1

Ubutungulushi bwa kwa Lesa

Ukuli Ishiwi lya Mfumu, e kuli Amaka.

Kalemba

I. A. Sadler

Lisabankanishiwa mu United Kingdom na Kalemba, 1 Payne Close,

Chippenham, SNI5 3FX

Lipelwa na ba Free Grace Evangelistic Association (Zambia)

Kingdom Life Tabernacle

P.O Box 81277, Kabwe, Zambia

Cell: +260 977 227 763, Email: fgearegion2010@gmail.com

Website: www.freegrace.ea.org

Lyapangwa na ba El-Roi General Dealers, P.O Box 80203, Kabwe,

ZAMBIA.

2

Ifili Mukati

1. Ubulondoloshi bwa Ntanshi

2. Insambu sha kwa Lesa nga Kabumba

3. Amaka ya Cebo cakwa Lesa

4. Amaka yakwa Kristu ngo Mutwe wa Lukuta

5. Amaka ya Basubwa na Lesa

6. Amaka ya Kulekelesha aya kwa Lesa mu Kupingula

Ifya Landwa pa Malembo Yabomfishiwe

Ukukopololwa kwa fipande fya Baibele fifumine mu Baibele wa Mushilo

uwa mu mwaka wa 1956. Iyi e Baibele kalemba amona ukuti yali palamana

mu milembele neya Cingeleshi King James iya mu mwaka wa 1611. E ico

ubulondoloshi na maka ya King James Version eya kwata amapalo ya kwa

Lesa.

Kanshi kabelenga ulefwaya ukwishibilapo ifintu na fimbi pali aya

masambililo alekabila ukubelenga ututabo utwa lembwa naba Trinitarian

Bible Society, (Tyndale House, Dorset Road, London, SW19 3NN

England), akatabo akatila “Old is Better” (Gospel Standard Trust) no

walemba ni umo uwasambilila amasambililo aya pa mulu DR. E.Hills

“King James Version Defended” (47th

Edition 15BN 0-91592300-9)

Copyright: I. A. Sadler 2015

Ibuku lya kubalilapo mu Cingeleshi lya lembelwe mu Zambia 2011

Ukulembwa kwa chibili, kwacitilwe ku Malawi 2012

MuChichewa lya lembelwe ku Malawi 2012

MuChingeleshi mu Zambia 2014

3

ICIPANDWA 1

UBULONDOLOSHI BWA NTANSHI

Ubupingushi bukatendekela mu Ng’anda ya kwa Lesa

Mu Cipingo ca Kale kabili munshita sha bapingushi, tubelenga ukuti;

“Munshiku shilya tamwali mfumu muli Israele; umuntu onse acitile

icawama mu menso yakwe.” (Abapingushi 17:6) Na mu cine tulemone ci

ukufikilishiwa na munshita yesu ino, te mu mayanda nangu mu calo fye,

lelo na mu nkuta mwine filecitika. Lelo, limbi umbi kuti aipusha ati: “Bushe

inkuta na bena Kristu tabapokelela mu nshiku shino isha Cipingo Cipya

ubusokololo bwakwa Yesu Kristu, nge Mfumu ya Shamfumu kabili Shikulu

wa Bashikulu ? Ee, ici e cishinka; lelo bushe ubu busokololo bwa palwa

bwapokelelwa shani? Bushe ni ku mutwe nagu mu mutima? Bushe ni ku

mubili nangu niku Mupashi wa mushilo ? Bushe Lesa acindikwa pa tunwa

twa bantu nangu ni mu mitima ya cishinka ? Ifisabo fya bubifi mu nshiku

shino, no kususha amaka yakwa Lesa muli abo abapepa no kulumbule shina

lya kwe mu lukuta lwa kwa Lesa, mu cine fileshimiko bunte ukuti abengi

taba mwishiba Lesa mu mupashi na mu cine; nga balimwishiba e lyo

baleicitila ifyabo, ninshi bali bwelelela kunuma no kuwa.

Umbi kuti aipusha ati; “Cabashani kuli abo abasusha amaka no

butungulushi bwakwa Lesa, na abo abapontela ishina lya mushilo muli cino

calo ku bashipepa? Ee, tuleisa ku lyashi ili pantanshi. Lelo cinshi calengele

ishina lya kwa Lesa ukupontelwa ku babembu ? Bushe, te pa mulandu wa

bumumbi munda bwa abo abaleita peshina lya kwa Shikulu, na mu cilumba

ca muli bukapepa bwabo no kuba abana bakwa Abraham ? (Abena Roma

2:17-24) Umutumwa Petro alemba ukuti, “Ubupingushi bukatendekela pa

ba ng’anda ya kwa Lesa” (1Petro 4:17); ifyo fine e fyo cili na mwi buku ili.

Eco ni munshila nshi umo ubulashi na maka yakwa Lesa filesushiwa

kubengi abetwa abena Kristu abalumbule shina lyakwe ? Tuleasuko kuti, ni

mukukana nakile Cebo ca kwa Lesa. Ninshi cabela ifi ? Ni pa mulandu

wakuti ukutemwa kwa bengi kwalishibantukila. (Mateo 24:12) Kuli

ukukabila ukwashika ukwa kutemwa Lesa mu mupashi ukupongoloka

ukufuma ku kutemwa kwa kwa Kristu ukwa bukata ukulola ku babembu

uko atulanga mu bumi ne mfwa yakwe pa capindama, kabili

4

ukusokolwelwa kuli ifwe na Mupashi wa mushilo. Uyu e mufula na maka

ya kumfwila imbila nsuma; “ngamwantemwa kuti mwabaka amafunde

yandi” (Yohane 14:15); kabili “ifwe twatemwa, ico Wene abalilepo

ukutemwa” (1 Yohane 4:19)

Yangu, abantu abengi lelo bali abasakamana palwa cumfwila ukulola ku

mifwaile ya shino nshiku, ifilonganino ne ntambi sha mipepele;

imimonekele ya bukapepa iya kusuminisha ifya calo, umusamwe no

kuiposaika, ne ndalama ishingi shintu tuleitutila mukutila twikale mu

mutelelwe pano isamba lya calo. Lelo bushe ifwe kampingu wesu

tatushinina ? Bushe tatwakwata amatwi aya kumfwa ico Umupashi ulesosa

ku nkuta? Bushe Shikulu Yesu Kristu tasosele ukuti, “Umuntu nga atemwo

kunkonka, aikanye umwine, asende ne capindama cakwe ubushiku no

bushiku, alenkonka”? (Luka 9:23) Bushe tatumfwa umwenso pa mulumbe

wa kwa katanda wa mbuto, muli uyu mulumbe Shikulu aletusoka pa mbuto

isha ponene mu myunga ? “Na bambi e batandwa mu myunga; aba e

baumfwe cebo, kabili ifya kusakamana ifya pano isonde, no longolo lwa

fyuma, no lunkumbwa lwa fimbi pa kwingila ficincintile cebo, cabe

cishitwala.” (Marko 4:18-19) Bushe imitima yesu ili iya kosa pa mulandu

no kutusha ukusangwa muli bu kapepa bwa shino nshiku ica kuti tuleikalila

mu kutalamina Lesa, lelo no kufwayafwaya imimonekele ya bwina Kristu

bwa cine? Eco cili cikankala sana ukulomba uluse lwa kwa Lesa mu

kutetekela ukwa chishinka no kulapila.

“Ubutungulushi” cinshi ?

Ilyo tatulaingila muli ili sambililo, tulefwaikwa ukulondolola ifyo ishiwi lya

“butungulushi” lipilibula. Ukulingana ne buku ililondolola amashiwi

ubutungulushi cipilibula “Amaka nangu insambu isha kumona ukuti

banakila” (Consise Oxford Dictionary, 8th

Edition). Ilyo ishiwi lya

“butungulushi” lisangwa mu Baibele, ilingi lipilibula “amaka” ukufuma

kwishiwi lyantanshi, kabili mu ncende shimbi “ubukose”, “amaka ya

kuteka” atemwa “insambu.” Eco na tusupawile tumone ifilangililo ifinono.

Kristu asambilishe “ngo waba na ’maka” (Marko 1:22), kabili “Ku maka

aeba ne mipashi yakowela, kabili ileumfwa kuli wene.” (Marko 1:27) Na

cingabe fyo, ishiwi limoline ilya mu ci Giriki “exousia” lipilibulwa

“ubulashi”muli Marko 1, lipilibulwa nga “amaka” muli Marko 2:10

mukulosha ku kwelelwa kwa membu; lisosa ukuti “Umwana wa muntu ali

na ‘maka (exousia) pano isonde aya kulekelele membu.” Na aya amalembo

yashininkisha buLesa bwa kwa Kristu, “Lesa uwamoneke mu mubili”.

(1Timote 3:16) Kanshi kuti twamona ukuti ilyo tulelanda pa bulashi

5

bwakwa Lesa, tufwile twalolesha na pa maka yakwe, ubukose, insambu e

lyo na ‘maka ya kuteka pa fintu fyonse pano isonde na mu myulu, ifya ku

mubili ne fya ku mupashi, nelyo fya nshita nangu fya muyayaya. Lesa taba

ngo muntu, e ico ubulashi bwakwe teti bulinganishiwe no bulashi bwa

muntu uwa lubembu uyo uwakwata umwa kupelela mu maka yakwe. (nge

fyo casuminishiwa na Lesa). Lelo amaka ya kwa Lesa tayakwata umwa

kupelela. Insambu shakwa Lesa shabula umupaka; e lyo takwaba

icinganshya amaka yakwe. Nangu imfumu Nebukadnesari yaliisa

mukusumisha Lesa; “Ine … nainwine amenso yandi mu mulu, e lyo amano

yandi ya bwelele kuli ine, na ine natotele Wapulamo, natashishe no

kucindika Wa mweo wa muyayaya, uo ukuteka kwakwe kwa muyayaya, no

bufumu bwakwe bwa nkulo ne nkulo; abekashi bonse ba pano isonde bantu

abantungwa ba fye; acito mwabelo kutemwa kwakwe mu mulalo wa mu

mulu na mu bekashi ba pano isonde, kabili takuli uwingalesho kuboko

kwakwe, no kutila kuli wene, Cinshi ico ulecita ?” (Daniele 4:34 – 35)

Shikulu Yesu Kristu uwa bushiwa ukufuma ku bafwa asosele ati: “Kuli ine

kwapelwa amaka (exousia) yonse mu mulu na pano isonde.” (Mateo 28:18)

E ico tulemono kuti amaka ne nsambu fya palana no kupwililika

kulungamikwa muli Kristu Yesu. Nga ca kuti twaumfwikisha bwino amaka

ne nsambu sha kwa Lesa patatu, teti tupose inshita yesu muli bukapepa bwa

bumbi munda, atemwa abeta peshina lya kwa Shikulu Yesu Kristu apa fye.

Ababembu abalingile ukuya kumbo, lintu basambilishiwa na Lesa Mupashi

wa mushilo ukulilila ku luse lwakwa Lesa, balapalamikwa ku maka ne

nsambu sha bukata. Kabili e shintililo ne subilo ilyaba mwipusukilo umo

amaka yonse ne nsambu shonse shaba muli Yesu, uyo uwa batemenwe no

kusumya umulopa wakwe uwa mutengo pali bene. Alikwata amaka ne

nsambu isha kwelela imembu shabo. Wena akabila fye ukusosa ishiwi na

bena balungamikwa umupwilapo. Alilaya; “Lombeni, kabili cileplwa kuli

imwe.” (Mateo 7:7)

6

ICIPANDWA 2

AMAKA YAKWA LESA NGA KABUMBA

Ku Kutendeka Lesa

Ifipandwa fya kubalilapo ifya Baibele fyaba mufula apo amalembo yonse

yakulwa. Lelo imimwene ya muli shino nshiku imona fyene nge

fyakwelenganya fye nangu utushimi, no ku kana sumina ati fya cine. Cibe

nangu icine ca kubumba kwakwa Lesa na ‘maka yakwe nga Kabumba

“camoneka muli bene; pantu Lesa acilengele ukumoneka” (Abena Roma

1:19), lelo umuntu umubembu ali mukutalama. Ukukana suminisha ukubule

cilubo na bucishinka bwe buku lyonse lya Ukutendeka ku sansa pe funde

lya bulashi bwakwa Lesa, ne cipope ca bukulu bwa kwa Lesa. Cabulanda

abengi abetwa abatetekela ne nkuta balitelenteshiwa ku masambilisho ya

mano ya buntunse ukuti ububumbo bonse bwaitampile fye ubwine bweka,

ukwabula Lesa. Bambi nabo baliesha ukusankanya ifya bubumbo

ukuitampila fye e lyo na Baibele, ukufwaya ukwampanya ifyo teti

fwampane. E lyo bambi nabo balebombesha mu kufwailisha kwa

masambililo ya mano ya buntunse ukwampanya ku mitubululo ya bubumbo.

Ilyo ukwabula ukutwishika kuti ca afwilisha ukwishiba ifikansa fya

basayansi mu kukabulula ukwelenganya kwa kuti ifintu fya tampile ifine

fye, tulekabila ukucila ico abena Kristu bene bene benga peela; tulekabila

icitetekelo icifuma kuli Lesa. (Abena Efeso 2:8) Ukwabula icitetekelo

icifuma kuli Lesa ta twakatetekele bwino bwino e lyo no kwishiba ‘maka

yakwa Lesa nga Kabumba. “Ni ku citetekelo e ko twilukilo kuti ifya pano

isonde fyalengelwe ku Cebo cakwa Lesa, mu kuti icimoneka cacitilwe ku

fishimoneka… Kabili ukwabulo kutetekela te kuti kube ukutemuna, pantu

uupalamina kuli Lesa ali no kutetekelo kuti eko ali, no kuti aba kalambula

wa bamufwayafwaya.” (AbaHebere 11:3, 6) “Icitetekelo cifuma mu

kumfwa, no kumfwa mu cebo ca kwa Lesa” (Abena Roma 10:17). Kanshi

cili icikankala sana ukushintilila pali Lesa ukulanda icebo ca maka mu

mitima yesu. Mpaka fye alanda, tucili mu mfifi. Cifwile ukuba ipepo lya

muntu onse no kukabila kwa kuti Lesa asosa mu myeo yesu nga fintu

asosele pa bushiku bwa kubumba isonde. “Na o Lesa atile, Napabe ulubuto,

e lyo pali ulubuto.” (Ukutendeka 1:3)

7

Pantu twali kwata ifya lembwa mu Cebo ca kwa Lesa icaputwamo ukuti

abasambi baishile kuli Yesu no kulomba ukuti akushe icitetekelo. (Luka

17:5) Na kabili tubelanga umuntu umbi uwalilile mu kucula; “Shikulu,

ndetetekela; njafweni ku kukanatetekela kwandi.” (Marko 9:24) Na Shikulu

aumfwile ukulila kwa walekabila. E ico nga fintu Yesu aba “ni ‘fyo fine

mailo, na lelo na ku nshita sha muyayaya.” (AbaHebere 13:8) Napali ico,

lekeni twise kuli Lesa mukupetama ku bufwayo bwa kwe ubwapulamo, mu

kulapila, no kupapatila mwishina lya kwa Yesu pa cabupe cauma umutengo

icitetekelo cipelwe kuli ifwe ukupitila mu Mupashi wa mushilo. E ico nga

twafwaya Lesa ne mitima yesu iya bupete no kulapila, lyena pali icishinka

ca kuti twalisumina mu maka yakwa Lesa. Lelo nga twaisa kuli Shikulu ne

mitima ya cilumba nangu ukwabula umucinshi, nangu kweba Lesa ifintu

tulefwaya kwati nalimo fyonse fili mu maka yesu, ninshi tulekana amaka ya

kwa Lesa nga Kabumba wesu uwa maka yonse. Icebo ca kwa Lesa

calilanda apa buta pa muntu uo Lesa abela uluse. “E fyo Yehoba asosa:

Umulu e cipuna candi ca bufumu, ne calo e cipuna ca makasa yandi. ilikwi

ing’anda iyo mungankulila,ni pi icifulo apo ningatusha? Ifintu ifi fyonse

ukuboko kwandi e kwaficita, no kuleka fibepo, cisemo ca kwa Yehova.

Lelo umulanda, uwapetamo mutima, uusakama pa cebo candi, e o

nyangwa.” (Esaya 66:1-2)

Ibuku lya Ukutendeka litendeka no kulondolola pa bubumbo, nokulanga

ukuti Batatu muli buLesa bali bombele pamo pa kubumba. “Ku kutendeka

Lesa alengele umulu na pano isonde. Pano isonde pali icimfulumfulu kabili

apashaba kantu; pali ne mfifi pa mulu we tenga: lelo umupashi wa kwa Lesa

waleshunda pa mulu wa menshi.” (Ukutendeka 1:1-2). E lyo tubelanga ne

fyo Lesa abumbile icili conse, “E lyo Lesa atile;” ici cipilibula Cebo,

Mwana Lesa. Paulo asosa palwa Mwana, “Wene e cipasho ca kwa Lesa

uushimoneka, libeli lya kucibumbwa conse; pantu muli wene e mo

fyalengelwe ifintu fyonse mu mulu na pano isonde, ifimoneka ne

fishimoneka, nangu Fipuna fya bufumu, nangu Bucibinda, nangu

Bumulopwe, nangu Balupaka; ifintu fyonse fyalengelwe muli wene, kabili

fyalengelwe wene; wene na o atangilile fyonse, kabili muli wene e mo

fyonse fyakobenkana.” (Abena Kolose 1: 15 -17) Ca cine, amaka ya Cebo

ca kwa Lesa yalangwa ukufuma fye ku kutendeka kwa malembo, kabili e

mufula wa cine ukufuma mu Ukutendeka no kufika ku kusokolola.

Shikulu ta bumbile fye icalo, lelo na kasuba, umweshi elyo ne ntanda shine.

“E lyo Lesa atile, Napabe ifyakubutusha mwi ulu lya mu mulu ku kupatula

akasuba ku bushiku; ku kube fishibilo ifya kulinge nshite shalingwa,

inshiku ne myaka; kabili fibe ifya kubutusha mwi ulu lya mu mulu ku

8

kubutusha pe sonde. E lyo cali ifi. Awe Lesa acitile ifya kubutusha fibili

ifikalamba, ica kubutusha icikulilepo ku kuteka akasuba, ne ca kubutusha

icicepelepo ku kuteko bushiku, ne ntanda na sho.” (Ukutendeka 1:14-16) Iyi

yonse milimo ya kwa Lesa patatu, uwakwata amaka pa kasuba, umweshi ne

ntanda.

Icalo cabumbilwe fye icapwililika. Adam na Efa nabo bene ba bumbilwe

fye ababulwa ulubembu, mu mutende uukalamba ne senge na Lesa

kabumba wabo. E lyo Lesa abilisha ukupitila mu cebo ca kwe amaka na

bukateka bwa muntu pa fibumbwa fimbi fya mweo. “Kabili Lesa

alibapalile, Lesa atile kuli bene, Fyalaneni, fuleni, kumaneni pe sonde no

kupanasha; kabili mube na bukateka kwi sabi lya muli bemba, na ku fyuni

fya mu lwelele, na ku fya mweo fyonse ifyenda pe sonde.” (Ukutendeka

1:28) Apa mu malembo ya ntanshi na tukwata icipope icabikwa ica kuti

amaka yonse ayo umuntu enga bomfya mu kwampana pamo na Kabumba

wakwe, ya fwile ukwiminina pa mufula wa Cebo ca kwa Lesa. Ta tufwile

ukulabe ci mu Lukuta lwa kwa Kristu. Nga twafwaya ukubomfya amaka mu

kupusana ne Cebo ca kwa Lesa, ta fya kabombe pa menso ya kwa Lesa,

nangu fya moneko ku bomba mu menso yesu pa kashita kanono.

Ukutalamina Ubutungulushi bwakwa Lesa

Ifipandwa fya kubalilapo mwi buku lya Ukutendeka nafyo filondolola

ulupato no kususha kwakwa Satana ku butungulushi bwakwa Lesa. Ilyo a

mashiwi ya ku balilpo aya kwa Lesa mu Kutendeka yalosha ku kuleto

lubuto, amashiwi ya ku balilapo Satana asosele kuli Efa yaba aya “kabili

Lesa asosele, ati, mwa ?” (Ukutendeka 3:1) Ukufuma fye ku kutendeka

Satana a lwishanya no butungulushi bwakwa Lesa no kutunka umuntu ukuti

atalamine cebo ca kwa Lesa no ku batungulula ku mfifi ya ku mupashi.

Ukuleta ukutwishika kwa Cebo ca kwa Lesa ca ikala pa mushila wa

kutalamina Lesa. Ukutunkwa kwali kwa kuti nga balye cisabo ca bindwa

kuti banonkelamo ifintu ifingi: “kabili mukaba nge milungu abaishibo

busuma no bubi.” (Ukutendeka 3:5). Na munshita ya lelo Satana acili

aletunka abaume, abanakashi na bana, ku kutwishike Cebo ca kwa Lesa;

“Bushe Baibele ca cine kuti twaibomfya muli fyonse tucita mu calo

munshita yesu ino ? Mu cishinka kuliko inshila imbi iisuma iya kubomfya ?

Inshita shalipilibuka, na iwe taulefwaya ukwitwa uwashala mu fwa kale pa

mulandu wa kukonke Cebo ca kwa Lesa umupwilapo ? Icikulu nga tulecite

fintu na mapange ayasuma, Lesa takasakamane.” Na tufwaishe

ukusenamina kwakwa Lesa pa kwasuka Satana, mu kukonka no ku shintilila

pali Shikulu Yesu Kristu. Wene aaswike Satana, “Calembwa, aciti: te ku

9

cilyo ceka umuntu ekalila no mweo, lelo ku cebo conse icifuma ku kanwa

ka kwa Lesa.” (Mateo 4:4) Te ku fwebo fimo ifya kwa Lesa ne fyebo fimo

ifya kwa Satana eko tukekalila no mweo. “Takuli uwingabombela bashikulu

wakwe babili.” (Mateo 6:24)

Lelo na twibukishe ubupingushi Lesa apeele Adamu na Efa pa mulandu wa

lubembu lwabo ulwa kutalamina Lesa no butungulushi bwakwe. Panuma ya

kulya icisabo cabindwa, amenso yabo yashibulwa. Baishibo kuti bali

ubwamba kabili baicitile fya kukaka mu musana ifya mabula ya mukunyu.

Ica kufwala bapangile cali pelebele; ta ca fikile pa ca kufwala icinga fimba

pa membu shabo pa cinso cakwa Lesa. Adamu na Efa baumfwile umwenso

ku cinso ca kwa Lesa no ku fisama. Bali batamfishe ukufuma mu paradaise

kabili bene no mushili watipilwe pa mulandu wa kutalama kwabo kuli Lesa.

Lelo Shikulu abakwatile nkumbu no ku bapeela ubulayo ubukalamba ubwa

kwisa kwakwa Messiah, ulubuto lwa mwanakashi. (Ukutendeka 3:15). Na

kucilisha, Shikulu ali bafwikile: “Kabili Yehoba Lesa acitile umuntu no

mukashi wakwe imingila ya mpampa, no kubafwika.” (Ukutendeka 3:21)

Umulopa walisumine pa kufwika Adam na Efa, icileimininako icikope ca

mulopa uo Shikulu Yesu Kristu asumishe. E ico, Yesu e subilo lyesu fye,

nge cifyalilwa bonse tuli bana abaume na banakashi bakwa Adamu,

ababembu ababipisha pa cinso cakwa Lesa. Yesu Kristu akwete icumfwila

ica pwililika kuli Lesa Wishi no kucito bulungami ubwaba e cifimbo ca

babembu, ukuti ukupitila mu Mupashi wa mushilo bangesa mukulapila

kabili abaobelwa no kutemwa ukwisa kuli Lesa, mukutetekela Wene na mu

kupapatila kwi shina lya kwa Yesu.

Ukusambilisha kwa ba mano ya buntunse pa lwa ntendekelo ye sonde,

umweo na bantunse ukuti fya citike mu kupilibulwa kwa nshita,

kusonsomba amaka ya kwa Lesa. Cilasa pa malembo yene aya kubalilapo

fye, no kutila ku mabumba ya bantu, “kabili Lesa asosele, ati, mwa ?”

Tatulefwaikwa ukufulunganya ilyashi nge li.Lifwaya ukwangusha

ukulekanya Lesa abika pakati ka mwaume no mwanakashi, pakati ka

bantunse ne nama. Mu fipandwa fya kubalilapo mu Baibele, Lesa abikile

ubutungulushi pa mulume ukutugulula umukashi wakwe mu kutemwa.

(Ukutendeka 3:16, Abena Efeso 5:22 -29). Na kabili tubelango kuti; “E lyo

Yehoba Lesa abumbile umuntu ku lukungu lwa mushili, na mu myona

yakwe aputilemo umupu wa mweo; no yo muntu abe ici bumbwa ca

mweo.” (Ukutendeka 2:7) E ico, umwaume onse, umwanakashi no mwana

aba uwapusanako ukufuma ku nama paku kwata umweo uushifwa. Ilyo

limbi kuti twatontonkanya ati kuti twapusuka twafyuka ubutungulushi bwa

kwa Lesa mu mweo uno, lelo icishinka cakuti tukeshiba amaka yakwe

10

umuyayaya, ilyo imibili yesu yafwa no mweo wesu ufwile ukulondolola

ifyo waikele mu bumi bwa pano isonde pa cinso cakwa Lesa wa mushilo.

Ukupyungila Icibumbwa nangu Kabumba

Tufwile ukusoka na pa busanso bwaba mu kupyungila icibumbwa ukucila

Kabumba. (Abena Roma 1:25) Na mu nshita ino ici cili icaseka sana

munshila isha lekana lekana, ta cili fye mu calo, lelo ica bulanda uyu

musango ulasangwa na muli abo abetwa abena Kristu nakucilisha na mu

bakosha ubwina Kristu. Ifi kuti fyamoneka mu kucindikisha ifikwatwa.

Tufwile twaipusha; bushe kwalibako ukufyaisha kwa fyuma no musamwe

ifya muno calo, no kukana ukuikanya kuli bwanalale pa mulandu wakwa

Kristu, lelo ukufwaya ukuwaminisha ifya bumupashi bwesu nga abaFalise ?

Na twibukishe ukuti Lesa alamona mu mitima ya abo abaitunga ukuba

bakapepa. Adamu na Efa balieseshe ukufisa ifyo bacitile kuli Lesa; e lyo

Anania na Safira nabo bene e fyo bacitile. (Imilimo ya Batumwa 5:1-11)

Bushe kukosa shani ukwa mitima ku kutalamina ubulashi bwa kwa Lesa pa

kutontonkaya ukuti twabepa Lesa, apo bambi bafilwa ?

Ukupepa no ku cindika icibumbwa ukucila Kabumba ta fisangwa fye mu

mipepele ya busenshi (New Age Movement) lelo na muli aba abamona

mufya mpanga. Na kabili tufwile ukusoka abena Kristu pa busanso ubwaba

mu kuibimba muli ifi fintu, mu misango ya busenshi no kutonkanya ukuti

tapali ubwafya nangu bumo; teti ububike umulilo mu minwe ukwabula

ukupya. Kuli imimwene iya lekana lekana muli lelo pafya mpanga, pa lwa

milile, ifya kulya bafwile ukupanga ne miti. Ta cili iceni ukusanga abo

abetwa abena Kristu ukulatila ifntu ifi imenena fye ati fyaliba bwino e lyo

ifya pangwa ne minwe ya bantu fibi. Lelo mukubalilapo, tufwile twasoka

abantu ukuti ifi fya pusana ne Cebo ca kwa Lesa. Nga fintu tulandile kale,

Ibuku lya Ukutendeka lilondolola ukuti te muntu fye uwa tipilwe, lelo no

mushili onse ne fimenwa fyonse. (Ukutendeka 3:16 – 19) Isonde lyonse lya

lyonaulwa pa mulandu wa lubembu lwa muntu mu kukana nakila kwi shiwi

lya kwa Lesa. Ica bubili, ilelo cilemoneka kwati kwangala lintu abengi

balekonkelesha imbela isha kwate mishila mu fya mayeye no busenshi;

bushe kuti twalolela shani ukupalwa ukufuma kuli Lesa kano nga

twapatukako kuli bene ? (2 Abena Korinti 6:14-18) Kuti twacita bwino nga

twaifwailikisha fwe bene bwino bwino muli ifi fintu, pa kuti imikalile yesu

ya limbwa pa Cebo ca kwa Lesa kabili pa kuti twingaba aba muchinshi no

bukata kuli Lesa. E ico, twipanga bu kapepa bwesu ngo bwite bwa

kubwelela kufya mu mpanga. Lelo natufwaishe ukusenamina ukuti

11

tubwelele kuli Lesa ukulingana ne Cebo ca kwe, icalembwa elyo na Shikulu

Yesu Kristu uuli ni Cebo uwa sangwike umuntu.

Nakucilisha, Ibuku lya Ukutendeka lisokolola ukuti, Lesa e Kabumba kabili

e wa kwata amaka pali fyonse ificitika mu bubumbo bwakwe. Lelo ica

bulanda ca kuti muli cino calo icawa ku lubembu, abantu tabamone fi. Ilyo

kuti twailuka ku mutwe ifyo Baibele isambilisha, imitima yesu iya lubembu

ya isulamo ulupato no kutalama ku mafundisho ya ifi. Lelo kano fye nga

twafyalwa cipya kuli Lesa Mupashi wa mushilo, teti tupokelele icine ica

bumulopwe na maka ya kwa Lesa.

Ifintu Fyonse Fibombela Kubusuma bwa Batemwa Lesa

Ni ku citetekelo icifuma kuli Lesa e mo uwatetekela amwena ukuboko

kwakwa Lesa mu myeo yabo na mu ficitika fyonse. Ku menso ya ku mubili

tumona fye ifisabo fya lubembu no kutalama kwa muntu mu bubifi,

ulukakala, ulunkumbwa na bukaitemwe ukutebelela mu calo. Na cingabe

fyo, ukupitila mu citetekelo, “Awe twaishibo kuti abatemwa Lesa, abaitwo

mwabela ukupanga kwakwe, ifintu fyonse fibombelako capamo ku kuletako

ubusuma.” (Abena Roma 8:28) Lelo nangu ni mu kupakaswa na mu kucula

elyo na mu kumanama tumona ku menso ya citetekelo ukuti amapange

ayakulu alefikilishiwa muli Lesa, ifyo mukulekelesha fileta ukutusha kwa

muyayaya no kukwata isenge na Lesa muli Kristu Yesu. E ico natupetame

ku kuboko kwa kwa Lesa wa nkumbu, elyo nga bantu bakwe lekeni

tufukame ku maka ya bulesa bwakwe no kwibukisha “ukutemwa kwakwe

ukwingi uko atutemenwe.” (Abena Efeso 2:4) E ico na tumone ukuti lintu

Satana alefwailisha ukubomfya amaka, Satana teti abombe ifili fyonse

ukucila apo Lesa enga suminisha. Ici cishinka cisokololwa mu fipandwa

ifya kubalikako ifye buku lya kwa Yobo. E ico natukwate ukutusha lintu

tulepita mu kucula, nangu yengafula ngo mwapitile Yobo, aya amesho ya

kosa yaba mu minwe ya Kwa Lesa pa kutusambilisha ukuicefya ukuikana

mu kulapila no kupela umucinshi no bukata kuli Lesa. E lyo tubelanga

ukuti, “E fyo Yehoba apalile Yobo pa numa ukucila pa kutendeka.” (Yobo

42:12)

12

ICIPANDWA 3

AMAKA YA CEBO CAKWA LESA

Ifunde lya mushilo ilya kwa Lesa

Ukufuma fye ku kutendeka kwa bu bumbo tubelanga pa maka ayaba mu

Cebo ca kwa Lesa, nga fintu twacimona mu cipandwa ca fumako. Pa

mulimo wonse uwa bu bumbo Baibele isosa ukuti, “E lyo Lesa atile”, ne ci

cisokolola amaka ne nsambu ishaba mu Cebo. Itunko lya ku balilapo ilya

kwa satana lyali lya kuleta ukutwishika pa Cebo ca kwa Lesa. Pantu, insoka

yatile kuli Efa, “Lesa asosele ati, mwa ? Ulubembu no kuwa kwa muntunse

mwibala lya Edeni fya fuma mu kukana nakila kwi funde lya kwa Lesa.

Amalembo yasosa ukutila kwali ifya kutinya ifya bulanda mu kukana

umfwila Lesa. Nga cakuti shikulu mu bulungami asokolwele ubukali

bwakwe kuli Adamu na Efa, bushe cinshi twinga tontonkanishisha ukuti

ifwe tukapusuka amaka ya Cebo ca kwa Lesa ?

Ifunde lya kwa Lesa, ilya peelwa ku muntunse mu Cebo ca kwa Lesa ica

lembwa ukupitila muli kasesema wakwe Mose, lyaba cipimo ica

kumwenako icisuma e lyo ne cibi. Natukwata ubupilibulo “ulubembu

bupulumushi.” (1 Yohane 3:4) E ico nangu twingapeela utubepekesho pa

menso ya muntu, no kusonsomba ubupingushi bwa kwa Lesa ubwalungama

mu mutima nangu kumonekela kunse; lelo pa menso ya kwa Lesa

takwingaba ukwipusha pe funde, pantu lya maka ya bulesa. Cebo cakwa

Lesa cifwile ukwiminina; ulubembu bupulumushi, kabili luleta imfwa ya

muyayaya.

Ilyo abana ba Israele bapelwe amafunde ya kwa Lesa pa lupili lwa Sinai,

tapapitile ne nshita babwelele ku fya muselu mu kupepa utulubi. Mose

afumine fye mu kupoka amafunde, e lyo abana ba Israele baleshanina

umutepa wa ngo’mbe uwa golide. (Ukufuma 32) Balikwete no bunte bwa

amaka no bulamba bwakwa Lesa pa mesno yabo, lelo imitima yabo yali iya

isulamo ulubembu no lupato ulukalamba, ukulola kuli Lesa. Imitima yabo

yali no lupato pa nshila iya kosa kabili iya mesho, kabili balefwaisha inshila

imbi iya anguka; lelo naifwe bene imitima yesu taipusene nabo iyoo. Pantu

umutima wa muntu uwa cifyalilwa tawabapo bwino ukufuma pa kuwa kwa

kwa Adamu, nangu ukupusanako ukufuma ilyo umutepa wa ng’ombe wa

13

pangilwe pa lupili lwa Sinai. “Umutima wa kufutika ukucile fintu fyonse,

kabili walilwalisha; n’ ani engawishiba ?” (Yeremia 17:9)

Tuleikala mu nshita iya kupashanya kwa mibele. Baibele naibikwa pa mbali

no kukanaba nge cipimo ca kupiminako icisuma nelyo icibi, na bengi

balesekelela no kuti twakontola ikoli lya mipepele ya bututu kabili iya

kukosha ifintu. Pa pyaninapo icipimo icingaseshiwa ku cili conse ico abengi

balefwaya. Eco kanshi kuti icili cibi lelo mailo kuti caba cisuma cikulufye

abantu abengi bapilibula amatontonkanyo yabo. Na cingabe fyo, Baibele

itila “icebo ca kwa Shikulu caikalilila pe.” (1 Petro 1:25) Ukusuminishanya

kwa bantu ababembu pa kukana icebo ca kwa Lesa, teti kulenge Cebo

ukukana kwata amaka.

Isonde lya kowela lilangisha ulupato ku bulashi bwakwa Lesa mukutalama

pa bwelu no kukana cindike Cebo ca kwa Lesa; lelo inga kuli abo abaitunga

ukuba abena Kristu ? Mu nkuta ishingi mwaliba ubucenjeshi ubwaibela,

lelo ica kutinya, ukutalamina amaka ya Cebo cakwa Lesa. Bambi

batungululwa ne mifwaile ya mu calo iya shino nshinku, bambi nabo

batungululwa ne ntambi sha kale. Ulukuta no bupyungishi kuti fyasalwa pa

mulandu wa kulumbuka kabili no bwingi bwa bantu abalonganamo, ukucila

“ukusala ukucitwo bubi pamo na bantu bakwa Lesa.” (AbaHebere 11:25)

Pali ukufwailisha mu malembo panono fye, no kupimpile cine cakwa Lesa

panono, tapali ukumona ubukata bwa kwa Lesa, kabili tapali ukukabila

ukuti bamoneke abapusanako na balya balongana nabo abakwata amano ya

mu calo.

Uku ukutalama na kabili kuti kwa monekela mu kwikatilila ku ntambi, isha

lupwa nangu icilonganino. Ubwite ubuli bonse nangu ifunde lya mu Baibele

ilya kubafumya mufyo basuminamo balatalukako, nangu cingaba Cebo

cakwa Lesa. Bambi nabo babepesha umupashi kuti batiila no kuti “tufwile

ukulolela pali Shikulu” nangu “Mupashi tau ntungulwile muli ci”; mu

kashita kano baletwalilila ukwikala no kuipakisha mu fya mu calo

ukulingana nefyo imipepele yabo ile basuminisha. Lelo mu chishinka, uku

kutalamina ubutungulushi bwa kwa Lesa.

Lelo kulubali lwa abo abalefwaisha ukukonka Shikulu mu cine, lekeni

tumone ilyashi lya kwa J.C Philpot ifyo acitile pa kufuma mu lukuta lwa

Church of England pa mulandu wa fyo balecita ifishaba mu malembo aya

Cebo. Nangu aleita pe shina lyakwa Shikulu ukuti amukakule no ku

mutungulula, mukulekelesha Philpot asosele ukuti, “Naletontokanya ukuti

limbi nga mu cisungusho kuti naumfwako ishiwi, ukukwatako

14

ukutungululwa ukwaibela; kabili mukulolela, nalelolela ico Shikulu ta

pekenye ukumpela. Aishile bweshiwa mu kunakila fye ku Cebo ca kwa

Lesa na maka ya ciko mu kushinina kampingu wakwe. Philpot e lyo ashile

ukuluba uko alimo no kukonka Kristu mu citetekelo na mu kutemwa na mu

kwenda mu mupashi wa cine uwa kumfwila imbila nsuma.

Amaka ya Mbila Nsuma

Nga fintu icebo ca kwa Lesa cisosa pa lwa mulingo wa cisuma ne cibi, efyo

cilondolola palwe pusukilo muli Yesu Kristu mu maka yamo yene aya

bulesa. Amalembo yasokolola bulesa Bwakwe, ubuntunse Bwakwe

ubwashila, icumfwila Cakwe icapwilika ku mafunde ya mushilo aya kwa

Lesa ne mfwa Yakwe ngo Mwana wa mpanga wakwa Lesa, ukupele lambo

ilya pwililika pa membu sha Lukuta lwa kwa Lesa ulwa cine pa lupanda; no

kubuka ku bafwa pa kuti ifwe twingaba no mweo wa muyaya ukupitila muli

Wene.

Icine icaba fye muli Kristu Yesu, 'Cebo ca kwa Lesa ica muyayaya, e

cilubula ababembu abasekwa ukulingana na malango yakwa Lesa

(ukubikapo na bakapepa ababembu) ukufuma mu busha ku lubembu, imfwa

na ku mboo. Shikulu atile, “Nga imwe mwaikalilila mu cebo candi, muli

basambi bandi cine cine; kabili mukeshibe cine, ne cine cikamulenga

abantungwa.” (Yohane 8:31 – 32) Waba mulimo wapalwa uwa Mupashi wa

mushilo ukutungulula mu cine conse. (Yohane 16:13) Eco tufwile ukuba

mu mapepo lyonse pa kuti Mupashi engatutungulula, ukutubwesha no

kutupela amaka ya kwetetula mu Cebo ca kwa Lesa. Teti afilwe

ukwafwilisha umubembu onse uwaipelesha pa kufwaya ukucita icebo

cakwe. Tulekabila Mupashi wa mushilo ukutukakula ukufuma ku mupashi

wa kowela, uyo uututepelesha ukuti “abali abengi bafwile e bali bwino”,

kabili ne ngulu inankwe iitila “ufwile ukusunga intambi shesu shonse.” Lelo

tulekabila ukusosa ukuti, “Lesa wene abe uwa cine, no muntu onse abe uwa

bufi.” (Abena Roma 3:4) E ico tulekabila ukupepa ukuti twisushiwe no

kupimpa pa Cebo ca kwa Lesa, ne cine cakwe, kabili na pa bukata bwa kwe

no kusekela mu kuicefya ku butungulushi bwa kwe.

Icebo cakwa Lesa cisosa na maka ifyo Ulukuta lufwile ukuba ne fyo

umwina Kristu afwile ukwikala. Lelo aya maka teya ku mubili nga

mafunde, maka ukupitila mu ncito ya palwa iya Mupashi wa mushilo. “E

lyo nkakana pali imwe amenshi ayawama, no kuleka musanguluke ku fya

kukowela fyenu fyonse, no kumusangulula ku milando yenu yonse iya

kupashanya; nkapela kuli imwe umutima upya no kubika munda shenu

15

umupashi upya, nkafumyo mutima we bwe mu mibili yenu no kupela kuli

imwe umutima wa munofu; kabili umupashi wandi nkabika mu nda shenu

no kucite ca kuti mukalaenda mu fipope fyandi, ne fya bupungushi bwandi

mukalafilama no kuficita.” (Esekiele 36:25-27)

E ico insambu na maka aya ba mu Cebo cakwa Lesa pa wa tetekela filetwa

no kongolwa kusuma ukwa Mupashi ukusokolola ukutemwa kwa ku tufwila

Kristu. Ilingi mu makalata ya mu Baibele, bakalemba abasubwa

batusonsomba pa “kutontonkanya Wene” (AbaHebere 12:3), ukuti “Muli

imwe mube ukwangwa ukwali na muli Kristu Yesu” (Abena Filipi 2:5),

ukutwibukisha ukutemwa kwa kwa Lesa ukwasokololwa muli Kristu Yesu.

Caba mu maka aya bushishe Kristu kubafwa e mo ifwe twikalila no

kupyungila Lesa mu mweo upya, ne fisabo fya bukata no mucinshi kuli

Lesa ifipongoloka mu kwampana kwa ku mupashi na Kristu, (Yohane 15).

“Pantu uketemwa kwa kwa Kristu Yesu e ko twaobelwa.” (2 Abena Korinti

5:14)

Shimikile Cebo

Natulanda pa lubali lwa cilonganino, lelo inga palwa ba kashimikila ? Ni

kwisa bafumya ukutungululwa ne fyo basambilisha ? Bushe bafumya pa

bunkolanya, nangu citunshitunshi ca kwa kashimila umbi ? Limbi kufumya

fye amasambilisho yabo mu fyalembwa ifya bafwaya fwaya mu cipingo ?

Bushe bakashimikila bafwaya fye ukukopela bakashimikila bambi abo

abomoneka abatunguluka no kutemwa ukutashiwa ku bantu ? Lelo,

umutumwa Paulo abilishe ukuti, “ncili ndetemuna abantu na nomba, nga

shili musha wa kwa Kristu.” (Abena Galatia 1:10)

Kabila wa mbila nsuma afwile ukubila “ukupanga konse kwa kwa Lesa.”

(Imilimo Ya Batumwa 20:27) Ukupanga kwa kwa Lesa kwa sokololwa ku

muntu ukupitila mu Cebo ca putwamo ica kwa Lesa, ca pelwa kuli ifwe

ukupitila muli Baibele wa mushilo; ne cebo conse cali putwamo kabili cali

kwata amaka. (2 Timote 3:14-17) Ukupitila fye mu Cebo ca lembwa emo

twa kwatila ubusokololo bwa kwa Lesa ubwa kumanina, ubupingushi

Bwakwe ne nshila Yakwe iye pusukilo muli Kristu Yesu. E ico Paulo

acincishe Timote ukuti, “Bile cebo”; na kabili “Sambilila, cincilo kuipela

kuli Lesa ngo wasuminishiwa, umubomfi uushingaba ne ca kukwatilapo

insoni, uulungiko kusose cebo ca Cine.” (2 Timote 4:2 na 2Timote 2:15)

Uku kushimikila kwa Cebo ca kwa Lesa takufwile ukuba nge lyashi lya

kusabankanya fye, nangu ukuba nga masambililo ya mu calo, lelo kufwile

ukubo kubile Cebo cakwa Lesa ukwa cishinka kabili ukwa subwa no

16

Mupashi wa mushilo. “Ico imbila nsuma yesu tayafikile kuli imwe mu

nsoso yeka, lelo na maka, kabili mu Mupashi wa mushilo, kabili mu

kusubila kwine kwine.” (1 Abena Tesalonika 1:5)

Kapyunga wa mbila nsuma alekabila ukuba inte iya fintu aishiba mu bumi

bwakwe ngo muntu uwaba pe samba lya butungulushi bwa kwa Lesa.

Umutumwa Yohane pa kutungululwa na Lesa asosele ukuti, “Icabako

ukufuma pa kutendeka, ico twaumfwa, ico twamona mu menso yesu, ico

twaloleshe ne minwe yesu ya kumyako, ica Cebo ca Mweo (Umweo

wasokoloka; kabili twaumona, no kuushimiko bunte, no kulanda kuli imwe

Umweo uyo uwa muyayaya untu wali kuli Wishi, no kutusokolwela); ico

twamona no kuumfwa e co tulanda kuli imwe, ukuti na imwe mube ne

senge pamo naifwe; kabili isenge tuli na lyo lili pamo na Wishi, kabili pamo

no Mwana wakwe Yesu Kristu.” (1 Yohane 1:1-3) Nga te ifyo, takwingaba

ubutungulushi bwa ku mupashi mu bupyungishi. Abantu kuti baesha

ifibasekesha mu kulembula nangu mu kuitutumuna, mu koongola nangu mu

kuilanga, mu kubepa nangu mu kubeleleka; lelo kapyunga uulebomfya

ubuntunse mu kukwata amaka pa bantu nangu ukukushe 'cilonganino cakwe

(te mulandu kuti amoneka ulelunduluka mu menso ya bantu) ali mu

kutalamina amaka ya Cebo cakwa Lesa.

Ikatisha ku Cebo ca Cishinka

Inshila imo iya bucenjeshi iyo Satana alebomfya mu nkulo shino ya kuti

abantu balebomfya amalembo ya Cebo cakwa Lesa aya ilulwa bubi bubi.

Ne fi fisekesha ukufwaya kwa muntu uwa wa, kabili yalembelwa ku

misamwe iya pusana pusana. Ilingi line amapange ya kuilula no kulemba

ama Baibele yaba mukufwayisha kwa balemba ukuti basangilemo ubukumu

ubwingi ukufuma ku bena Kristu aba muli bumubili, atemwa ukufuma

mufilubo nangu abasambilile Cebo cakwa Lesa bacaibela abafwaisha

ukupatikisha ifyo basuminamo pa nkuta. No kuilula kumbi kufuma mu

kulufiwa ukwa kuti ifishinka ifya ku mupashi kuti fya sambilishiwa mu

kwangusha ululimi ulwa putilwemo na Lesa. E ico abatetekela icine abengi

balelufiwa na mashiwi ya kuti ifya lembwapo fimbi fya kale (ifyo ku nshita

ya kale inkuta shali fikene ukuti tafyali fya cine) fifwile ukubomfiwa mu

kulemba cipya cipya amalembo ya Cebo kabili no kubomfiwa mu nkuta.

Nga cakuti watandalile ituka ba shitishamo amabuku ya bwina Kristu, kuti

wasanga ama Baibele aya pusana pusana yonse ukuti yena e Cebo cakwa

Lesa, lelo ica bulanda aya ma Baibele ta ya suminishanya mu ncende

ishingi imo ne ibye. Na engi ama Baibele aya ni nte sha bufi ishibyala

icimfulunganya mu nkuta no kulufya abatetekela ukuti beishiba icine Cebo

17

cakwa Lesa. Uwaleta ici cimfulanganya te Lesa iyo, lelo ni Satana, pantu

ukufuma fye mu Edeni afwaya fye ukutepelesha, “Lesa asosele ati, mwa ?”

Na mu kulekelesha icafumamo ni fi tulemona lelo, uko kabelenga umwine

aleisalila ukulembwa kwa Baibele atemwisha, mucifulo ca kuicefya

pesamba lya butungulushi na maka ya Cebo cakwa Lesa. Ubupondamishi

bwa shino nshiku mu malembo bwalenga icebo ukukana kwata amaka mu

mitima ne myeo ya bengi abetwa abena Kristu.

Kuti caba kupulamo mu kupekanya kwa aka akabuku nga twaingila mu

lyashi lya ma Baibele ya pusana pusana. Lelo mu Cingeleshi, Baibele iya

suminishiwe ne mfumu Yakobo (King James) mu mwaka wa 1611, eya

ilulwa muli bucishinka ukufuma mu malembo ya ntashi aya Cebo cakwa

Lesa aya sungilwe muli bulesa, yailulwa na bantu abacishinka, abasambilila

kabili abamupashi; eco mu Cingeleshi yali pokelelwa nge Cebo cakwa Lesa

ica lembwa. Caliba icikankala nganshi ku lwa ku mupashi mu nkuta

ukumona ukuti Cebo cakwa Lesa icabula ukubola cile bomfiwa,

ukubelengwa na mu kushimikila.

Na cingabe fyo, natube abacenjela epali twabomfya Baibele iya pilibulwa

bwino mu cishinka, Lelo fwe bene tatuli aba cishinka mu musango

tulebomfeshamo amalembo. Bushe tulelolondolola amalembo ya Baibele

ukulingana ne ntambi shesu ? Ninshi tulesosa ukuti Cebo cakwa Lesa cili

ica cepako nga calinganishiwa ne ntambi shesu kabili twaba mwisenge na

baFalise, te Mwana wakwa Lesa nakalya. Ilyo lyonse twasanga ukuti

tatuleumfwikisha amalembo, lekeni tukonke ifunde lya bulesa ilya kuti

amalembo ya londolola amalembo ya biye. Nga fintu Lesa Mupashi wa

mushilo aputile mu Cebo cakwa Lesa ica lembwa, bushe Umupashi ta

kasokolole cine ku bena Kristu abaicefya no kulomba ulubuto no

kutungululwa mwipepo ? (Luka 11:13) E ico iseni tupepe ukuti Lesa

Mupashi wa mushilo engesula imitima yesu pakuti twapokelele Cebo, no

kutupela amaka ya kwenda mu cebo. Kwalibako ukukabila ukwingi mu

nkuta ilelo ukwa amapepo ya kuipelesha, ukubelenga no kufwaisha mu

Cebo umuntu no muntu.

Te mulandu nabo abalwisha amaka ayaba mu Cebo cakwa Lesa, amalayo

yakwa Lesa ya cishinka. “E fyo Yehoba asosa: Umulu e cipuna candi ca

bufumu, ne calo e cipuna ca makasa yandi. ilikwi ing’anda iyo

mungankulila, ni pi icifulo apo ningatusha ? Ifintu ifi fyonse ukuboko

kwandi e kwaficita, no kuleka fibepo, cisemo ca kwa Yehoba. Lelo

umulanda, uwapetamo mutima, uusakama pa cebo candi, e o nyangwa.”

(Esaya 66:1-2)

18

ICIPANDWA 4

AMAKA YAKWA KRISTU NGO MUTWE WA LUKUTA

Ukubuka ku bafwa

Twali tulemona pa maka yaba mu Cebo cakwa Lesa icalembwa, e ico

nomba twalalolesha pa maka yaba mu lukuta lwa kwa Shikulu Yesu Kristu,

Cebo uwasangwike umuntu. (Yohane 1:1-14)

Shikulu Yesu Kristu pa kutendeka kwa bupyungishi bwakwe pano isonde,

aishile ku Yerusalemu no kwingila mwi tempele. Na mulya asangile

abamakwebo abalekana lekana, abaleshita no kushitisha e lyo na balekabule

indalama. Mu bukali bwa bulungami bwakwe awemye tempele ku fya

musango uyu. “Kabili pa kucite ca kufopwelako ca myando, atamfishe

shonse mwi tempele, ne mpanga ne ng’ombe: aitile ne ndalama sha

bakakabula, na matebulo yabo alipenwine; atile na kubalepose nkunda,

Sendeni utu, tufumyeni muno; mwicite ng’anda ya kwa Tata ing’anda ya

makwebo.” (Yohane 2:15-16) Elyo aba Yuda bapatikishe Yesu ukuti

abalange cishibilo ca maka ya kwe aya kucita ifya musango uyu. Yesu

alibaswike, “Sopololeni itempele ili, kabili nkalimya mu nshiku shitatu.”

Lelo Yesu alelanda pe Tempele lya mubili wakwe, ukulanga icishibilo ca

maka yakwe pa lukuta yali mu mfwa Yakwe no kubushiwa. Na mukulunda

po, ukubuka kwa kwa Yesu Kristu kushininkisha ukuti, Mwana wa kwa

Lesa. Paulo alembele ati, “uwasontelwe ukuti e Mwana wa kwa Lesa mu

maka ku Mupashi wa mushilo, pa kubushiwa kubafwa” (Abena Roma 1:4)

Aba Yuda ba bukapepa bakene ukupokelele ci nelyo ukutetekela, nangu mu

kupimpa kwabo batwalilile mukubaka imibele ya bukapepa bwabo.

Twaumfwa ifingi pa ba Yuda abashatetekele, lelo bushe natukwata amatwi

ya “kumfwa ico Umupashi ulesosa ku nkuta”? (Ukusokolola 2:29) Shikulu

Yesu Kristu uwa bushiwe kabili uwakatamikwe amonekele ku mutumwa

Yohane pa ciishi ca Patmos no kubilisha na maka ya bupingushi bwakwe

ubwapwililika pa nkuta cinelubali ishali mu Asia. Ifi fintu fya lembelwa

ifwe pamo nge fya kututungulula no kutusoka, kabili nkuta ta shakapusuke

ubupingushi bwa bulungami bwa Mutwe wa Lukuta, kano fye twaumfwila

ukukonkomesha ukufuma kuli Kristu umwine. “E ico cincila no kulapila.”

(Ukusokolola 3:19) No mutumwa Paulo asoka abaHebere ukuti,

“Sakamaneni ukuti mwikano kumfwa uulelanda.” (AbaHebere 12:25)

19

Umutumwa Paulo kabili alembela abena Efeso pa lwa kubalumbula mu

mapepo yakwe aya mufuma cumi ukuti bapelwe amano, ukwishiba no

kubutushiwa kwa menso ya mitima ku kwishibo “kucetekela ubwite [ubwa

kwa Lesa Tata] bwa kwe, no bucidami bwa bukata bwa bupyani bwakwe

mu ba mushilo, no bukalamba ubwacila bwa maka yakwe kuli ifwe fwe

batetekela, amaka ayabombo mwabelo kubomba kwa kukosa kwa maka

yakwe ayo abombeleko muli Kristu pa kumubusha ku bafwa, no kumubika

ku kwa kulyo kwakwe mu myulu, pa mulu wa Bukateka bonse, no Lupaka,

na Maka, na Bumulopwe, ne Shina lyonse ililumbulwa, te mubwikashi buno

fye iyo, lelo na muli ubo ubukesa; kabili alengele fyonse filambile pa nshi

ya makasa yakwe, no ku mulengo kubo Mutwe wa pa mulu wa fyonse mu

lukuta, ulo e Mubili wakwe, e mwisulo wa uleisusha fyonse monse monse.”

(Abena Efeso 1:18-23)

Ukwelelwa kwa Membu

Ukutwalililo kubelenga kalata wakwa Paulo ku bena Efeso, tumona ukuti

“Kristu e mutwe wa lukuta, pa kuba umwine umupusushi wa mubili.”

(Abena Efeso 5:23) Kristu ngo Mutwe wa Lukuta alikwate nsambu na maka

aya kwelela imembu. Ilyo baletele kuli Yesu umuntu umo uwalwele

ubulebe no ku muleta mu citetekelo no kumulalika pa nkasa sha kwa Yesu,

Shikulu asosele ukuti “We mwana, shalekelelwa imembu shobe.” Lelo e

mwali bamo pali bakalemba nabekala baletontonkaya mu mitima yabo,

abati, Cinshi ico uyu alandile fi ? Miponto! N’ani uwingalekelele membu,

kano umo, ni Lesa ?” (Marko 2:5-7) E lyo Yesu alengele amaka yakwe

ukumoneka ukupitila mu cisungusho ca kuposha uyu muntu, ukuti Wene

alikwete amaka pano isonde aya kwelela imembu na kabili ukuti ca cine

Wene ni Lesa e wamoneke mu mubili. (1 Timote 3:16)

Mu cine cine Yesu Kristu untu wapulamo, Imfumu ya Shamfumu kabili

Shikulu wa Bashikulu. Wene abomfye nsambu na maka yakwe ngo Mutwe

wa Lukuta, ku kulubula ababembu ukupitila mu mulopa wakwe uwa lumo

mutengo. Abatetekela aba cine balishitwa cikwatwa ca kwe. “Napamo

bushe tamwaishibo kuti umubili wenu litempele lya Mupashi wa mushilo

uuli muli imwe, uyo mwakwata ukufuma kuli Lesa, mwa ? Tamuli ba mwe

bene; pantu mwashitilwe mu mutengo. E ico cindikeni Lesa mu mubili

wenu, na mu mupashi wenu, ifili fya kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 6:19-20)

Aya mashiwi ya londololo mulimo wakwa Kristu wa kulubula ukupitila mu

mulopa wa kwe uwasumine mukupususha ababembu, no kubaleta kuli

Wene ukupitila mu mulimo wa palwa uwa kwa Mupashi wa mushilo no ku

bomba mu kutemwa pe samba lya maka Ya kwe.

20

Aba Yuda abashatetekele ta banakile mbila nsuma, lelo bali aba

bucintomfwa ku fyebo ne milimo ya kwa Shikulu Yesu Kristu. (Abena

Roma 10:16). Nangu “alebasambilisha ngo waba na ‘maka” (Mateo 7:29),

bene batwalilile fye ukuilungamika pe samba lya malango. Umutumwa

Paulo alembele ifyo Shikulu amukakwile ukupitila mu kusenamina no luse

ukufwayisha “no kusangwa muli Wene [Kristu], uushaba na bulangami bwa

ne mwine ubwa mu Malango, lelo ubwishila mu kutetekela Kristu,

ubulungami bwa kwa Lesa ubwashintilila pa citetekelo.” (Abena Filipi 3:9)

Tatusange ipusukilo ukupitila mu maka yesu nangu mu kuifwaila fye fwe

bene, “Lelo abo bene aba mu sekelele, abatetekele ishina lyakwe, abapele

amaka aya kuba abana bakwa Lesa: abafyelwe, te ku mulopa nangu ku

kufwaya kwa mubili, nangu ku kufwaya kwa mwaume, lelo kuli Lesa”.

(Yohane 1:12 -13) Muli ici cipandwa ca malembo ya kutendeka ishiwi

lyailulwa “amaka” ilyaba ni ‘exousia’, ilyo twa ciloleshapo kunuma nalyo

line lipilibula “amaka”, lelo na kabili kuti lyapilibulwa nge “nsambu”

atemwa “ubulashi”. Kanshi kufuma kuli Kristu ngo Mutwe wa Lukuta

uwafikilishe amalango ya mushilo aya kwa Lesa, pa kuti umubembu onse

uwaisa kuli wene engapelwa amaka ne nsambu ukufuma ku mupashi wa

mushilo mu kutetekela no kwikate pusukilo ilya kulisha. Ici cimoneka mu

cikope pa fya citikile Yakobo uwa pokelele amapalo pa mumana wa

Yaboke. “No muntu aliishile, alashashala nankwe yasuka amacaca

yayanduluka”; no yu “muntu” asokolwelwe muli bulesa ngo Mwana wa

kwa Lesa uwa muyayaya, Malaika uwa mu Cipangano. Yakobo atile,

“Nshakuleke, kano umpale.” Shikulu atile kuli wene; “Te kuti lilumbulwe

kabili Yakobo ishina lyobe, kano Israele; pantu washomboka na Lesa kabili

na bantu, no kunasha. (Ukutendeka 32:24-25)

Ku cansoni tufwile ukumona ukucepelwa kwa mapepo aya kucimfya

ayaliko lelo, cibe ni mu cintubwingi nelyo ya mu nkama. Inshita ishingi mu

malembo tubelange nsambu na maka ayali mu mapepo ya ba kasesema,

abali nga Mose, Eliya na Elisha. Aya maka tayali fye yabo, lelo yali maka

ya kwa Lesa. Shikulu Yesu Kristu asokolole nkama ya mapepo, “nga

mukalombe cintu kuli Tata, akamupela mwi shina lyandi.” (Yohane 16:23)

“Amukwate citetekelo ngo luseke lwa lubanga, nga mwingasosa ku lupili

ulo, amuti, fuma pano uye kulya, nalo kuti lwafumapo; kabili

tacingamwansha icintu nangu cimo.” (Mateo 17:20) “Kabili ilyo aitile

abasambi bakwe ikumi na babili, abapele amaka (exousia=insambu) pa

mipashi yakowela aya kuifumisha, na ya kuposho bulwele bonse no

kunakuka konse.” (Mateo 10:1) Nakabili twatila, aya maka ne nsambu

21

shifuma kuli Kristu, na Kristu fye eka, kabili aya maka tuyeshiba fye lintu

tulekonka ubwite bwa wapulamo. Teti tuifwaile nangu ukushita aya maka

ne ndalama. (Imilimo Ya Batumwa 8:18-21). E ico tulekabila ukufwaisha

Shikulu ukuti mu kusenamina kwa kwe atupele umupashi wa cine uwa ku

shansha mu mapepo no kulundwako ku citetekelo, nga fintu cili mu nshiku

shakulekelesha shino tulepepa pa fintu fya sokololwa mu Cebo cakwa Lesa.

Ubulashi pa Lukuta

Nga fintu Shikulu Yesu Kristu e Mutwe wa Lukuta, eco alikwata amaka ya

bulesa pa myeo na pa bwite bwa lukuta na pali bonse abatetekela, umo umo

abapanga ulukuta. Ali kwata amaka ya kwita no kutungulula nga fintu

atemwa; lelo takwaba ubwite nangu ubutungulushi bwa kwa Lesa ubwinga

pusana na malembo ya putwamo aya Cebo ca kwa Lesa. Kabili ta kwakabe

ukupikinkana pa butungulushi bwa Mupashi wa mushilo ne Cebo ca kwa

Lesa, fyonse fibili icalembwa ne casangwike umuntu; kabili na muli fyonse

Mupashi ne Cebo kufikilisha amapange ya kwa Tata aya muyayaya. “Pantu

kwaba batatu abashimiko bunte mu myulu, Tata, Cebo elyo na Mupashi wa

mushilo: na ba batatu baba umo.” (1Yohane 5:7)

Tulekabila ukuba abaicefya no kunakila, ilyo tulelolela ubwite bwa kwa

Shikulu; na lintu twa bupokelela, tulekabila ukuba abacumfwila pa kwenda

muli ubu bwite. Limbi kuti bwaba tebwite twalefwaya, nangu inshila iyo

twaleelenganya. “Pantu amapange yandi te mapange yenu, kabili imibele

yenu te mibele yandi, cisemo ca kwa Yehoba; awe ifyo imyulu yasansamo

kucile calo, efyo imibele yandi yapulamo ukucile mibele yenu, na mapange

yandi ukucila amapange yenu.” (Esaya 55:8-9) Nangu ukube inshila iya

anguka: “tuli no kwingila mu bufumu bwa kwa Lesa mu bucushi ubwingi.”

(Imilimo Ya Batumwa14:22) “Awe na bonse abalefwayo kwikala

umwabela bukapepa muli Kristu Yesu bakapakaswa.” (2 Timote 3:12) Lelo

iyi e nshila iitungulula ku mweo wa muyayaya. Pantu Wene alikwata amaka

ne nsambu sha kutupususha ukufuma ku balwani besu bonse, ku lubembu,

kubonaushi, kumfwa na kumbo. Ali no kutupisha mu mesho yonse.

Ilyo abantu bakwa Shikulu bafuma mu nshila ya cine, cibe ni mu kukana

nakila, icilumba, umulekelesha, nangu ukucindikishe ntambi sha fikolwe,

Shikulu alikwata insambu sha bulesa isha kusalapula no kukanda. Nangu

cibe fyo uku kusalapula ku citwa mu kutemwa na kabili ku busuma bwesu,

kabili cilangililo ca kutemwa. “Pantu uo Shikulu atemwa ala mufunda.” No

ku kufundwa “kutuwamya, ku kutulenga tukumeko ku mushilo

wakwe.Ukufunda konse ilyo kubako kwena takumoneko kwakusekelela,

22

kuba fye ukwa bucushi: lelo abafundwako, apo inshita yapita, kutwalako

icisabo ca mutende, ica bulungami. E ico kosheni amaboko yenu ayalemba,

na makufi ayatetema; tambalikeni ne nshila sha kwendamo amakasa yenu.”

(AbaHebere 12:5-13)

Umulimo Uukalamba uwa Kushimikila Imbila Nsuma

Panuma ya kubushiwa kwa kwa Shikulu, icaba cishinikisho icakulisha ica

maka ya bulesa Bwa kwe, Shikulu amonekele ku basambi Bakwe. Asosele

amashiwi ya kubatalalika no mutende; nayo amashiwi ya bekete na maka ku

mitima yabo. E lyo abapele ico icitwa Umulimo Uukalamba. “Kabiyeni

pano isonde ponse, kabileni imbila nsuma ku cibumbwa conse.” (Marko

16:15) muli Mateo 28 namo calembwa ukuti Shikulu apele umulimo

kubasambi Bakwe “ukusambilisha abanko shonse”, e lyo na mwibuku lya

Imilimo ya Batumwa icipandwa cakwamba, panuma ya kubushiwa Shikulu

atile; “Mukapokelela amaka ilyo ukeso Mupashi wa mushilo pali imwe,

kabili mukabe nte shandi mu Yerusalemu, na monse mu Yudea na Samaria,

no kufika kumpela ya pano nse.” (Imilimo Ya Batumwa 1:8) E ico lintu

tulelolesha pa Mulimo Uukalamba uwa kushimikile mbila nsuma,

amasambilisho yesu yonse ne mbela fifwile fya shimpwa pa mufula wa

malembo; icili Cebo ca kwa Lesa, ukwabula ukucefyako.

Nga fintu tufwile ukukomesha ukuti takuli umuntu uwinga shimikila bwino

bwino, kano fye atumwa na Lesa (Abena Roma 10:15), caba bwite bwa

nkuta shonse ca pamo kabili na wonse uwatetekela ukube nte sha kwa

Kristu mu bushiku bwa mfifi no bubifi. Na tukabile ukusenamina kwa kwa

Lesa mu kucite fi mu mupashi wa kutemwa uwa cine, ukukonke Cebo ca

kwa Lesa umupwilapo. Na mukulekelesha, tufwile ukumona ukuti pali

umupaka pa Mulimo Uukalamba uwa kushimikile mbila nsuma ne fishibilo

fintu Shikulu alaile ukuti fikakonka ukulingana no bufwayo bwa

Wapulamo.

Ilyo umutemwikwa mu lukuta nelyo kashimikila wa mbila nsuma alefuma

mu lukuta, limbi kuti balanda amshiwi ya kulekana aya kupanda amano;

limbi nelyo kuti caba mashiwi ya muntu uli mupepi no kufwa. Ilingi line

cikankala sana ukuposa amano ku mashiwi ya musango uyo, na ba mu

lukuta balakonkomeshiwa ukwibukisha amashiwi ya ifyo. Nga e fintu

cilingile ukuba, kanshi cinshi abengi ta baposela mano ku mashiwi ya

kulekelesha aya kwa Yesu Kristu, Umutwe wa lukuta ? Ilyo ta tulaya

ukutali, mu kubebeta, natubelenge ilyashi ilya mulimo uukalamba uwa

kushimikile mbila ilya pelwa mu Mbila yakwa Mateo, “E lyo Yesu

23

aishilesosa kuli bene, ati, kuli ine kwapelwa amaka yonse (exousia –

amaka) mu mulu na pano isonde; e ico kabiyeni, kalengeni abanko shonse

ukuba abasambi, mulebabatisha mwishina lya kwa Tata ne lya Mwana ne

lya Mupashi wa mushilo: mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo na

mwebele, kabili moneni, ine na kulaba na imwe ukufika na pa kupwa kwa

inshita, Ameni.” (Matthew 28:18-20) Inshila ya kusabankanishishamo

ipusukilo ukulingana na malembo te kushimikila fye lelo ne cebo

icalembwa (Yohane 20:31) no kushimikila fye ubunte bwenu (Marko 5:19).

Ukufuma muli Mateo 28, tumona umulandu wine uwa

“Kabiyeni…Kasambilisheni abanko shonse” waba mu maka no bulashi bwa

kwa Kristu; na mu kuya ku ntanshi ukulingana no kukonkomesha kwa kwe,

alatupela ubulayo bwe palo ubwa kubapo kwa kwe ukufika na kumpela ya

nshinta. Nangu cibe fyo, bambi babuula amasambilisho ya kwa Lesa

mukulu mu kupususha, nge ca kufisaminamo pa kulekelesha Umulimo

Uukalamba uwa kushimikile mbila nsuma, na mu kutontokanya ukuti

ipusukilo mulimo wa kwa Lesa no muntu tafwile ukuibimbamo iyo. Lelo

apo Lesa Mupashi wa mushilo aletungulula, tukalengwa ukuicefya no

kunakila ku bwite bwa mu Cebo ca kwa Lesa. Ubufumu, amaka ne nsambu

sha kwa Kristu efitulenga ukunakila ku Mulimo Uukalamba uwa ku

shimikile mbila nsuma, “Ukuli cebo ca Mfumu e kuli amaka, na kabili

takuli uwinga sosa kuli yene ati, cinshi ulecita?” (Lukala Milandu 8:4) Na

tube abacenjela ukuti twilenga Umupashi ubulanda mu kukanaba ne

cumfwila.

Bambi balimona ukubomfya bubi bubi Umulimo Uukalamba uwa

kushimikile mbila nsuma no kukana posa amano ku mulimo wa “kubile

mbila nsuma.” Na kabili, Umulimo Uukalamba te ku “nko shonse” fye, lelo

icinkakala kufwaikwa ukushimikila no kusambilisha ukwa cishinka “fyonse

ifyo na mukonkomeshe,” mu munshila imbi, amapange yonse aya kwa Lesa

yasokololwa mu Cebo ca kwa Lesa. Te kupyungila Lesa nga tuleshimikila

nangu kusambilisha fye lubali lwa mapange yakwa Lesa kunko shonse,

cicile ukuyonaula.

Na kabili ta caba lubali lwa Mulimo Uukalamba uwa kushimikile mbila

nsuma ukubomfya amangalo, ukutambishe filubi, ukucimfyanya mu

nyimbo, na fimbi po. Ta caba na mu Cebo icalembwa mu cishinka no

mufuma cumi “ukupela” imbila nsuma, nge fyo cibikwa ukuti abaleumfwa

abene baba na maka abene aya kupusuka. Amalembo mu kwipifya yatila

“shimikile mbila nsuma”. Abantu kuti batila ukushimikila “buwelewele”,

lelo umutumwa Paulo alembele ukuti, “Pantu apo, mu mano ya kwa Lesa,

24

aba pano isonde tabaishibe Lesa ku mano yabo, Lesa mu buwelewele bwa

mbila nsuma, abekelwe ukupususha abatetekela. Pa kuti abaYuda balombe

fishibilo, na bena Hela bafwaya amano, lelo ifwe tubilisha Kristu

uwatanikwe.” (1Abena Korinti 1:21-23) Ne fipope fintu twalanda palwa

kushimikila fili cimo cine na mu fiputulwa fimbi ifya Mulimo Uukalamba

uwa kushimikile mbila nsuma, ne fi kusambilisha no ku pela ubunte. Nefi

fyonse filekabilwa ukubombwa ukulingana na malembo ya bwina Kristu, te

ya mu calo iyo.

Na kabili natupele icilangililo pa fyo Lesa acindamikwa ukulingana no

Mulimo Uukalamba uwa kushimikile mbila nsuma ukupitila mu bunte bwa

batetekela, nelyo tabaitwa mu kushimikile mbila nsuma pa cintubwingi,

balapela ubunte palwa maka ya mbila nsuma iya kwa Yesu Kristu ukupitila

mu mikalile ya bumushilo ne milimo yabo iya kutemwa. Na tukwata

ifilangililo ifyasenaminwa ifingi mu malembo. Ku ca kumwenako pali

Dorka, alesakamana ba mukamfwilwa abali mu kukabila ne milimo yakwe

munshila inshingi (Imilimo Ya Batumwa 9:39); na tukwata Gai ne milimo

yakwe iya kutemwa no kusekelela abeni (3 Yohane 1-6); kabili kuli Foibe,

“kapyunga wa ku lukuta lwa ku kenkerea,”Pantu ena aba kafwa wa bengi,

na kuli ine wine.” (Abena Roma 16:1-3)

Mu bushiku bwa fya kunenusha ifingi, bambi bamona ukushibantukila no

kwisalwa kwa nkuta nge cintu icifwile ukucitwa, pa mulandu wa kulufya

icimonwa ca Mulimo Uukalamba uwa kushimikile mbila nsuma. Kabili iyi

mimwene ya fintu ili kwati kulashinguluka fye pamo pene, pantu icebo ca

kwa Lesa cisosa ukuti, “apashaba icimonwa abantu bayelela.” (Amapinda

29:18) Umulumbe wa imondo isha pelwe ku basha (Luka 19:11-27)

ulondolola ifyo Shikulu abakonkomeshe cila umo ati, “Akusandululenimo

nkasuke nkabwele”. Ilyo Shikulu abwelele, alifwaile ukuti eshibe ico cila

muntu asandulwilemo. Bambi bali abacincila pa kucite ifyo Shikulu wabo

abakonkomeshe, te pa mulandu no lupato “abekala calo” bakwete pali

Shikulu. Ku cabulanda, umusha umo afishile imondo kabili apokelele

ubukali, te kutashiwa kuli Shikulu wa kwe. Natukwata naumbi umulumbe

uwa palanako uwa matalanta muli Mateo 25. Yonse iyi mulumbe itulanga

ukusokwa ku kalamba ku kufise cine icuma ca kulisha ica kwa Lesa. Lekeni

tulange ukulapila kwa kufuma panshi ya mutima pa fintu ifi no kufwaisha

ukusenamina kwa kwa Lesa pa mulandu wakukusha icitetekelo. Lelo ni

Lesa Mupashi wa mushilo fye, mukwasuka kwa mapepo no kulapila kwa

cine, kuti atufumya mumbela yalubana. Ni mu mapepo na mu kupapata

mwi shina lya kwa Kristu emo inkuta no muntu onse benga fwaila mu

Mupuashi wa mushilo ukusenaminwa, amano, ukushipa ne shuko lya

25

kupela ubunte bwa mbila nsuma ukulingana ne Cebo ca kwa Lesa mu

mupashi wa kutemwa na kufuka.

Na kabili tufwile ukulolesha pa lipusho ili: “Bushe ni kwi uko imbila nsuma

inga shimikilwa kabili kuli bani ? Ni mu cilonganino atemwa mwitempele?”

Tulabelenga muli Marko ukuti abasambi, “bailebila konse konse, na shikulu

alebombela pamo na bo no kukoselesha icebo ku fishibilo ifyakonkapo.”

(Marko 16:20) E ico bushe kuti twalolela “ifishibilo ukutukonka” nga ca

kuti tulesala umo imbila nsuma ifwile ukushimikilwa ? Munshila imo yine,

icebo ca kwa Lesa cisosa apabuta ukuti imbila nsuma ilingile

ukushimikilwa ku “cibumbwa conse”, nangula twalisokwa ukuti abengi

tabakomfwe, umulandu wa kuma kwa mitima yabo. Na cingabe fyo,

tatufwile ukuposa amapeela yesu ku nkumba ukuti anyantaulwe fye ku

makasa (Mateo 7:6); na muli ifyo ukushilimuka kabili no butungulushi bwa

Mupashi wa mushilo filekabilwa nganshi ngo bwasuko ku mapepo yesu pa

fyo tulingile ukucita, ukwa kuya kabili nelyo twingatwala imbila nsuma ya

kwa Shikulu Yesu Kristu ku bashatetekela, cibe kushimikila, ukusambilisha

atemwa ukupela ubunte.

Mu kulekelesha, fyalilembwa muli Mateo 28:19-20 na mu malembo yambi

ifipope fwa lubatisho lwa watetekela no mulalilo wa kwa Shikulu. Tufwile

ukwibukisha ukuti ifi ni Shikulu Umwine ewa pampamikile bonse

abatetekela mu cishinka, abo Mupashi wa mushilo atungulula ku kulapila

no kutetekela muli Kristu. Lekeni tumone ukuti ubupilibulo bwe shiwi lya

‘icipope’ mu dikishonale lyaba ishiwi lya maka kabili lipibula

icapampamikwa. Ni ilyo fye twaenda mu cumfwila kuli Kristu mu

citetekelo, e lyo Lesa acindamikwa no ku katamikwa mu kwita pe shina lya

kwe.

Lintu ifingi kuti fya soswa, tufwile ukulekelesha no bukankala bwaba mu

kukonka Kristu mu citetekelo, mu kutemwa Wene pamo ngo Mutwe wa

lukuta. Lelo nga cakuti muli bucintomfwa tuleenda mu kupusana na Lesa,

nangu nga tatuleenda mu mafunde yakwa Lesa ku mulandu wa kunenuka,

ukutina abantu, intambi, atemwa ifintu fimbi; beni abashininkishiwa ukuti,

tatwa kalunduluke. Kanshi na tusunge ifyebo fya kwa Kristu, no kupepela

ukusenamina kwa kwe no mukosha; kabili na tulapile icine cine. Ubulayo

bwakwe bwakwata amaka ya bulesa kabili bwa cine. “Ndeingila kuli wene,

no kulila pamo nankwe umulalilo, na wene alile pamo na ine.”

(Ukusokolola 3:20)

26

ICIPANDWA 5

AMAKA YA BASUBWA NA LESA

Umuyano mu Lukuta lwa kwa Kristu

Kristu ngo Mutwe wa Lukuta asubile abatumwa no kubatuma “Kabili ilyo

aitile abasambi bakwe ikumi na babili, abapele amaka pa mipashi yakowela

aya kuifumisha naya kuposho bulwele bonse no kunakuka konse.” (Mateo

10:1) Pa numa ya kuya ku mulu Kristu, abatumwa ba bomfeshe amaka mu

lukuta lwa kwa Kristu. Na ya maka ya fumine kuli Kristu Umwine ukupitila

mu Mupashi wa mushilo, na kabili bafwaikwe ukubomfya amaka yabo mu

kutemwa ne cumfwila kuli Kristu (2 Abena Korinti 12:15).

Umutumwa Petro nao alembele cimo cine ukulosha kuli abo ababa no

butungulushi mu Lukuta lwa kwa Lesa, “E ico ndepapata abakalamba abali

muli imwe (ne mukalamba munabo, kabili nte ya fya kucula fya kwa Kristu,

kabili ne wa kumako ku bukata ubukasokololwa), cemeni umukuni wa kwa

Lesa uuli kuli imwe, ukuumona, te kupatikishiwa lelo ku kuitemenwa, te

kumwenamo ubunonshi bwansoni, lelo ku ku cincila kwa mutima; te

kuumyo lupaka pa basekeshiwa kuli imwe, kano ukube ca kumwenako ku

mukuni. Kabili ilyo akamoneka Umucemi mukalamba, mukapokelele

cilongwe ca bukata icishibonsa.” (1 Petro 5:1-4) Icilangililo twapelwa apa

ca mucemi munono alesakamana lubali lwa mukuni wa kwa Kristu uuli

“'Mucemi mukalamba” uyo uwa balaasa pa mukuni. Ukusakamana kufwile

ukuba mu kutemwa, nge fyo Kristu abatemenwe, ukulanga mu myeo yabo

no bupyungishi bwabo ukutemwa kwa kwa Lesa. Nge fyo Kristu atungulula

pa Lukuta mu kutemwa, efyo no mucemi munono afwile ukutungulula

umukuni apelwa mu cishinka na mu maka ya kutemwa

Petro e lyo alembela abo bonse aba mu mukuni; “Ifyo fine, mwe

balumendo, petameni ku ba kalamba. Awe, imwe bonse, ikakeni mu

musana aka kufwala ka bupete ku kupyungilana; pa kuti Lesa acincintila

aba miya, lelo ku bapetama apelo kusenamina.” (1 Petro 5:5) Paulo nao,

alemba “Beni aba cumfwila ku bale mutungulula, no kubanakila; pantu

bene balinde myeo yenu, nga bantu abakaba no kulubulula. Lekeni bacite

ico no kusekelela, te mubulanda iyo; pantu nga cabe fi, nishi te ca

kumwafwacintu.” (AbaHebere 13:17)

27

Tulefwaisha ukutantika ifipope, no kwibukisha ukuti inkuta sha lekana

lekana shali yikwatila umuyano, ne fufulo fya ntungulushi fyalikwata

amashina aya lekana lekana aya lumbulwa muli Baibele. (ku ca kumwenako

abacemi, bacilolo, badikone nangu abakalamba). Nangu cibe fyo,

ubutantiko ubuli bonse ubwa uyo umuyano, bufwile ukuligana na malembo.

Lelo kuti twasangapo ukusondolwela ukwa ku pendauka apa. Teti tulolele

ukulunduluka mu lukuta nga ca kuti intungulushi shiletungulula mu kukana

sakamana, abaitemwa, kabili abashilangulukila, lelo abaleimona ukuti

balikwate “nsambu sha bulesa” isha kutitikisha aba mu lukuta. Mu kucite

fyo, ninshi tabakwete amaka ya kwa Lesa ayali yonse. Kabili teti tulolele

ukulunduluka nga twaimina abo abatutungulula mu milimo ya kwa Shikulu.

E ico, nangu ni mu kushimikila, mu kusambilila atemwa tuli bakwikala fye

mufi puna, cili ica kabilwa ukwenda na Kristu pakuti tukwate isenge lya

cine no kuba abaikatana mu lukuta. “Lelo nga twenda mu lubuto, ifyo wene

ali mu lubuto, tuli ne senge umo umo no mubiye, no mulopa wa kwa Yesu

Umwana wakwe utusangulula ku lubembu lonse.” (1 Yohane 1:7)

Lelo kuti twatiila shani pa nkuta umo ififulo fya ntungulushi fyaba ifya

bulamo abantu inshita iitali sana ? Bushe kuti twalolela amapalo ukufuma

kuli Shikulu ilyo icikope ca mu mulu ica sokololwa mu Cebo ca kwa Lesa

ca lelekeleshiwa ? Na tubale tumone ulukuta ulwabula shimapepo. Kristu

inshita imo amwene amabumba ya bantu “no kubekatilwe nkumbu, ico bali

nge mpanga ishishaba na kacema, kabili atendeke ukubasambilishe fintu

ifingi.” (Marko 6:34) Kanshi inkuta shikabila ukukwata umucemi munono

uwa kusambilishe Cebo ca kwa Lesa no kusakamana umukuni. Nangu fye

ni mu cifyalilwa umukuni uushikwete umucemi kuti waya iciyeyeye,

ukwikala ukwabula ifya kulya, ukulufiwa nangula ukusanswa kuli ba

mumbwe ne mimbulu.

Eco kuti twalolela shani ulukuta ukuya pa ntanshi nga ca kuti tapaali

shimapepo, nangu ukufwayisha mu mapepo no kukabila ukuti umo

asangwe? Limbi kuti casoswa ukuti, “tufwile ukuteke mitima ku fintu ifyo

tukwete”; lelo aya mashiwi ukufuma mu malembo alosha ku kuba abateke

mitima ku fintu ifya pano isonde ifyo tukwete ukukana ulunkumbwa, te

kuba abateke mitima ukulosha ku muyano uushalingana na malembo mu

lukuta. Na umbi kuti atila, “ulukuta lwaikala imyaka iingi ukwabula

shimapepo na Shikulu aletwafwilisha”; ee, ici cilanga ukushipikisha no luse

lwa kwa Lesa, lelo ta tulefwaikwa ukweba ati ifi fine efyo cibe. Na kabili

calisoswa ati, “nga twakwata shimapepo, teti tuleumfwa bakashimikila abo

tucankwa abalekana lekana, kwena, insoselo ya mu calo isosa ukuti, “mu

28

bwingi bwa fintu e mwaba icena cisuma mu bumi”, lelo ico tacifwile

ukucitika mu lukuta. Amashiwi aya cine ukufuma mu malembo ni aya,

“nkamupela abacemi ababa umwabelo mutima wandi, na bo bakamulisho

kwishiba kabili ukwiluka.” (Yeremia 3:15). Nga twabebeta mu Cebo ca kwa

Lesa bwino bwino tulemona ukuti icifulo ca bucemi caba mu muyano uwa

mu Cebo icalembwa (1 Timote 3, Tito 1, Imilimo Ya Batumwa 14:23 na 20,

17-38). Nga tulefwaya icilangililo cimbi, ninshi tuletalamina Kristu

Umutwe wa Lukuta. Ilyo kwaliba ifya bupe ifya lekana lekana, no bwite

Lesa mu bukulu bwakwe apela, abali nga abacemi, bakasambilisha na

babile mbila nsuma (Abena Efeso 4:11), icifulo ca bucemi ca bikwapo na

Lesa pa kuti inkuta shinga sangilamo ubusuma no ku kulwa. Ukulekelesha

atemwa ukusuule ci cituletela ubusanso.

Umuyano mu Lupwa na mu Calo

Icebo ca kwa Lesa calilanda bwino bwino ifyo umuyano wa mu lupwa

ufwile ukuba, uwaiminina pa kutemwa kwa bulilambo bwa kwa Kristu

akwatila uLukuta, kabili no kubela kwa kutemwa kwa Lukuta kuli Kristu.

“Mwe bakashi, nakileni ku balume benu, nga kuli Shikulu; ico umulume e

mutwe wa mukashi, ifyo na Kristu e mutwe wa lukuta, pa kubo mwine

umupusushi wa Mubili. Lelo ifyo ulukuta lunakila kuli Kristu, e fyo na

bakashi banakile ku balume babo mu fintu fyonse. Mwe balume, temweni

abakashi benu, ifyo na Kristu atemwa ulukuta no kuipela pa mulandu

waluko.” (Abena Efeso 5:22-25).

Lelo kanshi cinshi ico imicitile ya fintu iya shino nshiku ya kwatile ncende

mu nkuta ica kuti abaume na banakashi bonse balelapa imilapo imo ine,

ukulashapo umulapo wa mwanakashi uwa cumfwila ? Cinshi ico abo

abaitunga ukuba abakonke Cebo ca kwa Lesa bafwaila ukubomfya imilapo

iya lingana ne fyo aba mu calo basuminamo ifya mulinganya ? Ilingi line

ciba ku kanaishiba amalembo. Lelo kuli kwi ukwiminina kwa cishinka kwa

kwa kashimikila wa mbila nsuma ? Ukusefya kwa bwinga ukushilingene na

malembo teti kupite ukubula shimapepo ukusuminisha imilapo ya bola. Eco

cili kuli shimapepo ukuti akalubulula kuli Lesa, tepa bwinga fye iyo, lelo na

mu kufunda ukupanga konse ukwa kwa Lesa mu kubalilapo.

Mu cilangililo ca kwa Lesa icapwililika pa lupwa, ukunakila kwa mukashi

ku mulume kutungililwa no kutemwa kwa bulilambo no kusakamana kwa

mulume ku mukashi wa kwe. Umulume alikwate nsambu sha Cebo ca kwa

Lesa ukutungulula ulupwa lwakwe, lelo kutugulula ulupwa lwa kwe mu

kutemwa. Umulume tafwile ukuba umunkalwe, lelo uwaicefya mu

29

butungulushi bwa kwe. Umusha wa kwa shikulu umo (uyo ilelo ali mu

bukata), asosele ukuti icintu icikankala mu kwipifya caba cakuti imfungulo

ya nsansa mu lupwa yaba ya kuba abaikushiwa no kusansamukila mwishiwi

“ukusekelela”. Abulile ishiwi lya muCingeleshi “JOY” no kulipilibula ati

Yesu abe uwa ntanshi, elyo umbi (umulume atemwa umukashi) abe uwa

bubili nawe mwine ube uwa butatu; e lyo mukabe nsansa mu lupwa.

“Mwicita cintu mu kuisakamana nangu niku matutumuko, lelo mu

kupetama mutunge abanenu ukuba abacila imwe bene; mwiba abalolekesha

ifya imwe bene, lelo abalolekesha ne fya banenu. Muli imwe mube

ukwangwa ukwali na muli Kristu Yesu.” (Abena Filipi 2:3-5)

Nge fyo fine, icebo ca kwa Lesa cinkomesha abana ati “nakileni abafyashi

muli Shikulu; pantu ici calungama. Cindika wiso na noko.” Na bafyashi

nabo bakonkomeshiwa ukuti, “mwilenga abana benu ukufulwa, lelo

mubalele mu kufunda no ku konkomesha kwa kwa Shikulu.” Ababomfi

bafwile ukunakila bashikulu wabo “kwati ni kuli Kristu”, na bene ba

milimo, “na imwe, mweba shikulwibo, citeni ifyo fine kuli bene,

mulenashako amapange pakwishibo kuti naimwe Shikulunwe ali mu mulu.”

(Abena Efeso 6:1-9).

Na cingabe fyo, ilelo tulemona ukubula umucinshi ku butungulushi ubwa

tekwapo na Lesa. Ici cilemonekela mu ndupwa, na kucilisha pa kupatikisha

ukuti abalume na bakashi bafwile ukuisalila amasambililo ya nchito

balefwaya cila muntu, no kusha abana ukulaisunga no kulaikansha fye pa

fyo baletamba pa bunkolanya (TV), pa fitunshitunshi, pa malamya na pa ma

(internet) kompyuta, nangu na bantu abashaishiba Lesa. Na kabili

cilemonekela ukupitila mu babomfi ukukana nakila ku butungulushi bwa

bene ba nchito.

Mu calo, icebo ca kwa Lesa cikonkomesha abekala calo ukuti bafwile

ukupela umucinshi uulingile ku baba mubulashi. Umutumwa Paulo

alembele ati, “Umuntu onse anakile bakateka abacilamo

[exousia=ubulashi], pantu takuli bukateka ubushafuma kuli Lesa. E ico

uulekanya bakateka, ninshi akanya icatekwapo kuli Lesa; kabili abakanya

bakailetelo kusekwa. Pantu bateka te ba kutinya ku babombe cisuma, kano

ku babi.” Atwalililo kulemba ati tufwile ukunakila “Te pa mulandu wa

bukali bweka iyo, lelo na pa mulandu wa kampingu; pantu e co mulekela no

mutulo, pantu bena ni bakapyunga wakwa Lesa abakoselela kuli ici cine.

Peleni bonse ifyo bafwile ukupelwa; umutulo peleni ku ufwile umutulo;

umusangulo ku ufwile umusangulo; ukutina ku ufwile ukutinwa; umucinshi

ku ufwile umucinshi.” (Abena Roma 13:1-7)

30

Na kucilisha twaliitwa mu kupepela bonse abali no butungulushi pali ifwe.

“E ico ica ntanshi pali fyonse ndatubulula, ukuti ifya kupapata, amapepo,

ifya kulomba, na matotelo, ficitilwe abantu bonse, ishamfumu na bonse

abasansabala, ukuti twikale ubwikashi bwa kutekanya kabili ubwa

mutelelwe muli bukapepa bonse, no mucinshi. Ukupapata uku kusuma

kabili kwa kusekelelwa ku cinso ca kwa Lesa, Umupusushi wesu.”

(1Timote 2:1-3)

Na cingabe fyo, abengi muno isonde, bekala, te pe samba fye lya

ntungulushi ishishaishiba Lesa, lelo na pe samba lya abo abapakasa

abatetekela benebene. Kabili ifi e fyo apitilemo no mutumwa Paulo

munshiku shakwe. Kanshi ni pesa twinga pelela ukulingana na malembo ya

Cebo no kutila “awe” ku ntungulushi shesu isha mu calo ? Icebo ca kwa

Lesa citupela ifya ku mwenako ifya pwililika mwi buku lya kwa Daniele.

Abana ba baHebere pamo na Daniele wine, lyonse balangile umucinshi

uwalekabilwa ukupelwa ku mfumu sha mu Babele na mu Persia. Lelo lintu

baitilwe mu kucita icali cabindwa na Lesa (ukupepa utulubi) no kubakanya

ukupepa kuli Lesa, mu mucinshi no kukosa bakonkele amafunde ya kwa

Lesa ukucila aya mfumu ya pano isonde. Te mulandu ne fyo umuntu ali no

kubacita, Shikulu ali na bena no ku bapususha. Eco pali isambilisho lyesu

naifwe ilelo ukufuma mu malembo.

Ca bulanda ku bulaya (mu Britain) lelo, tulemona ukutalama kuleya

kulekulilako fye abana ku bulashi bwa bafyashi babo, abekala calo

ukwimina abo abalashikwa pali bena, ababomfi nabo ukwimina abene ba

sha nchito, abakashi ukutalamina abalume babo; na kabili bacite ifi pe

samba lya kusuminisha kwa abo abalolekesha pa “nsambu sha bantu”. Lelo

nga ca kuti ululeitwa uLukuta lwa kwa Lesa lwa konkelela ifi fintu, bushe

kuti twalolela shani isonde ukuba bwino ? Lesa akwata ubukali bwa

bulungami; na kabili akafwaya abantu ukulubulula pali fi fintu, na kucilisha

kuli ifwe fwe bakwate Cebo ca kwe icalembwa pa cinso cesu, e lyo ta

tuleenda mo. Inga kuli abo abashimikila ubuwelewele mu nkuta akafwaya

ifyaba shani, na mu kukanaba abacishinka mu kupyunga kwa bo balekana

pa mbilibili ukuti inshila sha kwa Lesa sha bololoke !

E ico, icimfulunganya ca mu lukuta, mu lupwa na mu calo kuti caba fye

icaposhiwa ukupitila mu maka ya Mupashi wa mushilo. Kule kabilwa sana

sana amapepo pa mulandu wa Mbila nsuma ukuti ise mu maka kabili no

mweo.

31

ICIPANDWA 6

UBUPINGUSHI BWA KULEKELESHA UBWA MAKA YA

KWA LESA

Umuntu Akailubulwila

Te mulandu no kuipelesha kwesu pa kwikatilila no kusumbula ukupulamo

kwa kwa Lesa, umuntu pa kuba uwa wa no kubongoloka kwa mibele yakwe

pa kuba “uwafwa mu mampulu na mu membu” no ku kabila kwa kubomba

kwa kwa Lesa patatu mukuleta ipusukilo (Abena Efeso 1 na 2); naifwe mu

kupimpa kwesu na twikatishe ukuti umuntu onse akalubulula pa bwikashi

bwa kwe kuli Lesa. “Pantu ubukali bwa kwa Lesa bwasokolwelwa ukufuma

mu mulu pa kukanapepa konse no kuulungana kwa bantu abashimaisha

icine mu kuulungana. Pa kuti cingeshibikwa ca kwa Lesa camoneka muli

bene; pantu Lesa acilengele ukumoneka. Pantu ukufuma ku kulengwa kwa

pano isonde ifishimonaka fyakwe, amaka yakwe ya pe na buLesa bwakwe

pamo fyamonekesha, bafiilukila ku fibumbwa. E ico babulwe ca

kuleseshamo. Pantu pa kwishiba Lesa, tabamucindike nga Lesa, nangu

kumutotela; lelo basagwike aba fye mu matontonkanyo yabo, ne mu mitima

yabo iishaba na mucetekanya yalengwe yafita.” (Abena Roma 1:18-21)

Umutumwa Petro nao alembele ati, “mu nshiku sha kulekelesha mukesa

bakapumya ne fya kupumya fyabo, abendo mwabelo lunkumbwa lwabo

lwine, no kutila, kuli kwi ukulaya kwa kwisa kwakwe ?..... Pantu ici balubo

mumbo.” (2 Petro 3:3-5)

Mu malembo ayali pa mulu tulemona ukuti Lesa mu bulungami bwa kwe

afwaya abantu bonse ukumupela ubukata na matotelo ayo afwile

ukupokelela nga Kabumba wabo, lelo umuntu uwa wa pa mulandu wa

lubembu, aipelesha mu kubulwa icumfwila no kutalama. E ico abo abashala

bekala mu bubifi ta bakakwate akabepekesho. Lelo abantu ba kapusuka fye

ukupitila mu kusenamina ukwalinga ukwa kwa Lesa muli Kristu Yesu, na

kabili abo Umulubushi uwapalwa alipilila umutengo, no kusenda

ukukandwa kwesu no kutulubula ukufuma ku kusekwa konse. (Abena

Rome 9)

Abantu bonse bakalubulula kuli Lesa, kabili bakalubulula na pa

matontonkanyo yabo yonse ne milimo ya bubifi kuli wene. Nangu fye

32

twingesha ukufulumuka ku cishinka ca butungulush bwakwa Lesa pa myeo

yesu, ta twakafulumuke ku nshita iyo abiika iya kutukumanya. “Kabili ifyo

calingilwa abantu ukufwa limo, ne cakonkapo kupingulwa.” (AbaHebere

9:27) Na muli fyo, “Ifwe bonse tukeminina ku ca kupingwalapo ca kwa

Kristu. pantu calembwa aciti, E fyo Shikulu atila, Umweo wandi, kuli ine

ikufi lyonse likafukama, no lulimi lonse lukatasha Lesa. Awe ifwe bonse

umo umo tukalubulula kuli Lesa.” (Abena Roma 14:10-12).

Ku bantu ba kwa Shikulu, uko kulubulula pa cinso cakwa Lesa kwali

lungamikwa ukupitila mu mweo uwa bulungami no bupe ubwapwililika ubo

Shikulu Yesu Kristu apele pa mulandu wa lubembu pa capindama. (Abena

Roma 5 na Abena Fillipi 3) Lelo twimona ulubembu nge cintu ica yanguka

no ku bembukako panono ati pantu Kristu alitulubula kale ? Nga cine cine

twali mutemwa Yesu, tukafwaisha ukuba abalubuka ukufuma ku lubembu

no kuba abaloosha pa mibele yesu iya lubembu ne membu shesu isha

mutanike pa capindama. Nga te ifyo, cikabe cintu ica kutinya ku

“uwanyanyantilo Mwana wakwa Lesa” na kabili “ukuponena mu minwe ya

kwa Lesa wa mweo.” (Aba Hebere 10:29-31) “E ico, tube abatotela pa

kupokelelo bufumu ubushitenshiwa; kabili e fyo tupyungile Lesa

ukumutemuna no bufuke na katina: pantu Lesa wesu wena mulilo

uupwisha.” (Aba Hebere 12:28-29)

Ukwisa kwa Cibili ukwa kwa Kristu

Ukubwela kwa kwa Shikulu Yesu Kristu ku kaleta ukupwa kwa calo

(Marko 13:24-31). Cino calo cikapwa pa nshita kabili mu nshila iya

tantikwa na Lesa. Te cintu ico twinga tunganya nangu ukumona mu mano

ya bantunse; cipokelelwa mu citetekelo ukulingana ne Cebo cakwa Lesa.

No kupwa kwa calo takwakese ukulingana ne fisosa abo ababelenga intanda

ne myela, nangu ukupwa nga fintu batiila ukuti, ifyushi ifingi nafimina mu

mulu no konaula ifya mulwelele; lelo cikaba fye ilyo Kristu akabwela mu

bukata bwakwe.

E ico bonse twalikonkomeshiwa ukuba abalola no kupepa pa kwisa kwa

kwa Shikulu. “Lelo ulwa bushiku bulya nelyo ni nshita ilya takuli

uwaishiba, nangu ni bamalaika ba mu mulu, nangu Mwana, kano Tata.

Cenjeleni, loleni kabili pepeni; pantu tamwaishiba ilyo inshita ikesabako.

Caba ngo muntu uuleya kumbi, uo pa kushe ng’anda yakwe, no kupa abasha

bakwe amaka, uyu no yu umulimo wakwe, aeba uwa pa mwinshi ukuti

alole. E ico loleni; pantu tamwaishiba ilyo Shikulu wa ng’anda aleisa,

33

nalimo ku cungulo, nalimo ubushiku pa kuti, nalimo ku kulila kwa

mukolwe, nalimo ulucelocelo.” (Marko 13:32-35).

Ukumonekela kwa kwa Kristu ku kakumana no kusekela kuli abo

abalubulwa, no kusefya mu mulu. Ukumonekela kwa kwe kukaba kwa

kucimfya abalwani bakwa Lesa na bulesa. Nangu abalwani ba kwa Lesa

bengomana akapi na maka yabo yonse, ta ba kacimfye. Icimonwa cintu

umutumwa Yohane apokelele cikafikilishiwa pa lwa kwa Kristu pa kwisa

kwa kwe. Mu cimonwa Yohane amwene ukuti e “uwitwa Wa chishinka

kabili Wa cine; na mu bulungami e mo alepingwila no kulwa. Awe amenso

yakwe lubingu lwa mulilo, na pa mutwe wakwe pali ingala ishingi, akwete

shina ilyalembebwe ilyo takuli uwaliishiba, kano umwine. Nafwale laya

ilya tumpikwa mu mulopa (Ne shina lyakwe ni Cebo ca kwa Lesa)”

(Ukusokolola 19:11-13).

Pa kwisa kwa kwa Kristu, tubelenga ukuti akaleta “Ubufumu bwa kwa

Lesa, wishi, ilyo akafubalishe bu mulopwe bonse no lupaka lonse na maka.

Pantu ali no kuteka, akasuke abika abalwani bonse pa makasa yakwe. No

mulwani wa kupelekesha ukufubalishiwa ni mfwa.” (1 Abena Korinti

15:24-26) Kristu e wakwata “infungulo sha mfwa na kumbo” e lyo no

“lufungulo lwa kwa Dabidi”; e “wisulako no ukesalako takuli, kabili

uwisalako no wisulako takuli.” (Ukusokolola 1:18 na 3:7). Shikulu alikwata

amaka aya kuleta ukukandwa kwa muyayaya ku bantu abafwila mu

lubembu, na kabili alikwata amaka yamo yene aya kwisula ifipata fya ku

Yerusalemu wa ku mulu kuli abo abalubulwa ukupitila mu mulopa Wa kwe

uwauma umutengo uwasumine pa capindama (Mateo 25:31-40).

Ukuteka kwa kwa Kristu nge Mfumu ya Shamfumu na Shikulu wa

baShikulu ku kaba ukwabula impela. Bumulopwe bwa kwa Lesa bukaleta

ukuipakisha no kulumbanishiwa kuli bonse abalubulwa na Shikulu Yesu

Kristu. Bakatule ngala shabo pa ntanshi yakwe, (Ukusokolola 4, 21 na 22).

Pantu ababifi na bashatetekela, icifulo cabo ni muli bemba wa mulilo.

(Ukusokolola 20:11-15). “Ne cushi ca kulunguluka kwabo cilenina

umuyayaya umuyayaya; kabili tabakwete ukutusha akasuba no bushiku.”

(Ukusokolola 14:11).

Bumulopwe bwa kwa Lesa bukesa shinikishiwa umuyayaya ukuti bwa cine

kabili e bwa kwatisha amaka mu bupingushi na mu konaulwa kwa mbifi.

Lelo abalubulwa aba mu Lukuta abo abali banabwinga ba kwa Kristu,

bakatwalilila ukusekelela pa kuba abantungwa ukufuma ku maka ya

lubembu, Satana ne mfwa, kanshi bene ba kasekelela no kwimba,

34

“Umwana wa mpanga uwaipaiwe awamino kupokelela amaka, no

bucindami, na mano, no kukosa, no mucinshi, no bukata ne palo.”

(Ukusokolola 5:12) E ico ba kasekelela ukuba pe samba lya kutemwa no

bubile bwa maka ya Mfumu ya Shamfumu umuyayaya.

Ukusondwelela

Nomba tulefwaikwa ukuleta aka kabuku ku kusondolwela. Natufwaya ukuti

tupitulukemo mu fikomo ifikulu mwi sambililo lyesu, lelo na tukwate fingi

ifyo twingatemwa ukulandapo. Baibele yonse ilanda pa butungulushi bwa

kwa Lesa ukufuma fye mwi buku lya Ukutendeka no kufika ku Kusokolola.

Kanshi we kabelenga uwatemwikwa, ube uwakupepa sana no kufwailisha

mu malembo, e lyo no kufwayisho kusenamina kwa kwa Lesa, no

bwafwilisho bwapulamo ubwa Mupashi wa mushilo ukuti akupele ukwiluka

no kwenda mu cine. Nga fintu Shikulu Yesu Kristu atila, “Cine cine ndeisa

bwangu. Amen.” E ico kanshi naifwe twasuke atuti; “Iseni, mwe Shikulu

Yesu.” (Ukusokolola 22:20)