UGALKETA APARATUA

Jaioten garenetik heldu arte gure gorputza asko aldatzen da eta emakumeak eta gizonak desberdinago egiten dira.

BIZITZAREN ETAPAK Haurtzaroa:

Jaioten garenetik12 urtera da gitxi gorabehera.Umeak asko hazten dira eta ibilteko, idazteko, irakurteko eta berba egiteko gaitasuna hartzen dabe.

Nerabezaroa:12 urtetik 19 urtera izaten da. Aldaketa fisikoak eta psikikoak egoten dira eta batzuk deprimitu egiten dira.

Helduaroa: hiru etapatan banatzen da:

- Gaztearoa: 25 urterarte da. Noertasuna finkatu, nerabezaroko aldaketak onartu, erabagiak hartu eta beharrerako trebatzen dira.

- Helduaroa: etaparik luzeena da eta 60 urterarte irauten dau. Ez da aldaketa fisiko askorik izaten eta familia sortu edo behar egiten da.

- Zahartzaroa: azken etapa da eta ez da beharrik egiten eta bizitzaz gozatu eta esperientziak elkarbanatzen dira.

KARAKTERE SEXUALAK

Karaktere sexualek gizonak eta emakumeak fisikoki bereizten dabez. Karaktere sexual primarioak jaiotzetik doguz eta ugalketa aparatuaren sexu organoak

dira.

Karaktere sexual sekundarioak gorputzaren aldaketak dira eta gizonak eta emakumeak bereizteko kanpoko ezaugarriak dira. Ez dira ugalketa aparatuaren parte eta nerabezakoko pubertaro garaian gertatzen dira.

- Emakumeen karaktere sexual sekundarioak: aldakak zabaldu, bularrak hazi eta besapeetan eta pubisean ulea hazi.

- Gizonen karaktere sexual sekundarioak: muskuluak sendotu, ahotsa baxuago bihurtu eta aurpegian, toraxean, gorputz adarretan, pubisean eta besapeetan ulea hazi.

UGALKETA APARATUA

Ugalketaren funtzioa izaki barriak sortzea da. Emakumeen eta gizonen artean aparatu desberdin bakarra da.

EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA

GIZA UGALKETA

Gizakiok ugalketa sexuala daukagu, bibiparoak gara eta baita ugaztunak ere.

ERNALTZEAErnaltzea Falopioren tronpetan gertatzen da. Bertan obulu bat eta espermatozoide bat alkartzen dira. Espermatozoideak Falopioren tronpetatik gora doaz eta bakarra alkartzen da. Alkartzean obuluak substantzia bat botatzen dau besteren batek ernaldu ez daiten.

Obulu ernalduari zigotoa deitzen jako. Zigotoa zatitzen hasi, umetokira jaitsi eta umetokiko hormara itsatsten danean eta haurdunaldia hasten da.

HAURDUNALDIA

Gizakiaren haurdunaldiak 9 hilabete irauten dauz eta denbora horretan zigotoa garatzen da. Lehenengo hiru hilabeteetan: zigotoak enbrioi izena hartzen dau. Organoak sortzen dira

baina ez dauka giza itxurarik.

Hirugarren hilabetetik aurrera: enbrioiari umeki deitzen jako. Organo guztiak garatuta izaten dauz birikiak izan ezik eta gero eta giza itxura handiagoa dauka.

Haurdunaldian amak aldaketak izaten dauz:

Umetokian boltsa amniotikoa eta likido amniotikoa sartzen dira. Boltsa amniotikoa eta izakia zil hestearen bidez lotuta dagoz eta oxigenoa eta mantenugaiak emoten deutsoz.

Boltsa amniotikoak izakia kolpeetatik eta tenperatura aldaketetatik babesten dau. Sabela handitu egiten da, gero eta handiagoa dan izakia gordetzeko. Bularrak hazten dira, umea lehenengo hilabeteetan elikatuko dauan esnea ekoizteko.

ERDITZEA Boltsa amniotikoa haustea: umekia guztiz garatuta dagoanean gertatzen da. Likido

amniotikoa baginatik behera isurtzen da eta bagina dilatatzen hasten da umea pasatzeko.

Umekia amaren gorputzetik kanporatzea: umetokiko eta abdomeneko muskuluei esker da. Umekia kanpoan danean zil hestea moztu eta umeari zil izeneko orbana geratzen jako.

Erditzearen azken fasea zil hestea eta boltsa amniotikoa kanporatzea da.