Urak planetako lurrazalaren hiru laurdenak baino gehiago hartzen ditu, eta erliebea modelatzerakoan indartsuen jarduten duen eragile geologikoa da.

Ibaiak.

Goi-ibilgua.

Erdi-ibilgua.

Behe-ibilgua.

Ibaiaren tarte batean edo bestean, higadura, garraioa edo sedimentazioa nagusituko dira, uraren indarraren arabera, hau da, ibilguen arabera.

Ibaiak ur emari txikia du; desnibel zorrotzak pasa behar dituenez, urak abiadura handia hartzen du eta horren ondorioz, materialen higadura nagusitzen da. (Ur-lasterrak eta ur-jauziak sortzen dira hemen).

Ibaia ur gehiago bilduz doa, aldapa apalagoa eta indar higitzailea txikiagoa da. Goi-ibilguan higatu diren materialen garraioa gailentzen da.

Ia ez dago aldaparik, ura oso abiadura mantsoan doa eta meandroak sortzen dira. Hemen, noski, sedimentazioa da nagusi, eta eremu zabal oso emankorrak sortzen dira.

Uharrak ur ibilgu laburrak dira, urte-sasoikoak. Aldapa pikoko mendiguneetan izaten dira uharrak.

Uharrak.

Deiekzio-konoa.

Isurbide-kanala. Garraioa.

Higadura.

Sedimentazioa.

Harrera-arroa.

Aldizkako urak dira, batez ere eurietakoak, eta ez doaz ibilgu finko batetik. Euria ari denean uraren parte bat lurrak xurgatu edo landaretzak atxikitzen dute; beste zatia, ez du lurzoruan sartzeko denborarik eta lurrazaletik joan behar du.

Mendi magaletan eratzen diren ildoak dira. Karkabak zentimetro gutxi batzuk edo metro sakon bat izan litezke, sakanak berriz, metrotik gorako ildoak dira.

Mendien oinetan sortzen diren sakonune txikiak dira, karkaba eta sakanetatik datozen urak biltzen dituzte. Euri-jasa handiak gertatu ezkero, uholde handiak gertatuko lirateke.

Karkaba eta sakana ugariko lurralde zabalak, higadura oso bortitza izateagatik landaretza garatzeko aukera ez dagoen ingurua da.

Gogortasun berdinekoak ez diren materialek osatutako lurretan sortzen dira; material gogorrenek kapela itxura hartzen dute beste material ahul edo higagarriagoen gainean daudelako.

Lur azpian dauden arroka porotsuz beteriko eremu zabalak dira. Batzuetan, artesietan eta pitzaduretan barrena ibiltzen dira eta beste zenbaitetan, lurpeko ibai galantak sortzen dituzte.

Ur gezazko lurpeko ur-pilaketei akuiferoak deritze. Berez eratzen dira lurzorua porotsua den tokietan, euri-ura iragazi egiten baita geruza iragazgaitz batekin topo egin arte.

Itsasoa itsasertzaren modelatzaile indartsua da. Itsasoko uren mugimenduaren eragina jasaten duen lur-zerrendari itsasertza edo kostaldea deritzo. Olatuek kostaldeari eragindako higadura nabarmena da, mareek material ugari garraiatzen dute, itsasertz guztian. Itsas korronteei esker, berriz, material kantitate ikaragarriak garraiatu eta sedimentatzen dira.

Planetako eremurik hotzenetan metatzen diren izotz masa handiak dira. Gaur egun, azaleratutako lurren % 10 gutxi gorabehera izotzez estalirik daude.

Haraneko glaziarrak.

Zirku glaziarra.

Glaziarraren mihia.

Glaziarraren aurrealdea.