Toponimia. Unha introdución con exemplos

download Toponimia. Unha introdución con exemplos

If you can't read please download the document

description

Conferencia de presentación de aspectos básicos da toponimia feita por Xoán Carlos Porral. Elaborada para introducir na toponimia aos recolectores de topónimos. Trátase dunha iniciativa que se traballa desde o ENDL do IES Pintor Colmeiro (Silleda) http://silledaasferreiras.blogspot.com.es/

Transcript of Toponimia. Unha introdución con exemplos

  • 1. A TOPONIMIA

2. O PATRIMONIOMATERIAL MOBLE (arado, cadro, vestidos,...) INMOBLE (igrexa, castro, pazo,...)INMATERIAL (lendas, cantigas, contos, topnimos, realizacin de traballos,...) 3. O PATRIMONIO: entre a razn e o sentimento Do monumento, soporte da memoria, pasamos ao patrimonio, soporte da identidade. LINGUA GALEGA Considerada como monumento s servira para exercitar a memoria E a memoria s se ten do aprendido, anda que moitas veces isto non tea utilidade prcticaConsiderada como patrimonio, aprtanos identidade cultural, social e individual 4. O patrimonio pose a capacidade pararepresentar simbolicamente unha identidade a travs de diversas activacins de determinados referentes patrimoniais, entre eles as LENDAS e os TOPNIMOS 5. A TRADICIN ORAL COMO ArP PRINCIPIO TERICO 1.- A simbolizacin lingstica dos espazos: a) Forma parte dunha experiencia cultural b) Consistente en representar nos espazos aquelas experiencias e tradicins que gozan dun significado profundo na sociedade 2.- Por iso, longo da historia, fiselle dando identidade lingstica a aqueles lugares que marcaron a conciencia das comunidades nun momento determinado PRINCIPIO PRCTICO Anlise do topnimo Fonte dos Menios, que leva consigo un significado Menioshistrico referente a unha prctica que antigamente se realizaba nese lugar, conservndose, a duras penas, na memoria popular dos pobos que dela se sentan partcipes 6. FONTE DOS MENIOS A) Localizacin e tradicin Situado espacialmente no monte comn da zona oeste da parroquia de San Vicente de Argozn (Chantada), que, coa serra do Faro como lmite xeogrfico, linda coas terras de Camba. Fonte que os mis vellos lle asociaban poderes curativos: al os nenos e nenas curbanse do anghanadio (ou enganido). Para poder curarse haba que pasar criatura por debaixo dunha pedra que, situada horizontalmente sobre o regueiro do manancial, faca de ponte. Das mulleres colocadas a cada lado do arco da ponte, pasbanse entre si o neno/a nove veces repetindo en cada unha delas o seguinte responso dialogado: Muller 1: Mara! Muller 2: Que? Muller 3: Toma este anganadio. Se pa Dios, Dios o leve. Se po mundo, Dios o salve Rematado o ritual, deixbase unha candea acesa (se se apagaba, morra a criatura; se se mantia acesa, viva); tamn se deixaban cartos na fonte, e as roupas que levaban postas os rapaces e rapazas no momento do rito. 7. FONTE DOS MENIOS B) A Capela Algns dos informadores fixeron referencia existencia dunha capela p da Fonte dos Menios Esto fixo desviar a nosa atencin, posto que os vecios si oran falar dunha antiga capela, sita p dunha fonte, na que se veneraba a Santa Eufemia, pero situbana en terras de Fafin e non de Argozn Fomos ata o lugar, e al atopmonos con isto:O paso do tempo e o abandono das tradicins e dos ritos vencellados a un lugar concreto, son dous dos factores que inciden na perda da concrecin espazo-temporal caracterstica dos topnimos e na deturpacin significativa dos mesmos 8. Fonte dos Menios Muller 1: Mara! Muller 2: Que? Muller 3: Toma este anganadio. Se pa Dios, Dios o leve. Se po mundo, Dios o salve 9. FONTE DOS MENIOS C) A solucin: visita manancial curativo Entre a maleza e unha fraga frondosa, atopamos a fonte. p dela (3-4 metros) atopbanse unhas pedras de considerables dimensins enterradas no chan e formando un semicrculo.A Capela Fonte dos MeniosDolmen de Dombate A elas referiuse o noso acompaante como os restos da capela. capela As verbas do gua situronnos ante algo mis ca unha fonte con fins curativas. A tradicin recollida, que centraba o relato en dita fonte e no seu valor sandador, agochaba baixo o termo capela a referencia anta dunha mmoa que, pola sa primixenia forma e estrutura, ben podera ser asemellada a unha capela polos antepasados da zona. 10. FONTE DOS MENIOS D) Toponimia (e lendas?) como ArPO topnimo Fonte dos MeniosReferencia a unha fonte con carcter sandadorPero seu carn hai unhacapelaQue ven a ser aanta dunha mmoa 11. 1) TIPOLOXA DOS TOPNIMOS A simbolizacin lingstica dos espazos forma parte dunha experiencia cultural consistente en representar nos espazos aquelas experiencias que para ns teen significados profundos. Por iso pode ser preciso darlle unha identidade lingstica a cada lugar.RODRGUEZ CAMPOS, X.; Lingua, linguaxe e experiencia. A perspectiva antropolxica e as implicacins filosficas. 2001. 12. Antigo RximeNovo RximeConcentracin parcelariaPaisaxe agrario tradicionalAsistimos a un cambio da paisaxe, costumes, modos de vida e a perda da tradicin oral 13. Polgono 4; Parcela 239 14. A) OS TOPNIMOS COMO SINALIZADORES DO USO E CALIDADE DO TERREO Referentes ao uso actual da terra: O Agro das Mllaras, Regueira, Regueirancha e Prados da Fonte Referentes calidade dos terreos: Vilar Bo, Campelos e A Devesa Referentes aos usos da terra no pasado: A Codeseira, As Carballas, O Toxo, O Soutio, ou O Tosano Referentes construcin: Costa da Tella, A Barreira e As Barrosas; Croios Brancos, Pedras Rubias e Coto da Pedra Referentes a actividades agrarias do pasado: Val da Moa 15. O topnimo Croios Brancos non s est inmortalizado nunha placa disposta nun muro dese monte, senn tamn na memoria colectiva dos vecios 16. B) OS ACONTECEMENTOS DO PASADO COMO REFERENTES DE TOPNIMOS Conservacin que a travs dos topnimos se d da memoria popular da historia da cultura do pobo: Cruz de Brais e Cruz do Cacharelo; Camio dos Arrieiros (ou Camio Real); Pena das Merendas; Igrexa da Pena, Cabanelas e Os Canizos; Mama Grande, Mama Cavada e Adrio do Castro 17. Fonte de San Miguel 18. C) AS CARACTERSTICAS FSICAS DO ESPAZO PRESENTES NA TOPONIMIA Topnimos que levan consigo unha referencia s caractersticas fsicas dun determinado lugar: Lagoas, Lamelas e Lameirio Topnimos referentes altitude dun determinado lugar: Outeirio, Os Cotarelos e Cotorrapado Topnimos referentes forma dun espazo: Valio e Agro Redondo 19. Grazas pola vosa atencin