1. Tema 3. A filosofa como saber racional. A Filosofa quere explicar o mundo racionalmente, por iso usa as facultades cognitivas dosseres humanos: Sensacin Percepcin Imaxinacin Memoria Intelixencia A racionalidade diferencia ser humano dos animais porque lle permite: Planificar de antemn e inventar metas e tcnicas (intencionalidade) Adaptarse medio e adaptar o medio a el. Razoar creando hipteses e teoras cientficas. Anticiparse futuro coas previsins cientficas baseadas na causalidade. Neste tema centrarmonos en das cuestins: Que e como podemos coecer? Que a verdade? 2. Que e como podemos coecer? FONTES DO COECEMENTO. Coecer percatarse de algo interno ou externo a ns. a serie de actosnecesarios para que o suxeito se poa en contacto co obxecto e adquiraunha representacin interna del. Coecer pon en relacin dous termos: o suxeito e o obxecto a travs darepresentacin. Suxeito a persoa que se d conta das experiencias internas ouexternas que ten. o individuo que percibe o obxecto. Obxecto a totalidade de cousas das que poden darse conta aspersoas.Pode ser material ou non, real ou imaxinario; o sueitopode coecer del como , como se relaciona con outroselementos, etc. Poden ser: Experiencias e fenmenos. Ideas, xuzos e raciocinios. 3. Representacin mental: a reproducin interna do obxecto. Estna mente do suxeito e o resultado do proceso cognoscitivo. 4. Tipos e facultades decoecemento Coecemento sensible o tipo de coecemento que obtemos de xeito inmediatoa travs dos sentidos,a memoria ou a imaxinacin. Sentidos: Facultade do suxeito que lle permite percibir osobxectos. Coecemento racional o tipo de coecemento que obtemos de xeito mediato(pola mediacin de) grazas razn que elaboraconceptos a partir das percepcins recibidas polossentidos. Razn: facultade cognitiva que permite crear smbolos ourepresentacins mentais, establecer relacins entreelas e con elas crear coecemento universal eabstracto. 5. Como valoran os filsofos asfacultades cognitivas? Platn: Os sentidos dan opinins: coecemento falible, subxectivo ecambiante, relativo. Non son fiables porque s coecemos coneles a aparencia das cousas. Ignorancia. A razn d ciencia: coecemento infalible, obxectivo e fixo,absoluto. fiable porque con ella coecemos a esencia dascousas. Aristteles: Cos sentidos coecemos o concreto. Coa razn o universal, a esencia. Temos que partir dos sentidos para despois coecer coa razn osconceptos. 6. Filosofa moderna. Sculos XVII e XVIII Racionalismo. R. Descartes Os sentidos non son fiables, non aportanobxectividade. A razn pode descubrir dentro do ser humano asverdades innatas. Empirismo. J. Locke e D. Hume Os sentidos coecen o nico real: o emprico. A razn s pode coecer o que lle vn dossentidos. Non hai verdades innatas. Idealismo transcendental. I Kant O coecemento nace da sntese sentidos + razn. 7. Coecemento sensible Acdase polos sentidos ou sensibilidade. Comeza coa sensacin: o proceso polo que os receptores dos sentidoscaptan os estmulos, tradcenos e transmiten esta informacin cerebro. Teen lmites (umbrais), non captamos todo. Dependen da atencin: selecciona estmulos. Prodcese en 3 fases: excitacin, conducin e resposta. Excitacin: os estmulos (enerxa) son captados polossentidos. Conducin: esa enerxa convrtese en impulsoselctroqumicos e conducida cerebro. Resposta: O cerebro descodifica e interpreta esainformacin e d ordes ao corpo. Percepcin: o proceso cognitivo primario que consiste en organizar e interpretar assensacins dndolles significado. Como? Usando elementos subxectivos que xa estaban nocerebro: cultura, motivacins, expectativas, emocins,experiencias... 8. Percepcin Teora da Gestalt: non percibimos partes que sumadas dan un todo, senn quepercibimos totalidades estruturadas segundo uns principios e leis. Principio figura-fondo: captamos figuras que destacan sobre un fondo. A mentecoece un E cando o organiza nunha forma que se recorta sobre un fondo. oprincipio de recoecemento. Principio da constancia: percibimos os obxectos dun tamao, forma e corconstantes. Lei do contexto: o contexto infle no percibido; relacionamos o obxecto con outrosdo contexto e as vara o tamao. A mente pose unha capacidade organizativa que lle permite captar ainformacin agrupada, son as leis de agrupamento por Proximidade Continuidade Semellanza Boa forma ou pregnancia (simplicidade) Peche 9. Principio de recoecementoLei figura-fondo 10. Lei da boa forma 11. Principio da constancia: percibimos os obxectos dun tamao, forma e cor constantes. Permite percibir caractersticas fundamentais do mundo que nos rodea, incluso cando ainformacin que recibimos polos sentidos cambia sustancialmente, por exemplo como resultadode distintas intensidades, lonxitudes de onda, distancia do obxecto ou ngulo de visin. Sen embargo, pode producir numerosas ilusins pticas. Exemplo: habitacin de A. Ames (vdeo en youtube ou no blog) As ilusins prodcense debido s presupostos incorrectos dos sistemas da percepcin; tamnpoden darse cando hai contradicins na informacin... Exemplo; efecto McGurk. Resultado do conflito entre a informacin auditiva e a visual. 12. Conclusins sobre a percepcin O ser humano nace con considerables capacidades perceptivas. Pero o desenvolvemento dalgunhas delas require anos deestimulacin ambiental normal (sobre todo ata os 8 anos) Existen influencias da aprendizaxe na percepcin, sobre todo candoesta ten que coordinarse coa conduta motora (con movementos). Porexemplo, ntase na habilidade para recoecer obxectos familiaresfronte s descoecidos. Imaxinemos unha persoa que tivo na infancia un Doberman ao que tia cario e outrapersoa que foi atacada na nenez por un can desta mesma raza. Se anos despoiscamian xuntos pola ra e se atopan cun doberman, a sensacin a mesma para osdous, pero a percepcin moi distinta 13. Coecemento racional ou intelixible Diferenzas entre o comportamento humano e animal: Animal: o comportamento rxido, responde automaticamente aestmulos dunha maneira programada pola sa herdanzaxentica. Ser humano: o comportamento plstico, non automtico, porqueademais de instintos herdados conta coa liberdade que lleaporta a conciencia. A conciencia pode ser directa ou pode serautoconciencia. O coecemento racional procede do uso da intelixencia. A intelixencia a capacidade de solucionar problemas paraadaptarse medio e crear conceptos e relacins entre eles. A intelixencia permite realizar o proceso de abstraccin. 14. Orixe e evolucin da intelixencia. Teora de J.PiagetA intelixencia evoluciona gradualmente en 4 etapas: Intelixencia prctica ou sensorio-motriz: de 0 a 3 anos. 1 s actos reflexos para sobrevivir. Por exemplo, o reflexo de succin permite neno saber mamar de forma instintiva para alimentarse. Se un obxecto nonest onde alcanzan os seus sentidos, o obxecto non existe para o neno. Despois dos 9 meses xa hai conduta intencional. O neno coordina assensacins coas accins fsicas e motrices. Imitan condutas. Teen xa nocin da permanencia dos obxectos. Xa pode anticipar os efectos das accins. Intelixencia intuitiva ou preoperatoria: dos 3 aos 7 anos. Pensamento simblico concreto, grazas linguaxe. Egocentrismo. Intelixencia lxico-concreta. Entre os 7 e os 12 anos. Pode seriar e clasificar obxectos.Aprende escritura, lectura e clculo. Intelixencia lxico-formal. Dos 12 aos 18 anos. Desenvolve o pensamento abstracto:pode construir hipteses e teoras e aplicar deducins. 15. Pensamento abstracto Definicin: capacidade de formar conceptos e relacionalos por medio de xuzos erazoamentos. Exemplo: Son conceptos: home, Scrates, mortal. Son xuzos: Scrates mortal ou Scrates un home. un razoamento: Todos os homes son mortais, como Scrates un home, entn Scrates mortal. Conceptos: Son a representacin mental dunha cousa. Frmanse por abstraccin. Como? Partindo dos datos que nos aporta a percepcin,a razn prescinde das caractersticas concretas e queda s co comn, dicir, cosdatos UNIVERSAIS e ABSTRACTOS. Recorda a 3 diapositiva. Constan de Comprensin: Caractersticas que representa. Ex. can: mamfero carnvoroda familia dos cnidos. Extensin: conxunto de seres ou elementos aos que podemos aplicar unconcepto. Extensin do concepto can: Pode ser singular, particular ou universal.Se digo o meu can, singular, algn can particular, todos os cansuniversal.Teen proporcin inversa: canta + comprensin, - extensin.Ex: Pabloten a mxima comprensin, pero carece de extensin. 16. Proceso de abstraccin segundo Picasso 17. Abstraccin do colibr. 18. Roy Lichtenstein: acode linguaxe abstracta para transmitir como sente un obxecto, noncomo o ve. Por iso,non temos que concentrarnos en buscar na arte abstracta algo domundo real, senn en que sentimentos nos produce esa forma, esa cor; que sensacinsproduce, que emocins evoca... 19. Comprensin e extensin mamfero VS vertebrado A extensin o nmero. A extensin de mamfero menor ca de vertebrado,porque na clase dos mamferos caben menosindividuos que na dos vertebrados. Tringulo VS polgono A comprensin o significado, a definicin. A comprensin de tringulo maior porque ten miscaractersticas, concreta mis que o conceptopolgono. Ordena de maior a menor extensin estes conceptos: mamfero, felino,vertebrado, animal, vivente e leopardo. 20. OS XUZOS Son operacins mentais nas que afirmamos ou negamos algo dun suxeito, facmolos relacionandoconceptos en oracins enunciativas: un suxeito, un verbo e un predicado. A mesa negra, neste casorelacionamos: mesa, ser e negrura. Tipos de xuzos Segundo o que enuncian, poden ser verdadeiros ou falsos: Verdadeiros: se o enunciado se corresponde cos feitos, dicir, se suxeito lleconvn ese predicado. Falsos: se o predicado non convn suxeito. o sol unha mesa Segundo o seu contido, poden ser analticos ou sintticos: Analticos: son universais e necesarios (sen excepcins) e a priori (podemossaber se son verdadeiros sen buscar probas observables que os demostren).Son verdadeiros se P se deriva necesariamente de S, senn son falsos.Exemplo do libro:o tringulo ten tres lados. O suxeito tringulo e significa o mesmo que tertres lados, logo ese enunciado a priori: non precisamos observacins parasaber que certo porque o suxeito di o mesmo co predicado. universal enecesario e verdadeiro. Sintticos: son xuzos a posteriori (s despois da experiencia podemos saberse son verdadeiros) e particulares (non universais), tampouco sonnecesarios, dicir, pode haber casos nos que non se cumplan, teremos queacudir experiencia para saber se son verdadeiros. 21. Os razoamentos Son procesos mentais nos que partimos de xuzos coecidos e chegamos como conclusin aoutro xuzo que se deriva dos anteriores TIPOS de razoamento: DEDUTIVO. Consta de varios xuzos, uns tomados como punto de partida, que sechaman premisas, e outro que se extrae delas e que denominamos conclusin. A conclusin dervase necesariamente ( forza) das premisas. INDUTIVO. unha xeneralizacin. Neste razoamento as premisas son observacins de feitos ou fenmenosparticulares, concretos. Por ex: Pedro, un alumno de 1semipresencial B, ten mis de 24 anos, ou Xan, un alumnos de 1semipresencial B, ten mis de 24 anos. E chgase a unha conclusin xeral, por ex: todos os alumnos de 1semipresencial B teen mis de 24 anos. Por iso dicimos que ainducin unha xeneralizacin. Problema: as xeneralizacins poden ser falsas, porque normalmente nonse estudan todos e cada un dos casos particulares e SUPONSE quetodos os casos semellantes son uniformes, suponse a uniformidade danatureza. Neste caso seran inducins incompletas, pola contra, sepodemos estudar todos os casos, a conclusin xa pode ser verdadeira. 22. A verdade a meta do coecemento. Interpretacins da verdade: A verdade a adecuacin ou concordancia entre o pensamento e os feitos (a realidade). Defndena Aristteles (s IvaC), B. Russell (s XX) entre outros. Dan por suposto que existe unha realidade obxectiva fra do nosopensamento. A verdade como evidencia consiste en non admitir como verdadeiro mis que aquelo que anosa razn considere indubidable porque o capta con claridade e distincin; a evidencia oponse probabilidade e a verosimilitude. Defndea R.Descartes (s XVII) D por suposto que a verdade unha propiedade das ideas, as arealidade perde obxectividade e convrtese nun contido mis dopensamento. A verdade entndese como coherencia nas ciencias formais (lxica e matemticas). Neste casoverdade significa que os enunciados non se contradn, son coherentes. Por ex: das misdas son catro un enunciado verdadeiro porque coherente co que significa sumar e coque significa dous. 23. Como valoraron os filsofos a verdade? Hai tres posturasfundamentais: Escepticismo: defndeno quenes pensan que non podemos acadar a verdade con seguridade, schegamos a opinins probables. Realismo: defndeno quenes cren que si podemos chegar verdade das cousas porque ocoecemento reproduce as cousas tal como son, coas sas caractersticas. Pero o actual orealismo crtico que sostn que a verdade un ideal que a ciencia debe buscar e que se vaiaproximando a ese ideal rexeitando as teoras que son falsas e cambindoas por outras misaxeitadas. Relativismo: defndeno quenes consideran que non existen verdades absolutas, senn sdiferentes perspectivas das persoas. A verdade relativa persoa, sociedade ou cultura naque cada quen foi educado. Cada persoa xulga o mundo segundo as normas e crenzas queaprendeu. 24. Que podemos coecer? Segundo os filsofos gregos da Antigidade, a ciencia o coecemento universal e necesario e deste modo spodemos coecer a esencia das cousas e farmolo coa razn. Scrates e Platn din que cos sentidos s coecemos a aparencia das cousas, non aesencia; por iso o coecemento sensible simple opinin, non coecemento. Aristteles, non obstante, pensa que os sentidos son valiosos para coecer racionalmentee obter a ciencia. Na Modernidade hai das correntes filosficas contrapostas: O Racionalismo (Descartes) pensa que os sentidos nos enganan e que a razn permite acadar a verdade, sempre e candoa usemos con mtodo; con ela farase a ciencia. O coecemento non ten lmite. O Empirismo (Locke e Hume) afirman que s podemos coecer o que procede dos sentidos. A experiencia a fonte e olmite do que podemos coecer. O criticismo de Kant fai unha sntese entre as das correntes anteriores Filosofa contempornea: Idealismo de Hegel: a razn pode explicalo todo. Racionalismo crtico de Popper: a verdade unha utopa inalcanzable. Os coecementos cientficos nonson seguros , s son probables, por iso hai que revisalos e tomalos como provisionais.