1. TEMA 2A REPRESENTACIN DA TERRA: OS MAPAS1 ESO

2. INTRODUCIN Un mapa a representacin de toda a Terra ou dunha parte dela. A cartografa a ciencia que se encarga de elaborar os mapas. Antigamente, a confeccin dos mapas era lenta e difcil, xa que se debuxaban apartir de observacins sobre o terreo e mediante complicados clculos matemticos. Na actualidade, os mapas realzanse a partir de fotografas areas e imaxesobtidas por satlites artificiais. Estas imaxes son transmitidas de xeitoinmediato e mesmo poden ser consultadas a travs da Internet. As novas tecnoloxas tamn teen a sa aplicacin no campo da cartografa, como,por exemplo, os Sistemas de Posicionamento Global (GPS). 3. 1A LATITUDE E A LONXITUDE 4. COORDENADAS XEOGRFICAS:PARALELOS E MERIDIANOS Coa finalidade de calcular a distancia entre os distintos lugares da Terra, paradeterminar a localizacin dunha persoa, dunha cidade, a situacin dunha montaa, etc.,creouse un sistema de localizacin exacto: as coordenadas xeogrficas. As coordenadas xeogrficas son unhas lias imaxinarias os paralelos e mais osmeridianos que aparecen nos globos terrqueos e nos mapas formando unhaespecie de malla ou de cuadrcula. Os paralelos son lias imaxinarias que rodean a Terra e que son paralelas aoEcuador. O Ecuador o paralelo 0 e o de maior circunferencia, porque rodea a Terra polasa parte mis ancha, dividndoa en das partes: o hemisferio Norte e ohemisferio Sur. Outros paralelos importantes, menores que o Ecuador, son o Trpico de Cncer eo Trpico de Capricornio, o Crculo Polar rtico e o Crculo Polar Antrtico. Os meridianos son lias imaxinarias trazadas de Norte a Sur, de polo a polo. O meridiano de referencia o meridiano 0, ou de Greenwich, a partir do cal seordenan os restantes, cara ao Leste e cara ao Oeste. Os meridianos, ademais de utilizrense para situar con precisin un lugar doplaneta, serven tamn para establecer as divisins dos fusos horarios e coeceras as distintas zonas horarias da Terra. 5. PARALELOSMERIDIANOS 6. LOCALIZACIN EXACTA DUN PUNTO DA TERRA Para situar exactamente un punto da Terrahai que buscar o paralelo e mais omeridiano que pasan por ese punto, isto ,coecer as sas coordenadas xeogrficas: A latitude a distancia entre calquerapunto da superficie terrestre e oparalelo 0 ou Ecuador. Pode ser Norte(N) ou Sur (S). As falamos, por exemplo,do paralelo 20 N para distinguilo doparalelo 20 S. A lonxitude a distancia entre calquerapunto da superficie terrestre e omeridiano 0 ou de Greenwich. Podeser Leste (E), ou Oeste (O). As dicimosmeridiano 60 L para distinguilo domeridiano 60 O. 7. APRENDE A BUSCAR A LOCALIZACINEXACTA DE TERRITORIOS O conxunto de paralelos e meridianos da Terra forma unha cuadrcula.Calquera pas ou territorio pdese situar exactamente indicando os paralelos emeridianos que pasan polo devandito punto e que nos indican alatitude e mais a lonxitude: Como se miden os paralelos: Como a Terra unha esfera e toda circunferencia ten 360, a distancia entreo Ecuador e mais o polo dun cuarto de crculo e, xa que logo, de 90. A cada grao de latitude correspndelle un paralelo. Partindo do paralelo 0,ou Ecuador, existirn 90 paralelos ao Norte e 90 paralelos ao Sur. Como se miden os meridianos: A cada grao de lonxitude correspndelle un meridiano. Desde o meridiano0 ou de Greenwich existen 180 meridianos cara ao Leste e 180 meridianoscara ao Oeste, que suman en total os 360 da circunferencia. 8. 2A REPRESENTACIN DA TERRA 9. OS MAPAS E AS PROXECCINS A Terra ten a forma dunha esfera case perfecta. Polo tanto, o mellor xeito de representala mediante o globo terrqueo, que vn ser como unha maqueta do mundo. Para estudar polo mido algunha parte da Terra deberiamos dispoer dun globo tangrande que sera imposible construlo e manipulalo. por iso que os cartgrafos (persoas especializadas na realizacin de mapas) idearon unhaforma para poder reproducir a imaxe esfrica do noso planeta sobre unha superficieplana: os mapas. Os mapas son representacins planas de toda a superficie da Terra ou dunha parte dela. Dado que proxectar de maneira exacta unha superficie esfrica sobre unha superficieplana imposible, ideronse distintos tipos de proxeccins cartogrficas que intentanresolver esta dificultade. As mis utilizadas son: Proxeccin cilndrica. Os mapas debxanse proxectando os puntos da esfera sobre uncilindro. Proxeccin cnica. Cada punto da esfera terrestre proxctase sobre un cono imaxinario. Proxeccin plana ou cenital. Os mapas son o resultado de proxectar os distintos puntos daesfera terrestre sobre un plano tanxente. 10. PROXECCINS 11. A ESCALA DOS MAPAS A escala indcanos cantas veces se reduciu unha zona xeogrfica real para poder serrepresentada no mapa. Nos mapas e mais nos planos a escala aparece escrita de forma numrica (unhafraccin) e de forma grfica (unha lia recta dividida en segmentos). Na escala 1:1000000, o denominador da fraccin indica a proporcin que existe entre omapa e o territorio, isto , un centmetro do mapa ha de equivaler na realidade a 1000000de centmetros (10 km). En funcin da escala pdense distinguir: Mapas a grande escala. Neles o nmero dodenominador pequeno, abranguen menosterritorio pero teen un detalle de informacinmaior; por exemplo, unha localidade. Mapas a pequena escala. Aqu o denominadorda escala grande, abrangue un territorioextenso pero cun detalle de informacin menor;por exemplo, un continente. 12. Fragmento dun mapa correspondente Corua a grande escala, 1:25000..Fragmento dun mapa damesma zona que o anterior,A Corua, a escala mispequena, 1:500000 13. 3OS MAPAS 14. TIPOS DE MAPASMapas topogrficos Os mapas topogrficos son mapas de tipo xeral que inclen informacin tanto deaspectos fsicos coma humanos. Escalas mis comns: entre 1:25000 e 1:100000.Mapas temticos Os mapas temticos reflicten un aspecto ou feito concreto da realidade: Climticos. Recollen informacin de precipitacins, temperaturas, tipos declimas Recursos econmicos. Renen informacin sobre agricultura, pesca, minara,gandara, industria, turismo, etc. Poboacin. Indican aspectos como a densidade de poboacin, migracins,natalidade, mortalidade, ncleos urbanos, etc. Polticos. Inclen os lmites polticos e administrativos de pases, capitais edoutras poboacins. Comunicacins. Amosan o trazado de estradas e ferrocarrs, as como alocalizacin de portos, aeroportos, etc. Relevo. Estn indicadas as cordilleiras e montaas coas sas altitudes, aschairas, as mesetas, os ros, os accidentes costeiros, etc. 15. Seccin dun mapa topogrfico de Navia de Suarna, a escala 1:25.000 16. OS SIGNOS CONVENCIONAIS E A LECTURA DUN MAPA Cada un dos elementos que aparecen nomapa represntase mediante un smbolo ouunha cor. Aos smbolos denomnasellessignos convencionais. Reciben ese nomeporque se utilizan de xeito habitual entodos os mapas: cores, lias, puntos,... Na lenda aparecen os signosconvencionais xunto ao seu significado. Ler un mapa aprender a localizar e ainterpretar a informacin que estrepresentada. Pasos: Ler e interpretar a escala cartogrfica. Observar e recoecer os smbolos dalenda. Confrontar a informacin consultandooutros mapas, fotografas, textos, etc. 17. TRABALLAR CON MAPAS: A ESCALA 18. A escala grfica dos mapas permteche coecer a distancia real en lia recta entre douspuntos. Para calcular a distancia real entre dous puntos, partindo da escala grfica, debes realizar osseguintes pasos: Busca no mapa os dous puntos entre os cales queres saber a distancia real que ossepara. Mide cunha regra a lonxitude da escala grfica, observa a lonxitude que representa eapunta eses datos. Mide cunha regra a distancia en lia recta entre os dous puntos. Busca no mapa as cidades de Santiago de Compostela e Lisboa e mide a distancia que assepara. Apunta este dato no teu caderno. Para calcular a distancia real entre os dous puntos do mapa debes realizar unha regra de tres.Observa como calculala.TRABALLAR CON MAPAS: A ESCALA 19. TRABALLAR CON MAPAS: O MAPA TOPOGRFICOAs curvas de nivel son lias de cor marrn que unen puntos situados mesma altitude. A distancia entre as curvas de nivel indica como o relevo.Seccin do Mapa Topogrfico da zona de Cervantes. Escala 1:25.000.