uztarria.eusterik ez ditu hari dagokionean. “Laneko giro onak eta ongi treba-tutako langileriak...

40
❘❘❘ Azpeitiko herri aldizkaria ❘❘❘ 2012ko maiatza ❘❘❘ 139. zenbakia ❘❘❘❘❘❘❘❘❘ HONDAR BIZIA Harearekin duen ‘maitasun harremanetik’ jaiotako eskultura adierazkorrak, Andoni Bastarrikaren eskutik 16

Transcript of uztarria.eusterik ez ditu hari dagokionean. “Laneko giro onak eta ongi treba-tutako langileriak...

  • � � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2012ko maiatza � � �139. zenbakia � � � � � � � � �

    HONDAR BIZIAHarearekin duen ‘maitasun harremanetik’jaiotako eskultura adierazkorrak, AndoniBastarrikaren eskutik 16

    � � �� � �

  • � � � � � � � � � sarrera 03

    Argitaratzailea. UztarriaKomunikazio Taldea. Azpeitia

    Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,(Azpeitia, 20730)

    Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58Posta [email protected]

    Posta kutxa. 227, AzpeitiaLege gordailua. SS-860/2000Zenbakia. 139.a (2012ko maiatza)Urtea. XIII.a (1999ko azaroan sortua)Maiztasuna. HilabetekariaDiseinua. Eregi Komunikazio etaEuskara Zerbitzuak

    Publizitatea. 685 730792 /[email protected]

    Bazkidetza. 943 15 03 58Tirada. 2.500 ale hileroInprimategia. Leitzaran GrafikakAzaleko argazkia. A. BastarrikaWeb orrialdea.www.uztarria.com

    Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakundepublikoak)

    Uztarriak Bai Euskarari

    Oharra. UztarriaKomunikazio

    Taldeak ez du

    bere gain hartzen

    herri aldizkarian

    adierazitako

    esanen eta

    iritzien

    erantzukizunik

    iritziaInkesta. Kukurikentzun al duzu udaberrihonetan? 13

    mamiaLaura Agirre.ZumarragakoOspitaleko GestioEkonomikoarenzuzendaria, osasunzerbitzuaz 04Ekintzaileak. Proiektukomertzial berriakgauzatzeko ausardiaz 20Juan Karlos Arruti.Parot doktrinari buruzharen senideekin 24

    jakitekoAtzera begira. ItziarSagarzazu, 31 urteLoiolako Herri Irratian34

    � � �2012KO MAIATZEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    04

    Ba al dakizu herriko Batxilergoko 2.

    mailako ikasleek gehien leitzen duten

    aldizkaria Uztarria dela? � Uztarria

    34

    20

    egin zaitez bazkide Uztarrian

    1.157bazkidegara dagoeneko Uztarrian;eskerrik asko denei.

    Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuak ereeskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak orain arte 12 liburu (behekoak), CD 1 (ondokoa) eta liburuxka biografikoakatera ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

    � 943 15 03 58

    30euro dira urtean.117.010 euroko aurrekontua du

    Uztarriak 2011. urterako.

    Liburuxka biografikoak. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara

  • mamia � � � � � � � � � gizartea04

    LAURA AGIRRE ALBERDIZumarragako Ospitaleko Gestio Ekonomikoaren zuzendaria

    Espazio arazoa dugukontsultak bideratzeko”Krisia egonagatik, zerbitzuen kalitatea “mantendu”dela dio. Botikengatik eta osasun-zerbitzuagatikordaindu beharraz ere aritu da. �� Ainitze Agirrezabala

    A bendura arteZumarragako Ospitaleko GestioEkonomikoaren zuzendari karguazuen; 2012a, ordea, ardura be-rriekin abiatu du, eta Goierri-Urola Garaiko ESI-ko zuzendariekonomikoa ere bada. Zumarra-gako ospitalak, zazpi osasun zen-trok –Azpeitia, Azkoitia, Legazpi,Beasain, Lazkao, Zumarraga etaOrdiziko anbulatorioa– eta 15kontsultategi txikik osatzen duteaipatu osasun-erakunde integra-tua. Zumarragako ospitalean1998tik dago, eta hitz onak bes-terik ez ditu hari dagokionean.“Laneko giro onak eta ongi treba-tutako langileriak bereizten gaitu.Aitzindariak eta aurrerakoienakizan gara, eta sari asko lortu di-tuen ospitala da”.

    “Zer da zure egitekoa?Ospitaleko baliabide ekonomiko-ak ondo gestionatzen direla ber-matzea. Ospitaleak aurrekontujakin bat du funtzionamendu gas-tuetarako eta nik saiatu behar duthorrekin moldatzen. Nire ardura-pean daude hornikuntza eta man-tentze sailak: ebakuntzak, kon-tsultak, urgentziak... egiteko be-harrezkoa den osasun-materialeta tresneria guztia baldintzaegokietan izan behar da; azkenhorien kasuan azterketa guztiakgaindituta eta baimen guztiekin.Gastuen kontabilitatea eta kon-tratazioak egitearen kargua erebadut. Zenbait erabaki neronekhartzen baditut ere, ospitaleanbadugu zuzendaritza-batzordebat, eta astero elkartzen gara,

    � � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    � � �Jaio. 1968ko apirilak 13.� � �Herria. Azpeitia. � � �Bizitokia. Azpeitia.

    gehiago exijitzen du... Gehikuntzagarrantzitsuko urteak izan dituOsakidetzak, orain arte beti izandugu inbertsioak egiteko aurre-kontu bat, baina azken urte hone-tan aurrekontua mantendu edojaitsi egin da. Dirurik ez dago, etadagoenarekin moldatu beharkodugu. Eskaintzen dugun zerbi-tzuan krisiak eragin ez dezan sor-mena garatu beharra dugu, horni-tzaileekin negoziatu... Eta espe-rantza izan garai hobea etorrikodela. Nolanahi ere, Espainiakobeste erkidego batzuekin aldera-tuta nahiko ondo gaude hemen.Gaur egun nora ari zarete bi-deratzen zuen inbertsioak?Une honetako inbertsio nagusie-na erditze gunea handitzeko lane-tara bideratutakoa da. Orain erdi-

    erabakiak-eta hartzeko. Bestehainbat gai Gasteizko zuzendari-tzarekin hitz egiten ditugu, urteangutxienez hiru-lau aldiz elkartzengara, urteko helburuez-eta aritze-ko. Noski, ospitaleko organizazio-aren helburuek bat etorri behardute Gasteizkoekin. Krisia eta Osasun ZerbitzuPublikoa nola uztartzendira?Urte oso zaila izango da, oso go-gorra. Beharrak handitu egin dira.Gero eta adineko jende gehiagodago, krisi garaian gaixotasunpsikologiko gehiago dago, itxa-ron-zerrendak gero eta handia-goak dira, jendeak gero eta

  • gizartea � � � � � � � � � mamia 05

    ere hala egoten dira, normalean.Estuasun uneak izaten dira.Urola Erdian beste ospitalebaten beharra ikusten duzu?Ez. Itxaron zerrenda badago, etaegongo dira espezialitateak itxa-ron zerrenda handiagoa dutenak,baina nahiko kontrolatuta dago.Zer hutsune somatzen ditu-zu Zumarragako ospitalean?Espazio arazoa dugu, lehen aipa-tu bezala. Mirariak egin behar iza-ten ditugu kontsultak partekatze-ko. Kontsulta berean goizez igoaldago dermatologoa eta arratsal-dez otorrinoa. Esku artean ditu-gun bi proiektu berriek, ordea,emango digute arnasbidea. Hel-burua da espezialitate bakoitzakbere leku propioa izatea.Osakidetza garai batean ho-beto baloratuta zegoela ez alzaizu iruditzen?Ez dut uste. Nik ez dut pertzepziohori. Bistan denez, beti daude ho-betzeko alorrak, eta krisi garaiansormena garatzea beharrezkoa

    da. Badakizu, oparoaldian denaerrazagoa da. Jasaten ari garenegoerarekin, zaila izan arren zer-bitzuen kalitatea mantendu da.Zer iruditzen zaizu ordain-dutako osasun zerbitzua?Ez dut uste hona ai legatukodenik. Batzuk diote erabiltzaileamugatzen duela. Ni ez naiz adi-tua, baina ez dut uste mugatzenduenik. Horiek erabaki politikoakdira, baina jendeak jakingo baluzenbat kostatzen den urgentziabat, kontsulta bat edo ebakuntzabat beste kontzientzia edo ardu-ra batekin jokatuko genuke. Az-kenean, denon artean ari gara or-

    tzeko bi gela ditugu, eta aurreran-tzean lau edukiko ditugu. Geroeta erditze gehiago dago eta ezgara ailegatzen. Bainuontzi batjarriko dugu, hala erditu nahi du-tenentzat. Ez dakit jendearen al-detik zer harrera izango duen,baina aukera hor egongo da. Udaeta gero inauguratuko dugu.Garai zailak dira, baina ospitalea-ren atzekaldean kontsultetarakoeraikin berri bat egiteko proiektuaere onartuta dago, urte bukaeranhasteko. Izan ere, kontsultak ba-rrakoietan ari gara egiten. Kamioiibiltari bat ere badugu erresonan-tzia magnetikoak egiteko, aben-dutik. Orain arte, Azkoitiko etaAzpeitiko jendeak Donostiarajoan behar izaten zuen.Erditzerakoan Mendarorenaukera egiten dute batzuek. Erditze zerbitzuak hemen osoondo funtzionatzen du, ospital iaguztietan bezala. Oso ondo fun-tzionatzen duen ospitala da Zu-marragakoa. Egia da erditze zer-

    bitzuan nahiko justu ibili direla.Momentuak izaten dira. Urteanbatezbeste 1.000 erditze ditugu.Horrek esan nahi du eguneanhiru ume, batezbeste. Baina, ezda horrela. Egun batean batereez, eta bihar hamabi. Erditzegunea handitzean kontsulta ba-tzuk hara pasatu eta horrek lasai-tasun pixkat emango digu.Zumarragako ospitalea gai-nezka dagoela diote.Garaiak izaten dira. Urtarrila etaotsaila jarduera askoko hilabete-ak dira. Gripe garaian adinekojendeak bere gaixotasun kroniko-en deskonpentsazioa sufritzendu, eta horregatik garrantzitsuada txertoa jartzea. Neguan adine-koak etortzen dira eta barne-me-dikuntza eta larrialdi-zerbitzuagainezka egoten da, oherik ez dalibre egoten, eta jendea ezindugu etxera bidali. Batzuetanbeste zentroren batetara bidera-tu behar izaten ditugu. Baina haubeteta dagoenean beste denak

    Bainuontzi bat

    jarriko dugu, hala

    erditu nahi

    dutenentzat”“

    Espainiako

    beste erkidegoekin

    alderatuta nahiko

    ondo gaude hemen”“

    daintzen hori. Esaterako, badagojendea kontsulta batetarako hi-tzordura joan ezin eta aurrez abi-satzen ez duena. Ez da ohikoa,baina batzutan kirofanoan eregertatu izan da. Batez ere umeakditugunok kezkatu egiten gara.Larrialdi-zerbitzuetara edo kon-tsultara inor ez da joaten gustuzedo adarra jotzera, beharra dago-elako da, baina batzutan osoerraz goaz, eta ez litzateke txarrajendea horretaz jabetu eta kon-tzientziatzea.Eta, botikengatik gehiagoordaindu beharra?Diru-sarreren arabera ordaintze-ak lan handia eskatzen du, etagainera bizitza osoan medika-mentuak hartu behar dituztengaixo kronikoak zigortzen ditu.Itxura denez, orain dagoen osa-sun-kontseilaritza beste neurribatzuk hartzen saiatuko da.�

  • iritzia � � � � � � � � �06

    E z dira betiko garai one-nak…” zioen bi hamarkada baino gehiago di-tuen Hertzainak taldearen kanta batek. Ezdut uste beraiek etorkizuna aurreikustea zeu-katenik baina bizi ditugun garaiak oso ondodeskribatzen dituzten esaldia da.

    Ez dira ez garai gozoak bizi ditugunak. Eko-nomiak ematen dizkigun datuak ez dira bate-re onak eta denok hasiak gara pentsatzen eanoiz emango diogun buelta egoerari. Ezinuka ez dela garaia gure patuaz kexatu etageldirik gelditzeko. Baina oso zaila da ekintzablokeo bat ere ekiditea.

    Egunero hedabideetan irakurri eta entzu-ten ditugun albisteek ezkortasunera bultza-tzen dute bat baina orain, lehen baino gehia-go, garrantzitsua da errealitatea onartu etaaldatzen saiatzea.

    Europan erakunde nagusiak ekimen han-dietan oinarritzen ari dira krisi egoerari aurreegiteko, baina egunerokotasunean erorigabe garrantzi handia izan dezakete ekimentxikiek. Beraiek dira bere apaltasunean gureerrealitatea zertxobait hobetu dezaketenaketa aldi berean itxaropen pixkat eman hain-beste sufritzen ari diren familia eta jendeari.

    Europa mailan defizita bihurtu da bu-ruhauste handiena agintarientzat, baina fami-lia arruntentzat hil bukaerara iristea bihurtuda buruhauste. Ezkortasuna nagusitzen dengarai honetan beharrezkoa da herriko biztan-leei etorkizunarekiko itxaropena zabaldu de-zaketen ekimenak diseinatu eta abian jartzea.Ez da erraza, baina beharrezkoa.

    Egoeraren konponbidea ez da Bruselako,Madrilgo edo Gasteizko bulegoetatik iritsiko,nahiz eta beraiek diren egoera orokorra alda-tu dezaketen neurriak hartzen dituztenak.

    Gainera, jendea konturatu dela uste duthitz-jolas maltzurrean gaudela. Agintari na-gusientzat defizita den bitartean hitz nagusiajende arruntarentzat langabezia, prekarieta-tea eta kaleratzeak bihurtu dira hiztegi berri-ko hitz nagusi.

    Ekimen txikien bultzada

    � � �Hain gaizki pasatzen aridiren herriko familiei animoeta itxaropen guztia emanbehar zaie

    � � � � � � � � � � � � � � � �markel mendizabal� � �

    Garai errazak ez dira, baina txarretik betizerbait ona ateratzen dela sinesten dugunonartean itxaropen izpiak ere hor daude. Beha-rrezkoa da itxaropena sustatzea herritarrenartean, ezinbestekoa esango nuke nik.

    Herri eredu aurrerakoiaUrtebete beteko da hilabete honetan gureherriak aldaketa gosea zuela adierazi zuene-tik. Udal berriak erronka gogorra du orduansorturiko itxaropen eta ilusio guztiari erantzu-teko, baina ezin uka beharrezkoa dela hirieredu aurrerakoi gauzatzen joatea ekimenapal baina eraginkorren bidez. Orain Fran-tziako hauteskundeetatik Europarako ereduberria irten daitekeen honetan ea Udalak ereposible duen herri eredu berria finkatzea etabatik bat itxaropena sortzea gizarte justuagoeta orekatuago batean sinesten dutenen ar-tean. Hiru urte ditu oraindik aurretik eta ez da

    etsi behar, historiakbehin baina gehiagotan

    frogatu duen bezala po-sible delako marearen in-darrar i aurka eginez

    eredu sozial eta po-litiko berriak gauza-tzea. Hain gaizki pa-

    satzen ari direnherr iko famil ieianimo eta itxaropenguztia eman behar

    zaie. Beraientzatdenon indarra eta ba-

    besa.�

  • Nola definituko zinateke,kanporakoi edo barnerakoi?

    Konplexuak gara, eta ezin da esan txuriaala beltza, grisa edo urdina garen, eta etike-tek mugatzen gaituzte sarritan. Hala ere ba-dugu behin eta berriz errepikatzen dugunjoera bat gure egunerokotasunean, gure iza-era definitzen duena. Molde psikologikoetangehiegi murgildu gabe (nahi duenak Jung ira-kur dezala), batzuk izatez, kanporanzko joeragehiago dute, jende zaleago dira, taldeaatsegin dute, kontaktu ugari egiten dituzte;beste batzuk barnerakoiago, bakarzaleago,eta etxezaleago joera dute, eta kontaktu gutxieta intimoagoak egiten dituzte.

    Hortik abiatuta, aurrekoan irakurri nuen ar-tikulu batean Estatu Batuetako populazioa-ren %75a kanporakoi kontsideratzen dela,eta gizarte okzidentalean orohar kanporakoiizatearen tendentzia hori nabarmen bultza-tzen dela, nola lana eskaintzerako orduan,hala eskoletako irakaskuntza metodoetangiza harremanetak garatzerako orduan. Ba-dirudi, modu azkar batean esanda, ongienfuntzionatzen duen eredua tipo “guay” edo“cool”-arena dela, hau da, besteekin errazeramaten dena, lagun asko dituena, umoreonekoa, hiztuna, positibioa.

    Gauza naturala da gizakiok, izaki sozialakgaren neurrian kontaktuaren beharra izatea,maitatu eta maitatuak izateko, zoriontsuakizateko, eta harremanak bilatzea eta gara-tzea, besteekin biltzea, lagunak egitea. Halaere, gizarte batean modelo definitu batgehiegi bultzatzeak badirudi zerbait ezkutatunahia edo beharra ere agertzen duela. Kontu honen haritik, beste artikulu bateanzioena (eta ez pentsa asko irakurtzen duda-nik); Interneteko sare sozialetan-eta bazelajendea kontaktuak erosten zituena. Erosi,bai, besteen aurrean lagun asko dituen nor-bait bezala agertzeko.

    Grafikoki esanda kanpotik etxea zenbateta txukunago, ikusgarriago, dizdiratsuago,

    Kanporakoien gizartea

    � � �Osasungarria da, noizeanbehin, norbere ohitura etajoerak aldatzea, osasunmentala orekatzeko

    � � � � � � � � � � � � � � � �iosu salegi� � �

    trapua pasa eta pasa (ongi dago hori ere! ),askoz hobe, gero barruan inork bizi behar ezbadu ere.

    Rolen aldaketaOsasungarria dela diote eta neuri ere halairuditzen zait, noizean behin, gehiago edo gu-txiago, norberak dituen ohitura eta joerak al-datzea, burua pixkat freskatzeko, osasunmentala edo emozionala orekatzeko. Barne-rakoi eta bakarzaleenei (Ruperren Jon Trollo-pe berari ere) nohizean behin, kalea etxekoleihotik ikustea utzi eta aurreko tabernarajaistea ongi etorriko zaie, sozialenei edo kan-porakoienei mobila deskonektatu eta egunbat inorekin hitz egin gabe mendian pasieraeginez ibiltzea, ongi etorriko zaien moduan.Lanean eta ikasketetan, taldean ideiak elkar-banatu eta harremanak sustatzea bezainegokia ez al da bakardadean gauzak, pentsa-

    tu eta bilatzea? Metodo eta eredu zu-rrunek sor dezaketen

    kalteaz ohar gaite-zen.�

    iritzia � � � � � � � � �08

  • � � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

    � � �“Juanjo Olaizolarimuseoan geratzekoaukera eskainizitzaion, buruannuen, lantaldeanleku bat baitzuen.Baina dirudienezdenok ez dugu taldelanean sinesten”

    � � �“Museoaren etaAzpeitiarenharremana estutunahi dugu”MAITANE OSTOLAZABurdinbidearen Euskal Museoaren Fundazioko zuzendaria

    � � �“Ordizian etaAzpeitianemandako urteakizan dira ibilbidekoonenak”JOAQUIM RODRIGUEZtxirrindularia

    Maitane Ostolaza.

    � � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    GORA. Karteletako oharretan euskara nagusi!Babestu ezazu euskara, eta kartelak bi hizkuntzetan egin behar diren kasuetan,eman garrantzia berezia euskarari! Eskertuko dizu! � Uztarria

    BEHERA. Ardoa eta pintxoa prezio onean; euskara, berriz,...Badirudi euskara garesti samar dutela. Saltoki, jatetxe eta abarretako kartelakeuskararatzeko zerbitzua eskaintzen du udal Euskara Patronatuak. � Uztarria�

    ��

    iritzia � � � � � � � � �10

  • � � � � � � � � � iritzia 11

    Izan ala ez izan, eta izanez gero zertarakoizan. Hori da kontua, hori da arazoa. Aitortubeharrean nago, krisi existentzialista sakone-an murgildurik bizi naiz. Barrua hustu eta au-rrera egiteko, terapia publikoa bezelakorik ez.

    Izan ginenetik izango garenerako urratsaerrena da. Dena izatetik zerbait izango otedugun zalantza egitera pasatzea gogorra da.Aberatsen bizitza egitetik pobre izateko arris-kuan egotera, loa galerazteko adina arrazoibada. Dena jakin, orojakile izan eta bat buenaegiten ez dutenei so eginez gero, ez garainoiz izan ginenak izatera itzuliko. Algara eta

    Hau dek hau panoramie� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

    � � �IKUSTEKOA!� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    �ZORIONAK IZEBA JEXUXA!Jexuxa Garmendia Errasti mojak mendea bete zuen, otsailaren 5ean. 80 urte daramatza Argentinako La Platan bizitzen, etaharen ilobak –argazkian ezkerretik hasita ilaran: Maite, Mikel, Amaia eta Miren– izeba bisitatzen izan dira, urtebetetzekokandelak itzaltzen laguntzeko aitzakian. Mojak berak ez omen du sinesten 100 urte bete dituenik. � Maite garmendia�

    jaujak akabo, negarra eta aienea nagusi. Haudek hau panoramie.

    Arantzazuko aingeruak, On Pello Zabalakalegia, tenporetan fede osoa du. Tenporaekonomikoek ekaitza eta egoera narratxa ira-gartzen dute, luzaro iraungo duen borraska.Diru sarrerak murriztu eta poltxikoko zuloahanditu. Eta gure xentimo urriekin gure diru-zorroa zulatzen dutenen urrezko “visa” gizen-du. Hau dek hau panoramie.

    Egoera penagarri honetan bizizale edo “vi-vidor” bezala ezagutzen ditugunak ditut go-goan. Eta eredu ere bai. Nostalgiaz atzera

    begiratu eta datorkigunaren zai negarrezegoteak zentzurik ez du. Jaio baginen bizitze-ko jaio ginen eta ez irauteko. Abitainera joan,edo eraman aurretik, hemen behean pasata-ko urte apurrei zukua atera beharko diegu.Hiletan apaizak esan dezala badoa baina joa-teko ere ez dago gaizki. Eliza gainezka bete-ko dutenek esan dezatela alu horrek jakinzian nola bizi. Hori bai, ez dago presarik. Au-kera aukeran, besteak agurtzea hobe. Egu-nean egunekoa eta, ahal bada, ona. Biharere, edo etzi, edo etzi damu, berriro ere argi-tuko du. Bien bitartean bizi.�

  • iritzia � � � � � � � � �12

    SOKAMUTURRA. Zenbait asteburutan kalera atera eta herriak basamortua di-rudi, baina sokamuturra bada zintzo denek hitzordua betetzen dute. Festa honekjokua ematen die argazki elkartekoei nahiz beste argazkilariei une hunkigarri horiekizozteko. Erakusketan jartzean guztioi gustatzen zaigu argazkiak ikustea. Haienlana gogorra da batzuetan baina jarrai dezatela egiten, gure begiek goza dezaten.

    1.700 lagunetik gora erakusketan

    � � � � � � � � � � � � � � � �aitor gorrotxategi� � �

    � � �APIRILEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    URA. Batzuentzat arraroa den arren herri asko daudePartzuergoan sartuta, eta uste dut herriak irabazi egingoduela. Nahiz eta kobratzeko modua aldatu eta berriro hi-ruhilabetero ordaindu ura eta zaborra, guri ekarriko dizki-gun abantailak handiak izango direlakoan nago.

    Ur Partzuergoa

    SENIDETUTA. Badira urte batzuk azkenekoz Hazparnen izan nin-tzela, baina oso ongi hartu gintuzten eta gogoan dut pasatu genuenegun zoragarria. 86az geroztik gaude senideturik eta badugu elkarren-gandik zer ikasia eta ikusia. Zerbaitetan antza badugu festazaletasuna

    Danbor taldea, Hazparnerakoaipatuko nuke. Gu baino abeslariagoak dira eta otordu baten inguruanbost minutu pasatu orduko abesten hasten dira. Kultura ezberdinak di-tugu baina amankomunean danborrada dugu. Gonbitea luzatu diguteeta ea talde sendo bat elkartzea lortzen duen gure herriak.�

  • Iristear diren azterketak direla eta, imajinatu libu-rutegia, Zubi Zaharreko entsegu lokaletako anplifi-kagailu guztiak bertan direla. Bolumena topera jarri-ta, bafleetatik James Hetfield-en ahotsa entzutenda, liburuak dardarka jartzeraino. Eta Metallicak tin-panoak lehertu beharrean jarri arren, liburutegiaikaslez beteta, iristear diren azterketak prestatzen.

    Edota, irudikatu astea pasteldegian pasatzenduten andreak zapatu gauean Txarrantxan, Eskor-butoren Cerebros Destruidos kantatzen. Edo herri-ko munipak hippyak, txima luzeekin, bakea eta mai-tasuna, porrua eskuan, multen aurka ohiukatzen,borra handi batekin errepideko batxeak apurtzen.

    Bestela igo Xoxotera, San Inazioren ondora, etapentsatu egungo Azpeitiarik ez dela. Zelai zabalbat, eta erdian Urola ibaia, ia besterik ez. Baserrirenbat edo beste agian, baita artalderen bat ere, bainaez fabrika ez elizarik. Igerileku irekirik ez, ondo be-giztatuz gero, umeak ibaian jolasten, eta helduek,

    Laino artean� � � � � � � � � � � � � � � �yuri agirre� � �

    berriz, soroan lekua soberan baitute luze-luze etzaneta kasik egunero egiten duen eguzkiaz gozatzeko.

    Eta iragarri Ertzaintzaren adar politikoa ilegaliza-tua, Ares eta bere lagunen aurkako sarekada. Etahogei urte barru, kondena bukatzeko bi egun faltazaizkionean, Parot Doktrina ezartzen diotela IñigoCabacases hiltzaileari. Eta Confebask eta Adegigreban, CEOEkoen egun berean, baina bakoitzabere aldetik, gure nortasuna mantentzeko. Herrikoenpresariak, pikete informatiboetan, edo sindikatunagusien egoitzetan pintadak egiten: zuen aberas-tasuna, enpresarion miseria, diote kaligrafia txarrez“tablet”etan idaztera ohitutakoek.

    Nahiko errepikakorra eta aspergarria izaten daaskotan gure eguneroko bizitza. Ez da komeni lainoartean bizitzea, hankak lurrean izatea baizik. Halaere, noizean behin ondo dago gure buru eskemakapurtu, irudimenari eragin, eta gauzak nolakoakdiren baino, nolakoak izan litezkeen pentsatzea.�

    Patxi Lopezek esan du: “Barkamena kontzeptukristaua da eta beharbada ez da beharrezkoa”. An-tzera mintzatu da Martin Garitano ere: “Barkame-nak konnotazio erlijiosoak ditu eta ez zait gustatzenpolitikan aplikatzea”.

    J. I. Munilla, Donostiako gotzainak, ostera, azpi-marratu du ezen damua eta barkamen-eskea ezin-bestekoak direla, erlijio arloan ez ezik, politikan ere.

    “Barkamena” nola ulertzen den: hor dago gakoa.Zergatik diote lehendakariak eta Ahaldun Nagusiakhalako higuin bat “barkamen” hitzari? Segur aski,eliz zoko ilunetako aitorleku larriak dakarzkielakogogora, erruaren eta beldurraren erlijio moralistaklerikala: bekatua, “Jaun goiko” iraindua, zigorrarenmehatxua, erru-sentipenaren harra, Jainkoaren or-dezko apaizaren aurrean lotsa gorrizko aitortza, pe-nitentziazko ekintzak, apaizaren absoluzioa, Jainko-aren barkamena eta kontzientziaren arintzea... hu-rrengo bekatu arte. “Barkamena” hori bada, lehen-

    Barkamena eta politika� � � � � � � � � � � � � � � �joxe arregi� � �

    dakariak eta Ahaldun Nagusiak arrazoia dute: ez dulekurik politikan.

    Nago gotzainari dagokiola “barkamenari” buruz-ko argibideak ematea, ETAk barkamena eskatzeaezinbestekoa dela esan aurretik. Aitortu beharko li-guke, eliz erakunde katolikoak aitortzaren eta barka-menaren inguruan muntatutako sistemak zenbatmin eragin duen kontzientzietan. Erakutsi beharko,erruaren eta zigorraren logikatik askatu beharra da-goela barkamena, politikan aplikatuko bada.

    Eta nago, erruaren eta zigorraren logika erlijiosomakur horretatik askaturik, barkamena ezinbeste-koa dela politikan. “Min egin dizut, sentitzen dut”esatea gizatasuna da. Min egin digunarengan si-nestea gizatasuna da. Min egin digunak ere bereminak dituela ikustea gizatasuna da. Min egin digu-narekin batera iraganari baino gehiago etorkizunaribegiratzea gizatasuna da. Eta gizatasun hori gabe-ko politikan ez dut sinesten.�

    Galdetzen hasita, zenbat azpeitiarrek

    egingo dute aurten errenta aitorpena

    euskaraz? � Uztarria

    Kukurik entzun

    al duzu udaberri

    honetan?� Ainitze Agirrezabala

    ALEX AGIRRElangilea

    “Bai, apirilaren14an aditu nuenCobarrubiasen,Burgosen. Hori ez

    da plaian egoten. Andrearekinpasieran nenbilen, eta harkxemekorik ez, baina nik karterabete-betea nuen. Harrezkerobonolotoan jokatu dut, baina ezzait tokatu”.

    JUANJOSE BEREZIARTUAlangilea

    “Ez dut baoraindik entzun.Kalean zaila daaditzea, eta lehen

    aldean orain gutxi joaten naizbaserrira. Baina, kukuaren kantaentzutea tokatzen bazait,diruarekin harrapatu nadila”.

    JUANJOSE ZUBIZARRETAjubilatua

    “Bai, orain delahilabete batXoxoten,Izarraitzen. Baina

    aurten berandu hasi da kukuakantuan. Ez dakit urtean zeharsuerterik emango didan, bainakukua entzutean dirua banuen”.

    LEIRE ODRIOZOLAikaslea

    “Ez. Beste urterenbatean aitarekin-eta mendira joanizan naizenean

    entzun izan dut, baina aurtenoraindik ez zait tokatu. Egiaesan ez dakit kukuaren kantaentzuteak zer esanahi duen”.�

    ���INKESTA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    � � � � � � � � � iritzia 13

  • � � � � � � � � � � � � � � � �andoni salegi� � �

    � � �OTSOBELTZ� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    iritzia � � � � � � � � �14

  • Rodolfo entzun dut, ez direla zipaioakesanaz, eta harritu egin naiz. Orain delahogei bat urteko kontu batekin gogoratu naizgero. Hazparneko lehengusu txiki bat Urda-zubin lan egiten zuen valentziar batekin ez-kondu zela-eta, Bilboko kontsulatura joanbehar izan zuten dokumentuak zuzentzera.Bilbokoak egin eta gero Azpeititik pasatuziren ezkonberriak eta neskaren ama, bisitaegitera. Ezkonberriak ez genituen ezagutzen,eta hasierako hartu-eman horietan “eta zukzer egiten duzu” galdetu genion mutilari. “Nipikoloa naiz” erantzun zuen, txakurra baino

    Ezizenak� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantsesena� � �

    freskoago (hau ere inoiz baino hobeto esan-da dago).

    Poliziak beti izan ditu ezizenak, eta ezizene-kin bi jarrera har ditzakegu: jarri dizutenaonartu, edo onartu plantak egin (eta agian ezda betiko izango), edo marmarrean jardun ezzaizulako gustatzen, ezizenak ez duelakozure deskripzioa zuk nahi bezala egiten... (etahorrela seguru betiko geratuko zaizula ezizenhori). Eta ertzainek ere gauza bera egin be-harko lukete: gutxien-gutxienez onartu plan-tak egin. Badituzte bestelako ezizenak ere,baina oso light-ak dira, eta ez dakit oso adie-

    razkorrak ote diren ere. Bestetik, ezizenak za-baldu eta aldatu ere egiten dira. Egun “estu-pa” deitzen zaien horiek sasoi batean “Briga-da de estupefacientes” delakokoak ziren.Gaur paisanoz dabilen edozeini esaten zaio.

    Hitzak nahieran erabiltzen ditugu: nahidugun esanahia ematen diegu, eta denborakesanahiak aldatu egin ditzake. Gainera, edo-zeinek izan dezake aldaketa horretan partea:gauzak normalidadez onartuz, hainbat jarreraaldatuz, eta abar.

    Ezizenak normalizatzen ditugunean nor-malizatuko da gure gizartea ere.�

    ���� � � � � � iritzia 15

  • Harearen magiaDuela urtebete hasi zen hondarrezko eskulturak egitenhondartzan. “Loturarik gabeko maitasun harremana”du hondarrarekin. � A. Agirrezabala � Andoni Bastarrika

    mamia � � � � � � � � � klik!16

  • ERRINOZEROA.“Garbia da eskultura honekirudikatzen duena; gorputzsendo horrek, begiradak,kristoren indarra igortzendu”, dio Bastarrikak. Eginduen azkeneko lana da.“Emakume bat hasi nintzenegiten, ume txiki bat gaineanzuela, baina bat-batean denaerori eta errinozeroarenirudia ikusi nuen garbi-garbi”.

    � IZURDE ARTEAN.“Naturarekin, gainontzeko animaliekin gizakiak duen harremana irudikatu nahi izan dut.Orekan, harmonian bizitzea. Uretan jolasean ari dira izurdeak eta gizon-emakumeak, denakbatera: gizartea, animaliak, natura...”. Urtebete inguru da Bastarrika hareazko eskulturak egitenhasi zela. “Hondarrarekin loturarik gabeko maitasun-harremana dut”.

    klik! � � � � � � � � � mamia 17

  • IREKI BEGIAK.“Oso adierazgarria da eskultura. Goibel dago, triste. Amonaari zaigu esaten: ‘Zertan ari gara. Ireki begiak’. Ez garapertsonalitate bat, eta soinean eraman ohi dugun maskarahori erortzen ari zaio. Garena izan behar dugu, ez besteekizatea nahi dutena. Adoretsuak izan behar dugu”.

    �AMAREN BABESA.“Biziaren babesa. Babesten gaituen zerbait hor atzeanbadugula, sentsazio hori irudikatu nahi nuen. Lana bukatu etaargazkiak ateratzen hasi nintzen. Udazkena zen, marea biziakzeuden. Zeozer bazetorrela sentitu nuen, eta kristoren zarataentzun nuen. Sekulako olatua lehertu eta eskultura urakharrapatu zuen. Irudikatu nuen hori bizi izan nuen. Kaosarenerdian seguru gaudela.

    mamia � � � � � � � � � klik!18

    �BASTARRIKA, HASIBERRITAN.“Zazpi orduz hondarrarekin lanean jardun eta eskulturaerortzen bazen amorruz betetzen nintzen hasieran”. Geroraikasi du hondarrak berak erakusten duela lana nola egin.

  • �GUDARIAREN ATSEDENA.“Jendeari atentzio gehiena eman dion lana da. Hiru metroluze, kristoren eskultura atera zen. Bi egunetan egin nuen.Bakerako gogoa transmititu nahi izan dut lan honekin. Betigerran eta borrokan, heldu da bakea eta gudaria atsedenahartzen dago orain. Orain ez da existitzen ona eta txarra.Dagoena dago”.�

    �HONDARREZKO EMAKUMEA.“Ez da Venus edo halako ezer. Emakumea irudikatu dut, edertasunaren sinboloa baita.Perfekzio horretara arrimatu nahi izan dut. Eskulturak egiterakoan “sormen handia” duela dio.“Ideia zehatzik gabe hasi ohi naiz, baina kasu honetan emakume bat posatzen agertzen zenargazki bat eraman nuen Getariako hondartzara”.

    klik! � � � � � � � � � mamia 19

  • Ekintzaile ausartakKrisiaren atzapar beltzak lepoa estutzeko mehatxuegiten duen aldi honetan, badira negozioa irekitzekobide berriei ekin diotenak. �� Ainitze Agirrezabala

    E kintzaile hitza magikoabihurtu da ekonomia suspertzeko ahalegine-an ari garen garai honetan. Gure inguruan in-dustriaren beherakada izugarria bada ere,beste era bateko jarduerak edo proiektu ko-mertzialak gauzatzeko bide berriak urratu di-tuztenak ere badira. Baina zenbat ekintzailedago Azpeitian? Zer eratakoak? Zer kezkadituzte? Krisiaren atzapar beltzak lepoa estu-tzeko mehatxu egiten duen aldi honetan, ne-gozioa irekitzera ausartu diren hiru ekintzaile-rekin hitz egin du Uztarriak.

    Krisia lehertu zenetik, negozioak irekitzekojoerak beheranzko norabidea darama. IraurgiLantzeneko enpresa arloko arduradun Alaz-ne Larrañagaren esanetan jendea “asko bel-durtu” da. “Jakinminez kontsulta egitera gu-gana datozenen kopurua mantendu egin da,oro har; baina martxan jarri diren egitasmoenzenbatekoa jaitsi. Aurtengo urtea oso eskashasi dugu. Lehen bi hilabetetan kontsulta ko-puru oso txikia izan dugu; martxoan jendeazerbait animatu da, baina lehen hiruhilabeteaeta gero, egitasmoa martxan jartzeko asmoaduen pertsona bakarra dago Azpeitian”.

    Ideiari forma ematen, eta asmo hori enpre-sa batean bilakatzen laguntzen diote ekin-tzaileari Iraurgi Lantzenetik. Horretarako, bi-deragarritasun azterketa egiten dute. IraurgiLantzenek emandako datuen arabera, krisiahasi zen garaian, 2008an, 25 kontsulta jasozituzten, eta haietatik 11 jarri ziren martxan; Santi Peñagarikano, atzekaldean bere webgunea duela, etxeko bulegoan. � � �S. Peñagarikano

    mamia � � � � � � � � � ekonomia20

  • 2009an jasotako 28 kontsultetatik 10;2010ean 27 aholku eskaera jaso eta 9 ateraziren aurrera;eta 2011n jasotako 26 kontsul-tetatik 7. Datuek argi erakusten dute negoziobat irekitzeko zailtasunak gero eta handiago-ak direla.

    “Behartutako ekintzaileak”Ekintzaileei dagokionean ere, azken lau urte-etan haien “profila asko aldatu” dela azpima-rratu du Larrañagak. “Negozioa irekitzea era-bakitzen duenaren adina igo egin da, etalehen emakume ekintzaileak zertxobaitgehiago baziren ere, orain bi sexuen kopuruamaila berean dago”. Era berean, norbanakoaekintzaile izatera bultzatzen duten arrazoiakere aldatu direla gaineratu du: “Lehen, urtebatzuk lanean egin eta merkatuan aukera batikusi zuelako zetorren gugana ekintzailea.Orain, berriz, gugana datorrena ura leporai-no duela dator, langabezian dago, adin ho-rretan lana bilatzea zaila dela-eta etsita. Ho-rregatik, guk bi eratako ekintzaileak bereiztenditugu, aukeragatik datozenak eta beharrak

    � � �BEHERANZKO JOERA� � �

    11egitasmo. Krisia hasi zen garaian,2008an, 25 kontsulta jaso zituzten eta haietatik 11jarri ziren martxan.

    Negozio 1. Aurtengo urtea, berriz, “oso eskas”hasi dute. Lehen hiruhilabetea eta gero, egitasmoamartxan jartzeko asmoa pertsona bakarrak du.

    Hasieran, motorraren munduko albisteak lan-tzen nituen, euskara hutsean, eta eguneroelikatzen nuen bloga. Baina etekin-ekonomi-koa lortzeko buruari bueltak eman, eta nirewebgunean iragarkia jarriko zuten babesleenbila hasi nintzen. Azpeitiko auto-tailer etakontzesionarioetan bilatu nituen iragarleak,gero Azkoitira joan nintzen, Zumaiara ondo-ren, Zarautzera... Saiatuz gero diru-iturriaizan zitekeela ikusi nuen”. Gipuzkoa mailandabil oraindik. “Urola bailara egin dut, Tolo-saldea ere bai, Goierri..., eta orain nabilDeban, Oñatin, Arrasaten... Une honetan 80bezero ditut, baina gehiago lortzea dut hel-buru. Ahaztu gabe hemendik eskerrak ema-ten dizkiet amets hau betetzen laguntzen arizaizkidan guztiei”.

    Urte eta erdian bi lanak eginez aritu da,baina “erotzeko modukoa” zela dio. “Profe-sionalizatu eta indar guztiak motorra.eu atari-ra bideratzea erabaki nuen, duela bost hila-bete”. Interneten webgunerik edo inolakopresentziarik ez duen tailer eta kontzesiona-rio asko dagoela kontatu du Peñagarikanok.“Urtean kuota txiki bat ordainduta nire web-gunean agertzeko aukera eskaintzen diet.Negozio bakoitzaren fitxa osatzen dut, datugarrantzitsuenekin: negozioaren telefonozenbakia, ordutegia, instalazioaren argazkiaketa bigarren eskuko autoen iragarkiak jartzenditut, eta GPS bidez sateliteko mapa bate-tan kokatzen dut saltoki bakoitza. Internetekokomunikabidea izateko iragarkia jartzeagatikordaindu beharreko prezioa egokia da”.

    Ataria euskara hutsean izateak abantailakere baditu. “Euskaraz ez da ezer argitaratzenkotxeei buruz egunkarietan, ez dago aldizka-ririk, telebistan ez dago saiorik..., eta Googlebilatzailean norbaitek hitz klabeak jartzen di-tuenean bilatzailea oso eskuzabala da eta le-henen edo bigarren azaltzen naiz, normalean.Facebook-en ‘Motorrean euskaraz’ izenekoprofila ere badut, eta rallyetako bideoak ereigotzen ditut, Youtube-n dudan kanalera.Bideo oso xumeak dira, baina sarean funtzio-natzeko gakoa azkar igotzea da. Gero, taile-rrez tailer produktua saltzera joaten naizene-an, zenbat bisita ditudan galdetzen didate.Adibidez, inguruko rallyetako bideoek milakabisita izaten dituzte, eta webgune osoan iaz500.000 albistetik gora irakurri ziren. Harri-garriena da, nire bezerorik onenek euskarazideiarik ere ez dutela, baina kontziente diraeuskaldunei asko gustatzen zaiela halakoedukiak irakurtzea”.

    Zereginik ez zaio falta; kazetari, argazkilari,administrari eta komertzial lanak egiteaz bera

    � � �“Ura leporaino duteladatoz, langabezian daude,adin horretan lana bilatzeazaila dela-eta etsita”

    � � �“Ekintzailearen adina igoegin da, eta emakumeaklehen gehiago baziren ere,orain parekatuta daude”

    ALAZNE LARRAÑAGA

    Iraurgi Lantzeneko enpresa arloko arduraduna

    ekonomia � � � � � � � � � mamia 21

    bultzatakoak. Eta premiak behartuta dato-rren ekintzaileak izugarrizko zailtasunak iza-ten ditu finantziazioa lortzeko, iturriak itxita di-tuztelako bankuek. Orduan, gaur egun ekin-tzailea dago dezente oztoporekin negoziobat aurrera ateratzeko”.

    Interneta, lanerako tresnaDuela urte batzuk pentsaezina bazen ere,teknologia berriak ari dira merkatuan lekuahartu eta emaitzak ematen. Gure inguruandagoeneko badira batzuk Interneta lanerakoeta negozioetarako tresna bezala darabilte-nak. Azpeitian, esaterako, badira InternetezTxinako bizikletak, Mexikotik erositako aurpe-giko kremak edo artisau-oinetakoak saltzendituztenak. Askok uste ez arren, sareko ne-gozioak indartsu datoz.

    Interneta du lanabes Santi Peñagarikanok.Etxean duen bulegotik egin izan du lana beti-danik, webguneak, katalogoak eta txartelakegiten. “Orain dela pare bat urte hobby beza-la www.motorra.eu ataria sortu nuen. Atarisinplea, erabilterraza eta diseinu garbikoa.

  • arduratzen da. Auto-tailerrak, kontzesiona-rioak, auto-eskolak, gasolindegiak, aseguru-etxeak… bisitatzen ditu, eta komertzial lanaoso sakrifikatua dela dio. “Leku batzuetarabisitan joan eta ez diote garrantziarik ematenzure lanari. Kristoren ate pila jo behar duzu,eta burua beti bueltaka, lanean izan ohi dut.Autonomoek hainbestetan aitatzen dutenbakardadea sentitzen dut. Ia ez dago inolakolaguntzarik”.

    Asmo berriak ez zaizkio falta; alde horreta-tik ekintzailea da oso. “Helburua 3-4 langile-rekin enpresa montatzea da, denborarekin.Honek paralelotasun asko ditu, eta gauzakoso ondo joanez gero, eskema bera erabilitaelektronikako produktuekin beste webgunebat sortu dezakezu, adibidez. Buruhausteakburuhauste, goizean jaiki eta gustuko duzunlana egitea bezalakorik ez da!”.

    “Bizitzan aldaketa eman nahi”Beharrak bultzata baino, merkatuan aukeraikusita negozioa irekitzera ausartu diren ekin-tzaileak dira Jon Garate eta Itsaso Zubizarre-ta senar-emazteak. Langabezian, halabeha-rrez zeozerri heldu behar eta pausoa eman.Ez da bikote honen kasua hori. Zubizarretakbulego batean 18 urte zeramatzan, eta Gara-te, berriz, autonomoa zen, baina “bizitzan al-daketa eman nahi” eta negozioa saldu zuen,bezeroen kontaktu eta guzti. “Garraio lane-tan, zaharren egoitzetan eta etxeetan oheaketa altzariak muntatzen eta mantenu lana egi-ten aritzen nintzen aurreko lanean. Gabeziabatzuk bazeudela jabetu, eta merkatua pixkataztertu ondoren, sakonduz gero, aukera ba-zela konturatu nintzen”, dio Garatek.

    Laguntza teknikoen sektorean dihardute,eta egunerokotasunean lagungarriak direnproduktuak saltzen dituzte. “Aukera zabalaeskaintzen dugu; haria orratzean sartzekotresna txiki batetik hasi eta autoak egokitzekoedo elbarritu bat 4. solairura igotzeko jaso-gailuak eskaintzen ditugu”.

    Ideia izan eta egitasmoa martxan jartzera-ko urtea pasatu zen, eta buruko hamaikaneke. “Negozioa zer-nola bideratu erabakibehar genuen, ferietara joan, dendaren

    proiektua eta diseinua egin... Hasierako plan-teamendua zen emazteak bere lanari eustea,hilero soldata seguru bat bermatzeko, bainaproiektua zenbat eta gehiago sakondu, jabe-tu ginen zerbitzu on bat eskaintzeko ni baka-rrik ez nintzela nahikoa, bi lagun behar zirela,gutxienez. Ezin genuen negozioa herrenkahasi, nahiz eta hemen makulu mordoa eduki.Hartutako erabakirik zailena eta gogorrenaItsasok lana uztea izan da. Negozioa irekitze-ko diru asko behar izan dugu, baina eskerraklokala geurea den, bestela ezinezkoa litzate-ke! Asko arriskatu dugu, baina proiektu ho-netan sinesten genuen, eta %100ean apos-tu egin dugu”.

    Lanerako duten filosofia ere ezin esan ohi-koa denik. “Orain arte izaten zen dendanegon, saldu eta kito, baina guk zerbitzu inte-grala eskaintzen dugu. Jendea etxeko arazo-ren batekin dator, ezjakinean, eta egoera az-tertu ondoren aholkatu egiten ditugu. Etxe

    guztietako ekonomia ez da bera, eta produk-tu aukera zabala eskaintzen diegu; bainugelabaten kasuan hasi 40€ko aulki batetik etaobra bat egiteraino. Jendeak ezagutu beharditu hobeto bizitzeko eta autonomia izatekozer aukera dauden. Ez da saltzea bakarrik, lanasko egin behar da, eta garai hauetan-etagehiago: aholkatu, saldu, muntatu, saldu etaalokatzen degun materiala erabiltzen irakatsi,eta arazo edo matxuraren bat bada urtekoedozein egunetan eta ordutan prest gaudekonpontzeko. Produktua erosterakoan jen-deak asko baloratzen du hori. Orain txukunjantzita ikusiko nauzu, komertzial lanean; etagero buzoa jantzita, matxuraren bat konpon-tzera edo saldutako oheren bat entregatzerajoanda. Adineko jendeak zer behar dituenezagutu eta nola zaindu –pertsona bat nolagarbitu ohean dagoenean, zauriak ez sortze-ko zer egin ezagutzeko merkatua ere asko uz-tartzen dugu, aukera onenak gero gure beze-

    mamia � � � � � � � � � ekonomia22

    Jon Garate eta Itxaso Zubizarreta senar-emazteak, Hobetuz dendaren atarian.

  • ekonomia � � � � � � � � � mamia 23

    asko pasatu ez arren, ideia gauzatzeko egin-dako bidea “luzea eta oztopoz betea” izanda. “Zarautzen halako bi daude, eta parran-dan behin baino gehiagotan erosi izan dutzeozer. Azpeitian vending-ik ez zegoela-eta,ideia ona zela ikusi nuen. Orain dela lau urtepentsatu nuen makinak jartzea –dio Aizpu-ruk–, eta informazioa jasotzen hasi nintzene-an jakin nuen Priya ere horretan zebilela.Hura ordurako hasita zegoen lege aldetikgauzak nola zeuden jakiten, hiru bat urte ba-zeramatzan horretan. Harremanetan jarri nin-tzen harekin, eta lan erdiak eginda zituen. Ha-sieran, bakoitzak norbere negozioa jartzekoasmoa bagenuen ere, gisa horretako nego-zioa martxan jartzeak eskatzen zuen lana iku-sita, baimenak eta abar, bidea elkarrekin egi-tea erabaki genuen”.

    Ideia izan zutenean espero zutena bainooztopo gehiago bilatu izan dituzte bidean.“Vending makina horien inguruan ez zegoenlegerik, eta Udalak hostalaritza sailaren ba-rruan kokatu zuen. Taberna bati jartzen zizkio-ten baldintzak betetzea eskatzen zigun. Bo-rroka ugari izan dugu Udalarekin, eta bi epai-keta ere irabazi ditugu, baina azkenean...”.

    Momentuz jatekoa eta edatekoa saltzenbadute ere, makina horietan salgai “edozer”jarri daitekela dio: “Parafarmaziako generoasaltzeko baimena ere badugu. Vending-ekomakinen feria batean izan gara Madrilen, etaoso mundu zabala da. Produktu industrialen–eskularruak, olioa...– makinak hasi dira tai-lerretan jartzen, eta norbere pen drive-arekinpelikulak jaisteko aukera eskaintzen dutenmakinak ere badaude. Urtea ez da bete irekigenuela eta oraindik gauzak pixka bat proba-tzen eta ikasten ari gara”.

    Negozioa irekitzerako orduan “lokala ego-kitzen eta makinetan inbertsio handia eginbehar” izan dutela adierazi du. “Tokia oso onada eta negozioa ari da martxa hartzen. Nikuste dut herriarentzako ere ondo daudela ha-lako makinak 24 orduz irekita, beti eskura”.

    Vending-eko makina horien negozioa,ordea, ez da Priya eta Aizpururen ogibide na-gusia. “Horretatik bakarrik bizitzeko gaizki,oso larri ibiliko ginateke. Aparteko ordainsa-ria da guretzako. Gastuak baditu, baina fun-tzionatzen du. Halere, dirudiena baino lanhandiagoa du atzetik. Zapatu gauetan-etaPriyaren koinatua egon ohi da dendan, orde-na jartzeko”.

    Une honetan bi bazkideak elkarrekin“ondo moldatzen” direla eta “gustura” dau-dela dio, eta “gauzak ondo joanez gero nego-zioa zabaltzea” ere ez dute baztertzen.�

    roei eskaintzeko. Denean eguneratuta egonbeharra dago”.

    Zerbitzu ona eman eta kalitatezko produk-tuak eskaintzeaz gain, “gauzak hobetzeko zeregin pentsatzen” nekatzen dute burua. “Ezinda geldirik egon, hazteko grina eduki behardugu. Ideia berri ugari dugu. Alokairuan erebadugu generoa, gero erosteko aukerarekin.Horrez gain, etxetik ateratzeko oztopoak di-tuztenei, hanka igeltsatuta dutelako-edo, zer-bitzua ere ematen diegu. Nolanahi ere,denda ez da adinekoentzako eta ezinduen-tzako bakarrik. Ireki genuenean jendeak esa-ten zigun: ‘Zuen dendara oraindik behintzatez nauk joango!’. Guk ideia hori aldatu nahiizan dugu, bestelako produktuak ere –errea-bilitaziorako tresnak, tentsioa hartzekoa,

    elektroterapia, hortzetako eskuila elektrikoa,edo eta zapata bereziak ...– saltzen ditugu”.

    ‘Vending’-a, formatu berritzaileaEguneko 24 orduetan jendearentzako irekitadagoen vending makinen negozioa formatuberritzailea da oso. Aitor Priya eta Iñaki Aiz-puruk orain dela urte erdi ireki zuten halakosaltoki bat, Plaza Txikian. Oraingoz ohiko pro-duktuak saltzen dituzte –freskagarriak, gozo-kiak, sandwichak...–, baina zabala da makinahoriek eskaini dezaketen aukera. Barrukoarropa, kosmetika, medikuaren errezetarikbehar ez duen botikako generoa... Bizkaikobi vending saltokik sona handia hartu dute,txuletak eta arraina saltzen baitituzte.

    Aurkitu 24-k ateak ireki zituela hilabete

    Iñaki Aizpuru, Plaza Txikian duten Aurkitu 24 saltokian.

  • Auzitegi Konstituzionalak hartu berri duenerabakia “golpe gogorra izan dela” azaldudute Maixol eta Joxe Arruti anai-arrebek:“Alde batetik, poz hartu dugu kalera ateradiren hiru presoengatik, baina ez dugu ahaz-tu behar, horiek ere berez ezarritako kondenabaino urte gehiago egin dituztela kartzelan”,dio arrebak. Hala ere, Auzitegi Konstituziona-laren erabakian “esperantzarako zirrikitu bat”bazutela esan du. Joxeren arabera, “doktrina-rekin ez zutela jarraituko uste genuen, bainadirudienez, gure esperantzak errotik ebakinahi izan dituzte. Gainera, nola liteke Konsti-tuzionaleko bost magistratu –11 magistratukosatzen dute Auzitegi Konstituzionalekoosoko bilkura– Parot doktrina aplikatzearenkontra agertu eta horrelako erabaki bat, ahobatez erabaki gabe aurrera ateratzea?”.

    Ondorengo urratsak nondik nora joangodiren ez dakitela azaldu dute: “Ez dakigu he-mendik aurrera zer gertatuko den gure anaia-ri bezala Parot doktrina aplikatu dieten pre-soekin eta abokatuek ere ez dute informazioargirik. Azkenean, irizpide juridikoetan oina-

    20+10=30 urte2010ean ezarri zioten Arrutiri 197/2006 Parotdoktrina. Ezarritako kondena 2009an bete bazuen ere,doktrinak beste 10 urtez luzatu dio zigorra. � Ane Aranburu

    2 0+10=30. Edo bestelaesanda, 197/2006. 23 urte daramatza espe-txean Juan Karlos Arruti euskal preso azpei-tiarrak, eta 2009ko irailaren 10ean bete zuenezarritako zigorra. Hala ere, 2010eko otsaile-an 197/2006 doktrina (Parot delakoa) ezar-tzea erabaki zuen Espainiako Auzitegi Gore-nak. Hori dela-eta, 2019ko irailera arte luzatuzioten zigorra.

    Joxe eta Maixol Arruti anai-arrebek bazutenesperantza kasua Auzitegi Konstituzionalerairistean doktrina atzera botako zutela, bainaazken egunotako albisteek bestelako tran-tzean utzi ditu senideak. Martxoaren 30eanAuzitegi Konstituzionalak 197/2006 doktrinaezartzea zilegi dela erabaki zuen, eta horrenharira, doktrina atzera botatzeko 31 presokaurkeztutako helegitearen inguruko erabakiaere jakinarazi zuen. Horietatik 24 euskal pre-soen babes helegiteak ziren, eta hiru beste-rik ez zituen onartu Auzitegi Konstituzionalak.Beste 28 presoek kartzelan jarraituko dute,eta horien artean da Juan Karlos Arruti presoazpeitiarra.

    rritzen ez diren erabaki judizialen kontra borrokatu behar dute eta hori ez da lanerraza”.

    “Mendekuzko zigorra”Bai batak zein besteak, argi dutena da “men-dekua” izan dela zigor hau: “Mendekua, baipresoarentzako eta baita senide eta inguru-koentzako ere. Gaixo dauden presoak,197/2006 doktrinapean daudenak, zigorra-ren 3/4ak beteta dituztenak... kalean egonbeharko lukete. Gogorra da guzti hau eta su-frimendu asko eragiten du. Parot doktrinarenkasuan, gainera, zigorra betetzen ari den ur-teetan, pertsona kondenatuari espektatibalegitimoak aldatzen dizkiote, eta baita seni-deei ere. Beraiek ezarritako legeak urratzenari dira”. Europan ere doktrina ezabatzekohelegitea aurkeztuko dela esan dute, bainahorrek “luze” jo dezake: “Europatik erantzu-terako 6 bat urte pasatu daitezke eta ordura-ko jendea zigorrak ondo beteta egongo da”.

    23 urte, hamaika kartzela19 urterekin utzi zuen Juan Karlos Arrutik Az-peitia. Joxek 16 urte zituen orduan, eta Mai-xolek, berriz, 11. Handik urte batzuetara,1989ko irailaren 16an hain zuzen, GuardiaZibilak atxilotu zuen Irunen (Gipuzkoa), ETA-koa zela egotzita. Geroztik Espainiako espe-txeetan eduki izan dute sakabanatuta, eta

    � � �“Zigorra betetzen ari den urteetan, pertsona kondenatuariespektatiba legitimoak aldatzen dizkiote; baita senideei ere”

    MAIXOL ARRUTI Juan Karlos Arrutiren anaia

    mamia � � � � � � � � � politika24

  • Maixol eta Juan Karlos Arruti anai-arrebak, bisita batean. � � �Marixol Arruti

    gaur egun, Cordobako (Espainia) kartzelandago, Azpeititik 780 kilometrora. “Euskalpresoei urte luzetan ezarri dieten sakabana-keta eta kartzela politika, bere osotasunean,gogorra egiten da senideentzako ere”, diote.Hala ere, anaiarentzako beharbada gogorre-nak Sevillan (Espainia) preso egon zenekogaraiak izango zirela diote: “bost minutukobisitak izaten genituen eta kartzelan bertan

    ere presio eta mehatxu ugari jasan zituenpreso sozialen baten ahotik”.

    Etorkizunari begira itxaropena baduteladiote biek: “itxaropena badaukagu, hori ez dainoiz galdu behar. Gatazka behin betikozkonpontzeko denbora beharko dela pentsa-tzen dugu, hau ez da egun batetik besterakonponduko. Gaur gaurkoz, hala ere, golpegogorrak jasaten jarraitzen dugu. Agoanta-

    tzeko prest gaude, hori bai, eta badaukaguitxaropena gainera. Madrilen ere 500 batlagun zerbait egitekotan dira eta hori, adibi-dez, oso albiste ona izan da”.

    Maiatzaren 12an Azpeitian ospatuko denElkartasun Egunari begira, jendeari dei egindiete presoen aldeko ekimenetan parte har-tzera eta eskerrak luzatu dizkiete egun horiantolatzen lanean aritzen diren herritarrei.�

    politika � � � � � � � � � mamia 25

  • � � � � � � � � � � � � � � � �alaitz olaizola� � � � � �gurutze olaizola� � � � � � � � � � � � � � � �

    � � � � � � � � � iritzia 27

    G urutze. Oraintxe izannaun zaborra botatzen. Eta ez dun lan errazaizan, kontrakoa ematen badin ere! Egunenbatean kotxeren batek hankako behatz mutu-rrak harrapatuko zizkidan... Hain zeuden bideondoan edukiontziak...Alaitz. Hain ondoan ere... Gure kasuan,Landetan, bidea gurutzatu behar gainera,baldin eta papera, plastikoa edo kristala birzi-klatu nahi baditun behintzat. Zebra biderikgabeko bide arriskutsua. Egoera horrek ezhau ezer birziklatzera animatzen... Baina hi,orain, atez atekoa omen zetorren...Gurutze. Jendeak iritzi desberdinak dizkin,baina uste dinat ohitura kontua dela. Aldake-ten aurrean normala dun kezka izatea. He-mendik urte batzuetara ohituta egongo gai-tun, eta ez dinagu damurik izango. Dioten be-zala, askoz ere gehiago birziklatuko dinagu.Alaitz. Borondate kontua dun azken finean.Ba al zaukanagu ordea? Orain, “ba, papertxohonegatik...”, eta birziklatu ez. Atez atekoare-kin, ordea, nahi eta nahi ez, eta primeran iru-ditzen zaidan, aizan! Borondatez ezean, obli-gazioz. Duda bakarra zaukanat: non sartuhainbeste ontzi?Gurutze. Egia, ez dinat horretan pentsatu.Nire kasuan, balkoia bazeukanat, baina etxebarruan zerbait kendu beharko balitz tokiaegiteko ere, ni ados. Hik, zer kenduke huke,labadora, labea, hozkailua?Alaitz. Nik? Argi zeukanat: NEU kendukoninduken sukaldetik! Toki galanta geratukohuke nahi adina ontzi sartzeko! Sukaldeanorduak pasatzen dizkinagu, honetan ez badabeste hartan... Neu atera bertatik, eta kito.Gurutze. Ez, ez, ez... Hori, aldaketa berribaten aurrean ihes egitea dun. Hik ere,

    Zabor kontuak

    denak bezala, lehen esan dunan moduan“borondate” hitza aplikatu beharko dion hireburuari. Mundu hau horrela dun, eta gu bereparte garenez “obeditzea” tokatzen zaigun.Alaitz. “¡A sus ordenes, mi capitán!” Argizagon: nik egiten ez badinat ez din besteinork egingo. Egingo dinat tokia ontzientza-ko, bai horixe. Ederrena, arrandegira edo ha-rategira gure tuperrarekin joaten hasten ga-renean... Antxoak direnean, koxkorragoa, ar-kumea denean berriz, kristorena!Gurutze. Kontuak kontu, umorez heldukozionagu zabor kontu honi, eta orokorrean,beste gauza askori ere bai. Momentuz, he-mentxe utziko dinagu. Frogatutakoan hitzegingo dinagu. Aio!�

    ���GURUTZE. “Hik zerkenduko huke, labadora,labea, hozkailua?”

    � � �ALAITZ. “Nik? Argizeukanak: NEU kendukoninduken sukaldetik!”

  • jakiteko � � � � � � � � � maiatzari begiratua28

    Aisialdia baino gehiagoAdimen urriko pertsonek Txolarte Eguna ospatuko dute Azpeitian,hilaren 12an. Egun horretan, Gipuzkoako Txolarte erabiltzaileguztiak elkartuko dira. Animatu zu ere! � Ainitze Agirrezabala

    Adimen urriko pertsonen al-deko Gipuzkoako elkartea daAtzegi, eta haien eta beraien se-nideen bizi kalitatea hobetzekolanean dihardu, azken 50 urtee-tan. Hori lortzeko ekimenen arte-an Txolarte aisialdiko taldeakdaude. Talde horiek asteburutanelkartzen dira, eta bertan 16 urte-tik gorako adimen urriko pertso-nek parte hartzen dute. Txolartekluben oinarria begirale bolon-dresek osatzen dute, eta gauregun 12 Txolarte talde daude.

    Txolarte eguna urtean behinegiten den elkarretaratzea da.Maiatzean egin ohi da urtero, etaaurten Azpeitian ospatuko dute,hilaren 12an. Egun horretan, Gi-puzkoako Txolarte erabiltzaileguztiak elkartuko dira.

    Egun osoko ekintzak antolatudituzte: goizean, 11:00etan,

    � � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    � � �Zer. Txolarte Eguna.� � �Eguna. Maiatzak 12(zapatua). � � �Ordua. Egunosoa. � � �Tokia. Izarraitzpilotalekua eta berduraplaza. � � �Antolatzailea.Atzegi eta Urola ErdikoTxolarte.

    Udaletxe aurrean ongietorriaegingo zaie talde guztiei. Gero,ekitaldia aurkeztu, opariak banatueta antzerki baten bidez bailaraaurkeztuko dute, Izarraitz pilotale-kuan (11:30). Izarraitz pilotaleku-tik plazarako bidea Elektrotxaran-garekin egingo dute, 12:30ean.

    Ondoren, bazkaria egingo duteBerdura plazan (13:30), eta15:30ean DJ festa izango da Iza-rraitz pilotalekuan.�

    ���TXOLARTE EGUNA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �� � � � � � � � � � � � � � � � � �

    12Txolarte talde. Dozena bat aisialdiko talde daudeGipuzkoan, eta hilaren 12an guztiak elkartuko dira Azpeitian.

    10euro. Bazkaltzek paella, albondigak eta postrea izangoda. Sarrerak salgai: Sanagustinen, Eguzkitzan eta Orkatzen.�

    1‘Gazte Astie2012’, apirilak 7-13 Gazteek izango dute zer egineta zer gozatu, gaztetxeakekimen ugari antolatu baitu:hitzaldiak, afari-tertuliak, bertsotrama, kontzertuak, parodiatxikiak; haur, gazte eta helduekgaztetxea ezagutzeko aukera... � � �Eguna. Maiatzaren 7tik 13ra.� � �Tokia. Gaztetxea eta herrikokaleak. � � �Antolatzailea.Azpeitiko Gazte Asanblada.

    2Mendi asteaekimenez betetaHiru emanaldirekin gozatzekoaukera dute mendia gustukodutenek. Gorka Karapetoeskalatzailea, Josu Bereziartuaalpinista eta Mikel Bringas etaRosa Lizaso bizikletazaleakizango dira hizlari.� � �Eguna. Maiatzaren 22tik24era (asteartetik ostiralera).� � �Ordua. 21:00 � � �Tokia. LagunOnak M.Bren elkarteko aretoa.� � �Antolatzailea. Lagun Onak.

    3Gartxot, taula gaineanGartxoten kondaira taularatukodute herriko zazpi kulturtalderen artean. Agertokianizango dira: Julian BarrenetxeaAbesbatza, Azpeitiko musikaBanda, Antxieta Musika Eskola,Itsasi, Sahatsa, eta Lakrikun etaantzerki tailerra.� � �Eguna. Maiatzak 18 (ostirala).� � �Ordua. 21:30 � � �Tokia.Soreasu. � � �Sarrera. 3 €.� � �Antolatzailea. KulturMahaia.�

    ���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    � � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda Hondarribian ospatu zuten iaz Txolarte Eguna, eta Azpeitiko taldeak han pasatu zuen eguna. � � �Txolarte

  • � � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    �Egilea:Luma

    jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

    Baztanga

    *IRUDIAN

    Fanatismo-ari emana

    Erdietsia

    Laukizko

    Elizkizunmota

    Begi gai-neko azal

    Zaldiareneme

    Ukatzekohitza

    Galdera-duna

    Zure

    Bataioaeman

    Bihotzaukitu

    Egunarenatal

    Abarxehe

    Nago

    Sake egile

    Potasionitrato

    Abesbatzak

    Bihi,garau

    Boroa

    Erkatu,alderatu

    Ideieidagokie

    Ez ilun

    Tanta-lioa

    Ahotsa

    Noka,naiz

    Noratzizkia

    Su

    * Azpeitiko futbol taldea

    Musikanota

    Metalezkoharia

    Bizkaikoherria

    � � �HIZKI ZOPA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    O H I U R R E Z U P A IR A M N A I L U P Z A RO K G O I F A S T U K OS A G H I O L L A R E MK A N M A K A I M E R DP I R A E H K P A I O UU K H A L U A Z O G L HU Z I H I G M R T L A UG E U N A A F D I K S AS O R M U R I Z A T K II A K E A H A R D O Z RN O I K E R O T U E L AT X A I R U R I Z A I DS U Z A R L I A P U S O

    Aurki itzazu hizki zopa honetan hosto erorkorreko 8 zuhaitz arrunten izenak

  • � � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    HITZ GEZIDUNAK

    HIZKI ZOPA

    � � �ARGAZKI LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Maiatzak 22 (asteartea) � � �NORA BIDALI ZURE

    ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia � � � IRABAZLEARI SARIA. Odriozola upategiko ardo

    sorta � � �PARTE HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

    � � �ZEIN DEN ADIERAZI / ///////ZER DAGO SOBERAN//////ZER DAGO FALTAN.

    � � �ZURE IZEN-ABIZENAK � � �TELEFONO ZENBAKIA

    � � �ZER DAGO SOBERAN, ZER FALTAN?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    � � �UZTARRIAREN APIRILEKO ARGAZKI LEHIAKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    ZEIN DA? DAVID ZURUTUZA, REALEKO JOKALARIA IRABAZLEA

    Maria Jesus Larrañaga Uztarriako

    bazkidea izan da lehiaketako 138.

    irabazlea. Odriozola upategiko

    ardo sorta irabazi du sari gisa.

    Argazkian, Maria Jesus Larrañaga,

    saria eskuetan duela.

    lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

    �N�H�Z�S�

    LAGUNONAK

    �FANATIKO

    �B�LAUKIZTAR

    BEHOR�IZARTU

    �TIRRIT�BOZA

    KALTEDUNA�AK

    �ZEURE�ARGI�

    BATAIATU�ALE

    �LA�ALANBREA

    OHIURREZUPAI

    RAMNAILUPZAR

    OKGOIFASTUKO

    SAGHIOLLAREM

    KANMAKAIMERD

    PIRAEHKPAIOU

    UKHALUAZOGLH

    UZIHIGMRTLAU

    GEUNAAFDIKSA

    SORMURIZATKI

    IAKEAHARDOZR

    NOIKEROTUELA

    TXAIRURIZAID

    SUZARLIAPUSO

  • ARITZ IKUTZA burdindegiko langilea

    1. Gehien saltzen dena?Tupperrak, esekigailuakazal-kentzekoa, kola...2. Eskatu dizutengauzarik arraroena?Farmaziako botikak.3. Ohiko bezeroak...Gizonek brikolajea; etxekotresneria, emakumeek.

    4. Anekdotarik?Etxe batetik deitu zigutenarmairua muntatzeko; joanginen eta... putetxea zen.5. Dendan duzun zergenerok harritu zaitu?Laranjak zuritzekoak.6. Asmakuntza onena?Jana bapore bidez

    Meloia, laranja edo kiwiaren kasuan beha-rrezkoa da azala kentzea, baina azala jangarria denkasuetan (sagarra, udarea) interesgarria da osasu-narentzat ez kentzea, oso aberatsa baita bitaminaz.

    Badira melokotoiaren biloa jatea gustuko ez du-tenak edo mahatsaren azalak hortzetako ikara sor-tzen dietenak. Urtero handitzen doaz fruta aleak,baina ez dute berez behar duten zaporea; zientzia-ren aurrerapenek dituzten aldeko eta aurkako kon-tuak dira. Baina zapore hori gutxien galtzen duenaazala da; teoria horrek balio dezake azala ez kentze-ko arrazoi bezala.

    Fruta osasuntsua lortzeko asmoz pestizidaz tra-tatzen dira tarteka fruta arbolak. Izurriteen aurkaerabilitako pestiziden artean ez dago bakar bat eregizakiari kalterik egingo ez dionik. Dena dela, froga-tu ahal izan da, pestizida erabili eta astebetera toxi-kotasuna galdu egiten duela, batez ere azalean ba-karrik erabili bada. Komenigarria eta beharrezkoada, beraz, fruta uretan garbitzea, mahaira eramanaurretik.

    Zitrikoen kasuan batzuek askotan kentzen dieteazala mami haragitsua azaldu arte, baina azal azpikomintza zurixka, mikatz xamarra, osoaberatsa da bitamina eta gatz mine-ralei dagokienean.�

    ���� � � � � � � � � � �julian bereziartua� � �

    Azala bai ala ez?

    sukaldatzeko silikonazkoontzia. 7. Etxe guztietan egonbeharreko erraminta...Metroa eta ‘3en1’ olioa.8. Argibide asko emanbeharra izaten duzu?Torlojuekin, ikaragarri.�

    � Ainitze Agirrezabala

    jakiteko � � � � � � � � �32

  • www.uztarria.comazpeitiko ataiye

    � � �eguneko albisteak � � �irakurleen erantzunak � � �eguneko argazkia � � �bideoak � � �blogak � � �inkesta � � �agenda � � �bitxikeriak � � �‘azpeitia’ atala: zerbitzu publikoen ordutegia, autobusen ordutegia, telefono zenbakiak, euskara atala, farmaziak, festak,

    hauteskunde denetako emaitzak, geografia, panoramikak, herriko taldeak, liburuak osorik... � � �uztarria herri aldizkari denak; PDF formatoan ere bai � � �eguneko efemerideak � � �gida komertziala...

    � � �sartu sarean, eta hartu parte � � �egunero 7.000orrialderen bisita

    uztarria.com � � � � � � � � � jakiteko 29

    � � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

    1590Aurretik zerraila bat zuen.Udaletxeko areto nagusianliburuak eta herriarenpribilegioak jasotzeko erabiltzenzen kaxari lehenaz gain beste bizerraila jartzea erabaki zuten.Aurretik zerraila bat zuen.

    1694Behartsuak herritikkanpora. Kanpotar behartsuguztiak herritik bidaltzekoegindua eman zuen probintziakbere garaian. Herriak aginduabete zuen, baina garbi ikustenzen batzuk behintzat itzuli eginzirela. Herrian zeuden behartsuguztiei, herritarrei salbu, ahaliketa azkarren bertatik irtetekoagindua elizak ematea erabakizuten.

    � Iturria: Azpeitiko efemerideak.

    Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

    �ELKARRIZKETA ONLINE� � orkatz goenaga (Ingurugiro Etxea Fundazioko zuzendaria)

    Irabaztea gauza bat da, eta bestea goianmantentzea”� � �Energiaren arloan eskualderakoplangintza egiteko proiektua,'Energia adimentsua', abian da.Gaiaren gainekoak eta Ingurugi-ro Etxea Fundazioak esku arteandituen bestelako ekimenen ingu-ruan hitz egin du Goenagak. Zer da Energia Adimentsua?Eskualdea energia kontsumitzai-le izatetik energia kudeatzaile bi-lakatzea. Orain arte guk energiaekoizpen gune handietatik jasoeta kontsumitu besterik ez ge-nuen egiten. Askotan non etanola sortua den kontuan hartugabe gainera. Proiektu honekinedozeinek energia sortu eta saretxikien bidez gertukoen arteanbanatu dezake.Ingurugiro Etxeko museoaezagutzen du jendeak, bainafundazioa? Zertan ari zare-te?Orain arteko ibilbidean ezagune-na den proiektua "energia adi-mentsua" da, eta eskualdeko

    eta sukaldaritza zein baratzezain-tza ekologikoko ikastaroak anto-latu ziren, arrakasta handiz, gai-nera.Atez ateko bilketa sistemaingurugiroarentzat diotenbezain ona al da?Atez ateko bilketa ez da ez ona eztxarra ingurugirorentzat, bilketasistema bat besterik ez da; ga-rrantzitsua dena zero zabor estra-tegia bat martxan jartzea da. Horatez atekoa edo beste edozeinbilketaren artean erabaki behardu gizarteak, hainbat eredu bai-taude. Garbi dagoena da honda-kinen bilketa egun ez dela eragin-korra. Eztabaida atez atekoanzentratzen ari da, gehiegi politiza-tuz. Eztabaidak beste bat izanbehar du: kontsumo eredua etakontsumoa egiteko moldeak,merkaturatzen diren produktuezeta herritarrok, enpresek eta ad-ministrazioak ditugun eta onar-tzen ez ditugun ardurez.�

    energia kudaketa ardatz duen in-kestak ari gara egiten. Aurrekootsailean hondakinen prebentzio-ari buruzko jardunaldi teknikoakantolatu genituen. Helburua pro-fesionalak heztea zen, hondaki-nak ez sortzeko lanabesak etateknikak irakatsiz; Euskal Herrikoudal administrazioetako 90 batpartaide izan ziren. Bestalde,proiektu ikusgarriena Ereiten da:Azpeitian eta Azkoitian bina era-kusketa-herri baratza eraiki ziren,

  • Behar zenur tanta hura

    Loiolako Herri Irratiaren ahotsezagunenetakoa izan zen 31urtez. �� Mailo Oiarzabal (Zarautz)

    I tziar Sagarzazu (Getxo, 1937)ezagutzen dutenek zail daukate haren urte-betetze egunaz ahaztea. Egun seinalatuanjaio baitzen, faszistek Gernika bonbardatuzuten egun berean; Getxoko Areetan jaioere, gurasoak eta hiru anaia zaharragoakZestoatik hara alde eginda zeudela. Haur be-soetakoa zela, Bizkaitik lehendabizi Santan-derrera (Espainia) eta handik, amarekin etaanaiekin, Normandiara (Frantzia), gerratikihesi, babes bila. “Aita hemen gelditu zen, etahalaxe ordaindu zuen. Lau urte barruan eduki

    rria, ia bizitza erdia lantoki eta etxe izan zuenLoiolako Herri Irratian bizitakoez hitz egiteko.

    Kontuz Jose Antonio AgirrerekinIle-apaintzaile familiakoa –ogibide hori zutengurasoek eta anaiek–, bestelako bidea hartuzuen Itziarrek. 24 urterekin iritsi zen LoiolakoHerri Irratira, 1962an, irratia sortu eta hurren-go urtean. Esatariak hartzeko probak egitenari zirela jakin eta aurkeztea erabaki zuen;deitzerako “denbora asko pasatu” zutela go-goratzen du, baina deitu zioten azkenean, la-

    zuten, gaixorik etorri zen eta, denbora gutxiegin zuen gero”, kontatzen du. Normandianurtebete inguru egin ondoren itzuli ziren amaeta seme-alabak, etxera edo: “Zestoan etxeaeta gauza guztiak kendu egin zizkieten etaAzpeitira etorri ginen, aittitteren etxera. Al-pargatak egiten eta, bere bizimodua aterazuen”, dio, amagatik. Zestoara itzuli zirengero, eta han bizi izan zen Itziar Sagarzazuorain dela urte gutxia arte.

    Orain Zarautzen bizi da eta, han, 75 urtebete bezperetan hartu du zestoarrak Uzta-

    jakiteko � � � � � � � � � atzera begira: itziar sagarzazu34

  • nerako. Horrela ekin zion 31 urtez luzatukozen ibilbideari.

    Irakurtzea, antzerkia –Zestoako taldeanibili zen– eta, nola ez, irratia, oso gustukoakzituen zestoarrak: “Orduan Radio San Se-bastian eta halakoak entzuten ziren. JuanitoValderramaren El inmigrante-eta asko entzu-ten genituen; Euskal Herriko musika jartzenzutenean, bilbainadak izaten ziren, Los Chim-beros, Los Bocheros, eta halakoak. Haiekziren euskal abestiak, haientzako”. Esatarilana, ordea, guztiz berria zen. Lanean hasi etaaurreneko lana angelus-a errezatzea izanzuela gogoan du, “eta zuzenean, e?”. Jesula-gunena zen irratia eta erlijio edukiek pisuazuten programazioan. Hortik aurrera, ordea,jesuitek “askatasuna” ematen zietela dio Sa-garzazuk: “Ez ziren ezertan sartzen. Jesuitekguri ardura eman ziguten eta guk ardura ho-rrekin jokatzen genuen. Geure irizpideak fin-katzeko askatasuna genuen”.

    Beste batzuekin arazo gehiago izatenzuten. Kutsu kristaua ez ezik, euskalduna etaeuskaltzalea izatea zen Loiolako Herri Irratia-ren ezaugarria, noiz eta Francoren diktadura-ren zentsura zorrotzak indarrean zirauen ga-raietan. Euskaraz aritzen ziren Loiolan etaeuskal kulturaren berpizkunde garai hartanpisua izan zuen Herri Irratiak. “Bihotzez egi-ten genuen, bagenekien-eta guk bakarrikegiten genuela lan hori, beste inon ez zen lanhori egiten”, azpimarratzen du Sagarzazuk.

    Grabazio guztiak Informazio eta Turismokoordezkaritzara bidali behar izaten zituzten,Donostiara. Eta salaketak ere jasotzen zituz-ten. “Hurrekoak izaten ziren, Madrilekoak ez”,dio, ironiaz. Salaketa haien funtsaren ideiabat izateko, hara adibidea: “Jose Antonio Agi-rre zenbat diren, Euskal Herrian... eta asko-tan esaten genuen ‘Jose Antonio Agirre’,

    na sentitu izan” duelako jendeak, “eta igoalguk ere hala sentitu arazi diegu; nik baietzuste dut”. 1977an Batallón Vasco Español-ek jarritako lehergailuak Itxumendiko errepi-kagailua suntsitu eta, herritarren laguntzariesker, aste pare batean antena berriro jasozutenekoa horren adibideetako bat izan zen.

    “Sentimendu bat jarri dugu, hazi bat jarridugu herrian. Udaberrian eta udazkeneanlurra zizak eta onddoak emateko ur pixkatenzain egoten den bezala, Euskal Herria ere ha-laxe zegoen”, azaltzen du Sagarzazuk.�

    1. 1965ean, antzerki-esketxhaietako bat egiten. Eskubikoa daSagarzazu. 2. Carmelo Otaegirekin,idazmakina aurrean duela. 3.Sagarzazu, Otaegi eta ‘ItxumendikoJoxe’, azken horri eskaini ziotenomenaldian, 1991n.

    1

    2

    3

    atzera begira: itziar sagarzazu � � � � � � � � � jakiteko 35

    baina ez lehendakariaren alde. Ba, hortik as-kotan etortzen zitzaizkigun, kontu eske”.

    Herriaren irratia2010ean itxi zuten irratia Loiolan eta “penahandia” hartu zuen Sagarzazuk. “Izan ere,hainbesteko ilusioarekin egin genuen lana!Ba al dakizu zer zen, Euskal Herrian, urratshaiek ematea? Kultur arloan, baserritarrekinere zenbat lan... Horiek denak hor gelditudira, bai; baina, gelditu egin dira”. Egindako-az harro dago, “Loiolako irratia benetan bere-

  • � � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �UDALETXEA � � �Asteguna: 09:00-13:30 � � �Larunbata: 09:00-13:00 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

    irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

    14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

    jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

    10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

    10:00-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 10:00-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-13:30 ZAPO TXOKO

    � � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

    1-9-10-11-12-13-14-15-23-24-25-26-27-28-29

    Alberdi (Azpeitia).

    943 815974

    2-7-8-20

    Jaen (Azkoitia).

    943 850660

    3-4-16

    Azpiazu (Azkoitia).

    943 852989

    5-17-18-30

    Gisasola (Azkoitia).

    943 851235

    6-19-21-22-31

    Ruiz (Azkoitia).

    943 851966

    GAUEZ

    1-5-10-13-17-23-28-29

    Beristain (Azpeitia).

    943 811949

    2-7-8-12-19-25-31

    Eizagirre (Azpeitia).

    943 811274

    3-9-14-15-20-26

    Jacome (Azpeitia).

    943 080258

    4-16-21-22

    Aranburu (Azpeitia).

    943 811350

    6-11-18-24-27-30

    Alberdi (Azpeitia).

    943 815974

    EGUNEZ

    � � �FARMAZIAK (maiatza)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    LARRIALDIAK

    112

    �ERRENTA EUSKARAZ.2011ko errenta aitortzeko epea zabalikda Gipuzkoan, eta herritarrak errentaaitorpena euskaraz egitera animatuzkanpaina abian jarri du Udalak EuskaraPatronatuaren bidez.

    ODOL-EMAILEAK

    Maiatzean izango dute

    hitzordua, 18:00etatik

    21:00etara, anbulatorioan.

    � � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �ALDALUR 943 85 27 18

    EUSKO TREN 902 54 32 10

    GUIPUZCOANA 943 85 11 59

    PESA 943 21 26 99

    PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

    TAXIAK 943 81 13 07

    � � �autobusen ordutegi osoa:

    www.uztarria.com/azpeitia/

    autobusak

    � � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    � � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

    jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

    TOKI PUBLIKOAK

    Udaletxea 15 72 00

    Udaltzaingoa 15 13 13

    Suhiltzaileak 112

    Azpeitia Lantzen 15 71 83

    Iraurgi Lantzen 85 11 00

    Nekazal Bulegoa 81 24 85

    Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

    Zapo Txoko / GIB 15 71 61

    INEM 15 04 02

    Kiroldegia 81 30 69

    Igerilekua 81 41 21

    Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

    Aitonena I 81 51 71

    Aitonena II 81 23 89

    Epaitegia 02 51 91

    Ingurumen Etxea 81 24 48

    OSASUNA

    Anbulatorioa 0254 00

    Anbulator. larrialdiak 02 54 01

    Eguneko zentroa 15 74 96

    Asepeyo 8144 00

    Gurutze Gorria 85 32 97

    DYA-Donostia 46 46 22

    KOMUNIKABIDEAK

    Uztarria 15 03 58

    Hitza (Azpeitia) 81 38 41

    Hitza (Zarautz) 8900 17

    Azpeitian Zer? 81 11 00

    Berria 943 30 40 30

    Gara 943 31 69 99

    Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

    DV (berriemailea) 610 81 29 12

    Argia 943 37 15 45

    Nabarra 948 22 71 25

    Arrate Irratia (berriemailea) 81 26 32

    Loiola Herri Irratia 81 44 58

    Euskadi Irratia 943 01 23 00

    Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

    Izarraitz Telebista 85 13 05

    ETB 943 01 17 05

    ALDERDI POLITIKOAK

    EAJ 81 55 70

    Hautetsi Independentistak 15 72 00

    EA 81 00 11

    EB-Aralar 15 72 00

    SINDIKATUAK

    ELA 81 34 46

    LAB 15 13 56

    EHNE 81 39 28

    KULTURA-EUSKARA

    Euskara Patronatoa 81 45 18

    Udal Euskaltegia 81 19 47

    AEK 15 10 89

    EHE 15 10 89

    Udal Liburutegia 15 71 95

    Loiolako Liburutegia 8165 08

    Kontseilua 943 59 12 00

    Bai Euskarari 902 43 00 26

    IKASTETXEAK

    Iraurgi 81 02 10

    Iraurgi (Betharram) 81 16 68

    Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

    Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

    Ikasberri 15 12 46

    Karmelo Etxegarai 81 26 97

    Urola BHI 15 02 28

    BESTERIK

    UGLE (Urolako gay-lesbian.) 273 posta

    Xoxoteko aterpea 58 10 07

    Eregi Euskara-Komunikazio Zerbitzuak

    943 08 06 88

  • EKAITZ GARMENDIAKarrantza

    Karrantzakojendea osoabertzalea dun”

    Duela bi urte baserria erosi eta berritzelanak bukatzear, ‘benetan gozatzen’ orainhasiko direla dio. � Ainitze Agirrezabala

    Karrantzan ba al zekitek nondagoen Azpeitia?Giputxitzat naukaten, baina batzuk bai eza-gutzen diten. Azpeitiarren bat ere izan omenzunan hemen, errota bat zuena.Azpeitiar bat Karrantzan... Neskalagunarekin La Arboledan hiru urtezbizi ostean, baserri bila hasi gintunan Gipuz-koan eta Bizkaian. Errezilen, Zeanurin, Na-barnizen... ia erosi geninan, baina azkeneanKarrantzan aurkitu dinagu gure paradisua.Kaletarra landa-eremu batean... Bai, batzutan alderantziz izaten dun bainagure kasuan, kaleko bizia baino nahiago diti-nagu mendiko bakea eta naturaren gertuta-suna. Oilo batzuk eta baratza jartzeko asmoadinagu baserriko obrak bukatu ostean, etaneure musika estudioa ere bai!Legen Beltza taldean ere jotzen duk.Zertan duk taldea momentu hauetan?Atseden luze bat hartzea erabaki geninan ur-tearen hasieran, bakoitzaren konpromisopertsonalak tarteko. Ivan baterijolea Berlinenbizi dun, ni Arboledan eta orain Karrantzaneta distantziak ere ez din laguntzen lagun

    talde baten funtzionamenduan. Hala ere,gaur egun Internetek asko laburtzen dizkindistantziak, eta entseatu gabe ere dexentekontzertu jo ditinagu inolako arazorik gabe.Baditinagu buruan bueltaka gauzak etaproiektu berri batzuk badaude dantzan.Azpeitiak ez duen zer dik Karrantzak?Aire garbia, bakea. Eta Karrantzak ez duen zer Azpeitiak? Kutsadura, kar, kar, kar. Familia eta lagunakditun faltan gehien botatzen ditudanak.Sarri etortzen al haiz Azpeitira?Hilean behin edo bitan, gehienez. Gutxitxo,aukeran. Lana eta distantzia medio, zail egi-ten zaidan sarriago joatea.Zer moduz bizi zarete hor?Oraindik herrian ez gaitun asko “integratu”,baserriko lanak direla eta ez gaitun atera ereegiten. Baina mendiz inguratutako paraje bi-kaina dun, eta jendea, hasieran itxi xamarradirudien arren, oso eskuzabala eta atseginadun. Historikoki ez dun inoiz hitz egin euska-raz hemen, baina jendea oso abertzalea dun.Euskara asko ari dun uztatzen, eta gazte jen-dea gogotsu datorrela zirudin.�

    1

    2

    3

    azpeitiarrak basque countryn � � � � � � � � � jakiteko 37

    1. Ekaitz Garmendia, gitarra eskuetan duela.2. Karrantzako paraje “zoragarriak”, SergioGonzalez Ahedo argazkilariak aterata.

  • E ta hilabetea joan da, etaegoera aldatu da, bere horretan dagoegoera. aldatu da, ez da aldatu. andreakerabaki du sentitu du barruak esan dio gizo-na beste inor ez duela maite. beste gizonez-koari ezetz esatea erabaki du, horretara inorkbehartu gabe erabaki du andreak. eta joanzaio beste gizonezkoari eta esan dio. ‘ezindut segi, barruak ez dit agintzen, beste auke-ra bat eman nahi diot neure buruari, nire gizo-nari, dudanari, nauenari’. esan dio, eta gizo-nezkoak ez du ulertu. ‘nola liteke, ordea?lehen hainbeste maite ninduzuna, eta orainezetz diozu. zer izan da, zer da aldaketa hau,egun batetik bestera?’ eta andrea saiatu daahalegindu da eginahalak eta bi egin ditu,baina ez du gizonezkoa baretu. denboraeman du haren ondoan, entendiarazi nahian,alferrik.

    egunak joan dira, egunen gurpil zoroa, etagizonezkoa betetzen hasi da, husten, barrutiklehertzen. eta lehertu denean, munduandiren eta ez diren negar eta minak etorri zaiz-kio. erraietako ondoeza izan du. ondoez ho-rretan bakarrik ikusi du bere burua, bakar-ba-karrik, jendez inguratuta bizi den gizonezkogizajo tristea, yoga irakasle trebatu gaixoabakarrik, bakardadean bakar. eta laguntzabehar duelarik, ezetz esan dion andrezkoarijoan zaio negarrez eta minez bihotza eskuan,ez dezala horrela utzi erreguka, faborez arrenmesedez, ez uzteko bakarrik min handi ho-rren barruan.

    eta andreak haren laguntza dei larria jasoeta izutu egin da, ezegitekoren bat egingoote duen gizonezkoak, haren mina sentitu du,bere barrura sartu du, kezkatu da, loa galdudu, ezetz esan dio baina haren mina arintzenlagundu dio. andreak gizonezkoari. bitartean,gizonarekin gozatu ezinda bizi izan da an-drea. gizonezkoaren oinazeak ez dio utzibakean bizitzen. berak eman dio, berakkendu. hil nahi izaterainoko bihotzondokoaeragin dio gizonezkoari. andrearen gizona,

    monogamo gara poligamo (II)

    � � �(...) errukitu zaio, lehenazgainera, eta ez da gauza‘berriz gehiago ez’ atzeraesateko.

    � � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

    lekukoa da egoeran. andreak eskatu dioestutasun horretan ez uzteko bakarrik,egoteko beraren ondoan. eta gizonaandrearen ondoan, andrearen bidezgizonezkoa senperrenak gorriak eta beltzakikusten ari dela eguna joan eta eguna etorriaditzen.

    eta hainbestetan egon da andrea gizonez-koarekin, errukitu zaio, lehenaz gainera, etaez da gauza ‘berriz gehiago ez’ atzera esate-ko. eta lehen ezetz esan bazion ere, harenondoan egoten hasi da, gizonezkoaren berri-keta zurian gozatzen, nola lehen adan eta evahaiek sugearen miztoak engainatu ziren, halaengainatu da andrea, endredatu du bereburua berriz. maite duela esan dio gizonari,maite duela bera –gizona, senarra–, maiteduela bestea –gizonezkoa–, eta trankil dago-ela horretan. gizonarekin oheratu da, ohera-tuko da behin eta berriz eta askotan, maiteduelako –gizona, senarra–, baina maite dugizonezkoa ere.�

    iritzia � � � � � � � � �38