3838 1~4. UNIBERT SITATE IREKIA EUSKARAZ: ERRONKA ETA AUKERA. IÑAKI ALEGRIA

EHUKO IRAKASLEA ETA UDAKO EUSKAL UNIBERTSITATEKO ZUZENDARIA

IÑAKI ALEGRIA

UNIBERT SITATE IREKIA EUSKARAZ: ERRONKA ETA AUKERA

ABAGUNEA ETA TESTUINGURUA Hermes aldizkariak eskatu digu euskara-

ren egoeraren eta datozen urteotako erronken inguruan gogoeta egiteko, eta UEUtik euska-razko on-line unibert sitatearen erronkari heldu nahi diogu.

Argi da alde horretatik hut sune bat dugula Euskal Herrian, ez baitago horrelako eskaint zarik euskaraz, UNED transferitu gabe dago eta ez dago egitasmorik ez transferit zeko ez euska-euska-razko ikasketak integrat zeko.

Bitartean, ezin dugu unibert sitateko gradua lortu euskaraz ohiko unibert sitate pre-sent zialetatik kanpo. Eta ohiko unibert sitatee-tara joaterik ez dutenak asko dira, lanean dauden pert sonak batez ere, baita Euskal Herritik kanpo bizi direnak, boladak kanpoan pasat zen dutenak, edo prekarietatea dela-eta “lana gaur bai eta bihar ez” egoeran dauden gazteak ere. Gabezia horri erant zutea erronka handia da, alde bate-tik, eskubide aitortu bat ukat zen ari delako, eta bestetik, aukera asko galt zen ari direlako, konpe-tent zia digitaletan aurrerapenak egiteko eta herri gisa egiturat zeko. Azken ildo horretan, geroago aipatuko dugun Kataluniako UOC unibert sitatea erreferent zia saihestezina da.

Baina ez da UOC bakarrik sortu gure ingu-ruan, Errioxan (UNIR), Madrilen, Bart zelonan, Valent zian eta Kanarietan online unibert sitate berriak sortu dira. Horrek zer pent sa eman

beharko liguke. Frant zian ere gune berria sortu da lineako ikasketen inguruan indarrak bilt zeko, FUN unibert sitate digitala (France Université Numérique), hain zuzen.

2016ko ekainean, UEUtik publiko egin genuen Euskarazko Online Unibert sitatea sort zeko proposamena [1], hainbat aditu eta talderen ideiekin bat egiten duena.

Baina proposamenaren muinari heldu baino lehen, argi dezagun zertaz ari garen eus-karazko online unibert sitateaz hit z egiten dugu-nean.

ONLINE UNIBERT SITATEEN EZAUGARRIEZ

Halako unibert sitateen izaera izendat zeko hit z desberdinak erabilt zen dira: irekia, online, bir-tuala, urrunekoa, e-learning eta abar. Birtuala iza-teak, erreala ez izatea iradoki dezake. Urrunekoa izateak, teknologia eta sareekiko lotura ezkutuan

39392~4. UNIBERT SITATE IREKIA EUSKARAZ: ERRONKA ETA AUKERA. IÑAKI ALEGRIA

gordeko balu bezala, periferian kokat zen du ikaslea. Horregatik, hain zuzen, gure ustez, online da termino zehat zena eta osoena; era berean, irekia izan daiteke eskaint zen dituen aukerak hobekien islat zen dituen terminoa. Irekia izatea, online izateaz harago ere uler daitekeelako.

Hasiera batean, teknologiari berebiziko garrant zia eman zit zaion, baina Internet erabat hedatua dagoen baliabidea da eta aspaldit xo ikusi da halako egitasmoetan metodologia eta ikuspegi pedagogiko egokiak direla gilt zarria (edozein kasutan inbert sio teknologikoa ere egin beharrekoa da). Halako unibert sitate-ereduetan, nabaria da espazio fisikoa eta tenporala gainditu egiten direla. Eta ezaugarri horrek definit zen du, hain zuzen, irakaskunt za-ikaskunt za prozesua-ren nolakotasuna: ikasleak autonomoa eta akti-boa izan behar du, taldeka lan egitea bult zatu behar da, babesa jaso behar du, orientatua izan behar du, bestela bidean porrot egin dezake. Horregatik, funt sezkoa da irakasle-tutoreen eginkizuna, euren jarrera eta prestakunt za, ohiko unibert sitate present zialetan aplikat zen ez diren rolak direlako. Eta hor kokat zen da unibert sitate berrien sorkunt zaren arrazoietako bat.

Hala ere, bada sarreran esandakoarekin lotuta dagoen beste galdera bat: zein ikasle-pro-fili erant zuten dio? Zenbaitek ohiko unibert sita-teen desagerpena iragart zen dute, baina azti horien aurreikuspenetatik urrun, unibert sitate present zialek bizit za luzea izango dutela pent sat zen dugu askok, bere ohiko ikasleak ez direlako desagertuko: ikastera dedikat zen diren gazteak, hain zuzen. Hortaz, unibert sitate ire-kiak beste profil bati erant zuten dio. Ikasteaz harago, beste zeregin bat zuk dituzten gazteei eta ez gazteei zuzendua egongo da; langabezian geratu direnak edo garaia zenean ikasketak ut zi zituztenak, kasurako. Eta xede-publiko horri begira, arrakasta handia izan dezakeen eredua da unibert sitate irekiarena, gainera, ohiko uni-bert sitateekin lehian sartu gabe.

AUKERA BERRIAK Unibert sitate-ikasketen eskaint za

zabalt zeaz gain, halako unibert sitate batek beste aukera bat zuk eskaint zen ditu:

• Lurraldetasunaren eta euskal komuni-tate globalaren aldetik euskarazko online uni-bert sitate batek mugak gaindit zeko aukera eskaint zen du. Eusko Ikaskunt za ont zen ari den liburu berdean jasota dago ideia hau [2]. Juanjo

Alvarez irakasleak ere Eusko Ikaskunt zaren iker-keta-saria jasot zean ideia hau azpimarratu zuen [3].

• Unibert sitateen arteko lankidet za area-got zeko jokalekua (hodeia Interneteko meta-fora berria erabiliz) eskaint zen du. Unibert sitate berria sortuz edo unibert sitateen arteko gune berri batez gauzatuta, nabaria da gainont zeko unibert sitateekin lankidet zan garatu beharreko proiektua izan behar dela, eta online ereduak erraztasunak ematen dituela alde horretatik.

• Digitalizazioan eta berrikunt zan urrat sak emateko tresna interesgarria da. Edozein titu-lazio aukeratuta, ikasleak zeharkako gaitasun bat zuk jasoko ditu digitalizazioaren arloan: komu-nikat zeko, partekat zeko eta lana antolat zeko tresna berriak erabiliko ditu eta horrek eragina izango du bere bizit zaren beste jarduera bat zue-tan. Eta hori oso lotuta dago Europatik bult zat zen ari den bizialdi osoko ikasketa lerroarekin. Esan gabe doa proiektuak berrikunt zatik asko duela, berrikunt za teknologikoa, berrikunt za soziala eta, batez, ere, berrikunt za pedagogikoa barne-rat zen baititu.

• Ingurune digitalaren ikerketan sakon- t zeko aukera eskaint zen du, unibert sitateen eta jakint za-arloen arteko komunikazioa eta lanki-det za areagotuz. Bide hori da UOCek jorratu duena IN3 ikerketa-zentroa sortuta, eta horren inguruan egin dugu hausnarketa UEUren 2017ko udako ikastaroetan. Koldo Diazek gai horretaz sakondu du Jakinen artikulu batean [4].

UOCeko ibilbidea erreferent zia saihes-tezina da arlo horretan, Erresuma Batuko Open Universityrekin batera, mundu mailako presti-giot suena da arlo horretan. Carles Sigales ber-tako errektoreordeak Berrian argitaratutako elkarrizketan, horrela azaldu zuen [5]:

• 1995. urtean hasi bait zen mart xan, modu guztiz digitalean, Internet batere zabaldurik ez zegoen garaian. Emait za nabarmenak lortu ditu ordutik: egun, ia 50.000 ikasle ditu, 3.700dik gora irakasle, 68.400dik gora graduatu eta 200.000 lagun inguruko komunitatea -ikasleak, ikasle ohiak, irakasleak, langileak...-.

Hiztun komunitateen arteko tamaina kontuan hartu behar da, noski, baina dagoen potent zialitatea azalt zeko datu interesgarriak dira. Are gehiago, bere hit zaldian gehitu zuenez, bitartean Kataluniako UNEDen inoiz baino ikasle gehiago daude, modalitate horiek duten eskae-raren tamainaren erakusgarri dena.

40 3~4. UNIBERT SITATE IREKIA EUSKARAZ: ERRONKA ETA AUKERA. IÑAKI ALEGRIA

UEUREN PROIEKTUA: BEHARRA ETA AUKERA

UEUk bi urtetan zehar landu zuen proiektu bat eta, esan bezala, 2016an gizarteratu zuen. Lanketa horren urrat s garrant zit suenak hauek izan ziren:

• Eskaeraren inguruan datuen bilketa. Aztikerren eskutik, 24-60 urteko euskaldunen artean inkesta bat burutu zen Hego Euskal Herrian. Inkestatutako euskaldunen artean, %4k agertu zuen nahia Internetez euskaraz ikasteko -23.000 lagun pasat xo lirateke Hegoalde osoan-. Horien artean, bostetik lauk beste karrera bat egina dute aurretik; hirutik bi 24-39 urte bitarte-koak dira; eta bostetik hiru emakumeak dira. Ikas-ketei ekiteko asmoaren oinarrian, batez ere, nahi pert sonala dago -bi herenek argudio hori aipatu dute-; at zerago daude lanarekin lotura duten arrazoiak. UEUko 1.200 bazkideen artean egin-dako inkestaren bidez, ondorio horiek berresteaz gain, emait za osagarriak lortu genituen.

• Graduko bi titulazio posible (Enpresa eta Psikologia) sakonki aztertu ziren irakasle doktore euskaldunen eta materialen nahikotasuna egiaztatu ahal izateko. Inguma (www.inguma.eus) erabiliz, azterketa burutu zen eta ondorioak espero baino baikorragoak izan ziren: azken urteetan, doktoret za bukatu duten eta euskaraz ekoizten duten espezialista asko aurkitu ziren, balizko eskaint za bati begira, irakasle-tutoreen taldea osat zeko balizko arazoak baztert zera eraman gintuena. Ikergazte kongresuaren bi edi-zioek (ueu.eus/ikergazte) ondorioa berrestera lagundu digute.

• Unibert sitateko eta administrazioko hainbat aditu, profesional eta ordezkarirekin bile-rak egin ziren proiektuaren bideragarritasuna aztert zeko. UOCek ere lagundu zigun kostuen eta masa kritikoaren azterketan.

• Aurreko azterketen emait zak eskuan, aurrera egiteko oinarri bat badagoela ondo-rioztatu zuen UEUk, eta proposamen zehat za landu zuen t xosten batean. Graduko ikaske-tak eskaint zea proposat zen da, graduondoen aukera baztertu gabe. Kontuan hartu behar da graduondoko ikasketetan sakabanaketa han-diagoa dagoela, eta ondorioz, gut xieneko ikasle kopurua izatea zailagoa lit zatekeela. Gainera, eta modu part zialean bada ere, Euskal Herriko unibert sitateetan online aukera gehit zen ari da hainbat graduondotan.

Bospasei titulazio eskaint zeko ikasle potent zial nahikoa egon daitekeela ondorioztatu dugu. Gainera, unibert sitateetan dugun arazo biri, irakasleen batez besteko adina etengabe handit zeari eta ikerlari gazteak unibert sitate sis-teman integrat zeko zailtasunei, irtenbidea bide-rat zen lagun lezake halako egitasmo batek.

Plazaratutako proiektua ez da proiektu it xia eta oraindik asko zehaztu behar da gizarte-eragileekin eta administrazioarekin adostuta. Ildo horretan, azken urtean unibert sitatearekin lotu-tako hainbat agenterekin lant zen ari gara gaia: unibert sitateak, administrazioa, adituak... Lanki-det za proiektu izan behar delako.

Bestalde, argi dugu halako proiektu bat aurrera eramateko administrazioaren parte hart zea eta lagunt za ezinbestekoak direla hainbat arrazoirengatik:

• Epe ertain-luzeko egitasmoa da, kon-tuan izanda ikasle gehienak dedikazio part zia-lekoak direla eta gradua bukat zeko sei bat urte behar dutela. Matrikulat zeko garaian, iraupeneko bermea behar dute.

• Prezio publikoen eskaint zak badaude erdaraz. UNEDek, eta UOCek gaztelaniazko adarrean, eskaint za zabala eta merkea egiten dute instituzioen lagunt zari esker, eta euskal-dunont zat pareko eskaint za bat egin behar prezioen aldetik, bestela, erdarazko eskaeretara joko lukete euskaldunek, eleaniztunak izanda.

EGINGARRITASUNA ETA ZAILTASUNAK

Zorit xarrez, proiektua errealitate bihurt zeko espero baino gehiago luzat zen ari da. Esan bezala, badakigu bide hau, arrakastat sua izango bada, lankidet zan eta instituzioen eskutik egin behar dela.

Hala eta guztiz ere, UEUn lanean jarrait zen dugu proiektua lant zen. Esan bezala, unibert sita-tearekin lotutako hainbat agenterekin lant zen ari gara gaia (unibert sitateak, administrazioa, adituak...)

Zorionez, EAEko 2017ko hauteskundeetan aurkeztutako hiru programetan gaia jorrat zen da azaletik bada ere (ik. I. eranskina).

Baina, momentuz, instituzioen aldetik ez da urrat sa egiten: proiektuak hit z onak jasot zen ditu, interesgarrit zat jot zen da; baina besterik ez. Eta, zalant zarik gabe, halako proiektu batek beste kemen bat behar du, beste ziurtasun bat: apustu estrategikoa izan behar du.

414~4. UNIBERT SITATE IREKIA EUSKARAZ: ERRONKA ETA AUKERA. IÑAKI ALEGRIA

BUKAT ZEKO Carles Sigales UOCeko errektorearen beste

hit z bat zuk ekarri nahi ditut hona [5]: Lehenik, proiektuan sinet si behar da. Badi-

rudi agerikoa dela, baina ez da. Proiektu hori egin nahi bada, Euskal Herriarent zat, euskaraz, norbai-tek konturatu beharko du hori beharrizan bat dela eta lehentasuna eman behar zaiola. Bigarrenik, motorra behar da. Inguruko unibert sitateekin lankidet zan aritu behar du horrelako proiektu batek: bestela, disfunt zio eta errezelo ugari sor daitezke. Baina beharrezkoa da motor bat egotea, lehentasunak markat zeko, gauzak nola egin era-bakit zeko, oinarriak jart zeko... Ezinbestekoa da.

Gure ustetan, UEU izan daiteke beharrezkoa den motor eragile hori, eta horretan gaude.

OHARRAK

[1] http://www.berria.eus/paperekoa/1854/002/001 /2016-06-01/ euskarazko_on_line_unibert sitate_bat_sort zea_proposatuko_du_ueuk.htm

[2] Euskal lurraldeen liburu berdea: https://www.uik.eus/en/node/1221/pdf

[3] https://baleike.eus/zumaia/1447406697150-juanjo-alvarez-euskal-unibert sitate-bateratuaren-haziak-ereiten

[4] https://www.jakin.eus/blog/ingurune-digitala/koldo-diaz-bizkar-guenaga/internet-institutuak-at zerritik-ikasten/218

[5] http://www.berria.eus/paperekoa/1781/009/001 /2016-06-11/on_line_proiektuan_sinet si_behar_da_eta_lehentasuna_eman.htm

I. ERANSKINA: EAEKO 2016KO HAUTESKUNDEETAN AURKEZTUTAKO HAINBAT PROGRAMETAKO EKARPENAK GAIAREN INGURUAN

EAJ/PNV

EHBildu

Podemos