URAREN KALITATEA BIZKAIAN” LABURPENA · 2009-12-14 · Erref.: LA2008-09-06 Honako honentzako...

Erref.: LA2008-09-06

Honako honentzako txosten teknikoa:

"URAREN KALITATEA BIZKAIAN”

LABURPENA

2009

Ribera de Axpe 11 - B201

48950 ERANDIO

[email protected]

Bizkaiko uraren kalitateari buruzko monografiaren laburpena. 2009 urtea

© ANBIOTEK S.L-ek .Bizkaiko Foru Aldundiarentzat egina LA2008-09-06

AURKIBIDEA

1.- URAREN KALITATEA: AURREKARIAK, KALTEAK, ARAUDIA ETA EGUNGO EGOERA ............................................................................................................................................. 9

1.1.- Europako Ura: Arriskuan Dagoen Baliabidea............................................................................................ 10

1.2.- Presioak eta Indar Sustatzaileak: Uraren Erabilera Ez Iraunkorraren Ondorioak ............................... 11

1.3.- Estatu Kideei Emandako Gomendioak........................................................................................................ 12 2.- BIZKAIKO UR KALITATEAREN ALDAKETEN JATORRIAK ........................................13

3.- BIZKAIKO UREN KALITATEA ...........................................................................................16

3.1.- Paradigma Aldaketak Ur Kalitatearen Kontzeptuetan.............................................................................. 16

3.2.- Bizkaiko Ibaien Kalitatea Kontrolatzeko Sareak ....................................................................................... 17

3.3.- Bizkaiko Ibaien Kalitatea: Denboran Zeharreko Analisia ........................................................................ 18

3.3.1.- Ibaien Kalitate Biologikoa 1985-2007 bitartean ........................................................................................... 19

3.3.2.- Egoera Ekologikoaren bilakaera denboran zehar Bizkaiko ibaietan ............................................................. 23

3.4.- Bizkaiko Uraren Kalitatea Gaur Egun ........................................................................................................ 25

3.4.1.- Karrantza Unitate Hidrologikoa.................................................................................................................... 27

3.4.2.- Agüera Unitate Hidrologikoa........................................................................................................................ 27

3.4.3.- Barbadun Unitate Hidrologikoa .................................................................................................................... 28

3.4.4.- Ibaizabal Unitate Hidrologikoa ..................................................................................................................... 28

3.4.5.- Butroe Unitate Hidrologikoa......................................................................................................................... 33

3.4.6.- Oka Unitate Hidrologikoa............................................................................................................................ 34

3.4.7.- Lea Unitate Hidrologikoa............................................................................................................................. 35

3.4.8.- Artibai Unitate Hidrologikoa ........................................................................................................................ 35

4.- BIZKAIKO TRANTSIZIOKO UREN KALITATEA.............................................................36

4.1.- Barbadun UHa............................................................................................................................................... 37

4.1.1.- Trantsizioko ur-masen karakterizazioa ......................................................................................................... 37

4.1.2.- Barbadun UHaren trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa........................................................................ 37

4.2.- Ibaizabal UHa ................................................................................................................................................ 38




4.2.2.- Ibaizabal UHaren trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa ..................................................................... 38

4.3.- Butroe UHa..................................................................................................................................................... 39


4.3.2.- Butroe UHaren trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa ............................................................................ 39

4.4.- Oka UHa......................................................................................................................................................... 40


4.4.2.- Oka UHaren trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa ................................................................................ 40

4.5.- Lea UHa.......................................................................................................................................................... 41


4.5.2.- Lea UHaren trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa................................................................................ 42

4.6.- Artibai UHa.................................................................................................................................................... 42


4.6.2.- Artibai UHaren trantsizioko ur-masaren egoera ekologikoa......................................................................... 43

5.- BIZKAIKO KOSTALDEKO UREN KALITATEA................................................................44

5.1- Ibaizabal Unitate Hidrologikoa

5.1.1.- Kostaldeko ur-masen karakterizazioa ........................................................................................................... 44

5.1.2.- Ibaizabal UHko Kantabria-Matxitxako kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa...................................... 44

5.2.- Butroe Unitate Hidrologikoa ........................................................................................................................ 45


5.2.2.- Butroe UHko Kantabria-Matxitxako kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa ......................................... 45

5.3.- Oka Unitate Hidrologikoa............................................................................................................................. 46


5.3.2.- Oka UHko Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa.................................................. 46

5.4.- Lea Unitate Hidrologikoa.............................................................................................................................. 46


5.4.2.- Lea UHko Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa .................................................. 47

5.5.- Artibai Unitate Hidrologikoa........................................................................................................................ 47




5.5.2.- Artibai UHko Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa............................................. 48 6.- BIZKAIKO URTEGIETAKO UREN KALITATEA..............................................................49

6.1.- Kantauriko Konfederazio Hidrografikoa. ICA Sarea ................................................................................ 49

6.2.- Uraren Kalitatea Kontrolatzeko Bilbao-Bizkaia Ur-Partzuergoaren Erakunde Kudeatzailearen Sarea49 7.- BIZKAIKO BARRUALDEKO HEZEGUNEEN KALITATEA............................................50

7.1.- Bizkaiko Hezeguneen Definizioa eta Inbentarioa ....................................................................................... 50

7.2.- EHAE barrualdeko hezeguneen kalitate ekologikoaren jarraipena ......................................................... 51 8.- BIZKAIKO BAINATZEKO UREN KALITATEA.................................................................54

9.- BIZKAIKO LUR AZPIKO UREN KALITATEA ..................................................................57



Dokumentuaren identifikazioa

Dokumentu hau“Bizkaiko uren kalitateari buruzko monografíaren laburpena”-ri (“Reumen de la Monografía sobre la calidad del agua en Bizkaia”) dagokio. Erreferentzia: LA2008-09-06

Bizkaiko Foru Aldundiaren Proiektuaren Zuzendaritza eta Koordinazioa

Pedro Zubia Jn.

Jesús España Jn.

Proiektuaren Zuzendaritza eta Koordinazioa (Anbiotek SL)

Begoña Gartzia de Bikuña And.

Alberto Agirre Jn.

Egileak

Begoña Gartzia de Bikuña And. (Anbiotek SL)

Maite Moso And. (Anbiotek SL)

Jesús Angel Arrate Jn. (Anbiotek SL)

Salvador Luján Jn. (Anbiotek SL)

Txosten honen aipamena egiteko modua:

B. Gartzia de Bikuña, J. Arrate; S. Luján & M. Moso 2008. Bizkaiko uren kalitateari buruzko monografiaren laburpena, 2009 urtea. BIZKAIKO FORU ALDUNDIArentzat Anbiotek SL enpresak egindako txosten argitaragabea. 62 orr.


© ANBIOTEK S.L-ek .Bizkaiko Foru Aldundiarentzat egina LA2008-09-06008-09-06 9

1.- URAREN KALITATEA: AURREKARIAK, KALTEAK, ARAUDIA ETA EGUNGO EGOERA

XX. mendearen bigarren erdian eta XXI. mendearen hasieran zehar erabat aldatu da gure bizimodua hainbat aldaketaren ondorioz, besteak beste: biztanleria areagotu da, eta baita industrializazioa eta nekazaritza jarduerak ere, azpiegitura hidraulikoak gauzatu dira (kanalizazioak, urtegien eraiketa, etab.) eta ura dibertitzeko ere gero eta gehiago erabili da. Aldaketa horiek guztiek modu nabarian areagotu dituzte ingurune urtarrean egiten diren presioak eta, gehienetan, ur ekosistemen kalitatea murriztea eragin dute nola edo hala.

Gaur egun, ondorioz, gizakiaren jarduerarik jasaten ez duten ur ekosistemak urriak dira oso. Hori dela eta, bai kontinenteko urak bai itsasokoak gizakiaren jardueren ondorioz gehien aldatu diren ekosistemen artean daude eta erlazio zuzena aurki daiteke gizakiaren presentziaren eta ur ekosistemaren kalitate mailaren artean.

Giza jarduerek ur ekosistemetan nolako eragina duten ulertzeko, gogoan izan behar dugu ura elementuaz gain sistema hidrikoa hartan dauden habitatek eta ekosistemek ere osatzen dutela; hau da, ura hainbat espezieren baliabidea eta habitata da aldi berean. Ondorioz, jarduera antropikoek hainbat modutako eraginak dituzte ureko sistemetan, batetik, ekosisteman kalteak jasan ditzaketen atal ugari dagoelako eta, bestetik, haiengan aldaketak eragin ditzaketen giza jarduerak anitzak direlako. Aldaketa horiek natura ingurune hori kalte dezakete, eta baita baliabidea erabiltzea eragotzi ere.

Hortaz, ur ekosistemen degradazioaren eta haien kudeaketaren arazoa ikuspegi integratzaile batekin aztertu beharra dago, orain arte “Uraren kudeaketa ekosistemiko” esan zaionaren paradigma, zeinak sistemaren elementu guztien arteko harremanak aztertzen dituen eta modu kontzientean eta orekatuan kudeatzen dituen esparru hidrografiko osoan zehar, iturburutik hasi eta itsasoraino, ura baliabidearen erabilgarritasuna, haren kalitatea, kantitatea eta emari nahikoa bermatzeko, arrazoiz erabilia izateko eta hartan oinarritzen diren habitatak eta ekosistemak mantentzeko.

Ikuspegi ekosistemiko hori da, hain zuzen ere, Urari buruzko Esparru Zuzentarauaren oinarria (2000/60/EE)1, irten zenean uraren plangintzari eta kudeaketari dagokienez aldaketa sakonak eragin zituena. Horien artean, esaterako, ibaia osagai biologikoak eta hidromorfologikoak zein kimikoak batzen dituen sistema konplexu gisa definitzen du eta, aldi berean, hainbat propietate eta elkarrekintza dituen sistema gisa ere bai. Hau da, ibaia ez da bere atalen batura soilik, baizik eta “haien artean gertatzen diren elkarreraginen ondoriozko funtzionalitatea atalak berak baino garrantzitsuagoak dira”. Ikuspegi hori funtsezkoa da presioek ur ekosistemetan duten eragina ulertu ahal izateko.


© ANBIOTEK S.L-ek .Bizkaiko Foru Aldundiarentzat egina LA2008-09-06 10

1.1.- EUROPAKO URA: ARRISKUAN DAGOEN BALIABIDEA

Urari buruzko Esparru Zuzentarauaren 5. artikulua2 aplikatzeko orduan, Estatu Kideek 2004ko abendura arte eduki zuten ingurumenaren azterketa eta azterketa ekonomikoa egiteko.

Europako Batasunaren (EB) kide diren europar estatuek aurkeztutako txostenen arabera, EBko uren egungo egoera aurreikusita zegoena baino eskasagoa da (1 irudia).

Esparru Zuzentarauaren helburu guztiak betetzen dituen ur-masen ehunekoa txikia da eta zenbait Estatu kidetan %1 ere ez du gainditzen. Espainian, arriskuan dauden ur-masen ehunekoa txikia da, baina ez egoera onean daudelako, 15eko EB osoko datu eskasen ehunekorik handiena duelako baizik.

EAEn, aldiz, ur ekosistemen egoeraren inguruko informazioa oso ona da, 80ko hamarkadaz geroztik bai Foru Aldundiek bai Eusko Jaurlaritzak egindako kontrol lanei esker.

Eusko Jaurlaritzak egindako EUZaren 5. eta 6. artikuluei3 buruzko txosteneko datuak aztertzen baditugu, Bizkaiko ibaien saileko ur-masen erdia baino gehiagok (%58), presio oso nabarmena jasaten du (handia edo ertaina), presio osoa ur-masak jasaten dituen presio mota guztuien batura izanik (2 irudia).

Arriskuan dauden masei dagokienez (3 irudia) badira ehuneko horiek modu egokian

zehazteko moduko adina datu, eta Bizkaian ibaien saileko ur-masen erdia baino gehiago (%57) uren kalitatearen inguruko europar erkidegoko araudia ez betetzeko arrisku handian edo ertainean dago, Belgikan edo Danimarkan gertatzen den bezala.

Aurreikusitako helburuak ez betetzeko arriskua duten ur-masen ehuneko handiak uraren erabilera intentsiboa eta, sarri, jasan ezin daitekeena duten biztanle askoko aldeei eta eskualdeei daude lotuta.

Horrez gain, erkidegoari dagokionez lehenengo aldiz, EUZak uraren gainean eragindako presio eta eragin guztiak orokorrean aztertzen ditu, horien artean ekosistemetan gertatzen diren hondamenen ondoriozko arazoak eta parametro biologikoetan duten eraginak, besteak beste.

Bestetik, Urari Buruzko Esparru Zuzentaraua onartu aurretik, EBren uraren politikak hainbat presio garrantzitsu hauteman zituen aspaldi, horien artean etxeetako hondakin uren ondoriozko kutsadura4, nekazaritzatik ateratzen diren elikagaiak5, industriaren igorpenak6 eta substantzia arriskutsuen isuriak7, besteak beste.



0%

20%

40%

60%

80%

100%

NL DE BE IE ES UK FR AT DK PT LU FI EL IT SE HU SI CZ LV SK MT LT PL EE CY BGRO

no data

no data

no data

no data

Irudia 1 Urari Buruzko Esparru Zuzentarauaren helburuak ez betetzeko arriskua duten azaleko ur-masen

ehunekoa Estatu Kide bakoitzeko = arriskua, = datu gutxiegi, = arriskurik gabe (Estatu Kideen txostenetan oinarritutako datuak).

PRESIONES (RÍOS)

26%

33%

9% 32%

ALTA MEDIA BAJA SIN PRESIÓN

Irudia 2 Bizkaiko LHan presioa jasaten duten ur-masen ehunekoa.

RIESGOS (RÍOS)

40%

17%11%

32%

Alto Medio Bajo Sin Riesgo

Irudia 3 Bizkaiko LHan arriskuan dauden ur-masen ehunekoa.

1.2.- PRESIOAK ETA INDAR SUSTATZAILEAK: URAREN ERABILERA EZ IRAUNKORRAREN ONDORIOAK

Presio nabarmenen eta hedatuenen artean kutsadura zehaztugabea, ur ekosistemen degradazio fisikoa (eraldaketa fisikoak) eta, hegoaldeko Europan bereziki, baliabide hidrikoen gehiegizko erabilera daude. EB-15aren zenbait estatu kidetan, EB-12koan are zehatzago, kutsadura puntuala ere arazo larria da. Presio horien arrazoi nagusien artean ditugu industria, etxebizitzak, nekazaritza, nabigazio, energia hidraulikoa, uholdeen aurkako babesa eta hirien garapena.

Baliteke ingurumenaren kostuak orain arte barneratu ez izanak ura modu ez

iraunkorrean erabiltzera bultzatu izana. Hala ere, Urari Buruzko Esparru Zuzentarauak

ezarritako sistemaren arabera, ingurumen eta baliabideen kostuak kontuan hartu behar dira ur hornikuntza zerbitzuen kostuak berreskuratzeko orduan, erabilera desberdinen ekarpena kalkulatuz.



1.3.- ESTATU KIDEEI EGINDAKO GOMENDIOA

Estatu kideek 2009 bukatu aurretik eduki beharko dituzte arro hidrografikoen lehenengo kudeaketa planak bukatuta, eta 2010ean uraren tarifikaziorako politika inplantatu beharko dute. Hori dela eta, oraindik bada denbora egoera hobetu eta datu onak eskuratzera bidean lan egiteko eta dirua erabiltzeko. SEC txostenean8 (2007), Batzordeak honako hiru alderdietan oinarritzea eskatzen die Estatu Kideei:

Egun dauden hutsuneak zuzentzea. Horretarako, hurrengo arloak iradoki dituzte:

• Kasu bakoitzari erkidegoko beste ekintza juridiko egokiak aplikatzea, hiri hondakin urei eta nitritoei dagozkienak, bereziki.

• Zuzentarauak zehazten dituen tresna ekonomiko guztiak abiaraztea.

• Ebaluazio eta sailkapen ekologikorako sistema orokorra ezartzea Zuzentaraua aplikatzeko oinarria izateko eta “egoera ekologiko ona” lortzeko.

• Funtsezko zenbait gai lantzeko metodoak eta moduak hobetzea (erabat aldatutako ur-

masak esleitzea, arriskua ebaluatzeko irizpideak edo lur azpiko uren egoera kuantitatiboa lantzea) eta Estatu kideen arteko konparazioak indartzea.

• Gaur egun dauden informazio-hutsuneak eta akatsak ahalik eta gehien murriztea arro hidrografikoen kudeaketa planak egiteko prozesuaren 5. artikuluan aurreikusitakoa betez.

Baliabide hidrikoen kudeaketa iraunkorra beste hainbat politikatan barneratzea. Horretarako, ondorengoa gomendatzen zaie Estatu kideei:

Azpiegitura eta giza garapen iraunkorreko proiektuei dagokien ingurumen eragineko ebaluazioa egingo zaiela ziurtatzea. Horretarako, 4.7. artikuluaren transposizio osoa eta aplikazio egokia, gardena eta koordinatua bermatzea funtsezkoa da.

• Behar adina diru-funts ematen direla bermatzea.

Hiritarren parte hartzeari ahalik eta onura gehien ateratzea.



2.- BIZKAIKO UR-KALITATEAREN ALDAKETEN JATORRIAK

1 taulan, gaur egun gure ur ekosistemetan eragin handiena duten izaera antropikoko jarduera nagusiak, horien ondoriozko presioak eta ingurune horretan izan ditzaketen eraginak bildu ditugu.

6 taldetan bana ditzakegu ur ekosistema horiek jasaten dituzten presioak (Taula 2).

Jarduera Presioa Litekeen inpaktua

Hiriko, industriako edo baserriko hornikuntza

Ura hartzea Egoera ekologikoa aldatzea

Higadura Habitata aldatzea, egoera kimikoa eta uhertasuna aldatzea

N eta P ekarpena Eutrofia, algen bloomak, egoera kimikoa aldatzea Nekazaritza/Baso ustiapenak

Plagiziden ekarpena Egoera kimikoa aldatzea

Elikagaien ekarpena Eutrofia, algen bloomak, egoera kimikoa aldatzea

Abeltzaintza Kanpoko espezieak barneratzea (bisoia)

Bertako espezieekiko lehia

Isuriak Egoera kimikoa aldatzea, uhertasuna Hiri Barruti Hidraulikoa (HBH)

hartzea Habitata aldatzea

Hiriguneak Partikular batek kanpoko espezieak barneratzea Bertako espezieekiko lehia

Isuriak Egoera kimikoa aldatzea Etxe solteak

HBH hartzea Habitata aldatzea

Isuriak Egoera kimikoa aldatzea, uhertasuna HBH hartzea Habitata aldatzea Industria, hustiapenak

Leku kutsatzaileak Egoera kimikoa aldatzea Ibaien erregimena aldatzea Habitata aldatzea

Urtegiak, zentral hidroelektrikoak Ubidea etetea Habitata aldatzea

Garraioa HBH hartzea Habitata aldatzea

Taula 1. Presioen eta zenbait jarduera antropikok sortutako inpaktuen arteko loturak.

Presio taldeak edo

motak Kaltearen jatorria Ingurune urtarreko kalteak

Materia organikoaren eta elikagaien ekarpenak: OEK, Nt eta Pt Kutsatzen duten iturri

puntualak Hiri edo industria jatorriko isuriak Substantzia kutsakorren ekarpenak (lehentasunezko eta

preferentziazko substantzien zerrendetako 34 substantzia) Nekazaritzako edo basoko jarduerak Ongarri inorganikoen ekarpena (N inor eta P kg/ha)

Abeltzaintzako jarduerak Ongarri organikoak (N org eta P kg/ha) Kutsatzen duten iturri

hedatuak Kutsa dezaketen lekuak Industria kokalekuak, zabortegiak, (gainazalaren %)

Erregimen hidrologikoaren erregulazioa

Urtegiak Erregimen hidrologikoa aldatzea

Uraren ahitze erabilerak Kentzea Emaria aldatzea Uraren ahitzeko ez diren

erabilerak Zuzentzea. Hidroelektrikoak Emaria aldatzea

Presa txikiak Babesak eta kanalizazioak

Estaldurak Herri Barruti Hidraulikoa hartzea

Morfologiaren aldaketak

Zubiak

Hainbat motatako kalte morfologikoak.

Taula 2. Presio taldeak edo motak, kalteen jatorriak eta ekosistemetan eragin ditzaketen kalteak.



Presio talde guztien garrantzia ez da berdina eta ez dute ibaiaren zein haren zati baten egoera ekologikoan modu berean eragiten.

Aldaketa hidrologikoen eta morfologikoen ondoriozko presioak estazio edo ur-masa baten egoera oso ona zehazteko bakarrik hartzen dira kontuan. Kutsadura puntualaren ondoriozko presioak, aldiz, pisu edo garrantzia askoz ere handiagokoak dira eta estazioaren egoera ekologikoan eragin askoz ere nabarmenagoa dute, ur-masa batek egoera ona lortzeko adierazle mugatzaileenetariko batean (bentoseko

fauna komunitatea) eragin oso zuzena baitute.

Ondorengo irudietan, presio talde bakoitzak Bizkaiko LHko ibaietan nolako eragina duten adierazi da.

Ingurune urtarrean egiten den presiorik handiena substantzia arriskutsuen ekarpenak dira, Bizkaiko ur-masen ia erdiak jasaten baitu osagai horien ondoriozko presio altua (Irudia 4). OEK bidezko kutsadura organikoa ere garrantzitsua da.

DQO

PRESIÓN MEDIA

SIN PRESIÓN

PRESIÓN ALTA PRESIÓN

BAJA

NTK

PRESIÓNALTA

PRESIÓN MEDIA PRESIÓN

BAJA

SIN PRESIÓN

FÓSFORO

PRESIÓN MEDIA

SIN PRESIÓN

PRESIÓN ALTA

SUSTANCIAS PELIGROSAS

PRESIÓN ALTA SIN

PRESIÓN

Irudia 4 Hiri eta industria jatorriko isuriek eragindako kutsadura puntualen ondoriozko kalteak Bizkaiko ingurune urtarrean.

5 irudian ikus daitekeenez, Bizkaiko LHko masa batek ere ez du nekazaritzaren ondoriozko presio nabarmenik jasaten. Abeltzaintzaren ondoriozko presioa, ordea, garrantzitsua da; hala, masen ia erdiak (%46

inguru) presio nabarmena jasaten du (handia edo ertaina) abeltzaintzatik datorren nitrogenoaren ondorioz eta erdiak (%50) abeltzaintzatik datorren fosforoaren ondorioz.

NITRÓGENO AGRÍCOLA

SIN PRESIÓN

PRESIÓN BAJA

FÓSFORO AGRÍCOLA

SIN PRESIÓN

PRESIÓN BAJA

NITRÓGENO GANADERO

PRESIÓN BAJA

PRESIÓN MEDIA

SIN PRESIÓN

PRESIÓN ALTA

FÓSFORO GANADERO

SIN PRESIÓN

PRESIÓN ALTA

PRESIÓN MEDIA

PRESIÓN BAJA

Irudia 5 Bizkaiko ingurune urtarrean nekazaritzatik eta abeltzaintzatik datozen isurien ondoriozko kutsadura zehaztugabeak eragindako kalteen ehunekoa.



Bizkaiko LHan, hidrologia aldaketen ondoriozko presio garrantzitsua jasan duten

ur-masen ehunekoa ez da handia (6 irudia).

REGULACIÓN

PRESIÓN ALTA

SIN PRESIÓN

DETRACCIÓN

SIN PRESIÓN

PRESIÓN BAJA

PRESIÓN MEDIA

PRESIÓN ALTA

HIDROELÉCTRICAS

SIN PRESIÓN

PRESIÓN BAJA

PRESIÓN MEDIA

PRESIÓN ALTA

Irudia 6 Aldaketa hidrologikoek Bizkaiko ingurune urtarrean eragindako kalteen ehunekoa.

Aldaketa morfologikoei (Irudia 7) dagokienez –presa txikiak, estaldurak eta kanalizazio bidezko babesak–, presio mota horrek Bizkaiko ur-masa kopuru handienari eragiten dio.

Are zehatzago, presa txikiek masen %70ean dute eragina eta estaldurek eta kanalizazio bidezko babesek Bizkaiko masen %33an eta %81ean hurrenez hurren.

AZUDES

PRESIÓN MEDIA

PRESIÓN ALTA

SIN PRESIÓNPRESIÓN

BAJA

COBERTURAS

SIN PRESIÓN

PRESIÓN ALTA

PRESIÓN MEDIA

PRESIÓN BAJA

DEFENSAS

SIN PRESIÓN

PRESIÓN ALTA

PRESIÓN MEDIA

PRESIÓN BAJA

Irudia 7 Bizkaiko ingurune urtarrean aldaketa morfologikoek eragiten dituzten kalteen ehunekoa.

Presio hidrologikoek eta morfologikoek masa kopuru handienari eragiten diote; baina kutsadura puntualaren bidezko presioek dute eragin larriena ingurune urtarraren kalitate biologikoan zein biokimikoan.



3.- URAREN KALITATEA BIZKAIKO IBAIETAN

3.1.- PARADIGMA ALDAKETAK URAREN KALITATEAREN KONTZEPTUETAN

Arestian aipatu bezala, XX. mendean Bizkaiko LHko biztanleen ohituretan eta jardueretan gertatu ziren aldaketek (industrializazio handia, hirien inguruko herri multzoak, etab.) eragina izan zuten ur ekosistemetan, eta azken finean kalitatearen galera ekarri zuten haietako askotan.

Horregatik, besteak beste, gaur egun ura eta haren kalitatea, bereziki, gizartearen kezkarik handienetarikoa da eta, ondorioz, kontzeptu batzuk, hala nola ‘ura baliabidea’, uraren ’urritasuna’, uraren ‘kalitatea’ hondatzea, uraren ‘prezioa’ zehaztea eta ‘erabilera iraunkorra’ onartzea, “uraren arazoa” delakoa osatzera pasa dira, eta giza ezagutzaren ia arlo guztietan aztertua eta eztabaidatua izan da.

Ibaien kutsadurari buruz gizarteak duen pertzepzioa eta, oro har, igurumenaren egoerari buruzko kezka, gero eta gehiago zabaldu da gizartean, ingurumenaren eta bizitza kaliatearen artean ezarri den asoziazio paraleloari esker, gehienbat.

CISen inkesta batean, hiritarrek azaleko uren kutsadura oso edo erabat arriskutsutzat jotzen zuten. 2005eko inkestan, espainiar biztanleek ibaien kutsadura ingurumenarekin zerikusia zuen arazo nagusia zela zioten, espainiar gizartean zegoen kezkaren adierazle.

Urari buruzko 2000/60/EE Esparru Zuzentaraua (UEZ), 2002ko abenduan onartu zen eta Europar Batasuneko herrialdeetan dagoen uraren politika arloko arau nagusia da. Bertan, azaleko ur kontinentalak, trantsiziokoak, kostaldekoak eta lur azpikoak babesteko, haien kutsadurari aurrea hartzeko edo murrizteko, horien erabilera jasangarria sustatzeko, ingurumena

zaintzeko, ur ekosistemen egoera hobetzeko eta uholdeen eta lehorteen ondorioak arintzeko irizpideak zehazten dira.

Urari buruzko Esparru Zuzentarauaren erronka nagusia ura baliabide gisa erabiltzeko orduan dugun ikuspuntua aldatzea da, hura erabili bitartean baliabide hidrikoen egoera ekologikoa babestea eta berreskuratzea helburu duen kudeaketa lortu ahal izateko. Gainera, uraren politika ulertzeko modu berri bat ematen digu, eskaintza estrategian arreta jartzetik eskaeraren optimizazioa azpimarratzen duen beste estrategia batera igarotzen dena, kostu guztiak berreskuratzea oinarri duena, halako eran non,uraren prezioak duen diru-laguntza publikoa pixkanaka murriztuko den.

2002 urtean, 2002-2020 Garapen Iraunkorreko Euskal Ingurumen Estrategia onetsi zuen Eusko Jaurlaritzak, 2002ko ekainaren 4an.

Duela gutxi, 2006ko ekainaren 23an, Euskal Autonomia Erkidegoko Uren Legea onartu zuen Eusko Legebiltzarrak (1/2006 Legea, ekainaren 23koa, urei buruzkoa. EHAA 137 zb. /2006-07-19), non europar zuzentarauak zehazten dituen arauak beteaz, uren euskal administrazioari buruzko legeak zehazten diren.

Bestetik, Bizkaiko Foru Aldundiak Bizkaia 21 Garapen Iraunkorrerako Estrategiak programa onartu zuen. Egitasmo horren bidez “natura ondasun komunak berdintasunez erabili ahal izatea bermatzeko, haiek babesteko eta zaintzeko erantzukizuna gure gain hartzeko” konpromisoa hartu zuen.

Bizkaiko Foru Aldundiak onartu zuen “airea, ura, lurzorua, paisaia, landaretza eta fauna,



horien parametro eta elkarrekintza egokiekin, hau da, ingurumena kontzeptu zabal bezala, zuhurtasunez, modu arrazionalean eta erantzukizunez kudeatu behar direla eta egungo zein etorkizuneko beharrak kontuan hartu behar direla”.

Funtsean, Bizkaiko Foru Aldundiak uraren kudeaketa integratua eta iraunkorra ondorengo ekintzetan oinarritzen du:

Bizkaiko Lurralde Historikoko herritar guztiek ur kantitate eta kalitate egokia izan dezaten lortzea

Uraren kontsumo iraunkorra sustatzea

Ur kontinentalen kalitate ekologikoa hobetzea eta kontrolatzea

Uren kalitatearen kudeaketaren helburu nagusia haien egoera eta ur ekosistemena hobetzea da.

Kalitatearen kudeaketa egokiak uren egoera ongi ezagutu beharra dakar. Hartarako kalitatezko informazioa eduki beharko da, modu horretara egoera hori hobetzen duten jarduketa neurriak diseinatu ahal izango dira eta, ondoren, neurri horien eraginkortasuna ebaluatu eta zehaztutako helburuak zein mailatan bete diren ikusi ahal izango da.

Hala ere, 80ko hamarkadaren aurretik ez zen gure ibaien egoerari buruzko jarraipen sistematikorik egin.

Hamarkada horretan, hain zuzen ere, eskudun ziren erakundeek (Konfederazio hidrografikoak, Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundiak, etab.) abiarazi zituzten arlo horretan jarraipenak egiteko sareak; horiek ahalbidetu zuten Bizkaiko ibaietako uren kalitatearen analisiak eta jarraipen sistematikoak egitea.

3.2.- BIZKAIKO IBAIEN KALITATEA KONTROLATZEKO SAREAK

Hauexek dira Bizkaiko Lurralde Historikoan dauden eta hainbat erakunderen mendekoak diren jarraipeneko sare nagusiak (8 iIrudia 8):

1. EAEko ibaien egoera ekologikoaren Jarraipenerako Sarea (RSEER). Eusko Jaurlaritza. Ingurumen eta Lurraldearen Antolamendu Saila. Uraren Euskal Agentzia (URA).

2. Bizkaiko Sare Hidrometeorologikoa (RHB) Bizkaiko Foru Aldundia.

3. Uren Kalitatearen Sare Integratua (ICA) Espainiako Ingurumen Ministerioa. Kantauriko Konfederazio Hidrografikoa.

Bizkaiko ibaien kalitatea kontrolatzeko sareei buruzko informazio gehiagorako, begiratu hemen: BFA, 2008, URA, CHC.



Irudia 8 Bizkaiko LHko ibaien kalitatearen kontrol sareak.

3.3.- BIZKAIKO IBAIEN KALITATEA: DENBORAN ZEHARREKO ANALISIA

Atal honen helburua Bizkaiko ibaien egoera ekologikoaren bilakaera zein den islatzea da.

BFAk 1985ean Bizkaiko ibaien kalitate biologikoari buruz egin zuen ikerketa hartuko dugu abiapuntu. Ikerketa horrek duela ia 30 urte gure ibaien egoera zein zen ikusten lagunduko digu.

Bizkaiko Sare Hidrografikoak 173 estazio izan zituen, baina urte bakarreko datuak besterik ez dugu; Eusko Jaurlaritzaren RSEER-a, bestalde, 1994an jarri zen martxan 27 estaziorekin. Gero estazio berriak

eransten joan dira eta 2008an, Bizkaiko LHan 37 estazio daude.

Denboran zeharreko analisia eta kalitatearen bilakaera Eusko Jaurlaritzaren “EAEko ibaien Egoeraren Jarraipena egiteko Sarea (RSEER)” delakoan lortutako emaitzetan oinarrituta ondorioztatu dira, 1994tik 2007rainoko emaitzak biltzen ditu eta.



3.3.1.- Ibaien Kalitate Biologikoa 1985-2007 bitartean

Hasierako alderaketa 1985 eta 2007 (datuen azken urtea) urteetako egoerak alderatuz egingo dugu. Hasierako alderaketa hori bi modutara egingo da:

1.- Kalitate mailen ehuneko orokorrak alderatuko ditugu. Horretarako eta, 1985ean bentoseko makroornogabeak soilik erabiltzen zirela kontuan izanik, 1985eko makroornogabeei dagozkien adierazle biotikoak MBi-arekin parekatuko dira (MBi:

EAEn egoera ekologikoa zehazteko erabilitako multimetrikoa).

Kalitate ekologiko mota bakoitzari dagozkion estazioen ehunekoak (bi metodoekin lortuak) azaltzen dira jarraian: Oso ona, Ona, Moderatua, Eskasa eta Txarra. 3 taulan eta 4 taulan, baita 9 eta 10 irudietan ere, argi ikus daiteke 1985 eta 2007 urteen arteko konparazioa.

UHa (1985 urtea) Estazio kopuru

osoa Oso ona Ona Moderatua Eskasa Txarra

Karrantza+ Kalera 6 1 3 2

Agüera 3 2 1

Barbadun 9 1 6 2 Kadagua-Herrerias 15 1 3 6 2 3

Galindo 4 1 1 2

Asua 8 1 3 2 2

Gobelas 8 2 2 4

Nerbioi 18 5 7 3 3

Ibaizabal 23 3 6 2 3 9

Arratia-Indusi 11 6 3 2

Butroe 21 4 9 7 1

Oka 15 5 7 2 1

Lea 11 7 3 1

Artibai 10 2 5 2 1

Kostaldeko ibaiak 11 5 5 1 GUZTIRA 173 22 56 45 26 24

KALITATE MAILA %tan 13 32 26 15 14

UEZa BETETZEA %tan 45 55

Taula 3. UHko bentoseko makroornogabeen komunitatetik abiatuz kalkulatutako egoera ekologiko motak 1985 urtean. UEZaren helburuak betetzea ehunekotan adierazi dira (MB+B batura).



Karrantza+ Kalera 1 1

Aguera 1 1

Barbadun 2 2

Kadagua-Herrerias 4 3 1

Galindo 1 1

Asua 2 2

Gobelas 1 1

Nerbioi 5 2 1 2

Ibaizabal 10 1 1 2 6

Arratia-Indusi 1 1





Butroe 2 1 1

Oka 3 1 1 1

Lea 1 1

Artibai 2 1 1

Kostaldeko ibaiak 3 1 2 GUZTIRA 39 4 9 6 6 14

KALITATE MAILAREN % 10 23 15 15 36

UEZ-A BETETZE % 33 67

Taula 4. UHko bentoseko makroornogabeen komunitatetik abiatuz kalkulatutako egoera ekologiko motak 1985 urtean. UEZaren helburuak betetzea ehunekotan adierazi dira (MB+B batura).

AÑO 1985Malo14%

Deficiente15%

Moderado26%

Bueno32%

Muy Bueno13%

AÑO 2007

Bueno23%

Muy Bueno10%

Moderado15%Deficiente

15%

Malo37%

Irudia 9 1985. urtean lorturiko kalitate motak. 175 lagina.

Irudia 10 2007. urtean lorturiko kalitate motak. 39 lagina.

1985ean askoz ere informazio gehiago genuela da aipatu beharreko lehenengo gauza; izan ere, nahikoa zen ibaien kalitatea luzeran eta espazioan nolakoa zen aski argi ikusteko. Gaur egun, RSEER-a ezin da garai hartako behaketa ahalmen berarekin ulertu.

1985ean lortutako emaitzetan aipagarriena: estazioen %45ak UEZa beteko luke, eta gainerako %55ak ez. Interesgarria da, era berean, beste datu bat: estazioen %13k egoera Oso Ona zutela, eta beste %32k Ona (Irudia 9).

2007an ordea, egoera Txarra da nagusi (mailarik txarrena), kontrolatutako estazioen %37an, eta %33k UEZa betetzen dute(Irudia 10).

Ikuspegi neurri batean ezkor horrek badu bere azalpena: kontrolaturiko estazio

kopurua gutxitzean, horien ardatz nagusiak, arroaren bukaerak eta abar aukeratzen dira; hau da, inpaktu edo kalte gehien dituzten tarteak, eta ondorioz, kalitate txarragoko lekuen ehunekoa handiagoa da.

2.- Lagin tamaina desberdinen eragina saihesteko, konparazio bera egin dugu, baina, oraingoan, 1985ean aztertu ziren estazioen artean soilik. Erabili diren horiek Eusko Jaurlaritzaren RSEERaren egungo estazioekin bat datoz, eta kalitate ekologikoa balioztatzeko adierazle bera, IBMWP, erabili dugu gainera.

Denboran zehar mantendu diren estazioak presio handiena jasaten dutenak dira; horrek presio handiena jasan duten tarteen edo ibaien bilakaera ikustea ahalbidetuko digu.



37 estazio bat datoz eta 5 taulan bildu dira emaitzak. Emaitzek aurrekoaren oso desberdina den ikuspegia erakusten digute, askoz ere errealagoa.

Egoera Oso Onean dauden estazioen kopurua handitu da

Egoera Onean dauden estazioen kopurua ez da aldatu

1985aren aldean, ingurumen helburuak betetzen dituzten estazioen kopurua halako bi baino gehiago da.

Betetzen ez dituztenak %75 dira; 1985ean, ordea, %89.

Estazioak guztira =37 2007 1985

kop. % Kop. %

Oso kalitate ona 6 16 1 3

Ona 3 8 3 8 Moderatua 9 24 11 30

Eskasa 10 27 5 14 Txarra 9 24 17 46

IH betetzen 9 24 4 11 Ez dute betetzen 28 75 33 89

Taula 5. Estazio kopurua kalitate motaren arabera eta ehunekotan, 1985 eta 2007 urteetan.

Era berean, gaur egun egoera Txarrean (denetan txarrena) dauden estazioak gutxiago direla ikus daiteke, nahiz eta Eskasa maila (ondoren datorrena) gehien areagotu dena izan, aurrekoa bikoiztu baitu.

Laburbilduz, gure ibaien ingurumen baldintzak hobetu dira. Egoera Onean zeuden estazioek bere horretan jarraitu dute, Moderatua mailan zeudenak hoberantz egin dute eta orain ingurumeneko helburuak betetzen dituzte. Asko egoera Oso Onean daude

orain; egoera Txarrean zeudenek kalitate maila hobetu dute eta orain Eskasa mailan daude.

Hala eta guztiz, ia 30 urte beranduago eta urak arazteko eta berreskuratzeko inbertsio eta lan ugari egin eta gero, gure ibaien kalitateak eskasa izaten jarraitzen duela da ondoriorik nabarmenena.

11 irudian, EQR_IBMWParen (UEZaren arabera kalitate mailak kalkulatzeko sistema) balioak erakusten dira, estazio bakoitzerako eta alderatu diren bi urteetarako.

Horren lehenengo azterketak irudi nahiko kezkagarria ematen digu: oso estazio gutxik gainditzen dute ingurumen helburuaren hesia, 4 ibai tartek 1985ean eta 9k 2007an.

1985ean, helburu horiek betetzen zituzten bakarrak Estepona, Artibaiaren goiko tartea, Lea eta Golakoaren azken tartea ziren. 2007an, Esteponak kalitatea hobetu du, baina kezkagarria da Golakoaren azken tarteak kalitatea jaitsi eta egoera ona galdu izana (Irudia 12), tarte horretan hartzen den uraren ondorioz ziurrenik.

Hona 1985ean UEZa ez betetzetik gaur egun betetzera pasa direnak: Agüeraren Bizkaiko tartea, Barbadunen ardatz nagusiko estazioak eta, batez ere, Mape edo Sollube Busturian eta Oka Muxikan, horietan saneamendu sistemak jarri dituztelako.

Aipatu beharra dago gainerako estazio guztiek kalitate helburuak betetzen dituztela: Artibaiko bukaera, Asua, Gobelas, Galindo, Kadagua, Ibaizabal, Nerbioi, Butroe eta Okako bukaera.



Irudia 11 i1985eko eta 2007ko EQR_IBMWP balioak alderatu diren estazioetan.

Oso garrantzitsua da nabarmentzea ezarri diren saneamendu soluzioei esker kalitatea areagotu egin dela Ibaizabaleko ardatz osoan zehar eta batez ere Kadaguan, horren ezaugarri bereziak direla eta (presioak jasaten dituzten ibaiadar gutxi), arroak ia UEZa betetzeko egoeran izatea lortu baitu.

Hala ere, nahiz eta Ibaizabalak bere kalitate fisiko-kimikoa eta, ondorioz biologikoa, izugarri hobetu, ez du maila eskasa gainditu eta, asko jota zenbaitetan egoera moderatua besterik ez du lortu (Irudia 13).

Argi dago espero genuen kalitate ekologikoa ez dela lortu, baina bai hurrengo atalean aztertuko dugun kalitate fisiko-kimikoa.

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0 EQR_1985EQR_2007

Nivel de cumplimiento de la DM

Irudia 12 Bizkaiko ekialdeko ibaiak.

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

EQR_1985EQR_2007

Nivel de cumplimiento de la DM

EDARElorrio

EDAR Arriand

EDARBedia

EDAR Astepe

Irudia 13 Ibaizabaleko ardatza.



3.3.2.- Egoera Ekologikoaren bilakaera denboran zehar Bizkaiko ibaietan

14 irudian, Bizkaiko ibaien egoera ekologikoaren bilakaera orokorra islatzen da. Ikus daitekeenez, kontrolatutako estazio bakar batek ere ez du egoera ekologiko Oso Ona lortu.

Azken urteotan hoberantz egin du, 2003-2006 urte bitartean bereziki, azken hamarkada honetan Bizkaiko LHko arro gehienetan saneamendu sistemak jarri direlako eta, ondorioz, materia organikoak,

elikagaiek eta beste hainbat substantziak eragindako kutsadura murriztu delako.

Kasu gehienetan hobekuntza hori ez da nahikoa izan egoera ekologiko Ona lortzeko eta UEZa betetzeko.

Gainera, oso nabariak dira Bizkaian egin diren aldaketa hidromorfologikoak (hainbat ardatzetan ez da erraza izango maila biologiko ona berreskuratzea epe laburrera edo ertainera, hala nola Ibaizabal edo Nerbioiren ardatzetan, besteak beste).

EVOLUCIÓN GLOBAL

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

AÑOS

Malo

Defciente

Moderado

Bueno

Irudia 14 Bizkaiko ibaien egoera ekologikoaren bilakaera orokorra. 1994-2007 aldia. Iturria: Eusko Jaurlaritzaren ibaien egoera ekologikoaren jarraipen sarea.

Bizkaiko LHko UH bakoitzaren egoera ekologikoaren bilakaera ondokoa da:

Lehenengo taldean sar ditzakegu kontrol guztietan edo gehienetan egoera ekologiko ona izan duten Unitate Hidrologikoak, hau da, egoera ekologiko ona mantentzeko joera orokorra dutenak. Talde honetan daude Agüera UHa eta Lea UHa.

Bigarren taldean sartuko ditugu egoera eskasa edota txarra mantentzeko joera duten UHak, baita hoberantz egiteko joera ez dutenak ere. Talde honetan sar dezakegu Ibaizabal UHa. UH hau oso handia denez, egokia iruditu zaigu hiru zatitan banatzea: Ibaizabal-Nerbioi, Kadagua eta Ibaizabal Behea (Asua, Galindo eta Gobelas).



Ibaizabal-Nerbioi zatian, bi ardatz nagusiek egoera ekologiko txarra edo eskasa izan dute haiek kontrolatzeari ekin zitzaionetik. Azken urteotan ez da hobekuntzarik hauteman Nerbioiko egoera ekologikoan; Ibaizabal ordea, oso egoera txarretik egoera eskasera igaro da,.

Azken urteotan jarritako saneamendu sistemek maila fisiko-kimikoa hobetu badute ere, maila biologikoan ez da hori gertatu, eta hortaz, egoera ekologiko txarra edo eskasa mantentzen du.

Ibaizabal Behea Gobelas, Asua eta Galindo arroek osatzen dute. Hiruren bilakaera lineala da eta kontrolen hasieratik egoera eskasean edo txarrean jarraitzen dute, nahiz eta hiru arro horien isuriak jasotzen eta tratatzen dituen saneamendu sistema abian izan: Galindoko Hondakin Uren Araztegia.

Kadaguaren arroak aurreko biek ez bezala erantzun du, Kadaguaren erdiko eta beheko tarteetan hobekuntza garrantzitsua hauteman delako, halako eran non maila ona lortu duen. Goiko tartean, kontroleko lehenengo urteekin alderatuz hobekuntza hauteman badugu ere, egoera ekologiko ona lortu gabe jarraitzen du.

Hirugarren taldean sartu ditugun ibaien egoera ekologikoak txarrerantz egin du kontrolpeko epean. Talde honetan dago Karrantza UHa.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Años

IFQ

IFQ - AA IFQ - AB

Irudia 15 Karrantza Ibaiak Molinarren izan duen baldintza fisiko-kimiko orokorren bilakaera denboran zehar (Karrantza. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

0

1

2

3

4

5

1997 1999 2001 2003 2005 2007

Años

Cal

idad

Bio

lógi

ca

Calidad Biológica

Irudia 16 Karrantza Ibaiak Molinarren izan duen kalitate biologikoaren bilakaera denboran zehar.

Laugarren taldean ardatz nagusien goiko tarteetan eta ardatz horien beheko tarteetan bilakaera oso desberdina izan duten UHak sartzen dira.

Butroe, Oka eta Artibai ibaien UHei dagokienez, horien ardatz nagusiaren beheko tarteen arazoa antzekoa da: hiri eta industria jatorria duten isuriek eragindako kutsadura organikoa edota elikagaien bidezkoa eta, zenbaitetan, HUAek berek isuritakoen ondoriozkoa ere.

Barbadun ibaiaren UHan desberdina izan da bilakaera goiko tartean eta behekoan, baina aurrekoen alderantzizko moduan. Goiko tartea ez da egoera onera iristen 2001 urteaz geroztik (ez du saneamendu sistemarik eta kalitateak txarrerantz egiten du udan, emaria bat-batean gutxitzen denean); hala ere, beheko tartean egoerak ona izaten jarraitzen du.



3.4.- BIZKAIKO UREN KALITATEA GAUR EGUN

Datuak bildu diren azken urteko (2007) lurraldearen analisi espaziala egingo dugu (Irudia 18).

Espazioaren analisi horretan, Bizkaiko LHan dauden estazioen baldintza fisiko-kimiko orokorrak, kalitate biologikoa eta, azkenik, egoera ekologikoa begiratuko dira.

Kalitatearen edo egoeraren bost maila bereizi ditugu, eta horietako bakoitza honela islatzen da dagozkien irudietan: 1.- Egoera txarra; 2.- Egoera eskasa; 3.- Egoera moderatua; 4.- Egoera ona eta 5.- Egoera oso ona.

Aldaketa handiak izan dituzten masetan (“giza jardueren ondorioz gertatu diren aldaketa fisikoak direla eta bere izaeran aldaketa handia jasan duen azaleko ur-masa”), ahalmen ekologikoa kalkulatuko da, uste baitugu aldaketak zuzendu egoera naturalera itzultzeak ekarriko lukeen kostuak litezkeen abantailak gaindituko lituzkeela. Ahalmen ekologikoa lau mailatan banatu dugu (ahalmen oso ona ez baita existitzen, jakina), masa naturalen antzera izendatzen direnak: ona, moderatua, eskasa eta txarra.

Laginketarako 37 estazio daude Bizkaian, badira beste 3 estazio Araban, baina Nerbioi ibaiaan daudenez, kontuan hartu dira analisia egiterakoan. Guztira 39 estazio dira eta

horietatik 13 Asko Eraldatutako Masetan (MAMM) daude. Irudia 17, Taula 6.

Ibaizabalen ardatz nagusiaren zati handi bat aldaketa handiak izan dituzten ur-masez osatuta dago. Gauza bera gertatzen da Asuaren ardatz osoan, Gobela eta Galindo ibaietan, eta Kadagua, Nerbioi eta Arratia ibaien bukaeran. Aldaketa nagusiak ibaiaren kanalizazioek eta ibai estalduretan gertatu aldaketek eragindakoak dira. Haien iturburuetan kokaturiko urtegiek sortzen duten erregulazioak eragin handia du haietako hirutan (Galindo, Arratia eta Izoria, Nerbioiaren ibaiadarra).

Horietatik 8k degradazio handia dute eta haien ahalmen ekologikoa txarra da (maila txarrena) (Irudia 18). Nabarmentzeko estazioak dira Ibaizabal ardatzekoak (4), Asuaren ardatz osoa (2), Gobelas eta Izoria.

Egoera eskasean aurkitzen ditugu Nerbioiaren beheko tartea, Galindo eta Arratiaren azken tartea.

Bada estazio bat ahalmen nahiko onekoa eta UEZa aldizka bete/ez-bete egiten duena. Aldaketa handiak izan dituen estazio bakarra dugu ahalmen ekologiko ona duena eta, ondorioz, UEZa betetzen duen: Ibaizabalen goiko tartean Elorriotik igarotzen dena.



Irudia 17 Bizkaiko LHko ibaien saileko azaleko ur-masak (ur-masa naturalak eta MAMM: aldaketa handiak jasan dituztenak eta azalpenak)

Irudia 18 Bizkaiko ibaien egoera ekologikoa. (RSEER-EJ, 2007).



Masa naturalen artean (Taula 6), ehuneko handiena egoera ekologiko onean dago (12 estazio); Kostaldeko ibaiak, Lea, Artibairen goiko eta erdiko tarteak, Okaren goiko tartea, Barbadunen ardatz osoa, Herrerias eta Kadaguaren erdiko tarte bat, Herrerias jaso ondokoa hain zuen.

Gainerako guztiek ez dituzte ingurumen helburuak betetzen egoera ekologiko onera iristen ez direlako. Egoera nahiko onean ditugu beste 6 estazio: Kadagua (Balmaseda eta Güeñes bitartean, Altube eta Zeberio ibaien beheko tartea, Zaldu, Butroe ibaiaren beheko tartea eta Golakoaren beheko tartea.

Egoera eskasa duten masa naturalak 3 dira: bi Ibaizabal ibaiaren goiko tartean eta Karrantza.

Egoera txarrean dauden ur-masa naturalak 5 dira: Ibaizabalen erdiko tartea, Altolaratz ibaiadarra, Butroeren erdiko tartea -HUAren azpian- Okaren beheko tartea eta Artibai.

MASA MOTA kop EGOERA/AHALMEN

EKOLOGIKOA

EGOERA ONA=12

MODERATUA=6

ESKASA=3

Ur-masa

naturalak 26

EGOERA TXARRA=5

AHALMEN ONA=1

MODERATUA =1

ESKASA=3

Aldaketa

handiak jasan

dituzten masak

13

AHALMEN TXARRA=8

Taula 6. Bizkaian dauden masa motak eta lortutako kalitatea (2007 urtea).

3.4.1.- Karrantza Unitate Hidrologikoa

Ibai honetan eragin handia dute urtaroek, uda partean, emaria asko murrizten baita eta horrek kalitatea asko jaisten du, bai maila fisiko-kimikoan eta bai maila biologikoan.

Parametro fisiko-kimikoen arabera, kutsadura organiko garrantzitsua du, uda aldean gehienbat, emaria gutxitzeak ingurunearen baldintzak okertzen dituelako Irudia 18.

Denboran zehar, kalitatea oro har jaisten joan dela ikus dezakegu, kontrola hasi zenean zuen egoera onetik gaur egungo degradazio maila handira igaro baita. Ez ditu UEZaren helburuak betetzen.

Ondorioz, Unitate Hidrologiko honetan udako baldintzak kontuan izango dituen saneamendu sistema bat jartzea gomendatzen dugu, emaria elementu mugatzailea baita.

3.4.2.- Agüera Unitate Hidrologikoa

2007an estazio honetan lortutako datu fisiko-kimikoek zein biologikoek kalitate ona adierazten dute maila fisiko-kimikoan zein biologikoan eta, ondorioz, UEZaren helburuak betetzen ditu.

Baina, kalitate fisiko-kimikoa jaitsi egin dela ikusi da, hiri hondakinen edo antzerakoen

isuriak jaso dituelako eta horrek kutsadura organikoa eragin du.

Gaur egun, arro honek (Bizkaiko zatiak) ez du saneamendu sistemarik.

Aurreikusitako saneamendu soluzioak burutzen ez badira, arro hau arauak ez betetzeko arriskuan dagoela uste dugu.



3.4.3.- Barbadun Unitate Hidrologikoa

Barbadun ibaiaren goiko tartean kalitatea eskasa da, bai alde fisiko-kimikotik, bai alde biologikotik, eta ondorioz, horren egoera ekologikoa ere eskasa da.

Barbadunen erdiko tarteak kalitate fisiko-kimiko eta biologiko ona du (Irudia 19,Irudia 20), (egoera onean dauden ibaiadarrek emaria eta nolabaiteko kalitatea ematen diote ardatz nagusiari).

Ibaiaren beheko tartean, ahalmen fisiko-kimikoak hoberantz egiten du eta ahalmen biologikoa ez da aldatzen.

Laburbilduz: Barbadun ardatzean kalitate gradiente bat ikus dezakegu. Ibaian aurrera egin ahala, egoera ekologikoa hobetzen doa eta emaitza onenak beheko tartean lortu dira. Luzetarako bilakaera patroi hori nahiko berezia da, ohikoena ibaiak goiko tarteetan hobeto egotea izaten baita, erdikoak eta behekoak kaltetuagoak izan ohi diren bitartean (Irudia 18).

3.4.4.- Ibaizabal Unitate Hidrologikoa

IBAIZABAL-NERBIOI

Ibaizabalen Ardatza

Materia organikoak eragindako kutsadurari dagokionez, Ibaizabal ibaiaren ardatzaren egoera asko hobetu da. Arroan saneamendu

sistema bat jarri zelako, batez ere. Gaur egun, Ibaizabalen ardatzean 4 dira martxan dauden ur araztegiak: Elorrioko HUA, Arriandiko HUA, Astepeko HUA eta Bediako

HUA. 4 HUA horiek hiri eta industria jatorriko isuriak tratatzen dituzte eta ardatzeko karga organikoa asko arintzen dute.

Hala ere, ez dira ingurumen helburuak betetzen eta 2007 urtean kalitateak txarrerantz egin du. Saneamenduan hutsuneak hauteman dira, oraindik ere

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Laiseca (Sopuerta) Santelices (Barbadun)

Estaciones

IFQIFQ - AA IFQ - AB

Irudia 19 Baldintza fisiko-kimiko orokorren bilakaera Barbadun ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

0

1

2

3

4

5

Laiseca (Sopuerta) Santelices (Barbadun)

Estaciones

Esta

do E

coló

gico

Estado Ecológico

Irudia 20 Kalitate biologikoaren bilakaera Barbadun ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.



araztu gabeko isuriak badirelako eta HUAk berak edo honen funtzionamenduak ere isuriak eragiten dituelako. Isuri horiek kutsadura egoerak sor ditzake udan gehienbat (emaria gutxitzen denean). Hori da, hain zuzen ere, 2007an Arriandi inguruan Ibaizabal ibaiari gertatu zitzaziona, Arriandiko HUAren ondoko uretan. Ur gutxi daramanean, OEKak (DQO) UEZak zehazten duen maila gainditu du

Ibaizabal ibaian zehar dauden zortzi estazioetatik, Arriandiko estazioaz gain, bada beste leku bat 2007an OEKa gehiegizkoa agertzen duena: Galdakao inguruko Ibaizabaleko tartea.

Irudia 21 Ibaizabal ibaiaren baldintza fisiko-kimikoen eboluzio orokorra bildu da goiko tartetik hasita, ardatzaren bukaerara arte, AFK adierazlearen bitartez.

Ur handiko aldietan ur txikikoetan baino hobea da kalitate fisiko-kimikoa, emari handiek karga kutsatzailea murrizten baitute. Dena den, bada salbuespen bat, Lemoako Ibaizabal ibaiaren estazioan ez da bi aldien artean AFKaren desberdintasun aipagarririk hauteman. Eta ibaiaren goiko tartean kalitate fisiko-kimikoa hobea dela ikusi da. Kalitate hori Arriandi eta Lemoa inguruan jaisten da. Kalitatearen jaitsiera hori Arriandiko HUAren eta Astepeko HUAren isuriekin du zerikusia, bi estazioak HUA horiek pasa eta ondoko uretan baitaude.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

San A

gusti

n (Elor

rio)

Abadiño

Iurreta

Arrianch

i

Bolunbu

ru (Le

moa)

Pte Latorre

(Usa

nsolo)

Zuatzu

(Galda

kao)

Bolueta

(Bilb

ao)

Estaciones


Irudia 21 Baldintza fisiko-kimiko orokorren bilakaera Ibaizabal ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

0

1

2

3

4

5

San A

gusti

n (Elor

rio)

Abadiñ

oIurre

ta

Arrianc

hi

Bolunbu

ru (Lemoa

)

Pte Latorre

(Usa

nsolo

)

Zuatz

u (Gald

akao)

Bolueta

(Bilb

ao)

Estaciones

Cal

idad

Bio

lógi

ca

AA AB

Irudia 22 Kalitate biologikoaren bilakaera Ibaizabal ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.



Arriandiko eta Galdakaoko estazioetan, eta ur txikiko aldietan, araudia (UEZ) ez da betetzen.

Ardatzean zehar, urak oxigeno gutxiegi du ur txikiko garaietan eta HUAen ondoko dauden estazioetan fosfato edota fosforo kopuru handienari dagozkion arauak ez dira bete.

Irudia 22 irudian ikus daitekeenez, Ibaizabal ibaiaren ardatzean kalitate biologikoa Elorrio inguruan bakarrik da ona. Abadiñotik aurrera (IBA140), kalitate biologikoa okertzen doa Boluetaraino (IBA518), non kalitatea eskasa edo txarra den.

Zergatiak: Ibaia alde fisiko-kimikotik hobetu bada ere, maila biologikoan ez da hori gertatu, batez ere arrazoi hauek direla eta:

fauna komunitateen lehengoratzeak denbora gehiago behar izaten du baldintza fisiko-kimikoek baino eta, isuriek eraginiko aldizkako kutsadurarik ez izatea eskatzen du.

komunitate horiek hobetzeko, kalitate fisiko-kimikoaz gain, beste hainbat faktorek ere zerikusia dute (emaria, ezaugarri hidromorfologikoak, etab).

Egoera ekologikoa (18 irudia eta 23 irudia) ez da inola ere ona, Abadiñotik aurrera egoera eskasa edo txarra aurkezten duelako.

0

1

2

3

4

5

San A

gusti

n (Elor

rio)

Abadiñ

oIur

reta

Arrianc

hi

Bolunb

uru (L

emoa

)

Pte La

torre

(Usa

nsolo

)

Zuatz

u (Gald

akao

)

Bolueta

(Bilb

ao)

Estaciones

Esta

do E

coló

gico

Estado Ecológico

Irudia 23 baizabal ibaiaren ardatzean zeharreko egoera ekologikoaren bilakaera luzetara (2007 urtea). AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

Nerbioiren Ardatza

Nerbioiaren ardatzaren luzetarako bilakaeraren aztertzeak ondoko ondorio hauek ateratzea ahalbidetu digu (24 eta 25 irudiak):

Goi-erdiko tartean materia organikoak eta elikagaiek eragindako kutsadura hauteman da. Kalitate biokimiko eta biologiko txarra da eta, ondorioz, egoera ekologikoa ere txarra. UEZaren IHak ez ditu betetzen. Arrazoiak:

saneamendurik eza eta egoera txarrean dauden ibaiadarrak (Izoria) jasotzea.

Beheko tartean Nerbioiren kalitate fisiko-kimikoa ona da eta araudia (UEZ) betetzen du. Hala ere, kalitate biologikoa ez da ona,

beraz, egoera ekologikoa ere ez da ona eta ez ditu UEZaren IHak betetzen.



0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Luyando (Nerbioi) Basauri (Nerbioi)

Estaciones

IFQ

IFQ - AA IFQ - AB

Irudia 24 Baldintza fisiko-kimiko orokorren bilakaera Nerbioi ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Luyando (Nerbioi) Basauri (Nerbioi)

Estaciones

IFQ

IFQ - AA IFQ - AB

Irudia 25 Egoera ekologikoaren bilakaera Ibaizabal ibaiaren ardatzean (2007 urtea).

KADAGUAREN ARROA

Gaur egun Kadaguaren ardatzak duen kalitate fisiko-kimiko ona (26 irudia) ondokoekin zerikusia du:

arroan saneamendua ezarri izana

ibaiaren ezaugarri bereziak (emari handiko ibaia eta arroaren orografia berezia), presiorik jasaten ez duten erreken urak biltzen baititu.

Kalitate biologikoak ez du gauza bera islatzen goiko tartean (27 taula).

Kadaguaren ardatzak beheko tartean bakarrik du kalitate biologiko ona.

Kadaguak ez ditu UEZak ezarritako ingurumen helburuak betetzen Güeñesen eta Alonsotegin. Güeñesen, urtaroaren arabera aldaketak egoten dira, ur handiko garaietan kalitate biologiko ona lortzen baitu. Arrazoiak: emaria gutxitzea.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Güeñes(Kadagua)

Olakoaga(Güeñes)

Alonsotegi(Kadagua)

Estaciones

IFQ

IFQ - AA IFQ - AB

Irudia 26 Baldintza fisiko-kimiko orokorren luzetarako bilakaera Kadagua ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

Gaur egun, Kadaguaren kalitate fisiko-kimikoa ardatz osoan zehar ona denez, kalitate biologikoak baldintzatuko du ibaiaren egoera ekologikoa. Hala, Olakoagatik igarotzen denean bakarrik du Kadaguak egoera ekologiko ona (Irudia 18, Irudia 28).



0

1

2

3

4

5

Güeñes(Kadagua)

Olakoaga(Güeñes)

Alonsotegi(Kadagua)

Estaciones

Cal

idad

Bio

lógi

ca

AA AB

Irudia 27 Kalitate biologikoaren luzetarako bilakaera Kadagua ibaiaren ardatzean (2007 urtea). AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

0

1

2

3

4

5

Güeñes(Kadagua)

Olakoaga(Güeñes)

Alonsotegi(Kadagua)

Estaciones

Esta

do E

coló

gico

Estado Ecológico

Irudia 28 Egoera ekologikoaren luzetarako bilakaera Kadagua ibaiaren ardatzean (2007 urtea). AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

IBAIZABAL BEHEA

Asuaren Ardatza

Ibaian zehar, baldintza fisiko-kimiko orokorrek kalitate fisiko-kimikoa ona dela adierazten dute (29 irudia) Dena dela, Sangronizen ur txikiko aldietan ez dira zenbait arau betetzen, emari txikiagoa dela eta.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Zamudio (Asua) Sangroniz (Asua)

Estaciones


Irudia 29 Baldintza fisiko-kimiko orokorren luzetarako bilakaera Asua ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

Ardatzean zehar, kalitate biologikoa txarra da, bai goiko tartean bai behekoan (Irudia

30).

Arrazoiak: ura ez diren ekosistemaren konpartimentuetan degradazioak aurrera jarraitzea eta substratua zein habitataren gainerako elementuak aldatu izana.

0

1

2

3

4

5

Zamudio (Asua) Sangroniz (Asua)

Estaciones

Cal

idad

Bio

lógi

ca

AA AB

Irudia 30 Kalitate biologikoaren luzetarako bilakaera Asua ibaian (2007 urtea). AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

Asuak bere ibilbidean zehar ageri duen egoera ekologikoa (Irudia 18) txarra da, bai goiko tartean (Zamudion) bai behekoan (Sondika), haren kalitate biologikoa txarra delako.



Galindo Ardatza

Gaur egun, Galindo ibaiak kalitate fisiko-kimiko eta egoera kimiko onak ditu.

Hala ere, maila biologikoari dagokionez, egoera desberdina da guztiz. Azken urteotan arroan jarritako sanemanenduari esker, ura egoera fisiko-kimikoa

lehengoratzea ekarri du baina ez kalitate biologiko ona berreskuratzeko adinakoa.

Komunitate biologikoak (fauna gehienbat) oso kaltetuta daude eta, hortaz, kalitate biologiko eta ahalmen ekologiko eskasa dute (Irudia 18).

Gobelas Ardatza

Egun, Gobelas ibaiak kalitate fisiko-kimiko eta egoera kimiko onak ditu. Hala ere, arroak kalitate fisiko-kimiko ona eduki arren, haren ahalmen ekologikoa txarra da (Irudia 18) haren fauna komunitatea kalitate maila horrexetan dagoelako. Arroan aldaketa ugari

burutu izana da arrazoi nagusia eta halako eran degradatu da non gaur egun ezinezkoa den lehengoratzea. Hortaz, UEZak zehazten dituen kalitate helburuetatik oso urrun dago.

3.4.5.- Butroe Unitate Hidrologikoa

Baldintza fisiko-kimiko orokorrei dagokienez, gaur egun, materia organikoak eta elikagaiek eragindako kutsadura handiagoa da beheko tartean goikoan baino, nahiz eta tarte horretan ur txikiko aldietan kutsadura ere nabaritu den aldizka. Bi tarteetan, emariarekiko menpekotasuna handia da.

Karga organikoa (OEK) eta nitrogenoa areagotu direla ikusi da oro har. Agorraldian emaria gutxitzen dela eta, karga organikoa areagotzen da. Hala eta guztiz ere, tarte horretako kalitate fisiko-kimikoa ona da.

Birleko-Gatika tarteak (beheko tartea, BUT226), kalitate fisiko-kimiko eskasa du (31

irudia). Ur txikiko aldietan, karga organikoak eta elikagaiek eragindako kutsadura garrantzitsua da eta horrek oso ondorio negatiboak ditu tartearen kalitate fisiko-kimikoan, horren balorazio eskasa delarik. Kalitatean hautematen den jaitsiera hori Mungiako HUAaren isurien ondorioa da gehienbat. Kalitatearen desberdintasun horiek maila biologikoan ere hautematen dira. Irudia 32 irudian beheko tartean kalitate biologikoa

asko okertu dela ikus dezakegu, eta ingurumen helburuak ez dira betetzen ez tarte batean ez bestean, egoera oneko atariaren azpitik daudelako.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Ergoien (Butroe) Birleko (Gatika)

Estaciones

IFQ

IFQ - AA IFQ - AB

Irudia 31 Baldintza fisiko-kimiko orokorren luzetarako bilakaera Butroe ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.



0

1

2

3

4

5

Ergoien (Butroe) Birleko (Gatika)

Estaciones

Cal

idad

Bio

lógi

ca

AA AB

Irudia 32 Kalitate biologikoaren luzetarako bilakaera Butroe ibaian (2007 urtea). AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

3.4.6.- Oka Unitate Hidrologikoa

Goiko tartean, oso onak dira baldintza fisiko-kimiko orokorrak (33 irudia). Behekoan, aldiz, Gernikatik igarotzean, materia organikoak eta guztizko fosforoak eragindako kutsadura maila handia hauteman da, hiri eta industria isuriek sortua, nahiz eta saneamendu sistema eduki (Gernikako HUA). Argi dago horiek guztiak ez daudela saneamendu sistema horretara konektatuta, eta HUA bera ere ongi ote dabilen aztertu beharko da.

Maila biologikoan (34 irudia), Oka ibaiak Areatzatik igarotzean kalitate biologiko ona du; ez, ordea, Gernikatik igarotzen denean, hango komunitate biologikoen kalitatea txarra baita.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Areatza (Oka) Gernika (Oka)Estaciones


Irudia 33 Baldintza fisiko-kimiko orokorren luzetarako bilakaera Oka ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

Horrela, Oka ibaiak goiko aldean egoera ekologiko ona du eta, aldiz, Gernikatik igarotakoan egoera ekologiko txarra (Irudia 18).

0

1

2

3

4

5

Areatza (Oka) Gernika (Oka)

Estaciones

Cal

idad

Bio

lógi

ca

AA AB

Irudia 34 Kalitate biologikoaren luzetarako bilakaera Oka ibaian (2007 urtea). AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.



3.4.7.- Lea Unitate Hidrologikoa

Gaur egun, Lea ibaiak oso kalitate fisiko-kimiko ona du, eta egoera kimiko ona. Hortaz, Oletatik igarotzean Lea ibaiaren kalitate fisiko-kimikoa oso ona da eta ez du kutsadura organikorik, ezta inolako beste kutsadurarik ere.

Maila biologikoan, komunitate faunistikoek eta fitobentonikoek presio edo inpaktu

handirik jasaten ez dutenez, egitura, osaera eta aniztasun maila ona dute, kalte handirik gabea, kalitate biologikoa ere ona delarik.

Arestian azaldu dena kontuan izanik, ez da harritzekoa Learen egungo egoera ekologikoa ona izatea Oletatik igarotzean (Amoroto-LEA196 estazioa) (18 irudia).

3.4.8.- Artibai Unitate Hidrologikoa

Bi tarteen kalitate diagnostikoa guztiz aurkakoa dela ikusi dugu (35 eta 36 irudiak)

Horrela, Artibai ibaiaren goiko tarteak kalitate fisiko-kimiko oso ona du. Beheko tarteak, aldiz, agorraldietan kutsadura organiko handia du. Emaria gutxitzen denean karga organikoaren kontzentrazioa areagotu egiten da eta UEZak atari balio gisa zehazten dituen balioak baino askoz handiagoak ere erakusten ditu; beraz, ez du araudia betetzen.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

Iruzubieta (Artibai) Gardotza (Artibai)

Estaciones


Irudia 35 Baldintza fisiko-kimiko orokorren luzetarako bilakaera Artibai ibaian. AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.

Maila biologikoan egoera are nabarmenagoa da. Hala, Iruzubietatik igarotzen denean Artibairen kalitate biologiko oso ona den

bitartean, beheko tartean, komunitate biologikoen alterazioa hain handia da ezen diagnostikoa ezin okerragoa den: kalitate biologiko txarra.

Bukatzeko, Artibai ibaiaren luzera osoan egoera ekologikoaren bilakaeraren azterketak emaitza desberdinak ematen ditu (Irudia 18): goiko tarteak egoera ekologiko ona du, baina behekoa oso kaltetua dago eta egoera ekologiko txarra agertzen du.

0

1

2

3

4

5

Iruzubieta (Artibai) Gardotza (Artibai)

Estaciones

Cal

idad

Bio

lógi

ca

AA AB

Irudia 36 Kalitate biologikoaren luzetarako bilakaera Artibai ibaian (2007 urtea). AA: Ur handiak, AB: Ur txikiak.



4.- BIZKAIKO TRANTSIZIOKO UREN KALITATEA

UEZak honela definitzen ditu trantsizioko urak: “Itsasadarretatik hurbil dagoen azaleko ur-masak, hein batean gaziak

direnak kostaldeko uretatik hurbil daudelako, baina ur gezaren eragin handia dutenak”.

Irudia 37 Bizkaiko LHko trantsizioko uren eta kostaldeko uren egoera ekologikoa. (Eusko Jaurlaritza, 2005- 07)

CEDEXak zehaztutako irizpideen arabera, trantsizioko urak ibaien saileko ur-masa bati loturik daude eta 50 Ha-ko azalera baino handiagoa dute (marearteko eremeua barne).

UEZaren A sistemaren arabera, Euskal Herriko trantsizioko urak Ipar Ozeano Atlantikoko eskualde ekologikoan daude. Mota hauetakoak daude:

I mota: ibaiak menperaturiko trantsizioko ur-masa txikiak.

II mota: marearteko eremu handiak dituzten trantsizioko ur-masak

III mota: marea azpiko eremu handiak dituzten trantsizioko ur-masak.

Printzipioz, hamabi dira trantsizioko ur-masa nagusiak eta, horietatik sei Bizkaian daude: Barbadun, Nerbioi, Butroe, Oka, Lea eta Artibai (37 irudia).



4.1.- BARBADUN UHa

4.1.1.- Trantsizioko ur-masen karakterizazioa

Barbadunen estuarioa II motakoa da eta bi kontrol estazio ditu (7 Taula)

Ur-masa Mota MAMM Azalera

(km2) K.E

E-M5 Barbadun II mota Ez 0,77

E-M10

Taula 7. Barbadun UHaren trantsizioko ur-masak eta kontrol estazioak. K.E: Kontrol estazio.

Barbadunen estuarioak jasaten dituen presio larrienak hiru dira (ibaitik iristen diren isuriez

gain): petrolio industriak egindako aldizkako isuriak (Petronorrek egin ohi zituenak, 1999az geroztik ez ditu egiten); abeltzaintza intentsiboa eta araztegiaren isuria, batzuetan ongi ez dabilela dirudiena. Gehiena (%80) Petronorrek isuritakoaren ondoriozkoa da, kostaldera desbideratu zena 1999an. Bestetik, estuarioak marearteko azalera handia galdu du, eta kanalizazio nahiko handia izan du. Oro har, estuarioan presioa apala da.

4.1.2.- Barbadun UHaren trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa

2005-2007 aldiari emandako balorazio orokorra nahiko ona da masa osori hartuta (Taula 8 eta 37 irudia). Algek dute balorazio txarrena,

nahiz eta beste elementu biologiko batzuen balioek balorazioa aldatzen duen inpakturen bat badagoela salatzen duten.

Elementu biologikoak Kimika

Fitoplank. Algak Bentosa Arrainak EB Elementu FK

>H.B >K.A EM EE

E-M5

2005 N.O. Eskasa N.O. N.O. N.O. Oso ona Bai Bai Oso

ona N.O.

2006 Txarra Txarra Ona N.O. Eskasa Oso ona Bai Ez Oso

ona Eskasa

2007 Eskasa Txarra Ona Ona Eskasa Oso ona Bai Bai Oso

ona Eskasa

E-M10

2004 Ona Eskasa Moder. Ona Eskasa Oso ona Bai Ez Oso

ona Eskasa

2005 Oso ona Eskasa Moder. Ona Moder. Oso ona Bai Ez Oso

ona Moder.

2006 Oso ona Txarra Moder. Ona Eskasa Oso ona Bai Ez Oso

ona Eskasa

2007 Oso ona Txarra Ona Ona Moder. Oso ona Bai Ez Oso

ona N.O.

Taula 8. Barbadun UHaren egoera ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa erakusten duen koadroa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE Kutsatzaile espezifikoak, HB Hautemateko gutxieneko balioa, KA Kalitate-araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Macroorn.=Makrocroornogabeak, EB=Egoera biologikoa, EM=Elemento Morfologikoa), EE= Egoera Ekologikoa).



4.2.- IBAIZABAL UHa


Ibaizabalen estuarioa III motakoa da (>%50 mareen azpitik), eta bi ur-masatan banatzen da: Kanpo Nerbioia eta Barne Nerbioia. Biak oso eraldatutako ur-masak dira (9 Taula)


(km2) K.E

E-N10

E-N15 Barne Nerbioi III mota Bai 2,63

E-N17

E-N20 Kanpo Nerbioi III mota Bai 19,10

E-N30

Taula 9. Ibaizabal UHaren trantsizioko ur-masak eta kontrol estazioak. K.E: Kontrol estazio.

Estuarioak jasaten dituen presioak:

Barne Nerbioia da Euskal Herri osoan presio gehien jasaten duen masa: estuarioan

aldizkako edo etengabeko isuriak eta, horrek sedimentu oso kutsatuko eremuak sortu ditu. Beste alde batetik, ibilgua kanalizaturik dago eta Galindoko HUAren isuriak handiak dira. Gainera, 5 portu daude bertan, eta horiek kanalizazioa, dragatutako sedimentuak, espezie aloktonoak barneratzea eta abar dakartzate.

Kanpo Nerbioian, zehatzago Barneko Abran (E-N20), azken urteotan bilakaera positiboa izan da, baina aldizka txarrera egin du, Galindoko HUAko isurien kontzentrazio gero eta handiagoarekin loturik. Kanpoko Abran (N-30) bilakaera positiboa izan da, saneamendu faseak arian-arian abian jarri direlako eta oso kutsakorrak ziren isuriak eten egin direlako.

4.2.2.- Ibaizabal UHaren trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa

Barne Nerbioirako emandako 2005-2007 bitarteko Egoera Ekologikoaren balorazioa ‘Eskasa’ da (10 Taula eta 37 Irudia), urtez urte ageri duen kalitate biologiko eskasaren ondorioz, gehienbat.

Hala ere, Kanpo Nerbioi masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Ona’ da, Altos Hornos itxi zutelako eta estuariora egiten diren isuriak gutxitu direlako.



>H.B >B.A EM EE

E-N10. Barne Nerbioi Masa

2005 Oso Ona Eskas Moder. Eskas Eskas Oso ona Bai Ez Eskas Eskas

2006 Ona Eskas Eskas Txarra Eskas Ona Bai Bai Eskas Eskas

2007 Moder. Eskas Moder. Moder. Eskas Ona Bai Ez Moder. Eskas

E-N15. BARNE NERBIOI MASA

2005 Ona Eskas Moder. Ona Eskas Ona Bai Bai Eskas Eskas

2006 Moder. Eskas Moder. Txarra Eskas Ona Bai Ez Eskas Eskas

2007 Moder. Txarra Moder. Moder. Eskas Moder. Bai Bai Moder. Eskas

E-N17. BARNE NERBIOI MASA

2005 Ona Eskas N.O. Ona Eskas N.O. Bai Bai Eskas Eskas

2006 N.O. Eskas N.O. Mod. Eskas Eskas Bai Bai Eskas Eskas



2007 N.O. Txarra Ona Ona Eskas Txarra Bai Ez N.O. Eskas

E-N20. KANPO NERBIOI MASA

2005 N.O. N.O. Oso Ona Ona Ona Ona Bai Ez Eskas Ona

2006 N.O. N.O. Oso Ona N.O. N.O. Ona Bai Ez Eskas N.O.

2007 Eskas N.O. Oso Ona N.O. N.O. Eskas Bai Bai Eskas N.O.

E-N30. KANPO NERBIOI MASA

2005 Ona N.O. Ona Oso Ona Ona Oso Ona Bai Ez Eskas Ona

2006 N.O. Oso Ona Oso Ona Ona Ona Oso Ona Bai Ez Eskas Ona

2007 N.O. Oso Ona Oso Ona Ona Ona Oso Ona Bai Ez Eskas Ona

Taula 10. Ibaizabal UHren egoera ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa erakusten duen koadroa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE Kutsatzaile espezifikoak, HB Hautemateko gutxieneko balioa, KA Kalitate-araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Macroorn.=Makrocroornogabeak, EB=Egoera biologikoa, EM=Elemento Morfologikoa), EE= Egoera Ekologikoa).

4.3.- BUTROE UHa


Butroe ibaiaren estuarioa II motakoa da eta hiru kontrol estazio ditu: E-B5, E-B7 y E-B10 (11 Taula).


(km2) K.E

E-B5

E-B7 Butroe II mota Ez 1,55

E-B10

Taula 11. Butroe UHko trantsizioko ur masak eta kontrol estazioak. K.E: Kontrol estazioak.


Barnealdetik kanpoalderantz halako degradazio bat hauteman dugu estuario

horretan, eremu horretan egindako isurien ondorioz, hein batean. Era berean, estuarioaren baldintza orokorrek eta hidromorfologikoek (itsasadarreko dragatuak) eragina izan dezakete. Nolanahi ere, estuario osoaren egoera Ona da.

Estuarioan hondakin urak biltzeko sistemak hobetzen joan dira 1997az geroztik eta, ondorioz, koefiziente biotikoak hoberantz egin du pixkanaka 1997 eta 2000 bitartean. Tarteka gertatu diren egoera txarrak isuri puntualen edo azken urteotan gertatu diren dragatuen ondoriozkoak izan litezke.

4.3.2.- Butroe UHko trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa

Butroe masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Ona’ da (12 Taula eta 37 Irudia). Emaitza hori abiaturiko saneamenduaren ondorioa da bereziki, bilakaera oso ona izanik. Hala eta guztizere,

adi ibili beha dugu beste bide batzuetatik letorkeen degradazioa saihesteko: bere morfologia aldatu dezaketen ekintzak, lanak, dragatzeak, etab.

Elementu Biologikoak EB Elementu FK Kimika EM EE

Fitoplank. Algak Bentosa Arrainak >H.B >B.A

E-B5. Butroe Masa

2005 Ona Ona Ona Ona Ona Ona Bai Ez Oso ona Ona

2006 Ona Ona Oso ona Ona Ona Ona Bai Ez Oso ona Ona

2007 Oso ona Ona Oso ona Ona Ona Moder. Bai Ez Oso ona Moder.

E-B7. Butroe Masa

2005 Oso ona Moder. Ona Ona Ona Ona Bai Ez Oso ona Ona

2006 Oso ona Moder. Ona Ona Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona



2007 Ona Moder. Ona Ona Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

E-B10 Butroe Masa

2005 Oso ona Moder. Ona Moder. Ona Ona Bai Ez Ona Ona

2006 Ona Moder. Ona Ona Ona Ona Bai Ez Ona Ona

2007 Ona Moder. Ona Ona Ona Ona Bai Ez Oso ona Ona

Taula 12. Butroe UHren egoera ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa erakusten duen koadroa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE Kutsatzaile espezifikoak, HB Hautemateko gutxieneko balioa, KA Kalitate-araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Macroorn.=Makrocroornogabeak, EB=Egoera biologikoa, EM=Elemento Morfologikoa), EE= Egoera Ekologikoa).

4.4.- OKA UHa


Okaren estuarioa II motakoa da eta bi ur-masa (Barne Oka eta Kanpo Oka) eta 3 kontrol estazio (E-OK5, E-OK10 y E-OK20) ditu (13 Taula).


(Km2) K.E

Barne Oka II mota Ez 3,96 E-OK5

E-OK10 Kanpo Oka II mota Ez 6,10

E-OK20

Taula 13. Oka UHko trantsizioko ur masak eta kontrol estazioak. K.E: Kontrol estazio.


Hauteman diren presioak eta jasotako inpaktuak kontuan harturik, ur-masa hau beste bitan banatzea proposatu zen (Borja et al., 2004e).

Horrela, barruko eremuaren (EOK-05) bereizgarriak hainbat elementurekin erlazionaturik daude: kutsadurarekin (industriak eta hiri jatorrikoak, ubidearen inguruan kontzentratuak), dinamikaren aldaketa sakonarekin (Gernikako ubidean zentratua, araztegiak zein industrialdeek sorturiko kutsaduraren inpaktua larriagotuz, eta ziurrenik Cortaderia eta Baccharis landareak ugaritu araziz), ontziolaren presentziarekin, etab..

Estuarioaren kanpoaldeari dagokionez (EOK10 eta EOK20), egoera orokor hobean mantentzen da; hala, presio gutxiago jasateak askoz ere errazagoa egiten du hori lehengoratzea.

4.4.2.- Oka UHko trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa

Barne Okaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Eskasa’ da (14 taula eta 37 irudia), inguruneak denbora luzez jasan duen erasoaren ondorio zuzena.

Kanpo Okaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Ona’ da. Kanporago dagoen estuarioko estazioan,

EOK20, egoera biologikoa ona da, egoera ekologikoa bezala. Edonola ere, egoera oso onean beharko luke, eta alde txiki hori uren kutsaduraren ondoriozkoa izan daiteke, horren balioak kalitateko helburuen azpitik baitaude.



Elementu Biologikoak Kimika

Fitoplank. Algak Bentosa Arrainak EB

Elementu

FK >H.M >B.A. EM EE

E-OK5. Okaren Barne Masa

2005 Moder. Moder. Eskas Ona Eskas Oso ona Bai Ez Oso

ona Eskas

2006 Moder. Moder. Txarra Ona Txarra Ona Bai Ez Oso

ona Txarra

2007 Moder. Moder. Moder. Ona Moder. Ona Bai Ez Oso

ona Moder.

EOK10. Okaren Kanpo Masa

2005 Ona Ona Ona Ona Ona Oso ona Bai Ez Oso

ona Ona

2006 Ona Ona Moder. Ona Moder. Oso ona Bai Ez Oso

ona Moder.

2007 Ona Ona Moder. Ona Moder. Ona Bai Ez Oso

ona Moder.

EOK20. Okaren Kanpo Masa

2005 Oso ona Ona Ona Ona Ona Oso ona Bai Ez Oso

ona Ona

2006 Oso ona Ona Oso ona Ona Ona Oso ona Bai Ez Oso

ona Ona

2007 Oso ona Ona Oso ona Ona Ona Oso ona Bai Ez Oso

ona Ona

Taula 14. Oka UHren egoera ekologikoaren laburpena eta diagnosikoa erakusten duen koadroa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE Kutsatzaile espezifikoak, HB Hautemateko gutxieneko balioa, KA Kalitate-araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Macroorn.=Makrocroornogabeak, EB=Egoera biologikoa, EM=Elementu Morfologikoa), EE= Egoera Ekologikoa).

4.5.- LEA UHa


Learen estuarioa II motakoa da eta bi kontrol estazio ditu: E-L5 eta E-L10 (Taula 15).


Masak jasan dituen presio nagusiak Lekeitioko araztegiaren isurietatik (urtaroaren arabera estuariora isurtzen baitzun) eta beste batzuetatik datoz.


(km2) K.E

E-L5 Lea Tipo II No 0,51

E-L10

Taula 15. Lea UHko trantsazioko ur-masak eta kontrol estazioak. K.E: Kontrol estazio.

Gaur egun araztegiak kostaldean isurtzen du eta, ondorioz, trantsizioko uretan ez du eraginik. Zenbait tartetan kanalizatuta egotea eta Lekeitioko portua bera dira beste presio batzuk.



4.5.2.- Lea UHko trantsizioko ur-masen egoera ekologikoa

Lea masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Moderatua’ da (16 taula eta 37 irudia), beraz, okerrera egin du aldi horretan.

Litekeena da emaitza horiek saneamenduarekin edo isurien arazketarekin lotuta egotea.



>H.B >B.A. EM EE

E-L5. Lea Masa

2005 Ona Eskas Ona Ona Moder. Oso ona Bai Ez Oso ona Moder.

2006 Ona Eskas Ona Moder. Moder. Oso ona Bai Bai Oso ona Moder.

2007 Ona Eskas Oso ona Moder. Moder. Oso ona Bai Ez Oso ona Moder.

E-L10. Lea Masa

2005 Oso ona Ona Ona Ona Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2006 Oso ona Ona Ona Ona Ona Oso ona Bai

Ez Oso ona Ona

2007 Ona Ona Ona Ona Ona Oso ona Bai

Ez Oso ona Ona

Taula 16. Lea UHren egoera ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa erakusten duen koadroa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE Kutsatzaile espezifikoak, HB Hautemateko gutxieneko balioa, KA Kalitate-araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Macroorn.=Makrocroornogabeak, EB=Egoera biologikoa, EM=Elementu Morfologikoa), EE= Egoera Ekologikoa).

4.6.- ARTIBAI UHa


Artibairen estuarioa II motakoa da eta bi kontrol estazio ditu: E-A5 eta E-A10 (Taula 17).


Masa honek jasaten dituen presio nagusien artean hiri hondakinak daude, araztutakoak eta araztu gabekoak, eta horri industri isuriak gehitu behar zaizkio.


(Km2) K.E

E-A5 Artibai

II mota: >%50

mareen arteko

zonak

Ez 0,42

E-A10

Taula 17. Artibai UHaren trantsizioko ur masak eta kontrol estazioak.

Estuario honetan ez da saneamendurik garatu; hori dela eta, baldintza fisiko-kimiko orokorrak txarrak izan daitezke une batzuetan eta, zenbait kutsatzaileren kontzentrazioak (metalak bereziki) ez dira oso onak (nahiz eta 2004-2006 aldian bi estazioek arauak betetzen dituzten).



4.6.2.- Artibai UHko trantsizioko ur-masaren egoera ekologikoa

Artibai masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Nahiko ona’ da (18 taula eta 37 irudia).



Elementu

FK >H.B >B.A EM EE

E-A5. Artibai Masa

2005 Moder. Txarra Eskas Moder. Eskas Oso ona Bai Ez Ona Eskas

2006 Moder. Txarra Eskas Moder. Eskas Oso ona Bai Ez Ona Eskas

2007 Txarra Txarra Eskas Moder. Eskas Oso ona Bai Ez Moder. Eskas

E-A10. Artibai Masa

2005 Ona Eskas Ona Ona Moder. Oso ona Bai Ez Ona Moder.

2006 Oso ona Eskas Moder. Ona Moder. Oso ona Bai Ez Ona Moder.

2007 Ona Eskas Ona Ona Moder. Oso ona Bai Ez Moder. Moder.

Taula 18. Artibai UHren egoera ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa erakusten duen koadroa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE Kutsatzaile espezifikoak, HB Hautemateko gutxieneko balioa, KA Kalitate-araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Macroorn.=Makrocroornogabeak, EB=Egoera biologikoa, EM=Elementu Morfologikoa), EE= Egoera Ekologikoa).



5.- BIZKAIKO KOSTALDEKO UREN KALITATEA

UEZaren A eta B saikapen sistemen arabera, EAEko kostaldeko urak Ozeano Atlantikoko eskualde ekologikoan daude, Ipar-mendebaldeko Atlantiko konplexuaren (NEA) eskualde ekologikoan, zehazkiago; eta IV motakoak (ageriko kostaldea, sakonera txikia) dira.

Guztira 4 dira kostaldeko ur-masak eta horietatik bat ere ez da behin behineko azterketan oso aldatutzat hartu. Hona ur-masa horiek: Kantabria-Matxitxako, Matxitxako-Getaria, Getaria-Higer eta Monpas-Pasaia. Bizkaian Kantabria-Matxitxako osoa eta Matxitxako-Getaria zati bat daude.

5.1.- IBAIZABAL UNITATE HIDROLOGIKOA

5.1.1.- Kostaldeko ur-masen karakterizazioa

Ibaizabalen kostaldea IV motakoa da eta bi kontrol estazio ditu: L-N10 eta L-N20 (19 taula).


(km2) K.E

L-N10 Kantabria-

Matxitxako

IV mota:

azaleko

kostaldea

-- 89,53 L-N20

Taula 19. Ibaizabal UHko kostaldeko ur–masak eta kontrol estazioak. K.E: Kontrol estazio.

Presioak

Inpaktuak era oso motelduan jasotzen ditu, Abraren bidez, eta oro har jasotzen duen presioa apaltzat hartzen da.

5.1.2.- Ibaizabal UHko Kantabria-Matxitxako kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa

Kantabria-Matxitxako kostadeko ur-masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Ona’ da (Taula 20 taula eta 37

irudia). Elementu biologikoak Kimika


Elementu

FK >H.B >B.A EM EE

LITORAL NERBIOI. L-N10, MASA DE AGUA CANTABRIA-MATXITXAKO

2005 Ona Oso

ona Oso ona - Ona Oso ona Ez Ez Oso ona Ona

2006 Ona Oso

ona Oso ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2007 Oso ona Ona Oso ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

LITORAL NERBIOI. L-N20, MASA DE AGUA CANTABRIA-MATXITXAKO

2005 Oso ona Oso

ona Ona - Ona Oso ona Ez Ez Oso ona Ona

2006 Ona Oso

ona Ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2007 Oso ona Ona Moder. - Moder. Oso ona Bai Ez Oso ona Moder.

Taula 20. Ibaizabal UHko kostaldearen Egoera Ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisikokimikoa; KE kutsatzaile espezifikoak, HB hautemateko balioa, KA Kalitate araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Makroorn.=Makroornogabeak, EB=Egoera Biologikoa, EM=Elementu morfologikoa), EE= Egoera ekologikoa.



5.2.- BUTROE UNITATE HIDROLOGIKOA


Butroeren kostaldea IV motakoa da, Kantabria-Matxitxako ur-masan sartzen da (21 taula) eta lau kontrol estazio ditu.

Presioak:

Eremu honetako arazorik larriena Bakioko eta Gorlizeko araztegien isuriak dira, Armintza eta Bakioko portuekin batera.

Ur-masa Mota Azalera (km2) Kontrol estazioak

L-B10

L-B15

L-B20 Kantabria-Matxitxako IV mota: azaleko kosta 189

L-REF30

Taula 21. Butroe UHko kostaldeko ur-masak eta kontrol estazioak.

5.2.2.- Kantabria-Matxitxako kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa Butroe UHan

Kantabria-Matxitxako kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007)‘Ona’ da (22 taula eta 37 irudia).


Fitoplank. Algak Bentosa Peces EB Elementu FK

>H.B >K.A EM EE

BUTROE KOSTALDEA. L-B10, KANTABRIA-MATXITXAKO UR-MASA

2005 Ona Ona Ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2006 Ona Ona Oso ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2007 Oso ona Ona Ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

BBUTROE KOSTALDEA. L-B15, KANTABRIA-MATXITXAKO UR-MASA

2005 Oso ona Oso ona Oso ona - Oso ona Oso ona Ez Ez Oso ona Oso ona

2006 - - - - - - - - - -

2007 - - - - - - - - - -

BUTROE KOSTALDEA. L-B20, KANTABRIA-MATXITXAKO UR-MASA

2005 Oso ona Oso ona Ona - Ona Oso ona Ez Ez Oso ona Ona

2006 Ona Oso ona Oso ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2007 Oso ona Oso ona Mod. - Mod. Oso ona Bai Bai Oso ona Mod.

BUTROE KOSTALDEA. L-REF30, KANTABRIA-MATXITXAKO UR-MASA

2005 - - - - - - - - - -

2006 Oso ona - Oso ona - Oso ona Oso ona Bai Ez Oso ona Oso ona

2007 Oso ona - Oso ona - Oso ona Oso ona Ez Ez Oso ona Oso ona

Taula 22. Butroe UHko kostaldearen Egoera Ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE kutsatzaile espezifikoak, HB hautemateko balioa, KA Kalitate araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Makroorn.=Makroornogabeak, EB=Egoera Biologikoa, EM=Elementu morfologikoa), EE= Egoera ekologikoa.



5.3.- OKA UNITATE HIDROLOGIKOA

5.3.1.- Kostaldeko ur-masak

Okaren kostaldea IV motakoa da eta kontrol estazio bakarra du: L-OK010. Matxitxako-Getaria ur-masan sartzen da (23 taula).

Presioak:

Nagusiki hiri eta industria isuriak (akuikultura eta haztegiak), kanalizazioa zenbait tartetan eta Elantxobeko portua. Presioa, oro har, txikia da eta kalitate helburuak betetzen dira

sistematikoki, bai adierazle biologikoenak bai kimikoenak (2005-2007 aldia).

Ur-masa Mota Azalera

(km2)

Kontrol

estazioak

Matxitxako-

Getaria

IV mota:

Azaleko

kostaldea

231 L-OK10

Taula 23. Oka UHko kostaldeko ur-masak eta kontrol estazioak

5.3.2.- Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa Oka UHan

Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra

(2005-2007) ‘Ona” da (24 taula eta 37 irudia).

.Elementu biologikoak Kimika


>H.B >K.A EM EE

OKA KOSTALDEA. L-OK10 MATXITXAKO-GETARIA UR-MASA

2005 Oso ona Ona Oso ona - Oso ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2006 Oso ona Ona Oso ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso ona Ona

2007 Oso ona Ona Oso ona - Ona Oso ona Ez Ez Oso ona Ona

Taula 24. Oka UHko kostaldearen Egoera Ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE kutsatzaile espezifikoak, HB hautemateko balioa, KA Kalitate araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Makroorn.=Makroornogabeak, EB=Egoera Biologikoa, EM=Elementu morfologikoa), EE= Egoera ekologikoa.

5.4.- LEA UNITATE HIDROLOGIKOA


Learen kostaldea IV motakoa da eta bi kontrol estazio ditu: L-L10 eta L-L20. Learen kostaldeko urak Matxitxako-Getaria ur-masan sartzen dira (25 taula).


(km2)

Kontrol

estazioak

L-L10

Matxitxako-Getaria

IV mota:

Azaleko

kostaldea

139 L-L20

Taula 25. Lea UHko kostaldeko ur-masak eta kontrol estazioak.

Presioak:

Oro har, presio txikiak jasotzen dituela esan daiteke; hiri eta industri isuriak (akuikulturak eta haztegiek eragindakoak) eta Eako portua dira nagusiak.



5.4.2.- Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa Leako UHan

Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007)‘Ona’ da (26 taula eta 37 irudia).

Elementu biologikoak Kimica


Elementu

FK >H.B >K.A EM EE

LEA KOSTALDEA. L-L10 MATXITXAKO-GETARIA UR-MASA

2005 Oso ona Ona Oso

ona - Ona Oso ona Ez Ez

Oso

ona Ona

2006 Ona Ona Oso

ona - Ona Oso ona Bai Ez

Oso

ona Ona

2007 Oso ona Ona Oso


Oso

ona Ona

LEA KOSTALDEA. L-L20 MATXITXAKO-GETARIA UR-MASA

2005 Ona Oso

ona

Oso


Oso

ona Ona

2006 Ona Oso

ona

Oso

ona - Ona Oso ona Bai Ez

Oso

ona Ona

2007 Oso ona Oso

ona

Oso

ona -

Oso

ona Oso ona Ez Ez

Oso

ona

Oso

ona

Taula 26. Lea UHko kostaldearen Egoera Ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE kutsatzaile espezifikoak, HB hautemateko balioa, KA Kalitate araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Makroorn.=Makroornogabeak, EB=Egoera Biologikoa, EM=Elementu morfologikoa), EE= Egoera ekologikoa.

5.5.- ARTIBAI UNITATE HIDROLOGIKOA


Artibairen kostaldea IV motakoa da eta kontrol estazio bakarra du: L-A10. Artibaiaren kostaldeko urak Matxitxako-Getaria ur-masan sartzen dira (27 taula).


(km2)

Kontrol

estazioak

Matxitxako-Getaria

IV mota:

Azaleko

kostaldea

139 L-A10

Taula 27. Artibai UHaren kostaldeko ur-masak eta kontrol estazioak.

Presioak:

Oso presio arinak jasotzen ditu ur-masa honek eta, ondorioz, kalitateko helburuak betetzen ditu.



5.5.2.- Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoa Artibai UHan

Matxitxako-Getaria kostaldeko ur-masaren egoera ekologikoaren balorazio orokorra (2005-2007) ‘Ona’ da (28 taula eta 37 irudia).


Fitoplank. Algak Bentosa Arrainak

EB Elementu

FK >H.B >K.A

EM EE

ARTIBAI KOSTALDEA. L-A10 MATXITXAKO-GETARIA UR-MASA

2005 Ona Ona Oso ona - Ona Oso ona Bai Ez Oso

ona Ona

2006 Ona Ona Oso ona - Ona Oso ona Ba Ez Oso

ona Ona

2007 Oso ona Oso

ona Oso ona -

Oso

ona Oso ona Ez Ez

Oso

ona Oso ona

Taula 28. Artibai UHko kostaldearen Egoera Ekologikoaren laburpena eta diagnostikoa. 2005-2007 urteak. AFK: Adierazle Fisiko-kimikoa; KE kutsatzaile espezifikoak, HB hautemateko balioa, KA Kalitate araua. (Fitoplank.=Fitoplanktona, Makroorn.=Makroornogabeak, EB=Egoera Biologikoa, EM=Elementu morfologikoa), EE= Egoera ekologikoa.



6.- BIZKAIKO URTEGIETAKO UREN KALITATEA

Atal honetan Bizkaiko Lurralde Historikoko urtegiak biltzen dituzten uren kalitate sareak aipatuko ditugu, bai eta sare horiek kontrolatzen dituzten erakunde kudeatzaileak eta kontrolaturiko urtegiak ere.

Kantauriko Konfederazio Hidrografikoa eta Uren Bilbao-Bizkaia Partzuergoa dira gaur egun uraren kalitate sareak kudeatzen dituzten erakundeak –Bizkaiko LHan kokatuta dauden hainbat urtegi kontrolatu eta zaintzen dituztenak–.

6.1.- KANTAURIKO KONFEDERAZIO HIDROGRAFIKOA. ICA SAREA

Kantauriko Konfederazio Hidrografikoak bere arroko azaleko urak kontrolatzen ditu hainbat sareren bidez. Zenbait estazio kontrolatzen ditu, horietatik lau Bizkaiko 4 urtegitan daudenak:

- ARTIBA PRESA: Barakaldoko udalerrian dago. Erabilera: Ur hornikuntza. A2 mota, 30.000 eta 100.000 biztanle bitartean (A2 mota: giza kontsumorako ur tratamendu mota: tratamendu fisiko normala, tratamendu kimikoa eta desinfekzioa).

- NOCEDAL PRESA: Güeñesko udalerrian dago. Erabilera: Ur hornikuntza. A2 mota, 30.000 eta 100.000 biztanle bitartean.

- UNDURRAGA URTEGIA: Zeanuriko udalerrian dago. Erabilera: Ur hornikuntza. A2 mota, 30.000 eta 100.000 biztanle bitartean

- ZOLLO URTEGIA: Arrankudiagako udalerrian dago. Erabilera: Ur hornikuntza. A2 mota, 30.000 eta 100.000 biztanle bitartean.

6.2.- BILBAO-BIZKAIA UR PARTZUERGO ERAKUNDE KUDEATZAILEAREN URAREN KALITATEA KONTROLATZEKO SAREA

Bere Hornikuntza Sistemetarako kontrolatzen dituen urtegietatik, hiru Bizkaiko LHan daude: Oiola urtegia (Kadagua Sistema) eta

Lekubaso eta Zollo urtegiak (Nerbioi-Ibaizabal arroa).



7.- BIZKAIKO BARNEALDEKO HEZEGUNEEN KALITATEA

7.1.- BIZKAIKO HEZEGUNEEN DEFINIZIOA ETA INBENTARIOA

Hezeguneak honela definitu ohi dira: aldi baterako edo betirako ur geza edo ur gazia duten sakonera txikiko ekosistemak (padurak, estuarioak, albuferak, aintzirak, etab.).

Jarraian, 29 Taulan, horien zerrenda bat daukagu; bertan, “EAEko Hezeguneen Inbentarioa”-n erregistratuta dauden 59 hezeguneez gain, “EAEko azaleko ur-masen karakterizazioa. IV alea: EAEko Hezeguneen Karakterizazioa. Kantauriko

Isurialdea (Eusko Jaurlaritza, 2002)” lanean azterturiko Bizkaiko beste hainbat ere bildu dira.

Horietako gehienak Bilboko itsasadarraren ezkerraldeko meatze eremuko hezeguneen sistemari dagozkio. Antzinako meatze putzuak eta urmaelak dira, industria jarduerak etendakoan urez bete zirenak; orain, sistema lenitiko naturalizatuak dira, oso garrantzi ekologiko handikoak horietako batzuk.

Bizkaia

Izena Herria Azalera (m2) UTMx UTMy Confianza Putzua Abanto-Zierbena 45 491850 4796070 La Matilde Putzua Abanto-Zierbena 450 493300 4795500

San Fuentes Urmaela Abanto-Zierbena 150 494470 4797300 Arana I Putzua Abanto-Zierbena 988 494200 4794700 Arana II Putzua Abanto-Zierbena 38 494200 4794600 Arana III Putzua Abanto-Zierbena 45 494100 4794700 Arana IV Putzua Abanto-Zierbena 12 494300 4794800 Typhas I Putzua Abanto-Zierbena 40 494500 4794600 Typhas II Putzua Abanto-Zierbena 40 494550 4794650

Fonso I Abanto-Zierbena 75 494200 4794480 Fonso II Abanto-Zierbena 45 494400 4794350 Fonso III Abanto-Zierbena 24 494350 4794400 Fonso IV Abanto-Zierbena 15 494300 4794000

la Isla Urmaela Ortuella 300 494760 4794500 Hyla I Urmaela Ortuella 125 494830 4794600 Hyla II Urmaela Ortuella 8 494700 4794250

Hyla III Urmaela Ortuella 5 494850 4794300 Hyla IV Urmaela Ortuella 5 494900 4794500 Carmen Meatzea Ortuella 761 494800 4794050

La Reserva Urmaela Ortuella 300 494620 4794140 Cantera Macho Putzua Ortuella 60 494500 4794080

Cantera Macho II Putzua Ortuella 10+10 494500 4794000 Campo Triano I Putzua Ortuella 100 494600 4793080 Campo Triano II Putzua Ortuella 10 494500 4793000 Los Polvos I Urmaela Ortuella 9 495050 4792900 Los Polvos II Urmaela Ortuella 25 495250 4792900 Cementerio I Putzua Ortuella 300 495250 4791955 Cementrio II Putzua Ortuella 16 495050 4792025

Oiola Putzua Ortuella 500 495000 4791625 La Escontrilla Urmaela Trapagaran 100 497400 4795000

Ostión Putzua Trapagaran 26.300 496000 4792470 Parkotxa Putzua Trapagaran 35.000 496350 4792800

Parkotxa II Putzua Trapagaran 1300 496500 4792650 Blondis I Putzua Trapagaran 2.400 496500 4792300 Blondis II Putzua Trapagaran 160 496380 4792500 Blondis III Putzua Trapagaran 40 496700 4792340

Campo de Fútbol I Putzua Trapagaran 90 495525 479300 Campo de Fútbol II Putzua Trapagaran 36 492575 479300 Campo de Fútbol III Putzua Trapagaran 9 495550 4793030 Campo de Fútbol IV Putzua Trapagaran 35 495550 4793150 Campo de FútboL V Putzua Trapagaran 24 495680 4793000 Campo de Fútbol VI Putzua Trapagaran 9 495725 4792870

Górriga Putzua Trapagaran 100 495375 4791750 Zuazo Hezegunea Barakaldo 20.000 499750 4793300 Saúco I Putzua Galdames 30 492625 4791875



Bizkaia

Izena Herria Azalera (m2) UTMx UTMy Saúco II Putzua Galdames 240 492750 4791875 Saúco III Putzua Galdames 100 492850 4791825 Saúco IV Putzua Galdames 700 493000 4791750

Ledo Putzua Galdames 5 492100 4790920 Ledo Urmaela Galdames 10 493550 4790550

La Buena I Galdames 120 493550 4790620 La Buena II Galdames 30 493480 4790500

La Aceña Putzua Galdames 8.000 491250 4790450 La Pesquera Putzua Galdames 1.200 486060 4792100

Vinagre Putzua Galdames/Sopuerta 6.500 488050 4793200 Jarralta Putzua Sopuerta 2.000 488250 4792900 Maria Putzua Sopuerta 1.000 483600 4790500

Amalia Juliana Putzua Sopuerta 140 483600 4791100 Sorpresa Urmaela Sopuerta 20 483620 4790510 Lacilla Hezegunea Sopuerta 250 486550 4790080

Mina Federico Putzua Arcentales 150 482100 4791550 Arbieto Aintzira Orduña 2945 500245 4761746 Etxerre Aintzira Basauri 9500 510746 4786562

Astrabuduako Hezegunea Erandio-Leioa 33995 5001953 4796280 Bolue Bailarako Urmaelak Getxo-Berango 69722 500532 4799449

El Sol Ortuella 1025 497768 4794602 La Bomba Ortuella 557 494833 4794617 Reserva Ortuella 2136 494618 4794137

San Benito Abanto y Zierbena 4656 494519 4794718 El Cuadrado Abanto y Zierbena 434 494425 4794789

Triano urtegia Ortuella 24665 494790 4793608 Gerente Abanto y Zierbena 21773 491620 4796104

El Sauco Urmaela Galdames 5559 492998 4791680 Mina Catalina Urmaela Sopuerta 9456 48585 4793050

Taula 29. Bizkaiko LHan dauden hezeguneak.

7.2.- EAE barnealdeko hezeguneen kalitate ekologikoaren jarraipen sarea

2001 urtera arte, ez zen interes handiko barnealdeko hezeguneen kalitate ekologikoaren jarraipenik egin, ez aldian behin ez modu homogeneoan behintzat. “EAEko barnealdeko lakuen eta hezeguneen kalitate ekologikoaren jarraipena egiteko sarea” (Eusko Jaurlaritza).

Sistema naturalak nahiz artifizialak hartzen ditu eta horietatik hiru Bizkaiko LHan daude:

- Arbieto Urmaela: “Aintzira diapiriko sakon hipogeniko iraunkor gorabeheratsuak” motakoa da. Erritmo klimatiko atlantiarra duten sistema naturalen barruan dago mota hori.

- Bolueko Hezegunea: “Lautada alubialeko hezeguneak (Atlantikoak)” motakoa da. Erritmo klimatiko atlantiarra duten sistema naturalen barruan dago mota hori. Gaur egun ez da Sarean sartzen.

- Arboledako Laku Handia: Meatze-Putzu Monomiktikoak motakoa. Gaur egun ez da Sarean sartzen.

ARBIETO URMAELA

30 taulan Arbietoko urmaelaren egoera ekologikoa ikus dezakegu Jarraipen Sarea abian jarri zenetik.

Arbieto urmaelaren egoera ekologiko orokorra “Nahiko ona” izan da 2006/07 aldian, baina ez du UEZak zehaztutako igurumen helburua bete.

Ziklo hidrologikoa Egoera

ekologikoa

2001/02 Moderatua

2002/03 Txarra

2003/04 Moderatua

2004/05 Moderatua

2005/06 Moderatua

Arbieto Urmaela

2006/07 Moderatua

Taula 30. Arbieto Urmaelaren egoera ekologikoaren jarraipena.



Hauek dira Arbieto Urmaelaren kalitate ekologikoa okertzearen faktore eragile nagusiak:

Zaborrak eta hondakin solidoak metatzea.

Urmaela mugatzen duten hegalen ezegonkortasun handia.

Arrainik izan beharko ez lukeen urmaelean arrain komunitatea egotea –kopuru nahiko handian gainera– erabakigarria da, organismo horiek elikagaiak berriro zirkulazioan jartzeko duten gaitasunarengatik.

Amerikako karramarro gorriaren presentzia.

BOLUEKO HEZEGUNEA

Bolueko hezegunea Sarean egon zen aldiko (01/02 Ziklotik 2004/05 Ziklora) egoera ekologikoa islatu da 31 taulan.

Ziklo Hidrologikoa Egoera

Ekologikoa

2001/02 Oso txarra

2002/03 Oso txarra

2003/04 Txarra

Bolueko

Hezegunea

2004/05 Txarra

Taula 31. Bolueko hezegunearen egoera ekologikoaren jarraipena.

Bolueko hezegunearen egoera ekologikoa “Txarra” izan zen 2004/05 zikloan, eta hasieratik, egoera Oso Txarra edo Txarra izan du eta ez ditu UEZak zehaztutako ingurumen helburuak bete.

Bolueko hezegunearen kalitate ekologikoa hondatzearen faktore eragile nagusiak ondokoak dira:

Gobelas ibaiaren ibilgua eta haren uholde lautada aldatu izana.

Drainatze arroa sakonki aldatu izana eta marearteko fluxuak galtzea.

Hiriko elementuak egotea, ur ertzetan lorategiak egitea eta inguruan hainbat bide azpiegitura jartzea.

Kanpotik sartutako fauna asko egotea (Procambarus clarkii, Gambusia holbrooki eta Carassius auratus).

Anatida kopuru handia, baita hezeguneak elikagai ekarpen handia jasotzea.

ARBOLEDA LAKUA

Arboleda Lakuko egoera ekologikoa 32 taulan islatu da.

Arboledako Lakuaren egoera ekologiko orokorra EAEko hezeguneen sarean egon den aldian Txarra edo Oso txarra izan da eta asko urrundu da UEZak zehazten duen ingurumen helburutik, araudia bete ez duelarik.

Ziklo hidrologikoa Egoera

ekologikoa

2002/03 Txarra

2003/04 Txarra Arboleda Lakua

2004/05 Oso txarra

Taula 32. Arboledako Lakuaren egoera ekologikoaren jarraipena.

Arboleda Urmaelaren kalitate ekologikoa okertzearen faktore eragile nagusiak ondokoak dira:

Zaborrak eta antzinako meatzen azpiegiturak.

Ur-hustiapenak.

Nitrogenoaren kontzentrazio handia da baldintza onargarrietatik aldentzen den faktore fisiko-kimiko bakarra, nahiz eta ez dirudien eragin handiegia duenik uretako komunitateen garapenean.

Hainbat espezie sartu izana (makrofitoak, arrainak, hegaztiak eta karramarro gorri amerikarra). Sakonera txikieneko guneak Myriophyllum



heterophyllum espezieak hartu ditu gero eta gehiago, ahalmen infestatzaile handia baitu. Lakuari loturiko aisialdiko jarduerak espezie horietako batzuk errazago sartu eta mantentzen laguntzen du neurri handi batean.



8.- BIZKAIKO BAINURAKO UREN KALITATEA

Babestutako ermuen erregistroa du UEZak azaleko urak zein lur azpikoak babesteko funtsezko zutabeetako bat.

Jolas erabilerakotzat harturiko ur-masak, 76/160/EEE Zuzentarauaren9 esparruan bainurako ur gisa izendaturiko guneak barne, BZEan sartzeko eremuak dira UEZaren VI. eranskinaren arabera. Egun, zuzentarau hori indargabetu du 2006ko otsailaren 15eko Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2006/7/EE Zuzentarau berriak, bainurako uren kalitatea kudeatzeari buruzkoak.

Egun, EAEan, Eusko Jaurlaritzaren Osasun Sailak kudeatzen du “Bainurako guneetako kalitatea kontrolatzeko sarea” eta, horri esker, gure kostaldeko hondartzen (ibaietan ez dago bainurako gunerik) egoerari buruzko informazio jarraia lortu daiteke, baita litezkeen puntu eta egoera arriskutsuak identifikatu ere.

“Bainurako guneetako uren kalitatea kontrolatzeko sare” honetan EAEn dauden 38 hondartzak sartu dira, guztira 58 laginketa punturekin.

Bainuko uraren kalitatearen azterketa maiatzetik urrira egiten da. Kalitatea hamabost egunean behin (astean behin uztailean eta abuztuan) zehazten da laginketa puntu bakoitzean eta, emaitzen arabera, ura sailkatu eta hurrengo egunetarako bainuko baldintzen iragarpena egiten da, emaitza berriak lortu bitartean.

Bizkaiko LHan bainurako 20 gune onartu dira ofizialki eta haien oinarrizko ezaugarriak (izena, dagozkien ur-masen egoera, etab.) Taula 333 taulan bildu dira. Horiek guztiak euskal kostaldeko hondartzei dagozkie, Areatzatik hasi, kostaldeko mendebaldetik, Arrigorriraino, ekialdean.

Izena UTM X UTM Y Ur-masaren kodea Ur-masa

Arrigorri Hondartza (Ondarroa) 547341 4797121 ES111R044010 Artibai Karraspio Hondartza (Mendexa) 541193 4801557 ES111T045010 Lea

Isuntza Hondartza (Lekeitio) 540639 4801496 ES111T045010 Lea Ea Hondartza 533811 4803703 ES111C000020 Matxitxako-Getaria

Laga Hondartza (Ibarrangelu) 527774 4806618 ES111C000020 Matxitxako-Getaria Laida Hondartza (Ibarrangelu) 525441 4805710 ES111T046020 Kanpoko Oka

San Antonio Hondartza (Sukarrieta) 525379 4804080 ES111T046020 Kanpoko Oka Toña Hondartza (Sukarrieta) 524912 4804848 ES111T046020 Kanpoko Oka

Laidatxu Hondartza (Mundaka) 524559 4805990 ES111T046020 Kanpoko Oka Aritxatxu Hondartza (Bermeo) 522167 4808437 ES111C000020 Matxitxako-Getaria

Bakio Hondartza 515663 4808931 ES111C000020 Matxitxako-Getaria Gorliz Hondartza 504457 4807223 ES111T048010 Butroe

Plentzia Hondartza 504361 4806787 ES111T048010 Butroe Arrietara-Atxabiribil Hondartza (Sopelana) 500398 4804285 ES111C000020 Matxitxako-Getaria Solandotes Hondartza (Sopelana-Getxo) 499569 4803695 ES111C000020 Matxitxako-Getaria

Azkorri Hondartza (Getxo) 498608 4803306 ES111C000020 Matxitxako-Getaria Arrigunaga Hondartza (Getxo) 498386 4800608 ES111T068020 Kanpoko Nerbioi

Ereaga Hondartza (Getxo) 498903 4799212 ES111T068020 Kanpoko Nerbioi Arena Hondartza (Zierbana-Muskiz) 490585 4799930 ES1117075010 Barbadun

Ogeia Hondartza (Ipazter) 536875 4802559 ES111C000020 Matxitxako-Getaria

Taula 33. Bizkaiko Lurralde Historikoko bainurako guneen kokapena.



Irudia 38 Bizkaiko LHko bainuko uren kalitatea. 2007. (Datuak: EUSTAT).

Uraren kalitatea parametro mikrobiologikoen eta fisiko-kimikoen azterketa bidez zehazten da. Arau horien arabera, honela sailkatzen dira urak:

- 2 Ura (Kalitate oneko ura): laginketa gehienetan aztertu diren parametroen emaitzak 76/160/EEE10 Kontseiluaren Zuzentarauak eta 734/19811 Errege Dekretuak zehaztutako nahitaezko balioen eta gida balioen azpitik ageri dituena.

- 1 ura (Osasun aldetik onar daitekeen ura): laginketa gehienetan aztertu diren parametroen emaitzak nahitaezko balioen azpitik baina gida balioen gainetik dituena.

- 0 ura (ez gomendaturiko ura): laginketa gehienetan aztertu diren parametroen emaitzak nahitaezko balioen gainetik dituena.

Jarraian, 34 eta 35 tauletan islatzen dira Bizkaiko hondartzetan bainurako uraren kalitatearen emaitzak 2005 eta 2007 urteetan.

Azken urteotan zenbait hondartzatan kalitateak okerrerantz egin duela ikusi da. 2005ean (34 taula), Bizkaiko 16 hondartzak kalitate oneko ura zuten; 2007an, aldiz, (35 taula) 9k bakarrik. 2005ean kalitate ona zuten gainerako zazpiek kalitate nahiko ona izatera pasa dira.



BIZKAIA

Hondartzak Puntuak KALIFIKAZIOA

KOPURUA

“2” urak 16 26

“1” urak 3 3

“0” urak 1 1

GUZTIRA 20 30

Taula 34. Hondartzetako bainurako uren kalitatearen kalifikazio orokorra. 2005 DATUAK EUSTAT.

BIZKAIA

Hondartzak Puntuak KALIFIKAZIOA

ZENBAKIA

“2” urak 9 13

“1” urak 10 16

“0” urak 1 1

GUZTIRA 20 30

Taula 35. Hondartzetako bainurako uren kalitatearen kalifikazio orokorra. 2007 DATUAK EUSTAT.



9.- BIZKAIKO LURPEKO UREN KALITATEA

Lurpeko urak lurraren gainazalaren azpitik asetze zonan daudenak eta zorua edo zorupea zuzenean ukitzen dutenak dira. EAEko lurpeko uren mugarriztatze Eremu Hidrogeologikoetan eta aurreko Unitate Hidrogeologikoetan oinarrituta egin da, Mugape Hidrografikoak kontuan harturik.

Oro har, lurpeko ur-masek, deskarga naturalaren bitartez, erlazionaturiko gaina-

zaleko ekosistemak (ibaiak, estuarioak, hezeguneak, etab.) mantentzen laguntzen dute. Bizkaiko Lurralde Historikoan lurpeko 15 ur-masa identifikatu dira (36 taula eta 39 irudia), horietatik 5 akuifero handiak eta beste 10ak tokiko akuiferoak dituzten iragazkortasun gutxiko guneak dira. Akuifero garrantzitsuenak karbonatatuak eta izaera karstikokoak dira.

Irudia 39 Bizkaiko Lurralde Historikoan dauden lurpeko ur-masak.

IZENA KOD-OPH EREMUA ARLOA

Alisa Ramales ES010S000044 Hego Antiklinorioa Iparra II Castro Urdiales-Ajo ES010S000024 Hego Antiklinorioa Iparra II

Sopuerta ES111S000023 Hego Antiklinorioa Barneko Arroak Balmaseda-Elorrio ES013S000021 Hego Antiklinorioa Iparra III

Mena-Orduña ES013S000028 Arabako Plataforma Iparra III Jata-Sollube ES111S000010 Ipar Antiklinorioa Barneko Arroak

Etxano ES013S000013 Oiz Sinklinorioa /Goi Kret./Com.Vol IparraIII Itxina ES013S000020 Hego Antiklinorioa Iparra III

Ereñozar ES111S000008 Ipar Antiklinorioa Barneko Iparrak Gernika ES111S000042 Kuaternarioa Barneko Arroak



IZENA KOD-OPH EREMUA ARLOA Getxo-Bergara ES111S000016 Oiz Sinklinorioa /Goi Kret./Com.Vol Barneko Arroak

Aramotz ES013S000019 Hego Antiklinorioa Iparra III Arrola-Murumendi ES111S000009 Ipar Antiklinorioa Barneko Arroak

Oiz ES013S000012 Oiz Sinklinorioa /Goi Kret./Com.Vol Iparra III Arrola-Murumendi ES111S000009 Ipar Antiklinorioa Barneko Arroak

Taula 36. Bizkaiko Lurralde historikoan dauden lurpeko ur-masak

UEZak finkatzen ditu kontrol sareek zaindu beharreko bi alderdi nagusiak: egoera kuantitatiboa eta egoera kimikoa.

Eusko Jaurlaritzaren Uren Zuzendaritzak kudeatzen dituen kontrol sareetako bat “Lurpeko Uren Oinarrizko Kontrol Sarea” da. EAEko lurpeko ur-masen Egoera Kimiko eta Kuantitatiboaren jarraipen orokorra egiten du, baita zenbait kontrol berezi ere arazo zehatzak (nitratoak, substantzia arriskutsuak, etab.) dituzten eremu zehatzetan.

Oinarrizko Sarearen kontzeptuaren arabera, kontrolpeko puntuak ez dira denbora errealean kontrolatutako aldagaien jarraipena, denboran zeharreko joeren zehaztapena baizik. Hiru motako kontrolak ditu Sareak:

Emari Foronomikoaren Kontrola: 20 iturburu garrantzitsuetan egiten da eta horietako bakoitzaren hidrograma lortzea du helburu.

Maila Piezometrikoaren Kontrola: akuifero garrantzitsuetan kokaturiko 34 zundaketaren bidez egiten da eta horietako bakoitzaren erregistro limnimetrikoa lortzea du helburu.

Kalitate Kimikoaren Kontrola: 59 zundaketatan edo iturburutan egiten da eta horietan aztertutako parametroen denboran zeharreko kontrol hidrokimikoa du helburu.

Bizkaiko LHak gaur egun 17 laginketa puntu ditu iturburutan edo zundaketatan (37 taula eta 38 taula). Puntu horietan, 1998-99 urteaz geroztik aldian behingo laginketak egiten dira, eta geroago beste batzuk erantsi zaizkie.

Estazioa Kodea UTM Udalerria Arroa U. Hidrogeo. Eremua

Olalde iturburua SC11 X:528848, Y: 4799749 Gautegiz de

Arteaga Oka Ereñozar Ipar Antiklinorioa

Mañaria-A Zundaketa SC12 X:528389 Y: 4776555 Mañaria Ibaizabal Aramotz Hego Antiklinorioa Oizebarrieta-A

Zundaketa SC13 X:532551 , Y:4784628 Berriz Ibaizabal Oiz Oizeko Sinklinala

Vega Zundaketa SC14 X: 526667 Y:4795761 Gernika-Lumo Oka Gernika Kuaternarioa Iturrioz iturburua SC26 X:479700 , Y:4791350 Trucios Ibaizabal -- Hego Antiklinorioa

Lanestosa iturburua SC27 X: 469502, Y:4788594 Karrantza Karrantza -- Hego Antiklinorioa

Etxano-A Zundaketa SC32 X:524094 , Y:4786162 Amorebieta-

Etxano Ibaizabal Oiz Oizeko Sinklinala

Orue iturburua SC35 X:520175 , Y:4779383 Igorre Ibaizabal Aramotz Hego Antiklinorioa Aldabide iturburua SC36 X:514513 , Y:4770078 Orozko Ibaizabal Itxina Hego Antiklinorioa

Grazal iturburua SC37 X:495525 , Y:4785050 Güeñes Ibaizabal -- Hego Antiklinorioa

La Teta iturburua SC38 X:497453 , Y:4760607 Orduña Ibaizabal -- Arabako

plataforma Metxika-2 zundaketa SC41 X:523247 , Y:4798414 Errigoiti Oka -- Multzo bolkanikoa Aguas Frías iturburua SC43 X:491715 , Y:4790224 Galdames Barbadun -- Hego Antiklinorioa

Kimera Putzua SC51 X: 508629, Y:4802427 Gatika Butroe -- Ipar Antiklinorioa Pozozabale Iturburua SC52 X:504440 , Y:4799300 Erandio Ibaizabal -- Oizeko Sinklinala

La Muera iturburua SC55 X: 499734, Y:4762084 Orduña Ibaizabal -- Arabako

plataforma Gallandas-A zundaketa SC59 X:529208, Y:4784590 Iurreta Ibaizabal Oiz Oizeko sinklinala

Taula 37. Bizkaiko LHan dauden Lurpeko Uren Kalitatea Kontrolatzeko Oinarrizko Sareko estazioen izena eta kokapena (kontrol kimikoa).



Kontrol puntua (KP) KPren kodea

Ur-masa Puntu mota Emaria Erabilera Oharrak

Olalde iturburuak 03862003 Ereñozar Iturburua > 50 l/s Hirikoa Kortezubi eta Artega hornitzen ditu. Kontrol foronomikoa egiten da. Laginketa zuzena iturburuan

Mañaria-A zundaketa 08713010 Aramotz Hustiapen zundaketa

>100 l/s Hirikoa Durangaldea hornitzen du. Ponpaketa bidezko laginketa.

Oizetxebarrieta-A zundaketa

06247007 Oiz Hustiapen zundaketa

40 l/s Hirikoa Berriz eta Zaldibar hornitzen ditu. Ponpaketa bidezko laginketa.

Vega Zundaketa 06213023 Gernika Hustiapen zundaketa

40 l/s Hirikoa Busturialdeko Ur Partzuergoa hornitzen du. Ponpaketa bidezko laginketa.

Iturrioz iturburua 06023004 Castro

Urdiales-Ajo Iturburua 10-50 l/s Hirikoa

Tutzioz hornitzeko hartunea. Laginketa zuzena iturburuan.

Lanestosa iturburua 06036003 Alisa-

Ramales Iturburua > 50 l/s Hirikoa

Karrantzako udalerria hornitzen du. Zabortegi moduko presa eta presaren gaineko etxolan jasogailu bat jartzea. Laginketa zuzena iturburuan.

Etxano-A zundaketa 06245016 Etxano Hustiapen zundaketa

20 l/s Egun erabil. gabe

Laginak ponpaketa mugikorreko tresneriaren bidez biltzen dira.

Orue iturburua 08703006 Aramotz Iturburua > 50 l/s Hirikoa Lemoa eta Igorre hornitzeko hartunea, emaria San Cristobal urtegiari erantsi zaio.

Aldabide iturburua 08733001 Itxina Iturburua > 50 l/s Hirikoa

Orozko hornitzen du. Gaur egun erabiltzen ez den desbideratze ubidea. Laginketa zuzena iturburuan.

Grazal iturburua 06144002 Balmaseda-

Elorrio Iturburua 10-50 l/s Hirikoa

Sodupe hornitzen zuen antzina. Laginketa zuzena iturburuan.

La Teta iturburua 11104002 Mena-Orduña

Iturburua 10-50 l/s Hornidura

Orduñako hirigunea hornitzeko harturiko iturburua. Gaur egun ez da erabiltzen. Zundaketa zuzena iturburuko uretan.

Metxika-2 Zundaketa 03860001 Getxo-Bergara

Zundaketa > 10 l/s Hirikoa Errigoiti hornitzen du

Aguas Frías iturburua 06127001 Sopuerta Iturburua 10-50 l/s Hornidura

Gaur egun, hurbil duen harrobiak erabiltzen du. Santurtzi hornitzen zuen antzina. Laginketa zuzena iturburuko uretan.

Kimera Putzua 15191201A Jata-Sollube Iturburua < 10 l/s

Gaur egun erab. gabe

Antzina Gatika hornitzen zuen, ez erabilia Gatika Bilbao-Bizkaia Uren Partzuergoan sartu zenez geroztik.

Pozozabale iturburua 03762007 Getxo-Bergara

Iturburua 10-50 l/s Hornidura

Getxoko udalerria hornitzeko hartunea inguruko beste iturburu batzuekin batera. Ura Urederra ur-biltegira doa. Laginketa zuzena iturburuko uretan.

La Muera iturburua 08661002 Mena-Orduña Iturburua > 10 l/s

Gaur egun erab. gabe

Ezaugarri termalak dituen iturburu gazia. Orduñako Bainuetxe gisa erabili izan da. Laginketa iturburuan bertan.

Gallandas-A zundaketa 06246001 Oiz Hustiapen zundaketa

30 ñ/s Hornidura

Durangaldeko hornidura sisteman integraturiko ustiapen zundaketa. Bilbao-Bizkaia Partzuergoak kontrolatua eta kudeatua.

Taula 38. Bizkaiko LHko lurpeko uren kalitatea kontrolatzeko Oinarrizko Sarearen kontrol puntuei dagokien informazioa.

Oinarrizko sare honi dagozkienez gain, aldian behin lurpeko uren jarraipen osagarriak ere egiten dira zenbait akuifero edo ur-masari buruzko datu zehatzagoak lortzearren. 39 taulan aipatzen ditugu.

Erakundea Eremua

Busturialdeako Ur Partzuergoa-EVE

Gernikako akuiferoa

Euskal Herriko Unibertsitatea Hainbat akuifero

Taula 39. Bizkaiko LHko oinarrizko kalitate kontrol sarearen osagarri diren lurpeko uren aldian behingo jarraipenak.



BIBLIOGRAFIA

- Directiva 2000/60/ce del Parlamento Euro-peo y del Consejo de 23 de octubre de 2000 por la que se establece un marco comunitario de actuación en el ámbito de la política de aguas.

- B. G. de Bikuña, A. Agirre, E, López, J. Ar-rate, H. Fraile, J. M. Leonardo, M. Moso & S. Luján; 2008. Red de Seguimiento del Estado Ecológico de los Ríos de la CAPV. Resumen Cuatrianual. Informe no publicado de Anbio-tek SL, para URA Agencia Vasca del Agua.Vitoria-Gasteiz 17 pp.

- Borja, A., J. Bald, M.J. Belzunce, J. Franco, J.M. Garmendia, I. Muxika, M. Revilla, G. Rodríguez, I. Tueros, A. Uriarte, V. Valencia, I. Adarraga, F. Aguirrezabalaga, I. Cruz, A. Laza, M.A. Marquiegui, J. Martínez, E. Orive, J.Mª Ruiz, J.C. Sola, J.Mª Trigueros, A. Man-zanos, 2006. Red de seguimiento del estado ecológico de las aguas de transición y coste-ras de la Comunidad Autónoma del País Vas-co. Informe de AZTI-Tecnalia para la Direc-ción de Aguas del Departamento de Medio Ambiente y Ordenación del Territorio, Go-bierno Vasco. 15 Tomos, 765 pp.

- Borja, A., J. Bald, M.J. Belzunce, J. Franco, J.M. Garmendia, I. Muxika, M. Revilla, G. Rodríguez, O.Solaun, I. Tueros, A. Uriarte, V. Valencia, I. Adarraga, F. Aguirrezabalaga, I. Cruz, A. Laza, M.A. Marquiegui, J. Martínez, E. Orive, J.Mª Ruiz, S. Seoane, J.C. Sola, A. Manzanos, 2007. Red de seguimiento del estado ecológico de las aguas de transición y costeras de la Comunidad Autónoma del País Vasco. Informe de AZTI Tecnalia para la Di-rección de Aguas del Departamento de Medio Ambiente y Ordenación del Territorio, Go-bierno Vasco. 14 Tomos, 591 pp.

- Borja, A., J. Bald, M.J. Belzunce, J. Franco, J.M. Garmendia, J. Larreta, I. Muxika, M. Revilla, G. Rodríguez, O.Solaun, A. Uriarte, V. Valencia, I. Adarraga, F. Aguirrezabalaga, I. Cruz, A. Laza, M.A. Marquiegui, J. Martí-nez, E. Orive, J.Mª Ruiz, S. Seoane, J.C. So-la, J.Mª Trigueros, A. Manzanos, 2008. Red de seguimiento delestado ecológico de las aguas de transición y costeras de la Comuni-dad Autónoma del País Vasco. Informe de AZTI-Tecnalia para Agencia Vasca del Agua, Gobierno Vasco. 20 Tomos, 624 pp.

- Agencia Vasca del Agua (2007) . Esquema de temas importantes en materia de gestión de Aguas. Cuencas Internas del País Vasco. Diagnóstico de la vertiente cantábrica occi-dental del País Vasco.

- Agencia Vasca del Agua (2008). Esquema de temas importantes en materia de gestión de Aguas. Cuencas Internas del País Vasco.

-- Departamento de Ordenación del Territorio y Medio Ambiente del Gobierno Vasco (2004). Informe relativo a los artículos 5 y 6 de la Directiva Marco del Agua 2000/60/CE.

- Gobierno Vasco (varios años). Red de vigi-lancia del estado de la contaminación por sustancias prioritarias en ríos de la CAPV. (Ambisat)

- Gobierno Vasco (2004). Plan Territorial Sectorial de Zonas Húmedas de la CAPV.

- Dirección de Biodiversidad. Departamento de Ordenación del Territorio y Medio Ambien-te del Gobierno Vasco. Propuesta de modifi-cación del Inventario de Zonas Húmedas del País Vasco. Grupo III. Embalses (2006).



-.Gobierno Vasco (2004). Plan Territorial Sectorial de Zonas Húmedas de la CAPV. Grama.www.ingurumena.ejgv.euskadi.net

- Gobierno Vasco (2004). Inventario de Zo-nas Húmedas de la CAPV. Aprobado definiti-vamente por el Decreto 160/2004, de 27 de Julio del año 2004 (BOPV 19/11/2004). www.ingurumena.ejgv.euskadi.net

- Gobierno Vasco (2002). Caracterización de las masas de agua superficiales de la CAPV. Tomo IV: Caracterizacción de los Humedales de la CAPV (Vertiente Cantábrica). www.uragentzia.euskadi.net

- Gobierno Vasco (varios años). Red de se-guimiento de la calidad ecológica de los lagos y humedales interiores de la CAPV.

- Diputación Foral de Bizkaia (1996). Valora-ción ecológica y restauración ambiental de las masas de agua, senderos y elementos de interés especial en la zona minera de Abanto y Ortuella Departamento de Medio Ambiente y Acción Territorial de la Diputación Foral de Bizkaia.

- Caracterización y tipificación ecológica de los humedales de interior de la CAPV. (Mon-tes, et.al., 1994). Departamento de Urba-

nismo, Vivienda y Medio Ambiente del Go-bierno Vasco.

- Gobierno Vasco (2002). Caracterización de las masas de agua superficiales continentales de la CAPV. Informe técnico. www.uragentzia.euskadi.net

- Departamento de Ordenación del Territorio y Medio Ambiente del Gobierno Vasco. Aguas. Fuente Documental del Agua. Aguas subterráneas. Masas de agua subterránea. www.uragentzia.euskadi.net/u81003/contenidos/informacion/cartografia/es_cartogra/aguas subterraneas.htlm

- Situación sanitaria de las playas de la C.A de Euskadi. 2007. Instituto Vasco de Estadís-tica EUSTAT.(www.eustat.es)

- Memoria de Sanidad Ambiental. GV. Memo-ria anual sobre sanidad ambiental que inclu-ye calidad de aguas de baño entre otras ma-terias.

http://www.osasun.ejgv.euskadi.net/r52-2536/es/

- Agencia Vasca del Agua (1998-2008). Red Básica de Control de Aguas Suterráneas. Control de calidad químico (Datos Año 2008). http://www.eve.es/redbas



TXOSTEN HONETAN AGERTUTAKO OHARRAK

1. DOCE. 2000. DMA del Parlamento Europeo y el Consejo de 23 de octubre de 2000 por la que se establece un marco comunitario de actuación en el ámbito de la política de aguas. Diario Oficial de la Comunidad Euro-pea. L 327 de 22 de diciembre de 2000.

2. DOCE. 2000. DMA del Parlamento Europeo y el Consejo de 23 de octubre de 2000 por la que se establece un marco comunitario de actuación en el ámbito de la política de aguas. Diario Oficial de la Comunidad Euro-pea. L 327 de 22 de diciembre de 2000. Artí-culo 5 Características de la Demarcación hidrográfica, estudio del impacto ambiental de la actividad humana y análisis económico del uso del agua.

3. Gobierno Vasco (2005). Informe relativo a los artículos 5 y 6 de la Directiva Marco del Agua 2000/60 para el ámbito de la Demarca-ción de las cuencas internas del País Vasco realizado por Administración Hidráulica de la Comunidad Autónoma del País Vasco, y que posteriormente amplio su ámbito de estudio al resto de la Comunidad Autónoma del País Vasco. www.uragentzia.euskadi.net

4. Directiva 91/271/CEE (DO L 135 de 30.5.1991, p. 40).

5. Directiva 91/676/CEE (DO L 375 de 31.12.1991, p. 1–8).

6. Directiva 96/61/CE (DO L 257 de 10.10.1996, p. 26).

7. Directiva 76/464/CEE (DO L 129 de 18.5.1976, p. 23) y directivas de desarrollo correspondientes.

8. SEC(2007) 362. COMUNICACIÓN DE LA COMISIÓN AL PARLAMENTO EUROPEO Y AL CONSEJO Hacia una gestión sostenible del agua en la Unión Europea. Primera fase de aplicación de la Directiva Marco del Agua (2000/60/CE).

9. Directiva 76/160/CEE del Consejo, de 8 de diciembre de 1975, relativa a la calidad de las aguas de baño.

10. Directiva 76/160/CEE del Consejo, de 8 de diciembre de 1975, relativa a la calidad de las aguas de baño. Artículo 2, Artículo 3, Artí-culo 4, Artículo 5 y Anexo.

11. Real Decreto 734/1988 del 1 de julio por el que se establecen normas de calidad de las aguas de baños. Artículo 3: criterios mínimos de calidad exigibles a las aguas de baño. Artí-culo 4: Supuestos en los que se pueden so-brepase los criterios de calidad mínima con-templados en el artículo 3. Anexo: Requisitos de calidad para las aguas de baño.

URAREN KALITATEA BIZKAIAN” LABURPENA · 2009-12-14 · Erref.: LA2008-09-06 Honako honentzako...

Documents

Transcript of URAREN KALITATEA BIZKAIAN” LABURPENA · 2009-12-14 · Erref.: LA2008-09-06 Honako honentzako...