uskalkiak azpieuskalkiak eta hizkerakeuskalkiak.eus/img/mapa_orokorra.pdf · zen 1936-39 bitarteko...
1
0 ESKALA 2 4 6 8 16 km 10 12 14 Z A R A I T Z U E R R O N K A R I A M I K U Z E B A S A B U R U A D E B A I B A R R A D U R A N G A L D E A A R R A T I A N E R B I O I I B A R R A T X O R I E R R I M U N G I A L D E A U R I B E K O S T A B U S T U R I A L D E A L E A - A R T I B A I A R A M A I O B A Z T A N A E Z K O A B U R U N D A B O R T Z I R I A K M A L E R R E K A B E R T I Z A R A N A U L T Z A M A A T E T Z O D I E T A A N U E E S T E R I B A R E R R O I B A R S A K A N A T O L O S A L D E A A R A I T Z G O I E R R I U R O L A L D E A B E T E R R I A T U R R I A L D E A P E T T A R R A A R B A I L A B A S A B Ü R Ü A I M O T Z L A R R A U N B A R D E A T R E B I Ñ U L A N A A M E S K O A Z I G O I T I A B A R R U N D I A O L L O I B A R G O Ñ E R R I G E S A L A T Z M A Ñ E R U I B A R O R B A E L O R T Z I B A R U N T Z I T I B A R I B A R G O I TI IT Z A G A O N D O A L O N G I D A U R R A ULG OITI T X U L A P A I N O L A I B A R O L T Z A A R A N G U R E N E G U E S I B A R L I Z O A I N A R R A T Z U-UBARRU N D IA N A F A R - L A P U R T A R R A N A F A R R A M E N D E B A L E K O A K O S T A T A R R A E R D I A L D E K O A Z U B E R O T A R R A E K I A L D E K O N A F A R R A E K I A L D E K O N A F A R R A © KOLDO ZUAZO © EUSKAL EDITOREA E. M. © ELKARLANEAN, S.L. GRAFIKOAK Koldo Zuazo, Joxean Apeztegia, Udane Ansa Koldo Zuazok idatzi eta Elkar-ek argitaraturiko “Euskalkiak” liburuaren osagarria. uskalkiak katalana, bretoia, alemana, okzitaniera... Euskarari dagokionez, bereziki gogorra izan zen 1936-39 bitarteko Espainiako Gerra Zibila eta, haren ondoren, 1975 arte iraun zuen Francoren diktadura militarra: erabat desagertzeko zorian egon zen. Hobera egin du azken hamarkadotan, nahiz eta Nafarroan eta Frantziako estatuko hiru herrialdeetan (Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa) oraindik ere oso egoera larrian dagoen. Euskarak izan duen atzerakadaren lekuko, Louis-Lucien Bonaparteren mapan (1850-1870) euskarak zeuzkan mugak ere erakusten dira, eta agerian gelditzen da Araban eta Nafarroan izan den atzerakada. Puntu bidez adierazten da eremu hori. SARTALDEA SORTALDEA ERDIGUNEA IPAR-SARTALDEA SORTALDEA HEGO- SARTALDEA SARTALDEA SORTALDEA ERDIGUNEA SARTALDEA SORTALDEA azpieuskalkiak eta hizkerak Elgoibar Mendaro Mutriku IRUÑEA GASTEIZ MAULE BAIONA Hondarribia Eskiula Lekeitio Ondarroa Durango Markina Eibar Oñati Arrasate Bergara Oleta Otxandio Ubide Legutio Igorre Zornotza Gernika Bermeo Mungia Derio Galdakao Basauri BILBO Getxo Deba Zugarramurdi Orbaizeta Elizondo Doneztebe Oronoz Bera Goizueta Saldias Lantz Muskitz Etxarri Aranatz Ergoiena Bakaiku Urdiain Altsasu Uharte Arakil Zarautz Getaria Zumaia Aizarnazabal Zestoa Hernani DONOSTIA Oiartzun Irun Lezo Errenteria Leitza Areso Tolosa Errezil Beizama Ikaztegieta Abaltzisketa Betelu Ordizia Zumarraga Urretxu Azkoitia Azpeitia Luzaide DONIBANE GARAZI Bidarrai Ortzaize Irisarri Heleta Lekuine Lohitzüne-Oihergi Etxarri Izturitze Beskoitze Urdazubi Ahetze Arrangoitze Milafranga Basusarri Arbona Bidarte Donibane Lohizune Azkaine Hendaia Ezpeleta Sara Ainhoa Senpere Uztaritze Hazparne Baigorri Urepele Lasa Anhauze Irulegi Domintxaine- Berroeta Donapaleu Arüe-Ithorrotze-Olhaibi Altzürükü Atharratze Santa Grazi Otsagabia Barkoxe Izaba Lekunberri Montori Ozaraine-Erribareita Jeztaze Arano Petilla Aragoi Lanestosa Balmaseda Barakaldo Karrantza Portugalete Sestao Santurtzi Zalla Trapagaran Ortuella Laudio Amurrio Artziniega Urduña Agurain Dulantzi Kanpezu Murgia Bastida Guardia Lapuebla de Labarca Eltziego Araia Oion Bernedo Viana Mendabia Lodosa San Adrián Tutera Corella Cortes Cascante Fitero Tafalla Gares Lizarra Irurtzun Zubiri Agoitz Orotz-Betelu Zangoza Biarritz Angelu Ahurti Gixune Bastida Akamarre Bidaxune Erango Burgue-Erreiti Bokale Ziburu Getaria Urruña Biriatu Kanbo Itsasu Lekorne Makea Luhuso Zuraide Arrosa Aldude Banka Larresoro Haltsu Jatsu Garrüze Bithiriña Oragarre Arrueta Martxueta Ilharre Lüküze Uhartehiri Aiziritze Bardoze Iholdi Donaixti-Ibarre Izura Mehaine Aiherra Larzabale Landibarre Suhuskune Azkarate Ezterenzubi Eiheralarre Lekunberri Arnegi Pagola Urdiñarbe Gotaine Garindaine Muskildi Sohüta Mitikile Ospitalepea Sarrikotapea Bildoze Larraine Lakarri Ligi Altzai Aloze Ezpeize Sopela Plentzia Lemoa Bakio Gorliz Leioa Erandio Zeanuri Ugao Zaratamo Arrigorriaga Larrabetzu Lezama Zamudio Gamiz-Fika Fruiz Arrieta Meñaka Larrauri Gatika Sondika Etxebarri Urduliz Ea Mundaka Ereño Nabarniz Mendata Muxika Errigoiti Morga Ispaster Gizaburuaga Aulesti Munitibar Ermua Iurreta Elorrio Berriz Abadiño Antzuola Aretxabaleta Leintz Gatzaga Eskoriatza Soraluze Legazpi Segura Lazkao Idiazabal Zegama Ataun Beasain Legorreta Zaldibia Gaintza Orio Aia Asteasu Alkiza Larraul Bidania-Goiatz Orendain Albiztur Amezketa Baliarrain Villabona Andoain Lasarte-Oria Berastegi Alegia Ezkurra Beruete Jauntsarats Oskotz Etxaleku Eratsun Arbizu Lakuntza Arruazu Lesaka Etxalar Igantzi Arantza Sunbilla Ituren Zubieta Irurita Arizkun Erratzu Amaiur Almandoz Garralda Aribe Olague Arraitz Iraizotz Larraintzar Lizaso Eritze Ziaurritz Ostitz Beuntza Eltzaburu Erro Lintzoain Mezkiritz Eugi Leranotz Usetxi Iragi Zilbeti Jaurrieta Ezkaroze Espartza Itzaltzu Uztarroze Urzainki Erronkari Garde Bidankoze Burgi Turtzioz Zeberio Orozko Arakaldo Arrankudiaga Pasaia Abaurregaina Urketa Lehuntze Sarrikota Arboti Armendaritze Donazaharre Areatza Usurbil Urnieta Astigarraga Mendibe Izpura Uskartze Noain Erriberri Cintruénigo Ribaforada Murchante Milagro Azkoien Sartaguda Los Arcos Galbarra Eulate Larraona Garinoain Iturgoien Dima Loiu Berango Zaldibar Mallabia Muskiz Gueñes Zierbena Boveda Izarra Uribarri Gaubea Espejo Gesaltza Añana Pobes Langraitz Oka Argantzun Larrazubi Luiaondo Okondo Okondogoiena Lezama Baranbio Olano Eribe Gopegi Luku Ozeta Hermua Larrea Ziordia Arteta Senosiain Goñi Muzki Artazu Zirauki Mañeru Obanos Oloritz Orisoain Iratxeta Mendibil Gerendiain Ezperun Iarnotz Elo Altzorritz Izko Abintzao Zilegieta Turrillas Indurain Artaxo Lareki Ongotz Galoze Arrakasgoiti Nabaskoze Adoain Muru Artederreta Irunberri Mugerre Samatze Munarriz Genbe Estenotz Girgillao Artariain Bariain Añorbe Alkotz Irañeta Puiu Mendigorria Artaxoa Leotz Beintza-Labaien Euskararen gaur egungo bost euskalkiak erakusten dira mapa honetan: mendebalekoa (Bizkaian, Arabako iparraldean eta Gipuzkoako mendebalean mintzatua), erdialdekoa (Gipuzkoan eta Nafarroako mendebalean mintzatua), nafarra (Nafarroa gehienean mintzatua), nafar-lapurtarra (Lapurdin, Nafarroa Beherean, Zuberoako ipar-mendebalean eta Nafarroako Luzaiden mintzatua) eta zuberotarra (Zuberoan eta Bearnoko alderdi batean mintzatua). Azken hamarkadotan galdu da ekialdeko nafarra, Zaraitzu eta Erronkari ibarretan mintzo zena. Kolore tonalitate desberdinekin, berriz, euskalki horietan diren hamaika azpieuskalkiak agertzen dira: bi dira Euskararen eremuaren muga 1850-1870 epean (L-L. Bonaparte) ZUBEROTARRA MENDEBALEKOA Sartaldeko azpieuskalkia ERDIALDEKOA NAFARRA NAFAR-LAPURTARRA Mendebaleko eta erdialdeko euskalkien tarteko hizkerak Sartalde eta sortaldeko azpieuskalkien tarteko hizkerak Hizkeren tartekoak Sortaldeko azpieuskalkia Sartaldeko azpieuskalkia Sortaldeko azpieuskalkia (erdialdekoaren eta nafarraren tarteko eremua) Hizkeren arteko muga Sartalde eta erdiguneko azpieuskalkien tarteko hizkerak Hegoalde eta Iparraldeko hizkeren tartekoak Erdiguneko azpieuskalkia Ipar-sartaldeko azpieuskalkia Burunda (mendebalekoaren, erdialdekoaren eta nafarraren tarteko hizkera) Hego-sartaldeko azpieuskalkia Erdiguneko azpieuskalkia Sortaldeko azpieuskalkia Baztan (nafarraren eta nafar-lapurtarraren tarteko hizkera) Aezkoa (nafarraren eta nafar-lapurtarraren tarteko hizkera) Sartaldeko azpieuskalkia Sartalde eta sortaldeko azpieuskalkien tarteko hizkera Sortaldeko azpieuskalkia Kostatarra (erdialdekoaren eta nafar-lapurtarraren tarteko hizkera) Amikuze (nafar-lapurtarraren eta zuberotarraren tarteko hizkera) mendebalekoan, hiru erdialdekoan, bi nafar-lapurtarrean eta lau nafarrean. Oso homogeneoa da zuberotarra. Lerroen bidez, azkenik, tarteko hizkerak erakusten dira, hau da, euskalki biren edo gehiagoren ezaugarriak aldi berean dituztenak. Nafarroako Burunda ibarretakoa da denetan bereziena: hiru euskalkiren arteko lotura egiten du. Euskara nortasun haundiko hizkuntza da, ez baita ez latindarra ez indoeuroparra, inguruko guztiak bezala. Harritzekoa da bizirik iraun izana, hizkuntza txikia delako, eta oso handiak, berriz, haren ondoko frantsesa eta gaztelania. XVIII. mendeaz gero, gainera, bi horiexek ezarri dira Frantzia eta Espainiako estatu-hizkuntza, eta guztiz baztertu dira gainerakoak: Hegoalde eta Iparraldeko hizkeren arteko muga
Transcript of uskalkiak azpieuskalkiak eta hizkerakeuskalkiak.eus/img/mapa_orokorra.pdf · zen 1936-39 bitarteko...
0
ESKALA
2 4 6 8 16 km10 12 14
Z A R A I T ZU
ER
RO
NK
AR
I
A M I K U Z E
B A S A B U R U ADE
BA
I
BA
RR
A
DU R A N G A L D E AA
RR
A
TI
A
NE
RB
I
OI
I BA
R R A
T X O R I E R R I
M
UN
G I A L D E A
UR
IB
E K O S T A
BU
S T U R I A L D E A
L E A - A R T I BA
I
A
RA
MA
I O
BA
ZT
AN
AE Z K O A
B U R UN
DA
B O R T Z I R I A K
MA
L E R R E K A
B E R T I Z A R AN
A
UL
TZ A M A
A T E T Z
OD I E T A
A N U E
E
ST
ER
IB
AR
E R R O I B A R
S A K A N A
TO
LO
SA
LD
EA
AR
A
I TZ
G O I E R R I
U
RO
LA
LD
EA
B E T E R R I
A T U R R I A L D E A
PE T T A R R
A
AR
BA
IL A
BA
S A B Ü R Ü A
IM
O T Z
L A R R A UN
BA
RD
E
A
T R EB
IÑ
U
L
AN
A
A M E S K O A
Z I GO
IT
IA
BA
R R U N D I A
O L L O I B AR
G O Ñ E R R I
G E S A L AT Z
MA
ÑER
UIB
AR
O R B A
ELORTZIBAR
UN
TZITIBAR
IBARGOITI
ITZAGAONDOA
LONGIDA
URRAULGOITI
T X U L A PA I N
OL
AI
BA
RO L TZ
A
ARANG
UREN
E G U E S I B A R
L I Z O A I N
ARRATZU-UBARRUNDIA
N A F AR
-L
AP
U
RT
AR
RA
NA
FA
RR
A
M E N D E B A L E K O A
KO
ST
AT
AR
RA
ER
DI
AL D
E K O A
ZU
BE
R O T A R R A
E K I AL D E KO N A F A R R A
E K I AL D E KO N A F A R R A
© KOLDO ZUAZO
© EUSKAL EDITOREA E. M.
© ELKARLANEAN, S.L.
GRAFIKOAK
Koldo Zuazo, Joxean Apeztegia, Udane Ansa
Koldo Zuazok idatzi eta Elkar-ek argitaraturiko
“Euskalkiak” liburuaren osagarria.
uskalkiak
katalana, bretoia, alemana, okzitaniera... Euskarari dagokionez, bereziki gogorra izan zen 1936-39 bitarteko Espainiako Gerra Zibila eta, haren ondoren, 1975 arte iraun zuen Francoren diktadura militarra: erabat desagertzeko zorian egon zen. Hobera egin du azken hamarkadotan, nahiz eta Nafarroan eta Frantziako estatuko hiru herrialdeetan (Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa) oraindik ere oso egoera larrian dagoen. Euskarak izan duen atzerakadaren lekuko, Louis-Lucien Bonaparteren mapan (1850-1870) euskarak zeuzkan mugak ere erakusten dira, eta agerian gelditzen da Araban eta Nafarroan izan den atzerakada. Puntu bidez adierazten da eremu hori.
SARTALDEASORTALDEA
ERDIGUNEA
IPAR-SARTALDEA
SORTALDEA
HEGO-SARTALDEA
SARTALDEA
SORTALDEA
ERDIGUNEA
SARTALDEA
SORTALDEA
azpieuskalkiaketa hizkerak
Elgoibar
Mendaro
Mutriku
IRUÑEAGASTEIZ
MAULE
BAIONA
Hondarribia
Eskiula
Lekeitio
Ondarroa
Durango
Markina
Eibar
Oñati
Arrasate
Bergara
Oleta
Otxandio
Ubide
Legutio
Igorre
Zornotza
Gernika
Bermeo
Mungia
Derio
GaldakaoBasauri
BILBO
Getxo
Deba Zugarramurdi
Orbaizeta
Elizondo
Doneztebe
Oronoz
Bera
Goizueta
Saldias
Lantz
Muskitz
Etxarri Aranatz
Ergoiena
Bakaiku
Urdiain
Altsasu
Uharte Arakil
Zarautz
GetariaZumaia
Aizarnazabal
Zestoa
Hernani
DONOSTIAOiartzun
IrunLezo
Errenteria
Leitza
Areso
Tolosa
Errezil
Beizama
Ikaztegieta
Abaltzisketa Betelu
Ordizia
Zumarraga
Urretxu
Azkoitia
Azpeitia
Luzaide
DONIBANE GARAZI
Bidarrai
Ortzaize
Irisarri
Heleta
Lekuine
Lohitzüne-Oihergi
Etxarri
Izturitze
Beskoitze
Urdazubi
Ahetze
ArrangoitzeMilafranga
Basusarri
ArbonaBidarte
Donibane Lohizune
Azkaine
Hendaia
Ezpeleta
Sara
Ainhoa
Senpere
UztaritzeHazparne
Baigorri
Urepele
Lasa
Anhauze
Irulegi
Domintxaine-Berroeta
DonapaleuArüe-Ithorrotze-Olhaibi
Altzürükü
Atharratze
Santa Grazi
Otsagabia
Barkoxe
Izaba
Lekunberri
Montori
Ozaraine-Erribareita
Jeztaze
Arano
Petilla Aragoi
Lanestosa Balmaseda
Barakaldo
Karrantza
PortugaleteSestao
Santurtzi
Zalla
Trapagaran
Ortuella
Laudio
Amurrio
Artziniega
Urduña
AgurainDulantzi
Kanpezu
Murgia
Bastida
Guardia
Lapuebla de Labarca
Eltziego
Araia
Oion
Bernedo
Viana
Mendabia
Lodosa
San Adrián
Tutera
Corella
Cortes
Cascante
Fitero
Tafalla
GaresLizarra
Irurtzun
Zubiri
Agoitz
Orotz-Betelu
Zangoza
BiarritzAngelu
Ahurti
Gixune
Bastida
Akamarre
Bidaxune
Erango
Burgue-Erreiti
Bokale
Ziburu
Getaria
UrruñaBiriatu
Kanbo
Itsasu
LekorneMakea
Luhuso
Zuraide
Arrosa
Aldude
Banka
LarresoroHaltsu
Jatsu
Garrüze
Bithiriña
OragarreArrueta
MartxuetaIlharre
Lüküze
Uhartehiri
Aiziritze
Bardoze
Iholdi
Donaixti-Ibarre
Izura
Mehaine
Aiherra
Larzabale
Landibarre
Suhuskune
Azkarate
Ezterenzubi
EiheralarreLekunberri
Arnegi
Pagola
Urdiñarbe
Gotaine
GarindaineMuskildi
Sohüta
Mitikile
Ospitalepea
Sarrikotapea
Bildoze
Larraine
Lakarri
Ligi
Altzai
Aloze
Ezpeize
Sopela
Plentzia
Lemoa
Bakio
Gorliz
Leioa
Erandio
Zeanuri
Ugao
Zaratamo
Arrigorriaga
LarrabetzuLezamaZamudio
Gamiz-Fika
Fruiz
Arrieta
Meñaka
Larrauri
Gatika
Sondika
Etxebarri
Urduliz
EaMundaka
Ereño
Nabarniz
MendataMuxika
ErrigoitiMorga
Ispaster
Gizaburuaga
Aulesti
Munitibar
ErmuaIurreta
Elorrio
Berriz
Abadiño
Antzuola
Aretxabaleta
Leintz Gatzaga
Eskoriatza
Soraluze
Legazpi
Segura
LazkaoIdiazabal
Zegama
Ataun
Beasain
Legorreta
Zaldibia
Gaintza
Orio
Aia
Asteasu
Alkiza
Larraul
Bidania-Goiatz
Orendain
Albiztur
Amezketa
Baliarrain
Villabona
Andoain
Lasarte-Oria
Berastegi
Alegia Ezkurra
Beruete
Jauntsarats
Oskotz
Etxaleku
Eratsun
ArbizuLakuntza
Arruazu
LesakaEtxalarIgantzi
Arantza
Sunbilla
Ituren
ZubietaIrurita
Arizkun
ErratzuAmaiur
Almandoz
Garralda
Aribe
Olague
Arraitz
IraizotzLarraintzar
Lizaso
EritzeZiaurritz
Ostitz
Beuntza
Eltzaburu
Erro
Lintzoain Mezkiritz
Eugi
Leranotz
Usetxi
Iragi
Zilbeti
Jaurrieta
Ezkaroze
Espartza
Itzaltzu
Uztarroze
Urzainki
Erronkari
GardeBidankoze
Burgi
Turtzioz
Zeberio
Orozko
Arakaldo
Arrankudiaga
Pasaia
Abaurregaina
UrketaLehuntze
Sarrikota
Arboti
Armendaritze
Donazaharre
Areatza
Usurbil
Urnieta
Astigarraga
Mendibe
Izpura
UskartzeNoain
Erriberri
Cintruénigo
Ribaforada
Murchante
Milagro
Azkoien
Sartaguda
Los Arcos
Galbarra
EulateLarraona
Garinoain
Iturgoien
Dima
Loiu
Berango
Zaldibar
Mallabia
Muskiz
Gueñes
Zierbena
Boveda
Izarra
Uribarri Gaubea
EspejoGesaltza Añana
Pobes
Langraitz Oka
Argantzun
Larrazubi
Luiaondo
Okondo
Okondogoiena
Lezama
Baranbio
OlanoEribe
Gopegi
Luku
Ozeta
Hermua
Larrea
Ziordia Arteta
Senosiain
Goñi
Muzki
Artazu
Zirauki
Mañeru
Obanos
Oloritz
Orisoain
IratxetaMendibil
Gerendiain
EzperunIarnotz
EloAltzorritz
IzkoAbintzao
Zilegieta
Turrillas
Indurain
Artaxo
Lareki
Ongotz Galoze
Arrakasgoiti
Nabaskoze
Adoain
Muru ArtederretaIrunberri
Mugerre
Samatze
Munarriz
Genbe
Estenotz
Girgillao
Artariain
BariainAñorbe
Alkotz
Irañeta
Puiu
Mendigorria
Artaxoa
Leotz
Beintza-Labaien
Euskararen gaur egungo bost euskalkiak erakusten dira mapa honetan: mendebalekoa (Bizkaian, Arabako iparraldean eta Gipuzkoako mendebalean mintzatua), erdialdekoa (Gipuzkoan eta Nafarroako mendebalean mintzatua), nafarra (Nafarroa gehienean mintzatua), nafar-lapurtarra (Lapurdin, Nafarroa Beherean, Zuberoako ipar-mendebalean eta Nafarroako Luzaiden mintzatua) eta zuberotarra (Zuberoan eta Bearnoko alderdi batean mintzatua). Azken hamarkadotan galdu da ekialdeko nafarra, Zaraitzu eta Erronkari ibarretan mintzo zena.Kolore tonalitate desberdinekin, berriz, euskalki horietan diren hamaika azpieuskalkiak agertzen dira: bi dira
Euskararen eremuaren muga1850-1870 epean (L-L. Bonaparte)
ZUBEROTARRA
MENDEBALEKOASartaldeko azpieuskalkia
ERDIALDEKOA
NAFARRA NAFAR-LAPURTARRA
Mendebaleko eta erdialdekoeuskalkien tarteko hizkerak
Sartalde eta sortaldekoazpieuskalkien tarteko hizkerak
Hizkeren tartekoak
Sortaldeko azpieuskalkia
Sartaldeko azpieuskalkia
Sortaldeko azpieuskalkia(erdialdekoaren eta nafarrarentarteko eremua)
Hizkeren arteko muga
Sartalde eta erdigunekoazpieuskalkien tarteko hizkerak
Hegoalde eta Iparraldekohizkeren tartekoak
Erdiguneko azpieuskalkia
Ipar-sartaldeko azpieuskalkia
Burunda (mendebalekoaren,erdialdekoaren eta nafarrarentarteko hizkera)
Hego-sartaldeko azpieuskalkia
Erdiguneko azpieuskalkia
Sortaldeko azpieuskalkia
Baztan (nafarraren etanafar-lapurtarraren tarteko hizkera)
Aezkoa (nafarraren eta nafar-lapurtarraren tarteko hizkera)
Sartaldeko azpieuskalkia
Sartalde eta sortaldeko azpieuskalkientarteko hizkera
Sortaldeko azpieuskalkia
Kostatarra (erdialdekoaren etanafar-lapurtarraren tarteko hizkera)
Amikuze (nafar-lapurtarraren etazuberotarraren tarteko hizkera)
mendebalekoan, hiru erdialdekoan, bi nafar-lapurtarrean eta lau nafarrean. Oso homogeneoa da zuberotarra. Lerroen bidez, azkenik, tarteko hizkerak erakusten dira, hau da, euskalki biren edo gehiagoren ezaugarriak aldi berean dituztenak. Nafarroako Burunda ibarretakoa da denetan bereziena: hiru euskalkiren arteko lotura egiten du.Euskara nortasun haundiko hizkuntza da, ez baita ez latindarra ez indoeuroparra, inguruko guztiak bezala. Harritzekoa da bizirik iraun izana, hizkuntza txikia delako, eta oso handiak, berriz, haren ondoko frantsesa eta gaztelania. XVIII. mendeaz gero, gainera, bi horiexek ezarri dira Frantzia eta Espainiako estatu-hizkuntza, eta guztiz baztertu dira gainerakoak:
Hegoalde eta Iparraldekohizkeren arteko muga
