• ostirala • 2000ko otsailaren 25a

Lizarra *La Bota elkarteak bihar eginen du, bigarren urtez, Kauteroen eguna Igor Arroyo • «Nafar guztien presidente izaten saiatuko nintzatzeke»

^ j ^ ^J ^ / — f j ' - T ^ ^ ^ —(

Zaborraren arazoak aspaldi erakarri zueri Joseba Zabalza iruindarraren arreta. Bera argazkilaria da lanbidez, eta 1993an Guatemala hiriko zabortegira joan zen. Han ikusi zuena munduak ere ikusi behar zuela pentsatu zuen. Hirurehun bat familiak zabortegitik

hartzen dutenarekin bizi dira. Bizirik irauteko birziklatzea da. Zabalzak makina bat argazki egin zituen zabortegian eta horietako batzuk bildu ditu guajeroen -zabor biltzaileen- lana

eta duintasuna erakusteko.

Lizarra •

Kauteroak kalera lriauterieri atariko jaia da bihar ospatuko deri Kauteroen Eguria

Bigarren urtez

jarraian, La Bota

elkarteak Kauteroen

Eguna antolatu du

inauterien atariko gisa.

Bihar arratseko

seietatik aitzina iluntze

arteraino, Lizarrako

karrikak jai kolorez eta

musikaz jantziko dira.

Kauteroen desfilea ikusi daitekegaurLizarran, • EN BELAUNTZARAN

1 JITOAK, MOTXAILEAK ETA

I buhameak ikusi ahal iza-nen dira b ihar Ega ibaiak ze-ha rka t zen d u e n hiriko karr i-ketan zehar. Eguzkiaren argia ezkutatzen den heinean, hain-b a t t xoko e t a b a z t e r r e t a t i k mozorro berezi hor iek a te ra -tzen joanen dira. Buruan zapi luzeak, belarr ie tan zilarrezko bitxiak, lepoan perlazko idu-nekoak eta soinean jantz i za-tar eta koloredunak; horrela-xe janzten dira kauteroak. Es-k u a n , b e r r i z , z a r t a g i n a k ,

kaskab i loak , lap ikoak, mai-luak eta antzekoak e ramanen dituzte, betiere t r e s n a horie-kin soinua, zarata eta musika egin ahal izateko.

Ohitura zahar h a u joan den ur tean ber reskura tu zuten La Bota elkarteko neska-muti lek eta Deierri ta ldeko gai tar iek. «Jai h a u egiteko asmoa aspal-d idanik genuen , ba ina , h a l a ere, j oan den u r t e a n egin ge-nuen aurreneko aldiz, eta jen-dea oso pozik eta gogotsu irten zen kalera», a z a l d u d u Raul

Azpilikuetak, La Botako kide-ak.

Iazko ar rakas ta ikusita, an-tolatzaileek aur ten ere jai egu-na egiteko asmo gogotsua era-kuts i dute. «Aurten lehentxea-go i r t e n g o g a r a k a l e r a , ar ra tsa ldeko seietan ha in zu-•zen. Izan ere, iaz be randuago a t e r a g i n e n e t a u m e k o s k o -r r e n t z a t b e r a n d u egin zen», e r r a n du Azpi l ikuetak. Gau -zak horrela, Lizarraldeko jen-de guzia gonbidatu dute ja ian parte hartzeko: umeak, gazte-

a k e t a h e l d u a k . H i t z o r d u a ar ra tseko seietan da, La Bota elkartean. Gero, bi ordu luze-tan, ibilaldia eginen dute Liza-r r a k o k a r r i k a e ta p l aza oro-tan . Kalejiran lau herr i kan t a a b e s t u k o d i r a : b e t i k o h e r r i kan t ak ba ina propio idatzita-ko letra berezi batekin. Kaleji-r a ren au r rea ldean ha r t za eta b e z a t z a i l e a j o a n e n d i ra , j a -r ra ian musikar iak, gero ingu-dea d a r a m a n karroza eta zu-zendaria, eta, azkenik, kanta-riak eta tzingaroak.

K a u t e r o e n E g u n a D o n o s -t i a n o s p a t z e n da n a g u s i k i , ba ina azken u r t eo t an Euska l Herriko ber tze her r ie ta ra era zaba ldu da ohi tura . J a i egun honen ja torr ia aspaldikoa da. Ijitoak herriz herr i ibiltzen zi-ren lehen zar taginak eta ber-t z e l a k o l a n a b e s a k s a l t z e n . Mailuen lagunt'zaz, zara ta eta m u s i k a egiten zu ten j e n d e a -ren arreta erakartzeko. Horre-laxe e g i n e n d u t e b i h a r e re . Izan ere, Lizarrako inauter iak m a r t x o a r e n 3 a n , 4 a n , 5 e a n eta 7an eginen dituzte.

— K r i s t i n a Berasain

IRUÑEKO KAUTEROAK ELKARte-

ak a n t o l a t u t a , bede ra t z iga -r r en ur tez , he ldu d e n l a r u n -ba t ean inauteriei diosala egi-n e n z a i e a l d e z a h a r r e k o h a i n b a t ka r r ika eta p l aza tan eginen diren ekitaldiekin. Ka-rr ikak oinezkoentzako egoki-tzeko lanak direla eta, desfile-aren ibilbidea apur ba t a ldatu behar izan dute, Kale Nagusi-t i k j o a n o r d e z J a r a u t a t i k a b i a t u k o ba i t i r a k a u t e r o a k . Aldaketa gut i tu fisikoen a ra -z o a k s a i h e s t e k o eg in d u t e . Izan ere, iaz aulki gurpildune-

lruñeko kauteroak bederatzigarrenez

t a n joa ten di renentzako dan-tza berezia a s m a t u zuten eta, izan zuen a r r a k a s t a ikus i ta , aur ten ere eginen dute.

Eki ta ld iak 0 9 : 2 0 e t a n h a s i e t a 2 2 : 0 2 a n b u k a t u k o d i ra . Ekitaldi anitz izanen da egun guz ian , b a t e z ere S a n F r a n -tzisko, San Nikolas eta Burgo-en p laze tan . Ba ten b a t a ipa-tzekotan, e r ran b e h a r da Ka-

t a l u n i a k o ta lde b a t e k s u z k o m a n d o a ekarr iko duela . Hori S a n F r a n t z i s k o n i z a n e n da , 19:30 aldera. Ordu erdi gero-ago, S a n Nikolasen, Nafarroa-ko Antzerki Eskolako ikasleek Kauteroarenfartsa eta Marga-rito hartza a n t z e z t u k o d u t e . Afaria 22 :00an hasiko da, eta J a r a u t a 69 fanfar reak lagun-duko du .

Antola tza i leek j e n d e a an i -m a t u n a h i izan du te , ikuski -zunez gozatzeaz gain, b e r t a n m u r g i l d a i t e z e n m o z o r r o , m a s k a r a edo z a r a t a s o r t z e n d u e n edozein t r e s n a e r a m a -nez. Aur ten , ber tze u r t e e k i n a lderatuta , ez dago deus bere-zirik d i ru laguntzar ik j a so ez eta zorra dute lako. Hurrengo u r t e r a k o «zerbait handiosoa» pres ta tzen ari dira. Aurtengo, nah ikoa da mozorroa eta zar-tagina, eta ongi p a s a t u nahia .

—p> Daniel Urrutia

Bera |

lnauteriak Arantza eta lgantzira

ailegatuko dira | asteburuan

ATZODANIK HASIAK DIRA I

a r a n z t a r r a k i n a u t e r i a k j ospa tzen . Gaur mozorro- j ak eta h a u r r a k puska-bil- j tzen a te rako dira Aientsa j e ta Azki lar rea a u z o e t a n . j I luntzean, dantzaldia iza- j nen da Salaberrirekin.

L a r u n b a t e a n , Arantza- j ko m o z o r r o a k h e r r i k o j etxeetan ibiliko dira. Gu- j raso E lka r t eak a n t o l a t u - j ta, berriz, h a u r r e n mozo- j r ro b e s t a i z a n e n da , e t a j h o r r e k i n b a t e r a m e r e n - j d u a emanen zaie. Arratse- j an , dan tza ld ia i zanen da j Jal isko Band taldearekin. j

Igandean , i nau t e r i e t a - j ko azken egunean, eguer- j diko 12:30etan, bertso-pi- j lo ta j a i a l d i a egirxen d u t e j p i lo t a l ekuan . J o s e Migel j E r r a n d o n e a eta Oskar de j R u e d a a r a n z t a r g a z t e a k j Xebas t ian Lizaso botilero j dutela ariko dira, eta Anjel j M a r i P e ñ a g a r i k a n o e t a j Xabier Euzkitze ber tsola- j riek Millan Telleria izanen j dute botilero lanetan. On- j dot ik , h e r r i k i ro l en sa io j ikusgarr ia p r e s t a t u dute . j Gero bazkal tzera b i lduko j d i ra Aterpe ja te txera , e ta j Salaberr i mus ika r ia rek in j e m a n e n d i e t e a k a b e r a a u r t e n g o inau t e r i e i , h e -rr ian zehar eginen den po-teoarekin.

Igantzin gaur hasiko di-r a i n a u t e r i a k , b a i n a bi -h a r k o a izanen du te egun h a n d i a . Mozorroek he r r i o s o a z e h a r k a t u k o d u t e puska -b i l ke t an . I r isarr in has i eta gaineko auzo guz-tietatik. Arratsaldean, he-rriko gazteek mozorroekin egindako antzezpena iku-si aha l izanen da.

—» Jon Abril

bi hormetara

J O S E T X O A Z K O N A

Astearte arratsaldean

B azkaldu ondoren -digestioa hastear dagoela- ira-

kurrri dut egunkarian; alegia, Daniel Dergi preso

lapurtarraren osasun egoera larritzen doala mi-

nutuz minutu; gaur, otsailak 22, berrogeita hamazortzi

egun bete baititu gose greban Fresnes presondegian.

Haren ingurukoak -senide, lagun, abokatu eta medi-

kuak- atzeraezinezko egoeran sartu ote den beldur di-

ra; giza gorputzak badituelako bere mugak, noski.

Hasi naiz indigestioaren lehen sintomak antzema-

ten: gasak pilatuz doaz urdailean.

«Edozein orenetan/egunaren argitan edo gau ilune-

an/ hemen edo han/ betiI izanen da bat edo beste/ zer

edo zer jaten/ arraina, okela, odola/bihia, barazkia edo

fruitua/ beti zer edo zer jaten/ Oraintxe/ miloika hortz,

hagin eta letagin/ arituko dira multzoka/ batera jana txi-

kitzen/ ziegako preso horrenak salbu/ nahita ahoan

eragiteke dituena/ Sabela zimurturik/ esteak orroaka/

goseak hil beharrean». Azken protesta dateke, non-

bait.

Bostak dira, eta Euskalerria irratia pizturik daukat.

Bertatik aditzen dut notizia: Fernando Buesa AkJerdi

Sozialistako buruzagi eta Gazteizko parlamentaria hil

dute bonba-auto batez, berarekin zihoan Jorge Diaz

Elorza ertzaina ere gisa berean hil duten bezala. ETAk

biakhilak: bihotzerrea.

Desgogaturik, alde batera uzten duttaxista lana: ez

dut nahi arratsalde honetan inorekin ibiltzerik. Nahiga-

bearen menpe jarraitzen dutfolio aurrean; beharturik,

bihar falta gabe artikulu hau Asierri eman behar diot

eta. Bestelal...

Ahoan gas letalak besterik ez ditudala, ostiraleko

zutabe honen amaierari ekiten diot behingoz: urdaileko

minez eta nazka erabat eginda. indigestio kronikoa.

Egunkariaj ostirala, 2000ko urtarrilaren 21 a

.eitza • Hiru herrietako »

euskaltzaleen topaketak Apirila hasierari elkartuko dira Bermeo, Sara eta Leitzako euskaltzaleak

Apirileko lehen

asteburuan

Bermeon eginen

den jairako hainbat

ekitaldiz osatutako

egitarau zabala

prestatu dute

Leitza, Bermeo eta

Sarako kultur,

gazte eta dantzari

talde eta

euskalgintzako

hainbat kidek.

SARA (LAPURDI), BERMEO

( B i z k a i a ) e t a L e i t z a h e r r i a k e l k a r t u n a h i a n dabil tza e u s k a r a r e n norma-l izazioaren a ldeko a p u s t u a eginez. Apirileko Bermeoko ja ia da lehen u r r a t s a euska-r a r e n a l d e k o a h a l e g i n e t a n l a n e a n g o g o r a r i d i r e n e n a s m o e n a r t e a n . S a r a , Ber-m e o e ta Lei tza e z b e r d i n a k d i r a t a m a i n a n , l a n b i d e e -t a n , i t x u r a n , b a i n a e u r e n n o r t a s u n a r e n osagai n a g u -s i an , e u s k a r a n , b a t egi ten d u t e . H o r r e g a t i k , « e u s k a -r a r e n i t s a s o a r e n g a i n e t i k e u s k a r a z b iz i n a h i d u t e n

Euskararen normalizazioaren aldeko apostua egin nahi dute Bermeo (Bizkaia). Sara (Lapurdi) eta Leitzako (Nafarroa) euskaltzaleek. • E G U N K A R I A

hi ru herr i dira», ja ia iragar-tzeko l i b u r u t x o a k dioenez . E t a « e u s k a r a r e n m a r e a k berriz gora egin e ta E u s k a l Herr ia , e u s k a r a r e n h e r r i a , b e r r i z o s a t z e n d e n a r t e» l anean j a r r a i tuko du te h i ru herriok.

Bermeon, herr i tar ren %83 dira euska ldun, e ta euska ra izan da beti eguneroko hiz-k u n t z a . 1995e t ik UEMAko

k i d e a d a . L e i t z a n , b e r r i z , herr i ta r ren %90 dira euskal-d u n . E u s k a r a r e n a lde l a n hand ia egin du Leitzak beti-danik, ba ina bereziki azken u r t e h a u e t a n . U E M A k o kidea da Leitza ere.

S a r a k o e u s k a r a r e n egoe-ra, berriz, kezkatzeko modu-koa da . E u s k a r a geh i enba t e t x e a n b a l i a t z e n da , b a i n a h i z t u n a z e n b a t e t a gaz tea -

go izan, o rduan eta erdaldu-n a g o a d a . 16 e t a 2 4 u r t e arteko gazteen %11 besterik ez d a e l e b i d u n a . E g o e r a mingar r i hori ikusir ik , eus-k a r a t a l d e a s o r t z e a e t a Hegoaldeko lagunekin bate-ra euska ra r en normalizazio-a r e n a l d e e g i t e a e r a b a k i dute.

—» Eli Belauntzaran

Xabier Larraburu

j Egin dezagun

j atzera : Gaur goizeko bederatzi eta er-

: dietan egunkaria erosi eta Tako-

: nerako Vienes kafetegira abiatu

• naiz. Eguzkia aurpegian senti-

; tzen nuen, ebaki bat nire zain

• zegoen, hau patxada nirea! Bai-

i na ez zen hau kontatu nahi ni-

• zuena. Egin dezagun atzera.

: Goizeko bederatzietan San Lo-

• rentzo elizaren izkina honetan

: mendiraedoehizarajoatekohi-

| tzordua egina zutenak biltzen zi-

: ren. Ordu horretan ni altxatzear

: nintzen. Lainoaren azken arras-

: toak oraindik ere nabaritzen zi-

: ren. Hezetasun argitsu batek in-

: guratzen zuen dena.

: Baina ez zen hau kontatu

: nahi nizuena. Egin dezagun

: atzera. Goizeko zortzietan Itu-

• rrama eta Donibane auzoetan

: ibilitakogaupaseroakAldeZa-

i harrerantz pasatu dira hemen-

i dik. Hamar metroetan sei edo

i zazpi aldiz gelditu dira barrezka

i etaahotsaltuantxantxaketa

i monologo arraroak botatzen.

i Memento horretan bertan lainoa

• desagertzen hasia zen. Ordu ho-

i rretan hotza egiten zuen hemen.

• Nik, nire ohean bero-bero sartu-

i ta, sentitu ez dudan hotza.

• Baina ez zen hau kontatu

i nahi nizuena. Egin dezagun

• atzera. Goizeko zazpietan, ni jai-

i ki baino bi ordu aurretik, hemen

: ez zen inor. Ordu erdiko basa-

i mortu antzeko batekin alderatu

: genezake. Ez zen argirik. Lainoz

i estaliak zeuden bai zuhaitzak,

i bai elizaren dorrea. Erlojuaren

i argi hori-borobilak San Loren-

i tzo elizaren lekua salatzen zuen.

i Ordu horretan ni gaueko azken

i ametsarekin ari nintzen. Eroti-

i koa izaten dena, badakizue.

i Baina ez zen hau kontatu

i nahi nizuena. Egin dezagun

i atzera. Goizeko sei eta erdietan

i errepide ondoko izkina honetan

i hogeita hiru pertsona biltzen ari

: ziren. Hotz handia sentitzen zu-

i ten. Besapean bokata bildu bat

• zeramaten. Marokoarrak dira

i gehienak, Senegalgoak batzuk,

• Aljeriakoak bi edo hiru. Lanera

i joateko autobusaren zain zeu-

: den. Ordu horretan ez zegoen

i hemen inongo argirik, ez eta er-

• lojuarena ere. Ordu horretan

i pixkabatematenduhiririkez

: baiego bezala. Hiriak geroxeago

' i ireki, berotu, piztu, altxatu eta

: gosaltzen baitu. Goizeko sei eta

i erdietan ni, ehiztariak eta men-

i dizaleak ohean geunden, pa-

i rranderoak taberna batean ba-

i rrezka zebiltzaten eta San Lo-

i rentzoko izkina honetan hogeita

i hlru pertsona guretzat existi-

i tzen ez den espazio bat betetzen

i ari ziren. Honetaz bai. Honetaz

• hitzegin nahi nizuen. •

herri atdizkariak

Joxe lVlrel Astizeii aspaldiko korituak Joxe Miel Astiz Urritza 81 urteko etxalekuarraren oroitzapenak bildu ditu Pulunpe aldizkariko azken zen-bakiak, Imozko hizkerari eskainitako tar tean. Eskolako garaiei buruz, horrela mintzatzen da Joxe Miel Astitz: «Gu moteko koxkorrak gine-laik goitteko eskola zarraa yoaten ginen. Hemen ur teatzuk eille nintzen, 10 ur teeken Iruñeko Seminariora yoan bait nintzen. Bakarren urteatez eondo nintzen. Eskolan baiño askoz geigo ikase nun , latin eta denatek ikase nun , hortatek atea kontuk! Paseatzea ateatzea giñenin, sotana

eta bonetea yarrita yoaten giñen. Hemengo Don Martin Azpirotz apeza zena eta biek eondo giñen. Baiño neu etzitzein Seminarioko giroa gegei gus-tatzen eta gogoan yoan zitzaizken estudiatzeko».

«Eskolaa yoaren seittu nun , baino 16 ur te nit tulaik gerra etorre zen eta frentea yoan bearra izandu nin. Nei Avila aldea yoatea suer ta tu zitzein. Zazpi ur te pasa tu ni t tun. 25 ur te n i t tun etxea etortzeako. Gerra denbo-rak ez giñun goseek pasto. Gerra aka tu ta Madrillea yoan giñelaik h a n etzeon deusee, ez ogi, ez ja. Ordunee

bazen yende asko sekule e tzutenak izaten peztaat ez ziarroak eosteko, ez deustako. Duroat ematen ziuten illa-a tean eta horrekin deus gutxe...»

«Gerratek itxea etorreta aziendaken saiato nintzen. Ta berrezee yayoko banintze, ha la sei tuko nuke, ez nin-tzeke Ameeketa yoan asko bezala. Oain, noske, zaille litzeke mutillen eukitzi, baiño oain dela 50 ur te izaten zeen itxe gehienetan. Garai tan ur teko 15.000 pezta, otordu eta goatzi ema-ten zitzeon. A noske! Urte osoan laniin aitzen zen, bakazioak eta hola-ko puñetakereik etzen izaten».

pstirala, 2000ko otsailaren 25a EBfffffB

Birziklatzea bizirik irauta da

Guatemala hiriko

zabortegiko

'guajero'-eri lana eta

duintasuna argazkietan

jaso du Joseba Zabalza

iruindarrak

Zaborraren arazoak aspaldi

erakarri zuen Joseba

Zabalzaren interesa. Gaztetxoa

zelarik, kartoiak eta burdinak

biltzen zituen

sanferminetarako dirua

lortzearren. Gerora,

birziklatzeko grina xume hori

ideologizatu zuen Zabalzak.

Bera argazkilaria da lanbidez.

1993an Guatemala hiriko

zabortegira joan zen, eta han

ikusi zuena munduak ere ikusi

behar zuela pentsatu zuen.

OSEBA ZABALZA 1993KO APIRILEAN

J izan zen lehendabiz ikoz G u a t e m a l a h i r i k o z a b o r t e g i a n . «Han i k u s i n u e n a h a r r i g a r r i a zen», dio Z a b a l z a k . «Jende p i la zegoen zabo r a r t e a n g a u z e n bila». P a r e b a t h i l a b e t e z a rgazk iak egiten a r i tu zen. Iazko i rai lean eta aza roan ere h a n izan zen, lana bukatzeko.

Gua tema la hir iko zabor tegiaren i n g u r u e t a n h a i n b a t colonia (auzo) daude, eta h a n h i ru rehun ba t fami-lia bizi omen dira. Zaborrean aurki-tzen dutenarekin lortzen dute jate-koa. «Aluminioa, bu rd ina , kar to ia eta papera, ehunak, plastikoak eta j o s t a i l u a k h a r t z e n d i tuz te» , dio Zabalzak. «Baita jakiak eta zigarro-ak ere». Zabortegi ba tean aurki dai-tekeen probetxuzko edozer har tzen dute.

Z a b a l z a k d i o e n e z , guajero-ak (zabor bi l tzai leak) zabor re t ik bizi dira, baina ez zaborrean. «Zaborte-g ian d a u d e n a s k o k d i ru geh iago i rabaz ten du te hir iko bulego b a t e a n lan egiten dutenek baino. Baina hor dago jota daudenak ere, kola edo alkoholaren men-p e a n erori d i r enak . Hori oso gaizki bizi

Egunkaria ostiraia, 2000ko otsai laren 18a

Guatemala hiriko zabortegia

ez dago hiriaren ondoan,

hirian bertan baizik,

hirugarren barrutian.

Hauteskunde kanpainetan

Guatemala hiriko alkategai

guzien promesa da

zabortegia kentzea.

Zabortegiari darion usaina

jasangaitza da eta, gainera,

leku hagitz arriskutsua da

dira». Zaborraren ekonomia horre tan, gua-jero-ak daude maila apa lenean . Eskuek in a tera tzen du te zaborra kamioiek ekar tzen

di tuzten piloetatik. Pixka ba t gorago b i t a r t e k a r i a k d a u d e , guajero-ei zaborra erosi eta birziklatzeko lan-tegiei saltzen dietenak. «Zabortegiko bizi-baldintzak gogorrak dira. J e n d e asko kolaren menpean erori da, edo a lkohola ren m e n p e a n ( p u r u a h a r -t z e n d u t e , 9 6 g r a d u k o a ) . C r a c k a s k o dago, b a i t a m a r i h u a n a ere . Gogorra da».

Leku arriskutsua U d a l a k h o r m i g o i b lokez e ra ik i r i -ko etxebizi tza b a t z u e t a n bizi d i ra p r ib i le j i a tuenak . Geh ienek b u r d i n xaflekin egin di tuzte e u r e n txabo-lak. Zabalza Guatemalan izan zene-a n , ez z e n t x a b o l a h o r i e t a n b iz i izan, b a i n a g a u r e n b a t h a n igaro z u e n . «Han lo eg in n u e n e a n , ez n u e n zabor a r tean lo egiten ari nin-tzelako i rudipena izan. Colonia-k ez

daude zabortegian ber tan . Ondoan daude, ba ina hor ez dago zaborrarik. Gogoan d u t h a n lo egin n u e n e a n a r k a k u s o e k e r a s o z ida te la d o z e n a k a . B a i n a n ik e s k e r t z e n

diet hangoei euren etxeetan lo egiten utzi izana».

Zabor tegia l eku a r r a s a r r i s k u t s u a da . «Joan nintzen lehen aldian ezagutu n i tuen zenbai t zabortegian b e r t a n erail zituzten, m a t x e t e z edo t i roka». B a i n a , Z a b a l z a k er ran duenez, zabortegiko jendeak nahiko ongi ha r t u zuen argazkilari gringo-a, biga-r ren aldian batez ere. «Zaila izan zen, hala ere. Batzuek, barrez, erra ten zuten ez zu-tela ulertzen zertara zihoan gringo-a zabor-teg i ra a rgazk iak egi tera . Bes te b a t z u e k , m e s f i d a n t z a z , tx i roe i a r g a z k i a k eg inez d i r u t z a l o r t u k o n u e l a zioten». Zaba lzak zabortegikoekin hitz egiten zuenean , argi zuen norekin egin zitzakeen txantxak eta norekin ez. «Kontu handiz ibili behar duzu. Azkarrarena egiten baduzu , ziur aski saka-na ren azpian buka tuko duzu, b u r u a n bala b a t d u z u l a . Oso a z k a r r a ez, b a i n a oso ergela ere ez. Nik argi n u e n n o r t z u k zi-r en hori kontrola tzen zu tenak , zabortegi-ko capo-ak, crack saltzen zutenak, bande-tako jendea . Eurek in ongi molda tu beha r duzu».

Hirian bertan Guatemala hiriko zabortegia ez dago hiria-r en ondoan, hir ian be r t an baizik, h i ruga-

r r en b a r r u t i a n . Mende h a s i e r a n h a s i zi-r en zabor ra bo ta t zen hir i ondoko s a k a n batean. Baina lehen alboan zegoena orain erdian dago. Guatemala hiria izugarri han -di tu da. Mende h a s i e r a n 200 .000 bizila-g u n zi tuen, e ta ora in h i ru milioi eta e r -di. Zabortegia 1952an ofizialdu zen, no-l aba i t e r r a t e k o . O r d u a n h i r u r e h u n b a t l a g u n h a s i z i r e n guajeatzen, h a u d a , zabortegitik gauzak ha r tu eta azokan sal-tzen.

«Zabor tegia h i r i a r e n e r d i a n dago e t a kendu egin nahi dute», dio Zabalzak. «Oso arazo hand ia da. Usaina izugarria da eta h i r i o so ra he l t zen da . Udan , zabor teg i -ra hurbiltzen zaren heinean, pu t reak iku-si e ta u s a i n t z e n h a s t e n zara». Zabor te -gian birziklatzeko lantegia egiten ari dira. Baina guajero-ak au rka daude, %95 lanik gabe ge ld i tuko ba i l i ra teke . Uda lak l a n a e m a n n a h i die zabor t eg ian bizi tza osoa eman dutenei. Gehienak kanpoan gelditu-ko lirateke, eta besteek gutiago kobratuko lukete.

H a u t e s k u n d e kanpa ine t an , Gua tema la hiriko alkategai guzien promesa da zabor-tegia kentzea. O s a s u n arazo gisa ikus ten dute, batetik. Izurriteak izan dira, u r bel-tzak, eta arratoiak. Eta usaina. Usain izu-

garri handia . «Konparazio batera , Arangu-rengo zabortegia Iruñeko Donibanen para-t zea b e z a l a k o a da G u a t e m a l a k o a » , dio Zabalzak. Eta, bestetik, zabortegiak leku oso a r r i sku t sua delako ospea du. «Bertaratu nintzen lehen egu-nean, lau lagun hil zituzten zabor-tegian».

B a i n a guajero-ek ez d u t e a lde eg in n a h i . E u r a k k a n p o r a t z e k o zabortegian a r m a d a s a r t u beharko d u t e l a d io t e . B a t z u k b e r r o g e i t a h a m a r u r t e egin "dituzte zabor t e -gian. E ta u r t e hor ie tan , Zabalzak konta tzen duenez, egon da j endea d i r u n a h i k o a i z a n d u e n a b e r e seme-a labak EEBBko un iber t s i t a -teetara bidaltzeko. Ogia irabazteko modu baka r r a dute askok zaborra biltzea.

Liburua eta erakusketa Zaba lza zabo r t eg i r a j o a n zen bi-gar ren a ldian Anat-Lane eta Liza-r r a k o eko log i s t en l a g u n t z a z u e n zenbait proiektu burutzeko. Berak dioenez, z a b o r t e g i a n i k u s i z u e n a i k u -s i b e h a r z u e n m u n d u a k . E g i n z i t u e n argazki batzuekin laurogei orrialdeko libu-

Zaborraren ekonomia

horretan, guajero-ak (zabor

biitzaileak) maila apalenean

daude. Beraien eskuekin

ateratzen dute zaborra

kamioiek etengabe ekartzen

dituzten piloetatik. Pixka bat

gorago bitartekariak daude,

guajeroe i zaborra erosi eta

birziklatze lantegiei saltzen

dietenak

r u a o s a t u d u Z a b a l z a k , t x u r i be l t z ean . Maia tzean a te rako da. T e s t u a k Zabalzak b e r a k , Rodolfo Izal apa i zak , Oto Rivera

soziologoak eta Koldo Azkunek egin d i t u z t e . G a i n e r a i k u s e n t z u n e k o un i t a t e d idakt ikoa egin du te h a u -r rendako . Ikas te txee ta ra p e r t s o n a ba t joanen da esplikatzeko zaborra arazo globala dela eta birziklatzea ezinbestekoa dela. Azkenik, e rakus-keta ibiltaria egin nahi dute. Hori guzia egiteko ha inba t lekuta-t ik l o r t u d u t e d i r u a , N a f a r r o a k o Gobernutik, I ruñea eta Berriozarko u d a l e t a t i k e ta I ruñe r r iko Manko-munitatet ik.

Kontu h o n e k bere j a r r a i p e n a iza-n e n du. Zabalzaren hu r r engo hel-b u r u a M a d a g a s k a r da . «Han ere oso zabortegi in te resgar r i a dago», k o m e n t a t u du argazkilari i ru inda-rrak. Zabortegi zahar ra da hangoa. Zaborra t r inkotu da eta landaretza sor tu da. Bertako jendeak meatze-ak egi ten d i tu b a r n e t i k ma te r i a l a

ateratzeko». Beti ere, bizirik i rauteko birzi-klatzearen onerako.

—O Asier Azpilikueta

«Lana eta duintasuna islatzen saiatu naiz»

Argazki lar ia

JOSEBA ZABALZA ARGAZKILARI IRUINDARRAK GUATE-

MALA HIRIKO ZABORTEGIAN HAMAR BAT MILA a rgazk i

egin z i tuen , h i r u r e h u n b a t ka r r e t e . E t a hor ie tako berrogeita ba t argazki aukera tu ditu liburu bat ilus-tratzeko.

• Argazkietan zabortegian zer zegoen ikusten da? Nire u s t ez zabortegia zer den i s la tu d u t argazki hor ie tan . Gero i rud ipena duzu ez

duzula dena sar tu . Baina argazkietan lana eta du in t a suna ikustarazten sa ia tu naiz. Denetatik falta du ten lekuetan, anitzetan du in t a suna sobe-

ran dute, eta benetan lan egiten duen jendea da. Eta penaren argazkiak baztertu ditut. Ziur naiz beste argazkilari ba tzuk zaborra ja ten du ten haurre i bakarr ik eginen lizkietela argazkiak. Baina nire lanean ez dago halakorik. Existitzen dira, ba ina ez du t horretara jo nah i izan. Miseria ikusiko da nire argazkietan, zabortegi ba tean txarrena aurki daite-ke eta. Baina, batez ere, jendea lanean ikusiko da. Eta birziklapena. Eta zaborraren ara-zoa, heldu den mendeko arazo handia .

• Baina han beste la birziklatzen da. Bai, bizirik i rau teko ekonomia eta birz iklapena da . Ez du te ikuspegi ekologistarik,

ezta hu r r ik e m a n ere. Batzuek birziklapen hi tza ezagutzen du te eta galdetzen dizute nola egiten den hemen. Baina gehiagorik ez. Ekologistak d i ra jak in gabe. Zaborra biltzea tokatu zaie, besterik ez.

• Zer egin daiteke zaborrarekin? Lehen m u n d u a n zer egin behar den argi dut , ba ina bes tean ez horrenbeste . Batetik,

hemen ahal den guzia birziklatu behar da eta, bestetik, ezin dugu Hirugarren Mundua erabili zabortegi b a t balitz bezala zabor kimiko eta erradiaktiboa bidaliz. Guatemalar i dagokionez, argi dago zabortegia ingurugiro arazo handia dela, kontrolik gabe botatzen ba i ta . Baina e u r e n d a k o zabortegia bedeinkazioa da . "Eskerrak J a inkoa r i zabortegia existitzen delako eta horrela beha r t suek bizitzeko zerbait a tera dezaketelako", erraten zidaten. Argi dago hiri erdian zabortegia izatea ez dela ona, baina zer egin behar duzu jende horrekin guziarekin?

ostirala, 2000ko otsai laren 25a Egunkaria

K l a s i k o b i t x i • a r r o n t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

Baztango euskal idazleen berri laburra (eta VI)

Baztangoizara arraitzuliz, gaurkoarekin bukatutzatematen dugu Baztango euskal idazleen berri labur emateko prestatu

dugun honako zerrenda hau, ez ordea itxitzat, exhaustibo izan gabe, aipatu ez ditugun beste zenbait egile irakurleak

eranstea zinez espero baitugu.

Blas Fagoaga Ariztia (1897-1966, Erratzu)

Erratzuko Etxebeltxan 1897.eko otsailaren 3an jaio zen Blas Fa-goaga ezaguna. Eliz ikasketak Iruñean buruturik, bertan apez-tu zen 1920.ean. Ez zuen apez-gaitegiko giroa segituan largatu, izanere, 1924.erakobertakoli-buruzaina eta irakaslea izan bai-tzen, bere bizitzarik gehiena lan-gintza hartan eman zuelarik. Gaixotu zen batean, Erratzura egin zuen, bertan bi urte eskas bete zituela, 1966. eko ekainaren 22an hil zelarik. Euskaltzale fin eta sutsua, euskara irakasle jar-dun zuen bai apezgaitegian bai jabeturik zeukan Nafarroako Al-dundiaren euskara Katedratik, euskaltzain urgazlea bageneu-kan, eta Euskararen Adiskideak taldekidea zen haren sorreratik. (Talde hartan etorki baztanda-rreko beste apez garrantzitsua ere ibili zitzaigun, Luis Goñi Urrutia, hots, Iruñean jaioa ba-zenere, 1869.ekomartxoaren 1 ln hain zuzen ere, euskaldun suharra zena. Luis Goñi hau Zalba, Ziga eta Arizkungo erreto-re ibili zitzaigun, eta Zeruko Ar-gia-ren aztertzailea genuen, Iru-ñeko apezpikutegiko pisuzko karguak izan zituelarik).

Guztiarekin ere, gutxi izan da Fagoagak euskaraz izki-riaturik utzi ziguna, eta aunitzez gehiago dira er daraz taxutu zituen la-nak, esate baterako Semblanzas sacerdo-tales izenburuaren azpian Juan Lorenzo Irigoien Dutari, Pe-dro Maria Ilundain Oiaregi, Zipriano Olaso Aranguren eta Joakin El-kano Erro apez nafa-rren gaine-an hagitz trebe on du zituen lau biograñak, gene-ro honetan be-netako mai-sua zela era-kusten diguna. Eus-karaz burutu

zituenen artean, berriz, olerkiak dituzkegu aipagarrien, Euskara-ren Adiskideek 1933. ean Iruñe-an antolatu sariketa literarioan 200 pezetako lehenbiziko saria-ren irabazlea izan genuelarik. Lexikografian ere Azkueren iztegl berritu eta osoturako: Joakin Li-zarraga Elkanoko apaizaren libu-ru argitara gabekoetatik aterata-ko itz sailla izenburu interesga-rriko artikulu mamitsua eman zuen argitara 1959.eko Euskera aldizkarian. Azkenik, eta eskaki-zun praktikoagoetara moldatu beharrez, euskal katekesietan erabilgarria suertatuko zen Len-biziko yaunartzerako kristau ikasbidea izenburuko lana pres-tatu zigun. Jazinto Sanziñena Ibarrondo (1918-1984, Amaiur)

Amaiurren 1918.eansortua, apeztu, eta Amaiurren bertan jardun zigun apez bizitzarik gehiena, jubilatu ostean, 1984.ean Iruñean zendu zitaigu-larik. Artikuluegile oparoa, Prin-cipe de Viana aldizkariaren eus-karazko gehigarrian idatzi zi-tuen bere kolaborazio ugariak, argitalpen hau sortu zen une be-retik gainera. Bertan Solas ta so-las izenburuko saila, hau da, Mari eta Engraziren arteko sola-saldiak, Zuretzat, neretzat, bion-tzat eta Elizaren itza sail erlijio-

soak, eta bertso aunitz eta au-nitz eman zituen argitara,

bere izen osoan batzuetan, eta Ibarrondo laburtu bate-

kin gehienetan. Txema Larreak apailaturlko Najarroako euskal idazleak Pamielako bi-

garren hartan San-ziñenaren hiru testu

baditugu irakugai, Dezakegun neu-rrian, Ez hain ongi

etaOlioaetagatza, idazle honen ezauga-

rririk nabarmenenak aisa erakusten dizkigu-

tenak, alegia, herrikoi-tasuna, euskara xa-

loa eta erreza, eus-kal gauzekiko maitasun itzela, eta sentimendu sa-kona: «Illunabar

batez, berze aunitzetan bezala, gizon sailtxo bat bildu zan erriko ardandegi batera. Olakoetan j gertatzen dan, danok dakigu. I Lagunek laguneri, erran behar | aunitz. Ardoa edan, belarra erre- j tzeko, ta belarra erre, ardoa go- ( xokiago'iresteko. Ta bizkitartean \ bakoitzak ongi badator, bere al- I derdi onak agertu ere bai. Tra-beslariak, kantariak, ateraldiza- | le'ak, bertsolariak, piztahazten ditu ardo onak bilkura oietan. Ilunabar ortan, ardangelako txo-ko batean iarrita zeuden bi gi-zon; adinean sartuak, baña osa-sunez bizkor biak, beren muxu-gorriarekin ardoak on egiten zabela adieraziz. Ostatuko lagu-nak ohartzen dira bi oietan, ta -alkarri bertsotan ari dituk, goa-zen, entzun- diote. Baña, ixildu-rik ere, etzuten entzuten ezer, apal-apal ta alkarrentzat ari zi-relakoz, ardo-potaxa bakarrik bere entzuletzat autatu balute bezala. Urbildu beharko entzu-tekotan: Ama maitagarri / Ama osoa! / Mehatze oneko / Urre garbia! / Izazu zeruan / Bizitz gozoa! Nik zuri jarraikiz / ango argia!». Azken hitz

Eta honenbestez, garaia badelako, Baztango euskal idaz-leen berri emate honi uzten dio-gu. Hamalau izan dira aipatu izan ditugunak, eta askoz gehia-go ere badira Nafarkariratzeke utzi ditugunak, esate baterako La Voz de Navarra egunkari jel-tzalean kolaboratzaile zintzoa zen Nizeto Beltzunegi Mendibe (Erratzu, 1871-1946), Zeruko Argia zein Principe de Viana eus-kal aldizkarietan idazki andana agertu zituen Juan Gortari Ugarte arraioztarra (1975.eko Baztan Bidasoa liburuxkaren egilea), edota Luis Goñi Urrutia. Azken hau Iruñean jaio bazen ere, gurasoak baztandarrak p zituen eta euskaldun arronta genuen; apeztu ostean Zigan lehenbizi eta Arizkunen gero izan zen erretore, eta harango ^tzipreste ere jardun zuen; etts-karaz ez zuen gauza haundirik idatzi, baina ZerukoArgia. aldiz-kariaren aztertzaile onbera izan genuen.

P a t z i k u T*e r u r e n a

Tobera eta zinburrina

Lehengo ba t ean , Goizuetako Tobere-nea etxe izena eta toberak a ipatzen nituen, eta aurre-

ko igandean horra non jakin d u d a n J o a m a r i Be l t ranen ikasle gazteek toberak jo ziz-kiotela Leitzako eliz atarian, ha in zuzen ere Bel t raneko senar-emazte diren Joxakin Otermin eta Isabel Sagastibel-tzari, beren urrezko ezteiak zirela eta.

Agur Maria graziz betea Eguna hasi du argitzen. Holako eztei konturik lehen Ez genun asko aditzen: Illobak tobera joka, horra! Aiton amonak alaitzen.

Goizuetan izena, ba Leitzan izana, izorrai! esanez bezala. Hau da hau lana, ipini didate-na , bi auzo he r r i en a r teko teman! Ez jakin atarramentu onik aterako dudan, baina ni herrietan zabaldu nahi nuke gaurko nere gorotz etomologi-koa.

Baliteke erdarazko boveda hitzean izatea bere erroak gure tobera hitzak. Azkuek euska-raz jaso zituen aldaera (dobe-ra, dobela, dobelarri) eta esa-nahi gehienek hala sinalatzen ba i tu te . Edo lat ineko tuba, tubula edo gisakoren batean ote ditu lehenagoko sustraiak? Kontua da hitzok denak, erro beratsua dutela, eta ezin direla e lkarrengandik aisa bereiz. Izanez ere, bdveda, cupula, cimborrio, tolva, tubo, tuba, tubula, kubos, kiborion... beza-lako hitzek, grekeratik latine-an barrena sustrai bera nabari baitute: sorreran irudi geome-triko biribil (koniko, zilindriko, erdiesferiko) orori zegokiona, alegia.

Usario horri jarraiki, esan liteke euskarak tobera etxeko-tu duela irudi geometriko hori nonahi (burniola, karobi, erro-taa) geri dela ere, eta lanbide horien inguruko festagrinak eraginik edo, hortik atera zela gero tobera hitza, inbutu gisa-ko m u s i k a t r e sna ren batez (toberaz) lagunduriko kopla-gintza xelebrea izendatzeko. Baina, behar bada, (eta hala

hobe, nahiz gure Lekuona xaharraren irudimenak beste-rik uste), ez du deus iku&irik lantegi horietan guzietan ageri den tobera horiekin, eta irudi geometrikotik beretik sortua genuke musika tresnaren ize-na, tutua, turuta, tutubera, eta gisako beste musika t resna askoren izenak bezalatsu.

Sor re ra b e r d i n t s u a izan lezakeen beste musika tresna, euskaraz ziburrun, zinburrun, zinburrin, zinbrin, zinburrinete eta antzera deitu izan dena litzake nere uste agian erdius-telean. Nondik sortu ote den, aurrean begiratuan onomato-peikoa d i rud ien hitz hori? Behar bada , bes te mus ika t resna asko bezala, lehengo irudi geometrikoen familia ber-beretik. Honatx zer dioen gaz-telerazko cimborrio h i tzar i buruz hiztegiak: cimborrio o cimborio: (lat. ciborium gr.kiborion = copa como el fru-to del nenufar) 1. Cuerpo cilin-drico que sustenta la cupula. 2. Cupula.Ez ote dira latineko ciborium horretatik edo sor-tuak izanen gure euskarazko aldaerak? Larri ibili. Azkuek honela jaso zituen izen horren a ldae re tako ba tzuk : ZIBU-RRUN: caramillo, silbo que los muchachos hacen con vegeta-les: chalemie, sifflet que font les enfants avec des vegetaux. ZINBURRINA: alboque, instru-mento hecho con dos cuernos unidos por sus puntas, cornet a bouquinfait de deux cornes dont les pointes sontjuxtapose-es.

Leitzan, Kandido Azpiroz Tolatxenekoari askotan aditua diot berriz, honako kanta xele-bre hau;

Zimurriñete, zimurriñete Iru iltzeburu nittuen dote. Beste zerbatt gehiago

banuen ere Burruntzali zar tzar bat kide-

rrifc gabe.

Eta Kandidoren anaia zena Joxemari apaizak, holaxe argi-turik utzi zigun, hasierako hitz horren zentzua: ZINBURRINE-TE. Var. de ZINBURRIN. Instru-

. mento musico. Hortik aurreko-ak, filologo adituen esku.

Motxorrosolo * -i

Dieta hi denez, papera ren e remuan oro da posible. Alta, oro ez da u r r e . Hobe lukete , e to rk izun h u r b i l e a n h o r r e n

zaila diruditen tankera horretako dieten egitasmoez bainoa-go, ingurukoen a r tean ezer erdiesteko egin beharreko lanaz j a rdu tea . Afera horretan, aspaldi ezarri ziguten jan-neurr ia . Hautesleek bazka galdetzen diete.

I ostirala, 2000ko otsai laren 25a

EHko Nafarroako parlamentarioa

Hegoaldeko Ikasle Abertzaleak (IA) taldeko

bozeramailea eta EHko Nafarroako

parlamentarioa ere bada Igor Arroyo 21

urteko iruindarra. Bi karguok denbora franko

kentzen dioten arren, lo lasai asko egiten

omen du. Foru Erkidegoko presidente balitz

nafar guztiena izaten saiatuko litzatekeela

adierazi du.

AU R R E K O A S T E A Z K E N E A N

egon zen l e h e n e n g o z Nafarroako bilkuran, Txema Barriosen lekukoa h a r t u t a . Ideiak argi ditu, eta erantzu-terakoan ez du pentsatzeko betarik hartzen. Gaztea izate-ak ematen duen atrebentzia izanen da.

• Ikasle Abertzaleen eledun zara, eta EHko Nafarroako parlamentario ere bai. Ho-geita bat urteko gazte ba-t e n t z a k o ez al da j a u z i handixkoa? Izan d u d a n b i l a k a e r a r e n

ba i tan jauzi hand ia da, bai, baina, azken finean, arlo sek-to r i a l e t i k a r lo o r o k o r r e r a eman du t j auz ia . Azkeneko lau ur tee tan Euskal Herria-ren bo ronda tea ren a rabe ra eraikitako eskola propio ba-ten alde egin dugu IAn, gure herriaren garapena bultzatu-ko d u e n eskola b a t e n alde. Horrek eratorpen politiko oro-korra dauka: Euska l Herria eraikitzea. Parlamentuan au-k e r a d a u k a t e k a r p e n hor i E u s k a l Herr iko nazio erai-k u n t z a n bes t e modu ba tez egiteko.

• Nafarroako presidente ba-zina, zer da aldatuko ze-nuke lehenik? Nafar guz t ien p res iden te

izaten saiatuko nintzatzeke. Beraz, Nafarroa Beherearekin • loturak estutzen eta Nafarroa osoaren kontzientzia eta ba-t a s u n a i nda r t zen s a i a t u k o nintzateke. Bigarrenik, Eus-kal Herriko gainontzeko he-rrialdekiko harremanak estu-tuko nituzke. Hirugarrenik,

gau r egun dagoen s i s t ema parlamentario eta demokra-tikoa goitik behera aldatuko nuke. • Eta Nafarroako Unibertsi-

t a t e P u b l i k o k o (NUP) errektore bazina? NUPeko errektore banintz,

euskal adar sendo bat finka-tuko nuke lehenik. Halaber, egun dagoen an to l amendu eta katedradun pribilejioekin amaituko nuke, eta guztion b o r o n d a t e a r e n a r a b e r a k o unibertsitate berri bat eraiki-ko nuke.

• Zein ezaugarri izango li-tuzke? Egun dauden 2.000 ikasle

euskaldunentzako unibertsi-tateak euska lduna beharko luke. Etorkizunean euskarak izan beharko luke hizkuntze-tan ardatza.

Pedagogia eredua ere alda-tu behar litzateke, eta ikasle-eontzako ikasteko baldintza duinak lortu. • Eta Hizkuntza Politikako

zuzendari bazina? Z i u r t a t u e ta b e r m a t u k o

nuke Nafarroako ikasle guz-tiak gai izatea arlo guztietan 16 urterekin euskaraz min-tzatzeko. Horretarako, hez-kuntza bestela antolatu be-har da, Kuban eskaini zuten a l fabeta tze un ibe r t s a l a r en antzera; hezkuntza doakoa eta euska lduna eskaini be-har zaie helduei eta alfabeta-tzea alfabetatu gabe daude-nei. Horretarako, noski, Eus-kara ren Legearekin amai tu behar da.

• Zer egin behar du Nafarro-

• E B « I » E K O C I

Hamabots urte zituela sartu zen Igor Arroyo Leatxe 21 urteko iruindarra Ikasle Abertzaleak

taldean, eta duela bi urtetik hona elkarteko bozeramailea da. Asteko egun gehienak kentzen

omen dizkio lAko lanak, eta ikasketak noia edo hala ateraSen ditu. Gaur egun Euskal Herriko

Unibertsitateko Leioako campusean ari da, Soziologiako 2. mailan. #

Asteburuetan Iruñera etortzen saiatzen da, baina han-hemenka ibiltzen den horietakoa omen

da. Dena dela, Nafarroako hiriburuko giroa du gustukoen; «denetarik aurki daiteke, hainbat

fiiosofia eredu, kastadunak. Bilbo ezberdina iruditzen zait», adierazi du. Dena dela, iruinseme

izateagatik gerta dakiokeela esan du. #

Ez du gogoan irakurri duen azken liburua, baina Bazka literatur aldizkaria ekarri du gogora.

Musikan, «beti atzean geratzen naiz, eta modaz pasatzean gustatzen zaizkit taldeak» esan

du. Itoiz asko maite du, eta Kortatu eta Hertzainak ere bai. Halaber aisialdirako nahiago du

sagardotegi bateko patxada eta ez kontzertu bateko zarata. Hiztuna izaki, «edan eta edan

komunikatu gabe egotea ez dut atsegin».

ak ezkerreko bidea har-tzeko? Konturatu behar dugu Na-

farroan izugarrizko jauzia da-goela gizartearen eta ordez-kari politikoen artean. UPN-koek eta PSNkoek a s k o t a n

erraten dute nafarrek euren borondatea azaltzen dutela, baina hori gezurra da. Hemen g e h i e n a k e u s k a r a r e n a lde d a u d e , e t a e u s k a l gaz te geh ienak ez d i ra e spa in ia r sentitzen. Izugarrizko disfun-

«Nafarroan izugarrizko jauzia dago gizartearen eta

ordezkari politikoen artean. UPNkoek eta PSNkoek

askotan erraten dute nafarrek euren borondatea azaltzen

dutela, baina hori gezurra da»

tzioa gertatzen da, eta adie-razgarria da ezker abertzale-ak, e lementu guztiak au rka izan ar ren , ha inbes teko or-dezkaritza lortzea. Errealitate eta borondate hori nola gara-tu da gakoa.

• Gazte e lkarteak kris ian daude? Ez d u t us te . Orain izuga-

rrizko presioa dago gazte ere-du jakin bat lortzeko, eta izu-garrizko dirutza eta interesak aisialdi eredu oso kontsumis-ta batera jotzeko. Uholde izu-garri hori ikusirik, Nafarroan eta Euskal Herrian, herri eta auzoetan, jendea antolatzen da. Egia da %5-10 ibiltzen de-la horretan, baina egoera oro-korraz jabetu behar dugu. IAk inoizko talde kopuru handie-na du Iruñerrian; 22 ikaste-

txetara iristen da, pri-batu erlijiosoak barne, non inoiz ez den mugi-mendur ik izan. Ikus-pegi pesimista hori oso interesatua da eta bo-tere med ia t ikoek zu-zendua.

• N o i z k o , i z e n a ez e z i k , i z a n a i z a n e n duen Euskal Herriko Unibertsitatea? Gakoa hauxe da: uni-bertsitate sektore guz-tiak gaur egun dagoen gehiengo artifizialaren gainetik jartzea. Egun, NUPn eta EHUn, %48 k laus t ra lak dira, hau da, un ibe r t s i t a t ea ren %0,5. Hurrengo 10 ur-teetan aur rerapauso-

ak eman daitezke. • Karguaren z ina egin ze-

nuen egunean, Maribel Be-riain UPNko parlamenta-rioa oso irribarretsu zego-en. Zer esan zenion? Elkar agurtu besterik ez ge-

nuen egin. Par lamentuan u-so, eta adierazpenetan otso. Bitxia da: P a r l a m e n t u a n ez dago EHkoekin ha r remanak izateko eragozpenik; kanpora begira, basapiztiakbagina be-zala hitz egiten dute gutaz.

—e> lrene Arrizurieta

ostirala, 2000ko urtarrilaren 21 a Egunkaria

Egunkaria

• ostirala • 2000ko urtarrilaren 25 a

Pello Goñi

lrtenbiderik ez

earka tu , ba ina gaurko dis-koa h o n d a t u zait eta ezin

dut gelditu. Bere kabuz martxan para tu eta hemen irtenbiderik ez d a g o e l a dio b e h i n e t a b e r r i z . Mutu r re t ako her r ia da h a u eta tragedia da gure pa tua . Kontu-r a t u gabe he r r i a deseg i ten ar i zaigu, kea esku ta r tean desegi-ten den bezalaxe. Herria desegi-ten ari zaigu oraindik eraiki gabe d a g o e l a r i k . H e r r i a j a i o g a b e desegiten ari zaigu, lurrera txiki-t u r i k e r o r t z e n d e n g o r p u hi l bako i t za ren azp ian . Hemen ez dago i r tenbider ik . Garbi dago. Irabazi dute eta kito. Aspaldian irabazi zuten, batez ere eskualde ga ldu h o n e t a n . Begiak itxi e ta aitzina begiratzea, deus gertatu-ko ez balitz bezala, errazena da. Askoz zailagoa da, ordea, oinak lurrean paratu , ikusten duguna onartu edo, bederen, toleratu eta horrekin bizitzen ikastea, geure-ari uko egin gabe, etsi egin gabe, b a i n a g a r b i e d u k i r i k n o n e t a n o r e k i n bizi g a r e n . H e m e n ez dago irtenbiderik eta erresisten-tz ia b a i n o ez za igu ge ld i t zen , eustea, ez bakarr ik gure aurka-rien erasoei, baita etxekoen aitzi-nean ere: Ja inkoak salba gaitza-la g e u r e s a l b a t z a i l e e n g a n d i k ! Bizirik i r a u n n a h i dugu , uz ten b a d i g u t e . E r r e s i s t e n t z i a is i la besterik ez zaigu gelditzen. Bizi-rik i raunen dugu ghettoan bada ere. Horretara bultzatzen baikai-t u z t e m u t u r r e t a k o j o k a m o l d e ar razoigabeek. Euska l he r r i t a r i z a n n a h i d u g u , n o l a n a h i e t a nonahi , ba ina gero eta zailagoa da. Hemen ez dago irtenbiderik. Barkatu , ba ina diskoa honda tu zait.

KONTZERTUAK

» Elizondo: Gaur Xabalx Kasino ostatuan izanen da, 22:30e-tan.

I Zangoza: Bihar, larunbatare-kin, Benito Lertxundi Nora abesbatzarekin batera ariko da 20:30etan, Enrique de Labrit zinematokian.

I SPPUta: Bihar, 22:00eta t ik au r re ra , Herriko Etxean kontzer tua emanen dute Berri Txarrak, Skunk eta Ekintza taldeek.

I Artaxona: Bihar Aldabidia, The Last Second eta Last Prof-hecy taldeek E1 Circulo areto-an joko dute, gaueko hama-bietatik aurrera.

I Mutlloagoitl: Igandean, Alex Andreu flauta joleak eta Ana Isabel Izko piano joleak osa-tzen duten Argos bikotea kul-tur etxeko audi tor iumean izanen dira, 12:45etan.

ZINEMA

> Iruñea: Gaur, Golem zinemato-kietan, 20:00etan, Farhad Mehranfar i r anda r r a r en Biziaren arbola filma eskaini-ko dute, Myriam Ballestero-sen Gizon gaizto baten kon-daira filme l abur ra rek in batera.

I Bera : Igandean, haurrentzako Broivners filma emanen dute ku l tu r etxean, euskaraz , 17:00etan.

ERAKUSKETAK

I Iruñea: Gabriel Arestiren 25. urteurrenaren inguruko era-kuske ta b ihar ar te dago zabalik Gotorlekuko Armen are toan, l anegune tan 18:00etatik 20:30etara eta j a i egune tan 12:00etat ik 14:00etara.

t Iruñea: Lacava galerian Rocio Martinezen lanak ikus dai-tezke bihar arte.

I Tafalla: Martxoa hasi arte Ana Carmen Claveriaren margo-

lanak ikusgai daude Garces de los Fayos erakusketa are-toan.

» Atarrabia: Maria Isabel Elizon-doren olioak kultur etxean ikusgai daude martxoaren 3a ar te , l anegune t an 17:00etatik 21:00etara.

I Burlata: Emilia G. De Migue-len margolanak kultur etxe-an ikusgai daude martxoa-ren 5a ar te , a s tea r te t ik l a r u n b a t e r a 19:00etat ik 21:00etara, eta jaiegunetan 12:00etatik 14etara.

> Barañain: Alaiz ikastetxean, inauterietako hainbat per-tsonaiaren erakusketa ikus daiteke martxoaren 7a arte.

> Elizondo: Martxoaren 8a arte, Gure aitatxi-amatxien tres-

nak ikus daitezke Arizkune-nea kultur etxean.

BESTELAKOAK

I Iruñea: Bularreko tumorea du-ten emakumeen Saray elkar-teak Ezagut eta senti ezazu zure gorputza izeneko ikasta-roa antolatu du, bizkarreko minak, arnas blokeoa eta an-tzeko arazoak prebenitzeko. Ikastaroan edonork h'ar deza-ke parte. Izena emateko epea hilaren 29an bukatuko da. Informazio gehiago, 948-229444 telefonoan.

» Iruñea: 2000 urteko ekaina arte, Argilan, lan informazio-rako gazte bulegoa irekirik dago asteartero, 10:00etatik

12:00etara eta 19:00etatik 21:00etara (Nabarreria, 15-l.a, eskuina).

KONTZERTUAK

t Antsoain: Gaur Pilt taldeak azken diskoa aurkeztuko du gazte txean, 22:00eta t ik au r r e r a . Harekin ba te ra , Dank eta Mexikoko hip-hop talde bat izanen dira.

BESTELAKOAK

I Iruñea: Donibanen D ere-dua irekitzeko bilera irekia eginen dute gaur, 18:00etan, Jose Maria Uharte eskole-tan. Gero, 19:00etan, jaitxoa eginen dute Vaguadan.

JOXELACALLE

Negarrik ez Nafarroako Unibertsitate Publikoan euskara hautazko irakasgai libreen mailara jaitsi nahi dutela-

ko, negar batean dira ikasle euskaldunak. «Ez egin negarrik, ez da hainbesterako», erran dute ba-

tzuek. IAk, Jarrai k, ELAk eta LABek prentsaurrekoa eman zuten asteartean unibertsitate «demo-

kratiko, euskaldun eta asoziatiboaren alde». Ikasleek, batez ere, euskararengatik egin dute negar,

baina beste bi arlo horien egoera ere negargarria dela uste izanen du batek edo bestek. Edonola

ere, kazetariak adierazi beharra du ezin izan zueia ikaslearen negar eg'rteko arrazoiaren berri izan.

Hori dela eta, unibertsitatean irakasten duten gisara, kontrastatu gabeko informazioa balio guti-

koa denez, ez egin kasu handirik orain arte erranikoart, Eta, faborez, ez negarrik egin.