ESPAZOS PROTEXIDOS

Cindy Escalante Muelas

Introducción

Superficie da Comunidad: 2.943.900 has.

Espazos protexidos: 9

Superficie protexida: 25.744,18 has.

Porcentaje: 0,87%

Defínense como espazos naturais protexidos aqueles espazos que conteñan elementos ou sistemas naturais de particular valor, interese ou singularidade, tanto debidos á acción e evolución da natureza coma derivados da actividade humana, e que fosen declarados como tales.

Estes espazos naturais recollen os ecosistemas máis representativos e significativos do territorio galego: costas e rías, lagoas, ecosistemas fluviais, serras do interior, fragas e

devesas, etc.

Rede Galega de espazos protexidos

Nesta rede estarán representados os principais ecosistemas, paisaxes ou hábitats galegos e que conterá aqueles lugares necesarios para asegura-la súa conservación. Representa

máis do 12% da superficie total galega.

A Consellería de Medio Ambiente:

1. Será responsable da xestión dos espacios incluídos na Rede galega de espacios naturais protexidos.

2. Designará un director do espacio para a xestión dos parques naturais e das reservas (Proposta dos orzamentos, programas

de xestión, a execución...)

3. Velará porque se cumpran as finalidades recollidas na declaración de xestión de espazos de interese local e das

áreas privadas de interese natural.

En función dos bens e valores que hai que protexer, os espazos naturais protexidos regulados clasifícanse nas seguintes categorías:

a) Reserva natural.

b) Parque natural.

c) Parque nacional.

d) Monumento natural.

e) Humidal protexido.

f) Paisaxe protexida.

g) ZEPVN (Zona de especial protección dos valores naturais)

h) Espacio natural de interese local.

i) Espacio privado de interese natural.

Fonte:

Reserva natural

Son espacios naturais dos que a declaración ten como finalidade a protección de ecosistemas, comunidades ou elementos biolóxicos, que pola súa rareza, fraxilidade, importancia ou singularidade, merecen unha valoración especial.

Nas reservas estará limitada a explotación de recursos. Con carácter xeral, estará prohibida a recolleita de material biolóxico ou xeolóxico, con excepción daqueles casos en que por razóns de investigación, educativas ou de conservación, logo de autorización administrativa.

As reservas naturais que conteñan ecosistemas ou comunidades que requiran unha protección absoluta poderán ser declaradas reservas naturais integrais. (Prohíbese calquera tipo de aproveitamento e restrinxirase o acceso público)

En Galicia non hai Reservas Naturais pero si Reservas da biosfera.

Parque natural

1. Os parques son áreas naturais, pouco transformadas polas actividades humanas, que pola beleza dos seus sitios, da representatividade dos seus ecosistemas ou da singularidade da súa flora, fauna ou formacións xeomorfolóxicas, posúen uns valores ecolóxicos, estéticos, educativos ou científicos dos que a súa conservación merece unha atención preferente.

2. Nos parques poderanse limita-los aproveitamentos dos recursos naturais, prohibíndose os incompatibles.

3. Nos parques facilitarase a entrada de visitantes coas limitacións que sexan precisas para garanti-la conservación dos valores naturais.

4. Os parques poderán ser naturais ou nacionais.

Fragas do Eume

Atópase entre a costa da Ría de Ares e a Serra da Loba en Monfero. Esténdese por Cabanas, A Capela, Monfero e Ponte do Eume. Foi o último parque natural declarado en Galicia en 1997.

Por que paga a pena visitalo? É un dos bosques climácicos máis extensos de Galicia e mellor conservados de Europa (84 kms de longo) Ten sombra, humidade e unha exuberante vexetación: o hábitat ideal para moitos seres vivos, como a salamandra rabilarga ó lirón e alberga algunhas especes de fentos case exclusivos.

O Eume tamén ofrece cultura. Nas súas ribeiras aparecen mosteiros, castelos, pazos e fermosas pontes de pedra.

Castelo Andrade

Igrexa de San Miguel de Breamo Mosteiro de Caaveiro

Mosteiro de San Fix de Monfero

Torreón dos Andrade

O invernadoiro

Ubicado na provincia de Ourense entre os ríos Ribeira Grande e Ribeira Pequena este parque comprende os concellos de Vilariño de Conso, Chandrexa de Queixa, Laza e Castrelo do Val.

Por que paga a pena visitalo? Dende os cumios da serra é posible observar o sorprendente circo glaciar do Figueiro e a impresionante caída de varias fervenzas dende o alto dos barrancos. Lobos, corzos e xabarís comparten territorio con londras, martas e varias especies de aves rapaces

A visita ao Parque Natural O Invernadeiro esixe un permiso administrativo, cun máximo de acceso diario de 30

persoas; ofrece ata cinco rutas guiadas con excelentes posibilidades didácticas.

Parque nacional

As illas atlánticasSituación: Nas rías baixas

Cíes, Ons, Sálvora e Cortegada son consideradas Parque Nacional dende o 2002 (O primeiro en Galicia e o décimoterceiro en España) e Zona de Especial Protección de aves (ZEPA)

CONCELLOS Ribeira, Vilagarcía de Arousa, Bueu, Vigo.

Fonte: Xunta de Galicia

Illa de CortegadaOnde está?

Situada al fondo de la ría de Arousa, en contacto coa desembocadura do río Ulla.

Qué podes ver? *Pode considerarse como un Xardín Botánico da Comunidade Galega; o bosque de laurel que ocupa 2'5 hectáreas de todo o territorio da illa, considerado como o maior de toda Europa.

*Tamén pódese observar algúns fósiles, seguramente de tipo de corais.

*En canto á fauna pódese atopar cabalos, xabarís, reptiles e aves limícolas que hai na illa e cultívase a ameixa que serve como sustento económico para a zona.

Pola súa situación previlexiada, se estivo a punto de construir unha urbanización de luxo. Na actualidade, apenas nótase a influencia do home.

Illa de SálvoraOnde está?

Na desembocadura da ría de Arousa.Ten dous kilómetros de máxima anchura en dirección norte-sur. Súas principais alturas os altozanos de Milreu e As Galleiras. Só está habitada por caseiros e guardans.

Cómo chegar? Pódese visitar a illa de Sálvora realizando a "Ruta da Agua"; Ons, Arousa e Sálvora

Qué podes ver? O Faro da illa de Sálvora está situado na parte máis saínte, ao sur da illa, lugar coñecido como Punta Besugueiros; fue construido en 1847 ampliado en 1954.

Súa costa é un enorme viveiro natural de mariscos, especialmente de percebes.

Illa de OnsOnde está?

Na desembocadura da ría de Pontevedra. Lonxitude de 6 km. e anchura máxima de 1,5 Km. Composta pola Illa de Ons, situada ao Norte, a Illa de Onza u Onceta, ao Sur, e unha serie de illotes sendo os máis importantes Freitosa e Centolo.

Cómo chegar? En transporte marítimo dende Marín, Bueu, Sanxenxo e Portonovo, só en época estival. As demáis illas e illotes hai un acceso restrinxido.

Qué podes ver? * No Alto do Cucorno, atópase o Faro de Ons. * Norte: Os acantilados de cría de aves mariñas, el Monte Centolo e a bela praia de Melide. * Sur: A antigua aldea celta de Castro do Alto, as praias de Pereiró e a de Os Cans (a tumba "A Laxe do Crego") "Burato do Inferno".

Rutas

Fonte: Turismoyrural.com

Illa CíesOnde está?

Situado na entrada da ría de Vigo en disposición norte-sur. Formado por tres illas: Monteagudo (Norte), do Faro (medio) e San Martiño (Sur) e una serie de illotes. Foron declaradas Parque Natural en 1980.

Como chegar? Se accede en transporte marítimo dende Vigo, Baiona e Cangas do Morrazo dende Semana Santa ata o final do verán.

Que podes ver? *Illa de Monteagudo atopamos o sistema dunar de Figueiras-Mixueiro. Dende el chégase ao Faro de Monteagudo o do Peito, onde hai un observatorio de aves. *Na illa do Faro se encontra a formación sedimentaria da praia de Rodas, que une as dúas illas, e o lago dos Nenos. *No sur, o Faro de Cíes, Faro da Porta e o pobo celta de Castro das Hortas. Os restos dun mosteiro fundado no Reino Galaico-Suevo (Sede do Centro de Interpretación)

Ruta

s marítim

o – te

rrestre

das illa

s

Monumentos Naturais

1. Os monumentos naturais son espacios ou elementos da natureza constituídos basicamente por formacións de notoria singularidade, rareza ou beleza que merecen ser obxecto dunha protección especial.

Considéranse tamén monumentos naturais as formacións xeolóxicas e os demáis elementos da terra, así como os xacementos paleontolóxicos, que reúnan un interese especial pola singularidade ou importancia dos seus valores científicos, culturais ou paisaxísticos.

2. Nos monumentos naturais só se admitirán os usos ou as actividades que non poñan en perigo a súa conservación.

A praia das Catedrais (Praia das Augas Santas)

Situada no municipio de Ribadeo, na costa da provincia de Lugo sobre o mar Cantábrico. Ten un extenso sistema de furnas (covas mariñas), fumarolas, arcos e illotes. O nome da Praia das Catedrais vén da súa aparencia monumental, as súas arcadas e as formas que recordan á arquitectura das catedrais.

Débese visitar en marea baixa, xa que coa marea alta é imposible visitala. Aínda que hai unha pasarela de madeira que lle permitirá visitar os puntos mais interesantes da costa.

Humidais protexidos1. Entenderase por humidal protexido as extensións de marismas,

pantanos, turbeiras ou superficies cubertas de auga, sexan estas de réxime natural ou artificial, permanentes ou

temporais, estancadas ou correntes, doces, salobres ou salgadas, incluídas as extensións de auga mariña nas que a

profundidade en marea baixa non exceda de seis metros, que á vez cumpran unha función de importancia internacional,

nacional ou autonómica na conservación dos recursos naturais, e que sexan declaradas como tales.

Poderán comprender zonas ribeiregas, costeiras ou adxacentes, así como as illas ou extensións mariñas de profundidade

superior ós 6 m.

2. Nos humidais protexidos poderanse limita-los aproveitamentos dos recursos naturais, prohibíndose en todo caso os

incompatibles coas finalidades que xustificasen a súa declaración

Lagoa e areal de Valdoviño

Fronte costeira aberta ao noroeste e norte da cidade de Ferrol. O litoral areoso abarca uns 10 km e caracterízase pola existencia de praias abertas con extensos sistemas dunares, que se estenden sobre zonas acantiladas próximas, como en Doniños, San Xurxo, Santa Comba, Ponzos e A Frouxeira.

As lagoas litorais aparecen separadas do mar por praias-barreira e conectadas con el mediante canos de desaugamento máis ou menos cegados.

Nestas lagoas aparecen importantes formacións de vexetación palustre (carriceiras, xunqueiras, masegares, macrófitos somerxidos) e orlas de bosque pantanoso.

Zona de Especial Protección dos Valores Naturais, Zona Húmida Protexida, Lugar de Importancia Comunitaria e Zona Ramsar

Paisaxe protexida

1. As paisaxes protexidas son espacios que, polos seus valores singulares, estéticos e culturais ou ben pola relación harmoniosa entre o home e o medio natural, sexan

merecedores dunha protección especial.

2. O réxime de protección das paisaxes protexidas estará dirixido expresamente á conservación das relacións e dos

procesos, tanto naturais coma socioeconómicos, que contribuíron á súa formación e fan posible o seu

mantemento.

Val do río Navea

É a primeira paisaxe protexida de Galicia (2008). Exténdese polos municipios de San Xoán de Río e A Pobra de Trives (Ourense) , erixíndose nun corredor fluvial que serve de conexión entre o Macizo central ourensán e o sistema fluvial Miño-Sil.

Trátase dunha zona que conta con bosques de castiñeiros de máis de 200 anos de vida.

ZEPVN

1. Considérase como zona de especial protección dos valores naturais aqueles espacios dos que, polos seus valores ou interese natural,

cultural, científico, educativo ou paisaxístico, sexa necesario asegura-la súa conservación e non teñan outra protección

específica.

2. Nestas áreas poderanse seguir levando a cabo as actividades tradicionais que non vulneren os valores protexidos. Para o resto das actuacións, como as edificacións, será precisa a autorización

da Consellería de Medio Ambiente.

3. Incluiranse tamén as zonas especiais de conservación que conforman a Rede Natura 2000, creada ó amparo das directivas

CEE 79/409 e 92/43, e que non posúan outra figura de protección das establecidas nesta lei.

Zona de especial protección dos valores naturais

Os Ancares

Situado ao longo do bordo centro-oriental de Lugo, nos seus límites con León e Asturias. Declarouse ZEPVN no 2004.

Predominan os bosques de carballos, algúns deles con centos de anos e con nome propio. Castiñeiros, teixos, freixos, etc.

Abundan lobos, raposos, xenetas, gatos monteses, londras, xabarís.

A Torre de Doiras, de propiedade privada e non visitable na actualidade, é un típico castelo roqueiro. Data do século XV e pertenceu a señorío de Diego Osorio.

Nas poboacións máis altas descubriremos as "pallozas", ancestrais construcións de planta circular e teito de palla mallada.

Castelo de Doiras

REDE NATURA 2000

Natura 2000 é unha rede ecolóxica europea de áreas de conservación da biodiversidade. Consta de Zonas

Especiais de Conservación designadas de acordo coa Directiva Hábitat, así como de Zonas de Especial

Protección para as Aves establecidas en virtude da Directiva Aves.

A súa finalidade é asegurar a supervivencia a longo prazo das especies e os hábitats máis ameazados de Europa,

contribuíndo a deter a perda de biodiversidade ocasionada polo impacto adverso das actividades

humanas. É o principal instrumento para a conservación da natureza na Unión Europea.

ZEPVN-LIC (Lugar de Importancia Comunitaria)

ZEPVN-ZEPA (Zona Especial Protección para Aves silvestres)

ZEPVN-LIC● A Marronda

● A Ramallosa

● Ancares - Courel

● As Catedrais

● Baixa Limia

● Baixo Miño

● Betanzos - Mandeo

● Bidueiral de Montederramo

● Brañas de Xestoso

● Cabo Udra

● Canón do Sil

● Carnota - Monte Pindo

● Complexo Ons - O Grove

● Costa da Morte

● Costa de Dexo

● Costa Ártabra

● Encoro de Abegondo - Cecebre

● Enseada de San Simón

● Estaca de Bares

● Esteiro do Tambre

● Fragas do Eume

● Gándaras de Budiño

● Illas Cíes

● Illas Estelas

● Monte Aloia

● Monte Faro ETC.

Illas estelasA súa situación, na marxe norte

da ría ou enseada de Baiona, no extremo sudoeste da ría de Vigo.

Pequeno arquipélago integrado por dúas illas principais de escasa altura, Estela de Fóra e Estela de Dentro, así como algúns illotes e penedos que afloran durante a baixamar.

Aínda que os fondos mariños abarcan a maior parte da superficie do LIC (98%), tamén albergan interesantes matogueiras costeiras.

ZEPVN-ZEPA

● Ancares

● Baixa Limia - Serra do Xurés

● Complexo intermareal Umia - O Grove, A Lanzada, punta Carreirón e lagoa Bodeira

● Complexo litoral de Corrubedo

● Costa da Mariña occidental

● Costa da Morte (Norte)

● Costa de Ferrolterra - Valdoviño

● Esteiro do Miño

● Illa de Ons

● Illas Cíes

● Pena Trevinca

● Ribadeo

● Ría de Foz

● Ría de Ortigueira e Ladrido

● Serra da Enciña da Lastra

Pena trevinca

Macizo montañoso con cotas de alta montaña fronteirizo coas comarcas da Senabria e A Cabreira (Zamora). Forma parte dos cumios máis elevados de Galicia do Parque Natural Lago de Sanabria: Pena Trevinca (2.124 m), Pena Negra (2.119 m) e Pena Surbia (2.095 m). Aquí atopamos os mellores ecosistemas subalpinos de Galicia. É de destacar o teixedal de Casaio, unha das fragas de teixos de maior importancia da península Ibérica.

Este LIC ten un estado de conservación en xeral bo, aínda que sofre frecuentemente a acción dos lumes e os impactos derivados da minaría (extracción de lousa).

Lago de Sanabria

Áreas protexidas de ámbito internacional

Estos humidais ten unha importancia internacional en termos ecolóxicos, botánicos, zoolóxicos, limnolóxicos ou hidrolóxicos

En Galicia destacamos dous tipos de áreas:

Os humedais de Importancia Internacional.

Convenio relativo aos humidais de importancia internacional especialmente como hábitat de aves acuáticas (Ramsar, 1971), é un tratado proporciona o marco para a acción nacional e a cooperación internacional en favor da conservación e o uso racional dos humidais e os seus recursos.

Os tipos de humidais están agrupados en tres categorías: humidais mariños e costeiros, humidais continentais e humidais artificiais.

O obxetivo do convenio é "a conservación e o uso racional dos humidais mediante accións locais, rexionais e nacionais e grazas á cooperación internacional, como contribución ao logro dun desenvolvemento sostible en todo o mundo”

As Reservas da Biosfera, declaradas pola UNESCO.

As reservas de biosfera constitúen lugares excepcionais para a investigación, a formación, a educación e a sensibilización do público, permitindo ao mesmo tempo que as comunidades locais participen (Home e Biosfera)

Hay 4 en Galicia: área de Allariz, Terras do Miño, Entorno do río Eo e Os Ancares.

Área de Allariz (Reserva da Biosfera 2005)

É unha das unidades xeográficas e territoriais mellor conformadas de toda Galicia. Nesta área discorren os río Limia e o río Arnoia.

Posúe unha alta diversidade faunística, con especies de Interese Comunitario ou consideradas en perigo de extinción en España.

A poboación non chega aos 10.000 habitantes. Está altamente concienciada respecto a un modelo de desenvolvemento sostible.

Na Reserva existen paisaxes sobresaíntes, multitude de sitios arqueolóxicos romanos e prerromanos, con zonas de montañas de baixa altitude arborizadas e humidais de importancia.

Conserva un dos paseos fluviais máis fermosos de Galicia. Del destaca o Parque Etnográfico cun muíño visitable e museos dedicados ao liño e ao coiro. É imperdible a visita ao dédalo de estreitas canellas en excelente estado de conservación da zona histórica

Outros espazos protexidos

Son espazos naturais protexidos que conteñen elementos ou sistemas naturais de particular valor, interese ou singularidade, tanto debido á acción e evolución da natureza como derivados da actividade humana.

Espazos naturais de interese local: Espazos integrados nun termo municipal que polas súas singularidades sexan merecedores dalgún tipo de protección dos seus valores naturais.

Espazos privados de interese natural: Terreos pertencentes a institucións ou propietarios particulares, nos que existan formacións naturais, especies ou hábitats de flora e fauna silvestre dos que se considere de interese a súa protección.

Estes espazos non se incluiran na Rede galega de espazos naturais protexidos

InfracciónsCualifícanse en:

Leves: Serán os incumprimentos dos requisitos, das obrigas ou das prohibicións establecidas na lei

Menos graves: A captura, posesión, disecación, destrucción, morte, deterioración, comercio, tráfico, exhibición ou naturalización non autorizados de especies de fauna silvestre.

Graves: A destrucción, morte, deterioración, recolleita, comercio, captura ou exposición para o comercio ou a naturalización non autorizados de espécimes protexidos, catalogados como vulnerables á alteración do seu hábitat.

Moi graves: A utilización de productos químicos nos espacios naturais protexidos da rede galega con dano para os valores e as especies.

A destrucción do hábitat de especies catalogadas en perigo de extinción ou sensibles á alteración do seu hábitat, en particular os seus lugares de reproducción, invernada, repouso ou alimentación.

Fontes

www.medioambiente.xunta.es

www.turgalicia.es

www.mma.es

www.mediorural.xunta.es

www.colegiolapasada.org

www.euroresidentes.com

www.islasatlanticasgalicia.com

www.parquenaturalislasatldegalicia.com

www.vinosalbarino.com

www.parquesnaturales.es

www.porlibre.com