ARAZOAK

MARTIAREN 8'A: EMAKUMEAREN

EGUNA

ASI ERA

Joan dan Martiaren 8'an, ia mundu guztian zabaldu dan"Emakumearen Eguna" ospatu dogu. Andi-andika kontauta,jazoera ikaragarri onek benetan gogoratua izatea merezi dau:

Iparrameriketan, ola bateko andrak, euren-eurenak izanbear eben eskubideak lortzeko egin ebezan alegiñakaitik,laniztea egin ebenean, oleari sua emonda bertan erreta, biziagaldu eben.

Guzurra dirudian arren, mundu zabalean gizadia danetik,emakumea makal ikusi dau gizonak. Bera gorputzez indar-tsuago dan ezkero, aulagoa, bere probetxurako tresna lezmenperatzea izan da bere elburua; goragoko zerbaitegaitikbegiratzen ez ba'deutso beintzat.

ERRIETAN

Judea'n, Jaungoikoaren ERRI AUKERATUan be, orainguk aitu ezin doguzanak jazoten ziran Biblian irakurtendoguzanez. "Gizonen gogorkeriagaitik diñotse Jesusek,andren menpean eukitea onartzen ebala Moises'en Legeak.

Eta zer esanik ez, jentillen artean jazan bear izan dabeza-nak, baita orain be Irugarren Lurraldeetan, eta gure gizarteanikusten doguzan basatikeriak. Emakumea gizonen jostaillueginik ainbat eeatan. Zein nekeza. gizaldietan zear, noizbein-ka agertzen iakun "matriarkadua"!,,. Euskalerrian olangozerbait egon dala diñoskuen arren... Geienetan etxean isilliketa senarraen uts egiteak parkatzen eta estaltzen ekitea izanda bere zoria.

EZIKETA

Mutikoak aintziñatik eskolara joaten ziran, neskatoakostera, etxean zeregiñik ez ba egoan ba ozta-ozta; baiña bes-tetan etxeko utsak beteten ekin bear eben. Etxean diru apurbat euki ezkero, mutillak ikasiko eban: baiña neskeari etxe-rako probetxua atarako jakon. Naiz ta ikastaroak egitekoneskatillea bizkorragoa izan; olakoxea izan da gure gizartea.

Nire lagun batek diño: –Nire aitak, irakurten ikustean,astia galtzen nengoala uste izaten eban.

Gure amamak illoba bateri esana: –"Batxillerrarik" ezdogu bear etxean!–.

Farmazia ikasteko. ille bitan etxetik aldendu bearrak,galerazo eustan ikastaro orrek egitea iñostan beste batek.

LANBIDEAK

Egia da, neskatillea gizarteko txarkerietatik zaindu eginbear zala... Gaur etxeetan, apurka-apurka edo golpean,

bapatera, pentsakera barrietan sartu gara. Mutilla ala neskeaizan, bardin ikasten dabe eta sarritan onek probetxu aundia-goaz.

Legeak be, pixkanaka ba-doaz giza-eskubideak batzuen-tzat naiz besteentzat bardiñak dirala onartzen. Baiña oindi-ño, zenbat gura "matxista" gure artean, eta baita emakumeenartean be! Aitu eziña, bi milla garren urte-mugan, ainbesteeragozpen ipintea gizon edo andreari, lan bat edo besteaizan, zeregin orretarako gai ba– da beintzat. Ointsurarte,mutillei etxean amak ez dautse ezer erakutsi: dana egindaemon jakee. Gaur, ondo eroaten diran bikoteak bien arteanegiten ditue etxeko lanak:– "Neuk irakatsi dautsat-diñoemazteak– ez bere amak!"

IZAKEREA

Len, askoren eritxiz, gizona "gizonagoa" zan lan gogo-rrak egitean, "astokillagoa" zanean; baiña samm-tasunikezin eban agertu iñoren aurrean, ori emakumeari bakarrikjagokon. Eta alderantziz emakumeak, "etxea apaindu,umeak asi ta ezi, ikastetxean irakasleakaz seme-alabengoraberak jakiteko itz egin... Berba baten, zeregin fiñak,ostantzean bere emetasuna galdu zeikean... Eta gizonarenbirtuteak, onoimenak. kemena, indarra etziran emakumearijagokozanak.

Bai emakumea ta bai gizona, bata besteagaz euren onoi-men, birtuteak alkartuta euren izatea osotuagoa izango da,elduagoa; gaurko jakitunak diñoskuenez, doaiak alkarbana-tuz.

Goazen ba aurrera! Aldien ezaugarria da, emakumea bereduintasunaren balioaz konturatzen asia dagoala; eta munduabe bai! Orain urteak dirala, iñork ez eban pentsau be egingo,edozein karrera ikasteko gauza zanik: epaitegietan parte ar-tzen dauala; aldun, diputadu, alkate izateko balio dauala.

ELEIZAN

Ausartuko ete gara eleizan bertan be baztartutako emaku-mea, gizonaren parean ipintea ez dala eziñezkoa kontura-tzen? Eta urte gitxi barru Eleizak berak be, abade izateko gaiez ete dau ikusiko?...

Jainkoak mundura, Jesukristo Salbatzaillea bialdu ebane-an, moldeak ausi zituan, gizonen ikuspegiak: Maria aukeratueban Salbatzailea mundura ekarteko. Orduantxe bai, gureJainkoa °feminista " agertu jakula, emakumearen duintasunata nortasuna gaillurera eroanda.

YONE'K

ZER

25 URTEAN EKIN DOGU

EGUN OSPAGARRIAK

Izatez urte guztiak ospagarriak izan arren, gizartekooitureari jarraituz, urte batzuk ospagarriago lez artzendoguz eta onein artean dira ogei ta bostgarren etaberrogei ta amargarren urteak.

Eta olako ospakizunak egitea ondo jatorku, eginda-ko lana ikusita poza artzeko eta egiteko daukag unaaztertuta, gure barrua adoretzeko.

Aurten dira 25 urte EUSKERAZALEAK ALKAR-TEA sortu zala eta ospakizun onek bear dau olakoegun gogoangarri bat.

Ospakizun ori egiteko asmotan diardugu ba, EUS-KERAZALEAK.

MEZEA

Egun orretarako egitaraua ezarterakoan, lenengoburura datorkun galdera auxe da: Ondo izango da egunonetan mezea egitea?

Batzordean arazo au aztertu dogu eta erabagia baie-tza izan da.

Ondo dakigu Mezea, daukan sakontasuna daukala-ko. ez dala erabilli bear araudiak beteteko bear dangauza lez edo apaingarri lez. Egia da baita, Mezea ezdala erri-giroko talde baten gauzea, fede-girokoabaiño, edo beste era batera esateko, Mezea ez dala eka-rri bear EUSKERAZALEAK TALDEAREN batzarre-ra, EUSKERAZALEAK ALKARTEA dala mezarajoan leitekena. Beste era batera esateko, JaungoikoarenErriak Eukaristia ospatzen dauanean, an dago lekuabakoitxarentzat eta taldeentzat. Mezea FededunenAlkartearen gauzea da, fedea ospatzeko batzarra. Ezlitzake txarra izango, esaterako, beti alkartzen dan kris-tiñau alkarteak daukon meza baten ospakizun ori fede-giroan egitea, BIZKAI'KO ELEIZEARENBARRUAN.

Meza orretan, jakiña, lenengo egin bear gendukengauzea litzake, Jaungoikoari eskerrak emotea, 25 urte-an Alkarte onek errien Sortzaillc dan Jaungoikoarenlaguntza izan daualako eta orrelan egin dauzan lanakegin al izan dauzalako. Eta bigarren gauzea, berelaguntza eskatzea litzake, erri-maitasunean eta laneanjarraitu dagigun. lrugairen elburu lez artu geinke, baz-

kide izan diran ildakoak gogoratzea. Berez Mezeageiago da bizien gauzea illena baiño.

JAKINTZAZKO EKIÑALDIA

Aurreko egunetan Bizkaierearen Astea ospatu gein-ke. Aste au aspaldion urtero egiten izan da, baiña azke-nengo urtean ezin egin izan genduan. Orregaitik aurtenogei ta bost urteak ospatzea izan leiteke aukera egokiaastea egiteko.

Aste orretan olako gai batzuk artuko gendukez:Gure alkartean izan diran gizon langilleak (Abeletxe,Xabier Peña, Montiano, Landajuela, Urkijo, ta abar).Euskerea Bilbao'n zelan doan eta arlo orretan zer egindan. Alkarteak egin dauzan argitalpeneak aztertu.Urteetan egin dan Irakaskintza-lana gogoratu. Besteekintza batzuk, esaterako Durango'ko Azokara aurkez-tea, Euskerazaintza Sortzen laguntzea, gure gizarte-etxea erostea ta egokitzea, urteroko Batzar Nagusia,Batzordearen 15 'eroko batzarra, Ipuin-Sariketa. ZERaldizkaria, Egutegia, arpidedunak eta bazkideak, eko-nomia...

ERRI-GIROKO BAZKARIA

Aste orretako larunbatean (bagillaren 20 'an)Euskerazaleak Alkartearen inguruko guztiai bazkaltze-ra dei egingo geunskie, egunari dagokion poztasunaagertzeko giro berezia izan daiten.

Bazkari onetara adiskide asko etortea nai geunke etaetorriko dirala uste dogu.

Inguruko jantokiren baten egingo genduke eta eral-keta aundi barik. Bakoitxak ordainduta izango litzakebazkari ori. Orretarako, aurretiaz txartel bat eskuratubearko litzake, zenbat izango garan jakiteko eta ordain-keta egiteko.

Izango al da 25n. urte au euskerearen aldeko gogoageure artean eta erri osoan zabaltzeko.

* * *

1

ERAKUNDEAK

EUSKERAZAINTZA'ren ARAUDIA

1'go araua: EUSKERAZAINTZA, EuskerarenErri-Akademia, ondorengo arauonagindura ibilliko dan Erakunde au,1964'ko Gabonillaren 24'tik indarreandirauan "Elkarte-Legea" deituarenlegezko erabidearen babesera sartuadago.

2'gn. araua: Au dau bere elburu nagusia: Euskera,kondairatik dituan oiñarrizko bereeuskalki nagusietan zaintzea, bizi-eraztea, indartzea ta ikerketaz abe-rastea, Euskera batuagoa lortzea-ren billa erriarekin alkar-lanean.

Eta ortarako:A.– Euskadun bizi dan guztiak, Euskeraz jakite-

ko ta itzegiteko dauan gizabidezko bete-bea-rra, Euskalerri osoaren aurrean argiro azal-tzen jarriko ditu bere ekintzak.

B.– Erki ta eskualde bakoitzean bertakoEuskera jakitea bultzatuko dau, areitakobakoitzean beste eskualdeetako Euskera ereikastera eragiñez, au bai-da biderik egokie-na Euskeraren egiazko bateratzea lortzeko.

D.– Euskerazko irakurketa-idazketak ikastenlagunduko dautso erri euskaldunaren geien-goari, eta aldi berean gure izkuntza ikastekoerraztasunak eskeiñiko dautsez Euskadi'kobiztanle guztiei.

E.– Euskaldun erria da bere izkuntzaren egiaz-ko irakasle ta zaintzaille. Ziurtasun ortazjabeturik, erri orri eskatuko dautso lagun-tza, Euskeraren muiña adierazten dabenesaera zaar eta esaldi egokiak jasotzekolanean.

F.– Itz arrotzak bearrik gabe ta era ez-egokianbarra-barra sartzearen aurka jokatuko dau,eta aldi berean izkuntzaren joskera ta jator-tasuna zainduko ditu indar guztiz.

G.– Euskera irakasteko ikastaldiak antolatzeneta burutzen, eta Euskal-irakasleTituludunak gertutzen, egiñaalak egingo

ditu. Eta azterketak gainditzen dituztenei,dagozkien gaitasun-agiriak eta tituluakemongo dautsez. Gaitasuna lantzeko arloontan, berriz, oiturazko irakasbideetaz gai-ñera, oraingo aurrerapen eta gizartekokomunikabideetaz baliatuko da.

H.– Mailla guztietako irakaskintza-liburuak etaikastetakoak idazten eta argitaratzen lanegingo dauanez, gai bakoitzean ikasiakdiranekin artu-emon estuak izango ditu.

3'gn. araua: Erakundearen legezko egoitza,Donosti'ko Getari kalean izangodau, 21'gn zenbakian, bee-ba-rruan.

4'gn. araua: ESPARRUA: Erakunde onek bereekintzak Araba, Bizkaia, Gipuz-koa ta Naparroa erkietan burutukoditu.

5 'gn. araua: Izendaturiko elburuak ekintzara era-mateko, bear ainbat Talde sortukoditu Euskerazaintza'k, bakoitzakberari dagokion Erantzulea buru taaalik geienak laguntzaille dituala-ri k.

6'gn. araua: Lan-talde bakoitzak bere Erantzule talaguntzailleen artetik aukeratukoditu Lendakaria ta Idazkaria.

7'gn. araua: Lan-talde guztiek astero naiz illeroizango ditue euren billerak, etaaietako arazoak, egitasmoak etaerabagiak Erakundearen Zuzen-dari-Batzordeari aurkeztuko dau-tsoez.

8'gn. araua: Illero izango dau Euskerazaintza'kbere Batzar Orokorra, eta bertarajoateko eskubidea izango dabeLan-taldeetako bazkide guztiek,bai Erantzule ta bai laguntzaille,azkenengo oneik erabagirik gabe-ko itza dabela.

9'gn. araua: Onako auek izango dira Lan-taldeak:

2

ERAKUNDEAK

a.–Euskeraren egoerari dagokion ikas-keta-ikerketarako Taldea.

b.—Mailla guztietarako ikaste-liburuakegiteko Taldea.

d.—Izkuntzaren bateratze-taldea.e.—Euskal-idazleekiko arreman-taldea.f.–Euskal-Irakasleen gertuera-taldea.g.–Euskal-itzultzailleen Taldea.h.—Gizarteko komunikabideekiko tal-

dea.i.–Diru-arazoetako Taldea.

Etorkizunak adieraziko dau, Talde barriak sor-tzeko bear-izanik dan.

10'gn. araua: Ikerketa-taldea osotuko dabenak,izkuntzalariak izango dira (filolo-go ta linguista), eta Euskera bereadar, arlo eta mailla guztietanikertzea izango dabe elburu, erri-izketa argitzekoan agertu daiteke-zan ikerketa-bideak ontzat artukodituela euren lanerako.

11'gn. araua: Euskal-izkuntzalari ta idazle ospe-tsuz, Lan-taldeetako Erantzule talaguntzaillez osotua izango daEUSKERAZAINTZA, eta Eus-keraren aldeko lanean trebeki ekindabenak eta gerokoan ekingodabenak ugari izango dira oorez-koen saillean.

12'gn. araua: Euskera-arloan jakitun diran etaEuskeraren aldeko lanean trebekiekiten dabenen artetik aukeratuakizango dira Lan-taldeetarakoErantzuleak.

13'gn. araua: Euskeraz burutu dituen lan baliotsueimailla ori dagokienak izango diraEUSKERAZAINTZA Erakun-deko laguntzaille.

14'gn. araua: Lan eta egiñaal benetakoak jarrikoditue Euskeraren alde Lan-taldee-tako Erantzule ta laguntzailleek,eta Zuzendari-batzordearen iritzi-ra, norbaitek bere egitekoa burutu-ko ez ba'leu, lan egin nai dauanbeste bat jarri daiteke ordez.

ZUZENDARI-BATZORDEA

15'gn. araua: Araudi onen agindura eratua, artez-tua ta antolatua izango da EUS-KERAZAINTZA, eta bere zuzen-dari-batzordea osotuko dabenak,Lendakaria, Lendakari-ordea,Idazkaria, Idazkari-ordea, Diru-zaiña ta Liburutegi-zaiña izangodira.

l 6'gn. araua: Oneik dira Lendakariaren egitekoak:a.–Zuzendari-batzordearen eta Batzar

Orokorren Buru izatea.b.–Euskerazaintza'ren ordezkotza egitea

edozeiñen eta legezko alkarteenaurrean, bai erri-serbitzukoetan baibesteetan.

d.–Erakundeko bazkide guztiei ikaske-tara ta ikerketara eragitea.

17'gn. araua: Oneik dira Idazkariaren egitekoak:a.–EUSKERAZAINTZA batzarretara

deitzea, eguneko gai-zerrenda ongizeaztuta.

b.–Batzar eta billeretako batzar-agiriaidaztea.

d.–Erakundearen urteroko ekintza talanen bilduma egitea.

e.–Erakundeak agintzen dautsozanekintzak burutzea.

f.–Lan-taldeekin arremanak izatea taareen langintza alkartzea.

18'gn. araua: Oneik dira Diruzaiñaren egitekoak:a.–EUSKERAZAINTZA erakundearen

diru ta ondasunak artzea ta erabil-tzea.

b.–Diruen sarrera-urterak eguneratutaeukitzea.

d.–Sarrera ta urtera guztien laburpenaurtero egitea.

19'gn. araua: Oneik dira Liburutegi-zaiñaren egi-teoak:

a.–Euskera gure izkuntza zelan edo alangai daben liburu ta idazkiak artzea,erostea ta egoki sailkatzea.

b.–EUSKERAZAINTZA erakundekobazkideen liburu ta liburuxkak,idazkiak, ikerketak, e.a. trukatzea,gai bereko beste euskaldunen eta

3

ERAKUNDEAK

atzerritarren idazki ta lanak eskura-tuz.

20'gn. araua: Zuzendari-batzorderako kargudunenautaketa, bazkideen arteko BatzarNagusi Berezian burutuko dabe,autesleen irutatik bi autarkirenagindura. Irntatik bikoa lortu ezik,barriz jokatuko dabe autaketa,orduan geiengo soilla naikoa izan-go dala.

21'gn. araua: Urte bian iraungo dabe kargudunekeuren eginkizunean, eta barriz auta-tu aal izateko ez dago eragozpenik.

22'gn. araua: Artezkaritzarako kargudunen autaketaaurretik, bearrezkoa da autagaienaurkezpena egitea, ain zuzen ereBatzar Nagusi Berezia baiño bostegun leenago.

23'gn. araua: Artezkaritzako kargudunen aldaketaketa barritzeak be Batzar NagusiBerezian burutzekoak dira.

24'gn. araua: Kargudunen aldi laburreko autaketakbe Batzar Nagusi Berezian egite-koak dira kargu-barritze ta aldake-ten era berean.

BATZAR NAGUSIA

25'gn. araua: Bazkideen Batzar nagusiak, Oizkoakedo Arruntak eta Bereziak izangodira.

26'gn. araua: Araudi onen agindura Urtarrillarenlenengo larunbatez egingo dauEUSKERAZAINTZA Erakun-deak bere Batzar Nagusi Arrunta,gai auek guztiak aztertzeko:

1.—Sarrera-urteren laburpena ta diru-egoera.

2.–Urte sartu-berrirako aurre-kontuakzeaztea.

3.—Zuzendari-Batzordearen egitasmoaketa eskeintzak.

4.—Bazkideen asmo ta eskeintzak.5.–Galderak eta erantzunak.

27'gn. araua: Aurreko arauan zeazturikoa bezalaez diran Batzar Nagusi guztiak,

Bereziak izango dira beti.28'gn. araua: Aipaturiko Batzar Nagusi Bereziak,

batzekotan be, Zuzendari-Batzordeak deituta, eta bestelabazkideen euneko amarrek eskatu-ta, batuko dira.

29'gn. araua: Batzar Nagusiak izango dituan egite-ko bereziak:

A.–Erakunde osoak eta batez ere Zuzendari-Batzordeko guztiek euren egitekoa burutudagien, ardurea izatea.

B.–Artezkaritzako guztiengandik barri zeatzakjasotea, Azkenengo Batzar Nagusitik aurre-rakoan euren egitekoa burutzeko egin ditue-nak ikusteko.

D.–Erakundearen diru ta ondasunen ardurazeatza eroatea.

E.–Zuzendari-Batzordea izendatzea, Araudiaridagokiozan aldaketak egitea, ondasunakerabiltzea ta besterenganatzea, Zuzendari-Batzordearen esanera bazkide barriak artzeata bazkideak kanporatzea, eta Erakundeadeuseztea. Gertaera onetarako, eta 1965'ekoLoraillaren 20'ko 1440'gn Aginduak bere10, 3'ko arauan erabakiaren arauera, BatzarNagusi Berezian diran batzarkideen irutatikbiko zatiak, naiz beren eskuz eta naiz beste-ren ordez, onartzea da bearrezkoa.

BAZKIDEEI DAGOZKIENAK

30'gn. araua: Eskubide osoko bazkideak edo eus-kerazain osoak, legezko adiña taberen buruaz baliatzeko aalmenadituenak bakarrik izan daitekez.

31'gn. araua: EUSKERAZAINTZA'n Bazkidebarriak artzea, beste euskerazainbat edo bestek eskatuta izango da,eta Araudi ontakoak betetzeko itzaemanda.

32'gn. araua: Bazkide osoen egitekoetan bat,Erakundeari bere diru-bearretanlaguntzea izango da, Zuzendari-Batzordeak garai bakoitzean era-bakiko dauan neurrian. Bazkideosoen eskubideak, barriz, arauzko

4

ERAKUNDEAK

billera ta Batzar Nagusi guztietanitza ateratzea ta autarkia emoteadira.

33'gn. araua: Bazkide-eskubideak galtzeko erak:a.—Bakoitzak berak naita, Zuzendari-

Batzordeari idatziz adieraten dau-tsonean.

b.–Araudi ontako bete-bearrak utzitadaukazenean, naiz Erakundeari tabere izen onari kalte dagionean.

d.—Iltzen danean.

Bazkideak Euskerazaintza'tik kanporatzea,Batzar Nagusi Bereziaren eskubidea da, 29'gnarauan dagoanez eta ango agindua aurrrez beteta.

Zuzendari-Batzordeak ala eskatu-rik eta batzarkideen irutatik birenautarkiek, naiz beren eskuz etabesteren ordez, ala erabagiten ba'-dau.

37'gn. araua: Diru-kontuen garbitasuna egitean,eta zorrak ordaindu ondoren, zer-bait geldituko ba'litz geigarri,Erruki-etxera eramatekoa da.

EUSKERAZAINTZA'k bere Batzar NagusiBerezian onartu eban Araudi au, Donosti'n1979'ko Loraillaren 26'an.

Eta legez onarturik gelditu zan 1979'koAzillaren 23'an.

ONDAREA

34'gn. araua: EUSKERAZAINTZA onek, sortze-koan, ez dau ezelako ondarerik.Erakunde onek izango dituan ondasu-nak, bere bazkideen urteroko emaitze-tatik, beste edozein adiskideren esku-pekoetatik, erri-agintarien eta bestealkarteen diru-laguntzetatik, etaErakundeak antolatu daikezan ekintzata ospakizun ez-bardiñen emaitzetatikbatuko ditu.

AURREKONTUA

35'gn. araua: Urteko aurrekontuari asiera-uneanjarritako kopurua, eun milla peze-ta dira. Erakundearen bearrekgeiagorik eskatu ezkero, muga origainditu eziñik ez dago, UrterokoBatzar Nagusiak erabaki bai-dagi-ke, 1964'ko Gabonillaren 24'ko191/1964 Legeak ontzat ematendauanez.

DEUSEZTEA

36'gn. araua: Erakunde au deuseztea, BatzarNagusi Bereziak egin dagike

EUSKAL-ABOSTEGIARI BURUZBERBALDIA.

MUNGIA'KO KULTUR-ETXEAREN ARETOANJORRAILLAREN 25'ean, LARUNBATAGOIZEKO 11'tan.

EUSKERAZAINTZA EUSKEREAREN ERRI-AKADEMIA'ra sartzen diranak, sarrerako itzaldiaegin berar dabe, AKADEMIA 'ren arauak eskatzendaben lez.

Arau-bideko itzaldi ori, jorraillaren 20'an egingodau oraintsu akademia'ren lendakari aukeratua izandan OLAZAR ' tar Martin akademilariak.

Izlariak aukeratu dauan gaia, euskerearen aboste-gia edo fonetika-fonologia izan da.

Gai au oso gitxi erabillia izan da eta arlo onetanjakitun diranak be gitxi dira gure artean. Izlariak ale-gin aundi bat egingo dau arazoa argitzen.

Lenengo jakingarri batzuk agertuko dauz, itzaldiaulergarria biurtzeko, eta gero Mungia-inguruko eus-kerearen abotsak eta aldakuntzak adierazoko dauz,lur-irudi edo mapak aurrean dauzala. Eta abotsenaldakuntza obeto adierazteko, Bermeo taOndarroa'ko oguzkera batzuk be azalduko dauz.

Entzule izan nai daben guztiak dauke atea zaba-lik.

EUSKERAZAINTZA'k

5

EUSKEREA

GURE IZKUNTZA

Aspaldi onetan, lumarik atsegin eta irakurga-rrienen baita komunikabideak darabillen ulertezi-ñezko izkuntza, ez dala, ezelanbere, gure ondoren-goen jarraibide, salatu.

Danok dakigunez, ez da ori gauza barria, betikoleloa baiño; Bizkaiko ikastoletetan, bearrez, biz-kaierea kendu eta bada-ezpadako euzkera ori jarriebenetik, lenengo apur-apurka eta gero moltsoka,gudaketa antzeko bat sakabanatu da.

Arazoa ez da auntzaren gabeko eztula; eriotzaradoana, bizkaierea da. Ona emen bizkaitarrok ume-zurtz, galduta, atsipeturik eta nora garoiazan ezdakigula.

Bestalde, Euskal Telebistan darabillena etaeskoletan irakasten dan euskerea, motel eta norta-sun bakoa da (ulerteziña batzutan).

Au egieztatzeko Bizkai-inguru eta Bilbokoormetan jarrita dagozan iragarriak irakurri baiñobesterik ez dago.

Bein eta barriro entzuten izan da:"Euzkaltzaindiak euskara batuari buruz emandituen arauak"... Urteak igaro dira eta bizkaitarrokgeure buruari itaundu bear deutsau zelako arauakgete ziran:

"osotu" = completar", edo, esateko "oaatu"esan bear.

.oaatu" = "curar" esan bear danean "sendatu"...Ba dira beste abar luze bat: "posible", "espero",

"Medio dela", "festa", "dexente", "conprenitu","gerla", "irla"...

Badakigu euskalki guztietan txokokeriak erabil-ten dirala, baiña Bizkaian, bizkaierazkoak txartxatitxi eta iñongoak (edo beste euskalki batekoak,beintzat), artu bear antza. (Ezin esan au zapalkeriaez danik).

Aidean itaun asko geratzen dira oraindiño,baiña gauza bat dago argi eta garbi: Iñoren eritxi-pean bizi gareala, iñoren pentsakera ezbadiñenzain.

Bitartean, gu eskuak loturik gagozala zer jator-kunari begira, ezer egiteko gauza ez gareala, lege-ak gure aurka dagozan ezkero. Bearrezkoa dapentsatzea zeri begira dagozan Bizkaiko aginta-riak gauzak olan jarraitzen izteko.

LARRONDO

GORRIAK ETA ZURIAK

Belgika'n, 1937'an izan ei zan. Bultzi baten,bertako lagun batzuk. Espaiñiako gudatea dala ta,berbetan jo-ta-ke ei joiazan: anaiarteko guda izu-garria, gorriak erlijiñoaren aurka ainbeste basati-keri egiten... Eta eurokin bat eginda, aitu-eziña,kristau eta katolikoak izanda: EUSKALDUNAK!

Bonbaketak, Durango, Gernika tab...Ebakuaziñoak... Ilketak... Guztia pil-pil egoanekoaldiak izan bear eban.

Antxe bultzian, ixil-ixilik, dana entzuten, adi-adi, abade txiki bat ei joian. Baiña alango baten,gizonok euron autua amaitu ebenean, abade txikia,baimena eskaturik berbetan asi ei zan. Eta, asibazan asi, ez ei eban amaitu arik eta "kruzada ain-tzatsua", gorriak, zuriak, Euskal Erria, Euzkadi,zeatz-meatz bakoitza bere lekuan ipiñi arte.

Belgiarrok itz barik geratu ei ziran. Eta arrituta,azkenez galdetu ei eutsoen:

– Baiña, guzti ori, zelan dakizu zuk?...Eta orduan, Don Joxe Migel'ek (axe zan ba,

gure abadetxoa), apalik erantzun:– Ba, euskalduna naizelako ni!...Eta orduan eurok:– Euskalduna zu, zelan?... Euskaldunak,

morrosko, galant, aundi, indartsuak izan oi dira!– Eta barriro Don Joxe Migel'ek apalik:– Ba ni, euron arteko zazpiki bat baizik ez naiz.Ia 102 urtetan, jakituriz betetzen jardun ondo-

ren, Betiko Bizitzara oraintsu joan jaku gure DonJose Migel txiki aundia! Arrezkero beratzaz,guraiña gauza entzun eta irakurri izan ditugu.Baiña urteak dirala nik entzundako au aitatu ezdalakotan, "ZER"era bidaltzea bururatu jat, ira-kurleen jakingarri.

MAITENA'k

* * *

6

JOKABIDEAK

BAKEA EGIN

BAKEAREN ALDE

Bakea! Bake urregorria! Gaur egun, iñoiz bañogeiago, barru-barrutik sortzen jaku bake-orroi sakona.Bake irrintzia mendirik mendi, auzorik auzo eta etxeriketxe dabil, intziri garratz bat bezela.

Bakea ez da guda-eza. Ondo dakigu zer dan guda-otsa eta guda otza. Alde galanta dauke. Baña bata zeinbestea oso izugarriak dira, eta bigarrena lar gogaitga-rria.

Bakeak beti izan ditu etsai amorratuak. Eta au zora-mena! Bakea indarkeriz eta odolkeriz eskuratu nai iza-tea.

Au dala-ta Euskal-errian, batez be Bilbo uriburuan,bakearen alde agerpen ederrak izan ditugu. Ghandijauna, ortarako, eredutzat artu izan dabe.

Baña talde txiki batek Ghandi'ren esakun bat erabillidabe euren indarkeria eta burua garbitzeko. "Obe daindarkeria, koldarkeria eta joputza baño".

Egia esan Ghandi'k beti jokatu eban indarkeriarenaurka, koldarkeri barik, eta joputzaren kateak nun-naiauzirik. Eta, zergaitik ez? Ghandi'ren bizitza osoasekulako indarrik aundiena eta biziena izan zan indar-keriaren kontra.

Guk esan bearko dogu: Kristo 'ren indarra bere mai-tasuna eta zuzentasuna, bere garbitasuna eta leialtasunaagiri izan zan gizon azal-utsen eta zapaltzalleen aurre-an. Baña odol tantarik ixuri barik, berea izan ezik.

BARRUTIKO BAKEA

Ghandi jauna bakearen egille eta gidaririk jatorrenaizan dogu. Eta berba baten batu eta bateratu ebazanbere asmo eta jokabide guztiak: "EZ-INDARKERIA".

Esku artean daukot berari buruz egindako liburumardul bat. Bertatik atera dot idaz-lan onen mamiña.

Ghandi'rentzat bakearen sorburua biotz barruandago. Baña biotz barruko ondasun ori Jainkoa'gandikdatorkigu. Danok gara Jaunaren seme. Sinismen onekindarkeriaren aurka mundu osoa batu bear leuke.

Munduaren indarrik aundiena ez dira izkilluak edoarmak, giza-emakumeen biotzak baño. Ez-indarkeriagiza-semeen esku dago: umeak, gazteak, nausiak etazarrak, Jaunagan sinistu gura ba dabe, Jainko maitetsuaeta maitekorra.

Ez-indarkeria lege bizia bezela artzen ba'da, gizadiosoaren ederra irabaziko dau, eta gizadi osoaren ederraindarrik zoragarriena izango da.

Gizonaren indarra oñazea da, eta ez ezpatea. Sarrigogoratzen dau Kristo'ren esana: "Sartu ezpata ori berezorroan, ezpata darabillen guztiak, ezpataz ilgo dira-ta". Goiz edo berandu etorriko da zigorra.

Barne-muiñeko garbitasuna da biderik egokiena gureizakera gaiztoa eta anketra barriztatu eta aldatzeko.

Mundu ontako ainbat eta ainbat zoritxarrek bañoburuko-miñ geiago emoten dauste gizon basatienburruka gogorrak.

Gizartearen ezbearrak goituten dabezanak, azi etaazi doaz barruko jatortasunean eta, baita be, gizarte-maillan.

Ez-indarkeria gizonak asmatu dabezan iztillu triska-garriak baño indartsuagoa da. Triskantzak eleuke eukibear zer ikusirik gizartearen lege eta jokabideetan.

Naiz eta arrazoirik aundienak euki, giza-ilketa betiizango da gaiztakeri gorria eta zoroa.

Indarkeri bideak ikasteko eskola bear dan lez, alan-txe ikasi eta saiatu bear gara ez-indarkeria gure gogoanonartzeko.

MAIXUAREN MEZUA

"Nik ez daukot mezurik, nire mezua neure bizitzada-ta". Izan be auxe da maixutasunik jakintsuena: gurebizitza, bake eta maitasun-bizitza.

Ez-indarkeriak beti dau berebiziko indarra, indarbaikorra, maitasunaren indarra. Maitasunaren kemenakgorroto guztiak ezereztu bear ditu.

"Iñoz, bearbada, indarkeriaren alde dagozanakinbatuko naz, baña eurei zintzoro eta benaz adieraztekoeuren oker-bidea".

"Nire bizikizuna auxe da: sekulo ez dala ondasuniraunkorrik eskuratu indarkeri bidetik". Azke bizi nazeta prest nago ilda jausteko. Baña sekulo ez dautsotiñori bizitza kenduko". Edozein erailketa, naiz eta arra-zoirik aundienak euki, gizadiaren kontrako gaiztakeri-rik zitalena da" .

Bakea, egunero, egin egin bear da.

URIGUEN'tar ZENON

7

LATERRI-ARTEA

PERSI KOLKOKO GUDARENONDOREN

GOGORKERIAK

Urte bete igaro barri da Persi-Kolkoko Gudea amaituzanetik. Zelan doaz jazokizunak? Obetu al dira?

Zerbaiten bai, baiña sustraia Irak Laterriaren erraietanondo kokaturik daurkigu ta orrela ez da iñola ere errezaarazoa zearo, guztiz zuzentzen. Or dogu koska, SadamJusein ollar ernai bat bezala gaillurrua tente, ta erpakingurumarikoai bein eta barriro sartzen.

Esan dagiela Basora inguruko Txiitak eta laterri mugeta-ko Kurdoak ez ezik baita ere Badag'en bertan eta ingurukoerri ta urietan Irak Laterriaren barne-barnean bizi diranak.

Egunotan be urrut-ikuskiñak agertu dausku beste lau-reun~erritar edo, urten dirala Irak'etik Sadam Jusein'enerasoetatik igesleku lez España aldera batzuk eta LaterriBatuetara ta Kanada'ra besteak.

Alan da be irurogeita amabi dirauskuenez España'tikJordania'ra igorriko ditue barriro, agiririk ezagaitik.

Datozenak ez dabe arpegirik erakutsi gura, al ba dabeilluntasunean eta gerispean jarrai baiño, euren guraso edobeste senidetartekoak Irak'en bertan bizia galdu ezdagien. Ori ei da bizitzea...!

KIZI-INDARREZKO LERKAIAK

Atomik indarra ta Ierkaiak zertu edo amaitzeko gaiberezienak kendu eutsezan Sadam Jusein'eri berak galdu-tako igezko gudean, barriro baiña ekin dautso geien batenezkutuan izan arren, jomuga edo elburu ori lortzeko.

Ez dira izan susmo txarrak soillik, baita atomik ekintzon-en agerpenek ere.

Gudean esku artu eben Laterriak bein eta barriro bial-du dautsez Jusein'i begiralnriak, olan alango etekiñakaz.

Asiera baten ez ebezan onartu, gero laterrien zemaiakbide zirala-ta erdipurdiz eta gogo txarrez bada beSadam'ek ez eutsen eragozpen larregirik ipiñi.

Bush Lendakaria gerturik egoan barriro be lerkai jaur-tiketak erabiltzeko.

Atomik indarrez jarraituz bai da oraindiño bildurraEn-usiako Laterri sakabanatuetatik joan daitezela bertatikaldendu edo iges egindako ijieneru ta bestelango atomikgaietan jakintsu banaka batzuk bai Gadafi'ren Libiara tabaita ere Sadam'en Irak'era.

Orain diñoenez Laterri Alkartuen zera izan lei Txiitaieta Kurdoai izkilluak bialtzea eta, batik bat Sadam'eninguruko ta lagunarteko izan diran buruzagi ospetsu ba-tzuk (Laterri guztiak erdi ezkutuan eta marrokeriz badaere ekintza onartu ta lagundurik) iraultza baten bidezJuseim bera gainditu dagiela.

Sadam'ek, ikusten dogunez, ez eban azken baten jade-tsi atomik lerkairik zertzea, bai ostera Kimi ta bakteriolojiizkillu anker-negargarriak.

Or lekuko Iran'dar, Kurdo ta Txiitak. Guda zelaiakzearo gorpu erre ta zeatuz beteta bein eta geiagotan urru-tikuskiñan, argazkietan eta marrazkietan ikuskatu gendu-zan.

Au bai ankerkeri utsa! Onen aurka doaz ba laterrialkartuen ekiñaldiak.

KALTE BATZUK

Persi itxasoko kutxadura txit izugarrizkoa izan zanitxasoan bertan, ingurumariko bizitza il ebanez (ez an-ai-ñik, ez egazkirik ezin zeitekean bizi) eguratsan etaIrandar ta arabiko ]orretan.

Arabia, edateko ur gabe aspaldi baten egon zan eta,kimika bidez, itxasoko ur zikin eta gazitua garbitu bearrean.

Itxasoko kutxadura au obetu arren, oraindiño luzarora-ko izango ei da.

Irak'arrak an-i-oleoak erre ebezan, guztiz ia miIla izanziran eta, onek bere, kutxadurea eguratsan batez beregeiagotu eban.

Gaur egun, kalteak dolan-etan milloika ta milloika izaneta zenbatu arren suitzungilleak lortu dabe suak itzalitea,ortan amar illabete igaro ondoren.

Suak batik bat Kuwai later ri tnenperatuan izan ziran.

Orain Kuwait azkatuta dago, itzuli edo bertaratu dirabere buruzagi ospetsu ta aberatsak, alan da be ez dira berta-ko arazo gordin-gordiñak gura izan zan bestean zuzendu.

Palestindurrak su ta ke estutu ta aizatu dabez Jusein'enalde egon ziralako; erria txiroago dago, buruzagiak ollar-tu dira ta erria keixu ta arrenkuraz ... Au egungo egunekoKuwait.

LAGUNTZA DAMUGARRIAK

Nork emon eutsen laguntasuna Sadam Jusein'eri?Besteak beste, laterri batzak ere izkilluz eta onulariz gudaaurretik beteta eben Irak osoa, Tran'en aurka izan ebanguda luzean, Jomeini'k euren arteko guda zakarra irabazi-ko eban bildurrez. Ez eban Jomeini'k irabazi ta azkenbaten zearo indartu zan Sadam.

Ba-dauka kondairak nori bota errua! Uste dot iñoiz beez doguzala politikariak ondo ezagutuko. Gaurkoz amai-tzera noa.

Bilbao'n, 1992'gko. otsaillaren 10'ean

ARREGI'tar' JOSU'k

8

ESKARIA

EUSKO LEGE-BILTZARRARI

(Becerro de Bengoa kalea)01005 - GASTEIZ - VITORIA

Agiri au izenpetzen dogun Bizkai'ko naiz besteerrialdeetako euskaltzaleok; Bizkai'ko Euskereakdaukan egoeraz arduratuta, eskabide au eldu erazogura dautsaQu Eusko Legebiltzarrari, bizkaitarroneta euskaldun guztion ondarea dan bizkaierari berebabesa eta itzala emon dagion.

Izan be tamalgarri deritxogu bizkaiereak bizkai-ko bizitza agirian daroan egoerari, iñongo autor-pen barik, Bizkaiko erakundeetatik kanpora, udaleta errietako administrazio geienetan baztartutaeta azkenengoz baiña ez azken lekuan, bere aldekoiñongo politika ofizial barik.

Bizkaiereak beste zenbat arlotan be arrisku aun-dia ba-dau: irakaskuntzan, komunikabideetan etaabar. Baiña erakundeen aldetik jasotzen dauanjokabideak, au da, bizkaiko erritarrek euren izke-rea baliotuta ez baiña bastertuta ikusteak, urrituegiten dau bizkaitarren estimazioa eta erderarennagusitasuna indartzen dau.

Bizkaiera da Bizkaiko euskerea eta bizkaierabarik ez dago euskerarik Bizkaian. Euskal Erriosorako Iandu bear dan euskera batuak bere lekua

izan leike Bizkaian, gaiñerako errialdetan legez,eta orrela autortzen dautsogu izenpetzen dogunok,baiña nai ta ezko deritxogu bizkaiereari leku-unebat gordetzeari.

Jakin dogunez Legebiltzarrak laster emon beardau lege bat Bizkaiko Foru Zibilla barriro arautueta indarrean ipintzeko. Foru zibil orrek Bizkaikoelizateetan (Arabako Laudio eta Aramaioz gain)izango dau indarra, Bizkaiko euskaldunak nagusidiran tokietan. Lege ori bizkaieraz besterik ez danlekuetarako danez eta gure izkereak bear bearrekodauan autorpenagaitik au da gure eskabidea:

Bizkaiko Foru Zibilla bizkaieraz atara dagialaEusko Lege Biltzarrak.

Bilbao 1992'ko otsailla'ren 16'an.

Izen abizenak E.N.A. Izenpea

Aurreko agiri au euskaldun askok izenpetuta bialdu zan Lege-Batzarrera, eta agiri onetan egiten daneskaria oso egokia dala uste dogu: Zergaitik egin bear zan euskera batuz bizkaitarrentzat diran lege zarrakdakarzan liburua? Baiña ori be sartu zan baten-baten buruan.

Dana dala, entzun dogu Lege Zar orreik bizkaieraz argitaratzeko erabagia artu dala. Antza dagoanez,zentzundunen bat izan da or bitarteko.

Bizkaitarrok olako arazoak agertzen diranean, zur eta sendo jokatu bear dogu. Naikoa eta lar izan dagure euskerearen aurka orain artean egin dana eta ez dogu itzi bear geiago ezer egiten bide orretatik.Geure euskerea geuk zaintzen ez ba'dogu, iñok ez dau egingo lan ori.

Zur ba. Bizkaitarrok eta bizkaieraz itz egiten dozuen guztiok eta eutsi gure euskalkiari. Bizkaia'n biz-kaierea galtzen ba'da, beste euskalkirik ez baturik ez da sartuko, erderea izango da sartuko dana, len benaikoa sartuta dago-ta.

IDAZKOLAKOAK

9

ELEIZA

JESUS'ERI TALDEAN JARRAITZENDIOGU

Gizakia, gizon eta emakume, taldean bizi izateko egiñada: famili batean sortzen gera eta erri batean bizi gera. Ezgera perretxikuen antzera bakardadean sortu, banan-bananeta iñorekiko artu-emanik gabe. Eskolara taldean joatengera: futbolean taldean egiten degu; eleizan otoitzak taldeanegiten ditugu.

Jesus'ek badu berak sorturiko talde bat ere. Ikasleakaukeratu zitun eta oiekin Eliza deritzan taldea sortu zuen.Bere jarraitzalle izan nai badegu, talde orretan jarrai bearkodiogu. Apostoluei eman zien talde ori aurrera eramatekoagindua: "Zoazte munduan zear eta nere Berri-ona zabaldubaztar guztietara nere ikasleak egiñez".

Gu Jesus'en jarraitzalle ha'gera asmo ori aurrera eramatenlagundu bearko diogu: baña ori lan gaitza da eta zailla guret-zat bakarka egin nai badegu: taldean egiten badegu, ordea,bere laguntza izango degu.

Jesus'en izenean alkartzen geranean Jesus berbera dagogurekin bat egiñik. Onela dio (Mat. XVIII, 19-20.

"Egia esan, berriz ere: zuetan bik lurrean alkar jartzenba ' dute, edozer eskatzeko, zeruko Aitak emango die. Bi edoiru nere izenean bildurik ba'daude, an nago Ni, aien erdian".

*Taldean jaiotzera gera sinismenerako, taldean bizi degu

gure sinismena eta taldean aurkituko degu geure azken-muga. Talde ori da Kristau-taldea edo Eliza.

Nik zer eskeintzen diot taldeari? Zer ematen diot? Nerelana, nere otoitza, nere laguntza...

Eta taldeak zer ematen dit neri? Jesus berbera arkitzendet, Goimaitasun-Arnasarekin batean, bere otoitza, okerke-rien barkamen eta pakea, bere babesa, bere itzala eta ater-pea... "Egunero zuekin nago munduaren azken egunerarte"esaten digu Jesus'ek. "Jarrai nere ondoren, nere zarra ariñada..."

"Goazen elkarturikpiztu-ta fedea,argitan zabalñikmaitasun-bidea".

Testamentu Zaarreko Biblian onela esaten azaigu: Maiteezazute lagun-urkoa zuen buruak bezala. Baiña, TestamentuBerriako Ebanjelioan, berriz, onela: Maite ezazute alkar nikmaite izan zaituztedan bezala.

Lagun-urkoa geure buruak bezala maitatzea, gauza ede-rra da; Jesus'ek ordea, ori baiño geiago dio: Berak maite izangaituen bezala.

Eta, nola maite izan gaitu Jesus'ek? Ara nola: Munduanjaio zan gure lagun izateko; Azken Aparian ogi biurtu zangure janaria izateko; gurutzean iltzan gure okerkerien zorraordaintzeko; eta zerura igo zan, an egunen batean gure sariaizateko.

Neurria Jesus'ek oso altu ipiñi digu, berak araiño saltoegin du-ta. Bitartean nun bere antzeko izan ez zaigu faltakobizi onetan; bere laguntasuna ere izango degu. Jakin naidezu zenbateraiño maitatzen dezun Jainkoa? Begira zenbate-raiño maite dezun lagun-urkoa.

Lagun-urkoa maite degun bakoitzeko, Jainkoaren aurpe-gia irriparrez ikusten dute gure ingurukoek. Begira nolakoabear duen izan gure maitasunak, San Pablok dionez (1 Kor.13, 4-7):

Maitasuna eramankorra da eta biozbera;maitasunak ez du bekaitzik, ez audiusterik;maitasuna ez da arroa, ez da berekoia eta ez daasarratzen; ez du kaltea gogoan artzen;ez da bidegabekeriakin pozten, egiarekin baizik;dana barkatzen du.danan sinisten du,dana itxaroten dueta dana ongi-naiez eramaten du...''

Orrela maite al dezu lagun-urkoa? Zorionekoa zu alaba'da. Oskar Romero, San Salvador'eko Gotzaiak bere erria-ren alde lan egiteagaitik, tiroz il zuten aldaran Meza ematenari zala...

AGINDU BERRI BAT DUJAUNAK EMAN;ELKAR MAITE DEZAGULABERAK GU BEZALA (BIS).

JAINKO-ERREINUAREN BIDEA

JESUSEN JARRAITZALLEN EZAUGARRIAMAITASUNA DA

Jesus'ek bere bizia besteentzat bizi izan zuan, gure aldeguretzean eman arte. Bere ezaugarria gureganako maitasunaizan zan. Gurea ere ala izan bearko du: Gu Jesus'ek maiteizan gaituen bezala, guk ere orrela lagun-urkoa maitatu.

Ostegun Santuko aparian onela esan zigun: "Maita eza-zute alkar nik maite izan zaituztedan bezala. Orixe izango danere ikasleen ezaugarria".

Jainko-erreinuaren ezaugarria maitasuna dala esandadaukagu: Jainkoa maite izan eta lagun-urkoa ere bai. Jainkoamaitatzen da, bere naia beteaz. Eta, Jainko orrek bere Semeabialdu digu mundura, Jainko-erreinuaren bidea erakusteko.Bide ori, Jesus berbera da.

Bera bizi zan erara gu bizi izatea, orixe da Errenurakobidea. Baña, Erreinu ori miresgarria da oso. Erreinu orretanzein uste dozu izango dala nagusi eta zoriontsu? Beartsuak,negar egiten dutenak, errukitsuak, egizale zintzoak, bakegi-lleak, zuzentasunaren billa dabiltzanak...

10

ELEIZA

Maitasuna dala ezaugarri esan degu. Ona heste ezaugarrihatzuek ere maitasunarekin batera:

Bakea.Egia,Zuzentasuna...

Geure buruko neurriak bestelakoak izan oi dira.Zorionekoak:

Aberatzak,Indartsuak,Errukigabeak,Burrukalariak,Besteak engañatzen ahillak,Bere buruari hesterik hegiratzen ez dutenak...

Baña, bide orretatik zer ondorio datorkigu? Asarreak,('orrotoak, eriotzak. lapurretak, besteak ondamendira bota-tzeak, gezurrak, injustiziak, gerrak eta okerkeriak etenik gabe...

Mundu onetako zoriontasuna hillatzeko, gure gizartekoiragarkiak bide auek eskeintzen diskigute: Dirua, diruaugari, etxehizitza ederrak, bitxiak, automobillak, loteriak,diru-jokuak eta abar oien antzekoak. Eta, badute beurenbalioa; baña, ez haliorik aundiena. Balio geiago dute askata-sunak, egiak, zuzentasunak. maitasunak... eta betirako biziadan Jainkoaren Erreinuak. Jesus'ek dionez, onetxek du balio-rik aundiena.

Nolakoa agertzen da mundu onetako iragarki oiek era-kusten di-uten gizakia? Berekoia da. Bere zoriontasuna bes-terik billatzen ez duen gizakia. Jesus 'en En-einuko maitaleak,nolako bear dute? Besteen zoriona billatzen dutenak. Beinbatean, Txina'ko jakintsu bat infernura joan omen zan etajcudea oso asarre bizi omen zan; jateko maiak zeuzkatenjanari eta edari ederrez ugari ornituak, baña, aiek jatekokollara eta tenedorak kirten oso luzeekin eta jan ezin. Joanzan zerura eta an ere berdin: baña, pozik, janak batak bestea-ri ematen ziolako.

JESUS'eri ASKATASUNEAN JARRAITZENDIOGU

Jainkoak egin ditu izaki guztiak; baña, bere irudikoakQizona eta eniakumea egin ditu bakarrik. Ezaguera emandigu eta erabakitzeko aalmena: oiek ematen digute benetakoaskatasuna.

Ez da gure gogo biurriak betetzeko askatasuna, Jesus'enQogoa eta naia betetzeko, baizik. Orrela, aske izanik, jarraideiogun. Bere ondoren joateko. ez gaitu Jesus'ek indarrezbeartzen. Aske uzten gaitu guk nai doguna erabakitzeko:jarraitu ala ez.

Jesus'ek ondartzan 4.000 gizasenieiri jaten eman zien etaondoren, Kafarnaum zeritzan erriko Sinagogan, auxe Qertatuzan: Jesus'ek agindu zien bere gorputza emango ziela jatekoeta batzuek ez zioten ori sinistu. Eta, ori esan zuelako, aldeegin zioten. Eta Jesus'ek orduan bere ikasleiri onela galdetuzien: Zuek ere alde egin nai al dezute? – Nora? Erantzunzioten. Zuk dauzkatzu betiko bizirako itzak...

Askatasuna gure aukera da. Nik neure gogoz aukeratzendet Jainkoa'ren naia, naiz neuretzat atsegiña ez izan. Jesus'ek

gurutzea bere atsegiñaren aurka aukeratu zuen, ori zalakoAitaren naia. Gurutzea ez zitzaion atsegingarri. oso nekaga-iri, baizik: baiña, orixe zan bere Aitaren naia gure pekatuenordaiñerako.

Jesus'ek maite izan nau: Neregaitik gizon egin zan; nere-tzako gelditu zan Eukaristian: nere alde eman zuen bizia,aurutzean eta nere zai dago zeruan bere zoriontasuna nerieskeintzeko... Neuk ere maite nai dot. Eta, maite delako,orrexegaitik, bete nai det bere naia eta Aitarena.

Gustokoak bakarrik egiten ba'dituzu beti, ez dezu norta-sunik sekulan lortuko. Ez zera sekula bere buruaren jabe dannorki edo persona izango; besteek eragiten dioten txontxon-gilloa bai, orixe izango zera beti.

Nortasunik gabeko txontxongilloa.ESKERRAK EMAN / ZERU LURRETANESKERRAK EMAN / JAINKOARI

JESUS'ek LEGEA BETETZEN DU

Jesus'ek berez ez digu araurik ematen, maitasuna beste-rik: Jainkoa maita neurririk gabe eta lagun-urkoa mugarikgabe. Alaz ere, Jesus'ek onela dio:

"Ez uzte izan Legea eta Profetak baztartzera etorri naize-nik: baztartzera ez baiño betetzera etorri naiz... LegekoAginduak bete eta orrela erakusten duena, ori aundia izangoda Zeruetako Erreinuan...-

Legeko Amar Aginduak betebean-ezkoak dira etaJesus'ek, orretaz gaiñera, maitasuna agintzen digu. AmarAginduak justizia edo zuzentasunaren defensarako dira,-cure eskubideen defensarako: Biziarenak, 5'garrena; geureegiarenak I 8'garrena.

Besteek geure eskubideak zaindu bear dituzte eta geukeurenak-, ala beartzen gaituzte Amar Aginduek. Ori justiziada. Baiña justizia ez da naikoa niundu onetan ondo bizi iza-teko; orren gaiñetik maitasuna bear da. Makina bat egitendanean, zati guztiak justu bear dute, olgurarik gabe; baiña,tarteetan oliorik ipintzen ez ba'diozu, ain justu eta ondoegindako makina ori, erre egingo da. Justiziaren justutasunorrek maitasuna bear du tartean, gizartea erreko ez ba'da.

"Legea bete", euskaldunen antxiñako izkerean, zera esannai du: itxurak egitea, legea kanpotik betetzea eta ez biotze-tik. Farisaitarrek orixe egiten zuten: Legearen xeetasun txi-kiak bete, itxura egiteko, eta lege mardulak baztertu: eltxoakgalbaian pasa eta kameluak irentsi. Legea biotz-barrutik betebear da eta ez iñor begira dagoelako edo onak gerala esandezaten. Itxurakeri oiek gogor salatzen ditu Jesus'ek.

Justiziaren aldeko legea bete, besteen eskubideak gordetaeta gaiñera, ntaitatuz, neure eskubideak eman, orixe da mai-tasuna.

AGINDU BERRI BAT DUEMAN JAUNAK.ELKAR MAITE DEZAGULABERAK GU BEZALA.

11

ELEIZA

LENENGO AGINDUA; JAINKOA MAITATZEA

Jainkoa Aita dala eta Aita orrek asko maite gaituela,Jesus'ek erakatsi zigun; berak asmatu zuen Gure Aita otoitzaguretzat. Eta, Jainkoa ba'da guztion aita, orduan gu alkarrenanai-arreba gera. jainko Aita maitatu bear degu; baña, elkarere bai.

Jainkoa ikusi-eziña da eta gauza ederrak egin zituenguretzat, gauza oien edertasunean bere edertasunaren zatitxobat guri agertzeko. Jainkoak bere benetako irudirik ez daukamundu onetan. Jesus'en irudia besterik. Jesus'ek onela esanzion Felipe apostuluari:

"Ni ikusten nauenak, Aita ere ikusten duGuk otoitzean arkitzen degu Jainkoa, baita Bera eta

lagun-urkoa maitatzean, itxaso zabala eta zeruetako izarrakikustean... Bere irudia guretzat, guraso maitagarri batena da.

***Jesus'ek bere Aitarekin itz egiten zuen eta Gure Aita

asmatu zuen bere ikasleentzat, auek ere bere Aitarekin itzegin zezaten. Emen mundo onetan ez gaude bakarrik, jendeaskoren artean baizik. Ala ba'da, alkarren artean konfiantzaapur bat izan bear degu; Maria eta Jose'renganako urtea etakonfiantza izan zuen Jesus'ek oso osoa; baña, beste guztiengaiñetik, bere Aitarengan zitun urtea eta itxaropena.

***

Jainkoarekin ar-eman bereziak izaten ditugu igande etajai-egunero, Jesus'en bitartez, euskaristia Jainkoari eskein-tzen diogunean. Jesus'ek esaten digu Aitarekin ez ibiltzekoitza aotik jarioka degula. Eta, Aitari onela esateko: GUREAITA ZERUETAN ZARENA, SANTIFIKATUA IZANBEDI ZURE IZENA, ETOR BEDI ZURE ERREINUAEGIN BEDI ZURE NAIA ZERUEAN BEZALA LURRE-AN ERE. EMAIGUZU GAUR EGUN ONTAKO OGIA,BARKATU GURE ZORRAK GUK ERE GURE ZORDU-NEI BARKATZEN DIEGUN BEZALA ETA EZ GU TEN-TALDIAN ERORTZEN UTZI, BAIZIKAN LIBRA GAIT-ZATZU GAITZETIK.

Nola itz egiten diot nik Jainkoari? Etenik gabe itz egi-ñez? Adiskide giroan? Burua beste gauza batzuetan dedala?

Mundu onetan jende asko bizi gera eta alkarrekin otoitzegitea da gauzarik ederrena. Ori egiten degu jai-egunetakoEukaristietan: mundu osoan biltzen dira, gu gure elizanbezala, milloika kristau Aita Jainkoari bere Seme Jesus'enEukaristia ospatzeko. Danok bat gera Jainkoari eskerrakemateko, gure okerkerien barkamena eskatzeko, bear ditugu-nak eskatzeko... Baita laguntza ere, Jainkoa maitatzean,lagun-urkoa ere maita dezagun. Orixe bait da Aginduriknagusiena: Biak, Jainkoa eta lagun-urkoa, maitatzea. Biakbatera.

Jainkoa maitatzeak, bere Izena errespetoz erabiltzerabeartzen gaitu... Orra Legeko Lenengo Agindua, nola irutanbanatzen dan: 1- Jainkoa maite izan, 2- Eukaristia jaietanentzunaz, 3- Bere izena aotan ondo erabilliaz.

Gure Aita guztion aita ona da eta bere seme-alaba egingaitu. Bera da munduaren egillea; baita gurea ere. Bere ant-zeko egin gaitu: aske eta libre. Bere Semea guretzako bialdudu mundu onetara... ESKERRIK ASKO, JAUNA, BIOTZ-BIOTZETIK...

JESUS'en BIGARREN AGINDUA: LAGUNURKOAMAITATZEA

Jainkoa maitatzea eta lagunurkoa maitatzea, biak, batdira. Gure Jainkoa-maitatzearen neurria, lagunurkoa maita-tzea da: Zenbat maite degu lagunurkoa? Ainbat maitatzendegu Jainkoa.

***

Eta, zer da lagunurkoa maitatzea? Gure eskuetan dagoe-na, bere alde egitea. Bere eskubideak errespeta ondoren,nere eskubideetatik berari ematea. Naigabean eta ezbearreandagoenean, berari laguntzea. Orixe da lagunurkoa maitatzea.

***Baña, nor da nere lagunurkoa? Orixe galdetu zioten bein

Jesus'eri. Eta erantzuna emateko, Jesus'ek ipui au asmatuzuen:

"Gizon bat zetorren Jerusalem'dik Jeriko'ra eta lapurreneskuetan erori zan. Lapurrek, zitun guztiak lapurtu, jantziakkendu eta erdi-illik utzi zuten baztar batean.

Jerusalem-elizako apaiza zetorren bidean eta ura ikusirik,beste bide batetik alde egin zuen. Berdin egin zuenJerusalem-elizako lebita-serbitzari batek ere: Ikusi eta aldeegin.

Baña, bidean zetorren samariatar batek, ikusi zuenean,ondora etorri eta zauriak lotu zizkion olio-ardoakin, astoanartu eta ostatura eramen zuen.

Onela esan zion ostalariari: Ona emen bi denari-diru,zaindu zazu eta, berriro etortzen naizenean, falta danaordainduko dizut. Iru oietatik, nor izan zan zaurituaren lagu-nurkoa?

Irugarena, Erantzun zioten.Ba, zuek ere, egin beste orrenbeste".Samariatarrak, judeotarrentzat, bada ez badako jende txa-

rra ziran, baña orretxek egin zion lagun zaurituari.Gure errepideetan ere istripu bat izaten danean, askok

iges egiten dute, gaizki gertatzen direnei lagundu gabe.***

Eta, guk zer egin gure inguruan? Gu baiño okerrako dabi-llenari lagundu. Alkarri lagundu. Etxean eta etxetik kanpo.Ez gaitezala izan, "kanpo-larros eta etxe-mazuzta"...

* * *

12

EUSKEREA

"NORA DOA GURE EUZKERA?"

GU EUSKEREAREN ALDE

Errialde baten altxor aundienetariko bat, bereizkuntza da, zalantza barik. Izkuntzak errialde onerinortasuna emoten dautso eta ori dala-ta, zenbat etaaberatsagoa izan ele ori, askoz sendoago izango daerrialdea.

Euzkereari dagokionean, erri txiki eta banatubaten izkuntza izatean, gatxago da. Gure aberria,Frantziaren eta Españaren artean kokatuta dago etaorren ondorioz, euren berbetak oso indartsuak dira-nez, eragin aundia dabe gure artean eta gure euzkerakutuna da galtzaille urteten dauana.

Gauzak orrela, guk euskaldunok izan bear dogubere alde alegin guztiak egin bear doguzanok, bidez-koa danez. Bestela, Ebaristo Bustinza"KIRIKIÑO"ren liburu bateko izenburuak diñoanlez: "EDO GEUK EDO IÑOK EZ, EUZKEREA-REN ALDE". Bai orixe. Guk ez ba dogu ezer egiten,kanpokoak bez.

***

AURRERA ALA ATZERA

Zoritxarrez, beste gai askotan lez, emen be, eus-kaldunok guztiz banatuta agertuten gara. Danak bategin bearrean, bakotxa bere aldetik doa eta olan ezda arritzekoa gauzak, doazan Iegez, joatea.

Gaur egun, euskal erakundeak diru ugari erabiltendabe euzkerearen alde, aurrera egin dagian, ikastolaknun-nai doguz, euzkerearen aldeko alkarteak, ekital-diak, geroago ta liburu geiago argitalduten dira euz-keraz, irrati ta telebisiñoak euzkeraz egiten dabe(batzuk beintzat), eta ori gorabera, zer lortu da? Ba,egia esateko... gitxi, ezebez ez esatearren eta ez oribakarrik, euskaldun erri eta etxe askotan erderanagusitzen joaku.

ZERGAITIK

Alde batetik, euskaldunen zabarkeriz. Bai, minga-rri bada be, egi utsa da. Jendeak jakin arren, ez dara-bil; batzutan, erosoago egiten jakolako erderaz egi-tea eta beste batzutan, lotsatu egiten dalako.

Bestetik, Euskaltzaindiaren jokabidea eta beraksorturiko "el Batua" deritxona.

Baiña, ori baiño lenago, begitu dagigun atzeruntzdenboran.

EUSKALTZAINDI ZINTZOA

1919garren urtean, Euskaltzaindia (jatorrizko tabenetakoa) sortu zanean, ba-egozan euskaltzaleospetsu ta zintzo batzuk, Azkue buru ebela. Orreinartean batzuk aitatu giñeiz: Eguzkitza, Campion,Urkijo, Olabide... eta abar.

Gizon oneik gogor ekin eutsoen euzkera obetu taaldeztuteari eta batez be, bere batasuna lortzeari.Orretarako, Azkueren "Gipuzkera Osotua" oiñarrilez ebela. Orren alde egin eben lan, baiña euskalkiguztiak kontutan artuta.

***

GUDALDIA

Geroago, 1936ko guda ankerra eldu eta Euskal-tzaindiaren lana eten eginda geratu zan.

Guda ori amaitu eta urte batzuk igaro ostean,Euskaltzaindia asi zan bere lanean barriro be.

Urteak joan, urteak etorri, akademia onek aurrerajarraitu eban, eta olan, irurogei urteetara eldukogara.

*** ***

13

EUSKEREA

LARRIALDIA

Urte oneitan asi ziran euzkerearen larrialdi etazoritxarrak. Ona emen adibide batzuk:

On Manuel Lekuona, euskaldun jakintsu etabikaiña. Euskaltzaindiatik kanporatua da, "el Batua"geroago izango dana, ez daualako onartu gura. Guztiori azpikeriz eta koldarkeriz egiña.

1968'garren urtean, Euskaltzaindia "barri" onekontzat emoten dau "el Batua" ori, euskaldun jatorrenaolkuak baztertuaz.

Andik, amar urtetara, (1978an, ain zuzen be),beste batzar bat izan zan Bergaran, Euskaltzain-diaren banuan. Emen jazoko zan Euskaltzaindiarenbanaketa.

**y

egiten dabezanak. Merezi dabe, bai, aitatuak izatea,erri lauak argi eta garbi jakin eta ezagutu dagizan.

Oneixek aitatu giñeiz: "Euzkera-zaleak" eta"Euzkerazaintza". Biak alegin danak egiñaz, euzke-rea eriotzatik salbatu edo gaizkatu guran.

Gizasemeen artean, oneixek doguz: Aita SantiOnaindia (Euskaltzale eta olerkari ta euzkeratzailleparebakoa), Augustin Zubikarai (idazle jator etaoparoa), Iñaki Zubiri (idazle ta jakintsu bikaiña),Martin Olazar (Euskerazaintzako Lendakaria etaeuskaltzale aspergabea), Karmelo Etxenagusia (eus-kal maisu ta euskeratzaille beiñena), besteak beste.

Danak lan aundia egiten dabe euzkerearen mese-dean; artzen daben ordaiña, ostera, oso urria da.Danok dakigu zergaitik.

EUSKERAZAINTZA

Euskaltzale ta jakintsu batzuk, Euskaltzaindiatikurten eta Akademi barri bat sortu bearra ikusi eben.Olan agertu zan: EUZKERAZAINTZA-ERRI AKA-DEMIA.

EUSKALTZAINDI OKERTUA

Ordutik ona, gauzak olan ikusten doguz:Alde batetik, Euskaltzaindia "barri"orrek, utsak

zuzendu bearrean, aurrera darrai. Olan, "H" alper oritoki guztietan sartu, erderakadak zenbat gura, etabere arauak onartuten ez dauzana, "or konpon, MariAnton " .

Orregaz, euzkera erreztu eta erakargarri egin bea-rrean, askoz gatxago egiten dau eta orren ondorioz,jendeak "Zein gatxa dan" esanaz ez dau onartukogure berbeta ederra.

Ori eta guzti be, Euskaltzaindia "barri" onek aldeguztietatik laguntza aundiak jasoten dauz, muetaguztietakoak. Beraz, aurrera jarraituko dau onda-mendia zabalduz.

***

JOKABIDE JATORRAK

Bestetik, eta orreri aurre egin nairik, ba-doguzeuzkera enikoiaren alde lan eta ekintza txalogarriak

ERANTZUNA

Idazki oneri izenburua damotson itaunari erantzu-nez auxe esan giñei: Euskaltzaindiak daroan bidetikeriotzara doala, batez be, bere euskal sena ta jatorta-suna kentzen ba dautsaz.

Eta ilten ba jaku gure Euzkerea, zer geratukojaku? Azkenean, Euskal-Erria eta Zamora parra, etagure nortasunari agur esan bearra.

Alan be, ondiño sasoiz gagoz euzkerea indartute-ko barriro. Eta ori zelan lortuko litzake?

Euzkera ondo batu gura ba'dogu, euskalkiakgarrantzi aundikoak dira, eta oneik be balio beardabe orretarako. Orduan, bai alde batekoak(Euskaltzaindikoak) eta bai bestekoak (euzkera erri-koiaren aldezleak), euren alegiñak batu bear leukiez,euren arteko aldeak aaztuz, berandu izan baiño lena-gO.

Euskaldunok beti ibilli izan gara bananduta.Emen dogu aukera ezin-obea, benetako batasun batlortzeko.

Pentsakera eta pertsonen gaiñetik, gure Euzkereakiraun egin bear dau, orain, biar eta betiko.

Ez al gara izango ori lortuteko gauza?

MALAX-ETXEBARRIA TAR JON"KALAMUA"

{ **

14

GIZARTEA

LAGUNTZEN

Joan zan azillaren erdian, DEIAeguneroko izparrin-gian, niretzat onbidekoa izan zan barri bat irakurrineban: Jabetzadun Iru Euskal-errialdeetako Aldundiaketa Eusko-Jaurlaritzak milla milloi emon dabezelaIrugarren Munduari laguntzeko eta bide orretatiklaguntza emoten dabiltzan erakundeai bi edo iru milloieskiñi dautsezala.

Gai oneri buruz neure lagun bategaz berbetan nen-goala arek auxe esan eustan: Konturatu zaite eta ikusi,Jabetzadun gure Alkartea, ez Irugarren mundurakobakarrik, emengo gizarte-bearrizanetarako be lagun-tzen agertzen dala, ebanjelio-giroan.

Eta au izan zan nire erantzuna: Bai, gizona, kristai-ñau-maitasun orren eta laguntzaren bitartez, aurkitudagigula gure Jaungoiko ona ainbeste gogorkeri taokerkeriren artean.

Lau egun geroago, "Zuzendariari eskutitzak" saille-an, gure giro onetan agertzen dan egunkari baten, bere-zale batek auxe esaten eban: "Ori ondo dago, baiñageure gauzak, geure arazoak, lan-sariak eta olakoakaztertu bear dauz lenengo Eusko Jaurlaritzak".

Oneri erantzuna emoitea ez da gaitxa: "Gauza biakegin leitekez" "Oneik egin bear dira, areik itzi barik"diñoan esaldia betetuz.

Onena litzake, lenengo Jaungoikoaren bideak artueta berari biotz-maitasuna agertzea, orrelan geuri dago-kiguzan gauzak obeto urten dagien.

Orrez gaiñera beste au be jakin bear dogu:Lendakari orde dan Azua jaunak langintzan korapillo-tsuak diran arazoetarako 30.000 milloi lortu dauzala.Diruketarako Eusko Jaurkideak jo-muga onen ardureaagertzen dau.

Jaungoikoaren maitasunak argi eskatzen dau urkolagunari laguntzea, eta ondo dakigu bide orretatik ezdoan erlejiñoa ez dala benetakoa, SantiagoApostoluaren idazkian argi ta garbi irakurten dan lez.

Poztuten gara, orretan beintzat, gure Jaurlaritza bideonetik joateagaz.

LETONA'k

EUSKERAZALEAK(25 URTE)

OSPAKIZUNA: BAGILLAREN 20'an

BERBALDIAK: 15'etik 19'ra ESKOLAPIOETAN (BILBAO'n)

(EGIN IRRINTZI ETA AURRERA)

15

EUSKEREA

BIZKAI'KO EUSKEREA...

Guk geuk. beti esan izan dogu, bizkaierea barikezin izan daitekela euskerearen bateratasunik.

Berandu baldin ba'da be, batzuk asi direala kontu-ratuten esan geinke.

Urri'ko azken-astelenean, Lopategik eta JonEnbeita'k, naiz-ta Bizkai'ko euskera jator-jatorra era-billi ez, bizkaieraz ekin eutsen betsoetan. Nozbaitkonturatu dira, antza, erriari bere izkeTan azaldu bea-rra doguna.

Or agertu da beste idatzi bat be nolabait bizkaiereaaldeztuz (?). Baia, or batzuk azaldu izan direanez,bizkaierazko itzak erabiltea bakarrik ez da bizkaiere-ari bateratze onetan lekua emotea. Aditzak bere ba-dira Bizkai'ko euskalkitik artu bearrekoak. Esatebaterako, egin-etik sortzen direan aditzak:Diezaioedan baiño askozaz bere egokiagoa dogudagioedan; dezaket baiño dagiket eta abar, gureakegiñetik bertatik sortuak direalako ta ulerteTrezagoaketa adirazgarriagoak bere bai. Bardin berein esakerata joskera bere.

Or dabiz, oraingo euskara-zaleak ari izan gora taari izan beera be, gure itz egokiagoak eta askotariko-ak bazterturik. Ez ete-doguz, ba, beti ari izanka jar-

dun barik diardut, daragoiot beutsot eta abar ego-kiagoak, bizkaieraz erabilten doguzanak?

Euskerearen ugaritasun egokiak baztertu eta arauestu-estu batzun barruan ezin izan daiteke adarrikonenak iñausitako euskera gaiztoa baiño: Sortu ordu-ko eriotzara doan izkera ekkin eta geixoa.

Izkuntzen bateratasuna idazleen eginberra da, uste-go (teori) asko eta euskal-sen gitxi edo apur7ik bereez dauken euskerearen zaintzailleena barik. Artu dai-guzan eredutzat Zaitegi, lbiñagabeitia, Orixe.Kirikiño, Eguzkitza, Lan-akoetxea ta abar, geure idaz-le jatorrak eta idatzi eta erabilli daigun zentzunezgeure izkuntza maitagarria.

Zentzuneratuko al gara, Nozbait, euskaldunok:Orduantxe bai sortu daiteke euskalki guztiak ontzatartu leikeen benetako euskal-senezko euskerearenbateratasuna. Artean jarrai dagigun bakotxak bereiskelgia alik ondoen edertu, indartu eta zabaltzen.

AURRE-APRAIZ

BALTZAK ETA ZURIAK

Gure mundua bira-biraka dabil eta atzo ona izan zana, gaur txarra biurtzen jaku, eta alderantziz be bai.Aldi baten zuriak Afrika'ra joan ziran eta an nagusitu. Bertakoak ziran baltzak, ezelako eskubide barik

geratu ziran eta Europa'tik joandako zuriak eskubide guztiak daukezala.Orain baltzak etorri nai dabe Europa'ra, ainbeste aundikeri barik, lan eginda eguneroko ogia irabazteko

bear-izanak eraginda, eta Europa'tarrak ez dautse izten sartzen.Eta zer gaitik azkenengo jokabide au?Ogia zatitu ezkero, guztientzat ez litzakelako elduko.Orra or euren ogitik emon euskuen baltzak, gaur eurentzat ogi barik!Noiz elduko ete gara baltzak eta zuriak alkartuta eta daukaguna alkar-banatuta bizi izatera? Amets utsa ete

da anaitasun au?Ego-Afrika'n beintzat aspertu dira norkeri orregaz eta guztiak eskubide bardiñak eukitea eskatzen dabe

baltzak eta zuriak.Baltzak ba-dakigu zergaitik eskatzen daben ori.Eta zuriak?Beste errazoi bat dauke. Urreko ta un-iñeko laterriak artu-emonak eta laguntza emoteko, norkeriak kentzea

eskatzen dautselako. Azkenean ogiaren arazoa emen be!

MARTIN

16

EUSKALDUNAK

JOXE MIGEL BARANDIARAN

Euskal Erriko etnologari ospetsuena, zelan eta zer-gatik asi zan Euskal etnologia aztertzen, berak edestu-ko deusku.

"Euskal Erriko etnologiaren erlijio aldea zan nire-tzat jakingarririk gorengoena, baiña alderdi ori euskaletnologiaren beste alde guztiekin lotuta egoala jabetunintzan, eta onegatik nire ikuspegia zabaldu egin bearnebala laster ikusi neban.

Nik batez be au jakin gura izan dot; zelako erantzu-nak emoten deutsezan euskaldunak onango itaunai: Ninor naz'? Nondik nator? Nora noa? Gure etorkizunazelakoa da?

Gizona aske-librea da, eta aske dalako eta bereburuaren jabe, gizonak bere etorkizunari aurpegiaemon bear deutso, bere bizitza osoa azken elburu orre-tara zuzenduz...

Eta nire gogo ori beteteko euskaldunen pentsaera,oiturak. kultura eta abar aztertzen asi nintzenean "sepa-ratistatzat" artu ninduen.

Orain ez da orrela. baiña garai aretan bai. Gauzakonetan be aldatu egin dira, eta onerako aldatu be...Gaurko euskaldunak antziñakoen lur berean bizi dira,eta gaurko euskaldunak eta antziñakoak euskera bardi-ña itz egiten dabe, baiña oraingo eta lengo euskaldunenburubideak ez dira bardiñak.

Gaur "materialismoa" sartu da, dotriña lez, euskal-dun askoren buruetan, baiña ori ez da "Humanismoa".Bizitzeko zaletasuna eta egoki bizitzeko atsegiña abe-reai be nabaitzen dabe, baiña ori ez da gizonaren bere-zitasuna... Gizonak bere barruan nabaitzen dituan ara-zoai erantzun egoki bat emotea, ori da "humanismoa".Abereak ori egiten ez dakie.

EUSKERA

Euskal Erriarentzat garrantzi andikoa da Euskera.Euskeraz ala erderaz itzegiten ez da bardin. Gurebarrengo gogorapenak kanpora agertzeko Euskerakbere bide bereziak ditu, eta erderak beste bide batzuk.Euskera kutxa zar, eder baten antzekoa da. Kutxa one-tan antziñako gure gurasoen altxor baliotsu hat dagogordeta, eta kutxa orren giltza Euskera da.

Euskal Erriak bere izkuntza, kultura eta etnia bere-ziak ditu, eta izkuntza eta kultura orrek, urak lurraldee-tan zear legez. bere bide bereziak egiten dakiz... EuskalErriko kultura bere izkuntzan, Euskeraz. garatuko

balitz. guztiz gorengo maillara, beste izkuntzak legez,igongo litzakela, uste dot.

Izkuntza da Erri baten Nortasuna agertzen dauanezaugarririk argiena. Izkuntzak Erriak eta taldeak bategiten ditu.

Baiña onek ez dau esan gura erri baten Nortasunaizkuntzak bakarrik erakusten dauala. KULTURA daEsTi batek daukan altxorrik baliotsuena.

Nik ba dakit Euskal Kultura Euskera barik bizi dai-tekeela, baiña kultura ori oso txiroa eta moztua izan golitzake.

ETA "BATUA" ZER?

Batua bearrezko da idazkera bardiña danok erabilte-ko; ala egin da beste izkuntzetan be.

Baiña emen dago untzea: zelan eta zer bidetik batu?Arazo onetan euskal idazleak zatituta ikusten dodaz.Ni Euskaltzaindikoa naz, baiña ez naz ango batzarre-tara joaten, ango izkuntzalarien artean barregarri geratuez naiten.

Batua egiteko jarri diren oiñarriak ez dodaz onar-tzen, baiña onek ez dau esan gura geroago, bear bada,ez dodazala onartuko. Esaterako "H" ori ez dot maite,baiña erabilten dot; baiña esan dodan legez, ez dotmaite.

BatasLmarl buruz, gauzak astiroago, baketsuago etademokratikoago egin balira, guztiontzat obe izangozala, uste dot. Esatekoa esan dot: gaurko Euskera batuaez jat atsegin, baiña biar obea dala ikusiko ba'neu,onartuko neuke.

GOIKOETXEA IÑAKI. S.J.

* * *

EUSKERAZALEAK Go16n de Larreategui, 14 - 2.° dcha. BILBAO . 1

IZKUNTZA BATBERA DAUKAGU

Auxe dozu zure betiko

Kutxa. Bere berbea bete

eta zure bear-izanakulertzen dauzan Kutxa.

Etorkizunera zabalik dagoan

Erakundea, etenbako

gora-gogoagaz

bere erriko jenteari

laguntza-gai osoakeskintzen dautsozana.

Beti dago zugandik urizkuntza bakar baten

alkar ulertu daikegun.

11111111111111111111111111111111 I I I I 1111 I I I I1111 l I l I I I I

Bilbao Bizkaia Kutxa1 20 PEZETA