V. MUNDU KONFERENTZIA

ETORKIZUNA ERAIKITZEN: FAMILIA NEKAZARITZA

Bost kontinenteetako landa eremuetako 200 ordezkari bilduko ditu Munduko Landagunearen

Mundu Konferentziak. Zenbait gobernutako mandatariak, nekazari elkarteak, nazioarteko

erakundeak (FAO eta IFAD, hala nola), Familia Nekazaritzaren Batzorde Nazionalak, landa

garapenerako elkarteak, Gobernuz Kanpoko Erakundeak eta ikerkuntza zentroak Seminario

Bilbao Hotelean elkartuko dira, Derion (Bizkaia), Familia Nekazaritza bultzatzeko beharrezko

neurrien inguruan eztabaidatu asmoz.

Landa garapenaren eta laborantzaren eremuan garrantzitsuak diren hainbat gairen inguruan

mintzatuko dira. Besteak beste, Familia Nekazaritzaren karakterizazioan lortutako emaitzak

aztertuko dituzte, nekazarien bizimoduan eragiten duten politikak hobetzeko existitzen diren

elkarrizketa-mekanismoei buruz hitz egingo dute eta, baita ere, nekazari elkarteen eta

ikerkuntzaren artean zubiak eraikitzeko modua aztertuko dute.

Nekazaritzaren arloan diharduten familiak dira, hain zuzen ere, landa inguru aberats, justu

eta bizi baten bizkarrezurra. Mendi eta landa eremuak ez baitira gauza bera laboraririk gabe.

Elikagai osasungarriak ekoizten dituztelako, denboran mantentzen den aktibitate

ekonomikoa sortzen dutelako, eta lurraldearen eta ingurugiroaren zaindari direlako.

Laborantza eredu eta bizimodu honekin zerikusia duten neurriei buruz hitz egiteak, ideiak

partekatzeak, honako hau esan nahi du, azken finean: landaguneetako eta itsasaldeko

gizon-emakumeen beharrei erantzutea. Munduan existitzen diren milioika nekazari,

ganaduzale eta arrantzaleentzako etorkizun hobeago bat imajinatzea. Eta hori herritar

guztion mesederako izango da, dudarik gabe.

Landa eremuen inguruan elkarrizketa eta gogoeta bultzatu nahi izan du hasieratik Munduko

Landaguneak. V. Mundu Konferentziak, bide horretan, landaguneetako herritarrek gaur egun

dituzten behar eta desafioak aztertzen jarraitzeko balioko du.

V. Mundu Konferentziaren programa osoa hemen.

Noiz: 2015eko irailaren 21, 22 eta 23an.

Non: Hotel Seminario Bilbao, Derio (Bizkaia).

E-mail orokorra: conference1@ruralforum.net

Komunikazio e-maila: communication@ruralforum.net

Komunikabideen harremanak:

- Goizargi de las Heras: gdelasheras@ruralforum.net - +34 637 44 44 07

Komunikabideentzako akreditazioa: Konferentziako edukiak jarraitu eta informatzeko,

kazetariak prentsa-arduradunekin kontaktuan jarri beharko dira.

Elkarrizketak: Konferentzian parte hartuko duten hizlariak elkarrizketatzeko aukera izango

da. Konferentzian zehar edo ondoren egin nahi diren elkarrizketak aurretik koordinatu

beharko dira. Dossier honi atxikitako dokumentuan aurki ditzakezue parte-hartzaileen artean

interesgarri izan daitezkeen hainbat ordezkari.

Informazio gehiagorako: www.ruralforum.net/es/v-conferencia/

@WorldRuralForum

#WRF5Conf

#FamilyFarming

SARRERA

Familia Nekazaritza laborantza-ekoizpena –nahiz basogintza, arrantza, artzantza eta

akuikultura– antolatzeko modu bat da, zeinetan ekoizpenaren kudeaketa eta gidaritza familia

baten eskuetan dagoen, eta senideen eskulanean, gizon nahiz emakume, oinarritzen den.

Gure inguruko baserrietan ikus daitekeen moduan, familia eta ingurunea elkarri loturik bizi

dira, elkar eragiten diote eta hainbat funtzio partekatzen dituzte ekonomiaren, ingurugiroaren,

erreprodukzioaren, gizartearen eta kulturaren ikuspegitik. Familia Nekazaritzaz ari garenean,

artisau-arrantzaleak, artzainak, biltzaileak, lurgabeak eta herri indigenak ere kontuan hartzen

dira.

Mundu mailan konsumitzen diren elikagaien %70 Familia Nekazaritzak ekoitziak dira eta

eredu hau nagusi da Euskadin nahiz Espainian. Hala ere, eredu honek Gosearen eta

Malnutrizioaren aurkako borrokan duen garrantzia eta potentziala izugarria izan arren,

herrialde askotan familia nekazariek ez dute inolako babesik ezta errekonozimendurik

jasotzen beren eguneroko lana garatzeko.

Gabezia horri buelta eman asmoz, Familia Nekazaritzaren Nazioarteko Urtea 2014 ospatu

zen joan den urtean, helburu jakin batekin: Familia Nekazaritzaren aldeko konpromiso

politikoa areagotzea. Horixe izan zen, hain justu, Nazioarteko Urtearen emaitzarik

nabarmenena, hainbat lege, aurrekontu eta programetan hobekuntzak lortu baitziren politika

publikoen arloan.

Hain zuzen ere, elkarrizketan eta elkarlanean oinarritutako testuinguru mesedegarri hori

bultzatu asmoz irailaren 21, 22 eta 23an Munduko Landagunearen V. Konferentzia egingo da

Derion, Familia Nekazaritza sustatzeko beharrezko diren politika publiko berezituen alde.

Familia Nekazaritza, artisau-arrantza, artzantza eta komunitate indigenen aldeko aldarriak

nazioarteko agendan mantentzen lagunduko du. Etorkizuna eraikitzen: Familia Nekazaritza

V. Mundu Konferentziak, FNNU+10 kanpainaren testuinguruan. Ekimen honek Brasiliako

Manifestuan du jatorria. Bost kontinenteetako familia nekazarien elkarteen adostasunean

oinarritzen da dokumentu hori, eta hainbat landa garapenerako elkarte, ikerkuntza zentro eta

GKEren babesa jaso zuen.

FAMILIA NEKAZARITZA

DENONTZAKO ELIKAGAIAK IZATEA BERMATZEN DU. MUNDUKO ELIKAGAIEN

% 70 FAMILIA-NEKAZARITZAN EKOIZTUA DA.

Funtsezkoa da gosearen eta malnutrizioaren aurka borrokatzeko.

Nekazaritza-ustiategi txikiak, sarritan, handiak baino emankorragoak eta

jasangarriagoak dira, kontsumitutako lur eta energia unitate bakoitzeko.

ONGIZATEA SORTZEN DU. MUNDU OSOKO ETXEEN % 40K FAMILIA-

NEKAZARITZA DUTE BIZIBIDE.

Garapen-bidean dauden herrialdeetan 3.000 miloi biztanle dira. Horietatik

2.500 miloi inguru nekazaritzan diharduten familietako kide dira.

Landaguneetako biztanleria orekatzeko lagungarria da, baita ere balio kultural

historikoak babesteko, eta errenta zein kontsumoa suspertzeko.

PROBEZIAREN AURKA BORROKATZEN DU. BESTE EKOIZPEN SEKTOREAK

BAINO GUTXIENEZ BI ALDIZ ERAGINKORRAGOA DA POBREZIA

PREBENITZEKO.

Nekazaritzaren eraginez BPG gora egitea eraginkorragoa da pobrezia

prebenitzeko, BPG beste sektore batzuen eraginez gora egiten duenean

baino: bi aldiz eraginkorrago, hain zuzen.

Nekazaritza gora egitea eta landaguneak izatea ona da hiriguneetako

pobreentzat ere, elikagai gehiago eta hurbilago sortzen direlako.

BIOANIZTASUNA BABESTEN DU. AHALMEN HANDIA DU TOKIAN TOKIKO

LANDAREAK ETA ESPEZIEAK KONTSERBATZEKO.

Historian zehar 7.000 landare inguru erabili ditugu gure oinarrizko beharrei

erantzuteko. Gaur egun, gehienez, 150 espezie dira merkaturako lantzen

direnak.

Familia-nekazaritzak, berariaz aniztasuna sortzeaz gain, aniztasuna zaintzen

eta babesten lagundu dezake, ingurune bakoitzari ondo egokituak egongo

diren tokian tokiko ganadua eta haziak erabiltzen badira.

EMAKUMEA ERE EKOIZLEA DA. GARAPEN-BIDEAN DAUDEN

HERRIALDEETAN, NEKAZARITZAN ERABILTZEN DEN ESKULANAREN ERDIA

EMAKUMEAK DIRA.

Nekazaritzan erabiltzen den eskulanaren zati handi bat dira emakumeek

egiten dute. FAOren arabera, garapen-bidean dauden herrialdeetan

nekazaritzan ari diren pertsonen % 43 emakumezkoak dira. UNIFEM

elkartearen arabera, berriz, portzentajea are handiagoa da: % 60-80 bitartean.

FAMILIA NEKAZARITZA EUSKADIN ETA ESPAINIAN

Euskadiko nekazaritza-ustiapen ia-ia guztiak Familia Nekazaritzaren eremun kokatzen dira.

Berdin da teknifikazio, intensifikazio nahiz modernizazio maila zenbaterainokoa den; guztiek

familia dute oinarri. Euskal nekazari ustiapenek, landa eremuetako ekonomiaren motor

nagusia izateaz aparte, ezinbesteko papera jokatzen dute lurraldearen oreka mantentzeko

garain, dela gizartearen ongizatearen ikuspuntutik, dela ingurumenaren kontserbazioa

kontuan hartuz gero. Horren lekuko, honako zifra hau: EAEko biztanlego aktiboaren %0,91

soilik bizi da lehen sektoretik eta, hala ere, lurraldeko azaleraren %85 kudeatzen dute

nekazari eta baserritarrek.

Autonomia Erkidegoan guztira 16.416 ustiapen daude martxan eta horien bataz besteko

tamaina ezberdina da herrialdearen arabera –Araba (32 hektarea), Bizkaia (10 ha), Gipuzkoa

(16 ha)–, baldintza klimatiko eta orografiko ezberdinak tarteko. Hamar ustiapenetatik

bederatzitan, jabeek 40 urte baino gehiago dituzte.

Espainian, Familia Nekazaritzak desafio handiei egin behar die aurre, gero eta gehiago

gainera: energiaren berebiziko prezioa eta bestelako sargaien gorabeherak, nazioarteko

merkatuen aldakortasuna, kreditua lortzeko eragozpenak eta elikagaien ekoizpen-kateetan

dauden desorekak.

Familia Nekazaritza ezinbestekoa da landa eramuetako ongizate ekonomiko eta sozialaren

oinarri bezala. Paisaiak eratzen ditu, tokian tokiko elikadura sistemen bizkarrezurra da, eta

horien inguruan antolatzen da herri eta eskualdeetako bizitza. Beraz, ondorioz, lurraldearen

etorkizuna eta jasangarritasuna bermatzeko oinarrizko elementua da. Baita ere nekazaritzari

eta abeltzaintzari lotutako biodibertsitatea mantentzen laguntzen du, nekazaritza

ekologikoaren zati handi bat bere baitan hartzen du eta hein handi batean praktika

jasangarriak mantentzen ditu.

Elikagaien sisteman naiz landaguneetan jokatzen duen papera tarteko, Familia Nekazaritza

herri-ondasunen sortzaile garrantzitsua da. Horiek guztiak gizarteak bere osotasunean

bultzatu behar ditu, politika publiko egokien bitartez.

FAMILIA NEKAZARITZAREN NAZIOARTEKO URTEA

Nazio Batuek deklaratutako Nazioarteko Urteen artean, 2014ko Familia Nekazaritzaren

Nazioarteko Urtea izan zen gizarte zibilak bultzatutako kanpaina batek sorrarazitako lehena.

Munduko Landaguneak bultzatu zuen, hain justu, eta bost kontinenteetako gizarte zibileko

360 elkartek babestu zuten.

Ospakizuna, Nazio Batuen Batzar Orokorraren onespena jaso ondoren, familian oinarritutako

nekazaritza sistemen aldeko politika publikoak bultzatzeko tresna bilakatu zen.

Hori guztia, Pobreziaren eta Gosearen aurkako borrokaren testuinguruan nahiz

ingurugiroaren eta biodibertsitatean oinarritutako landa inguruen babesean.

IYFF+10 FAMILIA NEKAZARITZARI BULTZADA

Familia Nekazaritzaren emaitza nabarmenen ondoren, IYFF+10 ekimenaren helburu nagusia

izango da Familia Nekazaritzarekin zerikusia duten politika publikoak hobetzea. Ekimen

honek, testuinguru zabal batean, honako hiru ekintza nagusiak hartuko ditu bere baitan:

1. Familia Nekazaritzaren Komite Nazionala bultzatzea.

2. Familia Nekazaritzaren Gidalerro Globalak eraikitzea

3. Ikerkuntza parte-hartzailea bultzatzea.

Nazioarteko Urtean gertatu bezala, IYFF+10 ekimena saiatuko da elkarlana eta elkar-

ulertzea bultzatzen, nekazari-elkarteen, landa garapenerako elkarteen, ikerkuntza zentroen,

gobernuen eta nazioarteko erakundeen artean.

MUNDUKO LANDAGUNEA. V. KONFERENTZIA

Familia Nekazaritzaren eta landa garapen jasangarriaren alde lan egiten duten sare plurala

da Munduko Landagunea. Kideen artean ditu Afrika, Amerika, Asia, Europa eta Ozeaniako

hainbat nekazari-elkarte, landa garapenerako elkarte eta ikerkuntza zentro, hala nola.

Idazkaritzaren egoitza Arkautiko Elikagaien eta Nekazaritzaren Kanpusean du, Gasteizen,

alegia.

1998an antolatutako Nazioarteko Konferentzia baten ondorioz sortu zen Munduko

Landagunea, Gasteizen. Garai hartan, nekazaritza Munduko Merkataritza Antolakudearen

(MMA) negoziaketetan sartu zen lehen aldiz. Errealitate berri horrek laborari txikiengan

izango zituen ondorioak aztertu ziren konferentzia hartan.

Bigarren Konferentzia Laguardian egin zen 2002an eta gai nagusia honako hau izan zen:

Landa Garapena Globalizazioaren testuinguruan. Hirugarrena, berriz, 2006an egin zen

Donostia eta Arantzazun, Garapena eta elkartasuna: desafioa eta elkartasuna izenburupean.

Elkartasunean oinarritutako garapena lortzeko bidean landa inguruek jokatzen duten papera

aztertu zuten okasio hartan.

Munduko Landagunearen azken konferentzia, Familia Nekazaritza: Mundua elikatu, lurra

zaindu, izenburupean, 2011n egin zen Bilbon. Familia Nekazaritzaren Nazioarteko Urtearen

aldeko kanpainan –eta FNNU-2014aren ospakizunetan, gero– landu beharreko gai nagusien

definizioan mugarri izan zen kongresua, okasio hartan.

Familia Nekazaritzaren Nazioarteko Urtearen jarraipena bermatzeko balioko du aurtengo

konferentziak. Gai hori nazioarteko agendan mantentzeko baliko du eta datorren hamar

urteetarako ekintzak lantzen jarraitzeko aukera eskainiko du.

1. ERANSKINA

CV Parte-hartzaileak

Andre Leu, presidente de IFOAM

@Andreleu1

'Pestizida seguruen mitoa' liburuaren egilea eta lehendakaria IFOAM Organics International

elkartean, Nekazaritza Organikoko Mungimenduen Nazioarteko Federazioan. 125

herrialdetan banatutako 800 elkartek osatzen dute gaur egun IFOAM. Ekologiaren,

gizartearen eta ekonomiaren ikuspegitik jasangarriak diren elikagai sistemak bultzatzea du

helburu erakunde honek, beti ere laborantza organikoa oinarri hartuta.

Marcela Villarreal, FAO

Elkarlanerako, Sustapen-jardueretarako eta Gaitasunen garapenerako Bulegoko zuzendaria

FAOn, Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritzarako Erakundean. Landa inguruetako

soziologian doktorea, Cornelleko Unibertsitatean, hainbat lan egin eta publikatu du honako

gaietan: pobreziaren murrizketa, landa garapena, desberdintasun sozialak, enplegua, IHESa,

elikagaien segurtasuna eta genero berdintasuna.

Guillermo Dorronsoro, Deusto Businness School

@guillerdorron

Bilboko Industria eta Telekomunikazioen Ingeniaritza Goi Eskola Teknikoan doktorea,

masterra Lurralde-antolamenduan eta Hirigintzan, Berrikuntzarako Ikasketa Aurreratuen

Altuna Fundazioko kidea. Hainbat enpresa eta ikerkuntza zentrotan zuzendaritza ardurak

izan ondoren, gaur egun Deustuko Unibertsitateko Ekonomia eta Enpresa Zientzien

Fakultateko dekanoa da.

Esther Penunia, AFAko idazkari nagusia

AFA-Asiako Nekazarien Elkarteko idazkari nagusia da Esther Penunia. 2002an sortu zen

kontinente mailako aliantza hori eta gaur egun dozena bat herrialdetako laborari-elkarteak

hartzen ditu bere baitan. Aurretik, zenbait GKEren kudeaketa eta dinamizazioan hartu izan

du parte, beti landa garapenaren arloan, baserritar eta arrantzale komunitateekin estuki

lanean.

Juan Andrés Gutiérrez, Euromontanako lehendakaria

Euromontanako, mendi-lurraldeen arteko elkarlan eta garapenerako europar elkarteko,

lehendakaria da, Euskadiren ordezkari gisa. Geografian lizentziatua Bartzelonako

Unibertsitate Autonomoan, Mendi-inguruetako Geografía eta Ekologian doktorea Grenobleko

Unibertsitatean. Nekazaritza eta Arrantza Sailaren babespean sortutako IKT sozietate

publikoan lan egin du eta gaur egun HAZIn dihardu, Landa, Itsasalde eta Elikagarien

Garapenerako Fundazioan.

Alessandra Lunas, CONTAG

Mato Grosso do Sul (Brasil) estatuko Campo Granden jaio zen. Laborari baten alaba,

gaztetan heldu zion sindikalgintzari amaren eraginez, zein irakasle gisa hainbat gizarte

gaietan konprometitua zegoen. 2005ean Brasileko Nekazarien Nazio Konfederazio

CONTAGeko Gizarte Gaietarako idazkari izendatu zuten. Gaur egun CONTAGen

berdintasun gaietarako idazkaria da.

Fernando López, COPROFAM

Uruguayko hegoaldean Familia Nekazaria da Fernando López. Fruta-arbolak eta baratzeak

ditu eta bere eskualdeko (Canelones) kooperatiba bateko kidea da Cuchilla de Sierran.

Landa Garapenerako Komisioko idazkari nagusia da eta Mercosurreko Familia

Nekazaritzako Elkarteen Konfederazioko idazkari nagusia da. Eskualde mailako erakunde

honek 12 herrialdetako beste hainbeste elkarte ditu bazkide.

Uttam Kumar Bhattarai, Nepaleko Nekazaritzaren Garapenerako Ministerioa

Uttam Kumar Bhattarai Nepaleko Nekazaritzaren Garapenerako Ministerioko idazkaria da.

2014 Familia Nekazaritzaren Nazioarteko Urtean zehar, Familia Nekazaritzaren Komite

Nazionaleko presidente izan zen. Plataforma honek koordinatu zituen Familia Nekazaritzaren

aldeko lanak joan den urtean herrialde asiarrean. Nepalek, gainera, Familia Nekazaritzaren

Hamarkada deklaratu zuen urte honen hasieran.

Joxe Mari Zeberio, Munduko Landagunea

Ekonomista. Administrazio publikoan hainbat ardura eduki ondoren, Munduko

Landagunearen gidaritza bere gain hartu zuen erakundearen sorreran. Gaur egun, Familia

Nekazaritzaren Nazioarteko Urtea ospatu ondoren, Munduko Landaguneko lehendakaria da.

Jean Michel Sorisseau, CIRAD

Soziologoa da CIRADen. Montpellierren (Frantzia) egoitza du zentro honek eta eskualde

tropikal eta mediterraneoetan nekazaritza-ikerkuntza eta nazioarteko lankidetzaren arloak

ikertzen ditu. Familia Nekazaritzaren arloan hainbat lan egin du eta makina bat argitalpen

egin ditu gai horren inguruan.

BABESLEAK