UGALKETA

B TALDEA

Sexu ezaugarriak gizonen eta emakumeen arteko desberdintasun

fisikoak dira.

Bigarren mailakoak.

Sexu-ezaugarriak

ugalketarekin

lotura zuzena ez

duten ezaugarriak

fisikoak dira.

Lehenen mailakoak.

Sexu ezaugarriak

ugaltze organoak

dira.

Emakumezko ezaugarriak

Aldaketak: Titiak,ahots

altua,aldaka zabalak eta ile

gutxi gorputzean.

Gizonezko ezaugarriak

Aldaketak:ahots baxua,bizarra,emakumek baino

gihar handiagoak eta ile asko gorputzean.

SEXU-EZAUGARRIAK

Jaiotzean pertsonak sexu-organoak ditugu baina garatu gabeak, bigarren

mailakoak sexu-organoekin batera hazten dira garatzen.

PUBERTAROA

Hipofisiak sortutako hormonak jartzen dute abian prozesua.

Organoak eta bigarren mailako sexu-ezaugarriak garatzen

dituzte.

Zer garatzen da?

Gizakion ugaltze-aparatua.

Noiz garatzen dira?

NeskakMutilak

11 urtekin

garatzen hasten

dira.

13 urtetik

aurrera garatzen

hasten dira .

EMAKUMEEN UGALTZE-APARATUA

OBULUTEGIA:Gameto emeak eta sexu-hormanak bertan

sortzen dira.

FALOPIOREN

TRONPAK:Obulutegia eta umetokia lotzen dituzte.

UMETOKIA:Organo huts eta malgu bat da. Bertan haurrak

garatzen dira.

BAGINA: Umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanala da.

ALUA:

Ugaltze-aparatuaren kanpoko zatia da. Bagina

zuloa babesten du. Gernubide zuloa ere bertan

dago eta hortik kanporatzen du gernua.

alua

Barrabilak:Gameto arrak eta sexu-hormonak bertan

sortzen dira.

Hodi

Deferenteak:

Eramaten dituzte espermatozoideak

gernubideraino.

Gernubidea:Espermatozoideak kanpoaldera eramaten ditu.

Gernua kanporatzeko balio du.

Guruinak:Semen-besikulak eta prostata dira.

Espermatozoideak elikatzen eta garraiatzen dituen

likidoa sortzen du.

Eskrotoa: Barrabilak babesten duen ehun-poltsa da.

Zakila:Gernubidea hor amaitzen da. Gernubidean zehar

kanporatzen dira espermatozoideak .

GIZONEN UGALTZE-APARATUA

SEXU-ZELULA EMEAK

Obulua da eta bertara espermatozoideak iritsi eta

sartu egiten dira. Espermatozoideak baino askoz

haundiagoak dira.

Non sortzen dira?

Obulutegian sortzen dira.

28 egunean behin obulu bat sortzen da. Falopioren tronpan

gertatzen da ernalketa. Ernalketa gertatzean zigotoa osatzen

da. Zigotoa hainbat zatitan banatzen da,eta enbrioia osatzen

da. Enbrioia umetokira iritsi eta paretan itsatsita geratzen da.

SEXU-ZELULA ARRAK

Gizonen sexu-zelulak espermatozoideak edo gameto ar

deitzen dira. Obuluak baino askoz txikiagoak dira eta isats txiki

bat dute leku batetik bestera higitzeko.

Isatsa

BuruaLepoa

Bitarteko

zatia

Mintz

plasmatikoa

Non sortzen dira espermatozoideak?

Barrabiletan, pubertarotik

aurrera.

Espermatozoideak barrabiletatik atera eta hodi

deferentetan zehar ibili eta, kanpoaldera atera

aurretik, espermatozoideak hodi deferentetan

zehar semen-besikulek eta prostatak sortutako

subtantziekin nahasten dira.

Nahaste horretatik semena sortzen da,eta

espermatozoideak garraiatzen eta elikatzen

ditu.

zer sortzen da?

ERNALKETA

Obulo bat eta espermatozoide bat elkartzea.

Zer da?

Nola?

Tronpan zehar dabilen obula espermatozoide bat aurkitzen badu ernalketa gerta

daiteke.

Zerekin?

Ernalketa gertatzeko, gizonaren semenak emakumearen baginara iritsi behar da.

Baginatik espermatozoideak Falopioren tronparaino joaten dira.

Nola sortzen

da?

Obulua eta espermatozoideak elkartzean zigoto zelula sortzen da. Lehen zelula

zigotoa da. Hasieran, zigotoa banatu eta 2 zelula sortzen dira gero 4 eta

ondoren 8 eta horrela hurrenez-hurren.Bola horri enbrioi esaten zaio.

Enbrioiak Falopioren tronpak zeharkatu eta egun batzuen buruan umetokira

iritsi eta hango paretan itsasten da. Enbrioiak hazten jarraitzen du.

Nora?

ENBRIOIAREN GARAPENA

Enbrioia umetokiko paretan itsatsita geratzen denean,

zelula kopurua ugaritu egiten da.

Enbrioia likidozko poltsa batean egoten da.

Likido horrek likido amniotiko du izena.

Enbrioiak plazentaren bidez jasotzen ditu

mantenugaiak eta oxigenoa amarengandik.

Enbrioia zilbor-hestean bidez dago lotuta

plazentara.

Enbrioia hazi eta aldatu

egiten da: formaz aldatzen

da, eta organoek garatzen

dira.

Hirugarren hilabetean, enbrioia organo guztiak osatuta daude. Hortik aurrera ,

enbrioiari fetu esaten zaie.

Fetua hazi eta heldu egiten du etengabe, 9. hilabetea arte. 9 hilabete dituenean

dena osaturik dago,jaio moduan, 50 cm luzaera eta 3.500 g-ko pisua du.

FETUAREN GARAPENA

HAURDUNALDIA

Haurtxoa jaio arteko tarteari esaten zaio.

Bederatzi hilabete

inguru irauten du.

Amaren gorputzak

aldaketak izaten ditu,

ez du hilekorik

izaten, ez du obulorik

sortzen eta titiak

handitzen dira.

Haurdunaldian emakumea ezin

du edozer gauza jan,

alkoholarik ez eta tabakorik ez,

bestela enbrioira iristen da eta

kalte egiten dio.

ERDITZEA

Haurtxoa amaren baginatik ateratzeari deritzo.

Likido amniotikoa

duen poltsa apurtu

egiten da.Likido hori

baginatik atera

egiten da. Horri urak

botatzea deritzo.

Lehen fasea Hurrengo fasea Jaio ondoren

Fase luzeena da eta

dilatazio-fase deritzo.

Ume tokiaren irteera

irekitzen hasten da

haurra ateratzeko.

Umetokiko ez-

borondatezko giharrak

uzkurtu egiten dira

aldian behin.

Egozte-fasean

haurtxoa baginatik

ateratzen da,

Sabelaldeko

giharren bidez

indarra egiten du

amak haurtxoari

laguntzeko.

Erditu aurretik

Zilbor-hestea

mozten da.

Haurtxoari

orbain bat

geratzen zaio:

zilborra.

Erditzearen amaiera

Plazenta

botatzen da.

Fase horri

plazenta

kanporatzeari

deritzo.

EDOSKITZEA

Lehenbiziko hilabetean, haurtxoek

esnea soilik edaten dute aldi horri

edoskitzea esaten zaio.

Erditu ondoren haurtxoek bularra

hartzen duen bitartean esnea

amaren titietan sortzen da. Amaren

titietan dagoen esnea oso

osasungarria da; izan ere, haurtxoak

behar dituen elikagai guztiak ditu,

bai eta gaixotasun askoren kontrako

defentsak ere.

Amaren esnea ezik esne artifiziala

hartu dezakete haurtxoek. Esne

artifiziala behi-esne ernaldua da.

6.B

EGILEAK:Oier A, Oier Z, Nahia B, Miren M, Aitor L, Esther S.