Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10...

51

Transcript of Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10...

Page 1: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa
Page 2: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

Trebiñuko enklabeaAzterketa Soziolinguistikoa

2012

Vitoria-Gasteiz, 2012

Page 3: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

Argitaraldia: 1.a, 2012ko azaroa

Ale-kopurua: 500

© Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioa Kultura Saila

Internet: www.euskadi.net

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastian, 1 – 01010 Vitoria-Gasteiz

Itzulpena: IZO (IVAPeko Itzultzaile Zerbitzu Ofiziala)

Azalaren diseinua: Antton Olariaga

Maketazioa: Concetta Probanza

Inprimatzailea: Gráficas Irudi

ISBN: 978-84-457-3270-0

Lege Gordailua: VI 842-12

Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzako Liburutegi Nagusiarenkatalogoan aurki daiteke: <http://www.bibliotekak.euskadi.net/WebOpac>.

Page 4: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 3

AURKIBIDEA

Hitzaurrea.LurdesAuzmendi,HizkuntzaPolitikarakosailburuordea 5

Aurkezpenaetafitxateknikoa 7

1.Ezaugarrisoziodemografikoak 11

2.Hizkuntza-gaitasuna 21

3.Euskararenerabilera 31

4.Euskararensustapenariburuzkoiritziak 39

Emaitzanagusienlaburpena 47

Page 5: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa
Page 6: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 5

HITZAURREA

LurdesAUZMENDIHizkuntzaPolitikarakosailburuordea

Ikerketa soziolinguistikoen alorrean denborarekin sendotuz joan den eskarmentu handia dugu gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoan. Horren oinarria inkesta bidez aldian behin burutzen diren azterlanek osatzen dute, eta azterlan horiek, hain zuzen, gure

egoera soziolinguistikoaren bilakaera modu antolatuan jarraitzeko bide ematen digute.

Euskarari dagokion ezer ez zaigu arrotz egiten, klasikoaren adagioa gurera ekarriz, eta horrexegatik gure tradizioarekin bat dator euskara hitz egiten den lurralde guztie­tan hizkuntzaren garapenaren baldintzak aztertzea. Horrekin lotua dago, esate bate­rako, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak bost urterik behin egiten dituen inkesta soziolinguistikoak, Euskal Autonomia Erkidegoan ez ezik Nafarroan eta Iparraldean ere egin izana.

Azken urteotan, euskararen presentzia nabarmena duten lurraldeei Trebiñuko enkla­bea batu zaie. Trebiñuko enklabeak biztanle gutxi dituela esan daiteke (2.000 biztanle baino zertxobait gehiago), baina gero eta euskaldun gehiago dago bertan, neurri handi batean mugimendu demografikoen eraginez.

2002. urtetik hona, bost urtean behingo maiztasunez kasu honetan ere, Trebiñuko egoera soziolinguistikoak izan duen bilakaerari begiratu diogu. Horretarako, laguntza handikoa izan da enklabea osatzen duten bi udalerrietako agintariek eskaini diguten lankidetza (Trebiñuko Konderria eta Argantzun). Zinez eskertu nahi dizkiet eman diz­kiguten erraztasunak.

Eusko Jaurlaritzak eta Gaztela eta Leongo Juntak 2012ko hasieran sinatutako lan­kidetza protokoloan kultura­ eta hizkuntza­alderdiak ere jaso ziren; hortaz, bi komuni­tateok badugu orain komunikazio bide ireki bat Trebiñuko enklabeko hezkuntza edota

Page 7: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 20126

euskararen sustapena bezalako gaiak elkarrekin lantzeko. Horrez gain, aipatutako pro­tokoloan berariaz egiten zaio aipamena bi komunitateen arteko lankidetzari euskararen eta gaztelaniaren egoera eta jatorriari buruzko azterlanei dagokienez. Hain zuzen ere, ildo horretan kokatzen da Trebiñuko enklabeko inkesta soziolinguistikoa.

Azterlanean jasotako informazioari begiratuta, emaitzak oso baikorrak dira euskara­ren ezagutzari eta erabilerari dagokionez: hamar urtean euskaldunen kopurua bikoiztu egin da (gaur egun biztanleen % 22 dira), eta, era berean, elebidun hartzaileen kopurua nabarmen handitu da (kopurua biztanleriaren % 17ra arte heldu baita). Erabilera ere dezente areagotu da, hizkuntza­gaitasunaren alorrean izandako igoeraren proportzio­an, izan ere. Inkestaren emaitzekin osatutako txostenak zehatz­mehatz aztertzen ditu igoera horretan eragin duten faktoreak. Horien artean nagusia, lehenago aipatutakoa, Arabako biztanleen mugimendu demografikoa izan da; izan ere, hainbat biztanle Trebiñuko enklabera mugitu dira, batez ere Vitoria­Gasteiz hiriburutik.

Trebiñuko biztanleek euskararekiko duten jarrera orokorra ere pozgarria da, biztan­leen % 40 inguruk euskararekiko interes handia adierazi baitu. Baldintza horietan eus­kararen ezagutzak eta erabilerak zalantzarik gabe aurrera egin dezakete datozen urteetan.

Unibertso txikia izan arren, ematen du Trebiñun kontzentratu –baita bizkortu ere– egiten direla Euskal Autonomia Erkidegoan jaso ohi ditugun bilakaera­joerak: aurre­rapen sendoa euskararen ezagutzari dagokionez, eta pixkanakako progresioa erabilerari dagokionez. Agerikoa da enklabeak badituela ikuspuntu soziolinguistikotik begiratuta berezitasuna ematen dioten ezaugarriak, baina, hala ere, haren azterketak lagundu egi­ten du ulertzen beste lurralde batzuen kasuan ere euskararen gizarte garapenean eragina duten faktoreak.

Inkestaren emaitzek, argitalpen honen bidez ezagutzera ematen ditugun horiek, Trebiñuko enklabearen gaur egungo egoeraren argazki zehatza ematen digute, eta enklabearen bilakaera soziolinguistikoaren mekanismoak eta arrazoiak ulertu ahal iza­teko gakoak ere eskaintzen dizkigute.

Page 8: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 7

Aurkezpena eta Fitxa Teknikoa

Azterketahonekbihelburunagusiditu:TrebiñukoenklabeaedoBarrendegiaosa-tzendutenbiudalerrietakobiztanleeneuskararenezagutzaetaerabileraazter-tzea,batetik,etaeuskararenezagutzaetaerabilerasustatzekojarduerenaurreandituzteniritziakezagutzea,bestetik.

Azterketa,gainera,2002aneta2007anegindakoenantzekoada,eta,beraz,azkenhamarurteetanizandirenaldaketakhautematenlagundukodigu.

Txostenaklaukapituluditu:

1. Lehenik,Trebiñukoenklabekobiztanleriariburuzkoikuspegigarbiaiza-teko,azterketasoziodemografikoxumebategingoda,etabiztanleriarenezaugarrinagusiakaztertzekobaliokodigu.

2. Jarraian,hizkuntza-gaitasunaaztertukoda,hauda,biztanleeneuskara-ezagutza;baitaezagutzarenjatorriaere:familia-transmisioaedoeskola.

3. Euskararenezagutzarenondorenhonakoakaztertukodira:euskararenera-bileraetxean,adiskideetalankideenarteanetabaitasaresozialetanere.

4. Azkenik,aztertukodazeriritzidutenbiztanleekeuskararenezagutzaetaerabilerasustatzeaz.

Maiatzaren9tik20rabitarteanegindaazterketaegitekoinformazio-bilketa.Etxeangaldetuzaieherritarreigaldetegiitxietaegituratubatenbidez.Galdetegia2002koeta 2007ko azterketetan erabilitakoaren antzekoa da, eta bost urtean behinEuskoJaurlaritzakoHizkuntzaPolitikarakoSailburuordetzakegitenduenEuskalHerriko Inkesta Soziolinguistikoan jasotako galdera garrantzitsuenak dauzkabarne.Galdetegikogalderak,gainera,bateragarriakdiraEuskalAutonomiaErki-degoan(EAE)etaNafarroanBiztanleriarenZentsuanjasotakoekin.

Trebiñukoenklabeanerroldatutadaudenedoohikobizilekuaduten2urtekoedogehiagoko 2.300 pertsonek osatzen dute aztertutako unibertsoa. 2011ko udal-erroldan,2urtekoedogehiagoko1.930pertsonadaudejasotaTrebiñukoenkla-bean,etahaietako1.421ieginzaieelkarrizketa,hots,%74ri.Beste375pertsona-reninformazioajasoda.Azkenhauekezdaudehanerroldatuta,bainaenklabeanbizidiranormalean.Beraz,1.796pertsonareninformazioajasoda.

Page 9: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 20128

Erroldanjasotadaudenetaelkarrizketatudirenpertsonenehunekoa(%74)ber-dintsuaizandaenklabeaosatzendutenbiudalerrietan:%74TrebiñukoKonde-rrian,eta%73Argantzunen.Etahonakohiruarrazoihauengatikezin izanzaioelkarrizketarikegingainerako%26ari:

1. %4kukoegindiogaldereierantzuteari.Nahizetakasuzehatzenbateanazterketakjorratzenduengaiarengatik,euskararengatik,izandenukoa,kasurikgehienetan«inkestamotaguztiekiko»arbuioagatikizanda.

2. %2 luzaroan etxetik kanpo (ospitaleratuta, oporretan, lanean...) zirenpertsonakizandira,edotagaldereierantzutekogaiezzirenak(pertsonaosonagusiak,batezere).

3. Azkenik,ezinizandagainerako%20aelkarrizketatu,hauda,ezinizandahaiekinharremanetanjarri,nahizetagutxienezbostbisitaeginorduetaegundesberdinetan,asteburuetanbarne.GehienakTrebiñukoenkla-beandaudeerroldatuta(urbanizaziosortuberrietan,nagusiki),bainaezdirahanbizinormalean.

Aurrekoazterketekinkonparatuta,beheraeginduinkestariukoegiteak:%7izanzi-ren2002an;%5izanziren2007an,eta%4izandiraoraingoan.Denadela,goraeginduaurkituezinizandirenpertsonenehunekoak:%12izanziren2002an,%16izanziren2007aneta%20oraingoan.Gorakadahorinormaleanenklabean(urbanizaziosortuberrietan,nagusiki)biziohiezdenbiztanleriarenhazkundearekindagolotuta.

Ezin izan denezbiztanleen%26elkarrizketatu, baliteke azterketarenemaitzekhalakoalborapenbat izatea.Aldebatetik,ukobatzukazterketarengaiarekin lo-tuta daudenez, alborapena, nahiz eta txikia izan, euskararen aldekoa litzateke.Bestetik,ezindajakineaalborapenikdagoenaurkituezinizandiren(urbanizazioberrietako)pertsonenartean;izatekotan,ordea,aurrekoalborapenarenaurkakoalitzateke,zerenurbanizazioetanemaitzakeuskararenaldekoagoak(gutxi)baitira.Beraz,alborapenhoriekegonezgero,pentsatubehardaberdindutageratukolira-tekeela;osotxikiaklirateke,edonolaere.

Nahizetaezizanalborapenikemaitzetan,edohuraosotxikiaizan,ezinizande-nezunibertsoosoaelkarrizketatu, laginbatetikdatozenemaitzakaztertukodira.Halaere,laginaosohandiadenez,etaunibertsoatxikia,lagin-errorea%±1litzate-ke,gehienezere,%95ekokonfiantzamailarakolaginosokoemaitzetan.Honelakoinkestetanohidenbainoaskoz lagin-errore txikiagoadu,hura%±3tikgorakoaizatenbaitanormalean.

Txosteneanemaitzakaztertzean,elkarrizketatutakoguztiakhartukodiraaintzat,Trebiñunerroldatutaegonalaez.Jadanikaipatudaelkarrizketatutako1.796per-

Page 10: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 9

tsonetatik375ezdaudelaenklabeanerroldatuta,bainahanbizidira,etagehienakerroldatutakopertsonabatenbikotekideakedoseme-alabakdira.Gainera,haienezaugarriaketaerroldatutadaudenpertsonenakosoantzekoakdira.1

Horridagokionez,datubataipatubeharradago:aurrekoazterketetan(2002eta2007)Trebiñuko enklabean erroldatutako pertsonak baino ez ziren aintzat har-tzen,nahizetaeranskinbateanerroldatugabekopertsonenezaugarrinagusiakere jasotzen ziren.Beraz, bilakaerakaztertzerakoan,baliteke2002eta2007aridagozkienemaitzakbatezetortzeaordukotxostenetanargitaratutadaudenekin.Izanere,orainpertsonaelkarrizketatuguztiakhartukodiraaintzathiruazterkete-tan,Trebiñukoenklabeanerroldatutadaudenaketaezdaudenak.

Txostenean,Trebiñukoenklabekobiztanleriaosoarenemaitzekinbatera,enklabeaosatzendutenbiudalerrietakoakereaztertukodira,etaaldezaurretikadierazibehardaTrebiñukoKonderrikoemaitzakhurbilagodaudelaenklabeosokoetatikArgan-tzungoakbaino,zerenenklabekobiztanleen%73TrebiñukoKonderrianbizibaita.

Gainera, interesikhandienekoemaitzakgaldetegianjasotakoizaerasoziodemo-grafikokoaldagainagusienaraberaaztertukodira;elkarrizketatuenadinaetajato-rria(sorlekua)bereziki.

1 Trebiñukoenklabeanerroldatubarikdaudenetaelkarrizketaeginzaien375pertsonetatik%80erroldatutakobatenbikotekide(%44)edoseme-alabak(%36)dira.Haienezauga-rriakenklabeanerroldatutakoenenantzekoakdira.Apurbatgazteagoak izateadahaienbereizgarrinagusia,seme-alabenehunekoahandixeagoabaitahaienartean.%30ek25urtebainogutxiagodu,enklabeanerroldatutadaudenen%20arenaurrean.Horrenon-dorioz,euskaldunenproportzioahandixeagoada(%28),erroldatutakopertsonenabaino(%20).Bestalde,Gasteizekin lotuagodaudeerroldatutakoakbaino.Laneanaridirenen%81ekGasteizenedoinguruetanegitendulan,erroldatutakoen%72renaldean.Azkenik,erroldatubakoenartean ikastenaridirenen%86kGasteizenedo inguruetanegitendu,bainaerroldatutakoen%68kbainoez.

Page 11: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa
Page 12: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 11

1. Ezaugarri soziodemografikoak

EgunTrebiñukoenklabeanbizidenbiztanleriarenezaugarrisoziodemografikoekalde handia dute duela 20 edo30urtekoekin alderatuta. Joera argia izan dutebelaunaldiberrieknekazaritzarekinlotutakolanariutzietaGasteizkoetaingurue-takoindustrietanedozerbitzuetanlanegiteko.Horrekinbatera,berriz,enklabekobiztanleriarenosaeraerrotikaldatuduengertaeraizandabiztanle“hiritar”berrienetorrera,urbanizazioberriakeraikidirelako.

Azken15urteetan,1996eta2011bitartean,enklabeanerroldatutakobiztanleriaiabikoiztueginda:1.117tik1.978ra.Enklabekoegungobiztanleriaren iahirutikbaturbanizazioberrietanbizida;proportziohandiagoanArgantzunen(iabitikbat)TrebiñukoKonderrianbaino(lautikbat).Gainera,aipatutakourbanizazioetakobiz-tanlegehienekezaugarrijakinhauetako“profilmota”haudute:bikotekidegazteakedoadinertainekoak,30eta55urtebitartekoak,seme-alabadunakedogabeak,biaklaneanaridirenak,Gasteizkoaksortzez,etahanlanegitendutenak.

SEXUA ETA ADINA

Enklabekoherritarren lehenbereizgarria,nahizetaeznabarmenena,hauxeda:gizonezkoenehunekoa(%54)emakumezkoena(%46)bainohandiagoada.Denadela,desorekahori enklabean jaiotakopertsonenarteanbakarrikgertatzenda.Haienartean,izanere,iahirutikbi(%64)gizonezkoakdira.

Aredesorekahandiagoadagoadinenartean:hurrengoorrialdekografikoanikusdaitekeenez,biztanleriarenerdiak(%50)25eta49urtebitarteanditu.49urtetikgorakopertsonaklautikbatbainoapurbatgehiagodira(%28)eta25urtetikbehe-rakoak,berriz,ezdiralautikbatere(%22).

Adinarenaraberakobanaketahori(biztanleriarenbitikbat,25eta49urtebitarte-koa,etahirutikbat,35eta49urtebitartekoa)daTrebiñukoenklabekobiztanleria-renbereizgarrietakobat.Horrekeraginhandiadu,jakina,besteezaugarrisoziode-mografikobatzuetan;bereziki,laneanaridenbiztanleenehunekohandian.

2002anegindakolehenazterketarenaldean,«pisua»galduduteadintaldeguz-tiek,hauekizanezik:35eta49urtebitartekoak,%27tik%34raigobaitira,eta

Page 13: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201212

2eta15urtebitartekoak,%9tik%16ra igobaitira.Hauda,azken10urteetanhandituegindahaurrakdituztenen«pisua».

1. Grafikoa. Biztanleriarenbanaketaadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%40

%30

%20

%10

%02-15

%16

16-24

%5

25-34

%16

35-49

%34

50-64

%16

>64

%12

2. Grafikoa. Biztanleriarenbanaketaadinarenarabera.ArgantzunetaTrebiñukoKonderria,2012

%40

%30

%20

%10

%02-15

%16%17

16-24

%5%6 %8

25-34 35-49 50-64 >64

%15%18

%35%34

%16%13

%17 Argantzun Trebiñu

Adinarenaraberakobiztanle-banaketanez dago ia alderik bi udalerrien artean.TrebiñukoKonderrian,halaere,apurbathandiagoada64urtetikgorakopertso-nenehunekoa(%13)Argantzunenbaino(%8).

Page 14: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 13

Enklabean jaiotakobiztanleriabereiztendagehiengainerakotik.Aldebatetik, ialautikbatek(%24)64urtetikgoradu,eta,bestetik,hirutikbatek(%35),16urtebaino gutxiago. Azken datu horixe da azterketako berritasun nagusietako bat,zerenenklabeansortutakoenartean16urtetikbeherakoakbaitiratalderikhandie-na,eta,gainera,gehienak«enklabean jaioezzirenen»etaurbanizazioetanbizidirenenseme-alabakdira.

JATORRIA

Trebiñukoenklabeanjaiotakoakbertakobiztanleriaosoarenlautikbatbainoapurbatgehiagodira(%28),etaezaugarridesberdinakdituztebesteenaldean.Gizo-nezkoakdiragehienak(%64),etagehienek49urtetikgoradituzte(%43),edo16urtebainogutxiago(%35).Jadanikaipatudenez,16urtetikbeherakoakgeroeta«pisu»handiagoaaridirahartzenbertanjaiotakoenartean,etagehienak«enkla-beanjaioezzirenen»etaurbanizazioetanbizidirenenseme-alabakdira.

Araban jaioak dira (gehienak Gasteizen) talderik handiena osatzen dutenak(%40),eta,EuskalHerrikogainerakoanjaiotako%8arekinbatera,enklabekobiz-tanleriarenerdiaosatzendute.

Azkenik,soilik%3jaiodaBurgoskoprobintzian(gehienak,Mirandan),bainaerla-tibokihandiadaEspainiakogainerakoanedomundukobestetokibatzuetanjaio-takoenehunekoa(%20).

3. Grafikoa. Biztanleriarenbanaketajaioterriarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%50

%40

%30

%20

%10

%0Trebiñu

%28

Araba

%40

EuskalHerria

%8

Burgos

%3

Bestenonbait

%20

Page 15: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201214

Enklabekobiudalerrietan,biztanleriarenerdiaEuskalHerrianjaioda,bainaenkla-beanjaiotakoenproportzioahandiagoadaTrebiñukoKonderrian(%31),Argan-tzunenbaino(%20).Argantzunen,aldiz,handiagoadaEspainiakogainerakoanedobeste lekubatzutan jaiotakopertsonenehunekoa(%27)TrebiñukoKonde-rrianbaino(%18).

Etabertan jaiotakobiztanleriakadinarenaraberadaukanproportzioaridagokio-nez,gutxiengogarbiadiraadin taldeguztietan, salbubimuturretan:gehiengoadira(%55)64urtetikgorakoenartean,etagehiengoa,halaber,(%60)16urtetikbeherakoenartean.

4. Grafikoa. Biztanleriarenbanaketajaioterriarenarabera.ArgantzunetaTrebiñukoKonderria,2012

%50

%40

%30

%20

%10

%0Trebiñu Araba EuskalHerria Burgos Bestenonbait

%31

%20

%40%40

%8%9

%3%4

%18

%27

Argantzun Trebiñu

Page 16: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 15

Laneanaridirenenproportzioan iaezdaalderikudalerrienartean,bainaberenkonturaaridirenakgehiagodiraTrebiñukoKonderrian(%15)Argantzunenbaino(%9).Gainera,erretiratuenehunekoahandiagoadaTrebiñukoKonderrian(%15)Argantzunenbaino(%7).

Laneanaridirenenartean,gehienakenplegatuak(%30)etalangileak(%29)dira.Haienondotik,autonomoaketamerkatariak (%21), teknikariaketa langile libe-ralak (%11)etaazken tokiannekazariak (%9).Azken10urteetan,nekazarienehunekoaerdirajaitsida,2002ko%18tikegungo%9ra.

LAN-JARDUERA ETA LANBIDEA

Trebiñukoenklabekobiztanleriarenbesteezaugarriberezietakobat,adintaldeenbanaketabereziarenondorioz,laneanaridirenenehunekohandiada,biztanleriaosoareniabiheren(%62)baitira;%13berekonturaarida,eta%43,besterenkontura.Langabezia%6koada.

Laneanariezdirenenartean,%13erretiratutadago;%4etxekolanetanaritzenda,eta%20ikastenarida.

5. Grafikoa. Biztanleriarenbanaketalan-jarduerarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%50

%40

%30

%20

%10

%0Bestekontura

egitendulan

%13

Besterenkontura

egitendulan

%43

Langabezian

%6

Etxekolanak

%4

Erretiratua

%13

Ikaslea

%20

Page 17: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201216

Udalerrika, badira alde batzuk lanbideari dagokionez, zeren nekazariak etaautonomoaknahizmerkatariak,ugariagoakbaitiraTrebiñukoKonderrian(%10eta% 22, hurrenez hurren)Argantzunen baino (% 5 eta % 17, hurrenez hurren).Langileenehunekoa,aldiz,txikiagoadaTrebiñukoKonderrian(%26)Argantzunenbaino(%37).

Laneanaridirenenlautikhiru(%74)Arabanaridalanean(Gasteizenedoingurue-tan),etasoilikbostenbat(%19)aridaTrebiñukoenklabeanbertan.%7k,berriz,EuskalHerrikogainerakoan,Mirandanedobestetokibatzuetanlanegitendu.

6. Grafikoa. Biztanleriarenbanaketalanbidearenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%40

%30

%20

%10

%0Nekazaria

%9

AutonomoaMerkataria

%21

Langilea

%29

Enplegatua

%30

TeknikariaLan.liberala

%11

7. Grafikoa. Biztanleriarenbanaketalantokiarenkokapenarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%80

%60

%40

%20

%0Trebiñu

%19

Araba

%74

EuskalHerria

%2

Burgos

%4

Bestenonbait

%2

Page 18: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 17

Ez dago alde handirik bi udalerrien artean, nahiz eta enklabean bertan ari dire-nen proportzioa handiagoa den Trebiñuko Konderrian (% 20) Argantzunen baino(%14).

Adinarenarabera,aldiz,aldeaknabarmenakdira:35urtetikbeherakoen%6bakarrikaridalaneanenklabean,eta35eta49urtebitartekoen%14bakarrik,baina49tikgorakoenarteaniabitikbat,hots,%43.

Azkenik,osodesberdinadabertanjaiotakoenetagainerakolekuetanjaiotakoenarteko lan-jarduera. Enklabean jaiotako pertsonen artean, askoz ehuneko han-diagoaosatzenduteerretiratuek(%24)etaikasleek(%38),etaaskoztxikiagoa,berriz,laneanaridirenek(%32).Etalaneanaridirenenbitikbatekbainogehiagok(%57)Trebiñukoenklabeanegitendu,etaiabitikbat(%41)nekazaritzanarida.

IKASKETA MAILA

Trebiñuko enklabeko herritarren ikasketamaila inguruko herrietakoen antzekoada.%20kezditulehenmailakoikasketakamaitu(gehienak12urtetikbeherakoakdira);%26klehenmailakoikasketakedoOHOkoakditu;%12kDBHedoLH1ekoak;%25ekgoi-batxilergoa,BBBedoLH2;%7kgoimailakoikasketak(erdikogradua),eta%10ekgoimailakoikasketak.

Ikasketamailaridagokionez,ezdagoaldehandirikbiudalerrienartean,nahizetamailahandixeagoadenArgantzunenTrebiñukoKonderrianbaino.Adinarenara-berakoaldeak, jakina,osohandiakdira.Adibidez, lehenmailakobaino ikasketahandiagoakditu25eta34urtebitartekopertsonen%85ek;64urtetikgorakoenartean,aldiz,%9k.Horregatik,enklabeanjaiotakoenbatezbestekoadinahandia-goadenez,haienikasketamailaenklabetikkanpojaiotakoenabainoapalagoada.

Bainahonakohauda,beharbada,daturikesanguratsuenaikasketeidagokienez:egun ikastenaridirenenartean, lautikbatekbainogutxiagok (%22) ikastenduTrebiñuko enklabean. Gehiengo handiak,% 73k,Araban (Gasteiz) ikasten du;%4kBurgoskoprobintzian(Miranda),etagainerako%2akbestetokibatzuetan.

Aregehiago,12urtetikbeherakoenarteaneregutxiengobatek(%30)ikastenduenklabean.

Page 19: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201218

Eta lehenmailako ikasketetako hizkuntza-ereduari dagokionez, bitik batek bai-no gehiagok (% 60) gaztelaniaz (X eredua) egin ditu ikasketok; bosten batek(%21)gaztelaniaz,euskarairakasgaizuela(Aeredua);gutxiengotxikibatek(%5)euskarazetagaztelaniaz(Beredua),etagainerakozazpirenak(%15)euskaraz,gaztelaniairakasgaizuela(Deredua).

Halere, hurrengoorrialdekografikoan ikusdaitekeenez, proportzioaknabarmenaldatzendiraadinarenarabera.Hala,BedoDereduan ikasidu,hauda,ereduelebiduneanedoeuskaraz:

• 16urtetikbeherakoenlautikhiruk:%15ekBereduan,eta%57kDereduan.

• 16urtetik24rabitartekoeniabitikbatek:%14kBereduan,eta%31kDereduan.

• 25urtetik34rabitartekoenbostenbatek:%8kBereduan,eta%12kDereduan.

• 35urtetik49rabitartekoen%6k.

• 49urtetikgorakoetaninorkez.

8. Grafikoa. Ikasleenbanaketaikastetxearenkokapenarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%80

%60

%40

%20

%0Trebiñun Araban EuskalHerrian Burgosen Bestenonbait

%30%22

%69%73

%0%1 %1%4 %0%1

Denak <12urte

Page 20: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 19

Azkenik,bestedatubat:Trebiñukoenklabekobiztanleriarenbostenakdio(%20)aritudelaeuskaraikasteninoizirakaskuntza-sistematikat.

SINTESI TIPOLOGIA

Kapituluhauamaitzeko,etalaburpengisa,esandaitekeTrebiñukoenklabekobiz-tanleria hirumultzo desberdinez osaturik dagoela ikuspegi soziodemografikotikbegiratuta:

1. Muturbatean,«enklabeanjaiotakoak»daude.Enklabekobiztanleriarenlaurdenbatbainogehixeagodira.

Iabitikbatek50urtetikgoraditu;gehienakenklabeanaridiralanean,na-gusikinekazaritzan,etabatezbestekoabainoikasketamailaapalagoadute.

Azkenurteetan,halaere,geroeta«pisu»handiagoaaridirahartzen16urtetikbeherakoak;jatorrizkobiztanleriarenherenbatdirajadanik,eta,gainera,gehienak«enklabeanjaioezzirenen»etaurbanizazioetanbizidirenenseme-alabakdira.

2. Bestemuturrean, berriz, «azken 15 urteetan etorritakoak» daude.Ur-banizazioberriakeginzirelakoetorrizirenbatezere,etabiztanleriarenherenbatbainogehiagodiradagoeneko.

9. Grafikoa. Hizkuntzaereduaadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%02-15 16-24 25-34 35-49 50-64 >64

X-Gaztelaniaz A-Gaztelaniaz B-Elebiduna D-Euskaraz

%15

%6

%22

%57

%14

%26

%29

%31 %8

%42

%38

%12

%34

%60

%99 %100

%4%2

%1

Page 21: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201220

Gehienak30eta55urtebitartekobikoteakdira,seme-alabadunakedoga-beak,Gasteiztiketorriak.Normalean,biekegitendutelan,etaGasteizenegitendute.

3. Bimuturrenartean,nahizetaantzhandiagoadutenetorriberriekin,«lehe-nagoetorritakoak»daude.Biztanleriarengainerakolaurdenaosatzendute.

Hirutaldehaindesberdinbatuta,osoezaugarriespezifikoakdituenbiztanleriasor-tuda.Ezaugarrihorietan,honaaipagarrienak:

• Biztanleenlautikhiruenklabetikkanpojaioakdira(bitikbatEuskalHerrian).

• Bitikbatek25eta49urtebitartekoadinadu.

• Iahirutikbilaneanaridira;gehienak,Gasteizen.

• Ikasle gehienek, are lehen mailako ikasketak egiten ari direnek ere,enklabetikkanpoikastendute;iaguztiekGasteizen.

2002koarekin konparatuta, nahiz eta 10 urte bakarrik igaro den, aldaketa ga-rrantzitsuak izan dira biztanleriaren egituran, % 30 handitu baita biztanleria.BiztanleriarenhazkundehorinagusikiGasteiztiketorritakojendearengatikizanda.Immigrazio horrek ondorio garbi bat ekarri du: enklabeko biztanleriaren osota-sunakantzhandiagoadudagoenekourbanizazioberrietanbizidenbiztanleriare-kin,enklabeko«jatorrizko»biztanleriarekinbaino.

Gainera,nabarmendubehardahaziegindela16urtetikbeherakoekbiztanlerianduten«pisua»,2002ko%9tikegungo%16ra igarobaitirahaiek,etagehienakenklabeanjaioakdirajadanik.

Page 22: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 21

2. Hizkuntza-gaitasuna

HIZKUNTZA-GAITASUNA

Trebiñukobiztanleen%22elebidunada,hots,ongiedonahikoongihitzegitendubaieuskarazetabaigaztelaniaz.Zifraabsolututan,ehunekohorrekadierazinahiduenklabeanbizidiren500batpertsonaelebidunakdirela.Etaelebidungehienek(%81)badakiteeuskarazirakurtzenetaidazten,zereniaguztiekeskolanedobe-renkabuzikasibaituteeuskara.

Gainera,biztanleriaren%17elebidunhartzaileada,hots,euskarazerbaithitzegi-tekogaida.Zifraabsolututan,400batpertsona.

Udalerrien arabera, elebidunen ehunekoa apur bat handiagoa daArgantzunen(% 23) Trebiñuko Konderrian baino (% 21,5). Elebidun hartzaileen ehunekoa,halaber, apur bat handiagoa da Argantzunen (% 19,5) Trebiñuko Konderrianbaino(%16).

10. Grafikoa. Hizkuntza-gaitasuna.Elebidunak.Trebiñukoenklabea,2012

%60

%45

%30

%15

%0Barrendegia

%17,0

%22,0

Argantzun

%19,5

%23,0

Trebiñu

%16,0

%21,5

E.hartzaileak Elebidunak

Page 23: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201222

Azken 10 urteetan, bikoiztu egin da elebidunen ehunekoa Trebiñuko enklabean.2002anegindakoazterketan%11zen;2007koazterketan%15,5,etaorain%22.

HazkundeaapurbathandiagoaizandaArgantzunen(2002ko%10,5etikegungo%23,5era)TrebiñukoKonderrianbaino(2002ko%11tikegungo%21,5era).

Elebidunhartzaileenehunekoaerehazieginda:%9,5zen2002an;%13,52007an,eta%17daorain.

11. Grafikoa. Elebidunenbilakaera.Trebiñukoenklabea,2002-2012

%60

%45

%30

%15

%02002

%9,5

%11,0

2007

%13,5

%15,5

2012

%17,0

%22,0

E.hartzaileak Elebidunak

HonakoarrazoihauengatikhanditudaelebidunenehunekoaTrebiñukoenklabeanazken10urteotan:

1. Enklabekogazteenartekoelebidunenehunekoanabarmenkihandituda:2002ko%40tikegungo%65era16urtezbehekoenartean,eta2002ko%23tikegungo%42ra16urtetik24rabitartekoenartean.

2. 16urtezbehekoekenklabekobiztanlerianduten«pisua»erenabarmenkihandituda:2002ko%9tikegungo%16ra.

3. Gainera,euskaldunenehunekoaadintaldeguztietanhandituda,zerenenklaberabizitzeraetorridirenenartekoeuskaldunenehunekoaapurbathandiagoabaitajadanikenklabeanbizizirenenabaino.

Page 24: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 23

HIZKUNTZA-GAITASUNA ADINAREN ETA BESTE ALDAGAI BATZUEN ARABERA

Hizkuntza-gaitasunaerabataldatzenda,adinarenaraberaaztertuzgero.Elebidu-nakbiherendira(%65)16urtetikbeherakoenartean;iabitikbat(%42)16eta24urtebitartekoetan;lautikbat(%23)25eta34urtebitartekoenartean,zortzirenbat(%13),35eta49urtebitartekoengan;gutxi(%5),50eta64urtebitartekoetan,etaiainorez(%0,5),64urtetikgorakoenartean.

Horregatik,enklabekoelebidunenerdiaosogazteada,16urtetikbeherakoa;lautikbat16urtetik34rabitartekoa,etagainerakolaurdena34urtetikgorakoa.

Elebidunhartzaileenehunekoak,ostera,bestelakobilakaeradu.%16da16urtezbeherakoenartean;handituegitenda,%25 inguru,16urtetik49rabitartekoenartean,etagogoregitendubeheraadinhorretatikaurrera:%7da50urtetik64rabitartekoetan,eta%1da64urtetikgorakoenartean.

12. Grafikoa. Elebidunakadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%02-15 16-24 25-34 35-49 50-64 >64

%1

E.hartzaileak Elebidunak

%16

%65

%24

%42

%26

%23

%22

%13 %7%5

Elebidunenehunekoan, iaezdaalderikTrebiñukoenklabeanjaiotakoen(%26)etaEuskalHerrian(Araban,gehienak)jaiotakoen(%28)artean,baina%4rajais-tendaehunekohoribestetokibatzuetanjaiotakopertsonenartean.

Page 25: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201224

13. Grafikoa. Elebidunakjatorriarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%80

%60

%40

%20

%0Trebiñu

%10

%26

EuskalHerria

%25

%28

Besterik

%8

E.hartzaileak Elebidunak

%4

2002.urtekodatuekinalderatuz,funtsezkoaldaketagertatuda:elebidunenehu-nekoa%4izatetik%26izaterapasadaenklabeanjaiotakoenartean.Izanere,nabarmenhanditudirabatetik,euskaldunenehunekoagazteenartean,eta,beste-tik,Trebiñukoenklabeanjaiotakogazteenkopurua.

Elebidunenehunekoaapalagoada(%20)Trebiñukoenklabeanerroldatutakoper-tsonenartean,erroldatutaegongabeereenklabeanbizidirenenarteanbaino(%28).

Iaezdaalderiksexuenartean,nahizetaelebidunenehunekoaapurbathandia-goadenemakumezkoenartean(%23)gizonezkoenarteanbaino(%21).

Ikasketamailarenaraberakoaldeak,ordea,handiakdira:elebidunak%27diragoimailakoikasketakegindituztenenartean;%15bigarrenmailakoakegindituz-tenenartean,eta%4lehenmailakoikasketaksoilikdituztenenartean(16urtetikbeherakopertsonaksartugabe).

Page 26: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 25

HIZKUNTZA-BILAKAERA

Elebidunekeuskarafamiliarenbidezjasoduteedoirakaskuntza-sistemarenbidezedoberenkabuz(gau-eskolak,ikastarotrinkoak…)ikasidute.

Trebiñukoenklabekobiztanleen%5eksoilikjasodueuskaralehenhizkuntzagisa;%2khizkuntzabakargisa,eta%3keuskaraetagaztelaniajasoditubatera.Ho-rregatik,enklabekoelebidungehienekeskolabidezikasiduteeuskara.

Gainera,euskaralehenhizkuntzaizandutenguztiekezdutegorde,nahizetage-hienek(%85)bai;gainerako%15akheinbateangalduduhizkuntza,etaelebidunhartzailedaorain.

Elebidunenartean,beraz,badirahirutaldeosodesberdin,euskararenezagutza-renjatorriarenarabera:

1. Bostenbatek(%19)euskaraizandulehenhizkuntza.

Haietatikhirutikbik(%64)euskaraetagaztelaniaizanditulehenhizkun-tzak,etaherenak(%36)euskarasoilik.

Erdiak(%53)16urtebainogutxiagodu,etahirutikbatek(%36)25eta49urtebitartean.Gehienek(%80)Dereduan(euskaraz,gaztelaniairakasgaidela)egindituzteedoaridiraegiten lehenmailako ikasketak,eta%8kBereduan(elebiduna).Gainera,%13kberekabuzikasidueuskara.

2. Erdiekbainogehiagok(%60)irakaskuntza-sistemarenbitartezikasidueuskara.

Iaguztiek35urtebainogutxiagodute,etagehienek(%62)16urtebainogutxiago.Lautikhiruk(%78)Dereduanegindituedoaridaegitenlehenmailakoikasketak,etagainerakoak(%22),Bereduan.

3. Etagainerakobostenak(%21)berekabuzikasidueuskara,irakaskun-tza-sistematikat.

Iaguztiek24urtebainogehiagodute,etagehienek(%74)34urtebainogehiago.

2002ko datuekin konparatuta, nabarmen egin du gora euskara irakaskuntza-sistemarenbitartezikasidutenenehunekoak(%36tik%60ra)etabeheraegindu,aldiz,baifamilia-transmisiozjasodutenak(%28tik%19ra),baiberenkabuzikasidutenak(%36tik%21era).Bistandagazteekeuskara irakaskuntza-sistemarenbitartezikasidutelakoeginduelagoraheinhandibateanelebidunenehunekoakTrebiñukoenklabean.

Page 27: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201226

Badiraaldeakbiudalerrienartean,bainaezosogarrantzitsuak.Honakohaudabitxiena:euskarafamilia-transmisiozjasodutenelebidunakbialdizgehiagodira(%22)TrebiñukoKonderrianArgantzunenbaino(%11).

Bestalde,elebidunhartzaileenerdiekbainogehixeagokirakaskuntza-sistemarenbitartezbereganatududakieneuskara,etagainerakoiaerdiak,berriz,berekabuzikasita.%3ksoilikgaldudueuskaraheinbatean,nahizetaeuskaraetagaztelaniaizanzituenlehenhizkuntzagisa.

HIZKUNTZA-GAITASUN ERLATIBOA: ELEBITASUN MOTA

Aurrekoatalean ikusidaTrebiñukoenklabekoelebidungehienek(%81)ezdu-tela euskara izan lehen hizkuntza gisa. Beraz, ez da harrigarria ia hirutik bik(%63)esateahobetomoldatzendirelagaztelaniazeuskarazbaino.Hirutikbatek(%34)dioberdinmoldatzendelabihizkuntzetan,eta%3ksoilikesatenduerra-zagozaiolaeuskarazaritzea.

Emaitzakezdira iabaterealdatu2002tikhona.Orduan,%57kzioenerrazagoaritzenzelagaztelaniaz;%39kzioenberdinmoldatzenzelabihizkuntzetan,eta%4kesatenzuenerrazagoazitzaiolaeuskarazjardutea.

Iaezdaalderikbiudalerrietakoemaitzetan,zerengaztelaniazerrazagoaritzendirenelebidunak%61baitiraArgantzuneneta%64TrebiñukoKonderrian.

14. Grafikoa. Elebiduneknonikasiduteneuskara.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Eskolatikkanpo Eskolan Etxean

Barrendegia

%60

%21

%19

%66

%23

%11

Argantzun Trebiñu

%58

%20

%22

Page 28: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 27

15. Grafikoa. Elebidunekeuskarazegitekodutenerraztasuna.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazerrazago Bietanberdin Euskarazerrazago

Barrendegia

%34

%63

%36

%61

Argantzun Trebiñu

%33

%64

%3 %3%3

Hizkuntza-gaitasunerlatiboaosoloturikdagoama-hizkuntzarekin.Horrela:

• Lehenhizkuntzasoilikeuskaraizanzutenenartean,herena(%33)erra-zagomoldatzen da euskaraz; ia erdia (%45) berdinmoldatzen da bihizkuntzetan,etabostena(%22)errazagogaztelaniaz.

• Lehenhizkuntzakeuskaraetagaztelania izanzituztenenartean,soilik%4khitzegitenduerrazagoeuskaraz;erdiabainogehiago(%58)ber-dinaritzendabihizkuntzetan,etaherenakbainogehiagok(%38)erra-zagoegitendugaztelaniaz.

• Lehenhizkuntzagaztelaniaedobestehizkuntzarenbatizanzutenenar-tean,lautikbatbainogehixeago(%29)berdinmoldatzendabihizkuntze-tan,etagainerakoiahirulaurdenak(%71)errazagoegitendugaztelaniaz.

Page 29: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201228

17. Grafikoa. Lehenhizkuntzagaztelaniadutenelebidunekeuskarazegitekodutenerraztasuna,eurenhizkuntza-ereduarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazerrazago Bietanberdin

Deredua

%42

%58

%11

%89

B,A,Xereduak

16. Grafikoa. Elebidunekeuskarazegitekodutenerraztasunalehenhizkuntzarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazerrazago Bietanberdin Euskarazerrazago

LHeuskara

%45

%22

%33

%58

%38

LHeuskaraetagaztelania

LHgaztelania

%29

%71

%4

Etaama-hizkuntzagaztelaniadutenenarteanere,bada loturarik lehenmailakoikasketak egiteko erabilitako hizkuntza-ereduaren eta hizkuntza-gaitasun erlati-boarenartean.

Hala,B(elebiduna),A(euskarairakasgaigisa)edoX(gaztelaniaz)ereduetanika-sidutenelebidungehienek(%89)hobetomoldatzendiragaztelaniaz.Datuhori%58rajaistendaDereduan(euskaraz)ikasidutenenartean.

Page 30: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 29

Azkenik, ez dago alde handirik hizkuntza-gaitasunean adinaren arabera. Bainahobetomoldatzendiraeuskarazgazteak,16eta24urtebitartekoak,bereziki.

18. Grafikoa. Elebidunekeuskarazegitekodutenerraztasunaadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazerrazago Bietanberdin Euskarazerrazago

16-24

%52

%48

25-34

%22

%5

%73

>49

%31

%69

35-49

%25

%74

%12-15

%38

%58

%4

Page 31: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa
Page 32: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 31

3. Euskararen erabilera

Kapituluhonetanaztertukodaeuskararenerabileraetxekoekin,adiskideekinetalankideekin.Familiaridagokionez,aztertukoda,gainera,zererabileraduten25urtetikbeherakoekberenneba-arrebekin.Azkenik,euskaraksaresozialetanduenerabileraaztertukoda.

Euskaraerabilikobada,ezinbestekoada,jakina,beharbestekogaitasunaizatea,hartanjarduteko,bainaezinbestekoada,halaber,solaskideguztiek,edobederengehienek,gaitasunberaedukitzea.

Beraz,errazulerdaitekeeuskararenerabileratxikiaizateaTrebiñukoenklabean,zerenbiztanleen%22bakarrikbaitahuraaiseerabiltzekogai,eta,gainera,haie-takogehienekezduteinguruneeuskaldunikaztertutakoesparruetan.

Izanere,honakohauekerabiltzenduteeuskaraheinhandiagoanedotxikiagoan:%10eketxean,eta%8klankideekin;nahikoahanditzendaerabileraadiskideekin(%19)etaberezikineba-arrebekin25urtezbehekoenartean(%34).

Erabileraantzekoadaenklabekobi udalerrietan, nahiz eta apur bat handiagoaArgantzunen,hanhandixeagoabaitaelebidunenehunekoa.

19. Grafikoa. Euskararenerabilera.Trebiñukoenklabea,2012

%40

%30

%20

%10

%0

Gaztelaniazgehiago Biakberdin Euskarazgehiago

Etxean%2

%8%6

%12

Lagunekin

%10

%19

%8

%1

%34

%4

Lankideekin

%10

%20

%4

Neba-arrebekin(<25urte)

%2%2

Page 33: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201232

2002ko datuekin konparatuta, euskararen erabilera haren ezagutzaren (elebi-dunen ehunekoa) proportzio berean hazi da. Oro har, bikoiztu egin da:% 4tik%10eraigodaetxekoerabilera;%4tik%8ralankideekin;%9tik%19raadiski-deekin,eta%19tik%34raneba-arrebekin25urtezbehekoenartean.

Denadela,Trebiñukoenklabekobiztanleriaosoakontuanhartutakalkulatudiraaurrekoemaitzak,biztanleokelebidunakizanalaez.

Biztanleria elebiduna bakarrik erreferentziatzat hartuta, ehunekoak nabarmenhanditzendira.Hala,honakohauekerabiltzenduteeuskaraheinhandiagoanedotxikiagoan:elebidunetatikhirutikbatek(%32),etxean;iaerdiak(%45)lankidee-kin;25urtezbehekoenerdiakbainogehiagok(%56)neba-arrebekin,etaiahirulaurdenak(%71)adiskideekin.

Halaere,normaleaneuskaraerabiliohidutenelebidunak,hauda,gaztelaniabesteedogehiagoerabiltzendutenak,gutxiengoadira lauesparruetan.Zehazki%10diraetxeaneuskaragaztelaniabesteedogehiagoerabiltzendutenak;%23,lanki-deekin;%25neba-arrebekineta%34adiskideekin.

20. Grafikoa. Elebiduneneuskararenerabileraeremudesberdinetan.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazbakarrik Gaztelaniazgehiago Biakberdin Euskarazgehiago

Etxean

%6

%22 %27

%37

%29%44

%55

%7

Lagunekin%4

%10

%22

%13

Lankideekin

%18

%31

%7

Neba-arrebekin(<25urte)

%68

Page 34: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 33

2002kodatuekinkonparatuta,apurbatigodaaipatutakoesparruetaneuskarada-rabiltenelebidunenehunekoa(nahizetagaztelaniabainogutxiagoerabili),bainajaitsi,pitinbat,normaleandarabiltenena(gaztelaniaadinaedogehiago).

Adierazidenbezala,esparruhorietakoharreman-sarekoelebidunentrinkotasunakbaldintzatzendunagusikieuskararenerabilera,zerenbeharrezkoabaitasarekoiapertsonaguztiakelebidunakizatea.

Hurrengo grafikoan ikus daitekeenez, honako hau da beren sarea (guztiak edoiaguztiak)elebidunadutenelebidunenehunekoa:%17, lankideenartean;%19etxean;%51adiskideenarteaneta%92neba-arrebenartean25urtezbehekoetan.

Beraz,berrestendalotutadaudelaharreman-sarekoeuskaldunendentsitateaetaeuskararenerabilera;hauda,zenbatetatxikiagoaizaneuskaldunendentsitateaharreman-sarean(etxeanetalanean)orduanetagutxiagoerabiltzendaeuskara.

21. Grafikoa. Elebiduneneuskaldunensareaeremudesberdinetan.Elebidunak.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Inorkez Erd.bainogutxiagok Erdiek Erd.bainogehiagok Denek

Etxean

%2

%30

%16

%15

%19

%19

%16

%12

%6%23

%51

Lagunetatik

%18

%23

%17

Lankideetatik

%7

%92

Neba-arrebetatik(<25urte)

%33

%1

Halaere,ezduharreman-sarekoeuskaldunendentsitateakbakarrikeragiteneus-kararenerabileran.Neba-arrebenarteanerabiltzendenehunekoanikustendahorigarbi:25urtezbehekoelebidungehienek(%92)neba-arrebaelebidunakdituzte,bainaerdiekbainogehixeagokbainoezduerabiltzeneuskaraeurenartean.

Page 35: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201234

Hor,erabilerangehieneragitenduenbigarrenfaktoreaagerida:aurrekokapitu-luanaztertutakohizkuntza-gaitasunerlatiboa(hizkuntzabateanedobesteanmin-tzatzekoerraztasuna).

Hurrengografikoanikusdaitekeenbezala:

• Euskarazerrazagomintzatzendirenelebidunenartean,guztiek(%100)gehiagoegitenduteeuskarazgaztelaniazbainoneba-arrebekin.

• Bihizkuntzetanberdinmoldatzendirenenartean,soilik%6kegitendugehiagoeuskarazneba-arrebekin;%32kbihizkuntzetanberdin;%28kgaztelaniazgehiagoeta%34kgaztelaniazbakarrik.

• Etagaztelaniazerrazagoaritzendirenenartean,%1eksoilikegitendugehiagoeuskarazneba-arrebekin;%7kbihizkuntzetanberdin;%36kgaztelaniazgehiagoeta%56kgaztelaniazbakarrik.

22. Grafikoa. 25urtezazpikoelebidunenerabileraneba-arrebekin.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazbakarrik Gaztelaniazgehiago Biakberdin Euskarazgehiago

%32

%28

%34

%6

Bietanberdin

%56

%7

%36

GaztelaniazerrazagoEuskarazerrazago

%100

%1

Page 36: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 35

Azkenik,adiskideekinerabiltzendeneuskaraknahikogarbierakustenduerabi-lerarenetaadinarenartekolotura,zerenbaietxeanetabai lantokianbelaunaldidesberdinetakopertsonakizatenbaitiraelkarrekin.

Biztanleguztiak,ezsoilikelebidunak,kontuanhartzenbaditugu,askoaldatzendaeuskararenerabileraadiskideenarteanadinarenarabera,euskararenezagutza-rekingertatzendenbezala.Horrela,iahirutikbikerabiltzendu3eta15urtebitar-tekoenartean;hirutikbatekbainogehiagok16eta24urtebitartekoetan;zortzirenbatek25eta49urtebitartekoetanetaianorkez50urtetikgorakoetan.

Gainera,gazteenarteannahikohandiadaeuskararenerabilera(gaztelaniabesteedogehiago),%29baita16urtezbehekoenarteaneta%15da16eta24urtebitartekoetan.

23. Grafikoa. Erabileralagunekinadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazbakarrik Gaztelaniazgehiago Biakberdin Euskarazgehiago

16-24

%12

%24

25-34

%11

>4935-49

%7%4%2

2-15

%22

%7

%34

%37

%61

%87 %89 %97

%3 %2 %1

Aldiz,soilikelebiduneibegiratuzgero,adiskideenartekoerabileretanaldeaktxikia-goakdiraadinarenarabera.24urtetikbeherakoakdiraberrizeregehienerabiltzendutenak(>%80),bainakasuhonetan49urtetikgorakoak(%69)eta35eta49urtebitartekoak(%60)dituzteatzetik.Bestalde,25eta34urtebitartekoekerabil-tzendutegutxien(%36).

Page 37: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201236

24. Grafikoa. Elebidunenerabileralagunekinadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazbakarrik Gaztelaniazgehiago Biakberdin Euskarazgehiago

16-24

%28

%45

25-34

%28

>49

%6

%25

%38

%5

%24

35-49

%31

2-15

%34

%10 %7

%42

%14 %20

%64

%40%31

%6 %2

Etaeuskararenohikoerabilera(gaztelaniabesteedogehiago)handiadaadintaldeguztietan,salbu25eta34urtebitartekoenartean.16urtezbehekoen%45ekera-biltzendunormalean;16eta24urtebitartekoen%35ek;35urtetikgorakoen%30inguruk,eta25eta34urtebitartekoen%8kbakarrik.

Etaelebidungazteenenerabilerahandiagoada,euskarazhobetodakitelako,orohar,etaeuskaldungehiagodituztelakoadiskideenartean.

Page 38: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 37

SARE SOZIALETAKO ERABILERA

Inkestahonetanlehenaldizgaldetudazenbateuskaraerabiltzendensaresozia-letan (Facebook,Tuenti,Twitter…).Trebiñukoenklabekobiztanleen%40kera-biltzen ditu sare sozialak:% 22k egunero;% 9k astean zenbait egunetan edoasteburuetan,eta%9knoizeanbehin.

Denadela,saresozialenerabileraadinarekindagolotutaestu-estu.Hala,16urtezbeherakoenbostetikbatek(%20)erabiltzenditu;16eta24urtebitartekoeniaguz-tiek(%96);25eta34urtebitartekoenlautikhiruk(%76);35eta49urtebitartekoeniabitikbatek(%46);50eta64urtebitartekoenlautikbatek(%25),eta64urtetikgorakoeniainorkez(%1).

25. Grafikoa. Saresozialenerabileraadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Inoizez Noizeanbehin Asteburuetan 2/3aldizastean Egunero

25-34

%39

%19

%24

%14

2-15

%11

%4

%4%80

16-24

%8

%7

%79

%4

%24

35-49

%12

%54

>64

%99

%12

50-64

%7

%75

%2

%2%3

%9

%5

%1

%1

%1

Sare sozialak erabiltzen dituztenen artean, soilik gutxiengo batek erabiltzen dueuskara,hots,%9k:%4kgaztelaniabainogutxiago;%4kgaztelaniabeste,etagainerako%1ekgaztelaniabainogehiago.

Elebidunenartean,euskararenerabilera%29raigotzenda:%11kgaztelaniabainogutxiagoerabiltzendu;%14k,gaztelaniaadinaeta%4kgaztelaniabainogehiago.

Denadela,saresozialetaneuskaraerabiltzeaadinarekindagolotutahalaber,hu-rrengoorrialdekografikoetanikusdaitekeenez.

Page 39: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201238

Hala,saresozialenerabiltzaileguztiakhartuta,elebidunak izanalaez,25urtezbeherakoenialautikbatekerabiltzendueuskara;25eta49urtebitartekoen%5inguruk,eta49urtetikgorakoinorkez.

Elebidunenartean,16urtezbeherakoenhirutikbatekbainogehiagok(%37)era-biltzendueuskara; 16eta24urtebitartekoen iaerdiak (%47); 25eta34urtebitartekoenlautikbatek(%23);35eta49urtebitartekoenbostenak(%19),eta49urtezgorakoinorkez.

26. Grafikoa. Euskararenerabilerasaresozialetanadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazbakarrik Gaztelaniazgehiago Biakberdin Euskarazgehiago

16-24

%8%11

25-34 >4935-492-15

%76 %78%94 %95 %100

%1%1%4 %2%3%3

%3

%19%2

27. Grafikoa. Elebiduneneuskararenerabilerasaresozialetanadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Gaztelaniazbakarrik Gaztelaniazgehiago Biakberdin Euskarazgehiago

16-24

%19

%19

25-34

%11

>49

%7

35-49

%12

2-15

%9

%63%53

%77 %81%100

%8%4

%4

%30

%3

Page 40: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 39

4. Euskara sustatzeari buruzko iritziak

Kapitulu honetan, Trebiñuko enklabeko biztanleek euskarari buruz dituzten iritziak aztertuko dira: zehazki, euskarekiko duten interesa; haurrek eskolan erabili beharko luketen hizkuntza-ereduaren eta enklabeko kaleetako errotulazioan erabili beharko litzatekeen hizkuntzaren gaineko iritzia eta euskara sustatzeko enklabeko udalak egiten ari diren lanaren balioztapena.

15 urtetik gorakoei bakarrik egin zaizkie galderak, ez baita oso zentzuzkoa adin txikiko haurrei horrelako galderak egitea.

EUSKARAREKIKO INTERESA

Bada euskararekiko interesik Trebiñuko enklabeko biztanleen artean, zeren % 39k baitio interes handia edo nahiko handia duela, eta % 23k interes pixka bat duela; gainerako % 38k dio ez duela interesik edo interes gutxi duela euskaran.

Euskararekiko interesa, 2007an adierazitakoaren antzekoa da, baina handitu egin da pitin bat 2002an adierazitakoaren aldean, zeren % 30ek bakarrik agertu bai-tzuen orduan interes handia edo nahiko handia.

28. Grafikoa. Euskararekiko interesaren bilakaera. Trebiñuko enklabea, 2002-2012

% 100

% 80

% 60

% 40

% 20

% 0

Ed/Ee

Batere ez

Txikia

Zertxobait

Nahiko handia

Oso handia

2007

% 24

% 15

% 15

2012

% 15

% 14

% 24

% 24

2000

% 11

% 8

% 37

% 19

% 25% 22 % 23

% 23

% 1

Page 41: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201240

Euskararekikointeresean,aldetxikiakdirabiudalerrienartean,nahizetahandixea-goadenTrebiñukoKonderrian,han%41baitagoeuskararekinosointeresatutaedointeresatuta(Argantzunen%37),bainaintereshorihandiroaldatzendaazter-ketakogainerakoaldagaienarabera:

• Alderikhandienakhizkuntza-gaitasunarenaraberagertatzendira,zerenelebidunengehiengohandibatek (%86)etaelebidunhartzailegehie-nek(%61)baituteeuskararekikointeresa,bainaerdaldunenlautikbatek(%25)bakarrik.

• Hurrena, jatorriarenarabera,EuskalHerrian jaiotakoenbitik bat bainogehiago(%55)baitago interesatuta,bainasoilikenklabean jaiotakoenlautikbatinguru(%28)etabestetokibatzuetanjaiotakoen%22.

• Aldehandiakdiraadinarenaraberaere,zereneuskararekikointeresaknabarmenegitenbaitubeheraadinarekin:35urtezbeherakoenbitikbatibainogehiagori(%53) interesatzenzaio;35eta49urtebitartekoeniabitikbati (%44);50eta64urtebitartekoenhirutikbati (%33),eta64urtetikgorakoenzortzirenbati(%13).

• Azkenik,interesahandixeagoadaenklabeanerroldatugabekopertsonenartean,%45osoedonahiko interesatutaageri baita,erroldatutakoen%38renaurrean.

ZEIN HIZKUNTZA-EREDUTAN IKASI BEHAR LUKETEN HAURREK

Enklabekobiztanleenlautikhiruk(%74)pentsatzenduhaurrekereduhirueledu-netan,hots,euskaraz,gaztelaniazetaingelesez(B),ikasibeharluketela,edona-gusikieuskaraz(D);eskola-adinekoseme-alabakedukizgero,beraz,%46kereduhirueledunera bidaliko lituzke, eta%28keuskarazkoeredura.Gainerako lautikbatek(%14)gaztelaniazkoetaingelesezkoeredura(A)bidalikolituzke,euskarairakasgaidela,edoeuskararikgabekora(X)%13k.

Seguraski,interesgarriagoaizandaitekezeraaztertzea,eazerhizkuntza-eredunahidenTrebiñukoenklabekoeskolapublikorako.Emaitzakezdiraaurrekogal-deranjasotakoetatikosobestelakoak,baina10puntuegindubeheraeuskarazkoereduarenaldekoenehunekoak, ereduhirueledunaren (euskara, gaztelania etaingelesa)aldekoenonerako.Hala,erdiari(%53)iruditzenzaioereduhirueledunaezarribeharkolitzatekeela,etabostetikbati(%18)euskarazkoeredua;lautikbatgaztelaniazkoetaingelesezkoereduarenaldekoada(euskarairakasgaidela,%13),etaeuskararikgabe(%14).

Page 42: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 41

Enklabeko bi udalerrietan, eredu hirueleduna hobesten da eskola publikorako,bainaTrebiñukoKonderrian%56kbabestendu,etaArgantzunenapurbatgutxia-gok(%46).Argantzuneneuskarazkoereduakbabeshandiagoa(%24)duelakodahori;TrebiñukoKonderrian,berriz,%16koadu.

29. Grafikoa. Trebiñukoeskolarakohautatukoluketenhizkuntza-eredua.2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Ed/Ee Gaztelania-Ingelesa(X) Gaztelania-Ingelesa(A) Hirueleduna Euskara

Argantzun

%24

%15

%46

%13

%2

Barrendegia

%18

%14

%53

%13

%2

Trebiñu

%13

%16

%56

%1

%14

Aztertutakotaldeguztietan,ereduhirueledunadahobetsiena,etaaldetxikiadahobespen-ehunekoetan:%49 gutxienez, eta%59 gehienez.Alde nagusiak bimuturrenarteandira,euskarazkoeredua(D)hobestendutenenetagaztelaniazkoetaingelesezkoereduak(AetaX)hobestendituztenenartean:

• Euskarazkoereduaridagokionez,hobespenabatezbestekoa(%18)bai-nohandiagoadaelebidunenartean(%41),elebidunhartzaileenartean(%33),EuskalHerrianjaiotakoenartean(%27)eta25eta34urtebitar-tekoenartean(%27).

• Eta gaztelaniazko eta ingelesezko ereduei dagokienez, hobespenabatezbestekoa(%27)bainohandiagoada64urtetikgorakoenartean(%43),bestetokibatzuetanjaiotakoenartean(%39),erdaldunenartean(%35)etaTrebiñukoenklabeanjaiotakoengan(%34).

Halaere,Trebiñukoenklabean,eskolaurrea,haur-hezkuntzaedolehenhezkun-tza ikastendutenhaurrengurasoakbakarrikkontatuta, iritziakbestelakoakdira,zerengaztelaniazkoetaingelesezkoereduen(AetaX)aldekoakapurbatgehiago

Page 43: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201242

baitiraereduhirueledunarenetaeuskarazkoarenaldekoakbaino:%51,%46renaurrean.Denadela,Trebiñukoikastetxeetanikastendutenhaurrak(%30)ezdiraberenadinekohaurren(12urtezbehekoak)herenaere,haurgehienekGasteizenedoLangraitzenikastenbaitute.

ElkarrizketatutakoeiTrebiñukoenklabekoeskolapublikorakoingelesaedoeuskaranahidutenargiadieraztekoeskatuta,erdiakbainogehiagok(%55)ingelesahobes-tendu;bostenak(%21)bihizkuntzaketalaurdenak(%23),euskara.

Biudalerrienartean, ingelesakbabeshandiagoa(%60)duArgantzunen,Trebi-ñukoKonderrian(%53)baino.

30. Grafikoa. Trebiñukoeskolarakoeuskaraalaingelesahautatukoluketen.2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Ed/Ee Ingelesa Biak Euskara

Argantzun

%16

%24

%60

Barrendegia

%23

%21

%1

Trebiñu

%26

%20

%1

%53%55

Page 44: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 43

Kolektibo gehienetan, erdiak baino gehiagok ingelesa hobesten du, eta hauekdirasalbuespenak:elebidunak(%27kohobespena),elebidunhartzaileak(%41),25eta34urtebitartekoak(%45)etaEuskalHerrianjaiotakoak(%47).

Atal hau amaitzeko, galdetu zaie elkarrizketatuei ea zein hizkuntzatan egin beharliratekeeneskolazkanpokojarduerakTrebiñukoenklabean.Gehiengohandiak(%72)esandueuskarazetagaztelaniaz;%16k,euskarazbakarrik,etagainerako%11k,gaztelaniazbakarrik.

Iaezdagoalderikudalerrienarteanetaaintzathartutakotaldeguztietan,ereduelebidunahobestendaargietagarbi.

31. Grafikoa. Eskolazkanpokojardueretanhautatukoluketenhizkuntza.2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Ed/Ee Gaztelania Biak Euskara

Argantzun

%17

%74

Barrendegia

%16

%72

%1

Trebiñu

%15

%72

%1

%12%11

%1%8

Page 45: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201244

Aztertutakoadin-taldeguztietan,errotulazioelebidunenaldekoakgehiengoadira,salbu64urtetikgorakoenartean.Haienarteankaleen izenaksoilikgaztelaniazjartzearen aldekoak gehiago dira (% 52) bi hizkuntzetan jartzearen aldekoakbaino(%45).

Grafikoanikusdaitekeadinarekinbaterahaztendelagaztelaniazsoilikerrotulatzea-renaldekobabesa.Babeshori%12koada25urtezbeherakoenartean;%15ekoa25eta34urtebitartekoenartean;%20koa35eta49urtebitartekoetan;%26koa50eta64urtebitartekoetan,eta64urtetikgorakoenarteanageridajauzihandia,hor%52koabaitababesa.

32. Grafikoa. Kaleenizenetarakoaukeratukoluketenhizkuntza.2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Ed/Ee Gaztelania Biak Euskara

Argantzun

%9

%70

Barrendegia

%8

%66

%2

Trebiñu

%7

%64

%2

%27%24 %17

ZEIN HIZKUNTZATAN ERROTULATU BEHARKO LIRATEKEEN KALEAK TREBIÑUKO ENKLABEAN

Galdetu zaielarikelkarrizketatuei eazeinhizkuntzatanerrotulatubeharko lirate-keenTrebiñukoenklabekoherrietakokaleen izenak,hirutikbik (%66)erantzundueuskarazetagaztelaniaz;lautikbatek(%24)gaztelaniazsoilik,etahamabirenbatek(%8)euskarazbakarrik.

Aldetxikiadaemaitzetanudalerrienarabera,nahizetagaztelaniazbakarrikerro-tulatzearen aldekoak gehiago diren Trebiñuko Konderrian (% 27)Argantzunen(%17)baino.

%4

Page 46: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 45

Aldeak txikiagoak dira gainerako aldagaien arabera. Horrela, gaztelaniaz soilikerrotulatzearenaldekoakherenabainoezdiraaldekoenenartean:%34Trebiñukoenklabeanjaiotakoenartean;%33bestetokibatzuetanjaiotakoenartean,eta%31erdaldunenartean.

EUSKARA SUSTATZEKO UDALEK EGITEN DUTEN LANAREN BALIOZTAPENA

Inkestabukatzeko,eskatuzaieelkarrizketatueibalioztadezatelanolakolanaegi-tenaridenberenudalaeuskarasustatzekoetaaipagarrienadahirutikbatekbainogehiagok(%37)ezduelajakingalderarierantzuten.

Udalarenlanaziritziaadierazidutenenartean:

• %2ridesegokiairudituzaio,lanaurrunegijoandelako,

• %14riegokia,ezbaitagozertanorainbainogehiagoegin,

• %24riegokia,lanhandiaaribaitaegiten,

• eta%23ridesegokia,gutxiegitenbaita.

33. Grafikoa. Kaleenizenetarakoaukeratukoluketenhizkuntzaadinarenarabera.Trebiñukoenklabea,2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Ed/Ee Gaztelania Biak Euskara

25-34

%75

%15

35-49

%8

>64

%45

%8

%63

50-6416-24

%69

%17%8

%12%20 %26

%69

%2

%2

%1%2

%52

%3 %3

Page 47: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201246

Denadela,aldehandiadagobalioztapenotanudalerribatetikbestera.Argantzunenia bitik bati (% 45) iruditzen zaio udalak lan handia egiten duela euskararenaldeetasoilik%15igutxiegitenduela;TrebiñukoKonderrian,aldiz,udalakgutxiegitendueladiotenakaskozgehiagodira(%27)lanhandiaegitendueladiotenakbaino(%16).

ArgantzungoUdalakbetiiritzihobeajasoduKonderrikoakbaino,euskararenaldeegitenduensustapenagatik,eta,gainera,hobetuegindubalioztapena,2007koare-kinkonparatuta;KonderrikoUdalak,aldiz,alderantziz,balioztapentxarragoajasodu2007koarenaldean,etaareokerragoa2002koarenaldean.

34. Grafikoa. Udaletxeakeuskarasustatzekoegitenduenlanarenbalorazioa.2012

%100

%80

%60

%40

%20

%0

Ed/Ee Gehiegi Nahikoa Asko Gutxiegi

Argantzun

%14

%13

%26

%45

%2

Barrendegia

%23

%37

%24

%14%2

Trebiñu

%15

%27

%16

%40

%2

Sustapenaurrunegijoandeladiotenenehunekoaosotxikiadaaztertutakotaldeguztietan:gehienezere%4koada50urtetikgorakoenartean,eta%3erdaldunenetabestetokibatzuetanjaiotakoenartean.

Etaeuskararensustapenatxikiadeladiotenenehunekoabatezbestekoa(%23)bainohandiagoada,argietagarbi,elebidunenartean(%45),elebidunhartzaileenartean(%34),25eta34urtebitartekoenartean(%30)etaEuskalHerrianjaio-takoenartean(%30).

Page 48: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 47

Emaitza nagusien laburpena

Trebiñukoenklabekobiztanleriahirumultzoosodesberdinezosatutadago:

1. «Enklabean jaioak», lautik bat baino apur bat gehiago.Erdia 50 urte-tik gorakoa da; gehienak nekazaritza-sektorearekin daude lotuta, etabatez bestekoa baino ikasketamaila apalagoa dute. Dena dela, geroeta«pisu»handiagoadutetaldehorretan16urtetikbeherakoek,zeinak«enklabeanjaioezzirenen»etaurbanizazioetanbizidirenenseme-ala-bakdiren.

2. «Azken 15 urteotan urbanizazio berrietara bizitzera etorritakoak», da-goenekoherenabainogehiagodirenak.Gehienak30eta55urtebitar-teko bikoteak dira, seme-alabadunak edo gabeak, Gasteiztik etorriak;normaleanbieklanegitendute,etaGasteizenaritzendira.

3. Bimuturrenartean,«lehenagoetorritakoak»daude,nahizetaantzhan-diagoadutenetorriberrienezaugarriekin.Biztanleriaren laurdenaosa-tzendute.

Biztanleria%30hazida2002arekinkonparatuta,eta,egun,enklabekobiztanle-riak,oroharhartuta,urbanizazioberrietanbizidenbiztanleriarenantzhandiagoadu«jatorrizkobiztanleriarena»baino.Aipagarriadabiztanleenerdiak25eta49urtebitarteandaudela,etalaneanedoikastenaridirengehienekGasteizenedoinguruetanegitendutela.

Trebiñukoenklabekobiztanleriarenbostenabainogehiagoelebidunada(%22);handixeagoa da ehunekoa Argantzunen (% 23) Trebiñuko Konderrian baino(%21,5).Horrezazgain,%7elebidunhartzaileada.

Elebidunenehunekoabikoiztueginda2002tikhona,eta%11tik%22raigaroda.Handitueginda,halaber,elebidunhartzaileenehunekoa:%9,5etik%17ra.

Elebidunenehunekoaosodesberdinadaadinbatetikbestera:elebidunada16urtez beherakoen bi heren (% 65), 16 eta 24 urte bitartekoen ia erdia (% 42),25eta34urtebitartekoenlaurdena(%23),35eta49urtebitartekoenzortzirena(%13),50eta64urtebitartekoen%5eta64urtetikgorakoiainorez(%0,5).

Page 49: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 201248

Elebidunen ehunekoa antzekoa da Trebiñuko enklabean jaiotakoen (% 26)etaEuskalHerrianjaiotakoen(%28)artean,baina%4rajaistendabestetokibatzuetan jaiotakoen artean. 2002ko datuekin konparatuta, elebidunen ehu-nekoa%4tik%26ra igodaenklabean jaiotakoenartean,nabarmenkihanditubaitiragazteenartekoeuskaldunenehunekoaetaTrebiñukoenklabeanjaiotakogazteenkopurua.

Elebidunenbostenakfamiliabidezjasodueuskara;erdiakbainogehiagokirakas-kuntza-sistemarenbidezjasodu,etagainerakobostenakberekabuzikasidu.Be-raz,ezdaharritzekoagehienakerrazagomoldatzeagaztelaniazeuskarazbaino.Trebiñukoenklabekobiztanleekgutxierabiltzenduteeuskara,bostenabainoezbaitaeuskarazaisehitzegitekogai,eta,gainera,gehienekezduteinguruneeus-kaldunikaztertutakoesparruetan.

Honako hauek erabiltzen dute neurri handiagoan edo txikiagoan: % 8k, lanki-deekin;%10eketxean;%19kadiskideekin,etagazteen%34kneba-arrebekin.2002kodatuekinkonparatuta,bikoiztuegindaeuskararenerabilera,hots,euskal-dunenehunekoarenheinbereanhazida.

Soilikelebidunakerreferentziatzathartuta,honakohauekerabiltzendute:hirutikbateketxean;iaerdiaklankideekin;gazteenerdiakbainogehiagokneba-arrebe-kin,etaialautikhirukadiskideekin.

Saresozialetanere,gutxiengoakerabiltzendueuskara:hamarretikbatek,zehaz-ki,etahirutikbatek,elebidunaksoilikaintzathartuzgero.

Orohar,gazteekgehiagoerabiltzenduteeuskarahelduekbaino,euskaldunagoakbaitira,eta,orohar,hobetobaitakiteeuskaraz.

Etahaurrentzakohizkuntza-ereduaaukeratzekoorduan,iaerdiakereduhiruele-duna(euskara,gaztelaniaetaingelesa)aukeratzendu;laurdenak,euskaranagusideneredua,etagainerakolaurdenakgaztelaniazkoetaingelesezkoeredua(eus-kararekinedogabe).

Aztertutako taldeguztietanereduhirueledunadutegogokoen.Denadela,soilikenklabean ikasten duten haurren gurasoak eta haurron eskola publikoa errefe-rentziatzat hartuta, erdia gaztelaniazko eta ingelesezko ereduaren alde dago(euskararekin edo gabe). Edonola ere, enklabean ikasten duten haurrak berenadinekoenherenadirasoilik.

Trebiñuko enklabeko herrietako kaleen izenak errotulatzeko hizkuntza aukera-tzekoorduan,hirutikbielebitasunarenaldekoada;lautikbatgaztelaniahutsarenaldekoa,etahamabitikbateuskarahutsarenaldekoa.Aztertutakotaldeguztietan,

Page 50: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa

TREBIÑUKO ENKLABEARI BURUZKOAZTERKETA SOZIOLINGUISTIKOA. 2012 49

aukeraelebidunarenaldekoakdiragehienak,64urtezgorakoakizanezik,haie-takogehienakgaztelaniahutseanerrotulatzearenaldebaitaude.

Azkenik,euskararensustapeneanenklabekoudalakegitenaridirenlanaridago-kionez,hirutikbatekbainogehiagokezduiritzirik,eta,iritziaadieraztendutenenartean,gehienekusteduteegokiadela,nahizetalautikbatekdioenudalekgutxie-giegitendutela.

Denadela,kritikakTrebiñukoKonderrikoudalarentzatdirabatikbat,zeren%27riiruditzenbaitzaiogutxiegitenduelaeuskararenalde,etasoilik%16ri iruditzenzaiolanhandiaegitenduela;Argantzunen,aldiz,%45iiruditzenzaioudalaklanhandiaegitenduelaeuskarasustatzeko,eta%14ri,gutxiegitenduela.

Page 51: Trebiñuko enklabea...2 eta 15 urte bitartekoak, % 9tik % 16ra igo baitira. Hau da, azken 10 urteetan handitu egin da haurrak dituztenen «pisua». 1. Grafikoa. Biztanleriaren banaketa