Zaldibarko Gida 1

13
Aurkibidea Kokapena .................2 Historia ....................3 Natura ......................5 Ibilbideak ................6 Bisitatzeko lekuak ...7 Jaiak ........................8 Udaletxea ................9 Zaldibarko planoa ..10 Zaldibar ..................11 Telefonoak .............12

description

Zaldibar herrikoa gida turistikoa

Transcript of Zaldibarko Gida 1

Page 1: Zaldibarko Gida 1

Aurkibidea

•Kokapena .................2

•Historia ....................3

•Natura ......................5

•Ibilbideak ................6

•Bisitatzeko lekuak ...7

•Jaiak ........................8

•Udaletxea ................9

•Zaldibarko planoa ..10

•Zaldibar ..................11

•Telefonoak .............12

Page 2: Zaldibarko Gida 1

Kokapena•Bizkaian dago.

•Behekaldetik hasita eskuinean.

•Zaldibarren, alboan 4 km-tara, Berriz dago.

•Durangoraino, 10km-tara

•Ermuaraino, 8 km-tara

•Bilboraino autopistatik 37km-tara.

•Mallabiaraino 5km-tara

Historia

Zaldua (orain Zaldibar) Durango Merinaldeko elizatea dugu eta Gipuzkoa dauka mugatzat. Zaldibarko dorre zaharraren

Page 3: Zaldibarko Gida 1

ugazabek gizaldiz gizaldi agindu zuten herri honetan. Tradizioak dioenez, Sancho Abarkak hamar urte eman zituen giltzapeturik jatorri horretako gazteluan. Zaldibarko Juan eta Vicente, XV. mende bukaeran Kanpoko Maisu eta Zacatecasko Konpainiaren Eskola sortu zutenak, dorretxe horretan jaio ziren. 1383an Pedro Ruiz de Zaldibar izan zen San Andres Elizako jagolea eta 1415ean, berriz, Fernando de Zaldibar. Era berean, Mallabia eta Iurretako jagoleak ere baziren, Juan I.aren eta Errege Katolikoen aginduz egindako ikerketetan azaltzen denez. San Andres Eliza XIII. mendean eraiki zen Zalduegin eta hiru mende geroago handiagotu. 1766ko urtarrilean aldare-aurrea erre egin zen oinaztarriak jota, eta sortaldeko zatia berriro eraiki behar izan zuten eta 1778an, ostera, kanpandorrea. Onuradun bik jagoten zuten eliza XVIII. mendearen azkenetan; erregeak aurkezten zituzten onuradunak eta berari zegozkion, gainera, orduko eliztarren kopurua osotzen zuten hirurogeita lau etxek ordaindu behar zituzten hamarrenak. Bizilagunak elizateko lau auzoetan (Zaldua, Gazaga, Goierri eta Eitzaga) sakabanatuta bizi ziren; auzuneok ordezkari bat zeukaten, zazpigarren zenbakia eta botoa zeukana Gerediagako Batzarretan. Elizateko barrutian, Mallabia eta Santa Marinako basoetatik behera datozen errekatxoek dakarren urak eraginda, hainbat errota zeuden. Fruitu-arbola ugari zituen ibar aberatsa ureztatzen zuten errekatxo horiek.Elmendo eta Elanzigua mendietan gaztaina, pago haritz, platano eta urkiz jositako basoak zeuden, baita ganaduarentzako bazka ederrak ere. Aparteko garrantzia dauka Zaldibar deritzon orra-iturriak; haren ondoan, XIX. mendean bainuetxea eta ostatua eraiki ziren. Jose Mª de Munibe y Aranguren jaunak, Peñafloridako XI. Kondeak, urgaziak hartu eta 1846an Zaldibarko bainuetxea egin zuen. Urgazi horiek gogoan galtzen diren egunetatik erabili izan dira, hainbat gaixotasun sendatzeko indarra zeukatelako. Urak hain gora handikoak izanik, bainuetxearekin bete-betean asmatu zuten, jende asko eta famakoa etortzen zelako bertara; hain zuzen “Madril txiki” deitzen zioten Zaldibarri. Premiak eraginda,

Page 4: Zaldibarko Gida 1

sortzailearen oinordekoak, Jose Mª de Gortázar jaunak, bainu sendagarrientzako etxea eta Parkeko Hotel ederra eraikitzeko erabakia hartu zuen. Orduko sasoian (1882) bainuetxea eta ostatuak egiteko zeuden joera moderno guztietatik edanez moldatu zituen bata zein bestea. Baina medikuntzak aurrera egin ahala, bainuetxeak itzaliz joan ziren eta hainbatek –Eskoriatza, Elorrio eta Santa Agedakoek, besteak beste- ateak itxi behar izan zituzten. Zaldibarko bainuetxeak ere, garai bateko edertasuna galduta, beste horrenbeste egin behar izan zuen 1922an. Urte horretan Bizkaiko Foru Aldundiak erosi zuen eta handiagotu eta konponketa-lanak egin ondoren, Ospitale Psikiatrikoa izateko prestatuta gelditu zen. 1985ean Osakidetzak hartu zuen Ospitalea, eta haren ardurapean dago gaur egun.

NATURA

Zaldibarren dauden animaliak hauek dira: biborak, urtxintxak, basoko saguak eta birigarroak. Zuhaitzak: pinuak, haritzak, pagoak, urretxak. Loreak: bitxiloreak, larrosak, kalak eta geranioak. Zaldibar leku oso menditsua da.Bere inguruan mendi kate txikibat dago.Urtxintxak basotik daude. Loreak baserri eta herrietatik daude.Azkenik zuhaitzak leku guztietatik daude: herrietatik eta

Page 5: Zaldibarko Gida 1

basoetatik.

IBILBIDEAK

•San Andresera•Berrizera•San Andresko txaletak gora•Santa Marinara•San Andres eliza

Page 6: Zaldibarko Gida 1

BIZITATZEKO LEKUAK

UdaletxeaEsteban Argarate Uria egin zuen 1972anAurpegi nagusiaren aurrean Diputazio plaza dago, loraz apainduta.

ParrokiaEliza XIII.mendean eregi zuten XVII. Mendean berriro.1768an dorreak kalte handiak izan zituen eta hamar urte geroago konpondu egin zuten.

Ospitaleku kaperaMirari Amabirjinaren kapera 1926/1930 bitartean eregi zuten. Kanpoko aurpegiaren dotoretasuna eta barruko aberastasuna nabarmen nabarmenak dira.

Zaldua armarriaEitzagabekoa errotaren horman ageri da, Eitzagako dorretik hur.

Eitzagako dorretxeaXVI. mendekoa. Harrizkoa da – atea lehioak atea erdilandu eta landubako harrizkoa.

Page 7: Zaldibarko Gida 1

Hiru gurutzeakForu kaletik igotzen dago, aurrean daude eta atzean ezertzeko lekua dago.

JAIAKUztailaren 3 an hasten da eta uztailaren 8 an amaitu.Uztailak 3 - Barikua

•19:00. Donien-atxa neurtu•19:00. Herriko jendeak donien-atxa jarriko du•19:30. Jaien hasiera iragartzeko, udaletzeti txapligua jaurtiko dute Gero kalejira koral elkarteko trikitilariekin eta buruhandiekin•19:30. Trikibetsopoteoa•20:00. Odoloste-jana•21:00. Herri-afaria txosnetan. Afal ostean topa egingo dugu•22:30. Zerupeko zinemaldia eskoletako pilotalekuan•24:00.``AMAIUR´´ taldearekin erromeria txosnetan

Uztailak 4 – Zapatua•11:00. 3*3 saskibaloi torneoa, Euskal herria etorbidean•11:00-13:00 eta 17:30-19:30. Merkatu txikia, fonotekan•12:00-14:00 eta 16:00-19:00. Gasteluak, txirriztak, ludoteka, kart zirkuitua, zezen mekanikoa eta aparra eskoletan•19:00. TXANOGORRITXU ROCK taldearen kontzertu eskoletan

Page 8: Zaldibarko Gida 1

•22:00. Kale animazioa•Uztailak 5 – Domeka

•11:30. Meza San Andres parrokian•12:00-14:00. Umeentzako arku jolasak, Jose Antonio Agirre parkean. Euria ba dago arku taldea galerian•18:30. Zaldua plazan Balkoitik Balkoira bertso-saioa•20:00. ARGOTE ANAIAK, ZIRKO IKUZKIZUNA

Uztailak 7 – martitzena

•19:00. Olimpiada Jose Antonio Agirre parkean•20:00. Herritarrentzako afari-merienda kalean•20:30. Luncha txosnetanUztailak 8 – eguaztena

•11:00. Kaleji Euskal Herriko trikitilariekin•23:00. Su artifizialak

UDALETXEA

- Udaletxea Zaldibarren dago.- Beste udaletxe batzuekin konparatuta txikia da.- Orain dela gutxi udaletxea berriztu dute.- Udaletxean lau partidu gobernu daude.- Zaldibarreko alkatesa Zaldibarrekoada.- Partidu gobernuak: PNV, PSE, GI eta EA.- Zaldibarreko alkatesa Idoia deitzen da.

Page 9: Zaldibarko Gida 1

INTERESDUN GUNEAKKALEAK

Udaletxea: Bizkaiako diputazio plaza.Postetxea: Bekoetxe, 2, behea.Osakidetza: Euskal herria etorbidea.Ospitalea: Bilbo etorbidea, 19.Farmazia: Bekoetxe , 4.Eskola: Elizondo, 6.Liburutegia: Autonomia, 2.Gazteen kultur etxea: Olazar, 11.Jubilatuen etxea: Olazar, 3.Eliza: Zalduako plaza.

Page 10: Zaldibarko Gida 1
Page 11: Zaldibarko Gida 1

ZALDIBARZaldibar Bizkaiko ekialdean dagoen udalerri mugakidea da herri txikia , Durangaldeko eskualdean kokatutakoa. 2006Ko INEren datuen arabera, udalerriak 2.876 biztanle ditu. Aipatzekoa da ere bere azalera eta dentsitatea, 11,84 km2 eta 242,82 bizt/km2 hain zuzen ere.

Page 12: Zaldibarko Gida 1

TELEFONOAK IZENA HELBIDEA TELEFONOA

Udaletxea Diputazio plaza 946827016

Postetxea Bekoetxe

Azoka Askorra, 2 946827811

Dia 946202800

Bomberos 946812395

Ertzaintza 944669300

Cruz roja Zabale, 6 946810949

Page 13: Zaldibarko Gida 1