Zakurraren adimena lantzeko bideak

8
1 Zakurraren adimena lantzeko bideak 2.010.eko irailaren 10, 11 eta 12an Agilityn ibilbide luzea duen Pere Saavedrarekin entrenatzen egon gara. Pere 2.000. urtean Helsinkin jokatutako mundu mailako Agility finalean txapeldun geratu zen, horretaz gain, 10 aldiz izan da hautatua mundu-txapelketetan aritzeko. Bestalde, bere ibilbidea maila baxuagoko txapelketa askotan parte hartuz osatzen du. Orain, zakurren trebetasunak lantzen garatzen du bere lana eta Espainiako zakur- federazioak zakur-dantza sailean delegatu izendatu du diziplina hori garatzen hasteko. Ikusten duzuenez, ibilbide luzeko emakumea da Pere. Tira azter dezagun elkarrekin entrenatzeak utzi dizkigun ondoriorik nabarmenenak. Lehenengo eta behin garbi ikusi dugu bere lana adimenaren estimulazioan oinarritzen dela. Horretarako, animalia neutro bat behar du, hau da emozioak eta alde instintiboa baztertu behar ditu zakurrak a d i m e n a b e r e u n e r i k egokienean lantzeko. Oso garbi ikusi ahal izan genuen animaliak instintiboki lanean ari dela edo eskaintzen zaion motibatzailea presente dagoenean emozionalki igotzen bada ezin duela bere adimena erabili. Emozioak kognizioa estaltzen du. Hau zakurrekin aritzen garen guztiok dakigu, izan ere, animaliak beldurra sentitzen duenean, esate baterako, ikasitakoa egiteko ere ez da gauza. Bada, Perek egiten duen lanean are gehiago, eraikuntza lana oso osorik adimenaren garapenean oinarritzen delako. Hemendik ateratzen dugun ondoriorik interesgarriena da adimeneko eraikuntza lana egiten dugunean zakurra saioa hasi baino lehenago egonkortu behar dugula jakitea da. Bereziki aplikagarria da txakurkumeen kasuan eraikuntzaren parterik handiena aro horretan egiten dugulako. Pere Saavedra BURAN BELTZA 2010 iraila 15

description

Pere Saavedrarekin egindako jardunaldiaren ondorioak

Transcript of Zakurraren adimena lantzeko bideak

Page 1: Zakurraren adimena lantzeko bideak

1

Zakurraren adimena lantzeko bideak

2.010.eko irailaren 10, 11 eta 12an Agilityn ibilbide luzea duen Pere Saavedrarekin entrenatzen egon gara. Pere 2.000. urtean Helsinkin jokatutako mundu mailako Agility finalean txapeldun geratu zen, horretaz gain, 10 a ld iz izan da hautatua m u n d u - t x a p e l k e t e t a n ari tzeko. Bestalde, bere ibilbidea maila baxuagoko txapelketa askotan parte hartuz osatzen du. Orain, z a k u r r e n t r e b e t a s u n a k lantzen garatzen du bere lana e t a E s p a i n i a k o z a k u r -federazioak zakur-dantza sailean delegatu izendatu du d iz ip l ina hor i garatzen hasteko. Ikusten duzuenez, ibilbide luzeko emakumea da

Pere. Tira azter dezagun elkarrekin entrenatzeak utzi d i z k i g u n o n d o r i o r i k nabarmenenak.

Lehenengo eta behin garbi i k u s i d u g u b e r e l a n a adimenaren estimulazioan o i n a r r i t z e n d e l a . Horretarako, animalia neutro b a t b e h a r d u , h a u d a emozioak eta alde instintiboa baztertu behar ditu zakurrak a d i m e n a b e r e u n e r i k egokienean lantzeko. Oso garbi ikusi ahal izan genuen animaliak instintiboki lanean ari dela edo eskaintzen zaion m o t i b a t z a i l e a p re s e n t e dagoenean emoz iona lk i igotzen bada ezin duela bere adimena erabili. Emozioak

kognizioa estaltzen du. Hau zakurrekin aritzen garen guztiok dakigu, izan ere, animaliak beldurra sentitzen duenean, esate baterako, ikasitakoa egiteko ere ez da gauza. Bada, Perek egiten duen lanean are gehiago, eraikuntza lana oso osorik adimenaren garapenean oinarritzen delako. Hemendik ateratzen dugun ondoriorik interesgarriena da adimeneko e ra i kun t za l ana eg i t en dugunean zakurra saioa hasi baino lehenago egonkortu behar dugula jakitea da. Bereziki aplikagarria da t x a k u r k u m e e n k a s u a n e r a i k u n t z a re n p a r t e r i k handiena aro horretan egiten dugulako.

Pere Saavedra

BURAN BELTZA20

10 ir

aila

15

Page 2: Zakurraren adimena lantzeko bideak

2

BU

RA

N BELTZA

2010

irai

la 1

5Estresa

Kontrolpean eduki beharreko gaia

Estresa izan zen jardun osoan zehar hitz gakoa. Lanaldiak laburrak dira oso, animalia estres zantzuak aurkezten hasi baino lehenago lanarekin bukatu beharra dagoela dio. Estres zantzu horiek mota askotakoak izan daitezke: lepo aldean hatz egitea , aho zabalka hastea, joatea… eta horiek denek kontzentrazioa g a l t z e a d u t e o n d o r i o . Animaliak ez badu ulertzen zer egin behar duen portaera ziklikoak egiten hasten da konponbidea aurkitu gabe eta horrek berak estresa sortzen dio eta aipaturiko seinaleak igortzen ditu. Beraz, ikusten denez, oso aldi laburretan lan egiten dute baina, era berean, adimena sakontasun handiz lan egiten dute tarte horretan. Saioek egitura ezaguna dute, lehenengo eta behin ikasten ar i denet ik has ten dira adimena hobeki lantzeko, ondoren dak ien zerba i t hobetzen eta azkenik dakiena berregiten. Garrantzi handia dute etenek. Egia esan, Perek esan gabe ere, beste teknika batzuk erabiliz ikusten den zerbait da. Animaliak zerbait ikasteko lanean ari gara baina konponbidea aurkitzen ez duenean zeregina utzi egiten dugu eta sobera ongi jakin gabe zergatik, handik tarte batera egin egiten du. Etenek laguntzen diote zakurrari pentsatzen eta irtenbideak aurkitzen, Gogoan dut nola André Agremont hezitzaile

frantsesak gauza bera azaldu zigun beste diziplina batetik. Esaten zuen ez zek ie la zergatik baina, maiz gertatzen zitzaiola zakurrak uzten zituela portaera jakin bat ikasi gabe eta bat-batean, ongi jakin gabe zergatik, taka, animaliak ongi egiten zuen. Pereren ustez, atsedenek, etenek sortzen dute hori. Beraz, animaliak konponbidea bilatzeko gai ez denean eten bat egitea garrantzitsua da, gurdian sartuko dugu baldin eta bertan lasai, estresik gabe aurkitzen bada eta bere garunak lan eg ingo du konponbidea bilatzeko. Ideia hori ilustratzeko anekdota bat kontatu zigun: 12 bat golden hautatu zituzten eta adimena lantzeko saioak egin zituzten buruan elektrodoak zituztela

garunaren aktibitatea neurtzeko. Ondoren

horien erdia paseora eraman zuten eta beste erdia gorde egin zuten. Lehenek, paseoa e g i n z u t e n e k a l e g i a , garunaren aktibitatea jaitsi egin zuten nabarmen eta beste erdiak, gordetakoek, mantendu egin zuten beren garunean aktibitate berbera. Pentsatzen ari ziren nonbait. O r o i m e n l a t e n t e a r e n kontzeptua oso kontuan hartzeko iruditzen zait, izan ere, garbi ikusten da animalia p e n t s a m e n d u z i k l i k o a n sartzen bada eta atsedenera eraman badugu, berriro ateratzen dugunean utzi genuen portaeratik hasiko da, oroimen latentea da hori. Etenak beraz, oroimen latente h o r i o s a t z e n d u e t a k o n p o n b i d e a b i l a t z e n laguntzen dio.

“Etenek garrantzi handia dute zakurrari konponbidea bilatzeko aukera eskaintzen diolako”

Pere Saavedra

Ariketen ordenazOroimen latentea kontuan hartu beharrak ariketen ordenari eragiten dio

Page 3: Zakurraren adimena lantzeko bideak

3

“Saria eskaintzea bezain garantzitsua noiz eskaintzen diogun da. Une aproposean saritzea ezinbestekoa da animalia egoki eraikitzeko”

Pere Saavedra

Zakurra saritzeko moduaz ere luze eta sakon aritu zen. Denen artean lau modu iruditu zitzaizkidan garrantzitsuenak. Alde batetik, janaria dugu. Bere bitartez portaera-eraikuntza lanak egingo ditugu. Janariaren barruan ere graduak daude animaliak janari mota batzuk gustukoago dituelako. Gauzak horrela, kontzentrazioa ahalbidetzen duena eta emozionalki desorekatzen ez duena hautatu beharko dugu. Hala ere, une garrantzitsu bat bereziki ongi saritu nahi badugu, gustukoago duen sari bat emango diogu eta bestela sari sorta bat. Arreta jarriko diogu otorduari, bere ustez jan ondoren entrenatu behar da animaliak antsietaterik ez izateko ez bada animo hori behar dugula kontzentrazioa eskuratzeko. Edozein kasutan, kontzentrazioa eta emozioaren arteko oreka bilatu behar dugunez horren arabera

erabakiko dugu zer sari eskaini. Bigarren saria presa litzateke. Arraza guztiek ez dute presa senik aurkezten eta horrela balitz, ez dutela alegia, landu beharko litzateke, bestalde, gehiegizko presa nahia balego ariketen bukaerako sari gisa erabiliko genuke, hau da, hirugarren mailako seinala liberazioa konfirmatzeko, ariketaren bukaera alegia, bukatu dela adieraztekoa. (Gogoratu bigarren mailako seinala lanean ari dela erabiltzen dela ongi ari dela jakinarazteko). Hirugarren lekuan ehiza bera dugu, hainbat arrazatan jokorako bide gisa uler litekeena eta azkenik, harremana edo kontaktua. Behin klikerra kendu dugunean horixe dugu bide bakarra animalia saritzeko eta ondorioz, harremanak edo kontaktuak garrantzi berezia du.

Zakurra saritzeko moduaz

BU

RA

N BELTZA

2010

irai

la 1

5

Page 4: Zakurraren adimena lantzeko bideak

4

Beste ekarpen interesgarri bat seinaleen ingurukoa izan zen. Perek klikerra ahal bezain pronto kentzeko xedez lan egiten du. Portaerak eraikitzeko tresna aparta da baina, ez da hori besterik. Beraz, uneren batean klikerra baztertu beharko dugu eta animaliak gauzak egin beharko ditu nagusiaren beraren errefortzu hutsekin. Hori dela eta 4 seinale desberdin erabiltzen ditu:

1. Ariketak egiten ari den unean ongi ari dela adierazteko seinalea. “Oso ongi”, esate baterako. 2. mailakoa.

2. A r i k e t a b u k a t u d e l a adieraztekoa. “Primeran” adibidez. 3. mailakoa.

3. Liberazioa zereginak bukatu direla jakinarazteko, nahi duena egin dezakeela alegia.

4. Ez dela ongi ari adieraztekoa: “Ez, ez, ez” edo “Oooooh”. Ohartarazpena

Lehenak, bigarrenak edo hirugarrenak ez dute sortzen arazorik. Laugarrenak ordea, etengabe azpimarratu zuen kontuan hartzeko ohar bat du. A z p i m a r r a t u n a h i i z a n z u e n ohartarazteko seinalea dela ez dela zigortzekoa eta ondorioz, ahoskera zaindu behar dela. Horregatik hiru aldiz “ez” eta ez behin bakarrik. Kasu guztietan, ohartarazpen horiek lagundu behar ditugu aginduarekin animaliak jakin dezan zer egin behar duen eta ezagutzen dituen aginduekin egin behar da. Adibidez: “eseri – ez da esertzen – ez, ez, ez eseri” Hau da aukera eskaintzen diogu animaliari gaizki egin duen horretaz ohartzeko eta portaera zuzentzeko. 3 aldiz ohartarazita kasurik egingo ez balu animalia erretiratu beharra dagoela adierazi zuen.

“Klikerra portaerak eraikitzeko tresna hutsa da, beraz, ez du zentzurik behin ikasi ondoren erabiltzen segitzeak”

Pere Saavedra

Klikerra ahal bezain pronto kendu behar da

BU

RA

N BELTZA

2010

irai

la 1

5

Klikerra Klikerra gaizki erabiltzeak ondorio larriak izan ditzake zakurrarentzat. Hau gero eta maizago ikusten ari da.

Page 5: Zakurraren adimena lantzeko bideak

5

Oinarrizko trebetasunak

Trebetasunei dagokienez, hainbati garrantzi berezia eman z ien . Oinarr izko posizioak edo estatikoak, begirada, direkzionalak eta atzeko partea mugiarazten dutenak. Horietan beste asko oinarritzen dira eta horiek egoki finkatzeak gerora l a g u n t z e n d u . B e r a z , a n i m a l i a k 2 h i l a b e t e dituenetik hasten da lanean horiek finkatzen baina, ez ditu ixten. Animaliak adin horietan erabat formatu gabe daude eta ez da ona izaten ariketa horietako batzuk egi tea. Berak teknikoki lantzen ditu baina ez ditu ixten. Kexu agertu zen hori e g i t e n d u t e n e k i n kont s ideratzen due lako gerora kal tegarr ia izan

da i t ekee la an ima l i a ren osasun mental eta fisikorako. Ohartarazi zigun hainbat a l d i z k l i k e r r a t r e s n a arriskutsua izan daitekeela estres handia sor dezakeelako g a i z k i e r a b i l i z g e r o . Animaliak eskuratzen duen estresa kentzen egunak behar d i t u e t a o n d o r i o z , adimenaren entrenamendu e s p a r t a n o e k a n i m a l i a k a l t e t z e n d u t e . A d i n bakoi tzak e ta animal ia bakoitzak bere erritmoak b e h a r d i t u e t a h o r i e k errespetatzen jakin behar da. Zakurren estresa uxatzeko adimena intentsuki lantzea eskatzen ez duten ariketak egitea egokiena dela esan zuen.

Zakur raren la sa i ta suna eskuratzeko teknikak erakutsi zizkigun. Horiek animalia t o n u e g o k i a n j a r t z e n laguntzen digute. Mota askotakoak d ira ba ina, gehienek kontaktua eskatzen dute. Zakurraren masaila gura eskuan jartzea edo lepaldean, hi ldakoarena egitea erabat erlaxaturik… horiek agindupean jartzen ditu klikerraren bitartez eta horrela animalia lasaitzen du lanean hasteko tonuan jarri a r t e . S a i o a n , o r d e a , an imal iak konponbidea aurkitzen ez duela ikusten duenean janaria jaurtiz uxatzen du horrela berriro hastera behartuz. Lanean ari dela etengabe egiten duen mugimendua da hori.

BU

RA

N BELTZA

2010

irai

la 1

5

Page 6: Zakurraren adimena lantzeko bideak

6

BU

RA

N BELTZA

2010

irai

la 1

5Lan metodikoa

Lan metodikoa egiten du Perek. Egin behar duena apuntatu eg i ten du e ta plangintza baten arabera jokatzen du aldioro zerbait berria, ikasten ari den zerbait eta ezagutzen duena ordena horretan landuz. Uneoro jakin behar da zer egiten ari garen, zergatik ari garen egiten eta nola egin behar den. Galdera horien guztien erantzuna badugu eta plangintza baten barruan kokatzen badugu arrakasta ziurtaturik dugu.

Espezialitate horietan bereziki garrantzitsua da ez bakarrik ariketak ongi egitea baizik eta azkar egitea. Latentzia izena ematen diote horri, hau da agindua eman eta betetzen den bitarteari latentzia deitzen zaio. Beraz, tarte hori zenbat eta txikiagoa izan gure esana orduan eta azkarrago betetzen d u e l a e s a n n a h i d u . Horretarako, taiming hona izatea, zer saritu behar den jakitea eta ohartarazpenak igortzea ezinbestekoa da. Saio bariatuak egitearen aldekoa da Pere, garrantzitsuena ez da zenbat denboraz entrenatzen dugun baizik eta zer egiten dugun entrenamenduetan. Aur rerako e ta atzerako kateatzea ere aztertu genuen. Gure kasuan beti landu dugu atzerako kateatzea. Hau da, portaera desberdinak eskatzen dituen ariketa konplexu bat landu nahi dugunean beti h a s t e n g a r a bu k a e r a k o portaeratik. Ariketa konplexua xehetzen dugu eta portaera g u z t i a k l a n t ze n d i t u g u a z k e n e k o t i k h a s i t a z e r datorren jakiteak efektu

motibatzailea duelako. Hala ere, ikusi genuen haien lanean, Agi l i tyn a leg ia , hainbat ariketa aurreraka

eraiki behar dituztela ez dagoelako aukerarik atzeraka egiteko.

Page 7: Zakurraren adimena lantzeko bideak

7

Suspendisse feugiat mi sed lectusaoreet nec interdumpor Trenz Pruca

Mugimendua sor tzen duten zereginak lantzeko orduan hiru fase ditugu: Kognitiboa, asoziatiboa eta autonomoa. Lehenak izenak adierazten duen bezala animal iak zer eskatzen zaion ulertu behar duela esan nahi du. Hemen ez dago seinalerik, animaliak zer nahi dugun sa ia t zearen poder ioz ikasten du. Bigarrenean, ordea, seinale batekin erlazionatzen du edo asoziatzen du. Beraz,

hortik aurrera portaera hor rek komando bat i z ango du . Azken ik , autonomoa dugu non a n i m a l i a k b e s t e l a k o e r r e f o r t z u r i k g a b e portaera egin egiten du. G a r r a n t z i h a n d i k o a iruditzen zait ordena hau b e t i b u r u a n i z a t e a z a k u r r a r e n a d i m e n a lantzeko bide bakarra delako. Maiz ikusten dira hezitzaileak animaliari z e r b a i t e g i n a r a z t e n pentsatzen utzi gabe.

Azpimarratu beharreko gaia iruditzen zait.

Gure zakurren eraikuntza lanak lau zutabe nagusi d i t u : s o z i a l i z a z i o a , adimenaren garapena, a l o r i n s t i n t i b o a r e n garapena eta harremana. P e r e k e r a k u t s i t a k o teknikak eta egindako hausnarketak nabarmen kokatzen dira adimenaren garapenean eta harreman egokiaren eraikuntzan. B e r a z , o s o k o n t u a n hartzekoak direla uste dut.

BU

RA

N BELTZA

2010

irai

la 1

5

Page 8: Zakurraren adimena lantzeko bideak

Saavedraren ekarpena

Gure zakurren eraikuntza lanak lau zutabe nagusi ditu: sozializazioa, adimenaren garapena, alor instintiboaren garapena eta harremana. Perek erakutsitako teknikak eta egindako hausnarketak nabarmen kokatzen dira adimenaren garapenean eta harreman egokiaren eraikuntzan. Beraz, oso kontuan hartzekoak direla uste dut.

Pere Saavedra Bereziki interesgarria dasarean duen bideo sorta lan bukatuez gain prozesuak ere agertzen dituelako.

BURAN BELTZAwww.buranbeltza.wordpress.com

BU

RA

N BELTZA

2010

irai

la 1

5