UNIDADE 1INTERP. VOCAL: Catro vellos mariñeiros. Popular. . . . . . . . .4LINGUAXE MUSICAL: A duración e a súa representación gráfica.5

A altura e a súa representación gráfica. . .6O compás e a súa representación gráfica. 7A altura: ton e semitón. . . . . . . . . . . . . .8

INTERP. MUSICAL: Táboa de dixitación. . . . . . . . . . . . . . . .9Do ritmo á frauta. M. Berg. (Frauta). . . . . . . . .Ao compás. M. Berg. (Frauta). . . . . . . . . . .10Sae á ventá, Mariquiña. Popular.(Frauta, voz, PAI e láminas).

INTERP. MUSICAL: Practica a ligadura e o punto. . . . . . . . .11O galo cando canta. Popular.(Frauta, voz, PAI e láminas).

MÚSICA E CULTURA: A danza na música culta . . . . . . . . . . . .12COÑEC. INSTRUMENTAL: Familias de instrumentos . . . . . . . . . . .13MOV. E DANZA: Carballesa do Incio. Popular. . . . . . . .14-15MÚSICA E CULTURA: As formas musicais vocais. . . . . . . . . . .16

As formas musicais instrumentais. . . . . .17Tipoloxía das formas musicais galegas. .18

AUDICIÓN: Polca Tritsch, tratsch. Johann Strauss II. . .19

UNIDADE 2INTERP. VOCAL: O Neno. J. Pardo. . . . . . . . . . . . . . . . . .20LINGUAXE MUSICAL: A altura: as alteracións. . . . . . . . . . .21-22INTERP. MUSICAL: Mariñeiro. R. Groba. . . . . . . . . . . . . . . .23

(Frauta, voz, PAI e láminas).MÚSICA E CULTURA: As voces. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

As agrupacións vocais. . . . . . . . . . . . . .25COÑEC. INSTRUMENTAL: Instr. utilizados na música galega . . .26-27MÚSICA E CULTURA: As bandas de música. . . . . . . . . . . . . . .28

As bandas e outras agrupacións. . . . . . .29INTERP. MUSICAL: Exercicio de percusión corporal. . . . . .30

INTERP. MUSICAL: Melodía Si bemol. J. Tejera. (Frauta).Exercicio con Si bemol. J. Tejera. (Frauta).Aguinaldo de despedida. Popular. . . . . . . .31(Frauta, voz, PAI e láminas).

INTERP. VOCAL: Día de Reis. Popular. . . . . . . . . . . . . . .32MOV. E DANZA: Os Reis do Courel. . . . . . . . . . . . . . . . .33

Letra: U. Novoneyra e Música: M. Dono/M. Gutiérrez.

AUDICIÓN: A marcha Radetzky. J. Strauss. . . . . . . . .34Coral da Cantata 147. J. S. Bach. . . . . . .35

UNIDADE 2: LOS CORZOS

UNIDADE 3INTERP. VOCAL: Popurrí. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36LINGUAXE MUSICAL: Representación gráfica da intensidade. .37

A intensidade. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38MÚSICA E CULTURA: A intensidade na música clásica. . . . . . .39INTERP. MUSICAL: Os esqueletos bailóns. M. Berg. . . . . . . . .40

(Frauta, percusión corporal, PAI e láminas).Foliada mariñeira. Popular. (Frauta, voz, PAI e láminas). . . . . . . . . . . . . .41

COÑEC. INSTRUMENTAL: Cordófonos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

MÚSICA E CULTURA: Agrupacións musicais de corda. . . . . . .43AUDICIÓN: Contravento. Fía Na Roca. . . . . . . . .44-45MÚSICA E CULTURA: As novas tecnoloxías. . . . . . . . . . . . . . .46

A paz na música. . . . . . . . . . . . . . . . . .47INTERP. VOCAL: Rumba das apertas. Magín Blanco. . . . . .48AUDICIÓN: Rumba das apertas. . . . . . . . . . . . . . . . .49MOV. E DANZA: A botella de México. Popular. . . . . . . . . .50AUDICIÓN: O voo do abellón. Rimsky-Korsakov. . . .51UNIDADE 2: LOS CORZOS

UNIDADE 4INTERP. VOCAL: Canto de Entroido. . . . . . . . . . . . . . . . .52

Letra: X. N. Vilas e Música: X. Lueiro.LINGUAXE MUSICAL: A música e a letra. . . . . . . . . . . . . . . . .53CREACIÓN MUSICAL: A música e a letra. . . . . . . . . . . . . . . . .54MÚSICA E CULTURA: O carácter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55INTERP. MUSICAL: Exercicio con Fa . J. Tejera. (Frauta). . . . . .56

Subo, subo e baixo. M. López. (Láminas).Oda á alegría. L. v. Beethoven. . . . . . . . .57(Frautas, PAI e láminas).

COÑEC. INSTRUMENTAL: Os instrumentos aerófonos. . . . . . .58-59MÚSICA E CULTURA: As agrupacións de aerófonos. . . . . . . . .60

As novas tecnoloxías e a creac. musical. .61Preludio do Te Deum. M. A. Charpentier. 62(Frauta, PAI e láminas). . . . . . . . . . . . . . .62

CREACIÓN MUSICAL: Grafías non convencionais. . . . . . . . . . .63MOV. E DANZA: Break mixer. Popular. . . . . . . . . . . . . . .64AUDICIÓN: Piratas do Caribe. Klaus Badelt. . . . . . . .65

UNIDADE 5INTERP. VOCAL: O rodaballo. Popular. . . . . . . . . . . . . . .66LINGUAXE MUSICAL: Os intervalos. . . . . . . . . . . . . . . . .67-68

Esquemas rítmicos con corcheas e semicorcheas. . . . . . . . .69

COÑEC. INSTRUMENTAL: Os instrumentos de percusión. . . . . . . .70MÚSICA E CULTURA: A percusión na música clásica. . . . . . . .71INTERP. MUSICAL: Fisterra. Popular. (Frauta e láminas). . . . . .72INTERP. MUSICAL: Marcha do antigo Reino de Galicia.

Popular. (Frauta e láminas). . . . . . . . . . . .73

MÚSICA E CULTURA: Mapa cronolóxico da Hª da Música. . . .74Grandes compositores españois. . . . . . .75

AUDICIÓN: Danza de Albarellos. Popular. . . . . . .76-77INTERP. VOCAL: O popurrí dos contos. . . . . . . . . . . . .78-79MOV. E DANZA: 1, 2, 3 Valse!. O Danubio azul. J. Strauss. .80AUDICIÓN: La Tarántula. G. Giménez. . . . . . . . . . .81

UNIDADE 6INTERP. VOCAL: Drunken sailor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .82LINGUAXE MUSICAL: As síncopes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84

O tresiño e a ligadura de expresión. . . .85INTERP. MUSICAL: Síncopes e contratempos. . . . . . . . . . . .86

Carballesa do Carballiño. Popular. . . . . .87(Frauta e láminas).Pasodobre do Berbés. Popular. . . . . . . . .88(Frauta e láminas).

MOV. E DANZA: West Side Story. L. Bernstein. . . . . . . . .89MÚSICA E CULTURA: As bandas sonoras. . . . . . . . . . . . . .90-91INTERP. MUSICAL: Summer nights (BSO Grease). . . . . . .92-93

J. Farrar. (Frauta, percusión corporal e láminas).AUDICIÓN: Os Sete Magníficos. E. Bernstein. . . . . . .94PASATEMPOS: Xogo da nota musical. . . . . . . . . . . . . .95UNIDADE 2: LOS CORZOS

Catro vellos mariñeiros, (bis) todos metidos nun bote. Boga, boga, mariñeiro, imos pra Viveiro, xa se ve San Roque. (bis)

Ailalelo ...

Os mariñeiros traballan, (bis) de noite coa luz da lúa. Dá gusto velos chegare pola mañá cedo cheirando a frescura. (bis)

Ailalelo ...

Levo sardiña e bocarte, (bis)tamén xurelo pequeno Rapaciña de Viveiro vén buscar o lote do teu mariñeiro (bis)

Ailalelo ..

Catro vellos mariñeiros

A duración e a súa representación gráfica Linguaxe musical

Unidade 1 5

�a

�b

�c

�d

�e

�f

�g

�h

A duración é a calidade que nos indica a prolongación do son no tempo. Segundo a súa duración, o son pode ser longo ou curto.

REPRESENTACIÓN GRÁFICA DA DURACIÓN

sons longos

sons curtos

semicorcheacorcheanegrabrancaredonda

semicorcheacorcheanegrabrancaredonda

figuras:

silencios:

As figuras son os símbolos utilizadospara representar a diferente duraciónque teñen as notas.

1 Substitúe os ritmos por unha única figura de duración equivalente.

2 Le estes ritmos coas sílabas rítmicas.

Apren

de

Os silencios representan as pausas quefacemos ao cantar e ao tocar. Levan omesmo nome das figuras equivalentes enduración.

FA,,

A altura e súa representación gráficaLinguaxe musical

Unidade 16

Clave de SOL

Clave de FA

SOL

FA,

1 Repara na clave e coloca o nome das notas.

A nota situada na 2ª liña éSOL. O resto das notas recibeno nome en función da liña ouespazo que ocupen.

A nota situada na 4ª liña éFA,. O resto das notas recibeno nome en función da liña ouespazo que ocupen.

A altura é a calidade que nos permite distinguir entre sons graves e sons agudos.

REPRESENTACIÓN GRÁFICA DA ALTURA

do

grave

agudo

re mi fa sol la si do'

� O pentagrama: formado por cinco liñas e catro espazos.

� A clave: signo que determina o nome e a altura das notas nopentagrama.

� As notas: símbolos cuns nomes variables segundo secoloquen no pentagrama.

� As liñas adicionais: pequenas liñas que se sitúan fóra dopentagrama para colocar aqueles sons que, por serdemasiado graves ou demasiado agudos, non entran nopentagrama.

Apren

de

LEMBRA

O compás e a súa representación gráfica Linguaxe musical

Unidade 1 7

pulsos

acentos

pulsos

acentos

pulsos

acentos

O compás é unha agrupación de dous, tres ou catro pulsos (ou tempos)nos cales o primeiro leva unha maior acentuación.

1 Coloca as liñas divisorias, os pulsos e os acentos que correspondan a estes esquemas rítmicos.

2 Ten en conta o indicador de compás e completa os compases. Interpreta con percusión.

Apren

de

� O primeiro tempo de todosos compases é forte.

� O último tempo de todos oscompases é débil.

� Non pode haber dous tem-pos fortes sucesivos.

� Non pode haber máis de doustempos débiles sucesivos.

REGRAS DE ACENTUACIÓN DE COMPASES

A altura: ton e semitónLinguaxe musical

Unidade 18

1 Repara no cadro anterior e escribe ton ou semitón segundo corresponda.

2 Escribe unha nota que estea á distancia dun ton.

Na escala de DO M que coñeces, os semitóns estánentre as notas MI-FA e SI-DO’.

Nos demais casos, entre dúas notasseguidas hai sempre un ton.

semitón semitón ton ton ton ton ton

A diferenza de altura entre notas mídese en tons e semitóns.

Apren

de

Unidade 1 9

do re mi fa sol la do’ re’si sifa

Consellos prácticos para tocar ben a frauta doce:Táboa de dixitacións

� Regular o aire que tomamos e expulsamos.

� Tapar e destapar correctamente os buratoscos dedos, sen premelos.

� Colocar o tronco, os brazos e as mans en boaposición.

� Articular o aire coa sílaba DU:

O aire que vibra no interior do tubo produce o son da frauta.A altura deste son depende do número de buratos que se tapen.

du du - du duu

re sol la si do´ re´ si do´ la la sol la si sol

Frauta e percusión Interpretación musical

1 Copia o ritmo no pentagrama. Interpreta coa frauta.

Do ritmo á frauta Michael Berg

2 Acompaña a melodía con percusión:

frauta

ritmo

Unidade 110

Frauta, voz, PAI e láminasInterpretación musical

Sae a ven tá,- Ma ri- qui- ña,- se te que res- a so- mar.- E sa- ca ri- ña- de ro sa- que ro- vol ver- a mi rar.-

1 Coloca as liñas divisorias e os acentos na melodía Ao compás (M. Berg).Acompaña co triángulo nos acentos.

Sae a ventá, Mariquiña Regueifa popular

frauta

frauta e voz

X. B.

güiro

pandeireta

Frauta, voz, PAI e láminas Interpretación musical

Unidade 1 11

Popular

O ga lo- can do- can ta_é- dí a,- é dí a,- é dí a.- O

frauta

frauta 2

frauta e voz

X. B.

1 Practica a ligadura e o punto na seguinte melodía.

O galo cando canta

A ligadura de unión colócase entre dúas notas contiguas do mesmo nome e altura, con igual ou distinta duración.

O punto colócase á dereita dunha figura ou silencio e os prolonga a metade do seu valor.Lembra

A danza na música cultaMúsica e cultura

Unidade 112

Investiga o nome doutros compositores que teñan composto obras vinculadas á danza.

Cancán(Jacques Offenbach)

Fandango asturiano(Nikolái Rimski-Kórsakov)

Danza do sabre(Aram Khatchaturian)

A consagración da primavera(Igor Stravinski)

Reisado do Pastoreio(Óscar Lorenzo Fernández)

O Danubio Azul(Johann Strauss II)

1 Escoita varios exemplos de danza. Identifícaas.

A danza é unha forma de expresión artística antiquísima e universal. Nas sociedades primitivas a danza formaparte de rituais e celebracións agrícolas, convocando aos espíritos e aos elementos da natureza.

Na música clásica, os compositores incorporaron aires de danza popular ás súas melodías e ritmos, compoñendonovas danzas para a nobreza e a burguesía. Ao mesmo tempo, foi desenvolvéndose un xénero específico: o ballet.

Apren

de

Familias de instrumentos Coñecemento instrumental

Unidade 1 13

Intro A

Carballesa do Incio

ESQUEMA

Intro

AA BB CC DD

AA BB CC DD

AA BB CC DD DD FINAL

Imos bailar e acompañar con pequena percusiónunha carballesa. É un baile tradicional emparentadocoa muiñeira, propia de determinadas comarcas

galegas como as do Carballiño (Ourense),A Barcala, O Carballal (O Courel) ou como a queimos coreografiar: a do Incio (Lugo). Está inter-pretada polo grupo folk Os d’Abaixo. Os seus

compoñentes foron membros de grandes gruposfolk como Berrogüetto, Fía na Roca ou A Quenlla.

Atende ás explicacións do teu profesor/ae interpreta esta danza.

B

C D

D / Final

As formas vocaisMúsica e cultura

Unidade 116

Forma vocal española. Oseu nome provén de “vilán”,porque na súa orixe tratá-banse de cancións contextos populares e profanos.A súa forma é retrouso,copla e, ás veces, con voltaao retrouso.

Ten textos profanos e erafrecuente que tivesen cincoou seis voces. O madrigalapareceu en Italia e, poste-riormente, espallouse poloresto de Europa.

Obra de teatro españolde inspiración popular naque se alterna o cantocoas escenas faladas.As súas orixes remón-tanse ao s. XVII.

Composición dramática quese diferencia da ópera en queos seus temas están basea-dos en historias bíblicas e ospersonaxes non actúan, sócantan. Do mesmo xeito quea ópera, utiliza arias, recitati-vos, dúos e partes instrumen-tais para narrar unha historia.

A cantata relixiosa estárelacionada co culto luteranoalemán. Trátase dunhacomposición para variasvoces estruturada en arias,recitativos e coros conacompañamento orquestral.

É unha especie de oratorioque trata o tema da Paixón deCristo, baseada nos textosdos catro evanxelistas.Taménatopamos neste xénero arias,recitativos, coros e orquestra.

B r e v e c o m p o s i c i ó npoética, pero con música.Consta de dous temas(A e B). A súa estruturamáis frecuente é AABA.

É unha representaciónteatral que consta dunhaabertura instrumental,arias, coros, interludiosinstrumentais, recitativose, algunhas veces, ballet.

Ópera

ZarzuelaCantata relixiosaMadrigal

Vilancico

Paixón

Oratorio

Lied

Vilancico: Máis vale trocarJuan del Enzina (1468-1529)

Madrigal: Cruda AmarilliC. Monteverdi (1567-1643)

Cantata relixiosa:Christen, ätzet diesen Tag

(Coro: Höchster, shcau in Gnade an)J. S. Bach (1685-1750)

Oratorio: O Mesías (Coro da 1ª parte)G. F. Haendel (1685-1759)

Paixón: Paixón segundo San Mateo (Coro: Kommt, ihr Töchter)

J. S. Bach (1685-1750)

Zarzuela: A verbena da Paloma(Coro: Por ser a Virxe da Paloma)

Ruperto Chapí (1851-1909)

Ópera: Rigoletto (Aria: La donna è mobile)G. Verdi (1813-1901)

Lied: A bela muiñeiraF. Schubert (1797-1828)

Escoita estes fragmentos

Formas vocais

As formas instrumentais Música e cultura

Unidade 1 17

Formas instrumentais

A suite reúne nunha única obra varios airesde danza de diferente carácter contras-tante. O modelo típico de suite estabacomposto por catro danzas: allemande, decarácter vivo; courante, máis lenta;zarabanda, tamén lenta; e a giga, moi rápida.

A sinfonía é unha composición de longa duración,escrita para orquestra, que consta xeralmente decatro movementos contrastantes: rápido, lento,moderado e rápido.

É unha composición instrumental quesegue un argumento literario, pero queconsta dun único movemento.

Forma instrumental para un instrumentosolista -ou dous como máximo- con tem-pos de distinto aire, xeralmente catro.Durante o Barroco as sonatas adoitabandispoñer os movementos desta maneira:lento, allegro, moderato e vivo.O esquema da sonata a partires do Clasi-cismo sería: allegro, adagio, minueto ouscherzo e allegro.

Obra musical dividida en tres ou catro movementos que contrastan entre si. Xeralmente sonun allegro, un lento e un allegro.

Podemos distinguir entre:Concerto a solo, no que existe un diálogo entre un solista, acompañado do baixo continuo e aorquestra.Concerto grosso, un grupo de instrumentos solistas que se acompañan do baixo continuo e aorquestra.

Escoita estes fragmentos

Sinfonía: Sinfonía nº 38 en RE M “Praga”(Adagio-Allegro) W. A. Mozart (1756-1791)

Sinfonía fantástica (Rêveries – Passion)H. Berlioz (1803-1869)

Sonata para piano en DO M (Allegro)W. A. Mozart (1756-1791)

Concerto grosso:Concerto de Brandemburgo nº 2 (Allegro)

J. S. Bach (1685-1750)

Concerto a solo:Concerto para violín en LA m (Allegro)

A. Vivaldi (1678-1741)

Suite: Partita n.º 2 en DO m (Courante eSarabande)

J. S. Bach (1685-1750)

Poema sinfónico: Danza macabraC. Saint-Saëns (1835-1921)

Suite

Sonata

Concerto

Sinfonía Poema sinfónico

Formasinstrumentais

Son esencialmente instrumentais aalborada, o pasacalles e a marcha. Domesmo xeito son, exclusivamenteinstrumentais, os toques de corna,de paraugueiros e capadores, ospreludios de gaita e algunhas

pezas de zanfona.

Formasde danza

Formas esencialmente vinculadascoa danza son as muiñeiras, xotas,

fandangos, danzas de paus, cintas, arcose espadas, as danzas de damas e galáns.Adoitan ser instrumentais, peropoden incorporar letra comano caso da muiñeira e

da xota.

Cantosde traballo

O propósito dos cantos detraballo e o seu contexto deinterpretación conforman un tipoespecial de canto; podemos citaras espadeladas, as mallas,carboeiros, canteiros, arrieros,

seitura, entre outras.

Cantosdo ciclo da vidaTipos específicos como as

cantigas de berce, as regueifas, oscantos casamenteiros e infantísrelaciónanse a grandesacontecementos vitais.

Cantosrelixiosos

Entran nesta categoría os cantosde temática relixiosa relativos asantos e celebracións litúrxicas;tamén os que aluden ao apóstoloSantiago e ás peregrinacións a

Compostela.

Cantosprofanos

Romances, pandeiradas, foliadas,cantos narrativos, de desagarrada e aodesafío son expresións populares

en contextos de festa ecelebración.

Cantosdo ciclo do anoOs acontecementos anuais

determinan a aparición fixa doscantos de Entroido ou Carnaval,cantos de maio, cantos de sega etraballos agrícolas, cantos do

Nadal e Aninovo,cantos de Reis…

Tipoloxía dasformas musicais

popularesgalegas

Alborada gallega (Pascual Veiga)

Pandeirada de Ourense(Popular - Coral de Ruada)

Himno ao Apóstolo Santiago(Manuel Soler)

Canto de vendima(Popular - Fuxan os ventos)

Aí vén o maio(Luis Emilio BatallánLetra: Manuel Curros Enríquez)

Regueifa e xota de San Salvador(Popular - Fiadoiro)

Muiñeira de Chantada(Popular - Milladoiro)