta kudeaketa 2.446 1.575 64,4 871 35,6

Nekazaritza 238 45 18,9 193 81,1

Arte grafikoak 295 142 48,1 153 51,9

Merkataritza eta Marketina 1.065 544 51,1 521 48,9

Eraikuntza eta obra zibila 444 142 32,0 302 68,0

Elektrizitatea eta elektronika 2.386 128 5,4 2.258 94,6

Energia eta ura 140 24 17,1 116 82,9

Fabrikazio Mekanikoa 2.469 267 10,8 2.202 89,2

Ostalaritza eta turismoa 1.031 519 50,3 512 49,7

Irudi Pertsonala 422 405 96,0 17 4,0

Irudia eta soinua 446 114 25,6 332 74,4

Elikagaien industriak 10 6 60,0 4 40,0

Informatika eta komunikazioak 1.756 262 14,9 1.494 85,1

Zura, Altzariak eta Kortxoa 66 13 19,7 53 80,3

Produkzioa mantentzea eta produkzio-

zerbitzuak/Instalazioa eta mantentze-lanak 1.313 81 6,2 1.232 93,8

Itsasoa eta arrantza 245 12 4,9 233 95,1

Kimika 462 251 54,3 211 45,7

Osasuna 1.380 1.072 77,7 308 22,3

Segurtasuna eta Ingurumena 163 61 37,4 102 62,6

Gizarte- eta kultura-zerbitzuak eta

komunitatekoak 2.401 1.993 83,0 408 17,0

Ehungintza, jantzigintza eta larrugintza 104 90 86,5 14 13,5

Garraioa eta Ibilgailuen Mantentze-lanak 548 9 1,6 539 98,4 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika


38

2.1.3. Unibertsitate Ikasketak

Euskal Herriko Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako 10.916

pertsonatik, % 52,9 emakumeak ziren. Araban izan ezik, proba gainditu duten

emakumeen portzentajea handiagoa izan da gainerako lurraldetan, izan ere,

emakumeen kasuan gainditze-tasa gizonena baino 1,9 puntu handiagoa da.

Halaber, emakumeek eskuratutako batez besteko nota zertxobait handiagoa da

proba horietara aurkeztutako gizonek erregistratutako notarekin alderatuz gero, eta

alde txiki horiek hiru lurraldeetan eman dira.

2.8. taula Unibertsitatera sartzeko probetara aurkeztutako pertsonak eta gaindituen portzentajeak, sexuaren eta Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2015

IKASLEAK, GUZTIRA EMAKUMEAK, GUZTIRA GIZONAK, GUZTIRA Aldea G-E

Euskal Autonomia Erkidegoa

Araba Bizkaia Gipuzkoa Euskal

Autonomia Erkidegoa


Autonomia Erkidegoa


Autonomia Erkidegoa

Araba Bizkaia Gipuzkoa

Ikasleak 10.916 1.428 5.471 4.017 5.772 785 2.924 2.063 5.144 643 2.547 1.954 -628 -142 -377 -109

gaindituen % 97,3 98,1 96,8 97,7 98,2 98 97,9 98,6 96,3 98,3 95,6 96,7 -1,9 0,3 -2,3 -1,9

IKASLEAK, GUZTIRA EMAKUMEAK, GUZTIRA GIZONAK, GUZTIRA Aldea G-E

Euskal Autonomia Erkidegoa


Autonomia Erkidegoa


Autonomia Erkidegoa


Autonomia Erkidegoa

Araba Bizkaia Gipuzkoa

Ikasleak 10.916 1.428 5.471 4.017 5.772 785 2.924 2.063 5.144 643 2.547 1.954 -628 -142 -377 -109

Batez

besteko

nota

7,0 7,0 7,0 7,1 7,2 7,1 7,1 7,3 6,8 6,8 6,8 6,9 -0,4 -0,3 -0,3 -0,4

Lurralde-banaketa ikaslearen bizilekuaren arabera egiten da. Batez besteko nota: Batxilergoan eskuratutako notaren eta selektibitatean eskuratutakoaren arteko batez bestekoa da. Fase orokorrari dagozkion datuak barneratzen dira soilik. Iturria: Eustat. Unibertsitate-estatistika

Unibertsitateko Irakaskuntzan8 emakume eta gizonen parte-hartzean dauden

aldeak askoz ere murritzagoak dira Lanbide Heziketan baino, hezkuntza-maila

horretan emakumeen presentzia zertxobait handiagoa delarik (% 52,6). Haatik,

mutikoek eta neskatoek hautatzen dituzten ezagutza-arloei dagokienez,

Unibertsitatean ere badira aldeak.

Zehazki, Osasun Zientzietan (% 74,7) eta, neurri txikiago batean, Arte eta

Humanitateetan (% 61,1) neskatoen proportzioa askoz ere handiagoa da, eta

Ingeniaritza eta Arkitektura mutikoen presentzia askoz ere handiagoko arloa da

oraindik (% 71,8). Zientzien eta Gizarte eta Lege Zientzien adarretan sexuen arteko

oreka handiagoa da.

8 Lehen zikloko ikasketek hiru urtetako iraupena dute. Gaindituz gero Diplomatura, Ingeniaritza Teknikoa edo

Arkitektura Teknikoa titulua lortzen da. Lehen eta bigarren zikloko ikasketek 4,5 edo 6 urteko iraupena dute; bigarren ziklokoek 2 urtekoa. Gaindituz gero, Lizentziatura titulua lortzen da. Unibertsitate ikasketen egitura berriak Goi Hezkuntzako Espazio Europarrean du jatorria eta honakoa da: gradua, masterra eta doktoretza. Graduek 240 kreditu dituzte eta masterrek 60 eta 120 kreditu bitartean.


39

2.9. taula Unibertsitateko ikasketetan matrikulatutako ikasleak, ezagutza-arloaren eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea


(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)

GUZTIRA 67.060 35.292 52,6 31.768 47,4

Arteak eta Humanitateak 6.384 3.901 61,1 2.483 38,9

Zientziak 3.973 2.106 53,0 1.867 47,0

Osasun-zientziak 8.460 6.318 74,7 2.142 25,3

Gizarte eta Lege Zientziak 30.937 17.920 57,9 13.017 42,1

Ingeniaritza eta Arkitektura 16.442 4.630 28,2 11.812 71,8

Daturik ez 864 417 48,3 447 51,7 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika

Graduak aztertuta ikus daitekeenez, Enpresen Administrazio eta Zuzendaritza

(5.771 matrikula) da neskato eta mutiko kopuru handiena duena, eta bi sexuen arteko

oreka ematen da. Halaber, Marketinean, Industria Diseinuko eta Produktu Garapeneko

Ingeniaritzan, edo Ingurumen Zientzietan, besteak beste, ikasleen arteko proportzioa,

emakume eta gizonen artekoa, antzekoa da.

2.10. taula EAEn graduetan matrikulatutako pertsonak, sexuaren arabera. 2014-2015 ikasturtea


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Maila 54.413 28.682 52,7 25.731 47,3

Enpresen Administrazioa eta Zuzendaritza 5.771 2.903 50,3 2.868 49,7

Gizarte Antropologia 195 110 56,4 85 43,6

Antropologia sozial eta kulturala 154 93 60,4 61 39,6

Arkitektura teknikoa 322 143 44,4 179 55,6

Artea 576 368 63,9 208 36,1

Biologia 467 278 59,5 189 40,5

Biokimika eta biologia molekularra 210 153 72,9 57 27,1

Bioteknologia 169 98 58,0 71 42,0

Politika- eta Administrazio-zientziak 122 42 34,4 80 65,6

Zientzia politikoa eta kudeaketa publikoa 291 109 37,5 182 62,5

Elikagaien zientzia eta teknologia 147 103 70,1 44 29,9

Ingurumen Zientziak 345 171 49,6 174 50,4

Jarduera fisikoaren eta kirolaren zientziak 679 171 25,2 508 74,8

Administrazio publikoen araubide juridikoa 89 60 67,4 29 32,6

Komunikazioa 295 181 61,4 114 38,6

Ikus-entzunezko komunikazioa 535 297 55,5 238 44,5

Kultura-ondasunen kontserbazioa eta zaharberritzea 194 139 71,6 55 28,4

Sorkuntza eta diseinua 450 308 68,4 142 31,6

Kriminologia 248 181 73,0 67 27,0

Zuzenbidea 3.365 1.982 58,9 1.383 41,1

Ekonomia 600 250 41,7 350 58,3

Haur Hezkuntza 2.058 1.816 88,2 242 11,8

Lehen Hezkuntza 3.660 2.095 57,2 1.565 42,8

Gizarte Hezkuntza 1.288 947 73,5 341 26,5

Elektronika Industriala 152 23 15,1 129 84,9

Erizaintza 1.536 1.283 83,5 253 16,5


40


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Ingeles ikasketak 435 327 75,2 108 24,8

Ingeles ikasketak: hizkuntza, literatura eta kultura. 213 162 76,1 51 23,9

Euskal Ikasketak: 292 192 65,8 100 34,2

Farmazia 658 483 73,4 175 26,6

Filologia 278 203 73,0 75 27,0

Euskal filologia 43 25 58,1 18 41,9

Filosofia 337 127 37,7 210 62,3

Finantzak eta aseguruak 208 74 35,6 134 64,4

Zerga-arloa eta Administrazio Publikoa 159 67 42,1 92 57,9

Fisika 409 111 27,1 298 72,9

Fisioterapia 241 139 57,7 102 42,3

Arkitekturako oinarriak 629 295 46,9 334 53,1

Gastronomia eta sukaldaritza-arteak 353 140 39,7 213 60,3

Geografia eta Historia 380 112 29,5 268 70,5

Geografia eta lurralde-antolamendua 146 32 21,9 114 78,1

Geologia 174 68 39,1 106 60,9

Negozio-kudeaketa 1.254 560 44,7 694 55,3

Enpresen kudeaketa eta marketina 323 144 44,6 179 55,4

Historia 444 135 30,4 309 69,6

Artearen Historia 562 395 70,3 167 29,7

Humanitateak 86 28 32,6 58 67,4

Ingurumen-ingeniaritza 106 61 57,5 45 42,5

Ingeniaritza biomedikoa 199 113 56,8 86 43,2

Ingeniaritza zibila 658 228 34,7 430 65,3

Energia berriztagarrien Ingeniaritza 275 93 33,8 182 66,2

Energiaren ingeniaritza 100 16 16,0 84 84,0

Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 43 6 14,0 37 86,0

Meatzaritza eta energia teknologiaren ingeniaritza 240 74 30,8 166 69,2

Ingeniaritza elektrikoa 493 76 15,4 417 84,6

Ingeniaritza elektronikoa 149 37 24,8 112 75,2

Ingeniaritza elektroniko industriala eta automatikoa 1.058 150 14,2 908 85,8

Ingeniaritza elektroniko, industriala eta automatikoa 68 12 17,6 56 82,4

Industria-diseinu eta produktu garapeneko Ingeniaritza 260 128 49,2 132 50,8

Industria-diseinu eta produktu garapeneko Ingeniaritza 100 50 50,0 50 50,0

Industria-prozesuetako ekoteknologian ingeniaritza 39 7 17,9 32 82,1

Komunikazio-elektronikan ingeniaritza 23 9 39,1 14 60,9

Industria elektronikoko ingeniaritza 41 3 7,3 38 92,7

Elektroniko industrial eta automatikoko Ingeniaritza 39 5 12,8 34 87,2

Geomatika eta topografiako ingeniaritza 129 50 38,8 79 61,2

Informatikako ingeniaritza 78 12 15,4 66 84,6

Elikagai produktu eta prozesuen berrikuntzako ingeniaritza 111 9 8,1 102 91,9

Industria-antolakuntzan ingeniaritza 529 213 40,3 316 59,7

Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 54 15 27,8 39 72,2

Telekomunikazio Teknologiaren Ingeniaritza 442 115 26,0 327 74,0

Industria-teknologiako ingeniaritza 1.118 287 25,7 831 74,3

Informazioaren teknologiaren ingeniaritza 59 13 22,0 46 78,0

Telekomunikazio Teknologiaren Ingeniaritza 66 21 31,8 45 68,2

Industria-teknologiako ingeniaritza 519 142 27,4 377 72,6

Informatika Ingeniaritza 853 155 18,2 698 81,8

Informazio-sistemen eta kudeaketaren ingeniaritza informatikoa 505 79 15,6 426 84,4


41


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Ingeniaritza mekanikoa 2.362 366 15,5 1.996 84,5

Ingeniaritza kimikoa 297 152 51,2 145 48,8

Kimika industrialeko Ingeniaritza 173 92 53,2 81 46,8

Industriako Ingeniaritza Teknikoa 104 31 29,8 73 70,2

Espainiako hizkuntza eta literatura 135 94 69,6 41 30,4

Hizkuntza modernoak 209 154 73,7 55 26,3

Hizkuntza modernoak eta kudeaketa 191 167 87,4 24 12,6

Buruzagitza ekintzailea eta berrikuntza 357 156 43,7 201 56,3

Itsasketa 151 12 7,9 139 92,1

Marketina 237 116 48,9 121 51,1

Matematika 348 158 45,4 190 54,6

Medikuntza 1.565 1.083 69,2 482 30,8

Nautika eta Itsas Garraioa 113 21 18,6 92 81,4

Giza elikadura eta dietetika 258 207 80,2 51 19,8

Odontologia 195 144 73,8 51 26,2

Pedagogia 349 283 81,1 66 18,9

Kazetaritza 819 443 54,1 376 45,9

Psikologia 2.605 1.967 75,5 638 24,5

Publizitatea eta harreman publikoak 506 343 67,8 163 32,2

Kimika 700 400 57,1 300 42,9

Nazioarteko harremanak 172 127 73,8 45 26,2

Lan-harremanak eta giza baliabideak 556 346 62,2 210 37,8

Soziologia 349 166 47,6 183 52,4

Gizarte-lana 1.101 839 76,2 262 23,8

Itzulpengintza eta interpretazioa 243 198 81,5 45 18,5

Turismoa 422 315 74,6 107 25,4 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika

Gradu asko daudenez, zaila da emakume eta gizonen arteko aldeak ikustea. Hori

dela eta, hurrengo tauletan emakumeen (lehen taulan) edo gizonen (bigarren taulan)

kopuru deigarria dutenak soilik aurkezten dira, kasu bakoitzean ikasle guztien % 75etik

gora.

Hala, Haur Hezkuntzako, Hizkuntza moderno eta kudeaketako, Erizaintzako,

Itzulpengintza eta Interpretazioko eta Pedagogiako ikasgeletan neskatoen portzentajea

%80tik gorakoa da.


42

2.11. taula Matrikulatuen artean %75 baino gehiago emakumeak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea

EMAKUMEEN

EHUNEKOA

GIZONEN

EHUNEKOA

Haur Hezkuntza 88,2 11,8

Hizkuntza modernoak eta kudeaketa 87,4 12,6

Erizaintza 83,5 16,5

Itzulpengintza eta interpretazioa 81,5 18,5

Pedagogia 81,1 18,9

Giza elikadura eta dietetika 80,2 19,8

Gizarte-lana 76,2 23,8

Ikasketa ingelesak: hizkuntza, literatura eta kultura. 76,1 23,9

Psikologia 75,5 24,5

Ingeles ikasketak 75,2 24,8 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika

Ikaskuntza teknikoetan, nagusiki ingeniaritza ezberdinetan, mutikoen

nagusitasun argia mantentzen da.

2.12. taula Matrikulatuen artean %75 baino gehiago gizonak diren graduak. EAE 2014/2015 ikasturtea

GIZONEN

EHUNEKOA

EMAKUMEEN

EHUNEKOA

Industria elektronikoko ingeniaritza 92,7 7,3

Itsasketa 92,1 7,9

Elikagai produktu eta prozesuen berrikuntzako ingeniaritza 91,9 8,1

Elektroniko industrial eta automatikoko Ingeniaritza 87,2 12,8

Telekomunikazio-sistemen ingeniaritza 86,0 14,0

Ingeniaritza elektroniko industriala eta automatikoa 85,8 14,2

Elektronika Industriala 84,9 15,1

Informatikako ingeniaritza 84,6 15,4

Ingeniaritza elektrikoa 84,6 15,4

Ingeniaritza mekanikoa 84,5 15,5

Informazio-sistemen eta kudeaketaren ingeniaritza

informatikoa 84,4 15,6

Energiaren ingeniaritza 84,0 16,0

Ingeniaritza elektroniko, industriala eta automatikoa 82,4 17,6

Industria-prozesuetako ekoteknologian ingeniaritza 82,1 17,9

Informatika Ingeniaritza 81,8 18,2

Nautika eta Itsas Garraioa 81,4 18,6

Geografia eta lurralde-antolamendua 78,1 21,9

Informazioaren teknologiaren ingeniaritza 78,0 22,0

Ingeniaritza elektronikoa 75,2 24,8 Iturria: EUSTAT. Unibertsitate-estatistika

2014an EAEn gainditutako 546 doktoretza-tesien artean, % 55,1 emakumeek

egin zituzten; haatik, gainditutako tesietan emakumeek agertzen duten nagusitasun

txiki hori tesiak 44 urte baino gutxiago izanik gainditu zituzten pertsonen artean

erregistratzen da. Adin-multzo handiagoetan, gizonen garrantzia erlatiboa areagotuz

doa. Hala, 55 urtetik gorakoen artean % 88 dira gizonak.


43

2.13. taula EAEn gainditutako doktoretza-tesiak, adinaren eta sexuaren arabera. 2014. urtea


(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)

GUZTIRA 546 301 55,1 245 44,9

24-29 urte 133 90 67,7 43 32,3

30-34 urte 199 116 58,3 83 41,7

35-39 urte 84 47 56,0 37 44,0

40-44 urte 45 24 53,3 21 46,7

45-49 urte 34 15 44,1 19 55,9

50-55 urte 26 6 23,1 20 76,9

55 urtetik gora 25 3 12,0 22 88,0

Iturria: Unibertsitateko Koordinazio eta Jarraipenerako Idazkaritza Nagusia. TESEO. Hezkuntza, Kultura eta Kirol Ministerioa.


44

2.2. Helduen hezkuntza eta araubide bereziko hezkuntza

Araubide bereziko irakaskuntzari dagokionez ere, emakumeak gizonak baino

gehiago dira, matrikulatutako ikasle guztien % 63,5 hain zuzen ere. Hizkuntzen

modalitatea da nagusitzen dena, eta bertan ere emakumeen partaidetza handiagoa da

(% 65,7).

Gainerako modalitateetan, emakumeen ehunekoa handiagoa da, kirol-

irakaskuntzetan izan ezik, bertan matrikulatutakoen % 90 gizonak baitira. Emakumeen

kopurua bereziki altua da Dantzan (% 92,6). Musika ikasketetan emakumeen eta

gizonen arteko oreka handiagoa da (% 56,2 eta % 43,8 hurrenez hurren).

2.14. taula Araubide bereziko ikaskuntzan matrikulatutako ikasleak, modalitatearen eta sexuaren arabera. EAE 2014/2015 ikasturtea


(Abs.) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Araubide bereziko ikasketak 34.606 21.992 63,5 12.614 36,5

Arte Plastikoak eta Diseinua 355 252 71,0 103 29,0

Hizkuntzak 30.164 19.821 65,7 10.343 34,3

Musika 2.790 1.569 56,2 1.221 43,8

Dantza 95 88 92,6 7 7,4

Kirola 985 103 10,5 882 89,5

Goi Mailako Diseinu Arteak 217 159 73,3 58 26,7 Iturria: EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika

Pertsona helduentzako hezkuntzako matrikulazioak aztertzean ikus daitekeenez,

8.113 emakumek parte hartu dute hezkuntza-tipologia horretan 2015ean zehar, urte

horretan matrikulatutako pertsona guztien % 48,9 hain justu.

Azken 15 urtetan izandako bilakaerari so, 2011. urtera arte hazkunde nabaria

ikus daiteke. Urte hartan erregistratu zen matrikulazio handiena (17.898 emakume

matrikulatu ziren ikasturte hartan), eta une hartatik aurrera beheranzko joera indartsua

hasi zen, itxuraz azken urtean eten egin dena, izan ere, 2014. urtean baino 540

emakume gehiago matrikulatu dira. Bilakaera horren ondorioz, une jakin batean

emakumeak matrikulatutako ikasleen % 60 baino gehiago izan baziren ere, azken lau

urtetan matrikulatutako pertsonen erdia baino zertxobait gutxiago ziren emakumeak.


45

2.15. taula HHn matrikulatutako ikasleen bilakaera sexuaren arabera. EAE 2000/2001 eta 2014/2015 ikasturteak


(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).

2000-2001 13.508 8.483 62,8 5.025 37,2

2001-2002 16.543 10.287 62,2 6.256 37,8

2002-2003 18.372 11.529 62,8 6.843 37,2

2003-2004 21.833 13.159 60,3 8.674 39,7

2004-2005 24.239 14.402 59,4 9.837 40,6

2005-2006 25.737 15.401 59,8 10.336 40,2

2006-2007 26.862 16.298 60,7 10.564 39,3

2007-2008 28.684 17.009 59,3 11.675 40,7

2008-2009 29.196 17.688 60,6 11.508 39,4

2009-2010 29.654 17.833 60,1 11.821 39,9

2010-2011 29.679 17.898 60,3 11.781 39,7

2011-2012 19.591 9.779 49,9 9.812 50,1

2012-2013 19.219 9.542 49,7 9.677 50,3

2013-2014 15.532 7.573 48,8 7.959 51,2

2014-2015 16.585 8.113 48,9 8.472 51,1 Iturria: EUSTAT. Ikasleak, irakasleak eta zentroak. Irakaskuntzaren estatistika


46

2.3. Bizitza osoan zeharreko ikasketa-ekintzetan parte hartzea

Bizitza osoan zeharreko ikaskuntzaren irismena oso zabala bada ere, testuinguru

pertsonal eta sozialarekin lotutako alderdiak ere barneratuz, atal honetan lan-

bizitzarekin lotura gehiago duen ikaskuntza barneratzen da, eta horri buruz informazio

estatistikoa ematen da maiztasunez.

Lan-arloarekin lotutako bizitza osoan zeharreko ikaskuntza gero eta alor

garrantzitsuagoa da, biztanleria aktiboa zahartuz doan eta enplegurako eskatzen diren

konpetentziak ere azkar zaharkitzen ari diren testuinguru batean.

Informazio horren azterketan hainbat estatistika-iturri hartu dira erreferentzia

modura: Lanbide (nagusiki langabeturik dauden eta lanean diren pertsonei

zuzendutako prestakuntza) eta Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa

(EPEF) iturri nagusi modura. Dena den, beste testuinguru batzuetan pertsonen

etengabeko ikaskuntzarekin lotutako partaidetza aztertzeko estatistika-eragiketa

batzuk ere hartu dira kontuan.

Enplegurako Lanbide Heziketaren azpisistemaren barnean, Estatu mailakoa

dena, prestakuntza arloko ekimen mota ezberdinak bereizten dira: nagusiki

langabeturik edo lanean diren pertsonei zuzendutakoak (eskaintzazko prestakuntza

modura ezagutzen dena9); eta enpresa barneko prestakuntzan sartzen direnak

(eskatutako prestakuntza edo hobarien sistema). Era berean, EAEn, Lanbidek

langabetuentzako prestakuntza sustatzen du (327/2003 Dekretua), eta Hobetuz

fundazioak ere lanean diren pertsonei zuzendutako prestakuntza finantzatzen du,

eskatutako prestakuntzaren osagarri.

2015ean langabetutako 6.798 emakumek jaso dute prestakuntza Lanbidek

sustatutako prestakuntzaren barnean (guztiaren % 39,6); eta lanean ziren 21.658

emakumek jaso dute prestakuntza Hobetuz fundazioak finantzatutako prestakuntzaren

barnean (prestatutako pertsona guztien % 51,4).

2.16. taula Nagusiki langabetuei zuzendutako ekintzetan prestatutako pertsonak (327/2003 Dekretua). 2015


(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Prestatutako langabetuak 17.170 6.798 39,6 10.372 60,4 Iturria: Lanbide

9 EPEF fundazioaren langabetuei zuzendutako prestakuntzari buruzko 2015eko datuak ez daude argitaratuta.


47

2.17. taula Nagusiki lanean ziren pertsonei zuzendutako prestakuntzan parte hartu duten pertsonak 2015ean Hobetuz


(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Nagusiki lanean diren

pertsonei zuzendutako

prestakuntza

42.137 21.658 51,4 20.479 48,6

Iturria: Lanbide

Estatu mailan finantzatutako prestakuntzaren testuinguruan (EPEF), nagusiki

lanean diren pertsonei zuzendutako eskaintza-planen barnean10, 1.887 emakumek

jaso dute prestakuntza (prestakuntza mota horretan parte hartu duten pertsona guztien

% 43,3).

2.18. taula Batez ere lanean diren pertsonei zuzendutako prestakuntza-ekintzetan parte hartu duten pertsonak, sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

Parte-hartzaileak 4.358 1.887 43,3 2.471 56,7

Prestakuntza-orduak 633.050 299.125 47,3 333.925 52,7 Iturria: Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa

Enpresek eskatutako garatutako «estatutako prestakuntza», izenekoaren

barnean lanean ziren 85.204 emakumek jaso dute prestakuntza EAEn, guztira 196.968

pertsonek jaso dutelarik prestakuntza. Horrek adierazten du prestakuntza mota

horretan emakumeen parte-hartzea % 43 ingurukoa dela.

2.19. taula Enpresetako prestakuntza-ekimenetan prestatutako parte-hartzaileak, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. 2014/2015


(Abs.) (% b.) (Abs.) (% h) (% b) (Abs.) (% h) (% b)

Araba 31.575 16,0 12.101 38,3 14,2 19.474 61,7 17,4

Bizkaia 100.880 51,2 45.301 44,9 53,2 55.579 55,1 49,7

Gipuzkoa 64.513 32,8 27.802 43,1 32,6 36.711 56,9 32,8

EAE 196.968 100,0 85.204 43,3 100,0 111.764 56,7 100,0

Iturria: Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa

10

2015ean EPEF fundazioaren planetan prestatutako 35 emakume langabetu identifikatu dira soilik (guztira 107 pertsona), eta ez dago parte-hartzeari buruzko daturik Gazteen Programa Espezifikoan.


48

Prestakuntzarako banako baimenei esker, lanean den pertsona batek

prestakuntza jaso dezake lanean dagoen bitartean, egiaztagiri bidez aitortutako

prestakuntza-ekintzen bidez. 2015ean, 197 emakumek erabili dute baimen hori

prestakuntza egiaztagarri batekin jarraitzeko, aztertutako epealdi osoko zifra

handienera iritsiz, nahiz eta baimen kopuru osoa murriztu egin den 2013. urtearekin

alderatuta.

2.20. taula Banako prestakuntza-baimen amaituen bilakaera (BPB), sexuaren arabera. EAE, 2007-2015


2007 47 24 23 -1

2008 28 13 15 2

2009 87 34 53 19

2010 132 46 86 40

2011 279 67 212 145

2012 536 73 463 390

2013 978 157 821 664

2014 510 191 319 128

2015 467 197 270 73

Iturria: EPEF. Behatokia eta estatistikak

Oro har, 2015ean, EAEko 25 eta 64 urte bitarteko emakumeen % 13,7k parte

hartu zuten hezkuntzako prestakuntza-jardueraren edo etengabeko prestakuntzako

jardueraren batean. Partaidetza-tasa hori Estatuko mailaren gainetik dago emakumeen

kasuan (% 10,7), eta EAEko gizonen partaidetza-tasa ere (% 12,1) gainditu egiten du.

Halaber, EB28 izenekoaren partaidetza-tasa (% 10,7) gainditu egiten du, nahiz eta

erreferentziazko helburutik urrun dagoen oraindik, hots, % 15etik urrun (ET 2020).

2.21. taula Etengabeko prestakuntzan parte hartu duten 25 eta 64 urte bitarteko pertsonen ehunekoa, sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan, guztira. 2013-2015

2013 2015

% Guztira Emakumeak

(%)

Gizonak

(%)

Aldea

G-E

%

Guztira

Emakumeak

(%)

Gizonak

(%)

Aldea

G-E

Estatua,

guztira 11,1 12,0 10,3 -1,7 9,9 10,7 9,2 -1,5

Euskadi 13,4 14,3 12,5 -1,8 12,9 13,7 12,1 -1,8

Iturria: Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema Ebaluazioko Institutu Nazionala Las cifras de la Educación en España. Estadísticas e indicadores izenekotik ateratako datua.

Azkenik, Norberaren bizitza eta familia-bizitza bateratzeari buruzko Inkestak

erreferentzia interesgarriren bat eskaintzen du, emakume eta gizonen prestakuntzari

dagokionez, lan-merkatuarekin lotuta.


49

Emaitza horietan erreparatuta ikus daitekeenez, bere enpresan prestakuntza

ematen dela eta prestakuntza horretan parte hartzen duela adierazten duten

emakumeen portzentajea % 44koa eta % 32,1ekoa da, hurrenez hurren. Bi kasuetan,

portzentaje hori gizonena baino zertxobait handiagoa da. Gainera, lanean diren

emakumeen % 21,5ak uste duenez, betetzen duen lanpostua bere prestakuntza-

mailatik behera dago, eta kualifikazioaren gaineko desdoikuntza hori 7 puntu

(portzentajezko) handiagoa da lanean diren gizonek adierazten dutenarekin alderatuz.

2. taula22.Partaidetza enpresaren prestakuntzan eta lanpostuak prestakuntzarekin duen egokitasun-maila. 2015

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

Lanpostuaren egokitzapena

prestakuntzara

Egokia 76,1 73,4 78,7 5,3

Prestakuntza baino txikiagoa 17,8 21,5 14,5 -7,0

Prestakuntzaren gainetik 1,5 1,2 1,8 0,6

Bestelako prestakuntzaren beharra 4,5 4,0 5,0 1,0

Enpresan prestakuntza egotea 43,2 44,0 42,5 -1,5

Partaidetza enpresako prestakuntzan 30,6 32,1 29,2 -2,9 Iturria: Eustat. Familia, lana eta norberaren bizitza bateratzeari buruzko inkesta.

(*) 0-10 bitarteko eskala bat erabili da, non 0 batere ez den eta 10 erabatekoa den. Gainera, hauek gaineratu dira: Baxua (0-3), Ertaina

(4-6) eta Handia (7-10)


50

3. LANA

Txostenaren hirugarren kapitulua lan-arloari buruzkoa da. Kapitulu hori lana bere

zentzu zabalenean aztertzen duten bi atalek osatzen dute, lanaren dimentsio

produktiboa nahiz erreproduktiboa jorratuz.

3.1. Produkzio-lana

Lan-merkatuari buruzko azpi-atal honetan emakume eta gizonen soldatapeko

lanaren edo besteren konturako lanaren errealitatea nahiz auto-enpleguaren edo

norberaren konturako lanaren errealitatea jorratzen da. Datuak hartzeko informazio-

iturri modura erabili dira EUSTAT erakundearen Biztanleriari inkesta jarduerari buruz

(BJA), EIN erakundearen Biztanleria Aktiboaren Inkesta (BAI) eta Euskal Enplegu

Zerbitzuaren (LANBIDE) Estatistika, beste estatistika-eragiketa batzuekin batera.

3.1.1. Jarduera-, enplegu- eta langabezia-tasak

Lan-merkatuaren oinarria biztanleria aktiboak osatzen du, hau da, laneko

adinean dagoen (16 urte baino gehiago11) eta lan egiteko prest dagoen biztanleriak.

Biztanleria aktiboa lanean daudenek eta langabetuek osatzen dute, hots, soldatapeko

enplegu batean lan egiten dutenek edo auto-enpleguko egoera batean daudenek, eta

eta lanik gabe daudenek, hurrenez hurren.

Lan-merkatuan laneko adinean diren emakumeen partaidetza % 52,2koa izan da

2015ean, 2014. urtean erregistratutako datua baino bi hamarren gehiago.

Horrenbestez, tasa hori duela zenbait hamarkada, emakumeen lan-jarduera

gutxiengoa zenean (1991. urtean % 38,5), abiatutako bilakaera positiboan kokatzen

da.

Igoera hor badago ere, oraindik emakumeen jarduera-tasa portzentajezko 11

puntura dago gizonen jarduera-tasatik.

11

Erretiroa hartzeko adina aldakorra da, eta estatistika-eragiketa ezberdinetan muga adin ezberdinetan kokatzen da. Hori kontuan hartu behar da datu hauek aztertzean.


51

3.1. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE, 1991-2015


1991 52,9 38,5 68,0 29,5

1995 52,7 41,3 64,8 23,5

2001 53,6 42,2 65,7 23,5

2002 54,3 43,1 66,1 23,0

2003 55,1 44,6 66,3 21,7

2004 55,5 45,6 65,9 20,3

2005 54,9 45,0 65,3 20,3

2006 54,7 45,4 64,6 19,2

2007 54,8 45,2 65,1 19,9

2008 55,3 46,7 64,5 17,8

2009 55,6 47,6 64,0 16,4

2010 55,9 48,3 64,0 15,7

2011 56,2 49,5 63,2 13,7

2012 54,9 49,1 61,1 12,0

2013 56,6 50,6 63,0 12,4

2014 57,3 52,0 63,0 11,0

2015 57,6 52,2 63,4 11,2 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Jarduera-tasan alde handiak izaten dira adinaren arabera. Horrela, 25-44 urte

bitarteko segmentuan dago lan-merkatuko presentzia handiena, eta 2015. urtean adin-

tarte horretako emakumeen % 88,3 lanean ziren edo lan bila zeuden.

25 urtera arte, EAEko emakumeek jarduera-tasa apalena agertzen dute adin-

multzo guztiak kontuan hartuz (% 27,1). Dena den, adin horretako gizonezkoak ere

lan-merkatutik urrun samar daude (ikasketak izan ohi dira urruntasun horren arrazoi

nagusia). Hori dela eta, adin-tarte horretan emakume eta gizonen arteko aldea oso

urria da.

45 urtetik gorako emakumeen artean jarduera-tasa % 37,7koa da. Horrela, adin-

tarte horretan hautematen da alderik handiena jarduera-tasan gizonekin alderatuz gero

(13 puntu baino gehiagoko aldea), nahiz eta adin horretan asko murrizten den gizonen

jarduera-tasa ere.

Hau da, emakumeen kasuan jarduera-tasa baxuagoa da gizonena baino adin-

tarte guztietan, baina 45 urteko adinetik aurrera alde horiek nabarmenagoak dira.


52

3.2. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015


GUZTIRA 57,6 52,2 63,4 11,2

16-24 urte 28,0 27,1 30,5 3,4

25-44 urte 90,6 88,3 92,8 4,5

45 eta gehiago 43,9 37,7 51,0 13,3 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Emakumeen jarduera-tasa (eta gizonena ere bai) areagotu egiten da beren

zaintzapean seme-alabak dituztenen artean; eta asko igotzen da hala emakumeen

artean nola gizonen artean seme-alaba bat baino gehiago dagoenean. Kasu horretan,

emakumeen jarduera-tasa % 75era iristen da. Emakumeen eta gizonen jarduera-tasan

alde txikiena amek eta aitek seme-alaba bakarra dutenean ematen da (portzentajezko

7,2 puntuko aldea).

3.3. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren jarduera-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE, 2015


GUZTIRA 57,6 52,2 63,4 11,2

0 49,0 42,9 55,1 12,2

1 57,2 53,9 61,1 7,2

2 edo gehiago 81,8 75,0 89,2 14,2 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Enplegu-tasak lan egiteko adinean den biztanleria aintzat hartuz lana duen,

norberaren kontura edo besteren kontura, biztanleriaren proportzioa islatzen du. 2015.

urtean tasa hori 48.8 puntura iritsi da EAEn, biztanleria osoa aintzat hartuz.

Emakumeen enplegu-tasan igoera nabaria hautematen da azken 25 urtetan, izan

ere, % 27,1etik % 44,3ra pasa da (portzentajezko 17,2 puntu igoz). Bestalde, gizonen

enplegu-tasak 7 puntu egin du behera (% 60,5etik % 53,5era). Hori dela eta, 2015ean

ematen da aztertutako epealdi osoko bi tasen arteko alde txikiena. Hala eta guztiz ere,

gizonen enplegu-tasa emakumeena baino handiagoa da, 9,2 puntu handiagoa.

3.4. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasaren bilakaera, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 1990-2015 URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

1990 43,4 27,1 60,5 33,4

1995 40,2 27,6 53,5 25,9

2000 46,2 33,4 59,6 26,2

2005 51,8 41,9 62,3 20,4

2010 50,7 44,1 57,7 13,6

2011 50,0 44,3 56,0 11,7

2012 48,6 43,7 53,9 10,2

2013 48,5 43,6 53,6 10,0

2014 48,7 44,2 53,6 9,4

2015 48,8 44,3 53,5 9,2 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.


53

Enpleguaren portaera adinaren arabera aztertuta ikus daitekeenez, emakumeen

artean tasa handienak 25-44 urte bitartean ematen dira. Gizonen artean, aldiz, 35

urtetik aurrera agertzen dira enplegu-kota handienak eta tasa ez da murrizten 55

urteko adinera arte.

16-24 urte artean emakume eta gizonen arteko aldeak oso txikiak dira, gizonen

aldekoak, hala ere. Baina, 25-34 urte bitartean enpleguan emakumeen presentzia

zertxobait handiagoa da. Adin horretatik aurrera, gizonen enplegu-tasak askoz ere

handiagoa dira emakumeenak baino. 55 urtetik gora duten emakumeen % 17,6a soilik

dago lan-merkatuan lanean.

3.5. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, adin-taldearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015


GUZTIRA 48,8 44,3 53,5 9,2

16-24 urte 18,7 17,7 19,6 1,9

25-34 urte 71,0 72,4 69,5 -2,9

35-44 urte 78,1 74,5 81,5 7,0

45-54 urte 77,1 72,0 82,1 10,1

55 eta gehiago 21,6 17,6 25,5 7,9

Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Seme-alaba gehiago dituzten pertsonek enplegu-tasa handiagoa dute, eta hori

emakumeen kasuan nahiz gizonen kasuan gertatzen da. Ondorengoen kopuruak gora

egin ahala, emakume eta gizonen arteko aldeak ere gora egiten du. Horrela, alde hori

portzentajezko 16,5 puntukoa da zaintzapean 2 seme-alaba edo gehiago dituzten

biztanleen artean.

3.6. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren enplegu-tasa, beren kargu dituzten seme-alaben eta sexuaren arabera. EAE, 2015


GUZTIRA 48,8 44,3 53,5 9,2

0 39,5 35,8 43,2 7,4

1 51,1 47,0 56,2 9,2

2 edo gehiago 71,9 64,0 80,5 16,5 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Biztanleriaren 16-64 urte bitarteko enplegu-tasak12, Europarekin zenbait datu

alderatzeko erabiltzen direnak, erakusten dutenez, EAEn emakumeek lan-merkatuan

bizi duten egoera Europako batez bestekoaren antzekoa da (60,8 EAEn eta 60,3 EB28

izenekoan).

Haatik, tarteko egoera hori enplegu arloan erreferentetzat jotzen diren

herrialdeetako (Suedia, Danimarka, Alemania edo Finlandia) emakumeen enplegu-

12

Aurrez aztertutako tasetan ez zen kontuan hartzen 65 urteko muga.


54

tasarekiko dagoen alde nabariaren ondorio da, horiekiko aldea 8-13 puntu artekoa

baita; eta alde hori mantendu egiten da, baina kontrako norabidean, Italia edo Greziako

emakumeen enplegu-tasarekin alderatuta, horietan enplegu-tasa % 50etik beherakoa

baita.

Emakumeen eta gizonen enplegu-tasa antzekoenak dituzten herrialdeak dira

herrialde baltikoak, Suedia (3 puntu) eta Finlandia (1,6 puntuko aldea). Grezia, Italia,

Txekiar Errepublika, Errumania eta Malta dira emakume eta gizonen artean lan-

merkatuan alderik handiena erakusten duten herrialdeak, portzentajezko 15

punturekin.

3.7. taula 16 eta 64 urte bitarteko enplegu-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015


Euskal Autonomia Erkidegoa 64,3 60,8 67,8 7,0

Araba 65 59,3 71,0 11,7

Bizkaia 62,9 58,6 65,8 7,2

Gipuzkoa 66,2 63,8 69,5 5,7

EB 28 65,6 60,4 70,8 10,4

Alemania 74,0 69,9 78,0 8,1

Austria 71,1 67,1 75,1 8,0

Belgika 61,8 58,0 65,5 7,5

Bulgaria 62,9 59,8 65,9 6,1

Zipre 62,7 59,0 66,7 7,7

Kroazia 55,8 51,5 60,1 8,6

Danimarka 73,5 70,4 76,6 6,2

Eslovakia 62,7 55,9 69,5 13,6

Eslovenia 65,2 61,0 69,2 8,2

Espainia 57,8 52,7 62,9 10,2

Estonia 71,9 68,5 75,3 6,8

Finlandia 68,5 67,7 69,3 1,6

Frantzia 63,8 60,6 67,1 6,5

Grezia 50,8 42,5 59,3 16,8

Hungaria 63,9 57,8 70,3 12,5

Irlanda 63,3 57,9 68,7 10,8

Italia 56,3 47,2 65,5 18,3

Letonia 68,1 66,4 69,9 3,5

Lituania 67,2 66,5 68 1,5

Luxenburgo 66,1 60,8 71,3 10,5

Malta 63,9 51,0 76,2 25,2

Herbehereak 74,1 69,2 79 9,8

Polonia 62,9 56,6 69,2 12,6

Portugal 63,9 61,1 66,9 5,8

Erresuma Batua 72,7 67,9 77,6 9,7

Txekiar Errepublika 70,2 62,4 77,9 15,5

Errumania 61,4 53,2 69,5 16,3

Suedia 75,5 74,0 77,0 3,0 Iturria: EUSTAT. Egitura-adierazleak. EUSTAT


55

Langabezia-tasa da emakumeek lan-merkatuan bizi duten egoera aztertzean

beste adierazle garrantzitsu bat. Tasa horrek lan egiteko moduan diren eta enplegurik

ez duten pertsonen portzentajea erakusten du pertsona aktibo guztiekiko. 2015ean

EAEko emakumeen langabezia-tasa % 15,1ean kokatu da. Horrenbestez, apur bat igo

da (% 0,2) aurreko urtearekin alderatuta.

Emakumeen langabezia-tasaren azterketa ebolutibo batek erakusten duenez,

tasa horrek 90eko hamarkadaren hastapenean jo zuen gailurra eta, ondoren, 2007.

urtera arte, murriztu egin zen modu adierazgarrian. Urte hartan krisiaren ondorioz,

tasak gora egin zuen berriro, baina aurrez izandako kopuruetara iritsi gabe. 2005.

urtetik emakume eta gizonen arten langabezia-tasan ez dago alde handirik, eta 2009.

urteaz geroztik emakumeen egoera zertxobait hobea da gizonena baino13.

3.8. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleriaren langabezia-tasaren bilakaera, sexuaren eta aldiaren arabera. EAE, 1990-2015 URTEAK GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

1990 16,2 26,1 10,6 -15,5

1995 23,8 33,0 17,5 -15,5

2000 13,7 19,9 9,5 -10,4

2002 8,3 12,1 5,7 -6,4

2004 7,8 9,5 6,5 -3,0

2005 5,7 7,0 4,7 -2,3

2006 4,1 4,5 3,7 -0,8

2007 3,3 3,6 3,0 -0,6

2008 3,8 4,2 3,4 -0,8

2009 8,1 7,8 8,4 0,6

2010 9,2 8,6 9,6 1,0

2011 10,8 10,3 11,3 1,0

2012 11,8 11,4 12,1 0,7

2013 14,3 13,8 14,8 1,0

2014 14,9 14,9 14,9 0,0

2015 15,4 15,1 15,6 0,5

Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Aldagai horiek Lurralde Historikoaren arabera aztertuta agerian geratzen denez,

jarduerari dagokionez, Arabako eta neurri txikiago batean Gipuzkoako emakumeen

artean tasak zertxobait handiagoak dira Bizkaiko emakumeenak baino. Jarduerarekin

lotutako joera ezberdin horiek ere mantendu egiten dira gizonen artean hiru

lurraldeetan.

13

Betiere kontuan hartuz biztanleria aktiboan haien presentzia erlatiboa txikiagoa dela. Erregistratutako langabezia-datuek bestelako egoera bat erakusten dute, aurrerago aztertuko den moduan.


56

Enplegu-tasari dagokionez, Bizkaian balioak ere zertxobait apalagoak dira. Dena

den, kasu horretan enplegu-tasa handienak Gipuzkoako emakumeen artean ematen

dira. Langabezia-tasek beste behin Gipuzkoako lan-merkatuan egoera hobea dela

erakusten dute. Haatik, Arabako emakumeen artean langabezia Bizkaian baino

nabarmenagoa da (bi lurralde horietan kontrakoa gertatzen da gizonen kasuan).

3.9. taula EAEko 16 urteko eta gehiagoko biztanleen jarduera, enplegu, eta langabezia-tasa, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera. 2015

EAE ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

Jarduera

Guztira 57,6 59,6 57,0 57,7

Emakumeak 52,2 53,5 51,8 52,3

Gizonak 63,3 66,0 62,6 63,4

Lanbidea

Guztira 48,7 50,1 47,5 50,2

Emakumeak 44,3 44,3 43,6 45,6

Gizonak 53,5 56,1 51,7 55,2

Langabezia

Guztira 15,3 16,0 16,7 13,0

Emakumeak 15,1 17,2 15,8 12,9

Gizonak 15,6 14,9 17,4 13,0 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Europa mailan langabeziaren gaineko konparaketazko azterketa batek erakusten

duenez, 2015ean EAEko emakumeen langabezia-tasak (16-74 urte bitarteko adinean)

5,9 puntuko aldea erakusten du EB28 izenekoaren batez bestekoarekiko. EAEko

emakumeek enplegu arloan duten egoera negatiboago horretan alde handiagoak

nabari dira Alemania edo Erresuma Batuarekin alderatuz gero, herrialde horietan

emakumeen langabezia-tasa % 5aren azpitikoa baita.

Kontrako kasuan daude Grezia eta Espainia, tasa askoz ere handiagoekin

(% 20etik gora). Emakume eta gizonen artean langabezian dauden aldeak txikiagoak

dira jardueran dauden aldeak baino. Grezian dago alderik handiena emakumeen

enplegu-tasan gizonekin alderatuta (gainera, tasa hori EB osoan handiena da, % 28,2

batekin). Irlandan, aldiz, emakumeentzat egoera positiboagoa da (% 6,9 da

emakumeen tasa eta % 10,6 gizonena). Herrialde horiek dira bi muturretan kokatzen

direnak, emakume eta gizonen arteko langabezia-tasari dagokionez.


57

3.10. taula 16 eta 74 urte arteko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015



Araba 15,9 17,7 14,9 -2,8

Bizkaia 16,1 15,5 17,4 1,9

Gipuzkoa 12,5 12,8 13,0 0,2

EB 28 9,0 9,1 8,9 -0,2

Alemania 4,4 4,1 4,7 0,6

Austria 6,0 5,5 6,4 0,9

Belgika 8,6 8,0 9,2 1,2

Bulgaria 7,9 7,5 8,3 0,8

Zipre 13,4 13,3 13,6 0,3

Kroazia 15,1 16,0 14,3 -1,7

Danimarka 6,0 6,2 5,9 -0,3

Eslovakia 10,6 12,2 9,3 -2,9

Eslovenia 8,4 8,8 7,9 -0,9

Espainia 20,7 22,4 19,3 -3,1

Estonia 6,4 5,8 7,1 1,3

Finlandia 9,3 8,8 9,8 1,0

Frantzia 10,2 9,8 10,6 0,8

Grezia 24,2 28,2 20,9 -7,3

Hungaria 6,1 6,3 6,0 -0,3

Irlanda 8,9 6,9 10,6 3,7

Italia 11,6 12,2 11,2 -1

Letonia 9,9 8,7 11,2 2,5

Lituania 8,9 8,2 9,6 1,4

Luxenburgo 6,5 7,1 6,0 -1,1

Malta 5,1 5,3 5,0 -0,3

Herbehereak 6,6 7,0 6,2 -0,8

Polonia 6,9 7,0 6,8 -0,2

Portugal 12,2 12,2 12,1 -0,1

Erresuma Batua 5,0 4,8 5,1 0,3

Txekiar Errepublika 4,5 5,4 3,7 -1,7

Errumania 6,7 5,9 7,3 1,4

Suedia 7,2 6,9 7,5 0,6

Iturria: Eurostat. EUSTAT (langabezia-tasa harmonizatua sexuaren arabera. 2015eko azken hila. Biztanleria jardueraren araberako inkesta)

Emakumeen iraupen luzeko langabezia % 9,8koa da, hots, gizonen kasuan

erregistratzen den portzentajea baino zazpi hamarren txikiagoa. Europar Batasuneko

emakumeen iraupen luzeko langabeziaren egoerarekiko aldea 5,3 puntukoa (negatibo)

da. Horrek atzeraldiak EAEko lan-merkatua gogor astindu duela islatzen du

(emakumeentzat nahiz gizonentzat) Europar Batasunari dagokion zenbakiarekin

alderatuz.

Azterketak agerian uzten du beste behin EAEn egoera hobea dela langabezia

handiagoa den herrialdeekin alderatuz: Greziako emakumeen iraupen luzeko

langabezia-tasak bikoiztu egiten du EAEko emakumeen tasa (% 21,2 eta % 9,8

hurrenez hurren). Era berean, Espainian (% 12,4) eta Kroazian (% 10,5) langabeturik

dauden emakumeek denbora gehiago ematen dute langabezian.


58

3.11. taula 16 eta 74 urte bitarteko iraupen luzeko langabezia-tasa, sexuaren eta EBko herrialdearen arabera. 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E


Araba 10,6 10,9 10,3 -0,6

Bizkaia 11,1 10,4 11,8 1,4

Gipuzkoa 8,4 8,1 8,6 0,5

EB 28 4,5 4,5 4,5 0,0

Alemania 2,0 1,7 2,3 0,6

Austria 1,7 1,4 1,9 0,5

Belgika 4,4 3,9 4,8 0,9

Bulgaria 5,6 5,0 6,1 1,1

Zipre 6,8 6,2 7,4 1,2

Kroazia 10,3 10,5 10,1 -0,4

Danimarka 1,7 1,7 1,6 -0,1

Eslovakia 7,6 8,3 6,9 -1,4

Eslovenia 4,7 5,4 4,1 -1,3

Espainia 11,4 12,4 10,5 -1,9

Estonia 2,4 2,2 2,5 0,3

Finlandia 2,3 1,8 2,7 0,9

Frantzia 4,3 3,9 4,6 0,7

Grezia 18,2 21,2 15,8 -5,4

Hungaria 3,1 3,1 3,1 0,0

Irlanda 5,3 3,6 6,7 3,1

Italia 6,9 7,4 6,6 -0,8

Letonia 4,5 3,6 5,4 1,8

Lituania 3,9 3,4 4,4 1,0

Luxenburgo 1,9 1,9 1,9 0,0

Malta 2,4 1,3 3,0 1,7

Herbehereak 3,0 2,9 3,0 0,1

Polonia 3,0 3,0 2,9 -0,1

Portugal 7,2 7,2 7,3 0,1

Erresuma Batua 1,6 1,3 1,9 0,6

Txekiar Errepublika 2,4 2,9 2,0 -0,9

Errumania 3,0 2,6 3,3 0,7

Suedia 1,5 1,2 1,7 0,5 Iturria: EUROSTAT (2016-10-12) eta EUSTAT (Biztanleria jardueraren arabera - BJA)


59

3.1.2. Afiliazioa, langabezia eta erregistratutako kontratuak

Gizarte Segurantzako afiliazioaren, langabeziaren eta kontratazioan erregistroek

lan-merkatuari buruzko ikuspegi jakin bat eskaintzen dute, aurrez aztertutako

estatistika-eragiketatik ondorioztatzen denaren osagarri dena.

2015. urtean zehar EAEn, batez beste, 415.823 emakume zeuden afiliaturik

Gizarte Segurantzan. Horrek 61.000 afiliazioko alde negatiboa suposatzen du

gizonekin alderatuz gero.

Zenbaki absolutuetan alde handienak 40-44 eta 55-59 urte bitarteko

segmentuetan ikusten dira. Emakumeen kasuan presentzia orekatuagoa ikusten da

25-29 urte bitarteko segmentuan (guztiaren % 50 osatzen dute), eta presentzia hori

proportzionalki txikiagoa da segmentu gazteagoetan eta zaharragoetan. Lan-

merkatuan 20 urtetik beherako eta 65 urtetik gorako emakumeen nahiz gizonen

presentzia oso urria denez, adierazgarriagoa da 55 urtetik aurrera erregistratzen den

aldea, zeinaren arabera adinean gora joan ahala emakumeen presentzia txikiagoa

baita lan-merkatuan.

3.12. taula Gizarte Segurantzako afiliazioan altan dauden langileak, sexuaren eta adinaren arabera. EAE. Urteko batez bestekoa, 2015.


Aldea

G-E

(Abs.)

%

Emakumeak /

guztira

GUZTIRA 892.359 415.823 476.532 60.709 46,6

16-19 urte 2.481 1.005 1.476 471 40,5

20-24 urte 27.396 12.873 14.523 1.650 47,0

25-29 urte 67.202 33.572 33.629 57 50,0

30-34 urte 100.193 48.323 51.870 3.547 48,2

35-39 urte 136.714 64.080 72.634 8.554 46,9

40-44 urte 142.681 66.148 76.532 10.384 46,4

45-49 urte 133.305 61.845 71.460 9.615 46,4

50-54 urte 123.618 57.793 65.824 8.031 46,8

55-59 urte 98.259 43.935 54.324 10.389 44,7

60-64 urte 54.254 23.197 31.055 7.858 42,8

65 urte eta gehiago 6.256 3.052 3.205 153 48,8 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistiken urtekaria, 2015

Lanbideko bulegoetan erregistratutako langabeziak nabarmen egin du behera

2015ean, guztira 5.696 emakume langabetu gutxiago baitaude erregistratuta. Bi

sexuak kontuan hartuz, 15.755 pertsona gutxiago dago langabezian. Horrek adierazten

du gizonen kasuan beherakada hori nabarmenagoa dela. Bilakaera horren ondorioz,

2015ean erregistratutako emakumeen langabeziak portzentajezko 5 puntu baino

gehiagoan gainditzen du gizonena.


60

Erregistratutako langabeziaren banaketa hori, emakumeen presentzia

handiagoarekin, hiru lurraldetan ematen da.

3.13. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta lurralde historikoaren arabera. EAE. 2014-2015 urteetako alderaketa.


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

2015ean erregistratutako

langabezia

150.016 100 79.648 53,1 70.368 46,9

Araba 24.391 16,26 13.017 53,4 11.373 46,6

Bizkaia 84.291 56,19 43.981 52,2 40.310 47,8

Gipuzkoa 41.337 27,56 22.650 54,8 18.685 45,2

2014an erregistratutako

langabezia

165.771 100 85.344 51,5 80.427 48,5

Araba 26.931 16,1 13.871 51,5 13.060 48,5

Bizkaia 92.833 56 47.160 50,8 45.673 49,2

Gipuzkoa 46.007 27,8 24.313 52,8 21.694 47,2 Iturria: Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide eta DAP.

Zenbaki absolutuetan, erregistratutako langabezia 30-59 adin-tartean metatzen

da. Emakumeak dira adin-tarte guztietan langabezia horretan erdia baino gehiago, 20

urtetik beherako pertsonen eta 40-44 urte bitarteko pertsonen kasuan izan ezik.

3.14. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta adin-taldearen arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

20 urtetik beherakoak 2.577 1,7 1.218 47,3 1.359 52,7

20-24 urte 8.320 5,5 4.196 50,4 4.124 49,6

25-29 urte 14.449 9,6 7.596 52,6 6.853 47,4

30-34 urte 17.523 11,7 9.522 54,3 8.001 45,7

35-39 urte 21.384 14,3 11.412 53,4 9.972 46,6

40-44 urte 19.514 13,0 9.674 49,6 9.840 50,4

45-49 urte 20.166 13,4 10.681 53,0 9.485 47,0

50-54 urte 17.799 11,9 8.940 50,2 8.859 49,8

55-59 urte 19.366 12,9 10.807 55,8 8.559 44,2

59 urtetik gorakoa 8.918 5,9 5.602 62,8 3.316 37,2 Iturria: Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan Merkatuaren Balantze Txostena, 2015

Langabezian erregistratuta dauden hamar pertsonatik sei baino gehiagok

hezkuntza-maila baxua du, gehienez, derrigorrezko irakaskuntzara artekoa. Multzo

horretan ia erdia emakumeak dira, baina gainerako hezkuntza-mailetan gehiengoa dira

emakumeak; eta, zehazki, segmentuan zenbaki absolutuak baxuak badira ere,

langabetu modura erregistratuta dauden eta unibertsitateko ikasketen pareko

hezkuntza-maila duten hiru pertsonatik bi emakumeak dira.


61

3.15. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta prestakuntza-mailaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 150.017 100 79.648 53,1 70.369 46,9

Derrigorrezko hezkuntza 93.161 62,1 46.257 49,7 46.913 50,4

Batxilergoa 12.751 8,5 6.969 54,7 5.789 45,4

Lanbide Heziketa 25.803 17,2 14.550 56,4 11.187 43,4

Unibertsitate-mailakoak 18.302 12,2 11.872 64,9 6.480 35,4

Iturria: Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide.

Azkenik, erregistratutako langabeziaren iraupenari dagokionez, iraupen luzeko

langabezian emakumeen presentzia erlatibo handiagoa nabarmendu behar da

(erregistroan dauden iraupen luzeko langabetu guztien % 57,3). Urtebetetik gorako

langabezian dauden pertsonen artean emakumeak dira gehiengoa, gizonak baino

11.834 emakume gehiago baitago. Horren ondorioz, iraupen luzeko langabezia

emakumeen artean ematen da nagusiki (multzo honetan pertsona guztien % 58 baino

gehiago emakumeak dira, gizonen portzentajea % 49koa delarik).

3.16. taula Erregistratutako langabezia, sexuaren eta langabezia-iraupenaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 150.017 100 79.648 53,1 70.369 46,9

Iraupen laburreko langabezia 68.875 45,9 33.160 48,1 35.715 51,9

Iraupen luzeko langabezia 81.142 54.1 46.488 57.3 34.654 42,7

Iturria: Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide.

3.1.3. Biztanleria landuna sektore ekonomikoaren eta enpleguaren arabera

Atal honetan enpleguari dagokion alderdi garrantzitsu bat jorratzen da: pertsonak

laneratzen direneko sektore edo jarduera ekonomikoak garrantzia handia dauka, izan

ere, sektorearekin lotzen dira maiz lan-baldintzekin (eta etorkizunean enplegua edo

garapena izateko aukerekin) lotzen diren oinarrizko alderdiak.

Sektore ekonomikoaren azterketak, horietan lan egiten duten pertsonen

sexuaren arabera, erakusten duenez, merkatuan bereizketa nabariak daude. Horrela,

tradizionalki «maskulinoak» diren sektoreak mantendu egiten dira (eraikuntza,

industria, lehen sektorea, etab.) eta baita nagusiki emakumez osatutakoak ere

(zerbitzuen sektorea).


62

3.17. taula 16 urte eta gehiagoko biztanleria landuna (milaka) sektorearen eta sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b) (Abs.) (% h) (Abs.) (% h)

GUZTIRA 892,9 100 421,00 47,2 471,80 52,8

Nekazaritza, abeltzaintza, arrantza 10,0 1,1 3,0 30,0 7,0 70,0

Industria 184,8 20,7 38,9 21,0 145,9 79,0

Eraikuntza 46,8 5,3 5,5 11,8 41,3 88,2

Zerbitzuak 651,3 72,9 373,6 57,4 277,7 42,6 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren arabera sailkatzeko inkesta.

Jarduera-sektore ezberdinetan emakumeen presentziari buruzko azterketa

ebolutiboak erakusten duenez, emakumeak garrantzia hartuz joan dira industrian (6,2

puntu azken 20 urtetan) eta eraikuntzan (7 puntu), eta lehen sektorean zenbakiak

mantendu egin dira, gorabehera batzuekin bada ere. Bilakaera positibo horrekin

batera, oro har, emakumeak lan-merkatuan gero eta presentzia handiagoa izatea

gertatu da, eta oraindik emakume eta gizonen okupazioari dagokionez orekatik oso

urrun dauden espazio ekonomikoak mantentzen dira.

3.18. taula Lanean diren emakumeen bilakaera (%) EAEko sektoreen okupazio osoan 1995 - 2015 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015

GUZTIRA (milakoetan)

713,6 830,2 945,2 937,8 925 898,4 884,3 880,6 893,0

guztira emakumeak (%)

35,3 37,2 41,5 44,8 45,7 46,3 46,6 47,1 47,1

emakumeak lehen sektorean (%)

27,3 28,4 23,2 20,9 26,9 31,7 24,5 27,6 30,0

emakumeak industrian (%)

14,8 16,0 19,7 19,8 19,6 20,8 19,0 19,3 21,0

emakumeak eraikuntzan (%)

4,8 5,2 7,6 9,8 10,4 12,0 12,5 10,8 11,8

emakumeak zerbitzuetan (%)

49,8 52,6 55,5 57,7 58,7 58,4 58,1 58,3 57,4

Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren arabera sailkatzeko inkesta.

Jarduera-adarrei dagokienez, hiru emakumetik batek (141.200) «Administrazio

publikoaren, osasun-jardueren eta gizarte zerbitzuaren…» esparruan egiten du lan.

Jarduera-adar horretan emakumeek 10 enplegutik 7 betetzen dituzte. Halaber,

«Merkataritza eta ostalaritzan» 102.000 emakumek egiten dute lan. Hori da emakume

gehien biltzen dituen bigarren jarduera. Taulako azken jarduera-adarra «Etxeko

langileen enplegatzaile gisa» aipatzen da. Jarduera horretan ematen da emakumeen

nagusitasun handiena jarduerako enplegu osoa kontuan hartuz: % 80,3 emakumeak

dira. Gizonen kasuan, enpleguaren % 80 baino gehiago betetzen dute «Nekazaritzan»,

«Erauzketa- eta manufaktura-industrietan» eta «Eraikuntzan». «Merkataritza»

arlokoetan, «Jarduera profesional, zientifiko eta teknikoetan» eta «Finantza eta

aseguruen» jardueretan sexuen arteko oreka handiagoa dago.


63

3.19. taula Biztanleria landuna, jarduera-adarraren eta sexuaren arabera. Milaka. EAE, 2015


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 876,4 100,0 413,2

47,1 463,2 100,0 52,9

Nekazaritza 11,2 1,3 2,2 0,5 19,6 9,0 1,9 80,4

Erauzketa-industriak; energia elektrikoaren, gasaren,

lurrunaren eta aire girotuaren hornidura; ur hornidura,

saneamendua, hondakinen kudeaketa eta kutsadura

kentzeko jarduerak

9,6 1,1 1,6 0,4 16,7 8,1 1,7 84,3

Manufaktura-industria 173,7 19,8 29,5 7,1 17,0 144,3 31,2 83,0

Eraikuntza 47,9 5,5 7,2 1,7 15,0 40,7 8,8 85,0

Txikizkako eta handizkako merkataritza; motordun

ibilgailuen eta motozikleten konponketa; garraioa eta

biltegiratzea; ostalaritza

215,4 24,6 102,0 24,7 47,3 113,5 24,5 52,7

Informazioa eta komunikazioak 22,9 2,6 7,9 1,9 34,6 14,9 3,2 65,4

Finantza- eta aseguru-jarduerak 23,0 2,6 9,8 2,4 42,8 13,1 2,8 57,2

Higiezinekin lotutako jarduerak 3,8 0,4 2,4 0,6 63,2 1,4 0,3 36,8

Lanbide-jarduerak, zientifikoak eta teknikoak;

administrazio-jarduerak eta zerbitzu osagarriak 97,3 11,1 53,7 13,0 55,2 43,6 9,4 44,8

Herri Administrazioa eta defentsa, derrigorrezko

Gizarte Segurantza; hezkuntza; osasun-jarduerak eta

gizarte-zerbitzuetako jarduerak.

202,1 23,1 141,2 34,2 69,9 60,9 13,1 30,1

Jarduera artistikoak, aisialdikoak eta

entretenimendukoak; etxeak etxeko enplegatzaile eta

norberak erabiltzeko ondasun eta zerbitzuen sortzaile

gisa; lurraldez kanpoko erakundeen jarduerak; beste

zerbitzu batzuk.

69,5 7,9 55,8 13,5 80,3 13,7 3,0 19,7

Iturria: EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta

2015ean emakume gehienek jatetxeko langile eta pertsonal eta salmenta mailan

(123.700 emakume) egiten dute lan. Ondoren, Zientzia eta Intelektualen Teknikari eta

Profesionalen multzoan barneratzen diren enpleguetan ikusten ditugu maizen

(112.200). Enplegu-multzo jakin batean lan egiten duten emakume eta gizon kopuruari

dagokionez alderik handiena funtsezko Langintzetan erregistratzen dira emakumeen

nagusitasuna aipatzen bada, izan ere, langintza horietan emakumeek betetzen dituzte

enplegu guztien ia % 70; eta jatetxeko eta pertsonal eta salmentako lanetan ere

emakumeak maiz agertzen dira, hiru enplegutik bi hartuz. Bestalde, badira % 90ean

gizonekin betetzen diren enplegu-multzoak, esate baterako, Makinako eta Artisautzako

Langileen artean, Manufaktura-industriako lan kualifikatuetan eta eraikuntzan.


64

3.20. taula Biztanleria landuna, milaka, enplegu-multzo handiaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 876,4 100 413,2 100 47,1 463,2 100 52,9

Zuzendariak eta gerenteak 27,5 3,1 7,4 1,8 26,9 20,1 4,3 73,1

Zientzia eta intelektual arloko teknikari eta

profesionalak 182,7 20,9 112,2 27,2 61,4 70,5 15,3 38,6

Lanbide-teknikari laguntzaileak 88,0 10,0 56,6 13,7 64,4 31,3 6,8 35,6

Kontulariak, administrariak, etab. 103,0 11,8 34,3 8,3 33,3 68,7 14,8 66,7

Jatetxe-zerbitzuetako langileak, zerbitzu

pertsonaletako langileak, laguntza arlokoak eta

salmentakoak

182,5 20,9 123,8 30,0 67,8 58,7 12,7 32,2

Lehen sektoreko langile kualifikatuak 10,9 1,2 2,1 0,5 19,3 8,8 1,9 80,7

Artisauak eta langile kualifikatuak Manufaktura-

industria eta eraikuntza 116,1 13,2 7,5 1,8 6,5 108,5 23,4 93,5

Makina eta instalazioetako langileak Muntatzaileak 77,4 8,8 7,7 1,9 9,9 69,7 15,0 90,1

Oinarrizko lanbideak 88,4 10,1 61,6 14,9 69,7 26,8 5,8 30,3 Iturria: EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta

2015ean emakume eta gizon gehien kontratatu zituzten jarduerak aztertzean

ikus daitekeenez, bi sexuak bi jardueratan baino ez datoz bat: «Janari- eta edari-

zerbitzuak»; eta «Eraikuntzarako zerbitzuak eta lorezaintzako jarduerak».

Emakumeentzat sortutako kontratu kopuruari dagokionez «Etxeetako jarduerak, etxeko

langileen enplegatzaile gisa» da lehen jarduera, eta gizonen kasuan, «Janari- eta

edari-zerbitzuak».

3.21. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten jarduera-adarrak, sexuaren arabera EAE

EMAKUMEEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 JARDUERA

GIZONEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 JARDUERA

97 Etxeetako jarduerak, etxeko langileen enplegatzaile gisa

56 Janari- eta edari-zerbitzuak

86 Osasun-jarduerak 52 Biltegiratzea eta garraioari erantsitako jarduerak

82 Bulegoko administrazio-jarduerak eta enpresetako jardueren osagarriak diren beste batzuk

25 Produktu metalikoen fabrikazioa, makineria salbuetsita

55 Ostatu-zerbitzuak 43 Eraikuntza espezializatuko jarduerak

88 Gizarte-zerbitzuen jarduerak, ostatu eman gabe 47 Txikizkako merkataritza, ibilgailu motordunena izan ezik

85 Hezkuntza 49 Garraioa, lurrekoa eta hodi bidezkoa

81 Eraikinetarako zerbitzuak eta lorezaintza-zerbitzuak

01 Nekazaritza, abeltzaintza, ehiza eta zerbitzuak

87 Laguntza egoitza-establezimenduetan 81 Eraikinetarako zerbitzuak eta lorezaintza-zerbitzuak

47 Txikizkako merkataritza, ibilgailu motordunena izan ezik

24 Metalurgia; burdinazko eta altzairuzko produktuen fabrikazioa

56 Janari- eta edari-zerbitzuak 46 Handizkako merkataritza, ibilgailu motordunena izan ezik

Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren balantze-txostena


65

Kontratu kopuru gehien biltzen dituzten enpleguei dagokienez, bulegoak, hotelak

eta establezimenduak garbitzeko kontratuak daude emakumeen kasuan sailkapenaren

buruan 2015ean; eta hala emakumeek nola gizonek zerbitzari-zerbitzuetan aurkitzen

dute bigarren kontratazio-gunea. Etxeko enplegatuak; eta haurrak eta beste zenbait

pertsona zaintzeko enpleguak dira emakumeen artean kontratu gehien ekarri dituzten

enpleguak. Gizonen artean makineria eragiketekin lotutako enpleguak eta autobus-

gidariaren enplegua nagusitzen dira, aurrez aipatu dugun zerbitzariarenarekin batera.

Bulegoak, hotelak eta establezimenduak garbitzeko enplegua laugarren lekuan dago

kontratu kopuruari dagokionez gizonen kasuan.

3.22. taula 2015ean kontratu kopuru handiena ekarri zuten enpleguak, sexuaren arabera EAE

EMAKUMEEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 ENPLEGUAK

GIZONEN KONTRATU GEHIEN EKARTZEN DITUZTEN 10 ENPLEGUAK

1. Bulego, hotel eta antzeko beste establezimendu

batzuetako garbitzaileak

2. Soldatapeko zerbitzariak

3. Dendetako eta biltegietako saltzaileak

4. Ospitaleko erizaintzako laguntzaileak

5. Manufaktura-industrietako peoiak

6. Etxeko enplegatuak

7. Osasun-zerbitzuetan pertsonak zaintzeko

langileak, beste epigrafe batzuetan sailkatu

gabekoak

8. Haurtzaindegietako eta ikastetxeetako

zaintzaileak

9. Jolas- eta entretenimendu-jardueretako

monitoreak

10. Jendeari arreta egiteko eginkizunak dituzten

administrariak, beste epigrafe batzuetan sailkatu

gabekoak

1. Manufaktura-industrietako peoiak

2. Soldatapeko zerbitzariak

3. Salgaien garraioko peoiak eta

deskargatzaileak

4. Bulego, hotel eta antzeko beste

establezimendu batzuetako garbitzaileak

5. Dendetako eta biltegietako saltzaileak

6. Nekazaritzako peoiak (baratze, negutegi,

haztegi eta lorategietan izan ezik)

7. Paperezko eta kartoizko produktuak

fabrikatzeko makinetako langileak

8. Autobus- eta tranbia-gidariak

9. Metalak lortzeko eta eraldatzeko

instalazioetako operadoreak

10. Jolas- eta entretenimendu-jardueretako

monitoreak

Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan-merkatuaren balantze-txostena

Azkenik, dagoeneko aipatu da emakumeen enpleguan etxeko enpleguak eta

zaintzarekin lotutakoak duten garrantzia. Gizarte Segurantzako afiliazio-datuen

arabera, 2015eko abenduan 28.112 emakume zeuden afiliatuta Etxeko Enpleguaren

Araubide Berezian EAEn. Horrek adierazten du emakumeek betetzen dutela jarduera-

adar horretan enplegu guztiaren % 95,2.


66

Gainera, kontuan hartzen bada, jarduera horretan ezkutuko enplegua oso handia

dela (berriki egindako ikerketen arabera, deklaratu gabeko enplegua guztiaren % 30-40

inguruan kokatzen da), eta emakume atzerritarrek garatutako lana oso garrantzitsua

dela (afiliazio guztien % 40, eta deklaratutako enplegu bat ez dutenen artean gehiengo

handia osatzen dutela uste da), garrantzia handiko esparru bat da, non genero aldetiko

ezberdintasuna modu nabarian agertzen den.

3.23. taula Araubide Orokorrean afiliatutako biztanleria Etxeko enplegatuen berezia sexuaren, nazionalitatearen eta Lurralde Historikoaren arabera EAE, 2015


(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).

GUZTIRA 29.543 28.112 95,2 1.431 4,8

Araba 3.326 1132 3.152 11,2 94,8 174 12,2 5,2

Bizkaia 16.280 55,1 15.501 55,1 95,2 779 54,4 4,8

Gipuzkoa 9.937 33,6 9.459 33,7 95,2 478 33,4 4,8

Atzerritarrak

GUZTIRA 12.105 40,9 11.126 39,6 979 68,4

Araba 1.384 11,4 1.253 11,3 90,5 131 13,4 9,5

Bizkaia 6.694 55,3 6.164 55,4 92,1 530 54,1 7,9

Gipuzkoa 4.027 33,3 3.709 33,3 92,1 318 32,5 7,9

Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa

3.1.4. Biztanleria landunaren lan-baldintzak

Lan-merkatuan beste dimentsio garrantzitsu bat biztanleria landunaren lan-

baldintzekin lotutakoa da, zehazki, kontratu mota eta lanaldi mota.

Kontratu motan erreparatuta 2015ean soldatapeko biztanleriak bizi duen egoera

aztertzean ikus daitekeenez, emakumeek aldi baterako kontratuak izan ohi dituzten

gehienbat, eta halako kontratazioan emakumeek duten garrantzi erlatiboa soldatapeko

enplegu osoan duten partaidetza baino ia bi puntu handiagoa da. Gainera, emakumeak

dira kontraturik ez duten soldatapeko pertsonen segmentuan nagusi, 10.281 emakume

daudelarik egoera horretan.

3.24. taula 16-64 urteko soldatapeko landunak, sexuari erreparatuta, kontratu motaren arabera EAE, 2015


(Abs.) (% b.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).

GUZTIRA 736.848 100,0 366.093 49,7 370.755 50,3

Mugagabea 551.719 74,9 266.655 48,3 285.064 51,7

Aldi baterakoa 172.996 23,5 89.157 51,5 83.840 48,5

Kontraturik gabe 12.132 1,6 10.281 84,7 1.851 15,3

Iturria: EUSTAT, Lan Merkatuaren Errolda.


67

Enpleguaren behin-behinekotasuna/informaltasuna sexuaren eta adinaren

arabera aztertzean ikus daitekeenez, 25 urtetik beherako emakume eta gizon gehienak

egoera horretan daude 2015ean. 25 urtetik aurrera emakumeak maizago aurkituko

ditugu aldi baterako kontratuko edo kontratu gabeko enpleguetan gizonak baino. Soilik

25 urte baino gutxiagoko segmentuan dauka emakumeen enplegu mugagabeak

garrantzia handiagoa. Haatik segmentu horretan soldatapeko biztanleria gutxi ikusiko

dugu eta, era berean, aldi baterako kontratazioa nagusi da bi sexuetan.

3.25. taula Kontratu mugagaberik gabeko soldatapeko enplegatuak 16-64 urte bitartean, sexuaren eta adinaren arabera (%). EAE, 2015


GUZTIRA 25,1 27,2 23,1 -4,1

< 25 urte 72,3 70,6 73,9 3,3

25-44 urte 29,9 32,1 27,7 -4,4

45-64 urte 15,0 17,0 13,0 -4,0 Iturria: EUSTAT, Lan Merkatuaren Errolda.

Enpleguari buruzko aurreko datuek lan-merkatuari dagokionez islatzen duten

egoera orokorretik harago, 2015ean erregistratutako kontratazioa aztertzeak lan-

baldintzen bilakaerari eta lan-baldintza horiek emakume eta gizonengan duten eraginei

buruzko irudi interesgarria eskaintzen du.

2015ean egindako kontratu kopurua % 14 hazi da aurreko urtean

erregistratuarekin alderatuta. Igoera kontratu mugagabeetan nahiz aldi baterako

kontratuetan gertatu da, 2014an erregistratutako proportzio bera mantenduz

(kontratazio mugagabea kontratazio guztien % 6,9 da.). Emakumeen artean 30.410

kontratu mugagabe zenbatzen dira, gizonen kontratu mugagabeak baino 783 gehiago.

Dena den, 2014an erregistratutako aldea murriztu egiten da (portzentajezko 1,4 puntu

2015ean eta portzentajezko 3,6 puntu 2014an).

3.26. taula Erregistratutako kontratuak, sexuaren eta kontratu-motaren arabera. EAE, 2014-2015 urteetako alderaketa


(Abs.) (% b.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).

2015

Mugagabea 60.037 6,9 30.410 50,7 29.627 49,3

Aldi baterakoa 807.218 93,1 403.408 50,0 403.810 50,0

Kontratuak, guztira 867.255 100,0 433.818 50,0 433.437 50,0

2014

Mugagabea 52.443 6,9 27.142 51,8 25.301 48,2

Aldi baterakoa 706.706 93,1 335.771 50,3 350.935 49,7

Kontratuak, guztira 759.149 100,00 382.913 50,4 376.236 49,6

Iturria: Lanbide


68

Lan-merkatuan emakumeek eta gizonek bizi duten egoera ezberdinari

dagokionez aztertzeko beste esparru adierazgarri bat lanaldiari buruzkoa da. 2015ean

emakumeek lanaldi partzialeko enplegudun biztanleria osoaren % 77,5 osatzen dute,

eta lanaldi osoan enplegatutako pertsonen % 40,1 dira.

Azken urteetan gorabeherak izan badira ere, eta 2015. urtean lanaldi osoa hazi

egin dela ikus badaiteke ere, 2006. urtea erreferentzia modura hartuz gero, ikus

daiteke hamarkadaren amaieran 15.000 emakume gutxiago daudela lanaldi osoko

enpleguekin eta gutxi gorabehera 14.000 emakume gehiago lanaldi partzialeko

enpleguekin. Gizonen artean, lanaldi osoko enpleguaren jaitsiera nabarmenagoa izan

da (111.000 enplegu inguru) eta lanaldi partzialeko enplegu kopuruak emakumeen

enplegu partzialaren antzera egin du gora (14.000 enplegu baino zertxobait gutxiago).

3.27. taula Biztanleria landuna, lanaldi-motaren eta sexuaren arabera. EAE, 2006 - 2015

LANALDI OSOA LANALDI PARTZIALA

Guztira % E % G Guztira % E % H

2006 858.300 36,0 64,0 135.200 83,1 16,9

2007 858.400 36,2 63,8 142.800 82,6 17,4

2008 875.000 37,3 62,7 135.200 83,1 19,9

2009 816.400 38,0 62,0 135.400 84,7 15,3

2010 826.200 38,9 61,1 135.900 81,5 18,5

2011 810.400 39,8 60,2 145.900 79,7 20,3

2012 758.800 39,7 60,3 144.000 81,3 18,7

2013 728.100 40,0 60,0 145.500 80,1 19,9

2014 708.800 39,4 60,6 165.700 83,2 16,8

2015 732.300 40,1 59,9 162.600 77,5 22,5 Iturria: EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta

2015ean enplegu-erregulazioko espedienteek eragindako pertsonei dagokienez,

1.795 emakumeri eragin diete aipatu espedienteek (pertsona guztien % 22,1). Horrela,

2011. urtetik antzeko garrantzi erlatiboa mantentzen da, enpleguak gizonengan duen

eraginetik oso behera.


69

3.28. taula EEE-ek ukitutako langileak, sexuaren arabera EAE 1991-2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).

1991 61.983 4.923 7,9 57.060 92,1

1992 69.315 6.745 9,7 62.570 90,3

1993 86.166 9.901 11,5 76.265 88,5

1994 48.041 5.354 11,1 42.687 88,9

1995 20.599 2.799 13,6 17.800 86,4

1996 11.816 1.933 16,4 9.883 83,6

1997 17.480 2.427 13,9 15.053 86,1

1998 7.814 1.244 15,9 6.570 84,1

1999 7.043 1.342 19,1 5.701 80,9

2000 6.257 1.174 18,8 5.083 81,2

2001 5.792 1.077 18,6 4.715 81,4

2002 5.650 1.352 23,9 4.298 76,1

2003 12.035 1.911 15,9 10.124 84,1

2004 5.614 1.028 18,3 4.586 81,7

2005 6.158 988 16,0 5.170 84,0

2006 3.338 664 19,9 2.674 80,1

2007 4.815 786 16,3 4.029 83,7

2008 12.794 2.398 18,7 10.396 81,3

2009 68.812 11.875 17,3 56.937 82,7

2010 35.426 6.590 18,6 28.836 81,4

2011 22.072 4.672 21,2 17.400 78,8

2012 37.429 7.671 20,5 29.758 79,5

2013 31.790 7.228 22,7 24.562 77,3

2014 16.747 3.699 22,1 13.048 77,9

2015 8.108 1.795 22,1 6.313 77,9 Iturria: Eusko Jaurlaritza. Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila. Lanari buruzko estatistikak

3.1.5. Biztanleria landuna: ekintzailetza

Atal hau norberaren kontura lan egiten duen biztanleria landunaren azterketari

buruzkoa da. Biztanleria jardueraren inkestaren arabera 2015ean 53.482 emakume

landun ez ziren soldatapekoak, hau da, emakume landun guztien % 12,7. Portzentaje

hori gizonen enplegu osoan norberaren kontura lan egiten dutenetik zortzi puntura

dago.

«Soldatapekoak ez» diren emakume horietan gehienak autonomoak dira

(32.810). Hala biztanleria autonomoaren kasuan nola beste pertsona batzuek

enplegatzen dituzten edo kooperatibistak direnen artean, orotara emakumearen

partaidetza guztiaren herenetik apur bat gora kokatzen da (% 35-37 bitartean). Soilik

«familia-laguntzaren» kasuan dira emakumeak gehiengoa segmentuan (% 68,1),

dimentsio urrikoa dena (1.706 emakume daude multzo horretan).


70

3.29. taula 16 urteko edo gehiagoko biztanleria landuna, lan-egoeraren eta sexuaren arabera. EAE. 2015

GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK Aldea

G-E (Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h). (Abs.) (%b.) (%h).

GUZTIRA 887.864 100 419.855 100,0 47,3 468.009 100 52,7 48.154

Soldatarik gabeko

biztanleria, guztira 150.395 16,9 53.482 12,7 35,6 96.913 20,7 64,4 43.431

Enplegatzailea 31.005 3,5 10.746 2,5 34,7 20.259 4,3 65,3 9.513

Autonomoa 94.488 10,6 32.810 7,8 34,7 61.678 13,2 65,3 28.868

Familia-laguntza 2.504 0,3 1.706 0,4 68,1 798 0,2 31,9 -908

Kooperatibista 22.398 2,5 8.220 2,0 36,7 14.178 3,0 63,3 5.958

Soldatapeko

biztanleria, guztira 736.847 83,0 366.094 87,2 49,7 370.756 79,2 50,3 4.662

Soldatapekoak Adm.

Publikoa 104.167 11,7 67.606 16,1 64,9 36.562 7,8 35,1 -31.044

Soldatapekoak Emp.

Publikoa 44.112 5,0 24.184 5,8 54,8 19.929 4,3 45,2 -4.255

Soldatapekoak Enpresa

pribatua 588.568 66,3 274.304 65,3 46,6 314.265 67,1 53,4 39.961

Beste egoera bat 622 0,1 281 0,1 45,2 342 0,1 54,98 61 Iturria: EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

Ekintzailetza aztertzerakoan, interesgarria da Global Entrepreneurship Monitor

(GEM) 2015 delakoaren txostenak EAEren kasuan ematen dituen zenbait adierazle

jorratzea.

Txosteneko datuek erakusten dutenez, emakumeen ekintzailetza osotara

2015ean (3,1) 2011. urtean erregistratutakoa baino zertxobait apalagoa da (3,9). Tasa

horrek enpresako jabe, jabekide edo sortzaile diren eta merkatuan 0-42 hilabete artean

mantendu diren 18-65 urte bitarteko pertsonen kopurua islatzen du adin hori duten

pertsona guztiekiko. Ikus daitekeen moduan, gizonen tasa osoak gora egin du epealdi

berean. 2014ko egoerarekin alderatzeak, ordea, ikuspegi positiboagoa eskaintzen du

emakumeen tasaren bilakaeran (2,7tik 3,1era pasaz) gizonen bilakaeran baino (4,6tik

3,6ra jaitsiz).

3.30. taula Ekintzailetza Jardueraren Indizea (TEA). EAE. 2011-2015 urteetako alderaketa. 2011 2015

Emakumeak Gizonak Guztira Emakumeak Gizonak

TEA, guztira 3,9 3,2 3,3 3,1 3,6

TEA aukeragatik 2,8 1,9 2,4 2,2 2,7

TEA beharragatik 1,0 1,3 0,9 0,8 0,9 Iturria: Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2015. urteetako txosten betearazlea


71

Ekiteko uneari dagokionez, ekintzailetzaren hastapeneko fasean emakume eta

gizonen artean oreka handiagoa dagoela nabarmentzen da: 2015ean emakumeek

guztiaren % 46,3a osatzen dute, 2011. urtean % 41 zirelarik (edo 2014. urtean

% 37,3a). Baina bereziki nabarmentzen da azken urtea, izan ere, emakumeek balizko

ekintzailetzaren (datozen 3 urteetan garatzea espero dena) % 64 osatzen dute ia.

Emakumeek atzera egin dute zertxobait ekintzailetza finkatuan (42 hilabete baino

gehiagokoa), baina atzera egin dute 2014. urtearekin alderatuta, ez 2011. urtearekin

alderatuta; eta enpresa baten sorreran inbertsioa egiten dutenen artean erdia baino

gehiago emakumeak dira (inbertsio informala, % 52).

Jarduera ekintzailea eragozten duten faktoreen artean porrot egitearen beldurra

dago. 2015eko datuek erakusten dutenez, ekiteko zailtasun modura porrot egiteko

beldurra ekiten ez dutenen artean nabaritzen da gehienbat. Edozein kasutan, hala

ekintzailetzan murgiltzen diren emakumeek nola murgiltzen ez direnek, porrot egiteko

arriskua gizonek baino gehiago balioesten dute.

Bestalde, pertsona ekintzaileen batez besteko adinari dagokionez, badirudi

emakume eta gizonen arteko aldea murriztu egiten dela: 2015ean soilik urte bateko

aldea dago batez beste ekiten duten emakume eta gizonen artean EAEn, alde hori

2011. urtean 5 urtekoa zen.

3.31. taula Ekintzailetza-jardueren adierazleak, sexuaren arabera. EAE 2011-2015 urteetako alderaketa.

2011 2015

Emakumeak Gizonak Emakumeak Gizonak

Ekintzailearen profila sexuaren arabera (ehunekoa)

Ekintzailea hastapeneko fasean (<42 hilabete) 41,0 59,0 46,3 57,3

Balizko ekintzailea (datozen hiru urteetan) 42,0 58,0 63,9 36,1

Ekintzaile finkatua (>42 hilabete) 36,0 64,0 40,1 59,9

Inbertitzaile informala sexuaren arabera (ehunekoa) 34,4 65,6 52,0 48,0

Porrot egiteari beldurra sexuaren arabera (ehunekoa)

Porrot egiteari beldur dion biztanleria ez-ekintzailea 65,0 45,0 46,7 41,7

Porrot egiteari beldur dion biztanleria ekintzailea 33,3 28,0 32,6 26,7

Ekintzaileen batez besteko adina. 37,0 42,0 38,0 39,0 Iturria: Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2015. urteetako txosten betearazlea


72

3.2. Lan erreproduktiboa

Emakumeek lan-merkatuan bizi duten egoeraren azterketarekin batera, kapitulu

honetan zaintzan nahiz lan erreproduktiboan emakumeek eta gizonek ematen duten

denbora eta beren erantzukidetasuna jorratzen da, emakumeek eta gizonek familia-

bizitzan eta lan-merkatuan duten partaidetzari buruzko datuak erabiliz.

3.2.1. Erantzukidetasuna eta denboraren erabilera berriak

Lan-merkatuan emakumeek eta gizonek bizi duten egoera ezberdina argitasun

gehiagoz islatzen duen alderdietako bat seme-alaben zaintzan ematen den

erantzukidetasunarekin lotzen da. Alderdi honetara lehen hurbilketa bat

amatasunagatiko prestazioei dagozkien datuek eskaintzen dute: 2015. urtean

emakumeak dira oraindik hura baliatzen dutenak nagusiki.

Horrela, 2015ean 14 mila emakume baino gehiagok eskatu (eta jaso) zuten

amatasunagatiko prestazioa. Horrek adierazten du emakumeak direla prestazio hori

jaso dutenen artean % 94,7, eta gizonak % 5,3 baino ez. Bizkaian proportzio apalagoa

ematen da gizonek jasotako prestazioei dagokienez. Dena den, hiru Lurraldetan

prestazio horretan gizonen presentzia handiagoa da Estatuko datuekin alderatuta.

3.32. taula Amatasuneko prestazioak, hartzaileen sexuaren arabera. EAEn eta Estatuan guztira. 2015

GUZTIRA

PRESTAZIOAK ZENBATEKOA

Emakumeak Gizonak

(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h). (Abs.)

Milakoak

EAE 15.067 14.266 94,7 801 5,3 100.496,0

Araba 2.428 2.263 93,2 165 6,8 15.682,7

Gipuzkoa 5.262 4.939 93,8 323 6,2 35.292,7

Bizkaia 7.377 7.064 95,8 313 4,2 49.520,6

Estatuan guztira 278.389 273.181 98,1 5.208 1,9 1.579.327,5 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika

Prestazio hauen kasuan 2002. urtetik erregistratutako bilakaerak, lehenik eta

behin, data horretatik prestazio hori jasotzen duten emakumeen kopuruak gora egin

duela erakusten du, nahiz eta goranzko joera hori eten egiten den 2010. urtean, urte

hartan EAEn prestazioa jasotzen duten emakumeen kopurua jaisten hasi baitzen.

Prestazioa jasotzen duten emakumeen kopurua murriztearekin batera, 2015. urtean

prestazioa jasotzen duten gizonen kopuru absolutuak gora egin du. Horrela, orotara,

gizonen proportzioak are gehiago egin du gora, nahiz eta % 5,3 urria baino ez osatu.


73

3.33. taula Amatasuneko prestazioen bilakaera, hartzailearen sexuaren arabera. EAE, 2002-2015

GUZTIRA

PRESTAZIOAK

Emakumeak Gizonak

(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).

2002 12.041 11.666 96,9 375 3,1

2003 14.027 13.643 97,3 384 2,7

2004 14.748 14.283 96,8 465 3,2

2005 15.188 14.821 97,6 367 2,4

2006 16.052 15.507 96,6 545 3,4

2007 16.264 15.675 96,4 589 3,6

2008 18.058 17.382 96,3 676 3,7

2009 17.265 16.622 96,3 643 3,7

2010 17.730 16.963 95,7 767 4,3

2011 17.728 16.930 95,5 798 4,5

2012 16.713 15.954 95,5 759 4,5

2013 16.048 15.366 95,8 682 4,2

2014 15.345 14.649 95,5 696 4,5

2015 15.075 14.272 94,7 803 5,3 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika

Aitatasuneko prestazioek 15 eguneko baimena eragiten dute haurtxo baten

jaiotzagatik, eta 2015ean era horretako 13.330 prestazio eskatu dira, batez beste,

prestazioko 1.000 euro emanez. Estatuan batez besteko prestazioak zertxobait

baxuagoak dira. Araba dago EAEren buruan prestazio horien batez besteko

zenbatekoari dagokionez. Dena den, aldeak oso urriak dira.

3.34. taula Aitatasuneko prestazioak lurralde historikoaren arabera. 2015

PRESTAZIOAK

(Zenbakia)

ZENBATEKOA

(€)

BATEZ BESTEKO

ZENBATEKOA

PRESTAZIOKO

EAE 13.330 13.333.019 1.000

Araba 2.155 2.260.762 1.049

Bizkaia 4.764 4.684.884 983

Gipuzkoa 6.411 6.387.373 996

Estatuan guztira 239.836 202.949.145 846 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika

Aitatasuneko prestazioek bilakaera negatiboa erakusten dute 2010. urtetik, gora

jo zutenean (prestazioa 2007. urtean hasi zen). Horrenbestez, 2015. urtean

identifikatutako 13.330 prestazioek urte hartan erregistratuak baino 2.808 gutxiago

dira, eta 2014ko prestazioak baino 357 gutxiago.


74

3.35. taula Aitatasuneko prestazioen bilakaera. EAE, 2007-2015

URTEAK PRESTAZIOAK

(Zenbakia)

2007 10.150

2008 15.549

2009 15.405

2010 16.138

2011 15.741

2012 14.951

2013 14.198

2014 13.687

2015 13.330 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika

Amatasun- eta aitatasun-baimenekin batera, bizitza pertsonala eta lan-bizitza

bateratzeko laguntzek eszedentziak eskatzeko edo lanaldiak murrizteko aukera

ematen dute langileek betekizun batzuk betetzen dituztenean (kontratuaren

egonkortasuna, lanaldiaren iraupena murrizketaren aurretik eta ondoren). Laguntzak

seme-alabak zaintzeko nahiz, beharrezkoa bada, familiako beste pertsona batzuk

artatzeko ematen dira.

Seme-alabak zaintzeko eszedentziei dagokienez, emakumeak nahiz gizonak

baliabide hori erabiltzen joan dira pixkanaka beren senitartekoak artatzeko. Hala,

2015ean 3.645 emakumek eta 262 gizonek eskatu dute eszedentzia hori. Emakumeak

dira oraindik baliabide horren erabiltzaile nagusiak, eta gizonen kasuan baliabide

horren erabilerari dagokionez ikusten den progresioa oso motela da (egungo

erritmoarekin jarraituz gero, 20 urte baino gehiago beharko dira oreka erdiesteko).

Senitartekoen zaintzari dagokionez, gero eta emakume gehiagok eskatzen

dituzte eszedentziak. Hala, 2005ean 84 emakumek eskatu zituzten eta 2015. urtean

376 emakumek. Eszedentzia horiek eskatzen dituzten gizonen portzentajeari

erreparatuta ere bilakaera positiboa ikusten da epealdi honetan, eta familia-bizitza eta

lan-bizitza bateratzeko gizonen batez bestekoaren gainetik dago proportzio hori, nahiz

eta oraindik gutxiengoa diren (2015ean % 16,8), eta ez dirudi gizonen aldetik horietan

parte-hartze handiagoa izateko joera argia dagoenik.


75

3.36. taula Familia zaintzeko eszedentzien bilakaera, sexuaren eta zaintza motaren arabera. EAE, 2005-2015

URTEAK

SEME-ALABAK ZAINTZEA SENITARTEKOAK ZAINTZEA


(Abs.) (Abs.) (%.) (Abs.) (%.) (Abs.) (Abs.) (%.) (Abs.) (%.)

2005 1.807 1.737 96,1 70 3,9 100 84 84,0 16 16,0

2006 1.840 1.728 93,9 112 6,1 110 89 80,9 21 19,1

2007 2.229 2.113 94,8 116 5,2 169 135 79,9 34 20,1

2008 2.554 2.426 95,0 128 5,0 167 142 85,0 25 15,0

2009 2.504 2.384 95,2 120 4,8 198 164 82,8 34 17,2

2010 2.936 2.799 95,3 137 4,7 242 189 78,1 53 21,9

2011 3.353 3.180 94,8 173 5,2 271 228 84,1 43 15,9

2012 3.202 3.019 94,3 183 5,7 248 210 84,7 38 15,3

2013 3.159 2.988 94,6 171 5,4 269 222 82,5 47 17,5

2014 3.435 3.275 95,3 160 4,7 354 291 82,2 63 17,8

2015 3.907 3.645 93,3 262 6,7 452 376 83,2 76 16.8 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika

Asko dira emakumeen eta gizonen aldetiko denboraren erabilerari dagokionez

hurbilketa bat egitea ahalbidetzen duten estatistika-eragiketak. Biztanleria Jardueraren

arabera Sailkatzeko inkestak erakusten duenez, dimentsio handieneko segmentuetan,

hala emakumeen artean nola gizonen artean, eta berdin biztanleria aktiboaren artean

nahiz ez-aktiboaren artean, etxeko lanak ohikotasunez egiten dira.

Biztanleria ez-aktiboari dagokionez, halako lanketak ohikotasunez egiten

dituztela adierazten dute 347.200 emakumek, hots, emakume ez-aktibo guztien

% 77ak. Gizonen artean kolektibo osoaren erdia baino ez da zenbatzen. Gizon ez-

aktiboak gehiengoa dira etxeko lanak sekula ez, aldian behin edo gutxitan egiten

dituzten pertsona ez-aktiboen segmentuan (hamarretik 6 baino gehiago).

Bestalde, biztanleria aktiboari so, etxeko lanak ohikotasunez egiten ditu

emakume aktiboen % 88ak. Emakumeak gehiengoa dira halako funtzioak

ohikotasunez egiten dituztenen artean (% 54,7). Gizonen kasuan, aldiz, segmentu

bakoitzean % 70 baino gehiago dira sekula ez, aldian behin edo gutxitan egiten

dituztenak.


76

3.37. taula 16 urteko eta gehiagoko biztanleria, etxeko lanak egiteko maiztasunaren eta sexuaren arabera (milaka) EAE, 2015


(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h).

Biztanleria aktiboa

Ohikotasunez 803.100 439.000 54,7 364.100 45,3

Aldian behin, batzuetan bai eta

beste batzuetan ez

152.900 41.200 26,9 111.700 73,1

Gutxitan 60.400 10.900 18,0 49.500 82,0

Inoiz ere ez 38.400 4.800 12,5 33.600 87,5

Biztanleria ez-aktiboa

Ohikotasunez 507.300 347.200 68,4 160.000 31,5

Aldian behin, batzuetan bai eta

beste batzuetan ez

119.900 47.200 39,4 72.600 60,6

Gutxitan 69.500 24.700 35,4 44.900 64,6

Inoiz ere ez 80.100 34.400 42,9 45.700 57,1 Iturria: EUSTAT, Biztanleria Jardueraren arabera Sailkatzeko estatistika

Lan-merkatuan lan egiten duten emakumeek etxeko esparruan ere egiten dute

lan. Batez beste, 4,5 ordu ematen dituzte egunero seme-alabaren zaintzan. Jarduera

horretan nabaritzen da alderik handiena landun gizonekin alderatuta (egunean 1,6

orduko aldea), seme-alaben zaintza izanik emakume eta gizonentzat dedikazio

handieneko eginkizuna.

2015ean EAEko emakumeek egunean antzeko denbora eman dute mendeko

pertsonen zaintzan eta etxeko lanetan (batez beste, egunean 2,1 ordu). Gizonen

kasuan, aldiz, denbora gehiago eman dute mendeko pertsonen zaintzan (1,5 ordu)

etxeko lanetan baino (1,2 ordu). Horrenbestez, mendeko pertsonen zaintzan ematen

da emakume eta gizonen artean alderik txikiena (egunean 0,6 ordu).

3.38. taula Biztanleria landuna, etxeko lanak egiten emandako ordu- kopuruaren arabera. EAE, 2015


Etxeko zereginak 1,6 2,1 1,2 -0,9

Seme-alaba adingabeak zaintzea 3,7 4,5 2,9 -1,6

Mendeko pertsonak zaintzea 1,8 2,1 1,5 -0,6 Iturria: EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkesta.


77

Inkestak, era berean, adin txikikoen zaintzan enplegatutako biztanleriaren

dedikazio ezberdinak xehetasun-maila handiago batekin identifikatzea ahalbidetzen du.

Ikus daitekeen moduan, lanaldian zehar eguneroko zaintza emakumeen eskuetan

dago, ia hamar aldiz biderkatuz aitek egunean egindako zaintzaren proportzioa,

ohikoagoa izanik bi kasuetan zenbakiak behera egitea. Lanalditik kanpo, nagusiki

partekatu egiten da amen eta aiten artean. Haatik, horrela ez denean, egunero beren

seme-alabak zaintzen dituzten landun emakumeen proportzioa berriro hamar aldiz

handiagoa da zaintza horretaz arduratzen diren gizonen proportzioa baino.

3.39. taula Biztanleria landunaren 15 urtetik beherako seme-alabak eguneroko zaintzaren arabera, aiten eta amen portzentajeak

14. EAE, 2015

AMA AITA BIAK

Eguneroko zaintza lanaldian zehar 4,8 0,5 3,5

Eguneroko zaintza lanalditik kanpo 10,4 1,0 87,4

Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa

Enpleguek emakume eta gizonei ahalbidetutako malgutasunari eta ordutegiari

dagokionez ikus daitekeenez, alde batetik, emakumeen % 66ak ez du bere lanaldia

luzatu behar ia inoiz, eta % 15ak ia beti luzatzen du. Hala, normalean gizonek luzatu

ohi dute lanaldia ia beti (% 19,6).

Etxean lan egiteko aukera zertxobait handiagoa da emakume landunen kasuan:

% 4,3ak etxean lan egin dezake gutxienez egun erditan eta, portzentaje hori gizonen

kasuan % 3,7koa da. Aldea ere ez da nabarmenegia egun bakarrean ere aukera hori

ez dutenen artean: emakume landunen artean ia % 89a da etxean sekula lan egin ezin

duena, gizonen portzentajea baino puntu bat gehiago.

Halaber, aldea oso murritza da irteteko ordutegiak malgutzeko aukerari

dagokionez: hori egiteko aukera duten emakumeen nahiz gizonen proportzioa

antzekoa da (gizonen kasuan zertxobait handiagoa), eta bi kasuetan pertsona

landunen herenak du aukera hori.

14

Inkestan, era berean, beste aukera batzuk barneratzen dira (beste senitarteko batzuk, etab.), bereziki garrantzitsuak lanorduetako zaintzari dagokionez.


78

3.40. taula Biztanleria landuna, ordutegi motaren, malgutasunaren eta sexuaren arabera

(%). 2015

EMAKUMEAK GIZONAK Aldea G-E

Lanaldia luzatzea

Ia inoiz ez 66,1 59,3 -6,8

Batzuetan 18,9 21,1 2,2

Ia beti 15,0 19,6 4,6

Etxean lan egiten du

Gutxienez egunen erdietan 4,3 3,7 -0,6

Noizean behin 7,0 8,6 1,6

Inoiz ere ez

88,7 87,7 -1,0

Irteteko ordutegi malgua 32,7 33,2 0,5 Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa

3.2.2. Bateragarritasun erantzukidea

Emakumeek nahiz gizonek lan produktiboa eta erreproduktiboa modu

berdintsuan baitaratzeko ezinbestekoa da bateragarritasun erantzukidea izatea.

Bateragarritasun pertsonala, familiakoa eta lanekoa, erantzukidetasunaren ikuspegi

batetik, emakumeen eta gizonen arteko partaidetza orekatu modura definitzen da

esparru pertsonal eta familiakoari nahiz lan-merkatuari dagokionez. Hori lortzeko

ezinbestekoa da sistemak berrantolatzea (lanekoa, hezkuntza eta prestakuntza

arlokoa, eta gizarte baliabideetakoa), emakume eta gizonei tradizionalki esleitutako rol

eta estereotipoak aldatzea, eta mendeko pertsonen arreta eta zaintzarako

beharrizanak estaltzea.

Aurreko datuek emakume eta gizonek lan-merkatuan eta lan erreproduktiboan

partaidetza ezberdina dutela jarri dute agerian. Atal honetan informazio hori

emakumeek eta gizonek familia-bizitza eta lan-bizitza bateratzeko aukerari eta horren

eraginei buruz duten pertzepzioarekin osatzen da, Eustat erakundeak familia-bizitza

eta lan-bizitza bateratzeari buruz egindako Inkestako emaitzetan oinarritzen dena.

Lehenik eta behin, pertsonaren zaintzarekin eta etxeko eginkizunekin lotutako

lanketa ezberdinetan emandako denborarekiko asebetetzeari dagokionez, esan

daiteke emakumeen kasuan beren seme-alabei eskainitako denborari dagokionez

duten asebetetze-maila oso ona dela: 6,8 puntu 0-10 bitarteko eskala batean. Arlo

horretan dago alderik (positiboa) handiena gizonekin alderatuta (gizonen kasuan beren

asebetetzea, batez beste, 6,2 punturekin kalifikatzen dute).


79

Jarduera horietan emakumeek beren dedikazioa gizonek baino gehiago

balioesten duten moduan, beren bizitza pertsonalari eta bateratzearekiko asebetetze

orokorrari dagokionez, gizonen artean ematen da balioespen handiagoa.

Emakume eta gizonen artean dagoen ezberdintasunean alderdirik nabarmenena

etxeko lanetan ezkontide edo bikotekideak duen dedikazioarekiko asebetetzearekin

lotzen da: gizonek alderdi honetan ematen dute balioespen handiena, 7,3 punturekin.

Emakumeek, aldiz, 6 punturekin balioesten dute ezkontidearen edo bikotekidearen

partaidetza.

3.41. taula Biztanleria landunaren gogobetetasun-maila, bateratzeari emandako denboraren eta sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE, 2015


Seme-alaba adingabeak zaintzea 6,5 6,8 6,2 -0,6

Mendeko pertsonak zaintzea 6,0 6,1 5,9 -0,2

Etxeko lanak 5,9 6,0 5,9 -0,1

Ezkontide/bikotearen etxeko lanak 6,7 6,0 7,3 1,3

Bizitza pertsonala 6,1 6,0 6,1 0,1

Guztian 6,2 6,1 6,3 0,2 Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa

Oharra: 0-10 bitarteko eskala, 0k «bat ere ez» esan nahi du eta 10ak «osoa».

Emakume landunei zailago egiten zaizkien neurriak eszedentziak eskatzearekin

(3,9 puntu 0-10 bitarteko eskala batean) eta lanaldia murriztea eskatzearekin (3,8

puntu) lotzen dira. Gizonekin alderatuz, bigarren kasuan ezberdintasuna urria da eta

lehendabizikoan ia ez dago ezberdintasunik. Halaber, noizean behingo absentziei

dagokionez (bi sexuen kasuan errazago lortzen direnak) ere ez dago aparteko alderik.

Horrela, balioespen orokorra berdin-berdina da hala emakumeen kasuan nola gizonen

kasuan.

3.42. taula Biztanleria landuna, zenbait alderdi bateratzeko zailtasunaren eta sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE, 2015


Enplegu eta soldatarik gabeko egunak 3,4 3,4 3,4 0

Eszedentziak 3,9 3,9 3,9 0

Lanaldi-murrizketa 3,8 3,8 3,9 0,1

Noizbehinka lanera ez joatea 2,7 2,8 2,7 -0,1

Guztian 3,5 3,5 3,5 0

Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa



80

Ariketa horretan, era berean, biztanleria landunari bateratzeko neurriak

erabiltzeak bere lan-bizitzan sorrarazten dituen kalteei buruz galdegiten zaio.

Emakumeen kasuan, kalte orokorra 3,2 punturekin balioesten da, familia arrazoiak

eraginda lanaldia-murrizketa eta eszedentzia eskatzea izanik (3,9) kaltegarriena.

Gizonek puntuazio berarekin balioesten dute lan-bizitza eta familia-bizitza bateratzeko

aukera, baina aitatasun baimena erabiltzeak dakarren kaltea zertxobait handiagoa dela

(2,9) uste dute emakumeek amatasun baimena erabiltzean hautematen duten

kaltearekin (2,5) alderatuz.

3.43. taula Biztanleria landuna, bateratzeak alderdi batzuetan sor ditzakeen kalteak kontuan izanda , sexuaren arabera (batez bestekoa). EAE, 2015


Amatasuna/aitatasuna 2,0 2,5 1,5 -1,0

Aitatasun-baimena 2,9 - 2,9

Eszedentzia – murrizketa familia-arrazoiengatik 3,9 3,9 3,9 0

Galera, guztira* 3,0 3,2 2,8 -0,4 Iturria: EUSTAT, Bizitza pertsonala, lana eta familia-bizitza bateratzea


Oharra (*): Guztizko galera aitatasun/amatasun, aitatasun-baimena eta eszedentziaren batez bestekoa da.

Azkenik, lanaldi motak ere15 badu eragina bateratzeko aukerari dagokionez.

Lanean diren emakumeen % 55ak lanaldi jarraitua dute, gizonekin alderatuz 8 puntu

gehiago ia; eta gaueko ordutegitan lan egiten duten emakumeen proportzioa baxuagoa

da gizonena baino (emakumeen kasuan % 7,4 eta gizonen kasuan % 16,8, hots erdia).

Asteburuko lana, ordea, ohikoagoa da emakumeen artean (emakumeen % 16,2ak eta

gizonen % 9,4ak egiten du lan beti asteburuetan). Halaber, ohikoagoa da emakumeek

astean 5 egun baino gutxiagoan edo gehiagoan lan egitea, eta % 17,1ak txandaka

egiten du lan (gizonen artean, txandakako lana % 24,2an kokatzen da).

3.44. taula Biztanleria landuna lanaldi motaren ezaugarrien eta sexuaren arabera. EAE 2015 (portzentajeak)


(% b.) (% b.) (% b.)

Lanaldi arrunta

Jarraitua 50,8 55 47,1 -7,9

Zatitua (goiz eta arratsaldez) 40,9 36,4 45 8,6

Mistoa (jarraitua eta zatitua) 8,3 8,6 8 -0,6

Gaueko ordutegia 12,4 7,4 16,8 9,4

Asteburuetan lan egitea

Beti 12,6 16,2 9,4 -6,8

Batzuetan 25,6 21,1 29,6 8,5

Lan egindako egun kopurua

1-4 egun 4,6 6,7 2,8 -3,9

5 egun 80,5 77 83,7 6,7

6-7 egun 14,8 16,3 13,5 -2,8

Txandakako lana 20,9 17,1 24,2 7,1 Iturria: EUSTAT. Norberaren bizitza, lana eta familia-bizitzaren uztarketa

15

Aurreko ataletan aztertu da dagoeneko lanaldi partzialek emakumeen enpleguan duten garrantzia.


81

4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK

Atal honetan, EAEko herritarrek dauzkaten baliabide ekonomiko eta sozialei

buruzko adierazleak agertzen dira. Informazio hau ezagutzeak, pertsonen ongizaterako

funtsezko alderdi hauetan emakumeen eta gizonen artean ematen diren

ezberdintasunen inguruko analisia egiteko aukera ematen digu.

4.1 Autonomia ekonomikoa

Autonomia ekonomikoaren atalean, Soldaten egiturari buruzko inkestak (EIN) eta

Errenta Pertsonal eta Familiarraren Estatistika (Eustat) dira emakume eta gizonen diru-

sarrera maila ezagutzeko gehien erabiltzen diren oinarrizko iturriak. Epigrafe honetan,

era berean, pentsioen bilakaeraren inguruko azterketa bat gaineratu da, emakume

kopuru adierazgarri baten diru-sarreren oinarrizko erreferente modura. Azterketa

horrek, era berean, emakumeek lan-merkatuan izandako bilakaera islatzen du,

denborazko ikuspegi zabalago batean.

2014. urtean emakumeen batez besteko errenta pertsonala 14.711 eurokoa izan

da, gizonen batez besteko errenta pertsonaletik ia 10.000 eurora. Emakumeen aurkako

ezberdintasun hori aztertutako errenta-kapitulu guztietan mantentzen da, kapital

higiezinen errenten kasuan izan ezik, izan ere, jardueren errentarekin batera horiek

dira batez besteko errenten osaeran garrantzia gutxien duten errentak.

Lurralde Historikoa kontuan hartuta, emakumeen eta gizonen batez besteko

errentek EAEn ikusten den jokabidearen antzekoa erakusten dute, gorabehera

batzuekin. Gipuzkoan batez besteko errentak handiagoak dira, hala emakumeen

kasuan nola gizonen kasuan (15.249 € eta 24.802 €, hurrenez hurren). Bizkaian, aldiz,

emakumeen batez besteko errenta da EAE osoko baxuena (14.375 €). Horrenbestez,

bi lurralde horietako emakumeen artean ezberdintasuna 874 eurokoa da.

4.1. taula EAEko batez besteko errenta pertsonala errenta motari erreparatuta, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera (eurotan). 2014

EAE Araba Bizkaia Gipuzkoa

Guztira Gizona

Emakumea

G-E aldea

Guztira Gizona Emaku

mea Guztira Gizona

Emakumea

Guztira Gizona Emaku

mea

ERRENTA GUZTIRA 19.379 24.417 14.711 9.706 19.346 24.112 14.761 19.082 24.265 14.375 19.880 24.802 15.249

Lan-errenta 11.821 14.935 8.936 5.999 11.939 14.882 9.107 11.716 14.853 8.866 11.940 15.090 8.975

Kapital higigarrien errenta 1.259 1.452 1.080 372 1.112 1.296 934 1.211 1.363 1.072 1.405 1.667 1.159

Kapital higiezinen errenta 376 341 408 -67 350 328 371 344 311 374 439 395 482

Jardueren errenta 881 1.234 554 680 818 1.124 524 868 1.237 532 931 1.280 603

Transferentziak 5.042 6.455 3.733 2.722 5.127 6.481 3.823 4.944 6.501 3.531 5.165 6.370 4.030

Errenta erabilgarria 16.235 20.182 12.578 7.604 16.343 20.092 12.735 16.003 20.068 12.310 16.567 20.406 12.954

Iturria: EUSTAT. Errenta pertsonal eta familiarraren Estatistika


82

Errenta-mailak eta maila horietan dauden emakumeen nahiz gizonen

portzentajeak aztertzean ikus daitekeenez, errentarik gabe edo 4.500 € baino

gutxiagoko diru-sarrerekin (hau, da hilean 375 € baino gutxiago) daude EAEko 18

urtetik gorako emakumeen % 33,4. Portzentaje hori gizonen kasuan % 18,8koa da.

Emakumeen % 45,3ak batez beste 9.000 € baino gutxiagoko errenta dauka (gizonen

kasuan portzentaje hori % 25,4koa da), eta batez beste 18.000 € baino gutxiagoko

errentarekin daude 10 emakumetatik zazpi (% 69,3), eta gizonen kasuan portzentaje

hori ez da % 44ra iristen.

Logikoa den moduan, gorago begiratuz kontrako egoera ematen da: 27.000 € eta

60.000 € bitarteko errenta duten emakumeen proportzioa % 15,9koa da, hots, ia erdia

diru-sarrera maila hori duten gizonen portzentajearekin (% 31,6) alderatuz gero. Era

berean, % 2 baino gutxiago dira 60.000 €tik gorako errentak dituzten emakumeak, eta

gizonen kasuan proportzio hori ia % 5era iristen da.

4.2. taula EAEko 18 urte eta gehiagoko biztanleria errenta-maila pertsonalari erreparatuz, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera (portzentajea). 2014 EAE

Guztira Emakumea Gizona Aldea G-E

GUZTIRA 100 100 100

Errentarik gabe 13,5 15,6 11,2 -4,4

1500 arte 8,2 12,0 4,2 -7,8

1501-3000 euro 2,5 3,2 1,7 -1,5

3001-4500 euro 2,1 2,6 1,7 -0,9

4.500 EURO ARTE 26,3 33,4 18,8 -14,6

4501-6000 euro 3,0 3,8 2,2 -1,6

6001-9000 euro 6,3 8,1 4,4 -3,7

9.000 EURO ARTE 35,6 45,3 25,4 -19,9

9001-12000 euro 7,8 9,8 5,8 -4,0

12001-15000 euro 6,8 7,8 5,7 -2,0

15001-18000 euro 6,3 6,4 6,3 -0,1

18.000 EURO ARTE 56,5 69,3 43,2 -26,1

18001-21000 euro 6,3 5,5 7,0 1,5

21001-24000 euro 5,5 4,2 6,9 2,7

24001-27000 euro 4,8 3,2 6,4 3,2

18.000-27.000 16,6 12,9 20,3 7,4

27001-30000 euro 4,2 2,8 5,7 2,9

30001-33000 euro 3,7 2,6 4,9 2,3

33001-36000 euro 3,6 2,4 4,9 2,5

36001-39000 euro 3,2 2,1 4,3 2,2

39001-42000 euro 2,5 1,8 3,3 1,5

42001-45000 euro 1,9 1,3 2,5 1,2

45001-48000 euro 1,4 1,0 1,9 0,9

48001-51000 euro 1,0 0,7 1,4 0,7

51001-54000 euro 0,8 0,5 1,1 0,6

54001-57000 euro 0,6 0,4 0,9 0,5

57001-60000 euro 0,5 0,3 0,7 0,4


83

EAE

Guztira Emakumea Gizona Aldea G-E

27.000-60.000 23,4 15,9 31,6 15,7

60001-63000 euro 0,5 0,4 0,6 0,2

63001-66000 euro 0,3 0,2 0,5 0,3

66001-69000 euro 0,3 0,2 0,4 0,2

69001-72000 euro 0,3 0,2 0,4 0,2

72001-75000 euro 0,2 0,1 0,3 0,2

75001-78000 euro 0,2 0,1 0,3 0,2

78001-81000 euro 0,2 0,1 0,2 0,1

81001-84000 euro 0,1 0,1 0,2 0,1

84001-87000 euro 0,1 0,1 0,2 0,1

87001-90000 euro 0,1 0,1 0,2 0,1

90001-93000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1

93001-96000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1

96001-99000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1

99001-102000 euro 0,1 0,0 0,1 0,1

>=102001 euro 0,8 0,3 1,2 0,9

60.000 baino

gehiago 3,5 1,9 4,9 3,0 Iturria: EUSTAT. Errenta pertsonal eta familiarraren Estatistika

Analisia EAEko emakumeek lanean lortutako batez besteko irabazietara

eramanez, aipatu behar da 23.781,6 € eskuratuta, Estatuko soldatazko diru-sarreren

buruan kokatzen direla. Estatuko emakumeen soldatazko batez besteko orokor

horrekiko ezberdintasun positiboa 4.036,8 eurokoa da. Aitzitik, EAEko gizonen batez

besteko soldatekin dagoen ezberdintasuna, kasu honetan negatiboa, 7.489,5 eurokoa

da; hots, emakumeen soldata % 76koa izan da gizonen soldatarekin alderatzen

badugu, EAEn.

Bilakaerari erreparatzen dion ikuspegi batetik, 2014ko zifrak % 4,8ko igoera

suposatzen du 2013ko soldatekin alderatuz gero. Kontuan izanik gizonen artean

soldata % 3,2 igo dela, urte horretan bi sexuen arteko aldea murriztu egin da zertxobait

(zenbaki absolutuetan, batez beste, 119,5 €).


84

4.3. taula Emakume eta gizonen urteko batez besteko soldata, Autonomia Erkidegoaren arabera eta 2013. urtearekiko bilakaeran erreparatuta.

BI SEXUAK EMAKUMEAK GIZONAK

Euro

Urteko

aldaketa-

tasa

Euro

Urteko

aldaketa-

tasa

Euro

Urteko

aldaketa-

tasa

GUZTIRA 22.858.17 0,7 19.744,82 1,2 25.727,24 0,2

Andaluzia 20.784,42 0,0 17.478,58 -1,2 23.518,16 -0,2

Aragoi 22.095,79 0,2 18.764,63 0,3 25.118,61 0,0

Asturiasko Printzerria 22.045,29 0,2 18.400,68 -0,3 25.322,01 -0,7

Balear Uharteak 21.322,08 2,6 19.008,38 0,1 23.770,56 5,3

Kanariak 19.436,48 1,4 18.201,48 3,3 20.641,49 -0,2

Kantabria 21.199,83 5,7 17.668,55 6,8 24.685,21 5,3

Gaztela eta Leon 20.524,83 0,4 17.682,88 1,5 22.904,80 -2,0

Gaztela-Mantxa 20.644,88 0,1 18.157,02 3,9 22.719,35 -2,6

Katalunia 23.927,17 -1,3 20.324,88 -2,0 27.447,71 -0,9

Valentziako Erkidegoa 20.639,58 -1,1 17.511,66 -2,3 23.479,71 -0,7

Extremadura 19.180,57 0,3 17.413,85 6,8 20.829,72 -4,4

Galizia 20.195,89 1,9 17.797,03 3,1 22.505,05 -0,1

Madrilgo Erkidegoa 26.570,35 1,4 23.326,94 1,6 29.734,23 1,7

Murtziako Eskualdea 20.717,07 1,3 17.500,99 3,2 23.419,03 0,0

Nafarroako Foru Erkidegoa 24.700,78 3,6 20.163,10 4,1 28.659,74 2,9

EAE 27.786,57 3,2 23.781,55 4,8 31.271,00 3,2

Errioxa 21.954,10 6,4 18.959,85 8,7 24.814,25 5,0 Iturria: SEE. 2014. urtea

2002. urtetik Europar Batasunean (EB28 eta EB18) emakume eta gizonen batez

besteko hileko soldatetan izandako bilakaerari so, alde batetik, urtez urte

ezberdintasunak mantendu egiten dela ikus daiteke: Europar Batasuneko emakumeek,

batez beste, 800 € gutxiagoko soldatak jasotzen dituzte hilean, eta 2010-2014

bitartean, aldea are gehiago areagotu da.

Halaber, eta sektoreetan erreparatuta ikus daitekeenez, industria eta eraikuntza

dira emakume eta gizonen soldata handienak erregistratzen dituzten esparruak

Eurogunean16 (EB18). EB28 delakoan Hezkuntzan, Osasunean eta Gizarte

Zerbitzuetan erregistratzen dira batez besteko soldata handienak emakumeentzat.

2006-2010 bitartean EB28 delakoan, sektore ezberdinetan, emakumeen eta

gizonen soldaten arteko aldeak murriztu egin ziren. Baina, 2010-2014 bitartean alde

horiek areagotu egin dira oro har.

16

Ez da 19 herrialdez osatutako Euroguneari buruzko informazioa barneratu, 2014. urtera arte ez baitago horien guztien inguruko daturik, eta horrenbestez ezinezkoa da bilakaerarekin lotutako azterketarik egitea.


85

4.4. taula Emakume eta gizonen batez besteko hileko soldaten bilakaera EBn, sektore-multzo handien arabera. 2002-2014


EB_28 EB_18 EB_28 EB_18 EB_28 EB_18 EB_28 EB_18

GUZTIRA

2002 : : : : : :

2006 2.010 2.082 1.616 1.674 2.345 2.403 729 729

2010 2.097 2.247 1.713 1.835 2.436 2.594 723 759

2014 2.293 2.422 1.880 1.966 2.674 2.831 794 865

Industria eta eraikuntza

2002 1.870 2.056 1.306 1.545 2.075 2.223 769 678

2006 1.997 2.218 1.395 1.664 2.209 2.395 814 731

2010 2.144 2.447 1.564 1.886 2.340 2.621 776 735

2014 2.442 2.786 1.780 2.126 2.667 2.993 887 867

Enpresentzako zerbitzuak

2002 1.909 1.877 1.437 1.435 2.293 2.226 856 791

2006 2.043 2.017 1.566 1.573 2.427 2.378 861 805

2010 2.095 2.171 1.627 1.710 2.477 2.553 850 843

2014 2.265 2.311 1.788 1.834 2.660 2.714 872 880

Hezkuntza, osasuna,

gizarte zerbitzuak eta aisia,

entretenimendua

2002 1.696 1.709 1.445 1.495 2.311 2.160 866 665

2006 1.975 2.017 1.757 1.797 2.501 2.509 744 712

2010 2.054 2.157 1.854 1.960 2.566 2.656 712 696

2014 2.202 2.256 2.002 2.057 2.740 2.789 738 732 Iturria: EUROSTAT. Soldaten egiturari buruzko inkesta. Egileek landua

Emakume eta gizonek jasotzen dituzten pentsioen azterketak agerian uzten du

lan-merkatuan bizi duten egoera ezberdina eta sozialki tradizionalak izan diren rolak

mantendu egiten direla islatzen du. Horrela, alarguntza-pentsioa jasotzen duten

126.877 emakumeek EAE osoan emakume pentsiodunen segmentu ugariena osatzen

duten bitartean (% 47,2), pentsioa jasotzen duten gizonen % 82,4ak (215.345) erretiro

kontzeptuan jasotzen dute.

Batez besteko pentsioan alderdik handiena, hain zuzen, erretiro-pentsioetan

ematen da: 119.274 emakumek, batez beste, 821,4 euro jasotzen dituzte pentsio

modura. Gizonek jasotzen duten batez besteko erretiro-pentsioa 1.507,2 eurokoa da

(emakumeek baino % 83 gehiago) eta 96.071 gehiago dira pentsioa jasotzen duten

gizonak, nahiz eta EAEn 65 urtetik gora emakume gehiago egon gizonak baino.


86

Halaber, ezintasun iraunkorragatiko pentsioetan erreparatuz, lan-merkatuan

emakumeek eta gizonek bizi duten egoera ezberdina ikus daiteke: pentsio hori

jasotzen duten emakume eta gizonen kopuruan dagoen aldeak ez du loturarik

emakumeek eta gizonek biztanleria landunean duten presentziarekin, askoz ere

nabarmenagoa baita. Ezintasun hori aitortua duten emakume gutxiago egoteaz gain,

haien batez besteko pentsioan % 21eko ezberdintasuna dago egoera berean dauden

gizonekin alderatuz.

4.5. taula Emakume eta gizonen pentsio kopurua eta batez bestekoa, pentsio motari erreparatuta, EAEn 2015ean.


Ezintasun

iraunkorra

Pentsio kopurua 42.503 13.336 29.168 15.832

Batez besteko pentsioa 1.181,7 999,0 1.265,2 266

Erretiroa Pentsio kopurua 334.624 119.274 215.345 96.071

Batez besteko pentsioa 1.262,8 821,4 1.507,2 686

Alarguntza Pentsio kopurua 135.153 126.877 8.273 -118.604

Batez besteko pentsioa 748,8 758,3 602,2 -156

Zurztasuna Pentsio kopurua 15.564 7.376 8.185 809

Batez besteko pentsioa 435,2 438,6 432,2 -6

Familiartekoen

aldekoa

Pentsio kopurua 2.358 1.878 480 -1.398

Batez besteko pentsioa 640,9 640,6 641,7 1

Pentsio guztiak Pentsio kopurua 530.202 268.741 261.451 -7.290

Batez besteko pentsioa 1.098,2 788,7 1.416,3 628 Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa

EAEko azken urteotako erretiro-pentsioen eta alarguntza-pentsioen bilakaera

aztertuz ikus daitekeenez, kopuruari beha, bi pentsioak areagotu egin dira emakume

eta gizonentzat azken hamarkadan. Erretiro-pentsioak % 43 baino gehiago igo dira

emakumeen artean (gizonen artean % 17). Era berean, alarguntza-pentsioa jasotzen

duten emakume kopurua ere % 8,5 igo da 2015. urtearekin alderatuz, eta pentsio hori

jasotzen duten gizonen artean igoera nabariagoa izan bada ere, oraindik kasu gutxi

zenbatzen dira (EAEn alarguntza-pentsioa jasotzen dutenen artean gizonak % 6,1

baino ez dira).


87

4.6. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera kopuruari dagokionez EAEn. 2005-2015

PENTSIO

KOPURUA

ERRETIROA ALARGUNTZA PENTSIO GUZTIAK

Guztira Emaku

mezkoak Gizonak Guztira Emaku


mezkoak Gizonak

2005 267.227 83.329 183.876 123.720 116.890 6.802 449.154 220.690 228.396

2006 279.875 92.481 187.377 125.527 118.654 6.861 464.393 232.290 232.064

2007 285.098 95.135 189.948 127.012 120.073 6.931 471.851 236.749 235.070

2008 290.780 98.068 192.699 128.526 121.538 6.979 479.391 241.411 237.953

2009 297.490 101.416 196.064 129.791 122.672 7.112 487.650 246.067 241.561

2010 303.555 104.560 198.990 130.927 123.655 7.267 494.843 250.236 244.589

2011 309.561 107.368 202.188 132.153 124.673 7.477 501.799 254.005 247.782

2012 314.782 109.820 204.958 133.113 125.411 7.698 508.221 257.402 250.807

2013 322.302 113.005 209.291 133.998 126.151 7.843 516.576 261.474 255.090

2014 328.785 116.100 212.680 134.809 126.748 8.057 523.895 265.313 258.571

2015 334.624 119.274 215.345 135.153 126.877 8.273 530.202 268.740 261.451

Aldakuntza 2005-2015

+25,2 +43,1 +17,1 +9,2 +8,5 +21,6 +18,0 +21,8 +14,5


EAEn emakume pentsiodunek dituzten diru-sarrerei dagokienez, gizonekin

alderatuz dagoen alde nabarmena aipatu da dagoeneko. Emakumeek pentsio

baxuagoak jasotzen dituzte tipologia guztietan, alarguntza-pentsioan izan ezik. Azken

horietan emakumeen erretiro-pentsioan hautematen dira maila apalenak haien

bikoteak geratzen direnean alargun.

Ikus daitekeen moduan, erretiroaren ondoriozko batez besteko diru-sarrerak ia

% 55 areagotu dira hamarkadan zehar emakumeen artean, gizonen erretiroarekin

alderatuz (% 45) igoera nabarmenagoa. Hala eta guztiz ere, EAEn erretiroan den

biztanleria guztiak 2015ean jasotako batez besteko erretiro-pentsioarekin alderatuz

emakumeak % 65eko portzentajean mantentzen dira.

Alarguntza-pentsioaren zenbatekoak gehiago egin du gora emakumeen kasuan

(% 38,6) gizonen kasuan baino (% 27). Epealdiaren amaieran, alarguntza-pentsioa

jasotzen duten gizonek EAEn alarguntza-pentsioagatik batez beste jasotzen denaren

% 80 jasotzen dute.


88

4.7. taula Erretiro-pentsioaren, alarguntza-pentsioaren eta pentsio guztien bilakaera batez

bestekoari dagokionez EAEn. 2005-2015

PENTSIO

KOPURUA

ERRETIROA ALARGUNTZA PENTSIO GUZTIAK

Guztira Emaku



mezkoak Gizonak

2005 882,7 530,7 1.042,2 543,2 547,2 474,2 771,8 540,2 995,7

2006 916,9 543,8 1.101,0 568,0 572,4 492,0 806,1 561,3 1.051,1

2007 958,6 570,9 1.152,8 592,9 597,7 509,3 843,0 588,2 1.099,7

2008 1.023,7 610,9 1.233,8 628,4 633,8 534,0 898,3 626,4 1.174,1

2009 1.069,5 642,8 1.290,2 656,0 662,1 550,8 938,4 656,4 1.225,8

2010 1.101,5 668,5 1.329,0 674,7 681,3 562,0 966,1 678,2 1.260,7

2011 1.136,4 694,6 1.371,0 692,6 699,8 572,1 995,7 700,3 1.298,5

2012 1.171,9 724,5 1.411,6 710,0 717,9 580,3 1.024,8 723,7 1.333,9

2013 1.210,7 760,8 1.453,7 730,3 738,7 594,5 1.057,3 750,8 1.371,5

2014 1.235,5 789,0 1.479,3 739,3 748,3 599,1 1.076,6 768,4 1.392,9

2015 1.262,8 821,4 1.507,2 748,8 758,3 602,2 1.098,2 788,7 1.416,3

Aldakuntza 2005-2015

+43,1 +54,8 +44,6 +37,8 +38,6 +27,0 +42,3 +46,0 +42,3


Argitaratutako datuekin soilik pentsioen batez besteko zenbatekoak sexuen

arabera aztertu badaitezke ere, EAPN sareak txirotasunari buruzko ikerketak, EAEn

txirotasun-atalasearen azpitik dauden alarguntza-pentsio kopurua erakusten duenak, ia

erabat emakumez osatuta dagoen segmentu batean txirotasunak duen eraginari

buruzko ideia bat ematen digu.

Horrela, ikus daitekeenez, 2015eko abenduan 10.010 alarguntza-pentsio 300

euroz azpitikoak ziren, hots, muturreko txirotasunaren atalasearen azpitik kokatzen

ziren, eta 48.903 pentsio osagarrik hilean 648,59 euroz azpitiko zenbatekoak ematen

zituzten. Horrek adierazten du alarguntza-pentsioa jasotzen dutenen artean muturreko

txirotasun-tasa % 9,9 ingurukoa dela, eta txirotasunak, oro har, kolektibo horren % 45,6

hartzen du.

4.8. taula Zenbateko-tarteak pentsio motaren arabera EAE, 2015

EZINTASUN

IRAUNKORRA: ERRETIROA

ALAR

GUNTZA

ZURZTA

SUNA

SENIDEEN

ALDEKOA

PENTSIO

GUZTIAK

Gehienez, 150 euro 146 4.462 1.923 656 184 7.371

150,01etik 250,00 eurora 140 3.272 2.899 4.447 126 10.884

250,01etik 300,00 eurora 128 2.311 5.188 1.409 68 9.104

300,01etik 350,00 eurora 403 3.654 5.050 1.379 90 10.576

350,01etik 400,00 eurora 1.842 13.117 4.034 964 44 20.001

400,01etik 450,00 eurora 1.737 19.599 5.083 959 163 27.541

450,01etik 500,00 eurora 765 2.700 3.315 620 541 7.941

500,01etik 550,00 eurora 870 3.085 3.197 769 85 8.006

550,01etik 600,00 eurora 2.141 6.363 4.366 1.111 64 14.045

600,01etik 648,59 eurora 2.349 35.769 23.858 203 65 62.244

Tarte guztiak 42.453 337.780 135.131 15.540 2.329 533.233

Txirotasuna guztira 11.047 96.589 61.648 13.010 1.457 183.751

(%) 26,0 28,6 45,6 83,7 62,5 34,5

Muturreko txirotasuna guztira 68 12.514 13.423 7.444 439 34.507

(%) 1,6 3,7 9,9 47,9 18,8 6,5 Iturria: EAPN sareak eratua, Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren datuekin


89

4.2. Gizarte- eta laguntza-baliabideak

Gizarte- eta laguntza-baliabideen edo gizarte zerbitzuen helburua eguneroko

bizitzako desdoikuntzak arindu, prebenitu eta zuzendu eta bizitzako etapa guztietan

pertsonen bizi-kalitatea hobetzea da.

Gizarte-zerbitzuak oso dibertsifikatuta daude tokiko eta foru mailan17, eta

estatistika-erregistroek errealitate partziala baino ez dute ematen zerbitzu eta baliabide

horien erabilerari dagokionez. Txosten honetan gizarte babeserako euskal sisteman

nagusi diren zenbait baliabide barneratzen dira, esate baterako, egoitza eta eguneko

zentroetarako irisgarritasuna (bereziki garrantzitsua adineko pertsonentzat eta

mendeko pertsonentzat), eta diru-sarrerarik gabe dauden edo diru-sarrera urriagoak

dituzten pertsonentzako prestazio ekonomikoak: Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta,

Etxebizitzarako Prestazio Osagarria eta Guraso bakarraren Subsidioa.

Adin nagusiko pertsonei zuzendutako baliabideei dagokienez, halako egoitza-

zentroetan bizi ziren hamar pertsonatik zazpi emakumeak dira. Emakumeen eta

gizonen arteko aldea areagotu egiten da adinak gora egin ahala, eta bereziki

adierazgarria da alde hori 85 urteko adinetik aurrera; alde horren oinarrian

emakumearen bizi-luzetasun handiagoa dago. Adin nagusiko emakumeak dira oraindik

eguneko zentroetako erabiltzaile nagusiak, eta 80-89 urte bitarteko pertsonak dira,

emakume nahiz gizon, baliabide hori maizen erabiltzen dutenak.

4.9. taula Pertsona nagusientzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%) sexuaren arabera. EAE, 2014

EGOITZAK EGUNEKO ZENTROAK

Guztira Emaku mezkoak Gizonak

Aldea G-E


Aldea G-E

GUZTIRA 100,0 69,1 30,9 -38,2 100,0 70,8 29,2 -41,6

>89 urte 27,1 21,5 5,5 -16,0 18,7 13,9 4,8 -9,1

85-89 urte 27,1 20,1 7,0 -13,3 25,9 19,7 6,2 -13,5

80-84 urte 21,0 14,2 6,8 -7,4 26,9 19,2 7,7 -11,5

75-79 urte 11,7 7,0 4,7 -2,3 16,3 11,2 5,1 -6,1

<75 urte 13,1 6,1 6,9 0,8 12,2 6,8 5,4 -1,4 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Gizarte-zerbitzuei eta gizarte-ekintzari buruzko estatistika

Pertsona ezinduei zuzendutako baliabideetan gizonak dira gehiagoa: pertsona

guztien % 58,2 gizonak dira egoitza-zentroetan eta % 59,4 eguneko zentroetan.

Baliabide horietan adin-tarte ohikoenak 35-64 urte bitartekoak izaten dira.

17

EAEko Gizarte Zerbitzuen Katalogoa 2014ko abenduan onartu da.


90

4.10. taula Desgaitasuna duten pertsonentzako egoitza eta eguneko zentroetako erabiltzaileak (%), sexuaren arabera. EAE, 2014

EGOITZAK EGUNEKO ZENTROAK


Aldea G-E


Aldea G-E

GUZTIRA 100,0 41,8 58,2 16,4 100,0 40,6 59,4 18,8

> 64 urte 4,6 2,2 2,5 0,3 1,8 0,7 1,2 0,5

35-64 80,4 34,3 46,0 11,7 69,1 28,8 40,2 11,4

25-34 10,7 3,6 7,1 3,5 19,8 7,8 12,0 4,2

15-24 3,6 1,5 2,1 0,6 8,0 3,0 5,0 2,0

<15 0,7 0,2 0,5 0,3 1,3 0,3 1,0 0,7 Iturria: Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Gizarte-zerbitzuei eta gizarte-ekintzari buruzko estatistika

Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta hileroko prestazio ekonomiko bat da, nahikoa

baliabide ez duten pertsona eta familien oinarrizko premiak asetzekoa. Etxebizitzarako

Prestazio Osagarriak (EPO), Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren osagarri modura

egituratzen dira, eta ohiko etxebizitza edo bizilekua alokatzeko gastuak estaltzeko

ematen dira, haren modalitate guztietan: errentamendua, azpi-errentamendua,

errentamendu kidetza, ostatu hartzea eta logelen alokairua.

Guraso bakarreko bizikidetza-unitateen kasuan (bere kargu adinez txikiko seme-

alabak dituen ama edo aitak eratua esklusiboki), Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta

hilean 45,5 eurorekin osatzen da, Guraso Bakarreko Prestazio Osagarri deritzonarekin.

EAEn 2015eko abenduan 36.733 emakumek jasotzen duten Diru-sarrerak

Bermatzeko Errenta, hots, prestazio hori jasotzen duten guztien % 56,8. Zenbaki

horrek adierazten duenez, urtebetean prestazio hori jasotzen duten emakumeen

kopuruak behera egin du, ia 1.000 emakume gutxiago zenbatuz: bi urteen artean

prestazio kopuruan erregistratzen den murrizketa ia osoa prestazioa jasotzen duten

emakume kopuruak behera egitearen ondorio izan da.

Prestazio osagarrien kasuan ikus daitekeenez, emakume eta gizonen kopurua, bi

kasuetan 15.000tik behera, orekatua da. Horrela, Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta

jasotzen duten emakumeen % 40 inguruk Etxebizitzarako Prestazio Osagarria ere

jasotzen du. Gizonen kasuan portzentaje hori % 52koa da.

Emakume eta gizonen artean alderik handiena guraso bakarreko prestazio

osagarriarekin lotuta ikusten da: prestazio hori jasotzen duten ia % 95 emakumeak

dira. Horrenbestez, Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzen duten lau emakumetik

ia bat guraso bakarreko familien arduraduna izan ohi da.


91

4.11. taula Laguntzen (DSBE) titular kopurua eta Etxebizitzarako eta Guraso Bakarreko prestazio osagarrietakoa. EAE, 2014-2015

2015 2014


(Abs.) (Abs.) (% h). (Abs.) (% h). (Abs.) (% h). (% h).

DBE 64.726 36.733 56,8 27.993 43,2 65.687 57,4 42,6

EPO 29.153 14.601 50,1 14.552 49,9 28.683 50,6 49,4

Guraso

bakarrak 9.655 9.132 94,6 523 5,4 9.505 94,9 5,1

Iturria: Lanbide

Diru-sarrerak Bermatzeko Errentari dagokionez, interesgarria da, halaber,

prestazio hori jasotzen duten pertsonak adinaren arabera banatuta aztertzea:

emakumeen artean prestazioa jasotzen dutenen adin-segmentu nagusia 65 urtetik

gorakoa da. Hori erretiro-prestazioetarako irisgarritasun urriarekin edo kontribuziokoak

ez diren pentsioekin eta alarguntza-pentsioekin lotuta dagoen emakume kopuru

urriarekin lotzen da.

Hezkuntza-,mailari dagokionez, «derrigorrezkora arteko» ikasketak, hots, DBH

edo maila apalagoa, dituzten emakumeen portzentajea gizonen portzentajea baino

baxuagoa da. Dena den, emakumeen segmentu adierazgarri baten hezkuntza-mailari

buruzko informaziorik ez dagoenez, ezinezkoa da alderdi hau sakontasunez aztertzea.

Halaber, Diru-sarrerak Bermatzeko Errentarekin lotuta, emakume atzerritarren

presentzia erlatiboa gizon atzerritarrena baino baxuagoa dela ikus daiteke. Emakume

atzerritarren artean Hego-Amerikan jatorria dutenak gailentzen dira. Gizon atzerritarren

artean, aldiz, Magrebetik etorritakoak dira nagusi, eta neurri txikiago batean, Saharaz

hegoaldeko Afrikatik etorriak.


92

4.12. taula Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren titularren ezaugarriak EAE, 2015

GUZTIRA % bertikalak

Guztira Emaku mezkoa Gizona Guztira

Emaku mezkoa Gizona

Adin-tartea

16-19 89 57 32 % 0,1 % 0,2 % 0,1

20-24 1.377 845 532 % 2,1 % 2,3 % 1,9

25-29 4.490 2.480 2.010 % 6,9 % 6,8 % 7,2

30-34 7.140 3.854 3.286 % 11,0 % 10,5 % 11,7

35-39 9.094 4.755 4.338 % 14,0 % 12,9 % 15,5

40-44 8.990 4.642 4.347 % 13,9 % 12,6 % 15,5

45-49 7.876 3.953 3.923 % 12,2 % 10,8 % 14,0

50-54 6.232 2.927 3.305 % 9,6 % 8,0 % 11,8

55-59 4.583 2.247 2.336 % 7,1 % 6,1 % 8,3

60-64 3.211 1.749 1.462 % 5,0 % 4,8 % 5,2

65 eta gehiago 11.585 9.167 2.418 % 17,9 % 25,0 % 8,6

Tartetik kanpo 59 57 <5 % 0,1 % 0,2 <5

Enplegua eskatzen dutenen

prestakuntza-maila

Derrigorrezko hezkuntzara arte 42.203 22.506 19.695 % 65,2 % 61,2 % 70,4

Batxilergoa 4.956 2.673 2.283 % 7,7 % 7,3 % 8,2

Lanbide Heziketa 6.608 3.777 2.831 % 10,2 % 10,3 % 10,1

Unibertsitate-ikasketak 2.605 1.547 1.058 % 4,0 % 4,2 % 3,8

Ez da azaltzen 8.354 6.230 2.124 % 12,9 % 17,0 % 7,6

Jaiotzaren zonalde geografikoa

Ez da azaltzen 113 87 25 % 0,2 % 0,2 % 0,1

Aberrigabea 26 12 14 % 0,0 % 0,0 % 0,1

Europar Batasuna 2.052 1.280 772 % 3,2 % 3,5 % 2,8

Europako gainerako herrialdeak 598 394 204 % 0,9 % 1,1 % 0,7

Magreb 6.285 1.634 4.651 % 9,7 % 4,4 % 16,6

Saharaz hegoaldeko Afrika 4.574 1.533 3.041 % 7,1 % 4,2 % 10,9

Asia 1.068 165 903 % 1,7 % 0,4 % 3,2

Ipar Amerika 11 7 <5 % 0,0 % 0,0 <5

Hego Amerika 8.613 6.448 2.165 % 13,3 % 17,6 % 7,7

Ozeania 27 16 11 % 0,0 % 0,0 % 0,0

Espainiako Estatua 41.359 25.157 16.201 % 63,9 % 68,6 % 57,9

Sexua

Ez da azaltzen <5 <5

Gizona 27.991 27.991 % 43,2 % 100,0

Emakumea 36.733 36.733 % 56,8 % 100,0

GUZTIRA 64.726 36.733 27.991 % 100,0 % 100,0 % 100,0

Iturria: Lanbide


93

4.3. Txirotasuna eta gizarteratzea

Biztanleriaren txirotasun-maila eta pertsonek oinarrizko beharrak asetzeko

nahiko diru-sarrera ez izatea da.Gizarte zerbitzuen eskuratzea eta kontrolatzea

ezagutzeko oinarrizko erreferente bat. 2015ean ez da estatistika-eragiketa edo -

azterketarik egin EAEko emakume eta gizonek arlo horretan bizi duten egoerari

buruzko ezagutzan, aurreko txostenean aurkeztutako informazioa kontuan hartuta,

aurrera egitea ahalbidetzekorik.

Haatik, 2014. urteko Gizarte Zerbitzuen Eskaerari buruzko Inkestak (Gizarte

Premiari buruzko Inkesta) gizarteratzearekin lotuta interesgarriak diren zenbait arazo

aztertzea ahalbidetzen du. Horrela, eskolan integratzeko arazoei dagokienez ikus

daitekeenez, eskolan integratzeko arazoak ez dituzten 16 urtez azpitiko emakumeen

portzentajea handiagoa da, adin horretako gazteekin alderatuta. 2006az geroztik,

integrazioaren egoera hobetu egin da, hala neskatoen kasuan nola mutikoen kasuan.

4.13. taula 1-16 urteko biztanleak, eskola-integrazioko arazoei erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2006-2014

JAZARPENA

EDO TRATU

TXARRAK

BESTELAKO

BAZTERKETA-

ARAZOAK

BESTE ARAZO

BATZUK

ARAZOREN

BAT

ARAZORIK

GABE

2006

Gizona 0,8 0,6 2,6 4,1 95,9

Emakumea 0,4 1,2 0,4 1,9 98,1

Guztira 0,6 0,9 1,5 3,0 96,7

2014

Gizona 0,3 0,1 0,7 1,1 98,9

Emakumea 0,0 0,1 0,2 0,4 99,6

Guztira 0,1 0,1 0,5 0,7 99,3 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza

6-16 urte bitarteko neskatoen artean % 0,5ak arazo larriak ditu eskolan eta beste

% 3,6 batek urtebeteko atzerapena darama eskolan. Adin horretako mutikoen artean

portzentaje horiek handiagoak dira. 2006az geroztik, arazo larriak murriztu egin dira

hala neskatoen kasuan nola mutikoen kasuan.

4.14. taula 6-16 urteko biztanleak, eskola-arazo larriei erreparatuta, sexuaren arabera. 2006-2014

ARAZO LARRIAK

ESKOLA-ATZERATASUNA,

>= 1 URTE ARAZORIK GABE

2006

Gizona 4,9 5,8 89,3

Emakumea 1,9 4,3 93,8

2010

Gizona 3,5 6,8 89,7

Emakumea 0,7 3,0 96,3

2014

Gizona 1,7 4,6 93,7

Emakumea 0,5 3,6 95,9 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza


94

Laneratzeko arazo bereziei dagokienez, 2014. urtean arazo kopuruak gora egin

du hala emakumeen kasuan (arazoak % 7,2ra arte iristen dira haien artean) nola

gizonen kasuan (% 9,9). Horrenbestez, bi kasuetan arazo horien gertaera bikoiztu egin

da.

4.15. taula Laneratze-arazo bereziak. EAE, 2006-2014

2006 2010 2014

Gizona 4,3 2,5 9,9

Emakumea 3,3 3,2 7,2 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.

Emakumeen artean mendekotasun bereziaren tasa handiagoa da, aipatu

inkestako emaitzekin bat etorriz (emakumeen kasuan % 6,4 eta gizonen kasuan

% 4,4). Era berean, emakumeen kasuan ikusten da mugapen edo mendetasunen bat.

Egoera horiek bateratzearen ondorioz, emaitza modura aipa daiteke, mugapenik ez

dutenen artean gizonak emakumeak baino gehiago direla, zehazki, % 1,2 gehiago.

4.16. taula Mugapen edota mendekotasun bereziko egoerak. EAE, 2006-2014

MENDEKOTASUN

BEREZIA

MENDEKOTASUNIK

GABEKO

MUGAPENA

BEREZIA

MUGAPEN EDOTA

MENDEKOTASUNEN

BAT

MUGAPENIK

GABE

2006

Gizona 4,2 4,8 9,0 91,0

Emakumea 6,7 5,2 11,9 98,1

2010

Gizona 4,6 5,0 9,6 90,4

Emakumea 6,7 5,3 11,9 88,1

2014

Gizona 4,4 5,9 10,3 89,7

Emakumea 6,4 5,1 11,5 88,5 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza

Inkestan, era berean, egungo etxetik independizatu nahi arren, arazo

ekonomikoak direla medio hori egin ezin duten emakume nahiz gizonei erreferentzia

egiten zaie. Hurrengo taulan ikus daitekeen moduan, azken urteetan garrantzi erlatiboa

galduz joan den biztanleria-segmentu bat da, krisia tartean egon arren. 2014. urtean

EAEn emakumeen portzentajea % 5,7koa izan zen eta gizonena % 8,6koa.

4.17. taula Egungo etxekoen unitatetik independizatu nahi duten eta, arrazoi ekonomikoak tarteko, ezin duten biztanleak. 2006-2014

2006 2010 2014

Eragina (% b.)18

Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)

Gizona 14,3 60,6 9,4 54,7 8,6 58,5

Emakumea 8,9 39,4 7,2 45,3 5,7 41,5 Iturria: EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza

18

Eraginak pertsona guztien artean sexu bakoitzean eragindako pertsonen portzentajea islatzen du. Portzentaje bertikala (% b), nola banatzen den biztanleria osoa sexuaren arabera.


95

Etxeko pertsona nagusia emakumea izan eta hark gizarte zerbitzuetara jo

izanarekin lotuta, azterketako urteetan (2006-2014) beheranzko joera hautematen da.

Haatik, 2014an portzentajea % 22,3koa da, hots, 9 puntu gehiago etxeko pertsona

nagusia gizona denean baino.

4.18. taula Gizarte zerbitzu publikoetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014

PERTSONA

NAGUSIA

2006 2010 2014

Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)

Gizona 11,8 57,5 14,4 63,6 13,3 57,1


Askoz ere gutxiagotan ikus daitezke zerbitzu asoziatiboetara jotzen duten etxeak.

Emakumeek maizago jo dute zerbitzu horietara gizonek baino, baina haien portaera

aldakorra izan da aztertutako urteetan.

4.19. taula Zerbitzu asoziatiboetara jo duten etxeak. EAE, 2006-2014

PERTSONA

NAGUSIA

2006 2010 2014

Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)

Gizona 1,5 59,7 1,7 80,5 2,7 62,0


Azkenik, gizarte-premiekin lotutako esparruen testuinguru honetan eta emakume

eta gizonen artean arlo horretan nabaritzen den intzidentzia ezberdinarekin lotuta,

nabarmendu behar da etxeko pertsona nagusia emakumea denean babes

ekonomikoko laguntza gehiago behar izaten duela etxeko pertsona nagusia gizona

denean baino: % 19 eta % 7,8, hurrenez hurren; eta premia horren intzidentzia haziz

joan da 2006. urteaz geroztik, hala emakumeen kasuan nola gizonen kasuan.

4.20. taula Babes ekonomikorako EAEko sistemaren laguntzak eskatu dituzten pertsonak dauden etxeak, 2006 - 2014.

PERTSONA

NAGUSIA

2006 2010 2014

Eragina (% b.) Intzidentzia (% b.) Intzidentzia (% b.)

Gizona 3,8 49,7 5,3 57,4 7,8 47,8



96

5. OSASUNA

Kapitulu honetan EAEko emakume eta gizonen osasun-egoerari, gizarte-

laguntzari, osasun-arriskuei, aztura osasuntsuei, laneko osasunari eta ugalketa-

osasuni buruzko informazioa barneratzen da.

Halaber, Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko 2014. urteko

Txosteneko datuak barneratu dira. Horietan prozesu horien inguruko hainbat

inguruabar jasotzen dira, azken urteetan izandako bilakaerarekin batera.

5.1. Osasun-egoera eta gizarte-laguntza

EAEko emakume gehienek (673.000 emakumek, hots, guztien % 70,1ak) beren

osasuna ona edo oso ona dela uste dute. Zenbaki absolutuetan, kopurua beren

osasuna horren modu positiboan balioesten duten gizon kopuruaren oso antzekoa da

(667.300 gizon), baina modu erlatiboan ikusita, gizonen balioespenetik behera

kokatzen dira, hain zuzen, portzentajezko 5 puntu beherago. Beren osasuna erregular,

txar edo oso txar modura hautematen duen biztanleria-segmentuaren barnean

emakumeen proportzioak gora egiten du apurka beren osasunaren inguruko

kalifikazioak okerrera egitean.

5.1. taula Biztanleria, osasun orokorraren pertzepzioari erreparatuta, sexuaren arabera (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Oso ona 307,5 16,8 158,8 16,7 51,6 148,7 16,9 48,3

Ona 1.033,2 56,3 514,5 54,1 49,8 518,7 58,7 50,2

Hala-holakoa 356,9 19,5 197,7 20,8 55,4 159,2 18,0 44,6

Txarra 107,0 5,8 61,3 6,4 57,3 45,7 5,2 42,7

Oso txarra 29,3 1,6 18,4 1,9 62,8 10,9 1,2 37,2 Iturria: INE. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.

Emakumeen % 72k (eta gizonen % 65,5ak) gaixotasun edo osasun-arazo

kronikoren bat duela adierazten du, baina arazo horrek ez du adierazitako kasu

guztietan eragin nabaririk osasunean, izan ere, beren osasuna ona edo oso ona dela

irizten duten emakume nahiz gizonak askoz ere gehiago dira arazoren bat dutenak

baino.


97

5.2. taula Gaixotasun edo osasun-arazo kronikoren bat hautematen duen biztanleria, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

BAI 1.263,3 68,9 684,6 72,0 54,2 578,7 65,5 45,8

Ez 569,8 31,1 266,2 28,0 46,7 303,6 34,4 53,3

Daturik ez 0,8 0,0 0 0,0 0,0 0,8 0,1 100,0 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian

EAEko emakumeen % 1,3ak (12.200) zirkulazio-istripuren bat izan du 2014.

urtean zehar. Istripu horiek, proportzioan, askoz ere gehiago izaten dituzte gizonek

(% 2,3). Etxean gertatutako istripuetan intzidentzia irauli egiten da: 44.500 emakumek

izan dute istripuren bat eta soilik 20.700 emakumek. Denbora librean gertatutako

istripuen kasuan, joerak ezberdina izaten jarraitzen du sexuaren arabera: 80.500 gizon

izan dira denbora librean istripuak izan dituztenak, eta emakumeak 55.000.

5.3. taula Azken 12 hilabetetan gertatutako istripuak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

Zirkulazio-istripua

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Bai 32,7 1,8 12,2 1,3 37,3 20,5 2,3 62,7

Ez 1.801,2 98,2 938,6 98,7 52,1 862,7 97,7 47,9

Etxeko istripua

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Bai 65,2 3,6 44,5 4,7 68,3 20,7 2,3 31,7

Ez 1.768,7 96,4 906,2 95,3 51,2 862,5 97,7 48,8

Istripua denbora librean

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Bai 135,5 7,4 55,0 5,8 40,6 80,5 9,1 59,4

Ez 1.698,4 92,6 895,7 94,2 52,7 802,7 90,9 47,3 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian

Ohiko jarduerak murrizteari dagokionez, min eta sintomen efektuek emakumeei

eragiten die proportzio (eta kopuru) handiago batean. 131.900 emakumek adierazi

dute 2014an halako murrizketak eduki izana. Horrenbestez, arrazoi horien ondorioz

ohiko jarduera nolabait murriztu zaien pertsona guztien artean % 58,5 emakumeak

dira.

5.4. taula Ohiko jarduera murriztea min edo sintomen ondorioz azken 2 astetan sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Bai 225,4 12,3 131,9 13,9 58,5 93,4 10,6 41,5

Ez 1.608,5 87,7 818,8 86,1 50,9 789,7 89,4 49,1 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian.


98

Osasun-arazoek egunerokotasuneko jardueretan duten eraginari dagokionez,

aipatu behar da 205.800 emakumek mugapenak izan dituztela arlo horretan, baina ez

modu larrian, azken 6 hilabeteetan, 30.700 kasuetan ordea mugapenak larriak izan

dira. Horrek adierazten du mugapen larriak dituzten pertsonen artean gizonen garrantzi

erlatiboa zertxobait handiagoa dela emakumeena baino (34.700 gizon, pertsona

guztien % 53,1). Haatik, horren larriak ez diren mugapenek emakumeengan dute

eragin handiagoa, proportzioan nahiz kopuruan.

5.5. taula Egunerokotasuneko jarduerak egiteko mugapenak azken 6 hilabeteetan, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Mugapen larria 65,4 3,6 30,7 3,2 46,9 34,7 3,9 53,1

Mugapen ez-larria 376,0 20,5 205,8 21,6 54,7 170,1 19,3 45,2

Mugapenik ez 1.392,6 75,9 714,2 75,1 51,3 678,3 76,8 48,7 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian

Egunerokotasuneko oinarrizko jarduerei (EOJ) dagokienez, eta 65 urtetik gorako

pertsonen segmentuan, 25.500 emakume dira zailtasun asko dituztenak edo,

zuzenean, jarduera horietakoren bat egin ezin dutenak, eta beste 26.900 emakume

dira jarduerak zailtasunen batekin egiten dituztenak. Gizonen artean, zenbaki horiek

askoz ere baxuagoak dira: 12.400 gizonek zailtasun handia dute edo ezin dute

jarduera burutu, eta 9.400 gizonek zailtasunen bat dute.

5.6. taula Egunerokotasuneko oinarrizko jardueraren bat egiteko zailtasun-maila handiena, sexuaren arabera. 65 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 441,6 100 252,8 100 57,2 188,8 100 42,8

Zailtasunik ez. 367,5 83,2 200,5 79,3 54,6 167 88,5 45,4

Zailtasun txikiren

batekin 36,3 8,2 26,9 10,6 74,1 9,4 5,0 25,9

Zailtasun handiz 15,8 3,6 10,5 4,2 66,5 5,3 2,7 33,5

Ezin du egin 22,0 5,0 14,9 5,9 67,7 7,1 3,8 32,3 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian.


99

Minaren aurkako sendagaiak ez ezik, EAEko emakumeen ia % 60ak hartzen

dituztenak (eta gizonen % 41ak), emakumeek maizago hartzen dituzte lasaigarriak,

erlaxagarriak, eta lotarako pilulak (% 26,8); arteria-tentsiorako sendagaiak (% 26) eta

sabelerako edo digestio-nahasmenduetarakoak (% 22). Gizonen kontsumoarekin

alderatuz, ezberdintasun nagusiak emakumeek maiztasun gutxiagoz hartzen dituzten

zenbait produkturekin lotzen dira (bihotz-gaixotasunerako eta arteria-tentsiorako,

griperako, mafrundirako eta bronkioetarako, kolesterolerako edo diabeteserako

sendagaiak); eta emakumeek maizago hartzen dituzten beste zenbaitekin, esate baterako,

tiroideetarako sendagaiak, aipatutako lasaigarri eta lotarako pilulak, mina arintzekoak, edo

suspergarriak eta libragarriak, emakumeei esklusiboki zuzendutako beste batzuekin batera

(pilula antisorgailuak edo menopausiarako hormona-tratamenduak).

5.7. taula Azken 2 astetan kontsumitutako sendagai motak, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan)

19. EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

Mafrundirako, griperako, eztarrirako eta bronkioetarako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 155,7 13,5 70,2 10,7 45,0 85,6 17,4 55,0

Ez 993,8 86,5 588,8 89,3 59,2 405 82,6 40,8

Mina arintzeko sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 596,4 51,9 394,3 59,8 66,1 202,1 41,2 33,9

Ez 553,1 48,1 264,7 40,2 47,9 288,4 58,8 52,1

Sukarra jaisteko sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 26,3 2,3 10,7 1,6 40,7 15,6 3,2 59,3

Ez 1.121,1 97,5 647,5 98,3 57,8 473,5 96,5 42,2

Daturik ez 2,1 0,2 0,8 0,1 36,4 1,4 0,3 63,6

Suspergarriak (bitaminak, mineralak, tonikoak)

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 141,1 12,3 92,4 14,0 65,5 48,7 9,9 34,5

Ez 1.007,3 87,6 566,6 86,0 56,2 440,7 89,9 43,8

Daturik ez 1,1 0,1 0 0,0 0,0 1,1 0,2 100,0

Libragarriak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 50,2 4,4 38,5 5,8 76,7 11,7 2,4 23,3

Ez 1.099,3 95,6 620,5 94,2 56,4 478,8 97,6 43,6

Antibiotikoak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 72,6 6,3 38,9 5,9 53,6 33,7 6,9 46,4

Ez 1075,8 93,6 620,1 94,1 57,6 455,7 92,9 42,4

Daturik ez 1,1 0,1 0 0,0 0,0 1,1 0,2 100,0

Lasaigarriak, erlaxagarriak, lotarako pilulak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 254,8 22,2 176,3 26,8 69,2 78,5 16,0 30,8

Ez 894,1 77,7 482 73,1 53,9 412 84,0 46,1

Daturik ez 0,7 0,1 0,7 0,1 100,0 0 0,0 0,0

… jarraitzen du

19

Zenbaitetan desdoikuntza batzuk gertatzen dira guztizko kopuruetan, zifrak milakoetan erabiltzearen ondorioz, gehienezko banakapena ehunekoetan emanda. Inguruabar horrek inkestan agertzen diren taula guztietan du eragina.


100


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

Alergiarako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 49,1 4,3 28,8 4,4 58,7 20,3 4,1 41,3

Ez 1.099,2 95,6 629 95,4 57,2 470,2 95,9 42,8

Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0

Erreumarako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 40,4 3,5 25,5 3,9 63,1 14,9 3,0 36,9

Ez 1.107,9 96,4 632,2 95,9 57,1 475,6 97,0 42,9

Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0

Bihotzerako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 103,9 9,0 42,5 6,4 40,9 61,4 12,5 59,1

Ez 1.044,3 90,8 615,3 93,4 58,9 429,1 87,5 41,1

Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0

Arteria-tentsiorako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 341,7 29,7 171,4 26,0 50,2 170,3 34,7 49,8

Ez 807,8 70,3 487,6 74,0 60,4 320,2 65,3 39,6

Sabelerako edota digestio-nahasmendurako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 279,1 24,3 145,5 22,1 52,1 133,6 27,2 47,9

Ez 869,2 75,6 512,3 77,7 58,9 356,9 72,8 41,1

Daturik ez 1,2 0,1 1,2 0,2 100,0 0 0,0 0,0

Depresio-kontrakoak, estimulatzaileak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 89,2 7,8 56,2 8,5 63,0 33,0 6,7 37,0

Ez 1.058,4 92,1 600,9 91,2 56,8 457,5 93,3 43,2

Daturik ez 1,9 0,1 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0

Haurdun ez geratzeko pilulak

GUZTIRA ..

431,1 100

Bai ..

29,7 6,9

Ez ..

401,4 93,1

Daturik ez ..

0 0,0

Menopausiarako hormonak

GUZTIRA ..

659

Bai ..

10 1,5

Ez ..

647,1 98,2

Daturik ez ..

1,9 0,3

Kolesterolerako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5

659

57,3 490,5

42,7

Bai 222,4 19,3 108,6 16,5 48,8 113,8 23,2 51,2

Ez 925,2 80,5 548,5 83,2 59,3 376,7 76,8 40,7

Daturik ez 1,9 0,2 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0

Diabeteserako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5

659

57,3 490,5

42,7

Bai 95,3 8,3 42 6,4 44,1 53,3 10,9 55,9

Ez 1.052,4 91,6 615,1 93,3 58,5 437,2 89,1 41,5

Daturik ez 1,9 0,1 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0

… jarraitzen du


101


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

Tiroideetarako sendagaiak

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 76,4 6,6 71,1 10,8 93,1 5,2 1,1 6,8

Ez 1.071,2 93,2 586 88,9 54,7 485,3 98,9 45,3

Daturik ez 1,9 0,2 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0

Beste botika batzuk

GUZTIRA 1.149,5 100 659 100 57,3 490,5 100 42,7

Bai 225,8 19,6 109,3 16,6 48,4 116,5 23,8 51,6

Ez 921,8 80,2 547,8 83,1 59,4 374 76,2 40,6

Daturik ez 1,9 0,2 1,9 0,3 100,0 0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian

Gripearen aurkako txertoei dagokienez, txertoa jarri duten ia 350.000 pertsonen

artean, emakume eta gizonen kopurua antzekoa da: 177.500 emakume eta 171.700

gizon. Horrek aditzera ematen du 15 urtetik gorako % 18,7 emakumek jarri dutela

txertoa, eta adin horretako gizonen artean portzentajea % 19,4koa dela.

5.8. taula Gripearen aurkako txertoa azken kanpainan, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Txertoa jarri du 349,1 19,0 177,4 18,7 50,8 171,7 19,4 49,2

Ez du txertoa jarri 1.484,8 81,0 773,3 81,3 52,1 711,5 80,6 47,9 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.

EAEko emakumeen kasuan, % 86,3ak 3 pertsona baino gehiago ditu laguntza

emateko moduan premia izatekotan. 117.500 emakumek 1 edo 2 pertsona dituzte

laguntza emateko moduan, eta 7.000 emakumek ez lukete laguntzeko inor izango.

Babes hori emateko pertsonarik ez duten gizonen kopurua askoz ere baxuagoa da

(2.800).

5.9. taula Premia izatekotan laguntza emateko pertsona kopurua, sexuaren arabera 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.). (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Inor ez 9,8 0,5 7,0 0,7 71,4 2,8 0,3 28,6

1 edo 2 pertsona 257,2 14,0 117,5 12,4 45,7 139,8 15,8 54,3

3-5 pertsona 782,3 42,6 416,4 43,8 53,2 365,9 41,5 46,8

5 pertsona baino

gehiago 776,4 42,3 404,3 42,5 52,1 372,1 42,1 47,9

Daturik ez 8,2 0,4 5,6 0,6 68,3 2,6 0,3 31,7

Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.


102

Pertsona kopuruaz gain, garrantzitsua da premia izatekotan lagundu dezaketen

pertsonen interes-maila, pertsonen ingurunea eta ingurune horrek pertsona horiengan

osasun-arazoetan, gertatzen direnean, izan ditzakeen eraginak balioestean.

Emakumeen % 81,8k gertatzen zaienaz asko axolatzen diren pertsonak dituzte

aldamenean (portzentaje hori gizonen kasuan baino 5 puntu handiagoa da), baina

«zertxobait» kezkatzen diren pertsona gutxiago dituzte (% 12,6). 14.000 emakumek

irizten dutenez, beren inguruneko beste pertsonak ez dira batere kezkatzen edo gutxi

kezkatzen dira; aldiz, hori pentsatzen duten gizonak 13.000 dira.

5.10. taula Gertatzen zaionaren inguruan kezkatzen diren beste pertsonen interes-maila, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Asko 1.447,1 78,9 777,2 81,8 53,7 669,9 75,8 46,3

Zertxobait 263,8 14,4 119,8 12,6 45,4 144 16,3 54,6

Ez asko eta ez gutxi 78,3 4,3 36,3 3,8 46,4 42 4,8 53,6

Ez oso ados 20,1 1,1 10,7 1,1 53,2 9,4 1,1 46,8

Batere ez 6,9 0,4 3,3 0,3 47,8 3,6 0,4 52,2

Daturik ez 17,8 1,0 3,4 0,4 19,1 14,4 1,6 80,9 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.


103

5.2. Osasun-arriskuak eta ohitura osasungarriak

Osasunarekin lotutako gaietan emakume eta gizonen portaerak aldizkako

estatistika-eragiketetan jasotzen dira. Eragiketa horiek osasuna arriskuan jartzen duten

esku-hartzeak nahiz praktika osasuntsu modura hartzen direnak aztertzen dituzte.

Lehenengoen artean tabakoaren eta alkoholaren kontsumoa dago; bigarrenen artean,

berriz, jarduera fisikoa.

Atal honetan, era berean, larrien gorputz-masaren lehen ikuspegi bat

barneratzen da, hainbat faktoreren ondorio dena (elikadura-ohiturak, jarduera fisikoa,

etab.), eta baita arlo estetiko eta sozialen ondorio ere. Kasu horretan egoera ezberdina

da emakumeen eta gizonen artean.

Horrela, adierazi behar da 520.200 emakume daudela «pisu normal» modura

hartzen denaren barnean sartzen direnak, hots, emakume guztien % 56,8 (gizonen

artean portzentaje hori % 44,4koa da). Emakumeen % 26,5ak gehiegizko pisua du

(242.800 emakume) eta % 11,7ak obesitatea (107.400 emakume). Nahikoa pisu ez

dutenen artean daude 35.000 emakume eta 9.100 gizon, hau da, emakumeak dira

nahikoa pisu ez duten pertsona guztien % 80. Gehiegizko pisuari eta obesitateari

dagokionez, emakume guztien % 40 baino gutxiagori eragiten die; gizonen artean,

aldiz, bi egoera horietan dago gizon guztien % 54,6a.

5.11. taula Pertsona larrien gorputz-masaren indizea, sexuaren arabera. 18 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).

GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Nahikoa pisurik ez

(GMI<18,5 kg/m2) 44,1 2,5 35,0 3,9 79,4 9,1 1,0 20,6

Pisu normala (18,5 kg/m2

<=GMI<25 kg/m2) 901,7 50,8 520,2 56,8 57,7 381,4 44,4 42,3

Gehiegizko pisua (25

kg/m2 <=GMI<30 kg/m2) 589,9 33,2 242,8 26,5 41,2 347,1 40,4 58,8

Obesitatea (GMI>=30

kg/m2) 229,3 12,9 107,4 11,7 46,8 121,9 14,2 53,2

Daturik ez 10,1 0,6 10,1 1,1 100,0 0,0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.


104

Tabako-kontsumoari dagokionez, 15 urtetik gorako EAEko 572.600 emakumek

ez dute sekula erre (emakume guztien % 60,2) eta beste 192.700 emakume erretzaile-

ohiak dira (% 20,3); hau da, % 20 baino gutxiago dira erretzaileak, nahiz eta horien

artean gehienek (% 17,4) egunero erretzen duten. Zifra horiek kontuan hartuz, gizonen

kontsumorako joerarekin alderatuz emakumeak tarte jakin batera daude, izan ere,

gizon gehiago dira egunero erretzen dutenak (% 28,5) eta aldian behin erretzen

dutenak (% 3,7). Era berean, erretzaile-ohi gehiago dago gizonen artean (% 31,4).

5.12. taula Tabako-kontsumoa, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Egunero erretzen

dutenak 416,6 22,7 164,8 17,4 39,6 251,9 28,5 60,5

Aldizka erretzen

dutenak 51,5 2,8 18,3 1,9 35,5 33,1 3,7 64,5

Erretzaile ohia 469,6 25,6 192,7 20,3 41,0 276,9 31,4 59,0

Ez du inoiz erre 893,9 48,7 572,6 60,2 64,1 321,3 36,4 35,9

Daturik ez 2,3 0,1 2,3 0,2 100,0 0 0,0 0,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.

Egunero erretzen duten emakumeen artean, gehienek ez dute erretzen uzteko

saiakerarik egin, eta hala adierazten dute 125.200 emakumek (gizon erretzaileen

artean antzeko portzentajeak ematen dira). Nabarmendu behar da, era berean, 4.600

emakumek erretzeari uzteko 5 saiakera edo gehiago egin dituztela (egoera berean

daude gizonezko 1.800 ohiko erretzaile).

5.13. taula Erretzeari uzteko saiakera kopurua azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera.

Egunero erretzen duen 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Bat ere ez 322,7 77,6 125,3 76,0 38,8 197,4 78,4 61,2

1-2 saiakera 76,8 18,4 31,8 19,3 41,4 45,0 17,9 58,6

3-4 saiakera 8,1 1,9 3,2 1,9 39,5 4,9 1,9 60,5

5 saiakera edo

gehiago 6,4 1,5 4,6 2,8 71,9 1,8 0,7 28,1

Daturik ez 2,7 0,6 0 0,0 0,0 2,7 1,1 100,0 Iturria: EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.

Alkohol-kontsumoari dagokionez, emakume gehienek alkohola kontsumitu dute

inkesta egin aurreko 12 hilabeteetan (% 69,4), eta hala adierazi dute 15 urtetik gorako

659.700 emakumek, kontsumitu ez dutenen artean 288.800 emakume zenbatzen dira.

Gizonen artean, alkohol-kontsumoa ohikoagoa da, eta 15 urtetik gorako gizonen

% 84,2k adierazi du noizbait alkohola kontsumitu duela azken urtean.


105

5.14. taula Edari alkoholdunen kontsumoa azken 12 hilabetetan, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Kontsumitu du 1403,2 76,5 659,7 69,4 47,0 743,5 84,2 53,0

Ez du kontsumitu 428,4 23,4 288,7 30,4 67,4 139,7 15,8 32,6


Kontsumoaren maiztasunari dagokionez, kontsumitu duten emakume gehienek

ez dute alkohol-kontsumo handia egin (6 edari estandar edo gehiago aldi berean - 4-6

orduko tartean). Noizbait alkohola edan duten emakumeen % 71,4k sekula ez du

kontsumo handi hori egin (470.800 emakume), eta % 20,1ak hilean behin baino

gutxiagotan egin du. Egunero edo ia egunero 1.200 emakumek eta 3.700 gizonek egin

dute kontsumo handi hori EAEn.

5.15. taula Alkohol-kontsumo handiaren maiztasuna azken 12 hilabeteetan, sexuaren arabera. Noizbait alkohola kontsumitu duen 15 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.403,2 100 659,7 100 51,8 743,5 100 48,2

Egunero edo ia egunero 4,8 0,3 1,2 0,2 25,0 3,6 0,5 75,0

Astean 1-4 egunetan 45,3 3,2 11,7 1,8 25,8 33,6 4,5 74,2

Hilean 1-3 egunetan 163,3 11,7 41,6 6,3 25,5 121,7 16,4 74,5

Hilean behin baino

gutxiago 332,6 23,7 132,3 20,0 39,8 200,3 26,9 60,2

Inoiz ere ez 855,1 60,9 470,8 71,4 55,1 384,3 51,7 44,9


Jarduera fisikoarekin lotutako praktika osasuntsuei dagokienez, 15 urtetik gorako

emakumeen % 37,1ak (352.400 emakume) bere burua sedentariotzat dauka. Hala,

jarduera fisikorik egiten ez duten gizonekin alderatuz, emakumeak gehiago dira

proportzioan, zehazki, portzentajezko 10 puntutik gora gehiago.

5.16. taula Pertsona sedentarioak eta ez sedentarioak EAEn (milakoetan eta portzentajea). 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA >15 urte 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Bai 580,4 31,6 352,4 37,1 60,7 228,0 25,8 39,3

Ez 1.252,7 68,4 597,5 62,8 47,7 655,2 74,2 52,3

Daturik ez 0,8 0,0 0,8 0,1 100,0 0 0,0 0,0



106

Emakumeen artean sedentarismo-tasak handiagoak izateaz gain, denbora

gutxiago ematen dute astean ariketa fisikoetan gizonek baino: joan-etorrietan oinez

ibiltzen emandako denborari dagokionez, astean, batez beste, 40 minutu inguru

gutxiago; eta aisialdian egindako ariketa fisikoari dagokionez, aldea ia astean 2

ordukoa da (ordubete eta 53 minutu).

5.17. taula Astean joan-etorrietan oinez ibiltzen emandako batez besteko denbora (minutuak) sexuaren arabera eta ariketa fisikoaren batez besteko denbora (gutxienez astean behin oinez ibili edo ariketa egiten dutenak). 15 urtetik gorako biztanleria (milakoetan). EAE, 2014

Joan-etorrietan astean emandako denbora

Aisialdian ariketa fisikoetan astean emandako

denbora


Batez bestekoa 261,8 242,0 283,0 355,1 294,2 407,9

Desbideratze tipikoa 232,2 214,5 247,9 280,9 223,1 313,5

Iturria: EIN. Osasuna, Osasunaren Europako Inkesta Espainian

Bestalde, beren lanetan, emakume gehienek lanaldia zutik igarotzen dute

gehienbat, joan-etorri edo esfortzu handiegiak egin gabe: halako lanetan lan egiten

dute 325.700 emakumek. Halaber, oso ohikoa da eguneko zatirik handienean jarduera

eserita egitea (242.500 emakumek, guztien % 37,3). 12.300 emakume dira (% 1,9)

esfortzu fisiko handia eskatzen duten lanak egiten dituztenak. Gizonen kasuan, aldiz,

lan fisiko handien portzentajea% 7,3koa da.

5.18. taula Jarduera fisikoa lanean edo jarduera nagusia, sexuaren arabera. 15 urte eta gehiagoko biztanleria landuna, ikaslea edo etxeko lanetan aritzen dena (milakoetan). EAE, 2014


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h.)

GUZTIRA 1.833,9 100 950,7 100 51,8 883,2 100 48,2

Eserita egunaren zatirik

handienean. 444,9 36,7 242,5 37,3 54,5 202,4 35,9 45,5

Zutik lanaldiaren zatirik

handienean, joan-etorri edo

esfortzu handirik egin gabe 542,9 44,7 325,7 50,1 60,0 217,2 38,6 40,0

Oinez pisuren bat eramanez,

joan-etorriak sarritan eginez 167,9 13,8 66,8 10,3 39,8 101,1 18,0 60,2

Esfortzu fisiko handia

eskatzen duten lanketak

eginez

53,5 4,4 12,3 1,9 23,0 41,2 7,3 77,0

Ez aplikagarria 4,3 0,4 3,3 0,5 76,7 1 0,2 23,3



107

5.3. Laneko osasuna

Langileen laneko osasuna aztertzean oinarrizko bi parametro erabiltzen dira, eta

horien gainean badira urtero estatistika-erregistroak: lan-istripuak eta gaixotasunak.

Lan-istripuei dagokienez, 9.077 emakumek izan dituzte baja eragin duten lan-

istripuak. Istripu horietako gehienak (7.037) lanaldian zehar gertatu dira, eta gainerako

2.040 istripuak in itinere joan-etorrietan gertatu dira.

Lanean gertatutako istripuak ugariagoak dira gizonen artean (lanean presentzia

handiagoa duten sektoreetan -eraikuntza edo industria- gertatutakoen ondorioz, horien

istripuak ohikoagoak izaki). Aldiz, in itinere istripuen kasuan, landun emakumeen

artean ematen dira maizago.

Istripu gehienak arinak izan dira. Dena den, 24 istripu larri eta heriotza eragin

duten beste 2 istripu gertatu dira landun emakumeen artean. Gizonen artean

maiztasuna askoz ere handiagoa da, izan ere, 144 istripu larri eta heriotza eragin duten

beste 27 gertatu dira.

5.19. taula Baja eragin duten lan-istripuak istripu motari eta larritasunari erreparatuta, sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (%h.) (Abs.) (%b.) (%h)

GUZTIRA 30.027 100 9.077 100 30,2 20.950 100 69,8

Arinak 29.830 99,3 9.051 99,7 30,3 20.779 99,2 69,7

Larriak 168 0,6 24 0,3 14,3 144 0,7 85,7

Hilgarriak 29 0,1 2 0,0 6,9 27 0,1 93,1

Lanaldian zehar 26.489 88,2 7.037 77,5 26,6 19.452 92,8 73,4

Arinak 26.319 87,7 7.023 77,4 26,7 19.296 92,1 73,3

Larriak 146 0,5 13 0,1 8,9 133 0,6 91,1

Hilgarriak 24 0,1 1 0,0 4,2 23 0,1 95,8

In itinere 3.538 11,8 2.040 22,5 57,7 1.498 7,2 42,3

Arinak 3.511 11,7 2.028 22,3 57,8 1.483 7,1 42,2

Larriak 22 0,1 11 0,1 50,0 11 0,1 50,0

Hilgarriak 5 0,0 1 0,0 20,0 4 0,0 80,0 Iturria: EUSTAT

Gaixotasun profesionalei dagokienez, 754 emakumek izan dituzten gaixotasun

profesionalak 2015ean. Gehienak 30-49 urte bitarteko adinean (% 57). Gizonen artean

gaixotasun profesionalen intzidentziak bikoiztu egiten du emakumeen artean

erregistratua. Halaber, 50 urtetik gorako adin-tartean gizonen artean gaixotasun mota

horien intzidentzia ugariagoa da.


108

5.20. taula Gaixotasun profesionalak adin-taldeka, sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (% b.) (Abs.) (% b.) (% h). (Abs.) (% b.) (% h).

GAIXOTASUN PROFESIONALAK

GUZTIRA 2.523 100 754 100 29,9 1.769 100 70,1

16-29 urte 116 4,6 59 7,8 50,9 57 3,2 49,1

30-49 urte 1.355 53,7 430 57,0 31,7 925 52,3 68,3

>= 50 urte 1.052 41,7 265 35,2 25,2 787 44,5 74,8

Iturria: EUSTAT


109

5.4. Ugalketa-osasuna eta erabakiak hartzea

Atal honetan, Haurdunaldiaren Borondatezko Etendurei (HBE) buruzko

informazioa aztertzen da. Datu horiek EAEko 2014. urteko Haurdunaldiaren

Borondatezko Etenduren Erregistroko txostenetik hartu dira.

2014an 3.492 HBE egin ziren EAEn (2013. urtean baino 778 gutxiago). Kasu

gehienetan EAEn bizi diren emakumeei egin zitzaien (% 95,3). EAEn bizi ziren

emakume batzuek beste Autonomia Erkidego batzuetako zentroetan eten zuten beren

haurdunaldia (61). Dena den, ohikoagoa da beste Autonomia Erkidego batzuetako

emakumeek EAEko zentroetan egitea etendura hori (163).

5.21. taula EAEko Erregistroan jasotako HBE kopurua eta EAEn bizi diren emakumeei egindakoak, 2014

ABSOLUTUAK EHUNEKOA

EAEn egindako HBE kopurua 3.492 100

EAEn bizi diren emakumeei 3.329 95,3

Beste autonomia-erkidego batzuetan bizi diren emakumeei 163 4,7

EAEn bizi direnei egindako HBE kopurua 3.390 100

EAEko zentroetan 3.329 98,2

Beste autonomia-erkidego batzuetako zentroetan 61 1,8

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko txostena 2014

Etendura gehienak 20-39 urte bitarteko emakumeen artean egin ziren (etendura

guztien % 80). Dena den, 24 emakumek 44 urte baino gehiago zituzten eta 13

emakumek 15 urte baino gutxiago.

5.22. taula HBE egin zuten EAEko emakumeen ezaugarriak. EAE, 2014

ABSOLUTUAK EHUNEKOA

GUZTIRA 3.390 100

Adin-taldeak

< 15 13 0,4

15-19 356 10,5

20-24 601 17,7

25-29 717 21,2

30-34 787 23,2

35-39 621 18,3

40-44 271 8,0

>44 24 0,7



110

Beren haurdunaldia eten zuten emakumeen ia % 60k Estatuan jaiotakoak ziren,

eta segmentu ugarienak, baina ez gehiengoa, bikotekidea zuen (% 40 inguruk) % 14-

15 bakarrik bizi ziren emakumeak ziren, eta atzerrian jaiotako emakumeen artean

gurasoekin edo senitartekoekin bizi zirenak gutxiago ziren (% 24,4 eta % 34,8,

hurrenez hurren).

Beren haurdunaldia eten zuten Estatuan jaiotako emakumeen artean, % 61ak

metodo antisorgailuren bat erabiltzen zuen (atzerrian jaiotakoen artean portzentaje hori

% 49,5ekoa da). Bi kasuetan metodo ohikoena hesiarena da.

Estatuan jaiotako emakumeen artean etendako haurdunaldiei dagokienez, kasu

gehienetan (% 88) erabakia emakumeak hartu zuen. Portzentaje hori % 97koa da

atzerrian jaiotakoen artean. Umekietan anomalia larriak izateak erabakian eragin du

kasu guztien % 7,8an atzerrikoak ez diren emakumeen artean. Halaber, haurdun

zeuden emakumeen osasunerako arrisku larria eta bizitzarekin bateraezinak ziren

anomaliak erabakiak hartzean faktore ugarienak izan dira atzerrikoak ez diren

emakumeen artean.

Emakume gehienak besteren kontura zeuden lanean (erdia baino gutxiago) edo

langabezian ziren (Estatuan jaiotako emakumeen % 21,3 eta atzerrian jaiotakoen

% 32,7).


111

5.23. taula EAEn bizi eta HBEa egin duten emakumeen ezaugarriak, jaioterriaren arabera. 2014

JAIOTERRIA

Espainia (%) Atzerria (%)

GUZTIRA % horizontala 59 41

Batez besteko adina 29,5 29

Bizikidetza

Bakarrik 13,9 16,9

Bikotekidearekin 43,4 38,4

Gurasoekin/senideekin 34,8 24,4

Beste pertsona batzuk 3,5 15,4

Daturik ez 4,4 4,9

Lan-egoera

Bere konturako langilea 4 2

Besteren konturako langilea 46,4 42,4

Pentsioduna 0,2 0,4

Ikasleak 18,8 11,1

Langabea edo lehenengo lanaren bila 21,2 32,7

Ordaindu gabeko etxeko lanak 2,1 4,5

Bestelakoak 1 2,5

Daturik ez 6,3 4,4

Heziketa-maila

Analfabetoa/ikasketarik gabea 0,3 1,4

1. gradua 3,4 18,2

DBH eta baliokideak 21,1 28

Batxilergoa eta LHko zikloak 35,1 34,0

Unibertsitate-eskolak/fakultateak 34,9 8,9

Sailkatu edo zehaztu gabeak 0,3 6,8

Daturik ez 4,9 2,7

Metodo antisorgailuak

Bai 61,1 49,5

Naturalak 16,2 15,8

Hesia 61,5 46,5

Mekanikariak. 1,9 3

Hormonalak 18,9 32,9

Beste batzuk 1,6 1,7

Ez da azaltzen 0 0

Ez 32,7 47,4

Daturik ez 6,3 3,2

Eteteko arrazoia

Emakumeak eskatuta 87,8 97,8

Haurdunaren bizitzarako edo osasunerako arrisku larria 1,8 0,9

Umekian anomalia larriak izateko arriskua 7,8 0,9

Bizitzarekin bateraezinak diren anomaliak 2,6 0,4

Askotariko arrazoiak 0 0


Bolivia, Errumania, Kolonbia, Maroko edo Paraguaiko emakumeek 100

haurdunaldi etendura baino gehiago egin dituzten 2014an, hots, EAEn atzerriko

emakumeek egindako etendura guztien ia erdia.


112

5.24. taula HBE egin duten atzerriko emakumeen jaioterria. EAE, 2014

ABSOLUTUAK EHUNEKOA

GUZTIRA 1.390 100

Bolivia 228 16,4

Errumania 139 10,0

Kolonbia 121 8,7

Maroko 102 7,3

Paraguai 102 7,3

Nigeria 73 5,3

Nikaragua 72 5,2

Ekuador 71 5,1

Brasil 49 3,5

Dominikar Errepublika 39 2,8

Kuba 38 2,7

Honduras 34 2,4

Peru 34 2,4

Txina 33 2,4

Argentina 25 1,8

Ekuatore Ginea 22 1,6

Pakistan 20 1,5

Venezuela 18 1,3

Aljeria 16 1,2

Senegal 15 1,1

Kamerun 14 1,0

Ginea 12 0,9

Portugal 10 0,7

Beste herrialde batzuk 103 7,4


Azken urteotan murriztu egin da egindako HBE kopurua, 2011. urtean goia jo

ostean; eta 1.000 emakumeko etendura-tasa 2014. urtean ere murriztu egin da, 2013.

urtean zertxobait igo ostean.


113

5.25. taula HBE-tasa eta kopuruaren bilakaera. EAE, 1993-2014

URTEAK ABSOLUTUAK TASA

1993 1.283 2,6

1994 1.174 2,4

1995 1.256 2,6

1996 1.278 2,6

1997 1.301 2,6

1998 1.305 2,6

1999 1.435 2,9

2000 1.653 3,3

2001 1.646 3,3

2002 1.804 3,9

2003 1.798 3,9

2004 1.997 4,4

2005 2.383 5,3

2006 2.586 5,9

2007 2.955 6,9

2008 2.996 6,9

2009 3.023 7,0

2010 3.388 8,0

2011 4.138 9,9

2012 3.913 9,5

2013

2014

3.895

3.390

9,9

8,8

Iturria: Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren

Erregistroko txostena 2014


114

6. PARTE-HARTZEA

Erabakiak hartzeko ahalmena eta emakume eta gizonen eragina agerrarazten

duten instituzio-esparru eta gizarte-esparru ezberdinetan izandako partaidetza ere

eremu garrantzitsua da azterketan. Arlo horri dagokion garapena aurkezten da

hurrengo ataletan.

6.1. Parte-hartzea erakunde publikoetan

Emakumeek espazio politiko eta instituzionalean duten ordezkaritzari buruzko

informazioa Eusko Jaurlaritzaren baitako eremuetan, Foru Aldundietan, Batzar

Nagusietan eta Udaletan aztertzen da. Datu horiekin batera 2016an Eusko

Legebiltzarrerako egindako hauteskundeetan legebiltzarkideei egindako aurkezpenari

buruzko erreferentzia labur bat barneratzen da.

Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeei dagokienez, 2016ko urrian emakumezko

41 legebiltzarkide hautatu dira eta gizonezko 34 legebiltzarkide (guztira 75).

Horrenbestez, hamaikagarren legealdi hau da emakumeen gehiengoa erakusten duen

bigarrena (% 54,7).

6.1. taula Eusko Legebiltzarrean emakumeen eta gizonen ehunekoak izan duen bilakaera, legegintzaldika. 1980-2016

LEGEGINTZALDIA I II III IV V VI VII VIII IX X XI

URTEA 1980 1984 1986 1990 1994 1998 2001 2005 2009 2012 2016

Emakumeak 6,7 10,7 13,3 20,0 24,0 19,3 37,3 53,3 46,7 49,3 54,7

Gizonak 93,3 89,3 86,7 80,0 76,0 70,7 62,7 46,7 53,3 50,7 45,3

Iturria: 2014ko Zifrak eta Segurtasun Saila Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza

Hauteskunde-arautegia betetzetik harago, zeinaren arabera ezinbestekoa baita

hautagaitzetan emakumeak gutxienez % 50 izatea 6 hautagaitza eta ordezkapen

tarteetan, interesgarria da ikustea lehen eta bigarren hautagai modura emakume eta

gizonen txandakatzea aukera nagusia izan dela 2016ko hauteskundeetan (kasu

guztien % 68). Haatik, lehen eta bigarren hautagaitzetako hautagaiak gizonak dituzten

hautagaitzak hiru bider ugariagoak dira lehen eta bigarren hautagaitzetako hautagaiak

emakumeak dituzten hautagaitzak baino, Gipuzkoan izan ezik (2 hautagaitza lehen

kasuan eta 1 bigarren kasuan).


115

6.2. taula Eusko Legebiltzarrerako Hauteskundeak, irailak 25. Lehen hautagaiak, sexuaren arabera. 2016 BIZKAIA GIPUZKOA ARABA

(Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.) (Abs.) (%b.)

GG 3 25,0 2 18,2 3 25,0

GE 4 33,3 4 36,4 4 33,3

EE 1 8,3 1 9,1 1 8,3

EG 4 33,3 4 36,4 4 33,3

GUZTIRA 12 100,0 11 100,0 12 100,0

Iturria: Eusko Jaurlaritza. Eusko Legebiltzarrerako 2016ko hauteskundeak

Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten alderdi politikoetan emakumezko eta

gizonezko legebiltzarkideen banaketari dagokionez, emakumezko legebiltzarkideen

zenbaki absolutu handiena eserleku kopuru gehien duten alderdietan ematen da. 14

EAJ alderdian eta 12 EH Bildu alderdian. Azken alderdi hori eta PSE-EE/PSOE

alderdia direlarik emakumezko legebiltzarkide portzentaje handiena erakusten dutenak.

6.3. taula Legebiltzarkideak, sexuaren arabera. 2016


(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h)

GUZTIRA 75 41 54,7 34 45,3

EAJ 28 14 50,0 14 50,0

EH BILDU 18 12 66,7 6 33,3

PODEMOS AHAL DUGU 11 5 45,4 6 54,5

PSE-EE/PSOE 9 6 66,7 3 33,3

PP 9 4 44,4 5 55,5

Iturria: Segurtasun Saila. Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza

2015. urtean Eusko Jaurlaritzan zeuden emakumezko sailburuak 4 ziren, 2009.

urtetik ematen den paritatea islatuz. 2005. urteaz geroztik Eusko Jaurlaritzaren

osaerak, sailburuordetzei dagokienez, ordezkaritza orekatua mantentzen du emakume

eta gizonen artean.


116

6.4. taula Eusko Jaurlaritzan emakume eta gizon sailburuen ehunekoak izan duen bilakaera. EAE, 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)

2000 10 2 20,0 8 80,0

2001 10 2 20,0 8 80,0

2002 10 2 20,0 8 80,0

2003 11 3 27,3 8 72,7

2004 11 3 27,3 8 72,7

2005 11 5 45,5 6 54,5

2006 11 5 45,5 6 54,5

2007 9 5 50,0 5 50,0

2008 11 5 45,5 6 54,5

2009 10 5 50,0 5 50,0

2011 10 5 50,0 5 50,0

2013 8 4 50,0 4 50,0

2015 8 4 50,0 4 50,0

Iturria: Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua,

autonomia erkidegoetako gobernuetako web-orrialdeetatik hartutako informazioa baliatuz.

2015ean EAEn egindako Batzar Nagusietarako hauteskundeei dagokienez,

aipatu behar da 72 emakumek eskuratu zutela eserlekua Batzarretan. Horietako 27

EAJ alderdiarenak, 19 EH Bildu alderdia ordezkatzeko hautatuak, 10 Podemos eta

PSE-EE/PSOE alderdietan (bi kasuetan), eta beste 6 PP alderdian. Irabazi eta

Ciudadanos alderdiek eserleku hautetsi bakarra dute, bi kasuetan gizonezko baten

baitan. Foru Aldundietako presidentetzetan gizonezkoak agertzen dira hiru lurraldetan,

eta sekula ere ez du kargu hori emakume batek bete.

6.5. taula Batzar Nagusietarako Hauteskundeak EAEn, maiatzak 24. Eserleku hautetsi kopurua, sexuaren arabera. 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)

GUZTIRA 153 72 47,1 81 52,9

EAJ 54 27 50,0 27 50,0

EH BILDU 39 19 48,7 20 51,3

PODEMOS 20 10 50,0 10 50,0

PSE-EE/PSOE 21 10 47,6 11 52,4

PP 17 6 35,3 11 64,7

IRABAZI 1 - 1 100,0

Ciudadanos 1 - 1 100,0

Iturria: EUSTAT. Hauteskundeak

Udal mailan, 2015ean emakumezko 63 alkate daude EAEko udalerrietan.

Horrenbestez, emakumeek alkatetza guztien % 25,1 betetzen dute. Bilakaerari beha,

datu horiek progresio positiboa, motela, erakusten dute, baina oraindik ez da emakume

eta gizonen arteko ordezkaritza orekatu batera hurbiltzen udal mailako ordezkaritza

politiko nagusian.


117

6.6. taula Emakume eta gizon alkateen portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)

2002 235 6 2,6 229 97,4

2003 231 10 4,3 221 95,7

2004 248 23 9,3 225 90,7

2005 250 22 8,8 228 91,2

2006 250 30 12,0 220 88,0

2007 247 36 14,6 211 85,4

2008 251 50 19,9 201 80,1

2009 250 55 22,0 195 78,0

2011 251 56 22,3 195 77,7

2013 251 58 23,1 193 76,9

2015 251 63 25,1 188 74,9


Ogasun eta Administrazio Publikoko Ministerioak emandako datuak baliatuz

2015ean emakumezko 1.087 zinegotzi zeuden, hots, zinegotzi guztien % 41,4.

Azken urteetan emakumezko zinegotzien kopuruak gora egin badu ere, igoera hori

gizonezko zinegotzien igoerarekin batera gertatu da. Horrenbestez, haien garrantzi

erlatiboa antzera mantentzen da 2011. urteaz geroztik. Emakumezko zinegotzien

proportzioari dagokionez igoera handiena 2011. urtean gertatu zen, urte hartan jauzi

kuantitatibo adierazgarria nabarmendu zen.

6.7. taula Emakume eta gizon zinegotzien portzentajearen bilakaera. EAE, 2015 GUZTIRA EMAKUMEAK GIZONAK

(Abs.) (Abs.) (%h.) (Abs.) (%h.)

1995 4.835 1.037 21,4 3.798 78,6

1999 2.364 630 26,6 1.734 73,4

2003 1.737 460 26,5 1.277 73,5

2007 1.910 531 27,8 1.379 72,2

2011 2.371 959 40,4 1.412 59,6

2013 2.364 957 40,5 1.407 59,5

2014 2.367 953 40,3 1.414 59,7

2015 2.626 1.087 41,4 1.539 58,6


Ogasun eta Administrazio Publikoko Ministerioak emandako datuak baliatuz


118

6.2. Parte-hartzea beste eragin-organo batzuetan

Administrazio publikoetatik harago, erabakiak hartzeko beste esparru batzuetan

emakumeek eta gizonek duten presentzia aztertzeko EAEko instantzia ekonomiko eta

sozial ezberdinetako erabakiak hartzeko organoen osaerari erreparatzen zaio.

EAEn sindikatu nagusietako batzorde betearazle eta idazkaritza nagusietako

osaerari dagokionez, aipatu behar da soilik LAB alderdian dagoela emakume bat

erakundearen buruan. Batzorde betearazleen kasuan, 21 emakumek parte hartzen

duten batzorde horietan 4 sindikatu nagusietan, hots, % 40 dira, eta emakumeak

gehiengoa dira soilik LAB sindikatuaren batzorde betearazlean.

6.8. taula Sindikatu nagusietako idazkaritza nagusiak eta batzorde eragileak sexuaren arabera. 2015-2016

IDAZKARI NAGUSIA BATZORDE BETEARAZLEAK

GUZTIRA Emakumea Gizona

Emakumeak Gizonak

Abs. % Abs. %

CC.OO 0 1 10 41,7 14 58,3 24

ELA 0 1 4 33,3 8 66,6 12

LAB 1 0 7 53,8 6 46,2 13

UGT 0 1 3 50,0 3 50,0 6

GUZTIRA 1 3 21 40,4 31 59,6 52

Iturria: Geuk egina, sindikatuen web-orrialdeetan oinarrituta (2016ko urria).

Enpresa-erakundeen esparruan, Confebasken presidentea gizonezkoa da eta

hartako Batzorde Betearazlea 18 gizon eta emakume batek osatzen dute, hots,

gizonak dira kide guztien % 90 baino gehiago.

Halaber, nagusiki gizonak dira Euskadin egoitza duten finantza-erakundeetako

presidenteak eta zuzendaritza-kontseilariak. Erakunde horietan guztietan presidentea

gizonezkoa da, eta haietako administrazio-kontseiluetan 12 emakumek parte hartzen

dute (kide guztien % 21,8). Horri dagokionez, azken urteotan ez da erabakiak hartzeko

organo horietan emakume eta gizonen arteko oreka-egoera baterako bilakaerarik

ikusten. Fiare da administrazio-kontseiluan emakume proportzio handiena duen

erakundea, bertan emakumeak baitira kideen % 31. Zenbaki absolutuetan Fiare eta

Kutxabank erakundeek emakume kopuru bera dute erabakik hartzeko organoetan, 4

kasu bakoitzean.


119

6.9. taula EAEn egoitza duten finantza-erakundeetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren arabera. 2016

LEHENDAKARITZA ADMINISTRAZIO KONTSEILUA NAGUSIA


Emakumeak Gizonak

Abs. % Abs. %

BBVA 0 1 3 21,4 11 78,6 14

Laboral Kutxa 0 1 1 10,0 9 90,0 10

Fiare 0 1 4 30,8 9 69,2 13

Kutxabank 0 1 4 22,2 14 77,8 18

GUZTIRA 0 4 12 21,8 43 78,2 55

Iturria: Geuk egina, finantza-erakundeen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko urrian egindako kontsulta

IBEX 35 indizean kotizatzen duten EAEko enpresetako erabaki-esparruetan

emakumeek duten presentziari behatuz gero, antzeko egoera ikusten da: presidenteak

gizonak dira hiru erakundeetan eta horietako administrazio-kontseiluetan 10 emakume

daude, hots, kide guztien % 25,6.

6.10. taula EAEn egoitza duten IBEX35 indizeko enpresetako presidenteak eta administrazio-kontseiluak, sexuaren arabera. 2016

LEHENDAKARITZA ADMINISTRAZIO KONTSEILUA NAGUSIA


Emakumeak Gizonak

Abs. % Abs. %

BBVA 0 1 3 21,4 11 78,6 14

Gamesa 0 1 2 18,2 9 81,8 11

IBERDROLA 0 1 5 35,7 9 64,3 14

GUZTIRA 0 3 10 25,6 29 76,3 39

Iturria: Geuk egina, enpresen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko irailean egindako kontsulta


120

6.3. Gizartean parte hartzea

Jarraian EAEko emakume eta gizonek duten gizarte-bizitzari, elkarteetan duten

partaidetzari eta partaidetza horretan dauden desberdintasunei buruzko informazioa

ematen da. Horretarako, Bizi-baldintzen Estatistika izan da erabilitako iturri nagusia

(2014). Era berean, 2016ko Kirol Estatistiken Urtekaria eta Hezkuntza, Politika,

Hizkuntza eta Kultura Sailaren datuak barneratu dira.

Emakumeek mugimendu asoziatiboan duten partaidetzari dagokionez, kirol-

elkarteetan ikusten da partaidetzarik handiena (% 7), ondoren erakunde politiko,

sindikal eta profesionalak daude (% 4,4) eta, gero, arte, folklore eta aisiarekin

lotutakoak (% 4). Hala eta guztiz ere, partaidetza hori oso urrun dago gizonen

partaidetzarekin alderatuz, bereziki kirol arloan (% 15,4), izan ere, arlo horretan

ematen da portzentajezko alderik handiena (8,4 puntu gizonen alde).

Halaber, elkarte politiko, sindikal eta profesionaletako partaidetzan gizonen

aldeko aldea nabarmena da (2,3 puntu). Emakumeen partaidetza handiagoa da

gizarte-laguntzakoak, erlijiozkoak, garapenerako lankidetzarakoak edo hezkuntzakoak

diren elkarteetan (halere, aldeak portzentajezko puntu batetik beherakoak dira).

Bestalde, gizonek gehiago parte hartu ohi dute auzo-elkarteetan edo ingurumen-

erakundeetan.

Bilakaerari beha, kirol-elkarteetan hauteman da igoerarik handiena emakumeen

presentziari dagokionez, 2004an % 4koa eta 2014an % 7koa izanik. Erlijiozko

kontzesioetan edo arte, folklore edo aisiarekin lotutako elkarteetan, aldiz, partaidetzak

behera egin du azken hamarkadan.


121

6.11. taula Sozietate edo elkarteetakoa den 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sexuaren arabera, emakumeen kidegoaren arabera antolatuta, 2014. EAE, 2014

2004 2009 2014

Guztira Emaku

mezkoak Gizonak Guztira

Emaku


Emaku

mezkoak Gizonak

GUZTIRA 1.991,2 1.022,6 968,7 2.042,6 1.044,8 997,8 2.024 1.047,1 976,5

Kirol-elkarteak 8,9 4,0 13,9 12,7 7,4 18,2 11,1 7,0 15,4

Beste elkarte batzuk 4,6 4,9 13,9 7,1 6,2 18,2 4,7 4,5 15,4

Erakunde politikoak, sindikalak eta lanbide-erakundeak 4,7 2,6 6,8 4,7 3,7 5,7 5,5 4,4 6,7

Arte, folklore edo aisialdiaren arloko elkarteak 6,3 6,3 6,4 3,5 3,2 3,7 3,8 4,0 3,6

Gizarte laguntzako elkarteak 2,1 2,3 1,8 3,2 3,6 2,8 3,4 3,8 3,1

Erlijio-elkarteak 5,5 6,5 4,5 3,1 3,4 2,8 2,5 2,9 2,0

Garapenerako Lankidetza Erakundeak 1,5 1,8 1,2 2,1 2,2 2,1 2,4 2,7 2,0

Auzo-elkarteak 2,2 2,3 1,9 1,6 1,6 1,7 2,1 1,8 3,0

Gazte-elkarteak 1,0 0,7 1,2 1,2 1,0 1,4 1,4 1,6 1,2

Giza eskubideen aldeko elkarteak 0,9 0,9 1,0 1,3 1,4 1,1 1,4 1,4 1,4

Hezkuntza arloko erakundeak 1,0 1,2 0,8 1,5 1,5 1,5 1,1 1,3 0,8

Ingurumen arloko erakundeak 0,7 0,6 0,7 0,9 0,7 1,1 1,0 0,8 1,3 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014

Mugimendu asoziatiboko berariazko jarduerarekin lotuta, emakumeek

partaidetza erlatibo handiagoa dute gizarte-laguntzakoak eta garapenerako

lankidetzarakoak diren elkarteetan edo, zehazki, erlijio-erakundeetan, bertan boluntario

guztien % 73,3 baitira emakumeak. Gizonen kasuan, berriz, borondatezko jarduera

handiagoa ikusten da kirol-elkarteetan (% 69,2), auzo-elkarteetan (% 66,3) eta

ingurumen-erakundeetan (% 65,9).

6.12. taula Borondatezko laguntza eskaintzen duen 6 urteko eta gehiagoko biztanleria, sozietateen, elkarteen eta sexuaren arabera. EAE, 2014

GUZTIRA %

GUZTIRA

EMAKU

MEAK

(%h.)

GIZONAK

(%h.)

Aldea

G-E

Kirol-elkarteak 80.000 4,0 30,8 69,2 38,4

Beste elkarte batzuk 34.700 1,7 57,6 42,4 -15,2

Erakunde politikoak, sindikalak eta lanbide-erakundeak 33.600 1,7 38,4 61,6 23,2

Gizarte laguntzako elkarteak 29.500 1,5 63,7 36,3 -27,4

Arte, folklore edo aisialdiaren arloko elkarteak 29.200 1,4 43,5 56,5 13,0

Erlijio-elkarteak 24.700 1,2 73,3 26,7 -46,6

Auzo-elkarteak 24.000 1,2 33,7 66,3 32,6

Gazte-elkarteak 18.600 0,9 53,2 46,8 -6,4

Garapenerako Lankidetza Erakundeak 16.900 0,8 68,0 32,0 -36,1

Hezkuntza arloko erakundeak 14.200 0,7 55,6 44,4 -11,2

Giza eskubideen aldeko elkarteak 13.100 0,6 46,6 53,4 6,8

Ingurumen arloko erakundeak 8.800 0,4 34,1 65,9 31,8

Borondatezko-lanak, guztira 317.300 16,2 47,0 53,0 6,0 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014


122

Emakume eta gizonen aisiarako joerari dagokionez, jarraian ohikoenak diren

zenbait jarduera aztertzen dira. Kirol eremuan, 458 mila emakume dira sekula kirola

egiten ez dutenak. Egoera berean daude 303 mila gizon. Aitzitik, 450 mila gizonek

kirola egiten dute ohikotasunez, eta 386 mila dira kirola ohikotasunez egiten duten

emakumeak. Azken hamarkadako bilakaerak erakusten duenez, alde horiek hor egon

arren, EAEn emakumeen artean gero eta gehiago dira kirol jarduera ohikotasunez

egiten dutenak (2004. urtean baino % 45,7 gehiago dira), eta sekula kirola egiten ez

duten emakumeen kopuruak behera egin du (–% 22,6).

Sekula mendira joaten ez diren emakumeen kopurua ariketarik egiten ez dutenen

antzekoa da; baina kasu honetan, ohikotasunez egitea ez da horren ohikoa: 88 mila

emakumek adierazten dute ohikotasunez joaten direla mendira (gizonen kasuan,

zenbaki hori bikoiztu egiten da).

Kirol ikuskizunetarako asistentzia askoz ere urriagoa da emakumeen kasuan, eta

718 mila emakume sekula ez dira halako ekitalditara joaten (gizonen artean, 427 mila

dira sekula joaten ez direnak). 38 mila dira kirol ikuskizunetara ohikotasunez joaten

diren emakumeak, hots, ekitaldi horietara joaten diren gizonen (85 mila) erdia baino

gutxiago. Dena den, alderdi horretan ere goranzko bilakaera ikusten da azken urteotan

(2004. urtean baino % 90 gehiago).


123

6.13. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (milakoetan), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014

2004 2009 2014

Guztira

Emaku


Emaku


Emaku

meak Gizonak

Kirola egin

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 171 61 110 197 88 109 172 75 97

Opor-egunak 40 20 20 33 14 19 46 24 22

Noizean behin

urtean zehar 184 85 99 179 90 89 210 104 105

Inoiz ere ez 986 592 394 804 475 329 761 458 303

Ohikotasunez 611 265 346 830 378 452 835 386 450

Mendira joan

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 355 159 196 343 150 193 252 115 137

Opor-egunak 108 57 51 93 44 49 101 48 53

Noizean behin

urtean zehar 528 255 273 473 239 235 631 327 304

Inoiz ere ez 814 482 332 904 524 379 784 469 315

Ohikotasunez 187 70 117 230 88 142 256 88 168

Kirol-

ikuskizunak

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 259 76 183 273 82 191 217 71 146

Opor-egunak 14 7 7 20 9 11 20 9 11

Noizean behin

urtean zehar 451 163 288 426 181 245 519 211 308

Inoiz ere ez 1182 757 425 1175 734 441 1145 718 427

Ohikotasunez 86 20 66 149 39 110 123 38 85

Zinemara

joatea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 398 202 196 323 167 156 180 104 76

Opor-egunak 73 36 37 82 40 42 65 36 29

Noizean behin

urtean zehar 668 339 329 698 367 331 886 459 427

Inoiz ere ez 727 374 353 832 412 420 771 379 392

Ohikotasunez 126 72 54 108 59 49 122 69 53

Antzerkira,

kontzertuetar

a joan

GUZTIRA 1.992 1.023 969 .043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 68 41 27 105 58 47 64 33 31

Opor-egunak 50 29 21 68 31 37 56 31 25

Noizean behin

urtean zehar 774 399 375 793 436 357 796 446 350

Inoiz ere ez 1054 529 525 1021 493 528 1022 493 529

Ohikotasunez 46 25 21 56 27 29 86 44 42 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014

Zifra horiek portzentajeetan aztertzean zehaztu daitekeenez, kirolik egiten ez

duten emakumeen portzentajeak behera egin du, eta egoera horretan kolektibo

osoaren erdia baino gehiago egotetik (%57,9) azken hamar urtetan %43,7ra jaitsi da

portzentajea, nahiz eta gizonekin alderatuz (%31) oraindik urrun egon.

Kulturarekin lotutako aisiari dagokionez, emakumeak gizonak baino maiztasun

gehiagoz joaten dira zinera ohikotasunez (%6,6 eta %5,4, hurrenez hurren) eta

asteburuetan (%9,9 eta %7,8, hurrenez hurren); halaber, antzerkira eta kontzertuetara

sekula joaten ez diren gizonen portzentajea ere handiagoa da (%54,1 gizonen kasuan

eta %47 emakumeen kasuan).


124

6.14. taula 6 urte eta gehiagoko biztanleriaren artean garrantzi gehien duten jarduerak (%), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2004-2014 2004 2009 2014

Guztira

Emaku


Emaku


Emaku

mezkoak Gizonak

Kirola egin

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 8,6 6,0 11,4 9,6 8,3 10,9 8,5 7,2 9,9

Opor-egunak 2,0 2,0 2,1 1,6 1,3 1,9 2,3 2,3 2,3

Noizean behin

urtean zehar 9,2 8,2 10,3 8,8 8,6 9,0 10,4 9,9 10,7

Inoiz ere ez 49,5 57,9 40,6 39,4 45,6 33,0 37,6 43,7 31,0

Ohikotasunez 30,7 25,9 35,6 40,6 36,2 45,2 41,2 36,9 46,1

Mendira joan

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 17,9 15,5 20,2 16,8 14,4 19,3 12,5 10,9 14,0

Opor-egunak 5,4 5,6 5,3 4,6 4,2 4,9 5,0 4,6 5,3

Noizean behin

urtean zehar 26,5 24,9 28,2 23,2 22,9 23,5 31,2 31,2 31,1

Inoiz ere ez 40,8 47,2 34,2 44,1 50,1 38,1 38,7 44,9 32,3

Ohikotasunez 9,4 6,8 12,1 11,3 8,4 14,2 12,6 8,4 17,2

Kirol-

ikuskizunak

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 13,0 7,4 18,9 13,4 7,8 19,1 10,7 6,8 14,9

Opor-egunak 0,7 0,7 0,7 1,0 0,9 1,1 1,0 0,9 1,1

Noizean behin

urtean zehar 22,6 15,9 29,7 20,9 17,3 24,5 25,6 20,2 31,5

Inoiz ere ez 59,4 74,0 43,9 57,4 70,3 44,3 56,6 68,5 43,8

Ohikotasunez 4,3 2,0 6,8 7,3 3,7 11,0 6,1 3,6 8,7

Zinemara

joatea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 20,0 19,7 20,2 15,8 16,0 15,6 8,9 9,9 7,8

Opor-egunak 3,7 3,5 3,8 3,9 3,9 4,2 3,2 3,4 3,0

Noizean behin

urtean zehar 33,5 33,1 34,0 34,2 35,1 33,2 43,8 43,9 43,7

Inoiz ere ez 36,5 36,7 36,4 40,7 39,4 42,1 38,1 36,2 40,1

Ohikotasunez 6,3 7,0 5,6 5,3 5,6 4,9 6,0 6,6 5,4

Antzerkira,

kontzertuetar

a joan

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 3,4 4,0 2,8 5,1 5,5 4,7 3,2 3,2 3,2

Opor-egunak 2,5 2,8 2,2 3,3 3,0 3,7 2,7 3,0 2,6

Noizean behin

urtean zehar 38,9 39,0 38,7 38,8 41,7 35,8 39,3 42,6 35,8

Inoiz ere ez 52,9 51,8 54,1 50,1 47,3 52,9 50,6 47,0 54,1

Ohikotasunez 2,3 2,4 2,2 2,7 2,5 2,9 4,2 4,2 4,3

Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014

EAEko emakumeek ohikotasunez ikusten dute telebista, eta hala adierazi dute

648 mila emakumek 2014an (617 mila gizonek ere ohikotasunez ikusten dute

telebista). Halaber, gehiago dira etxean musika entzuten duten emakumeak (677 mila).

Askoz ere gutxiago dira bideo formatuan zinea ohikotasunez ikusten duten

emakumeak: 254 mila, telebista maiztasunez ikusten dutenen artean % 40 baino

gutxiago, eta kasu horretan gehiago dira bideo formatuan zinea ohikotasunez ikusten

duten gizonak (282 mila).


125

Interneten nabigatzeari dagokionez, jarduera hori ohikotasunez egiten duten

emakumeen kopuruak gora egin du hamarkada batean, 188 milatik 540 milara pasaz.

Emakumeen kasuan joko-jarduera ohikoenak loteria, kiniela eta antzekoak dira (119

mila emakumek jokatzen dute ohikotasunez), eta kasino edo bingoetan ohikotasunez

jokatzen duten emakumeak 2 mila baino ez dira (gizonak 4 mila dira).

6.15. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (milakoetan), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera EAEn, 2004-2014 2004 2009 2014

Guztira

Emaku mezkoak



Emaku mezkoak

Gizonak

Zinea edo

telebista

ikustea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 424 224 200 413 220 193 344 184 160

Opor-egunak 27 16 11 23 12 11 26 11 15 Noizean behin urtean zehar 212 99 113 151 72 79 194 100 94

Inoiz ere ez 112 55 57 139 68 71 195 104 91

Ohikotasunez 1217 629 588 1317 673 644 1265 648 617

Zinea bideo

formatuan

ikustea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 369 197 172 404 208 197 237 121 116


Inoiz ere ez 552 303 250 629 337 293 878 481 396

Ohikotasunez 785 380 405 760 374 387 536 254 282

Etxean

musika

entzutea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 142 69 73 142 63 79 157 83 74


Inoiz ere ez 287 136 151 304 142 162 391 187 204

Ohikotasunez 1327 718 609 1407 754 653 1270 677 593

Informazio

orokorreko

egunkariak

irakurtzea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 260 141 119 222 113 108 186 108 78


Inoiz ere ez 354 214 141 426 241 185 475 267 207

Ohikotasunez 1189 558 631 1201 585 616 1146 554 592

Eleberriak,

antzerkia

edota poesia

irakurtzea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 68 44 24 152 76 76 80 44 36


Inoiz ere ez 772 349 423 841 361 480 836 359 477

Ohikotasunez 710 413 297 722 451 271 702 436 266

Kirol

egunkariak

edota

aldizkariak

irakurtzea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 165 76 89 163 68 95 140 62 78


Inoiz ere ez 1123 624 499 1100 638 462 1120 609 511

Ohikotasunez 343 122 221 514 184 330 441 163 278

Interneten

nabigatzea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 98 49 49 142 72 70 100 53 46


Inoiz ere ez 1267 694 572 983 530 453 683 389 294

Ohikotasunez 424 188 235 779 371 408 1110 540 570

Kinieletan

edo loterietan

jokatzea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 202 90 112 210 94 116 121 50 71


Inoiz ere ez 755 430 325 995 542 453 1133 625 508

Ohikotasunez 354 139 215 235 93 142 279 119 160


126

2004 2009 2014

Guztira

Emaku mezkoak



Emaku mezkoak

Gizonak

Bingoan

edota

kasinoan

jokatzea

GUZTIRA 1.992 1.023 969 2.043 1.045 998 2.024 1.047 977

Asteburuan 2 1 1 8 3 5 2 1 1


Inoiz ere ez 1953 1012 941 1947 1004 943 1958 1023 935

Ohikotasunez 1 0 1 15 7 8 6 2 4 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014.

Aisiarekin lotutako jarduera horiek nahikoa ohikotasunez egiten dituzten

emakume eta gizonen portzentajeari buruzko azterketak erakusten duenez,

emakumeen proportzioan gehien igo den jarduera Interneten nabigatzea da. Dena den,

2014. urtean gizonekin alderatuta, portzentajezko 6,7 puntuko aldea dago.

Emakume eta gizonen arteko alderik handiena literaturaren ohiko

irakurketarekin lotzen da (eleberriak, antzerkia, poesia); emakumeen % 41,6ak

ohikotasunez irakurtzen du eta gizonen artean % 27,2a da ohikotasunez irakurtzen

dutenen portzentajea (aldea portzentajezko 14,4 puntukoa da). Kontrako zentzuan,

handiagoa da gizonen proportzioa kirol prentsa ohikotasunez irakurtzen dutenen

artean, % 28,4koa; hots, prentsa mota hori ohikotasunez irakurtzen duten emakumeen

portzentajea (% 15,6) baino askoz ere handiagoa.


127

6.16. taula Aisialdiko bestelako jarduera batzuk. 6 urte eta gehiagoko biztanleria (%), maiztasunaren, sexuaren eta epealdiaren arabera. EAE, 2014 2004 2009 2014

Guztira

Emaku mezkoak



Emaku mezkoak

Gizonak

Zinea edo

telebista

ikustea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 21,3 21,9 20,6 20,2 21,1 19,3 17,0 17,6 16,4

Opor-egunak 1,4 1,5 1,1 1,1 1,1 1,1 1,3 1,1 1,5 Noizean behin urtean zehar 10,6 9,7 11,7 7,4 7,0 7,9 9,6 9,6 9,6

Inoiz ere ez 5,6 5,4 5,9 6,8 6,5 7,1 9,6 9,9 9,3

Ohikotasunez 61,1 61,5 60,7 64,5 64,3 64,6 62,5 61,8 63,2

Zinea bideo

formatuan

ikustea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 18,5 19,3 17,7 19,8 19,9 19,7 11,7 11,6 11,9


Inoiz ere ez 27,7 29,6 25,7 30,8 32,2 29,4 43,3 45,9 40,5

Ohikotasunez 39,4 37,1 41,7 37,2 35,8 38,7 26,5 24,2 28,9

Etxean

musika

entzutea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 7,1 6,7 7,5 7,0 6,0 7,9 7,8 7,9 7,6


Inoiz ere ez 14,4 13,3 15,6 14,8 13,6 16,2 19,3 17,9 20,9

Ohikotasunez 66,7 70,3 62,9 69,0 72,2 65,5 62,8 64,6 60,8

Informazio

orokorreko

egunkariak

irakurtzea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 13,1 13,8 12,3 10,9 10,8 10,8 9,2 10,3 8,0


Inoiz ere ez 17,8 20,9 14,6 20,9 23,1 18,5 23,5 25,5 21,2

Ohikotasunez 59,6 54,6 65,0 58,7 56,0 61,8 56,6 53,0 60,7

Eleberriak,

antzerkia

edota poesia

irakurtzea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 3,4 4,3 2,5 7,4 7,3 7,6 4,0 4,2 3,7


Inoiz ere ez 38,8 34,1 43,6 41,3 34,5 48,1 41,3 34,3 48,8

Ohikotasunez 35,6 40,4 30,7 35,3 43,1 27,2 34,7 41,6 27,2

Kirol

egunkariak

edota

aldizkariak

irakurtzea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 8,3 7,4 9,2 8,0 6,5 9,5 6,9 5,9 8,0


Inoiz ere ez 56,4 60,9 51,5 53,9 61,0 46,3 55,4 58,1 52,4

Ohikotasunez 17,2 11,9 22,8 25,2 17,6 33,1 21,8 15,6 28,4

Interneten

nabigatzea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 4,9 4,8 5,1 7,0 6,9 7,0 4,9 5,1 4,7


Inoiz ere ez 63,5 67,9 59,0 48,1 50,7 45,4 33,8 37,1 30,1

Ohikotasunez 21,3 18,4 24,3 38,1 35,5 40,9 54,9 51,5 58,4

Kinieletan

edo loterietan

jokatzea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 10,1 8,8 11,6 10,3 9,0 11,6 6,0 4,8 7,3


Inoiz ere ez 37,9 42,0 33,4 48,7 51,8 45,4 56,0 59,7 52,0

Ohikotasunez 17,7 13,6 22,2 11,5 8,9 14,2 13,8 11,4 16,4

Bingoan

edota

kasinoan

jokatzea

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Asteburuan 0,1 0,1 0,1 0,4 0,3 0,5 0,1 0,1 0,1


Inoiz ere ez 97,9 98,9 97,1 95,4 96,0 94,5 96,8 97,7 95,6

Ohikotasunez 0,1 0,0 0,1 0,7 0,7 0,8 0,2 0,2 0,4 Iturria: EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014.


128

Kirol arloan emakume eta gizonek bizi duten egoera ezberdinean sakonduz,

jarraian eskola-kirolari buruzko zenbait datu ematen dira. Ikus daitekeenez, EAEko

eskola-adineko 139 emakumek parte hartu dute 2015ean estatu mailan garatu ziren

txapelketetan, hots, txapelketa horietan parte hartu zuten EAEko kirolari guztien

% 48,8.

6.17. taula Txapelketetan parte hartu duten eskola-adineko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-2015


2014 2015 2014 2015 2014 2015

(Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)

Estatua 6.473 100 6.221 100 3.160 48,8 3.075 49,4 3.313 51,2 3.146 50,6

EAE 287 100 285 100 140 48,8 139 48,8 147 51,2 146 51,2

Iturria: MECD, Kirol Estatistiken urtekaria 2016

Haatik, unibertsitate-kirolaren esparruan 61 emakumek parte hartu dute

txapelketetan 2015ean, hots, parte hartu duten EAEko ikasle guztien % 57 (estatu

mailan emakumeen partaidetza % 43,6koa izan zen).

6.18. taula Txapelketetan parte hartu duten Unibertsitateko kirolariak, sexuaren arabera. EAE eta Estatua 2014-2015


2014 2015 2014 2015 2014 2015

(Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)

Estatua 3.013 100 3.052 100 1.312 43,5 1.330 43,6 1.701 56,5 1.722 56,4

EAE 115 100 107 100 71 61,7 61 57,0 44 38,3 46 43,0 Iturria: MECD, Kirol Estatistiken urtekaria 2016

EAEko eskola-kirolari dagokionez, mutikoak dira oraindik gehiengoa. 2015ean

parte hartu zuten 973 neskatoak, parte-hartzaile guztien % 40 izan ziren.

6.19. taula Eskola kirolean partaidetza, sexuaren arabera. EAE, 2015


(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)

GUZTIRA 2.434 973 40,0 1.461 60,0 Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza

Bilakaerari beha, ez da ikusten garrantzi erlatiboa areagotu denik emakumeen

artean eskola-kirolari dagokionez, aitzitik, kontrakoa gertatu da: azken bi urtetan

eskola-kirolean parte hartzen duten neskatoen portzentajeak behera egin du.

Aztertutako epealdian zehar gorabehera nabarmenak hautematen direnez (esate

baterako, 2011. urtean neskatoen partaidetza asko areagotu zen, eta 2012-2013

ikasturtean mutikoen partaidetzak egin zuen gora), zaila da horrekin lotutako joera argi

bat zehaztea.


129

6.20. taula Eskola kirolean partaidetzaren bilakaera, sexuaren arabera. EAE, 2006-2015

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Emakumeak 636 649 717 765 731 1.256 848 981 1.002 973

Gizonak 768 746 788 774 742 774 1.299 1.454 1.451 1.461

GUZTIRA 1.404 1.395 1.505 1.539 1.473 2.030 2.147 2.435 2.453 2.434 Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza

Egindako kirol motari dagokionez, kirol diziplinaren hautaketan ezberdintasunak

oso nabarmenak dira sexuaren arabera. Hala, horietako batzuetan, esate baterako,

Aerobicean, Gimnasia erritmikoan, Boleibolean edo hondartzako boleibolean

emakumeak aritzen dira esklusiboki; aitzitik, Futbolaren errendimendua soilik mutikoen

partaidetza duen diziplina bat da. Saskibaloian, Eskubaloian, Krosean, Judoan,

Karatean edo Igeriketan, besteak beste, ordezkaritza orekatuagoa da bi sexuen artean.

6.21. taula Eskola kiroleko parte-hartzea kirol-diziplinaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015

EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA

Aerobica 123 0 123

Xakea 11 49 60

Atletismoa 140 146 286

Eskubaloia 37 43 80

Saskibaloia 36 30 66

Errendimendu-saskibaloia 67 71 138

Txirrindularitza 23 76 99

Krosa 77 71 148

Kirol egokitua 14 18 32

Futbola 36 63 99

Errendimendu-futbola 0 451 451

Areto futbola 1 36 37

Gimnastika erritmikoa 128 0 128

Herri-kirolak 20 27 47

Judoa 24 37 61

Karatea 72 76 148

Igeriketa 93 101 194

Padela 0 0 0

Esku-pilota 11 55 66

Errugbia 7 76 83

Tenisa 6 7 13

Mahai-tenisa 2 28 30

Boleibola 34 0 34

Hondartza-boleibola 11 0 11 Iturria: Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza


130

7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA

Etxeko tratu txarrak eta sexu-erasoak jasaten dituzten emakumeei laguntza

hobea emateko erakunde arteko II. hitzarmenen jasotzen diren hiru eremuak dira

kapitulu honetan jasotzen den informazioaren oinarria: bikotekideak (edo bikotekide-

ohiak) eragindako emakumeen aurkako indarkeria, etxeko eta familiako eremuan

gertatzen den indarkeria eta sexu-indarkeria. Emakunde da informazio-iturri nagusia,

Emakumeen aurkako Indarkeriari buruzko Estatistika Datuak ematen dituena.

2015ean emakumeen aurkako indarkeriari dagokionez 5.097 biktimizazio gertatu

dira. Biktimizazio modura ulertzen dira pertsonak lege-hauste penal baten hartzaile

izan diren aldiak20 (mehatxuak, lesioak…), epealdi jakin batean. Zifra horrek % 0,5eko

jaitsiera bat islatzen du Ertzaintzak 2014an erregistratutako biktimizazioekin alderatuta,

baina zenbaki handiagoa da 2002. urteaz geroztik aztertutako gainerako urtetan baino.

7.1. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, indarkeria-motaren arabera. EAE, 2002-2015

URTEAK

GUZTIRA URTEZ

URTEKOA

BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE

OHIA

FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNA

(Abs.) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h) (Abs.) (%h)

2002 2.477 -- 1.711 69,1 563 22,7 203 8,2

2003 2.896 16,9 2.009 69,4 649 22,4 238 8,2

2004 3.240 11,9 2.240 69,1 735 22,7 265 8,2

2005 3.814 17,7 2.629 68,9 906 23,8 279 7,3

2006 3.957 3,7 2.897 73,2 835 21,1 225 5,7

2007 4.477 13,1 3.233 72,2 997 22,3 247 5,5

2008 4.717 5,4 3.394 72,0 1.007 21,3 316 6,7

2009 4.560 -3,3 3.490 76,5 900 19,7 170 3,7

2010 4.285 -6,0 3.238 75,6 835 19,5 212 4,9

2011 4.858 13,4 3.699 76,1 922 19,0 237 4,9

2012 4.977 2,4 3.841 77,2 923 18,5 213 4,3

2013 4.983 0,1 3.732 74,9 987 19,8 264 5,3

2014 5.124 2,8 3.864 75,4 959 18,7 301 5,9

2015 5.097 -0,5 3.845 75,4 993 19,5 259 5,1 Iturria: Genero-indarkeriaren informazio estatistikoa, Emakumearen Euskal Erakundea (EMAKUNDE)

20

Pertsona batek lege-hauste penal beragatik jarritako salaketa bakoitza biktimizazio bat da (pertsona batek salaketa gehiago jar ditzake).


131

Biktimizazio horietako gehienak biktimaren bikotekideak edo bikotekide-ohiak

eragindako indarkeriazko ekintzen ondorio izan ziren (% 75,4); kasu batzuetan

(% 19,5) indarkeriak familia barneko kutsua zuen eta % 5,1ean sexu-askatasunaren

aurkako indarkeria mota gisa sailkatutako delituak izan ziren (jazarpenak, sexu-

erasoak, etab.). Zifra horien arabera bikotekideak edo bikotekide-ohiak eragindako

indarkeriazko ekintzen garrantzi erlatiboa mantendu egiten da, eta apur bat areagotzen

da familia barneko indarkeriaren intzidentzia, sexu-askatasunaren aurkako

indarkeriarekin alderatuz.

Era berean, ikus daitekeenez, bikotekidearen edo bikotekide-ohiaren indarkeria

pairatzen duten emakumeak dira gehienetan indarkeriazko ekintza bat baino gehiago

pairatzen dituztenak. Indarkeriaren biktima diren 3.999 emakumeetatik, 2.899

emakumek indarkeria hori beren bikotekide edo bikotekide-ohiak eraginda pairatu

zuten, 845 emakume familia barneko indarkeriaren biktima izan ziren eta 255 sexu-

askatasunaren aurkako delituen biktima.

7.2. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, indarkeria motaren arabera. EAE, 2015

GUZTIRA

BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE-

OHIA FAMILIA BARRUKOA SEXU-ASKATASUNA


Biktimizazioak 5.097 3.845 75,4 993 19,5 259 5,1

Biktimak 3.999 2.899 72,5 845 21,1 255 6,4 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

Emakumeen aurka eragindako indarkeria hori bilakaeraren ikuspegitik aztertzean

ikus daitekeenez, 2002. urteaz geroztik biktimizazio kopuruak gora egin du eta 2012.

urteaz geroztik biktimizazio kopurua mantendu egin da, gorabeherekin bada ere (5.000

biktimizazio inguru).

Lurralde Historikoaren arabera, indarkeria horren intzidentzian EAEn ematen den

banaketaren antzekoa ematen da (Bizkaian % 54,5, Gipuzkoan % 31,1 eta Araban

% 14,4). Dena den, Bizkian 10.000 emakume bakoitzeko tasa zertxobait handiagoa da

(47koa 10.000 emakumetik). eta Gipuzkoan zertxobait txikiagoa (43koa 10.000

emakumetik).


132

7.3. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan direnen bilakaera, Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2002-2015

URTEAK GUZTIRA ARABA BIZKAIA GIPUZKOA

(Abs.) (Abs.) ∆ Urtetik

urterakoa

(Abs.) ∆ Urtetik

urterakoa

(Abs.) ∆ Urtetik

urterakoa

2002 2.477 380 -- 1476 -- 615 --

2003 2.896 458 20,5 1670 13,1 768 24,9

2004 3.240 516 12,7 1880 12,6 844 9,9

2005 3.814 632 22,5 2209 17,5 973 15,3

2006 3.957 583 -7,8 2368 7,2 1006 3,4

2007 4.477 711 22,0 2567 8,4 1199 19,2

2008 4.717 685 -3,7 2723 6,1 1309 9,2

2009 4.560 670 -2,2 2652 -2,6 1338 2,2

2010 4.285 612 -8,7 2366 -10,8 1307 -2,3

2011 4.858 632 3,3 2747 16,1 1479 13,2

2012 4.977 683 8,1 2758 0,4 1536 3,9

2013 4.983 701 2,6 2801 1,6 1481 -3,6

2014 5.124 659 -6,3 2894 3,2 1571 5,7

2015 5.097 736 11,7 2776 -4,1 1585 0,9

Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

Biktimizazioen ordez biktimaren aldaera sartzean ikus daitekeenez, banaketa oso

antzekoa da eta ez da aldaketa handirik hautematen Lurralde Historikoaren arabera.

7.4. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioak eta biktimak, Lurralde Historikoaren eta sexuaren arabera. EAE, 2015

GUZTIRA ARABA BIZKAIA GIPUZKOA


GUZTIRA 5.097 736 14,4 2.776 54,5 1.585 31,1

Biktimak 3.999 592 14,8 2.183 54,6 1.224 30,6


estatistikoak.

Adin txikikoak diren emakumeen artean, familia barneko indarkeria da nagusia 14

urteko adinera arte. 14-17 urte bitartean bikotekideak edo bikotekide-ohiak eragindako

indarkeriaren, familia barneko indarkeriaren eta sexu-askatasunaren aurkako

indarkeriaren artean antzeko intzidentzia erlatiboa gertatzen da. 18-50 urte bitartean

bikotekideak edo bikotekide-ohiak eragindako indarkeria gailentzen da argi eta garbi,

eta adin handiagoko tarteetan (51-64 bitartean eta, bereziki, 65 urteko adinetik gora),

familia barneko indarkeria nabarmentzen da berriro.


133

7.5. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, adinaren arabera (%). EAE, 2015

ADINA BIKOTEKIDEA/BIKOTEKIDE-

OHIA (% h)

FAMILIA

BARRUKOA

(%h)

SEXU-

ASKATASUNA

(%h)

GUZTIRA

(%b)

14 urtetik behera 0 63 37 4,1

14-17 34 34 32 5,0

18-20 70 20 10 4,4

21-30 84 10 6 20,3

31-40 89 8 3 29,3

41-50 80 18 2 22,0

51-64 53 45 2 10,2

65 baino gehiago 31 68 1 4,6 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.

Erasotzaileen adinari dagokionez, segmentu nagusia 21-50 urte bitartekoa da

(hor daude erasotzaile guztien % 78). Dena den, badira adin txikikoak diren

erasotzaileak ere (% 2,7) eta baita 65 urtetik gorakoak (% 3,3).

7.6. taula Emakumeen aurkako indarkeria erabili duten erasotzaileen banaketa, adinaren arabera. EAE, 2015

URTEAK (%b)

14 urtetik behera 0,5

14-17 2,2

18-20 4,6

21-30 18,7

31-40 31,6

41-50 27,7

51-64 11,4

65 baino gehiago 3,3

Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.

Indarkeriaren biktima diren emakumeen erdia baino gehiago (% 54,6) EAEn

jaiotakoa da, % 12,9 beste autonomia-erkidego batean jaiotakoa da eta ia herena

(% 32,5) atzerrian jaiotakoa. Atzerrian jaiotako emakumeen artean bikotekideak edo

bikotekide-ohiak eragindako indarkeria da nagusi. Aldiz, EAEn edo beste autonomia-

erkidego batean jaiotakoen artean familia barneko indarkeria nabarmenagoa da.

7.7. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera. EAE, 2015

GUZTIRA (Abs.) BIKOTEKIDEA/

BIKOTEKIDE-OHIA

FAMILIA BARRUKOA SEXU-

ASKATASUNA

(Abs.) (%b) (Abs.) (%h) (%b) (Abs.) (%h) (%b) (Abs.) (%h) (%b)

EAE 2.181 54,6 1.490 68,3 51,4 520 23,8 61,5 172 7,9 67,5

Beste autonomia-

erkidego batzuk 516 12,9

315 61,1 10,9

179 34,7 21,2

22 4,3 8,6

Atzerria 1.301 32,5 1.094 84,1 37,7 146 11,2 17,3 61 4,7 23,9

GUZTIRA 3.999 100 2.899 72,5 100 845 21,1 100 255 6,4 100



134

Indarkeriaren biktima diren atzerriko emakumeen kasuan, 10etik ia 6

Amerikakoak dira jatorriz, % 20 Europakoa da eta % 17,9 Afrikan jaiotakoa da.

7.8. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, jaioterriaren arabera (atzerritarrak). EAE, 2015 (Abs.) (%b)

Europa 260 20,0

Afrika 233 17,9

Amerika 776 59,7

Asia 28 2,2

Ozeania 3 0,2

GUZTIRA 1.301 100,0 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.

Familia barneko indarkeria biktima izandako emakumeek erasotzaileekin zuten

harremanaren arabera aztertzean ikus daitekeenez, ohikoagoa da familia barneko

erasotzaileak seme-alabak (% 43,6) edo beste senitarteko batzuk (% 43,5) izatea, adin

txikikoen gurasoak baino (% 12,9).

7.9. taula Emakumeen aurka familia barnean eragindako indarkeriaren ondoriozko biktimizazioak (bikotekideak eta bikotekide-ohiak eragindakoa izan ezik), erasotzailearekiko harremanaren arabera. EAE, 2015 AHAIDETASUNA (Abs.) (% b.)

Adin txikiko alaba 128 12,9

Ama 433 43,6

Gainerako familiarrak 432 43,5

GUZTIRA 993 100,0


Indarkeria honen adierazpen muturreneko eta dramatikoena heriotza eragiten

duena da. 2015. urtean 3 emakume hil dira EAEn indarkeria horren ondorioz, 2014.

urtean erregistratutako kopuru bera. 2002az geroztik 38 emakume hil dira EAEn.

Estatuan epealdi horretan zehar hildakoak 823 dira.


135

7.10. taula Genero indarkeriak hildako emakume kopuruaren bilakaera. EAEn eta Estatuan guztira. 2002-2015

URTEAK EAE ESTATUA

Datu absolutuak ∆ Urtez urtekoa Datu absolutuak ∆ Urtez urtekoa

2002 1

2003 0 -100 71

2004 4 72 1,4

2005 3 -25 57 -20,8

2006 3 0 69 21,1

2007 2 -33,3 71 2,9

2008 3 50,0 76 7,0

2009 2 -33,3 56 -26,3

2010 2 0 73 30,4

2011 2 0 61 -16,4

2012 2 0 52 -14,8

2013 1 -50 54 3,8

2014 3 200 54 0,0

2015 3 0 57 5,5


estatistikoak.

2002. urteaz geroztik eraildako emakumeen % 21ak 30 urte baino gutxiago

zituen, erdia baino zertxobait gutxiago ziren (% 47,4) 31-50 urte bitartekokoak, eta

% 31,6ak 51 urtetik gora zituen.

7.11. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, eraildakoak, adinaren arabera

(%). EAE 2002 eta 2015 bitartean

URTEAK (%b)

30 urtetik behera 21,0

31 eta 50 bitartean 47,4

51 baino gehiago 31,6


Erasoek eragindako lesioei dagokienez, oro har eragin fisikoak kontuan hartuta

(estatistika-erregistroetan horiek zenbatzen baitira), dagoeneko aipatutako heriotzez

gain, 14 emakume larriki zauritu ziren, eta 1.041 emakumek zauri arinak izan zituzten,

2.942 kasutan lesio fisikorik eragin ez zelarik.

7.12. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, lesioen arabera. EAE, 2015

(%b)

Hila 0,1

Larri zauritua 0,3

Arin zauritua 26,0

Kalterik gabea 73,6

GUZTIRA 100 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.


136

Erasoak arau-hauste mota jakin batean kokatzeari dagokionez, erasoen erdia

baino gehiago (% 51,6) torturazko delitu modura eta osotasun fisikoaren aurkako delitu

modura sailkatzen dira, bikotekideak/bikotekide-ohiak eragindako indarkerian eta

familia barneko indarkerian nagusi direnak. Azken kasu horretan, erasoak lesio modura

sailkatzea ere ohikoa da (212 kasu). Bikotekideak eta bikotekide-ohiak eragindako

indarkeriaren barnean, aldiz, justizia-administrazioaren aurka eragindakoa da bigarren

arau-hauste ohikoena (715 kasu), hots, kautelazko segurtasun-neurriak urratzea,

esaterako.

7.13. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan diren emakumeak, arau-

hauste motaren arabera. EAE, 2015

ARAU-HAUSTE MOTA

BIKOTEKIDEA/ BIKOTEKIDE-

OHIA

FAMILIA BARRUKOA

SEXU-INDARKERIA

GUZTIRA 2015

% b

Giza hilketa eta motak 8 4 12 0,2

Lesioak 41 212 653 12,8

Askatasunaren aurka 196 147 343 6,7

Tortura eta osotasun fisikoaren kontra 2.167 465 2.632 51,6

Gizakien salerosketa 0 0 1 1 0

Intimitatearen aurkakoak, norberaren irudirako eskubidearen aurkakoak, etab. 6 0 6 0,1

Askatasun sexualaren aurkakoak 6 34 258 298 5,9

Ohorearen aurkakoak 1 3 4 0,1

Familia-harremanen kontrakoak 86 11 97 1,9

Justizia Administrazioaren aurkakoak 715 103 818 16,1

Beste arau-hauste penal batzuk 219 14 233 4,6 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

Hain zuzen, azken kategoria horretan (justizia-administrazioaren aurkako arau-

hausteak) eta emakumeen biktimizazio guztiei dagokienez (ez soilik bikotekideak edo

bikotekide-ohiak eragindakoak) ikus daitekeenez, 2013. eta 2014. urteetan

hautemandako jaitsieraren ostean, 2015. urtean igoera txiki bat gertatu da.

7.14. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimizazioen bilakaera, segurtasun-

neurrien, urruntze-aginduen eta bestelako neurrien urraketari erreparatuta. Absolutuak

eta tasa. EAE, 2011-2015

URTEA GUZTIRA Tasa (%)

2011 810 16,7

2012 818 16,4

2013 755 15,2

2014 665 13,0

2015 818 16,1


estatistikoak.


137

Bikotekideek edo bikotekide-ohiek eragindako erasoei dagokienez ikus

daitekeenez, gehienetan bikotekide-ohi sentimentalek eragindakoak dira (guztien

% 33,6, guztira 1.294 biktimizazio). Ezkontide eta ezkontide-ohien biktimizazioak 777

eta 717 dira, hurrenez hurren (% 20,2 eta % 18,7). Bestalde, adiskide edo bikotekide

sentimentalek eragindako erasoak 938 dira (% 24,4). Neskalagun edota neskalagun-

ohiaren aurka eragindakoak ez dira horren ohikoak (% 3,1).

7.15. taula Bikotekideek edo bikotekide ohiek emakumeen aurka egindako biktimizazioak, erasotzailearekiko harreman motaren arabera (%). EAE, 2015

GUZTIRA (%b)

Ezkontidea 777 20,2

Ezkontide-ohia 717 18,7

Neska-laguna / bikotekidea 938 24,4

Adiskide sentimental ohia / bikotekide ohia 1294 33,6

Emaztegaia 54 1,4

Neskalagun-ohia 65 1,7

GUZTIRA 3.845 100,0 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

Gertatutako 38 erailketen artean, bikotekide edo bikotekide-ohiek eragindako 29

kasuetatik harremana amaituta legoke kasu guztien % 31ean, eta eraildako

emakumeen % 60,5 ez zen erasotzaileekin bizi.

7.16. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren eraginez eraildako emakumeak 2002-2015 bitartean, erasotzaile motaren arabera. EAE, 2015

GUZTIRA (%b)

Bikotekidea 20 52,6

Bikotekide ohia 9 23,7

Beste harreman mota bat 9 23,7

Elkarrekin bizi ziren 15 39,5

Ez ziren elkarrekin bizi 23 60,5 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

2015ean, Ertzaintzak 1.478 babes-agindu izapidetu zituen emakumeen aurkako

indarkeriarekin lotuta, eta 1.638 jaso zituen epaitegietatik. Agindu horietako gehienak

(% 88.8) bikotekideek edo bikotekide-ohiek eragindako indarkeriarekin lotzen ziren, eta

% 10,6 familia barneko indarkeriarekin.


138

7.17. taula Babes-aginduak, indarkeria motaren arabera. EAE, 2015

GUZTIRA (% b.)

GUZTIRA ERTZAINTZA 1.478 100

Bikotekidea/bikotekide-ohia 1.313 88,8

Familia barnekoa 157 10,6

Askatasun sexuala 8 0,6

GUZTIRA EPAITEGIAK 1.638

Urratzea 818 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

Baliabideetan eta indarkeriaren biktima izandako emakumeek egindako

erabileran sakonduz ikus daitekeenez, 2015ean guztira 3.539 dei jaso ziren

emakumeen aurkako indarkeriaren arretarako telefonoan. Horrek adierazten du

erabilera areagotu egin dela aurreko urtearekin alderatuz. Dena den dei kopuru

handiena 2011. urtean zenbatu zen.

7.18. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimei telefono bidezko arreta emateko zerbitzura (SATEVI) egindako deiak. Absolutuak. EAE, 2009-2015

URTEA GUZTIRA URTEZ URTEKOA

2009 2.875

2010 3.369 17,2

2011 4.980 47,8

2012 4.500 -9,6

2013 3.173 -29,5

2014 3.030 -4,5

2015 3.539 16,8 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

2015ean, 1.021 emakumek telefono mugikor bat jaso zuten poliziaren babes-

neurri modura, 2014. urtean baino zertxobait gutxiago (1.080). Bestalde, 29 erasotzaile

eta biktimek GPS sistemaz hornitutako eskumuturreko lokalizatzailea jaso zuten, eta

38 emakumek etengabeko bizkartzaina izan zuten beren babeserako.

7.19. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktimak, poliziaren babes-neurriaren arabera. EAE, 2009-2015

URTEA

BIZKARTZAINA LOKALIZATZEKO

ESKUMUTURREKOA

ESLEITUTAKO TELEFONO

MUGIKORRA

Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa Guztira ∆ Urtez urtekoa

2009 14 7 176

2010 19 35,7 10 42,9 166 -5,7

2011 59 210,5 32 220,0 475 186,1

2012 61 3,4 29 -9,4 833 75,4

2013 57 -6,6 27 -6,9 992 19,1

2014 37 -35,1 30 11,1 1.080 8,9

2015 38 2,7 29 -3,3 1.021 -5,5 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.


139

Babes-neurri horien bilakaerari eta bizkartzainak lurraldeka banatzeko moduari

dagokienez, Bizkaian dago bizkartzain kopuru handiena (22), 2014. urtearekin

alderatuz igoera nabarmena izanik, urte hartan aurrekoarekin alderatuz jaitsiera

nabaria izan ostean. Gipuzkoaren kasuan 15 bizkartzain daude. Horrenbestez, 2014.

urtearekin alderatuta kopuruak behera egin du, Araban bezalaxe, kasu bakarra

zenbatzen baita bertan.

7.20. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta bizkartzaina duten emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015

URTEA



2009 0 5 9

2010 3 12 140,0 4 -55,6

2011 5 66,7 36 200,0 18 350,0

2012 12 140,0 29 -19,4 20 11,1

2013 10 -16,7 30 3,4 17 -15,0

2014 5 -50,0 13 -56,7 19 11,8

2015 1 -80,0 22 69,2 15 -21,1


estatistikoak.

Lokalizatzeko eskumuturrekoen erabilerari dagokionez, proportzioan Gipuzkoan

erabilera handiagoa da (12 kasu), nahiz eta kopuru handiena Bizkaian zenbatzen den

berriro (14 kasu).

7.21. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta lokalizatzeko

eskumuturrekoak dituzten emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE 2011-2015.

URTEA



2011 0 22 10

2012 0 24 9,1 5 -50,0

2013 3 17 -29,2 7 40,0

2014 1 -66,7 21 23,5 8 14,3

2015 3 200,0 14 -33,3 12 50,0 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

Indarkeria mota hori pairatu dutenen artean baliabide gisa telefono mugikorra

erabiltzeari dagokionez, berriro baliabide horrekin lotutako presentzia handiagoa da

Gipuzkoan, kasu kopuru bera izaki (427) biztanleria baxuagoa dela kontuan izanik.

Araban eta Bizkaian 2015. urtean kopuruak behera egin du. Gipuzkoan, aldiz,

kopuruak zertxobait gora egin du.


140

7.22. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima izan eta telefono mugikorra duten

emakumeak, Lurralde Historikoaren arabera. EAE, 2009-2015

URTEA



2009 24 88 64

2010 31 74 -15,9 61 -4,7

2011 120 287,1 188 154,1 167 173,8

2012 171 42,5 343 82,4 319 91,0

2013 190 11,1 414 20,7 388 21,6

2014 186 -2,1 485 17,1 409 5,4

2015 167 -10,2 427 -12,0 427 4,4 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

Emakumeen aurkako indarkeriari aurre egiteko administrazioek erabiltzen

dituzten beste baliabide batzuk dira laguntza ekonomikoak edo etxebizitza eskuratzeko

laguntzak. 2015ean ordainketa bakarreko 150 laguntza ekonomiko eman ziren.

7.23. taula Emakumeen aurkako indarkeriaren biktima diren emakumeentzako laguntza

ekonomikoen eskaera, ebazpen motaren arabera (%). EAE, 2015

GUZTIRA (%h)

ESKABIDEAK, GUZTIRA 278 100,0

Ebatziak 243 87,4

Emanak 150 61,7

Ukatuak 82 54,7

Atzera eginak 11 13,4

Ebazteke 35 12,6 Iturria: Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta interpretazioa. 2015eko datu

estatistikoak.

2015. urtean, indarkeriaren aurkako biktima diren 174 emakumek jaso dituzte

Diru-sarrerak Bermatzeko Errentak. Gainera, 92 emakumek Etxebideren alokairuzko

etxebizitzak eskuratu dituzte, eta beste 12 emakumek esleipen zuzeneko etxebizitza

eskuratu dute.


141

ERANSKINA: Erabilitako iturrien zerrenda

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA

EUSTAT. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleria jaiotza-urtearen arabera, lurralde historikoari

eta sexuari erreparatuta. 2015

EIN. Udal-errolda eta eguneratzea EIN erakundearen datuekin

EIN. Udal-errolda

EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak

EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika

EUSTAT. EAEko ezkontzen estatistika, 2014ko datuak, EIN erakundeak argitaratutako datuak

erabiliz kalkulatuta.

EIN. Ezkontza-deuseztasunen, banantzeen eta dibortzioen estatistika

EUSTAT. EAEko jaiotza estatistika, EIN eta EUROSTAT

EIN. Oinarrizko Adierazle Demografikoak

EIN. Biztanleriaren mugimendu naturala eta EIN. Biztanleriaren mugimendu naturala

EUSTAT. EAEko heriotzen estatistika.

EIN. Hilkortasun-adierazleak

2. HEZKUNTZA

EUSTAT. Eskola Jarduerari buruzko Estatistika

HAES 2016 (Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema)

EUSTAT Irakaskuntzaren Estatistika.

EUSTAT. Unibertsitate-estatistika

Unibertsitateko Koordinazio eta Jarraipenerako Idazkaritza Nagusia. TESEO. Hezkuntza, Kultura

eta Kirol Ministerioa.

EUSTAT. Ikasleak, irakasleak eta zentroak. Irakaskuntzaren estatistika

Lanbide

Enpleguaren Prestakuntzarako Estatuko Fundazioa

Enplegu-prestakuntzarako hiruko fundazioa (FTFE). Behatokia eta estatistikak

Hezkuntza Adierazleen Estatu Sistema Ebaluazioko Institutu Nazionala Las cifras de la

Educación en España. Estadísticas e indicadores izenekotik ateratako datua.

EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza bateratzeari buruzko inkesta.


142

3. LANA

EUSTAT. Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

EUSTAT. Egitura-adierazleak. EUSTAT

Eurostat. EUSTAT (langabezia-tasa harmonizatua sexuaren arabera. 2015eko azken hila)

Biztanleria jardueraren araberako inkesta.

EUROSTAT (2016-10-12) eta EUSTAT (Biztanleria jardueraren arabera - BJA)

Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistiken urtekaria, 2015

Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide eta DAP

Lanbide. Azterketa, Azterlan eta Estatistika Zerbitzua. Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015

Lan Merkatuaren Balantze Txostena 2015, Lanbide.

EIN. Biztanleria aktiboaren inkesta

Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa

EUSTAT, Lan-merkatua

Eusko Jaurlaritza. Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila. Lanari buruzko estatistikak

Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Euskal Autonomia Erkidegoa - 2011. eta 2015.

urteetako txosten betearazlea.

Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioaren estatistika

EUSTAT. Familia, lana eta norberaren bizitza uztartzeari buruzko inkesta.

4. BALIABIDE EKONOMIKO ETA SOZIALAK

EUSTAT. Errenta pertsonal eta familiarraren Estatistika

SEE. 2014. urtea

EUROSTAT. Soldaten egiturari buruzko inkesta. Geuk egina

Enplegu eta Gizarte Segurantza Ministerioa

Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Gizarte-zerbitzuei eta gizarte-ekintzari buruzko estatistika

Lanbide

EDSS-ENS, 2006-2014 bitartean. Enplegu eta Gizarte Politiketako Saila. Eusko Jaurlaritza.

5. OSASUNA

EIN. Osasuna. Osasunaren Europako Inkesta Espainian.

EUSTAT

Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila. Haurdunaldiaren Borondatezko Etenduren Erregistroko

txostena 2014


143

6. PARTE-HARTZEA

2014ko Zifrak eta Segurtasun Saila Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza

Eusko Jaurlaritza. Eusko Legebiltzarrerako 2016ko hauteskundeak

Segurtasun Saila. Hauteskunde eta Dokumentazio Zuzendaritza

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua, autonomia

erkidegoetako gobernuetako web-orrialdeetatik hartutako informazioa baliatuz.

EUSTAT. Hauteskundeak

Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Lankidetza Erakundeak eratua, Ogasun eta

Administrazio Publikoko Ministerioak emandako datuak baliatuz.

Geuk egina, sindikatuen web-orrialdeetan oinarrituta (2016ko urria).

Geuk egina, finantza-erakundeen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko urrian egindako kontsulta

Geuk egina, enpresen web-orrialdeetan oinarrituta. 2016ko irailean egindako kontsulta

EUSTAT. Bizi Baldintzei buruzko Inkesta. 2014

MECD, Kirol Estatistiken urtekaria 2016

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Saila. Eusko Jaurlaritza

7. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA

Genero-indarkeriaren informazio estatistikoa, Emakumearen Euskal Erakundea (EMAKUNDE)

Emakunde: EAEko emakumeen aurkako indarkeriari buruzko datu estatistikoen azterketa eta

interpretazioa. 2015eko datu estatistikoak.

Zifrak 2016. Emakumeak eta gizonak Euskadin...ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin 6 3.30....

Documents

Transcript of Zifrak 2016. Emakumeak eta gizonak Euskadin...ZIFRAK 2016 - Emakumeak eta gizonak Euskadin 6 3.30....