408

Gaurgero:Ttukunaktxalapartariak

euskara ikasten ari garenon aldizkaria

2010eko martxoa

3,10 € (BEZ barne)zenb.

Paris 100 urte Kulturontzia:

Blanca Urgell

Hamaikatrikimailu:

Entzunez ikasi

Sekuentziadidaktikoa:

www. .netEGUNERO ARIKETA-SEKUENTZIA BERRIAK

ATARIAN,

Telebista eta irratia lagun,zure euskara hobe dezazun

GIPUZKOA

ANDOAINERNAITZA LIBURUDENDAZumea, 220140 ANDOAIN

BERGARAELKAR MEGADENDA BERGARAIbargarai, 1220570 BERGARAbergara@elkar.com

DONOSTIAHONTZA LIBURUDENDA Okendo, 420004 DONOSTIA

ELKAR MEGADENDA DONOSTIAFermin Calbeton, 21-3020003 DONOSTIAfcalbeton@elkar.com

ELKAR MEGADENDABergara, 620005 DONOSTIAbergarakalea@elkar.com

IRUN ELKAR MEGADENDA IRUNColon pasealekua, 820300 IRUNirun@elkar.com

OSKARBI LIBURUDENDAColon pasealekua, 1120302 IRUN

TOLOSAELKAR MEGADENDA TOLOSAAroztegieta, z/g.20400 TOLOSAtolosa@elkar.com

OÑATIIBARRONDO LIBURUDENDAPlaza. Fueros, 1020560 OÑATI

ZARAUTZGAROA LIBURUDENDATrinidad, 720800 ZARAUTZ

BIZKAIA

BARAKALDOMILOS PALENZUELALIBURUDENDA Uribe Merindadea, 1448901 BARAKALDO

BASAURIBIOK LIBURUDENDADr. Garay, 1148970 BASAURI

BILBOCASA DEL LIBRO-URQUIJO Alda. Urquijo, 9448009 BILBO

CASA DEL LIBRO, LA LIBRERÍAColon de Larreategi, 4148009 BILBO

MACEDA LIBURUDENDA Santa Clara, 1648006 BILBO

HERRIAK LIBURUDENDA Licenciado Poza, 1148008 BILBO

VERDES LIBURUDENDACorreo, 7a48005 BILBO

ELKAR MEGADENDA BILBOIparragirre, 2648011 BILBOiparragirre@elkar.com

LIZARDI LIBURUDENDAHeliodoro de la Torre, 948014 BILBO

CAMARA LIBURUDENDAEuskalduna, 648008 BILBO

BINARIO LIBURUDENDAIparragirre, 9 bis48009 BILBO

KUKUMA LIBURUDENDAColon de Larreategi, 2148001 BILBO

KIRIKIÑO LIBURUDENDAColon de Larreategi, 1148001 BILBO

LAUAXETA LIBURUDENDARodriguez Arias, 4548011 BILBO

DURANGOHITZ LIBURUDENDAArtekalea, 1448200 DURANGO

LEIOAARTAZA LIBURUDENDAE.H.U. Leioako KanpusaPosta kutxa 5648940 LEIOA

SANTURTZITEMAS LIBURUDENDAPagazaurtundua, 348980 SANTURTZI

ARABA

GASTEIZELKAR MEGADENDA GASTEIZSan Prudencio, 701005 GASTEIZsanprudencio@elkar.com

CASA DEL LIBRO-AXULARLIBURUDENDAArka, 1101005 GASTEIZ

STUDY LIBRERÍAFueros, 1201004 GASTEIZ

AYALA LIBURUDENDA

ELKAR MEGADENDA GASTEIZApraiztarrak, 1-Campus01006 Arabacampus@elkar.com

NAFARROA

ARBIZUBERIAIN LIBURUDENDA

ETXARRIKAXETA LIBURUDENDA

IRUÑEA AUZOLAN LIBURUDENDASan Gregorio, 331001 IRUÑEA

AUZOLAN LIBURUDENDA(Berria)Tutera, 1631003 IRUÑEA

ELKAR MEGADENDA IRUÑEAA.M. Larraona, z/g.Golem Eraikina31008 IRUÑEAamlarraona@elkar.com

LIBRERÍA EL PARNASILLOCastillo de Maya, 4531004 IRUÑEA

IPARRALDEA

BAIONAELKAR MEGADENDA BAIONAArsenal Plaza64100 BAIONAbaiona@elkar.com

Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundea

Izen-deiturak:.................................................................................................................................Zein euskaltegitan ari zara ikasten?...........................................................................................Identifikazio Fiskalaren Kodea / Nortasun-agiria: ....................................................................Helbidea: .................................................................................... Telefonoa: ...............................Herria: ......................................... Posta-kodea: .................. Lurraldea: .....................................Posta elektronikoa .....................................................................................HABE aldizkaria jaso nahi dut (2010eko harpidetza: 26,20 € urtean 10 ale). Euskaltegi bate-ko ikasle bazara, harpidetza 13,10€

Honela ordainduko dut:HABEren izenean luzaturiko txeke bidez

Transferentzia bidez (kutxa 2101.0381.01.0003069002)

Kontu korronte bidez: Bankua edo Aurrezki Kutxa: ............................................................

Sukurtsala: ...........................................K.D.: .....................................

Zenbakia: ..........................................................................................www.ikasbil.net atarian ere aurkituko duzu harpidetza egiteko modua.

HARP

IDET

ZA-O

RRIA

Helbide honetara bidali behar da:HABE aldizkaria

Vitoria-Gasteiz kalea, 320018 DONOSTIA

Formulario honetako datuak fitxategi automatizatubatean bilduko dira, HABEk aldizkaria jasotzeko

eskabideak kudeatu ahal izateko. Fitxategi datuetarasartzeko, datuok aldatu eta deuseztatzeko eskubi-

dea erabili nahi izanez gero, HABEra jo dezakezue:Vitoria-Gasteiz kalea, 3-6. 20018 Donostia.

aldizkaria n

on

06

24

14

32

36

408Ikasbil atarian ikusgai Testuen/ariketen maila:

ERREDAKZIOA:Eskarne Lopetegi

Esther IsasaMª Ixabel ValcarlosIon Imanol Iturriotz

Juan Miguel GutierrezEnrike Larrarte

DISEINUA ETA MAKETAZIOA:Zirrimarra/Truke (Andoain-Beasain)

Euskal Autonomia ErkidegokoAdministrazio OrokorraHABEwww.habe.euskadi.netTel. 943 02 26 00Faxa: 943 02 26 01e-mail: argitalpenak@habe.orgHarpidetzak: harpidetzak@habe.org

INPRIMATEGIA:GERTUOñati, Gipuzkoa

LEGEZKO GORDAILUABI- 2251/81ISSN: 0212-6788

27

A1 A2 B1 B2 C1 C2

06 GAURGERO• Kerman, mintzalagun bila• Ahizpa biki txalapartariak, lurraren soinuaren ahots • Paperaren heriotza?• Zaldiak ekartzen dizkigun onurak zenbatezinak dira

14 SEKUENTZIA DIDAKTIKOAEntzunez ikasi

23 HAMAIKA TRIKIMAILUBlanca Urgell

24 ELKARRIZKETAJoxe Ramon Apaolaza: “Eguraldia da dagoengauzarik dotoreena eta objektiboena”

27 BIZILEGE APARTAKVirginia Woolf, maitatu adina sufritu zuen idazlea

30 OSTUTAKO PASARTEAKMambo Poa, Mikel Essery bilduma

32 KOMIKIAHazien bidaia (10. atala)

36 KULTURONTZIA• Paris 100 urte• Argitalpen berriak

Ikasbil atarian (www.ikasbil.net) etaHABE aldizkariaren erredakzioanjasotako galdera batzuk jaso ditugu, betibezala, txoko honetan zuei erakusteko.Hona hemen hil honetakoak:

408

04

Kaixo, escribo para hacer una consulta:¿Cuál es la diferencia entre Zeri/Nori Buruz y Zertaz?, nolos distingo bien.Mila esker

Como sabes, para expresar sobre / de qué en euskera utiliza-mos NORI/ZERI BURUZ o NORTAZ/ZERTAZ. En este caso, las dosposibilidades son sinónimas, es decir, que no hay ninguna dife-rencia entre ambas, ya que tienen un mismo significado.Por ejemplo:

Eguraldiari buruz hitz egin dut zurekin (He hablado contigosobre el tiempo)Eguraldiaz hitz egin dut zurekin (He hablado contigo sobreel tiempo)

Buenas, me gustaría consultarles si conocen alguna pági-na o enlace en el que aparezca el cuadro asistente deverbos con sus respectivas declinaciones en indicativo,subjuntivo, potencial e imperativo ya que algunas pági-nas presentan la forma del baldintza con errores.

Muchas gracias.Asier

En nuestra página web (www.ikasbil.net) encontrarás el cuadroque estás buscando, en la sección Materiales didácticos, den-tro de las Normas gramaticales, con el nombre Euskal AditzLaguntzailea, en formato PDF.

Zure txokoa

Indabak ditut nahiago/ nahiago ditut indabak/ indabaknahiago ditut. Forma hauek zuzenak dira. Zalantza bestehonekin daukat: 1. Nahiago dut indabak jan (garbantzuakbaino) 2. Nahiago ditut indabak jan (garbantzuak baino)

Zalantza duzun esaldien artean, lehena (1 zenbakia duena) dazuzena, zer dut nahiago? Indabak jan da erantzuna eta singularrada. Beste kontu bat litzateke Nahiago ditut indabak garbantzuakbaino. Kasu honetan, aditza pluralean egotea zuzena da.

Kaixo! Zalantza bat: zein ezberdintasun dago bizia etabizitzaren artean? Hau da, noiz erabili behar da bata etanoiz bestea? Adibidez, zuzena al da esaldi hau?: "hau danire bizitza osoa". Mila esker

Gaztelaniazko VIDA hitzak adiera bat baino gehiago du euskarazeta zuk horietako biren aipamena egin duzu:

1.- Bizia. Landareen eta animalien hazteko, ugaltzeko… gaita-suna edo ahalmena. Adibidez: Bizia eman, bizia kendu,bizia galdu, barkatu egiten dugu. Te debemos la vida-Biziazor dizugu.

2.- Bizitza. Denborari lotutako kontzeptua da. Izaki baten jaio-tzetik heriotzara doan denbora-bitartea da. Adibidez: Lavida de la persona-Pertsonaren bizitza.

Beraz, zure esaldia zuzena da.

KomikiaKomikia

TXO!

BENO, AGIAN EZ DIRA HONELAKOAKJABIER MUGURUZAK ETA FAKUNAZNAREZEK BIZI IZAN DITUZTEN

ABENTURAK...

...BAINA, ZIUR NAGOEUSKARA IKASTEA

DIBERTIGARRIA DELA! KRISTORENIRUDIMENA

DAUKAZU, NESKA!

Komiki hau ikus eta entzuteko, jo helbide honetara: www.ikasbil.net

Hil honetan, idatzi hau ere jaso dugu. Gasteiztik etorrida eta ikasle-talde batek idatzi du. Ikusiko duzuenez,ETBk eta Euskadi Irratiak martxan jarri dituzten bisaioen inguruko iritzia jasotzen du eskutitzak.

Gasteizen, 2010eko otsailaren 18an.

Kaixo, Gasteizko IRALEko ikasle taldea gara eta idazkihonen bidez, “Kerman, mintzalagun bila” saioarengatiketa “Ele-alea” irratsaioarengatik zoriondu nahi zaituztegu,

azkenik gure mailara egokitutako saioak egin dituzuelako (eta noski,dohainik)

Bi saioak asko gustatzen zaizkigu eta etxean nahiz klasean erabil-tzen ari gara. Kerman didaktikoa, entretenigarria eta motza da; gai-nera, ETBn egunean asko errepikatzen dutenez, ikusteko aukeradaukagu. Hori bai, ordutegiak mantentzea nahiko genuke, nahiz etabeharbada ETB2n arratsaldean eta gauean errepika zitekeen...Azalpenak eta akatsak zuzentzea gehien gustatzen zaizkigun atalakdira. Onena, Kerman ligatzen saiatzen denean da, erreala da, EHnez da ligatzen eta. Ele-alea ere gustuko dugu, gure mailarako zaila-goa den arren.

Saio hauek www.ikasbil.net web orrialdean egotea ona da finkatze-ko eta ariketa batzuk egiteko. Gainera, telebistako saioren bat gal-tzen baduzu, ikasbil-en egotea eskertzekoa da.

Saio biekin oso pozik bagaude ere, proposamen batzuk egin nahiditugu ea interesgarriak iruditzen zaizkizuen. Batetik, Kerman saioa-ren inguruko ariketak hilero HABE aldizkarian gehigarri batean argi-taratzea komenigarria izango litzateke, horrela gero klasean landu-ko genituzke. Interneten egon arren, paperean izatea beharrezkoada hobeto ikasteko. Gainera, honela aldizkaria lagun gehiagok ero-siko luke.

Horrez gain, publizitate gehiago egin behar dela uste dugu (aldiz-karietan, egunkarietan, irratian eta euskaltegietan) saioa ezaguna-goa izateko eta antenan denbora luzeago mantentzeko (Goenkalebezala).Gure ideiak kontuan izango dituzuelakoan.

Eskerrik asko.Gasteizko IRALEko U-140 taldea.

Lehenik eta behin, eskerrak zuei guri idazteko lana hartu duzuela-ko. Eskertzekoa da, baita ere, zuen iritzia ematea, aipatu dituzuenmaterialen hartzaile zareten aldetik, horixe baita guretzat interes-garriena, hau da, zer pentsatzen duzuen eta zer nahi duzuen jaki-tea, gure lana hobeto egiteko. ETB eta Euskadi Irratiarekin elkarla-nean ari garenez, zuen eskariak bidaliko dizkiegu, zuek eskatubezala, kontuan har ditzaten. Guri egindako eskariari dagokionez,berriz, esan behar dizuegu pentsatuta geneukala HABE aldizkarianleku berezia eskaintzea Kerman, mintzalagun bila eta Ele-aleasaioei, eta horren adibide garbia da ale honetan bertan SEKUEN-TZIA DIDAKTIKOAren oinarrian Ele-alea irratsaioa dagoela.Hurrengo HABE aldizkariak irakurtzen jarrai dezazuen eskatu nahidizuegu, bertan aurkituko baituzue hilero, bi saio hauen ingurukomaterial interesgarria.

Zuek ere zeresana baduzue, argitalpenak@habe.org helbideraedo hemen duzuen tartean idatz dezazuen animatu nahizaituztegu. Gustura jasoko dugu eta zuen iritzia.

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

Gure helbide postala: HABE aldizkaria

Vitoria-Gasteiz 3, 5.a20018-DONOSTIA

Zure txokoa da hau, idatziguzu!

05

✁

✃

Gaurgero408

06Otsailaren 1ean hasi zen Kerman, mintzalagun bila

bideo-esketxen emisioa ETBren hiru kateetan. Ordutik, astele-henetik ostiralera, egunero atal berri bat ikusteko aukera izandugu. Saio berriarekin batera, HABEren www.ikasbil.net ata-rian Kerman protagonista duten bideoen gaineko lanketadidaktiko propioa aurkituko dute erabiltzaileek.

Nolakoa da programa?KERMAN, mintzalagun bila programa euskara eguneroko ego-eretan erabiltzeko dago pentsatuta; entretenimendua etaumorea uztartzeko, hain zuzen, era guztietako ikusleen gustu-ko izan dadin.

Helburua euskaldun berriei hizkuntza erabiltzeko tresnabaliagarriak eskaintzea da (A2 mailakoetatik hasita), bainabaita ikusleak entretenitzea ere (realitya eta umorea uztartuta),guztia ere euskaldun zaharrak edota euskara ez dakiten ikusle-ak ere ez gogaitzeko.

Mini-espazio arinez osatutako formatuen aldeko apustuaegin da, jarraitzen errazak direlako eta euskaraz ez dakitenekedota ondoegi egiten ez dutenek ere ikus dezaketelako, kateaaldatu beharrik izan gabe.

Saioak independenteak dira, eta ez da aurreko edota ondo-rengo atala ikusi beharrik ulertzeko. Nabarmentzekoa da pro-gramak duen umore kutsua, guztia ere, ikusleak animatzeko.

Formatu berritzaileago baten aldeko apustua egin da, rea-lity erakoa, agertoki naturaletan filmatua, protagonista erreale-kin (ez aktoreekin!); kaleko jende anonimoarekin hitz egiten du,horrenbestez, Kermanek. Solaskide horiek, gainera, freskotasu-na eta tokian tokiko euskararen ñabardurak gehitzen dituzte.

Formatu honek, hortaz, entretenimendua eta umorea albobatera utzi gabe, euskara irakasteko ere balio du.

Eta Kerman bera, nolakoa da?KERMAN euskaldun berri kaskagogorra da. Urteak daramatzaeuskara ikasten, era guztietako metodoekin egin du proba,baina oraindik ere ez da euskaraz hitz egiteko gauza. Halaxegertatzen zaio makinatxo bat euskara ikasleri.

Baina Kerman egoera tamalgarri hau behin betiko amaitze-ko prest dago.

Era guztietako egoerei eta solaskideei egingo die aurreKermanek, eta moldatu ere moldatuko da egoera horietan;azkenean, ibilbidearen amaieran, euskaraz mintzatzeko gauzaizango da.

Era berean, txoko guztietako euskaldun berriei berarekinbat egiteko gonbita egingo die, lotsa gal dezaten.

Hala, kalera irtengo da Kerman, aurrez aurre topatukodituen euskaldun guztiak zoratzera.

B1

Kerman,mintzalagunbila

Euskaltegian ikasitako guztia kalean, tabernetan, dende-tan, erakundeetan eta abarretan erabiliko ditu Kermanek…Toki horietan guztietan kaleko jendearekin jardungo du, eta ezdute jakin ere egingo zertaz arituko diren... Izan ere, Kermanekarau gramatikalak bere modura erabiliko baititu.

Zorterik badu, kaleko jendeak behar dituen hitzak eta egi-turak topatzen lagunduko dio; bestela, berriz, bakarrik molda-tu beharko du…

Oihan Vega da KermanKermanen azalean Oihan Vega dago. Aktore-komunikatzaile--umorista da bera, euskara menderatzen duena. Nolanahi ere,euskaldun berriarena egitera irtengo da kalera. Euskaldun berrioso berezia, hori bai. Euskararekin duen interesak ez du amaie-rarik izango, eta solaskideei behar duen guztia ateratzen saia-tuko da, harik eta behar duen informazioa lortu arte.

Parean duen ororekin arituko da hizketan Kerman, etaematen duena baino gutxiago dakiela sinetsaraziko die, baitaestutasunetan ipini ere… Guztia ere, mota guztietako hizte-gia, esapideak eta egiturak lantzeko helburua gogoan duela,baina betiere euskaraz.

Eguneroko egoerakProgramaren abiapuntua bat-bateko egoerak dira,

espontaneoak... Egoera horietan ezinbestekoak dira kaleantopatutako pertsonak, Kermanekin buruz buru jardungodutenak, betiere nolabaiteko umore kutsuarekin.

Baina, bestalde, Kermanek kasuan-kasuan jorratu beha-rreko unitate linguistikoak eta didaktikoak oso garbi ditu:zer esamolde erabili behar dituen, solaskideengandik zerhiztegi ikasi behar duen, baita egingo dituen akatsak ere.

Programa bakoitza toki batean grabatuta dago (azoka,unibertsitatea, botika, trena, geltokia...), eta egoera bakoi-

tzean hizkuntza trebetasun desberdinak landu beharko ditu.Hala, egoera horietako bakoitzean komunikazio-helburu

desberdinak jorratuko ditu: norbere burua aurkeztu; alderake-tak egin; iritzia eman, zalantza edota desadostasuna adierazi…

07GaurgeroKerman, mintzalagun bila

EUSKARA MAILA ETA ELEMENTU DIDAKTIKOAK

Eduki linguistikoakKermanek eduki linguistiko jakinak lantzen ditu egoera bakoi-tzean. Izango dituen elkarrizketa guztiek, herriak, euskalkiak,pertsonaiak eta bestelakoak ezagutzeko ez ezik, bestelako hel-buru zehatzago bat ere badute: ikusleari gramatika, joskera,hiztegia eta esamoldeak irakastea edota gogoraraztea.

Ohiko akatsakHalaber, Kermanek aldez aurretik daki egoera horietako bakoi-tzean euskaldunek (nola berriek hala zaharrek) egin ohi dituz-ten akatsak, eta bota egingo ditu akats horiek, ondoren grafis-mo bidez ilustratzeko eta zuzentzeko: Izan ere, solasaldietan,soinu eta grafismo ereduak txertatu baitira jorratutako ele-mentuak nabarmentzeko: hiztegi berria, akatsak, adierazpide-ak, ondo esanak…

Offeko ahots batek emandako azalpenei esker, modu osodidaktikoan erabilitako egiturak, adierazpideak eta hiztegiaagertzen dira pantailan, oso LABUR, ZEHATZ eta ADIBIDEEZLAGUNDUTA.

Euskara mailaEsketxetan landuko den euskara maila Europako markoakzehaztutako A2 maila izango da; maila horretako ikasleek egu-neroko gaietan moldatzeko hizkuntza trebetasunak izanbeharko lituzketela kontuan hartuta.

Nahiz eta atalak autonomoak eta trukagarriak diren, edukididaktikoek nolabaiteko jarraipena dute. Hartara, lehendabizi-ko ataletan egitura eta hiztegi samurragoak landuko dira, ego-era sinpleagoak... Asteek aurrera egin ahala, zailtasun mailahanditzen joango da. Baina guztia ere poliki-poliki nabaritukoda. Ikuslea ez da sekula ere eduki horiei begira egongo, kon-turatu ere egin gabe jabetuko da, programarekin ondo pasa-tzen duen bitartean.

Programaren amaieran, protagonistak rola aldatu eta ira-kasle- eta komunikatzaile-lanak egingo ditu. Hala, programanlandutako gaitasun linguistikoak labur-labur azalduko ditu.

Kerman www.ikasbil.net atarian

Hasieran adierazi bezala, HABEren www.ikasbil.net atarian Kerman protagonista dutenbideoen gaineko lanketa didaktiko propioa aurkituko dute erabiltzaileek hainbatataletan banatuta: lexikoa, ulermena, gramatika, funtzio komunikatiboak eta ahozkotikidatzirako aldeak nabarmenduko dituzten sailak, hain zuzen ere. Horretaz gain, bideo-esketx bakoitzaren transkripzioa eskainiko du atariak, entzun bitartean, aurretik edoondoren, testua irakurri ahal izateko.

Gaurgero408

08

Ttukunak txalapartari taldea Gasteizko Sara etaMaika Gomez ahizpa bikiek osatzen dute. Hamabi urtezituztela hasi ziren txalaparta jotzen ikasten eta azkenurteotan munduko kontinente gehienetan ibili dira egur,harri eta burdinan makilak jotzen, txalaparta mun-duan barrena ezagutzera ematen, eta hain euskaldunaden musika-tresna hau askotariko instrumentu etamusika estiloekin nahasten. Bikiak izaki, txalapartajotzeko garaian ezinbestekoa den konexio edo komuni-kazioa berezkoa dute. Aspaldi honetan, Madrilen bizidira Gomez ahizpak eta kontzertuek eta birek uzten diz-kieten tarteetan diskoa prestatzen ari dira.

B1

M usika zaleak izan dira beti Sara eta Maika eta umetansolfeoa eta euskal dantzak ikasi zituzten. GasteizkoKontserbatorioa zabaldu zutenean, amak hara era-

man zituen. “Asmoa txistua ikastea zen, baina buruko ilearenerdia moztuta eta tximez josia zuen neska bat zen txalapar-ta-irakaslea, eta horrek gure arreta deitu zuelako edo bihoz-kada bategatik, azkenean, txalaparta-ikastaroan izena emateaerabaki genuen. 12 urte genituen garai hartan”.

Ustekabean, atzerrira jauziaOrduan hasi zuten bidea ez da eten, eta ezkontza eta hilete-tan txalaparta jotzetik Vic-eko Mercat de Música Viva de Vicazokan (Katalunia) eta Salvador de Bahian (Brasil) 2.000 per-tsonen aurrean jotzera pasa ziren. “Oso urduri geunden, 19bat urte genituen eta etxetik hain urrun eta halako jendetza-ren aurrean aritzeak dardara eragin zigun”.

Jada ez dira gai esateko zenbat herrialdetan izan diren eta txa-laparta jotzeko zenbat hegaldi hartu dituzten, ezta noiz hasiziren ezagunak egiten ere. “Emanaldi bat egin, beste baterakodeitu, atzerrira behin joan eta orduz geroztik ez gara gelditu.Dirudienez, jendeak oso ondo hartzen gaitu eta ahoz ahoezagunak egin gara”.

Testua: Iker Barandiaran Zubiate (Arteman Komunikazioa)Argazkiak: Kristof Verschueren eta David Garten.

Ahizpa biki txalapartariak,lurraren soinuaren ahots

Argazkia: Kristof Verschueren

09GaurgeroAhizpa biki txalapartariak, lurraren soinuaren ahots

*AHO ZABALIK.- Con la boca abierta, boquiabierto/a. Bouche bée. AHOZ AHO.- De boca en boca, oralmente. De bouche en bouche. ALDAGELA.- Vestuario. Loge.ANTZA.- Dirudienez. Según parece, al parecer. Apparemment. ARRETA.- Atención. Attention.BAT EGIN.- Unir (se). Se réunir. BEREZKO.- Propioa. Propio/a. Propre. BERTUTE.- Virtud. Vertu. BIHOZKADA.- Corazonada. Coup de cœur. BIKI.- Gemelo/a, mellizo/a. Jumeau/elle.BIRA.- Gira. Tour. BIRIBILDU.- Bordar. Soigner. BURDINA.- Hierro. Fer. DARDARA.- Temblor, vibración. Vibration. ETENGABEKO.- Continuo/a. Incessant/e.GAKO.- Clave. Clé.GORPUZKERA.- Traza, aspecto corporal. Aspect corporel. HARRITU.- Asombrar. Étonner. HILETA.- Funeral. Funérailles.IKUSGARRI.- Espectacular. Spectaculaire. JENDE NAGUSI.- Adineko jendea. Gente de cierta edad. Gens aînés. LILURATUTA.- Txundituta, harrituta. Fascinado/a, seducido/a.Fasciné/e.MAKILA.- Palo. Bâton.MENDERATU.- Dominar. Dominer. MUNDUAN BARRENA.- Munduan zehar. A través del mundo.À travers le monde. TAUPADA.- Latido. Battement.TXIMA.- Greñas. Touffe de cheveux. TXUNDIGARRI.- Increíble. Surprenant/e. ZAMA.- Carga. Charge.

Ez da oso ohikoa neskak txalaparta jotzen ikustea. Ttukunakhasi zirenean, gainera, arraroagoa zen. “Txalaparta tradiziozgizonezkoen instrumentua izan da beste gauza asko bezala.Gainera, txalapartak pisu handia dauka. Guk ia 200 kilokozamarekin bidaiatzen dugu eta txalaparta jotzeko indarrabehar da. Gu gorpuzkeraz txiki samarrak gara, baina poliki--poliki jende nagusia ere ohitu da, mugak gainditu genituen”.

Bikien konplizitateaTxalaparta jotzea elkarrizketa eta komunikazioa da. Horregatikesaten dute Ttukunak taldeko kideak ahizpa bikiak izateak areeta gehiago lotu eta txalaparta jotzean emaitza biribiltzendutela. “Txalaparta jotzearen gakoa ez da bakarrik musika--tresna menderatzea; ezinbestekoa da, baita ere, zure biko-teak ondo jotzea eta, batez ere, etengabeko komunikazioaizatea, are eta gehiago inprobisatu ahal izateko”.

Txundigarria da bi ahizpek nola jotzen duten, askotanberaien buruek eta besoek bat egiten dute ia bakarra bihur-tuz. Hala, beraien emanaldiak entzungarriak izateaz gain,ikusgarriak ere badira. “Jotzen dugunean, burua aldagelanuzten dugu eta inprobisatzeari ekiten diogu taulak afinatugabe. Ez dugu ezertan pentsatzen, burua beste nonbaiten iza-ten da eta lurraren taupadak entzun eta transmititzen ditugu.Badakit, mistiko samarra dela, baina hori da sentitzen dugu-na”. Horrek guztiak dakar ikus-entzuleak musikarekin eta ahiz-pen ikuskizunarekin aho zabalik gelditzea. Hori jakinda, ezgara hainbeste harritzen esaten badigute ezinezkoa dela bikontzertu berdin egitea: “Ezinezkoa da minutu bakarra berdi-na izatea. Zuk taulan ttakun (ikus koadroan dagoen informa-zioa) bera egiten baduzu ere, ez du soinu bera izango, ez duzupuntu berdinean ezta indar berarekin joko”.

Ttukunak taldearen kolaborazioen curriculuma ikaragarria da:Martires del Compas, Ojos de Brujo, Radio Tarifa, Tomas SanMiguel, Arto Tuncboyaciyan (Armenia), Pierre Favre, BenjaminTaubkin, Julia Sarr, Antonio Canales, John Zorn eta abar luzebat. Gainera, azken horrekin, AEBetako Zorn musikari esperi-mentalarekin, birak egiteaz gain, Zornek berak bere buruaeskaini du Ttukunaken diskoa AEBetan argitaratzeko.“Alemaniako jaialdi batean ikusi gintuen eta antza, bat-bate-an txalapartarekin liluratuta gelditu zen, segidan berarekinigotzeko eskatu zigulako. Hainbat proiektu ditugu elkarrekin”.

Gasteiztar hauen beste bertute bat da txalaparta musika esti-lo oso desberdinekin nahastu izana; eta horren adibideetakobat da ahizpek sortutako Palo Flamenco taldea, besteak beste.Bestalde, une honetan lehen disko propioa egiten ari dira:“Txalaparta izango da oinarria eta beste instrumentuak bera-ren inguruan ibiliko dira; eta ez alderantziz”.

Arga

zkia

: Dav

id G

arte

n

Bikoteak lotzen saia zaitez, testuko informazioa erabiliz, esal-di zuzenak egiteko:

Zalantzarik baduzu, jo 45. orrialdera.

1. Hamabi urte zituztela2. Azken urteotan3. Txalaparta4. Egur, harri eta5. Bikiak izaki, jotzeko garaian6. Madrilen bizi dira Gomez ahizpak

burdinazko makilak jotzen dituzte.

askotariko instrumentu eta musika estiloekin nahasten dute.

hasi ziren txalaparta jotzen ikasten.

eta une honetan disko bat prestatzen ari dira.

munduko kontinente gehienetan ibili dira.

ezinbestekoa den konexio edo komunikazioa berezkoa dute.

B1

Txalaparta perkusiozko euskal musikatresna da. Bi euskarriren gainean jarritakozurezko ohol horizontalek osatzen dute.Egur erabilienak haltza, gaztainondoa etalizarra izan dira. Txalaparta lau makilezjotzen da, txalapartari bakoitzak bi makildituela. Tradizioaren arabera, jole bat"ttakuna" ("tukutuna" edo "bia") da etabestea "herrena" ("urguna", "pikatzailea"edo "bata"). Lehenengoak, oreka edoordena ezartzen du bigarrenak desorekasortzen duen bitartean.

GaurgeroBeraz, papera ez erabilita denbora ere aurrezten da, eta esanbezala, tokia. Adibidez, pentsa, egunero BOEa paperean gordebeharra: ez da iaztik paperean argitaratzen. Eta Amazon ize-neko webak liburu digital gehiago saldu zituen 2009an pape-rezkoak baino. Aurki familia-liburua ere ez dugu etxean izan-go; liburuxka ez, behintzat, zeren hori ere digitalizatu eginnahi dute. Eta digitalizatzeari esker, politikariek, esate batera-ko, ez dute bilkuretara orrialdez zama-zama eginda joanbeharrik izango. Hala, Eusko Legebiltzarrean urtarrilaren 7anbilkura berezia izan zen: paperik gabeko bilera, bilera-kidebakoitzak bere ordenagailu eramangarria erabili zuelako.Adibide batzuk besterik ez dira, baina esanguratsuak.

Paperless (paperik gabeko) bulegoak ere ugaritzen ari dira.Oharrak hartzeko Tablet PC izeneko folioaren neurriko ordena-gailuak darabiltzate, eta dokumentuak sarean gordetzen dituz-te. Hau da ideia nagusia: dokumentuak gorde, eta sarerakosarrera duen edozein ordenagailutatik edo smartphonetikmaneia daitezke. Smartphone hori eskuko telefonoa da, bainaordenagailuaren funtzioak berarekin dituena. Eta zer esaneskolaz? Ume-umetatik ohitzen dituzte haurrak euskarri digi-taletara.

Baina kontuz! Gauza bat da teknologia berrien abantailakgoraipatzea, eta beste bat oso desberdina papera kalte guz-tiaren erruduntzat jotzea, adibidez, basogabetzearena edoura larregi xahutzearena. Egia da basoak behar direla pape-ra egiteko, pinuak batez ere, baina munduko baso-uztarenheren bat pasatxo sutarako erabiltzen omen da, adibidez.

Papera aspalditik dabil borrokan formatu digita-len aurka. Eta hala ere, aurten, munduan 9.000milioi orrialde inprimatuko omen dira gutxi-asko,eta bata bestearen gainean irauteko gauza balira,zutik 900 kilometro duen dorrea osatuko lukete.Baina, egia da, baita ere, papera ez dela informazioadaraman euskarri bakarra. Izan ere, izen-emateakdigitalki egin daitezke, ikasgeletan gailu digitalakugaritzen ari dira, etxe asko eta askotan ordenagai-luak daude, geroz eta telefono sofistikatuagoak ditu-gu, e-bookak… Beraz, posible da gaur egun papergutxiago gastatzea.

P apera zikindu egiten da eta zikindu egiten du: ez izateagarbiagoa da. Gorde beharreko dokumentu, txosteneketa abarrek toki asko behar dute paperean; ordenagai-

luan aiseago eta hobeto gordetzen da guztia, eta azkarragoaurkitzen aurkitu beharrekoa. Gainera, paperean gorde beha-rreko hori sekula bukatzen ez den lana da, urtero sortzenbaita zer pilatua. Era askotako enpresak daude, baina batezbeste uste da enpresa batek urtean % 22 handitzen duela gor-detako orrien almazena. Bestalde, ordenagailuek aukera ema-ten dute on line lan egiteko edo ikasteko, ikastaro-lekura betijoaten denbora galdu gabe.

B2

Paperaren heriotza?

1040

8

11GaurgeroPaperaren heriotza?

Eta baso asko desagertzen ari da, esaterako, bertan soja lan-datzea errentagarriagoa delako. Eta kalkulatzen da, guregizartean ume bakoitzeko bost arbola behar direla pixoihalenzelulosarako. Beraz, papera ez da guztiaren errudun, nahiz etabaso-uztaren % 20 inguru behar duen.

Teknologia berrien aldeko sutsuek diote ur asko aurrezten delapapera ez erabilita, adibidez, DIN-A4ko 100 orrialdeko, 100litro ur aurrezten omen da. Baina, papergintzan aditu direnekdiote orri-kopuru hori sortzeko nahikoa direla 10 litro. Badabesterik: papera egiten duten enpresek darabilten ura, ia guz-tia (9/10) errekara itzultzen dute, garbitu ostean.

Bestalde, eta hori egozten diote papergintzan ari direnak tek-nologiaren zale-zale askori, alegia, ordenagailuen kalteak etaez aitatzea. Eta galdetzen dute: Ze diru-koste eragiten dituordenagailuak eta sortzeak, erabiltzeak, ze ondorio ekologikohoriek birziklatzeak, eta birzikla ezin daitezkeen gaiak gorde-tzeak?

“Ez gaitezen engaina. Gerra honetan, papera versus ordena-gailua, diru asko dago jokoan”. Hori diote papergintzaren alo-rrean lanean ari direnek. Ari direnek, zeren paper-lantegidezente ari da ateak ixten. Espainiar estatuan 24 enpresa itxidira 2007az geroztik. Zergatik? Papera etsaitzat hartua izandelako eta ustezko gerra hori galtzen ari delako? Batzuek ezdute hori uste, baizik eta ohiturak aldatzen ari direla. Adibidez,aisialdirako on line sare sozialak (ez dira oso paperaren zale,oro har) asko indartu dira, irakurtzeko ohiturak ere aldatzen aridira… Ikusi besterik ez dago azken urteotan ze bultzada hartuduen sare telematikoz informatzeak. Paperezko ohiko egunka-ri guztiek dute bere biki, biki edo, telematikoa. Zer dira?Elkarren osagarri? Elkarren etsai? Biak ziur aski: sarri esan izanda etsaiak elkar elikatzen direla. Eta etorkizunean? Paperaaterako ote da galtzaile? Edo irabazle? Adibide xume bat bes-terik ez da: geroz eta etxe gehiagotan dago inprimagailua. Etazein da inprimagailuaren bazka? Papera! Beraz, izenburuanjarri dugun galdera-ikurra ondo jarrita dago.

? GAZTELANIAZKO “de” PREPOSIZIOA

Saia zaitez esaldi horiek euskaratzen, eta gero ikusi nola daudentestuan. Konturatuko zara “de” guztiak ez daudela berdin itzulita.

1. La casi totalidad del agua

2. De pié formarían una torre que tiene 900 kilómetros.

3. 9.000 millones de páginas.

4. 9 de cada 10.

5. El 7 de enero

6. 100 litros de agua.

Erantzun-orria: 45. or.

B2

*2007AZ GEROZTIK.- 2007tik aurrera. Desde el año 2007.Depuis 2007. ADITU.- Jakituna. Experto/a. Expert/e.AISEAGO.- Errazago. Con mayor facilidad. Plus facilement.AURREZTU.- Ahorrar. Économiser.AURTEN.- Gauden urtean. En el año en el cual nos hallamos.Cette année-ci.BASOGABETU.- Basorik gabe laga. Deforestar. Déboiser.BAZKA.- Alimento. Nourriture. BIKI.- Gemelo/a. Jumeau/elle.BILERA-KIDE.- Bilera-laguna. Cada participante de la reunión.Chaque participant/e à la réunion.BILKURA.- Biltzarra. Reunión. Réunion.BULEGO.- Oficina. Bureau.ELKAR ELIKATU.- Alimentarse mutuamente.Se nourrir mutuellement.ERRUDUNTZAT JO.- Errudun jo. Culpabilizar. Culpabiliser.EUSKARRI.- Soporte. Support.EUSKO LEGEBILTZARRA.- Parlamento Vasco. Parlement Basque.GALDERA-IKUR.- Signo de interrogación. Point d´interrogation. GORAIPATU.- Goretsi. Ensalzar. Louer.GUTXI-ASKO.- Gutxi gorabehera. Aproximadamente.Plus ou moins. HEREN BAT PASATXO.- Heren bat baino apur bat gehiago. Pocomás de un tercio. Un peu plus du tiers.

IAZTIK.- Desde el año pasado. Depuis l´an dernier. ITZULI.- Devolver. Tourner. IZEN-EMATE.- Izena ematea, apuntatzea. Inscripción. Inscription.KALTE.- Ondorio gaizto. Perjuicio. Dommage.KULPANTE.- Erruduna. Culpable. Coupable.LANDATU.- Aldatu. Sembrar. Planter.LARREGI XAHUTU.- Lar erabili. Despilfarrar. Gaspiller.LIBURUXKA.- Librito. Petit livre, petit bouquin. MANEIATU.- Manejar. Manier, utiliser.ORDENAGAILU ERAMANGARRI.- Ordenador portátil. Portable.OSTEAN.- Ondoren. Después de. Après.PIXOIHAL.- Pañal. Couche, lange.PUZTUTA.- Inflado/a. Enflié/e. Gonflé/e.SEKULA.- Ezezko esaldietan, “inoiz ez”. En frases negativas,significa “nunca”. Avec des phrases négatives veut dire “jamais”.TXOSTEN.- Informe. Compte-rendu.UME-UMETATIK.- Txiki-txikitatik. Desde la infancia. Dès l´enfance. USTEZKO GERRA.- Balizko guda. Supuesta guerra.Guerre hypothétique. ZALE-ZALE.- Oso zalea. Muy devoto/a.Très amateur de, aimer beaucoup.ZAMA-ZAMA EGINDA.- Oso zamatuta. Con mucha carga.Lourdement chargé/e.ZER PILATUA.- Pilatzeko zerbait. Algo por, para amontonar.Quelque chose à entasser.

Gaurgero1240

8

Zaldiak ekartzen dizkigunonurak zenbatezinak dira

B1Zaldiak konexio berezia lortzen du haurrarekinAsko dira zaldiarekin lan egiteak dituen abantailak. Adibidez,elbarritasun edo zailtasun fisikoak dituztenak zaldi gaineraigo eta zelarik gabe zaldi gainean ibiliz gero, normalean gel-dirik dituzten muskulu asko mugitzeko aukera dute, gimnasiapasiboa egiten dute. “Zaldiaren ibilera gai da gorputzeko 110muskulutan masajeak emateko: gerrialdean, bizkarrean…”,azaldu digu Ganzabalek. Ondorioz, onura handia dakarkiegurpildun aulkian egon behar dutenei.

Baina zaldiek ez dute pertsonen arlo fisikoan bakarrik eragi-ten. Horren adibide da komunikatzeko edo besteekin harre-manetan jartzeko zailtasunak dituzten gazteek ere hobekun-tza nabarmena sumatzen dutela zaldiei esker. Haur eta gaz-tetxo asko zainduak izatetik beraiek zaintzaile izatera pasa-tzen dira; bat-batean rola aldatu eta izaki bizidun bat zaindubeharko dute. Zaldia barazki-jalea da eta genetikoki harrapaki-na izatera ohituta dago. Horrek ematen dio urduritasuna, lasai-tasuna… eta bestelako estimuluak azkar atzemateko gaita-suna. Horregatik, haurrek min egin nahi badiote edo mugi-mendu azkarrak egiten badituzte, berehala konturatuko da etabat-bateko erreakzioa izango du. Haurra erreakzio horretazjabetuko da; eta jarrera txarra badu ere, erabat aldatuko du.Hala, arduradunek azpimarratzen dute zaldiek pertsonekin, etabatez ere haurrekin, izugarrizko konexio ona dutela.

Testua: Iker Barandiaran Zubiate (Arteman Komunikazioa) / Argazkiak: Josetxo Arantzabal

Zaldiak badu “zerbait” oso berezia dena etahitzekin ondo azaldu ezin daitekeena, baina gauzajakina da lasaitasuna, patxada eta oreka transmiti-tzen dizkiola, besteak beste, beregana hurbiltzendenari. Zaldiketa terapeutikoaren oinarria da hau:zaldiak erabiliz, hainbat gaitz sendatu eta arintzekoteknikak garatu dituen irtenbide berria. MungiakoHipika Klubean aspaldian hasi ziren terapia mota hauerabiltzen zailtasunak dituztenei laguntzeko. Bertarajo dugu Guillermo Gonzalez arduradunaren etaCarlos Ganzabal irakaslearen azalpenak jasotzera.

Mungiako Hipika Klubak zortzi urte bete ditu mota asko-tako zerbitzuak eskainiz: maila desberdinetako jauzi--txapelketetarako prestakuntza, zaldien heziketa, ikas-

leentzako ikastaroak eta beste. Eta horien artean, zaldiketaterapeutikoa ere eskaintzen dute. Asteko zazpi egunetanzabalik izaten dute kluba eta batez beste 100 bat zaldi iza-ten dira bertan. Gonzalezek jakinarazi digunez, eskaintzendituzten zerbitzu guztien artean zaldiketa terapeutikoa dapoztasunik handiena ematen dienetako bat, “batez ere zail-tasunak dituztenek hobera egiten dutelako nabarmen”.

Ezkerretik eskuinera, Guillermo Gonzalez arduraduna eta Carlos Ganzabal irakaslea

13GaurgeroZaldiak ekartzen dizkigun onurak zenbatezinak dira

*AISA EZAGUTU.- Erraz ezagutu. Conocer con facilidad.Connaître aisément.ATZEMATEKO GAITASUNA.- Sumatzeko, nabaritzekoahalmena. Capacidad para notar, captar. Capacité pour comprendre, piger.AZALPENAK JASO.- Esplikazioak jaso. Oír, recibirexplicaciones. Recevoir des explications.BATEZ BESTE.- Por término medio, en general. En général.BERTARA JO.- Aipatutako lekura joan. Ir a un lugar yamencionado. Aller à un endroit déjà connu.ELBARRITASUN.- Elbarriaren egoera. Minusvalía. Handicap.ERAGIN.- Influir. Influencer.GAITZAK SENDATU ETA ARINDU.- Curar y aliviarenfermedades. Guérir et soigner des maladies.HARREMAN ESTUAGOA SORTU.- Crear una relación másestrecha. Créer une étroite relation.HOBEKUNTZA NABARMENA SUMATU.- Percibir unamejoría notable. Ressentir une amélioration notoire.HOBERA EGIN.- Hobetu. Mejorar. Améliorer.IRRIKATAN EGON.- Irrikan egon, desiratzen egon. Estar deseando. Désirant.JABETU.- Konturatu. Darse cuenta. Se rendre conte.LORPEN.- Erdiestea. Logro. Réussite.ONURA.- Mesedea. Beneficio. Bénéfice.OREKA.- Equilibrio. Equilibre.POZTASUN.- Poza. Alegría. Joie.ZAINDU.- Begiratu, artatu, jagon. Cuidar, cuidado/a. Soigner, soigné/e.ZAINTZAILE.- Jagole. Cuidador/a. Soigneur/euse.ZELA.- Aulkia. Silla. Chaise.ZENBATEZIN.- Zenbatu ezin dena. Incontable. Incalculable.

?Aurkitu informazio zuzenak, eta √ zeinua idatzi beheko laukietan,adibidean egiten den bezala. Zuzenak ez direnak hutsik utzi.

0 Adibidea: Zaldienganahurbilduz gero,patxadasentiaraziko dizute.

4- Down sindromeadutenen artean ezdute apartekolorpenik ikusi egindituzten saioetan.

√

B1

1- Zaldiak erabilizhainbatgaixotasunugaritu etahedatu egitendira.

5- Bizkaitarraknekez joaten diraMungiako HipikaKlubera.

2- Zenbait elbarrikzaldi gainean ibilitabestela mugituko ezlituzketengorputzeko giharrakestimulatzen dituzte.

6- Gaixoen gurasoekikaragarrizko pozahartzen dute berenseme-alabak girohorretan ikusirik.

3- Haur eta zaldienarteko harremanaikaragarria da. Estuaerabatekoa.

7- Haur eta gaztetxoakere errehabilitazio--zentroetatik irtetekodesiratzen egotendira.

Terapiari esker, emaitza onakMungiako zaldiketa-irakasleak oso pozik daude orain arte lortudituzten emaitzekin, esaterako, Down sindromea duten hau-rrekin. “Beraien eskolako irakasleek esan izan digute haurrekoso ondo identifikatzen dutela noiz etorri behar duten hipika-ra, nork bere zaldia aisa ezagutzen duela eta haurren beraienartean ere harreman estuagoa sortzen dela, zaldi gaineandaudela beraien artean hitz egiten dutelako. Kontatzen dute-nez, horiek guztiak oso lorpen handiak dira”.

Mungia Hipika Klubera joaten direnbezeroen arteko gehienak bizkaitarrak

dira, baina badira Kantabria, Gipuzkoa etabeste lurralde batzuetakoak ere. Horien

artean, asko eta asko medikuen edofisioterapeuten preskripzioz joaten dira.

Senideentzat ere lagungarriZailtasun edo gaitzak dituztenen gainean hitz egin dugu orainarte, baina bada beste talde bat laguntza behar duena: gaixo-en gurasoak, askotan ospitalez eta tratamenduez aspertutadaudenak. Seme-alabek aire libreko kirola egin eta ondo pasa-tzen dutela ikustea garrantzitsua da beraientzat, are gehiagohobera egiten badute. Eta, bitartean, gurasoek elkar ezagutueta laguntzeko aukera dute. Esan beharra dago, baita ere, haureta gaztetxo asko ohiko errehabilitazio-zentroetatik kanpo ibil-tzeko irrikatan egoten direla, bertan denbora luzea ematendute-eta.

Azkenik, aipatuko dugu coaching edo lidergo baloreak erejorratzen direla terapia mota honetan. Hala, haur, gaztetxozein pertsona heldu batzuek hierarkia motak lantzen dituztezaldiekin, zaldia taldean bizi den animalia izanik, oso egokiabaita eginkizun honetarako.

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera

Euskara-ikasle den, izan den edo ikastera animatu berri dennorbait ezagutzen duzu, ziur aski. Zu zeu ere horretan zabiltza,bidean, ikas-prozesuan. Azken bi aleotan aditzera eman dugunez,bai Euskal Telebistan (ikus 6-7.orrialdetako GAURGERO saila) baiEuskadi Irratian, tarte bat eskaintzen diote euskara ikasten ari denjendeari. Bigarren honetan, Ele-alea irratsaioan, hain zuzen ere,Xabier Sukia aurkezleak elkarrizketatu dituen bi pertsona ezagunekesandakoa ekarri nahi izan dugu sekuentzia honetara, beren ere-duari jarraituz, zuk ere zure esperientziaren berri idatziz eman die-zaguzun.

1440

8

ENTZUNEZ IKASI

B1

Helburua gauzatzeko, hauek izango dira egingo dituzun lanak:

• Elkarrizketak irakurriko dituzu, bertan azaltzen den hiztegiaren eta mamiarenberri jasoz.

• Elkarrizketetan erabilitako hizkuntza moldeei erreparatuko diezu, batez erezuretzat berriak diren egiturei erreparatuz.

• Emandako puntuen araberako idatzia osatuko duzu, elkarrizketetakoprotagonistek egin dutenaren antzera.

• Zure testuko informazio xehe eta jakin bat aparteko testu labur batean jasokoduzu.

• Egindako lana erakusteko modukoa dela uste baduzu, eskaintzen dizkizugunbideren bati heldu eta bidali egingo diguzu.

15

SekuentziaDidaktikoaSekuentziaDidaktikoa[

]

[ENTZUNEZ IKASI]16

408

1 FAKUN AZNAREZ: “HIZKUNTZA EZ DA MAGIA, PROZESU LUZE BAT BAIZIK”

Argentinakoa da Fakun Aznarez, Koska irratiko esataria.Euskara ikasten egin duen ibilbideaz galdetu dio Xabier Sukiak Euskadi Irratira egindako bisitan.

XABIER SUKIA.- Hogeita hamazazpi urte dituzu, Argentinan, Buenos Airesen, jaioa,hemeretzi urte zenituela Madrilera joan zinen eta handik, Euskal Herrira. GaurBerangon (Bizkaia) bizi zara.FAKUN AZNAREZ.- Bai, Berangon, Ibaizabal ibaiaren bokaletik oso gertu.

X. S.- Euskararekin izan zenuen lehen harremana Buenos Airesen izan zen, musi-kari esker.F. A.- Bai, musikari esker: Kortatu, Jotakie, Cicatriz, Kontuz-Hi! taldeei esker. Maketa bate-an zeuden lau taldeen eskutik entzun nuen bai Euskal Herriaren berri bai euskararen berri.Duela gutxi argitaratu ziren berriro disko zahar horiek eta esan behar dut niretzat oso bere-zia zela buruz hainbat abesti ikastea eta gero, urteen poderioz, konturatzea eta ulertzeazer abesten nuen. Anari abeslaria, adibidez, erreferentziazko pertsona da niretzat, bereabesti guztiak buruz nekizkien eta bera ezagutu nuenean niretzat oso une berezia izan zen.Nire ustez, musika oso enbaxadore ona da euskara zabaltzeko, euskara hedatzeko.

X. S.- Euskara ikasteko zure prozesu horretan inoiz edo esan zenuen ikasten arizinela, “badakit euskaraz, hitz egin dezaket, komunikatzen naiz, moldatzen naizeuskaraz”.F. A.- Ba, hori esan nuen irratia lehenengo aldiz ulertu nuenean. Gaztea irratia, EuskadiIrratia, Bilbo Hiria entzuten nituen nik. Kontuan izan behar dugu nik gogotsu heldu niolaeuskara ikasteari, baina euskara ez dela izan ikasi dudan gauza bakarra. Nire bizitzan gauzaasko ikasi ditut, baina gehienak aukeratu nituen edo curriculumean sartzeko edo zerbaitlortu nahian. Euskara Madrilen hasi nintzen ikasten. Madrilen egunero ordubetez hizkun-tza eskolan, eta bertako lagun guztiek esaten zidaten, zergatik, zertarako?. Erantzunahauxe zen: Euskal Herria ulertzeko, noizbait hona etortzeko eta integratuta sentitzeko, zeazken batean, Bulgarian egongo banintz, ingelesarekin moldatuko nintzateke, baina bul-gariera hitz egin beharko nukeela uste dut.

X. S.- Zailtasun handiak izan al zenituen euskara ikasteko garaian?F. A.- Batzuk bai, baina nahia, gogoa oso garrantzitsua da bide batean, prozesu batean,ulertu nahi badut zer gertatzen den hainbat lekutan, irakurri nahi badut egunkaria, irratiaulertu nahi badut... ikasi beharra daukat. Gogoz, pozik joatea euskaltegira, hori da zailena.Adibidez, ez dut lortu frantsesa ikastea, hitz egin dezaket oso gutxi, ulertzen dut, baina nirefamiliaren zati bat Iparraldean dago eta euskaraz egiten dugu, baina hortik aurrera, ezerez. Hizkuntza ez da magia, prozesu luze bat da eta baditu une latzak, une gogorrak, osoune onak, primerakoak, baina azken batean, zaila da.

X. S.- Zerk amorrarazten zaitu?F. A.- Entzutea sudaka naizela, eta gainera euskara ez dakien norbaitek esatea, adibidez,Euskal Herrian. Hori gertatu zitzaidan Madrilen, baina hemen ni euskaraz aritzea eta suda-ka naizela entzun behar izatea, hori oso gogorra da niretzat. Argentinako lagunekin gaz-telaniaz hitz egiten dudanean, esaten didate espainolez ari naizela, urruntze horrek esannahi du joan egin zarela eta ez duzula berreskuratuko lehen zenuen hizkuntza.

[ENTZUNEZ IKASI]17

X. S.- Ondo pasatzen al duzu Euskal Herriko jaietan?F. A.- Bai, oso ondo, nik diot askotan behin baino gehiagotan jaio naizela. Behin, lehenen-go aldiz jaio nintzenean. Bigarren aldiz, Euskal Herrira iritsi nintzenean, zeren berreskuratuegin nahi nuen galdutako denbora eta hogeita zortzi urte nituela festaz festa ibiltzen nin-tzen. Garai hartan, jai zale amorratua nintzen, baina azken urteotan familia dela eta, alda-tu egin da dena. Hemen, jai herrikoiak izugarriak dira, antolaketa izugarria dago eta ere-dugarriak dira. Nik Sanferminak ezagutu nituenean pentsatu nuen Brasilen badirela inau-teriak, baina Iruñekoak ere jai handiak direla.

X. S.- Euskaltegiko ariketak eta gogoan dituzu?F. A.- AEKn lantzen dena batez ere mintzapraktika da, nahiz eta idatzizko ariketak erebagenituen, baina euskaltegian sartu nintzenean zerbait banekien eta irakasleak esan zidanbigarren mailan hasteko. Niretzat besteen maila oso altua zenez, bost egun eman nituenpentsatzen ulertu behar nituela, baina batez ere irratia ulertu behar nuela. Belarria egiteaoso garrantzitsua da, horregatik, nik poz handiz hartu dut Ele-alea bezalako irratsaio batmartxan jarri izana.

X. S.- Mantentzen al dituzu euskaltegian sortutako harremanak?F. A.- Bai, baina batez ere irakasleekin, batzuetan topo egiten dut beraiekin kalean, eta osopertsona esanguratsuak dira niretzat, asko lagundu zidaten. Oso jende erreferentziala daniretzat, euskara irakatsi zidaten eta ezin diet behar bezala azaldu nire esker ona.

X. S.- Akats asko zuzendu al dizkizute zure bizitzan? Ba al dago ohitura hori?Kalean, jendeak… ez euskaltegian.F. A.- Hori pertsonaren araberakoa da, nik denei eskatzen nien zuzentzeko, zuzenketa horibehar nuelako, baina badaude zuzendu nahi ez dutenak ere. Adibidez, lagun batek ez ditzuzendu nahi izaten. Nik asko ikasi nuen eta ikasten ari direnentzat nire gomendioa daposta elektroniko bidez jende euskaldunarekin harremana izatea, esamoldeak ikasi etakopiatzeko. Aztertu zergatik idazten duten era batera ala bestera… oso interesgarria da.Idazten ikasten duzu, baita irakurtzen ere, eta irratiaren laguntzaz, are gehiago.

Jaioterria: Buenos Aires, ArgentinaAdina: 37 urteLehen harremana euskararekin: Buenos Airesen, euskal musikari esker.Euskara ikasle, non eta noiz: 19 urte zituela, Madrileko Hizkuntza Eskolan. Ondoren, AEKn. Trikimailuak: Euskal musika entzutea eta hitzak buruz ikastea, lagunek zuzenketak egitea, irratia entzutea. Bere gomendioa: Posta elektroniko bidez jende euskaldunarekin harremana izatea.Zertarako ikasi du euskara: Euskal Herria ulertzeko, integratuta sentitzeko.

Anari

Koska Irratia

Kortatu

Cicatriz

*AKATS.- Error. Erreur. AMORRATU.- 1. Dar rabia. 2. Apasionado/a.1. Devenir furieux/euse. 2. Passionné/e. AZALDU.- Explicar. Expliquer. AZTERTU.- Analizar, examinar. Examiner. BERRESKURATU.- Recuperar. Récupérer. BOKALE.- Desembocadura. Estuaire. BURUZ.- De memoria. Dé mémoire. EREDUGARRI.- Ejemplar, representativo/a.Exemplaire. ESAMOLDE.- Expresión. Expression. ESANGURATSU.- Significativo/a.Expressif/ive.

GOGOTSU.- Con muchas ganas. Avec enthousiasme. HEDATU.- Zabaldu. Divulgar. Diffuser. LATZ.- Duro/a, difícil. Difficile. NAHI.- Deseo. Désir. NOIZBAIT.- Alguna vez. Quelquefois.UNE.- Momentua. Momento. Moment.URRUNDU.- Alejar. (S’)éloigner. URTEEN PODERIOZ.- A través de losaños.Tout au long des années. ZABALDU.- Hedatu. Divulgar. Diffuser. ZUZENDU.- Corregir. Corriger.

[ENTZUNEZ IKASI]18

408

2 JABIER MUGURUZA: “EUSKARA ERABILTZERA AUSARTZEKO, INPORTANTEENA DA OINARRI SENDO BAT ESKURATZEA”

Jabier Muguruza musikari, kantari eta idazlea da, baina euskara-ikasle eta irakaslearitu zeneko garaia kontatzera gonbidatu du Xabier Sukiak.

XABIER SUKIA.- Gustatuko litzaiguke ezagutzea euskara ikasten hasi zinenekozure bizitzaren garai hura. Gogoan al duzu?JABIER MUGURUZA.- Beno, pasarte batzuk bai, behintzat, eta inpresio orokor bat erebadut. Gogoan dut oso gogor ekin niola ikasteari, oso fuerte hasi nintzela, bospasei ordu-ko ikastaro batean, eta horrela aritu nintzen, bi ikasturtez edo, oso gogor. Uste dut gaine-ra oso sistema ona dela gogor hastea. Hori Irungo Udal Euskaltegian izan zen eta handikAEKra joan nintzen eta bertan beste hiruzpalau urtez edo aritu nintzen, gutxi gorabehera.

X. S.- 1960an Irunen jaioa, bertan bizi zara orain ere. Bost urte zenituenetik musi-karen munduan zabiltza, hamar disko bakarlari moduan, baina gehiago ere badi-ra, tartean kolaborazioak eta abar eta beste taldeekin egindako proiektuak erebai, haurrentzako diskoak, besteak beste. Zortzi liburu, irratian ere entzuten zai-tugu, egunkarian ere irakurtzen zaitugu eta inoiz pentsatu al duzu euskara ikas-ten ari den norbaitentzat eredu bat izan zaitezkeela?J. M.- Ez nuke nahi, eredu hitzak beldurra edo ematen dit… ez dakit, ez zait sobera gus-tatzen. Baina bueno, nire ahaleginak balio badu edo balio badezake beste batzuek ani-matzeko eta ikusteko posible dela, eta abar eta abar, bada, ongi etorria izan dadila.

X. S.- Ikasle eta irakasle izan zara. Non izan dituzu problema gehiago, ikasle beza-la ala irakasle bezala?J. M.- Ikasle bezala izan nituen gorabehera batzuk eta momentu delikatu samarrak ere bai.Nik uste dut euskara hasieran ez dela oso erraza edo ez dela erraza egiten erdal buruaren-tzat: badakizu, sintaxia-eta nahiko desberdina da eta momentu batzuetan ezintasun pun-tutxo bat ere sentitu nuen. Gero, aurrera egin eta animatu egin nintzen. Irakasle gisa guz-tiz desberdina da esperientzia. Pixka bat ikusi eta bizi egiten dituzu ikasleen arazoak etaidentifikatuta ere sentitzen zara, baina jada beste puntu batetik ikusita.

X. S.- Ikasle-garaian zer zen ikastea gehien kosta zitzaizuna?J. M.- Ikasle garaian eta gero irakasle gisa gogoratzen dut afarietan eta, pixka bat askatueta aipatzen zen kontu bat, eta nik bizi izan nuena da naturaltasun falta sumatzea. Ikasidituzu gauza batzuk, badakizu gauza batzuk esaten, baina esaten duzu “falta zait niri natu-raltasun hori” beharrezkoa dena komunikaziorako, ze komunikazioa ondo dago, bainanaturaltasunik gabe… Eta hori lortzeko, hizkuntza errazten saiatuko nintzateke. Batzuetankonplikatzeko joera izaten dugu. Aditza oso adibide garbia da eta ni ez naiz aditua, bainaproposatuko nuke aditzean, adibidez, ahalerarekin jokatzea eta gauzak sinplifikatzea.

X. S.- Zenbat urte dira euskara ikasi zenuela, esan badaiteke?J. M.- 19-20 urte nituela hasi nintzen ikasten, begira, orduan musika-irakaslea nintzenHondarribian eta ikasle batzuk etorri eta gaztelaniaz apenas zekiten eta hasi nintzen pixkabat kontzientzia hartzen eta pentsatzen ez zela normala: neska-mutil haiek zailtasunak iza-tea nirekin komunikatzeko... Orduan hasi nintzen pentsatzen euskara ikasi behar nuela.

X. S.- Ate asko zabaldu al dizkizu euskara ikasteak?J. M.- Bai, ni pozik nago. Garai hartan, gainera, nire inguruko jendea ere martxan jarri zeneta handik gutxira aukera izan nuen Xabier Lete eta Imanol Lartzabalekin eskusoinua jotze-ko eta beraiekin harremana izan nuen. Handik beste lauzpabost urtera Atxagarekin eta.Inguruak asko laguntzen du, elkarrekin lanean aritzen ginen: horrek asko laguntzen du,ingururik gabe, ez baduzu giro egokia, kosta egiten da.

[ENTZUNEZ IKASI]19

X. S.- Zuri zerk ematen dizu mina? J. M.- Euskara ikasteari buruz ari garela, orain arte kontu onak besterik ez ditut aipatu: giroa,euskal jendea ezagutu izana, eta abar… eta orain minaz galdetzen didazu eta esango dizutniretzat pixka bat mingarria, etsigarria ere izan dela, nik garai hartan irudikatzen nuelaeuskal jendea eta euskal mundua askoz ere euskaltzaleago gero ikusi dudana baino.

X. S.- Euskaldun berri hitza hiztegietatik kendu beharko al genuke?J. M.- Ez dakit, orain dela gutxi proposatzen zuten leloa zen “denok euskaldun berri” Ez dakitkendu beharko litzatekeen, nik oraindik ere diferentzia batzuk ikusten ditut, baina bueno, eus-kaldun zaharrak landu duena eta inplikatu dena, azkenean, antzekoa izan daiteke.

X. S.- Zer da zailagoa, euskara ikastea ala euskaraz bizitzea?J. M.- Ez dut uste euskara ikastea erraza denik (nahiz eta badakidan agian hau esatea ezdela politikoki zuzena), ahalegin bat egin behar da. Baina zuk zeuk bide batzuk (lehenagogiroa aipatu dut) bilatzen badituzu eta gero komunikabideak erabili –ni gogoratzen naizirratiak eta telebistak eta lagundu zidatela, franko–. Ahalegin hori eginez gero eta bidee-tan asmatuz gero, garbi dago ikas daitekeela eta jende asko gara ikasi dugunok. Izaten daetapa bat, momentu bat, nahiko larria eta hori gaindituz gero, arazorik ez.

X. S.- Gogoan al dituzu euskaltegi garaiko ariketak?J. M.- Bai, nik arazo pixka bat izaten nuen mitologiarekin… ez nuen oso gogoko garai har-tan eta irakasle batzuk nahiko tematuta zeuden gaiarekin eta nik nahiago izaten nuen lite-ratura edo kantuak lantzen zituztenean. Gusturago aritzen nintzen.

X. S.- Bazenuen sarritan egiten zenuen akatsen bat?J. M.- Ez, nahiko ziurra izaten nintzen, baina gero, gehiago kostatzen zitzaidan, adibidez,hizketan hastea. Gogoratzen naiz egunen batean esaten baziguten plazara joateko, kostaegiten zitzaidala hitz egitea, zerbait gaizki esango ote nuen edo beldur. Beldur horiek ezdira oso onak hizkuntza bat ikasteko. Konprobatu izan dut beste hizkuntza batzuekin ere,baina hori bai, esaten nuena normalean nahiko ondo esaten nuen.

X. S.- Irakasle izan zaren aldetik, gomendioren bat emango zenioke orain buru--belarri euskara ikasten ari den horri?J. M.- Bai, oso gomendio umila emango nioke: oinarri bat hartzeko eta ez mila kontu.Inportanteena da oinarri sendo bat eskuratzea, zeren ziurtasunik gabe ezin da gero ausar-tu. Minimoa ikasi eta gero, aurrera, gero ikasiko duzu hiztegia eta nahi baduzu, aditz ia ezi-nezko horiek. Nik asko ez dakizkit. Baina kontua da moldatzea eta ondo. Bai hizkuntzarenmuina, adibidez, NOR eta NORK bereiztea, ERE bere lekuan sartzea… Gauza horiek ere,gaizki erabiltzen direnak, horiek nik uste dut ondo ikasi behar direla.

Jaioterria: Irun, Gipuzkoa.Adina: 49 urteEuskara-ikasle eta irakasle, non eta noiz: Irungo UdalEuskaltegian eta AEKn.Trikimailuak: Hizkuntza errazten saiatzea, ikasteari gogor ekitea, inguruaz etekina ateratzea.Bere gomendioa: Oinarri sendo bat eskuratzea. Zertarako ikasi du euskara: Komunikatzeko zailtasunakgainditzeko.

*ADITU.- Experto/a. Expert/e.AHALEGIN.- Esfuerzo. Effort. AHALERA.- Modo potencial.Conditionnel.BURU-BELARRI.- Con afán, con ahínco.Totalement. EREDU.- Modelo. Modèle.ETSIGARRI.- Desesperante. Désésperant/e.EZINTASUN.- Impotencia. Incapacité.FRANKO.- Asko. Mucho/a. Beaucoup.GAINDITU.- Superar. Dépasser. INGURU.- Entorno. Autour.

IRUDIKATU.- Imaginar, concebir. Imaginer. JOERA.- Tendencia. Tendance. LANPETU.- Atareado/a, ocupado/a.Occupé/e.LELO.- Eslogan. Slogan.MINGARRI.- Doloroso/a. Douloureux/euse. MUIN.- Meollo. Substance.PASARTE.- Fragmento. Fragment.SOBERA.- Gehiegi. Demasiado. Trop. TEMATU.- Empeñar (se). S’obstiner. ZIUR.- Seguro/a. Sûr/e.

[ENTZUNEZ IKASI]20

408

3 LABURBILTZEKO

Aurreko orrialdeetan irakurri ahal izan dituzun elkarrizketetan Fakun Aznarezek etaJabier Muguruzak erabili dituzten hainbat egitura eta molde ekarri ditugu bi orrial-deotara, adibide banaz lagunduta, laburpen gisa:

-(R)I ESKER(RAK)Nire lagunei esker lortu dut bizitzan aurrera egitea.

-(E)N ESKUTIKHainbat artistaren eskutik etorri da erakusketa eratzeko ideia.

-(E)N USTEZNire ustez, komunikabideei esker, gero eta errazagoa da euskara ikastea.

BAI… BAI…Jangelan gertatzen dena gu guztion kontua da, bai gurasoak bai haurrak inplikatzen gaitueta.

-(e)N BERRI ENTZUN/IZANOraindik ez dugu gertatutakoaren berri izan, denbora gutxiegi igaro delakoan nago.

GISAIrakasle gisa lan egitea gustukoago du Amaiak bulegari gisa baino.

-(R)I EKIN/-T(Z)EARI EKINEuskara ikasteari ekin dio nire lagun batek eta oso gustura dabil!

-(E)Z GEROIrratia egunero entzunez gero, gauzak euskaraz entzutera ohitu egiten da belarria.

ESAN BEHAR DA/DUT… -(E)LAEsan behar da jende gehiegi etorri dela eta batzuk atera egin beharko dutela, ezta?

KONTUAN IZAN BEHAR DUGU… –(E)LAKontuan izan behar dugu denok ere nekatuta gaudela, beraz, atsedena hartzea izango daonena.

GARBI DAGO… –(E)LAGarbi dago gogotsu ikastea dela aurrera egiteko dagoen modurik onena.

GOGORATZEN NAIZ/GOGOAN DUT… –(E)LAGogoratzen naiz/gogoan dut gazte nintzela gauzak askoz ere merkeago zeudela.

USTE IZAN… –(E)LANik uste dut hobe dela gutxiago hitz egin eta lan gehiago egitea.

OSO GARRANTZITSUA DA… –T(Z)EAAdituen ustez, oso garrantzitsua da haurrekin ahalik eta denbora gehien ematea.

NIRE GOMENDIOA DA…-T(Z)EADaukazun arazoa konpontzeko nire gomendioa da zure senideekin hitz egitea.

KONTUA DA… –T(Z)EAHorrelako egoeretan, kontua da burua hotz mantentzea eta beldurrik ez adieraztea.

KOSTA EGITEN DA… –T(Z)EAHaserre gaudenean, kosta egiten da oker gaudela onartzea.

EZ DUT USTE… –(E)NIKEz dut uste hain berandu denik! Goazen beste trago bat hartzera!

EZ DAKIT… –(E)NEz dakit zer gertatzen den taberna honetan, baina beti jendez gainezka dago.

DUELA GUTXIEsan didate duela gutxi hasi dela saioa, beraz, mugi gaitezen eta goazen barrura!

URTEEN PODERIOZEz dakit zergatik, baina urteen poderioz jendea lotsagabeago bihurtzen dela sumatu dut.

GARAI HARTANEz galdetu niri, garai hartan Begoña baitzen arduraduna.

[ENTZUNEZ IKASI]21

-T(Z)EA PROPOSATUKO NUKE/NIOKE…Idatzi hori ahalik eta azkarren bukatzea proposatuko nuke nik, gaur bertan bidali ahal iza-teko.

EZ NUKE/HUKE/LUKE… NAHIEz nuke Aneren lankidea izan nahi, beti haserre dabil eta.

… EMANGO/ESANGO/AHOLKATUKO NIOKE/HIOKE/LIOKE…-T(Z)EKONik gomendio umil bat emango nioke jendeari hobeto ikasteko: patxadaz har dezala.

Ikus dezagun orain nola moldatzen zaren zu aurreko egitura horiek behar bezala erabiltzen.Zuzen itzazu hurrengo esaldiotan aurkitzen dituzun akatsak (baldin badaude):

1. Nire gurasoei esker lortu dut ikasketak aurrera eraman.2. Irakasleak eskutik etorri da bilera antolatzeko ideia.3. Dakitenei ustez, hobe da denbora gutxi, baina behar bezalakoa eskaintzea haurrei.4. Denek zekiten gertatutakoa, bai lagunek baita senideek.5. Nik ez dut hori berri izan, eta zuk?6. Ikaslearen gisa ezagutu nuen nik, baina orain sukaldaria dela entzun dut.7. Beste erremediorik ez dagoenez, lana ekin beharko diogu.8. Galdetu gero, ezetz esango dizu Anabelek, beraz, ez ezer esan.9. Honelako egoeretan esan behar da ez dago denborarik eta aurrera jarraitzeko.

10. Zerbait erosi nahi dugunean, kontuan izan behar dugu ez da hain erraza erosketaon bat egitea.

11. Nire ustez, garbi dago egoerak okerrera egingo du 2010ean.12. Gurasoen etxean bizi nintzenean gogoan dut egunero 7etan gosaltzen genuen.13. Joan behar dut uste al duzu?14. Nire haurrentzat oso garrantzitsua da etxera garaiz iritsi.15. Eskuartean duguna txukun egiteko, nire gomendioa da pazientziaz hartu.16. Esan didatenez, kontua da Amaiak ez du ezkondu nahi.17. Hotz egiten duenean, kosta egiten da goizean goiz jaiki.18. Oraindik ere ez dut uste Erromara zurekin joango naizen.19. Benetan esaten dizut, ez dakit zer egin dezakegu Marta gusturago sentitzeko.20. Duela gutxitik esan zidaten lanik gabe geratuko nintzela, baina lasai nago.21. Urtearen poderio ikasten da gauzak hobeto egiten.22. Nik ez dut gogoratzen zer gertatu zen garaiko hartan, hainbeste urte pasa dira!23. Ni zu banintz, soldata igo proposatuko nioke nire nagusiari.24. Juanjok ez luke nahi bakarrik joan, zurekin baizik.25. Ni zu banintz, denbora gehiago eman nioke zure lagunari pentsatzeko.

1. Nire gurasoei esker lortu dut ikasketak aurrera eramaTEA.2. IrakasleEN/AREN eskutik etorri da bilera antolatzeko ideia.3. DakiteneN ustez, hobe da denbora gutxi, baina behar bezalakoa eskaintzea haurrei.4. Denek zekiten gertatutakoa, bai lagunek BAIsenideek.5. Nik ez dut horREN berri izan, eta zuk?6. Ikasle gisa ezagutu nuen nik, baina orain sukaldaria dela entzun dut.7. Beste erremediorik ez dagoenez, lanaRI ekin beharko diogu.8. GaldetuZ gero, ezetz esango dizu Anabelek, beraz, ez ezer esan.9. Honelako egoeretan esan behar da ez dagoELA denborarik eta aurrera jarraitzeko.

10. Zerbait erosi nahi dugunean, kontuan izan behar dugu ez dELa hain erraza erosketa on bat egitea.11. Nire ustez, garbi dago egoerak okerrera egingo duELA 2010ean.12. Gurasoen etxean bizi nintzenean gogoan dut egunero 7etan gosaltzen genueLA.13. Joan behar duDALA uste al duzu?14. Nire haurrentzat oso garrantzitsua da etxera garaiz iriSTEA.15. Eskuartean duguna txukun egiteko, nire gomendioa da pazientziaz harTZEA.16. Esan didatenez, kontua da Amaiak ez duELA ezkondu nahi.17. Hotz egiten duenean, kosta egiten da goizean goiz jaikiTZEA.18. Oraindik ere ez dut uste Erromara zurekin joango naizenIK.19. Benetan esaten dizut, ez dakit zer egin dezakeguN Marta gusturago sentitzeko.20. Duela gutxi esan zidaten lanik gabe geratuko nintzela, baina lasai nago.21. UrteENpoderioZ ikasten da gauzak hobeto egiten.22. Nik ez dut gogoratzen zer gertatu zen garai hartan, hainbeste urte pasa dira!23. Ni zu banintz, soldata igoTZEA proposatuko nioke nire nagusiari.24. Juanjok ez luke bakarrik joan nahi, zurekin baizik.25. Ni zu banintz, denbora gehiago emanGO nioke zure lagunari pentsatzeko.

[ENTZUNEZ IKASI]22

408

4 ZEURE TXANDA

Euskara ikasten egin duzun ibilbidea kontatzea nahi dugu, Fakunek eta Jabierrek eginduten bezalaxe. Ez ahaztu puntu hauek aipatzea:

• Noiz eta nola izan zenuen lehenengo harremana euskararekin.• Zein euskaltegi/Euskal Etxe/lekutan ikasi duzun euskara eta noiztik noiz arte.• Zein diren zure trikimailurik gogokoenak, ikasten gehien laguntzen dizutenak.• Zein litzatekeen zure gomendioa euskara ikasten hasi behar duen pertsonarentzat.• Zertarako ikasi nahi duzun/nahi izan duzun euskara.

Lanean hasteko, fitxa labur hau bete ezazu eta ondoren, ahalik eta azalpen egokienak ema-ten saia zaitez:

Jaioterria: ..............................................Adina: ..............................................Lehen harremana euskararekin: ..............................................Euskara ikasle, non eta noiz: ..............................................Trikimailuak: ....................................................................................................................................Zure gomendioa: ....................................................................................................................................Zertarako ikasi (nahi) duzu euskara: .......................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Zure lana guri bidali nahi izatera, idatzi argitalpenak@habe.org helbidera.Trukean, opari bat jasoko duzu.

Hamaika trikimailu

Blanca Urgell Kultura Sailburua gasteiztarra eta euskaldunberria da. Hasieran euskara zegoenik ere ez zekien pertso-

na zela esan digu elkarrizketa egin diogunean. Familiako seni-de batzuen eraginez hasi zen hurbiltzen eta hamalau urtezituela euskara ikasteari ekin zion. Pixkanaka, zenbait ikasturteikasten eman eta gero, Euskal Filologia ikastea erabaki zuen:“Niretzat hori erabakigarria izan zen, zeren eta, batez ere, han,unibertsitate inguruan nituen euskaldunekin ikasi bainuen.Aurretik egindako kurtsoek asko lagundu zidaten baina min-tzapraktika serio orduan hasi nuen”.

Lanbidez Gasteizko EHUn Euskal Filologiako irakaslea da etaeuskararen historia, euskararen gramatika historikoa da ema-ten duen gaia: “Hizkuntzaren alderdi historikoa: hau da, gurehizkuntza nola aldatu den eta nola iritsi den gaur egun denaizatera azaltzen dut nire eskoletan”

Zein da zure familia-hizkuntza?Familiako hizkuntza gaztelania genuen eta ni familiako senidebatzuen bidez euskarara hurbildu nintzen. Euskara bazegoeladeskubritu nuen, interesa zeukala eta maitagarria izan zitekee-la ere bai.

Eta orduan hasi zinen euskara ikasten?Bai. Ni euskara ikasten 14 urterekin hasi nintzen, orduko gau-eskoletan, gero Aek izango ziren horietan. Unibertsitatera iritsi nintzenean, Euskal Herri osoko, batez ereHegoaldeko euskaldunak topatu nituen aldi berean. Batzuk nibezala euskaldun berriak ziren, oso euskaldun berri saiatuak,ederto hitz egiten zutenak eta gero beste batzuk familiatik eus-kara ikasitakoak. Euskaldun mota asko aldi berean, alegia. Niorduan ez nintzen gauza, unibertsitatera iritsi nintzenean, eus-karaz solas normal bat eramateko. Eta hasieran txarto pasatunuen. Baina, gero, pixkanaka, gero eta ausartago eta ausarta-go. Hantxe egin nuen nire mintzapraktika.

23

Egoera hartan zer egin zitzaizun zailena?Zailena izaten da egoera guztietan hizkuntza erabiltzeko gaita-suna edukitzea. Errazagoa da, nire kasuan behintzat, alor pro-fesionalean aritzea. Gehiago menderatzen dut. Egoera emoti-bo desberdinetan gaitasun hori garatzea askoz ere zailagoaegin zait beti. Eta gero, noski, askok daukaten arazo hori, ezta?Ergatiboa (subjektuari –(e)k jarri) noiz bai eta noiz ez. Orain erebatzuetan neure burua entzuten dudanean grabaketetan eta,esaten dut, ene!! Falta edo soberan dago…

Eta xamurrena?Nik uste dut bihotzetik ateratzen zitzaidala eta izugarrizko pla-zera dela niretzat euskaraz aritzea, batez ere, patxadaz eta ondohitz egiten dudanean. Ikasten ari nintzenean, nire kasuan, zen-bat eta hobeto hitz egin, orduan eta hobeto sentitzen nintzen.Neure burua janzteko modu bat izan da:“Gai naiz eta ez dazaila. Hitz egin dut eta ze ondo!” pentsatzen nuen. Ez diogubeti geure buruari ahal dena baino gehiago eskatu behar aldehorretatik, baina galdu egin behar da beldur hori.

Beste hizkuntzarik ikasi duzu?Bai. Baina ez maila berean. Ingeles eta frantses pixka bat bada-kit. Alemanarekin ere saiatu izan naiz. Izan ere, izugarri gusta-tzen zait hizkuntzak ikastea. Baina, lanarekin-eta ez dut aukera-rik izan gehiago sakontzeko. Ingelesez eta frantsesez irakurtze-ko gauza banaiz, baina hitz egiteko oso motel ibili behar dut.

Zer esango zenieke euskara ikasi nahi dutenei edo bide-an daudenei?Animo asko izateko. Nik uste dut edozein hizkuntzatan osoinportantea dela beldurra galtzea. Mingaina askatu behar da,ez diogu lotsarik eduki behar akatsak egiteari. Uste dut joerahandia egon dela gure hizkuntza arauen azpian jartzeko. Nikuste dut hizkuntza guztiek behar dutela izan, batez ere, goza-mena mingainarentzat. Eta ez legea eta egitura perfektuaksortu beharra. Lasai sentitu behar da eta gutxi edo asko jakin,hitz egin behar da, erabili egin behar da.

Sail honetako gonbidatu guztiei, euskaraikasten aritu direnean bizi izandako hain-

bat konturi buruzko galderak egiten dizkiegu,denei berberak. Zuetako asko bezalaxe, euskal-dun berriak izanik erantzun digutena interesga-rria gertatuko zaizuelakoan.

A2

Blanca Urgell ?

taElkarrizketaElka408

24

JOXE RAMON

APAOLAZA:“Eguraldia da dagoen

gauzarik dotoreena

eta objektiboena”

Hernaniko Txanetenea baserrikoa daJoxe Ramon Apaolaza eta bere familianbeti landu izan dute baratza. “Baserritik

bizitzeko modurik badago, baratzetik bakarrik eginahal da eta ez ganadutik”, esan zigun. Fisika-ikaske-tak egindakoa da Joxe Ramon eta baratzean lan han-dia egiten badu ere, bazter asko astindu ditu bereeguraldi iragarpenekin; hain zuzen ere, epe luzeraegiten baititu iragarpenak eta baita bete-beteanasmatu ere. Eguraldiari bost minuturo begiratzendiola aitortu digu eta elkarrizketa hau egin bitarteanleihora begira eseri da. Edonork irakur ditzan,Interneten argitaratzen ditu bere iragarpenak,http://jakindamet.blogspot.com helbidean.

Testua: Iker Barandiaran Zubiate (Arteman Komunikazioa)Argazkiak: Josetxo Arantzabal

B1

Zeure burua baserritartzat ala eguraldi iragarletzatduzu?Beste ezeren gainetik, baserritartzat eta euskalduntzat. Egunosoa ematen dut baserrian lan egiten, baina eguraldiarengorabeherei egunero erreparatzea gustatzen zait: lainoanondik datorren, indartzen ote den, hotza datorren ala ez…Interesgarriena da zuk ikusten duzunaren jarraipena zeinizango den jakitea.

Nolakoa izan zen 1963. urtea, zu jaio zinenekoa?Badakit 1960an sekulako elurtea bota zuela Errumania aldean.Errumanian halako hotza egin bazuen, hemen hego-haizeaizan zen, ziur. Europan eguraldiarekin beti ematen da zatiketabat mendebaldea eta ekialdearen artean. Batean hotza sartzenbada, bestean beroaldia. Eta urteak oso desberdinak dira;behin bakarrik ematen dira fenomenoak.

Naturarekin bat bizitzeak gauza asko beste modu bate-an ikusten laguntzen du…Bai. Egun osoa kanpoan ematen dugunok gorabeherarik txi-kienak ere atzematen ditugu. Hedabideetako esatariak ez duguk adina denbora pasatzen eguraldiari begira. Zerbait zienti-fikoa da ikusi eta probatzea. Eta baratza dugunok eguneroprobatzen dugu ez dela horrela. Bestalde, hizkuntza ere nahas-ten dute: jela eta izotza, adibidez, ez dira gauza bera.Gaztelaniazko hielo jela da euskaraz, eta ez izotza. Izotza,ihintz mota bat da. Jela beltza ere gaizki erabiltzen dute.Ikusten ez den jela dela diote, baina nik berrogeita sei urteditut eta bizitza osoan hiru bat alditan bakarrik ikusi dut jelamota hori. Jela beltza da ilberrian eta haizea dabilenean egi-ten duena; eta ilbeheran ez da jela beltzik izaten.

Oso gaztetxotan ohartu zinen eguraldia iragartzeko gaizinela…Bai, Erain eskolan ikasten ari nintzela, 12 urte nituela, hasi nin-tzen iragarpenak egiten. 1978-79ko apirilaren 30ean Madrilenelurra egingo zuela iragarri eta asmatu egin nuen. Ordurakoondo ezagutzen nuen eguraldia… Horretarako, lainoa, haizea,tenperatura… aztertu behar dira. Lainoak ematen du informa-ziorik garrantzitsuena: zer-nolako lainoa dagoen, haizea halakoaizaten da, lainoak nolakoak diren, nora doazen, aurreko egune-tan zer egin duen… Eguraldiaren gainean, nork bere kontuakatera behar ditu eta nireak aspaldi atera nituen. Gero, 1980an,asmatutakoa behin eta berriro probatzen hasi nintzen, gaur egu-nera arte. Urte hartan, gainera, lagun fisikari batzuek informaziogehigarria eman zidaten nire formula propioa garatzeko. Eta ezhori bakarrik, 1980ko urtarrilaren zortzian Ingalaterratik iparrekoborraska txiki bat sartu zen, Azoreetako antizikloiko txiki bat igoeta Errusiako antizikloi handi batekin elkartu zen. Hala, oso egu-raldi hotza izan genuen 8tik 15era bitartean. Gertakari hurahartuko nuke nik eguraldiaren historia osoko mugarri bezala;eguraldia beti kontuan hartzeko erregela bat bailitzan.

Zertaz konturatu zinen fisika-ikasketak egin zenituenean?Beti gustatu izan zait fisika eta eguraldira zaletu nintzenean,are gehiago. Ez dago gauza dotoreagorik munduan eguraldiabaino. Gai askotaz eztabaidatu dezakegu, baina eguraldia dadagoen gauzarik objektiboena. Fisika ikasten ari nintzela kon-turatu nintzen nik asmatutako planteamendua egokia zela etaez zela inon azaltzen. Are gehiago, Fisika ikasten ari ginelaesan ziguten matematikak ez duela eguraldia zehatz iragartze-ko giltzarik.

karrizketaElkarriz25“Fisika ikasten ari nintzela konturatu

nintzen nik asmatutako planteamendua

egokia zela eta ez zela inon azaltzen”

*ASMATU.- Acertar. Réussir. BAILITZAN.- Balitz bezala. Como si fuera.Comme s’il/elle était.BARATZA.- Huerta. Jardin potager. BAZTERRAK ASTINDU.- Enredar, liar. Embrouiller.BEROALDI.- (Temporada de) calor. Saison de chaleur.BETE-BETEAN.- De lleno. De plein.DOTORE.- Elegante, distinguido/a. Élégant/ e, Distingué/e.EPE LUZERA.- A largo plazo. À long terme. ERREPARATU.- Observar, fijarse. Observer. GEHIGARRI.- Complementario/a. Complémentaire. GERTAKARI.- Suceso. Fait.GILTZA.- Clave. Chef.GORABEHERA.- Cambio, alteración. Changement.HEGO-HAIZE.- Viento del sur. Vent du sud. IHINTZ.- Rocío. Rosée.ILBEHERA.- Cuarto menguante, luna menguante.Lune décroissante. ILBERRI.- Novilunio, luna nueva. Lune nouvelle. INDARTU.- Fortalecer (se), reforzar (se). Se renforcer. IRAGARLE.- Adivino/a, anunciador/a, pronosticador/a. Devin.IRAGARPEN.- Pronóstico. Pronostic. IRAGARRI.- Pronosticar. Pronostiquer.JARRAIPEN.- Continuación. Continuation.KANPOAN.- Al aire libre. En plein air. LAINO.- Nube. Nuage.LANDU.- Cultivar, labrar. Labourer. MUGARRI.- Hito. Borne. ZALETU.- Aficionarse a. Se rendre amateur de.

taElkarrizketaElk408

26

Askotan esan ohi da atzera begiratzen ez duen herriakez duela aurrera egingo.Bai, hala da. Gaur egun eguraldia iragartzen duenak ez duatzera gehiegi begiratzen. Nik galdera asko egiten dizkiotneure buruari. Prezipitazioen estatistikak aipatzen dituzte,baina gero datu horiek ez dituzte ezertarako erabiltzen. Ezdute iraganetik ikasten edo ondo aztertzen.

Zertan datza zure lege errepikaria?Nik egitura bat sortu eta garatu egin nuen, aurretik izan deneguraldiari erreparatu eta gero nolakoa egingo duen azkar jaki-teko. Etzi egingo duen eguraldiaren berri gaur eman beharduzu eta ez bihar, ahalik eta azkarren. ETBn esan nuen ilargianeta eguzkian dagoela lege errepikariaren jatorria. Horrek gauzaasko esan nahi ditu. Datu batzuk emango ditut: historian zeharizan diren hotzaldi gehienak, 10etik 7, beti izan dira ilbehe-ran, eta beste 3rak ilberrian. Badirudi inor ez dela konturatuhala izan denik eta are gutxiago zergatik. Kazkabarra noizegiten duen gehien… Hitz batean esanda, zergatik egiten duurte batetik bestera hain eguraldi desberdina? Lege errepikariada gauza handi bat oso txikian jarrita.

Egia da azken 300 urteotako datuak aztertu eta konpa-ratzen dituzula?Bai. Ez dauzkat datu guztiak, nahiko nukeen arren. Baina datu-rik nagusienak baditut. Euskal Herrian izan diren uholderikhandienak aztertu ditut. Eta hotzaldirik handienak ere ikertuditut. Horiek jakinda, azken 200-300 urteotako eguraldia nahi-ko irudikatuta gelditzen da.

Zer harrera izan du Jakindamet.blogspot.com webgune-ak?Harrera ona izan du guneak. Ia 3.000 sarrera izan ditu dagoe-neko eta igotzen ari da. Horrek esan nahi du iragarpenak onakizan direla, inolako propagandarik ez dut-eta egin. Nik egural-diaren iragarpena hain epe luzerako egiten dudanez, nire kon-tra ere banabil, arriskua hartzen dudalako. Baina egunero ira-gartzeko modurik ez dudanez, ba halakoak egiten ditut. Horibai, gaztelaniaz idazten dut informazioa, uste dudalako jendegehiagorengana iristen naizela honela.

Zuk pultsua egin diozu jendeari zure formula asmadezan…Norbaitek eguraldia hilabeteko aurrerapenaz iragartzen due-nean beste norbaiti desafioa egiten dio. Zergatik ez dute bes-teek egiten? Nire iragarpenak Interneten daude argitaratuta.Pultsua da besteen erreakzioak ikustea.

Zer eguraldi izango dugu Euskal Herrian martxoan?Aurretik hasiko naiz. Otsailaren 20an hotza sartuko da eta elu-rra ia itsas mailara iritsiko da. 20tik 24ra edo iraungo du.Trumoi-bolada bat, iparraldeko haize gogorrarekin. Gero,etenaldi bat izango da eta martxoan nik uste dut beste elurtehandi bat etorriko dela, handia egun asko pasatuko ditugula-ko hotzak martxoaren 2tik hasita.

Hona hemen testutik aukeratu ditugun hainbat molde,denak ere eguraldiaren ingurukoak. Segidan aurkitukodituzun esaldietako hutsuneetan behar bezala kokatzensaia zaitez (beharrezkoa denean, deklina itzazu):

1. Beroaldia2. Kazkabarra3. Hotzaldia4. Hego-haizea izan 5. Hotz egon6. Elurra egin7. Hotz(a) egin8. Uholde9. Eguraldiaren gorabeherak

10. Elurtea bota

1.- Lagun batzuk bisitatzera joateko asmoa nuen, baina........................................ duela esan dutenez, etxean gera-tzea erabaki dut.

2.- Atzo gauean ........................................ zuenez, gure garaje-ko sarrera elurrez estalita dago. Garbi dezagun!

3.- Gaur ........................................, ezta? Jantz ditzagun eskula-rruak!

4.- ........................................ duenean tximinia piztea gusta-tzen zait.

5.- Udako ........................................ gustura egoten da jendeakaleko terrazetan berriketan.

6.- ........................................ handi baten ondorioz, blai egindageratu dira inguruko sotoak eta bizilagunek baldeak era-biliz atera dute ura.

7.- Negu honetako azkeneko ........................................ urtarri-laren erdialdera izan zen.

8.- Entzun dudanez, aldaketa dator eta ......................................izango dugu nagusi hurrengo egunotan. Berokia erantzi-ko dugu, beraz.

9.- Elkarrizketan irakurritakoaren arabera, Joxe RamonApaolazak sarritan erreparatzen die ....................................

10.- Bai oinezkoentzat eta baita kotxeentzat ere .........................oso irristakorra da.

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 45. orrialdera.

B2

*AURRERAPEN.- Adelanto. Avance.ELURTE.- Nevada. Chute de neige.ERREPIKARI.- Recurrente, que se repite. Récurrent. GARATU.- Desarrollar. Développer.HARRERA.- Aceptación, acogida. Accueil.HOTZALDI.- (Temporada de) frío. Saison de froid.IRUDIKATU.- Simbolizar, representar. Symboliser.KAZKABAR.- Txingorra. Granizo. Grêle.PULTSUA EGIN.- Echar un pulso. Faire bras de fer.TRUMOI-BOLADA.- Oleada, temporada de tormenta.Saison d’orages. UHOLDE.- Lluvia torrencial, inundación.Pluie torrentielle, Inondation.

“Lainoak ematen du informazio guztia:

zernolako lainoa dagoen, haizea halakoa...”

k 27BIZILEGE APARTAK

Virginia Woolf, maitatu adinasufritu zuen idazlea

Adeline Virginia Stephen edo Virginia Woolf, hauxebaitzen bere goitizena, XX. mendearen hasierako sonahandiko idazle eta saiogile britainiarra izan zen. Argita-ratu zituen lanez gain, gorabehera handiko bizimoduaizan zuelako eman zen ezagutzera eta gainera, heriotzadramatikoa izan zuen. Hurrengo orrialdeotan irakurriahal izango duzue horren guztiaren berri.

*GOITIZEN.- Apodo. Surnom.

B2

408

28 Virginia Woolf, maitatu adina sufritu zuen idazlea

BIZILEGE APARTAK

Virginia Woolf (1882-1941) idazlelondrestar ezagunaren benetakoizena Adeline Virginia Stephen

zen. Aita, berriz, Sir Leslie Stephen(1832-1904), nobela-idazlea, historiala-ria, saiolaria, biografia-egilea eta men-dizalea ere bazen. Julia Prinsep Jacksonzen ama (1846-1905), Rafael aurretiko-ak mugimenduko hainbat pintorerenmodelo izan zena, Edward Burne-Jones-ena, esaterako.

Virginia Woolfen gurasoek beste hiruseme-alaba izan zituzten elkarrekin:Vanessa (1879), Thoby (1880) eta Adrian(1883). Gurasoak bigarrenez ezkonduakziren eta aurreko familietatik etorritakoseme-alabekin familia handia osatu zuten.

Hyde Park Gate, 22 (Kensington).Hauxe zen Virginia gaztearen etxea etaikastetxea: hantxe jaso baitzituen bereaita eta hainbat irakasleren eskutikeskola-ordu franko. Maiz joaten zenjende ezaguna bertara: AlfredTennyson, George Henry Lewes, JuliaMargaret Cameron, Thomas Hardy,Henry James eta Edward Burne-Jones.Aitak ospe handia zuen editore, kritika-ri eta biografia-egile gisara. Beraz, garaivictoriarreko literatura-giroaren eragin-pean-edo heziak izan ziren Stephen-darrak. Virginiaren ama ere bazen nor-bait, arbasoen artean zeukan MariaAntonietaren laguntzaile bat. Eta berefamiliako emakume asko izan ziren pin-tore eta lehen argazkilarien modelo

ezagun. Gainera, familia honek bazuenbeste ezaugarri aipagarri bat: etxeanliburutegi erraldoi bat zuten. Hantxezuten bi ahizpek, Virginiak etaVanessak, eskura literatura klasikoa etaingelesa ere bai. Anaiek hezkuntza ohi-koagoa jaso zuten.

Etxean hori guztia izan arren, umeta-ko unerik gozoenak eta bizienak St.Ives herrian (Kornualles) izan zituela dioWoolfek. Familiaren opor-lekua izan zen1882-84 urte bitarteko udetan. TallandHouse izeneko etxea hondartzari begirazegoen, eta Godrevy-ko faroa ikustenzen. To the Lighthouse eleberrian ikus-ten da batez ere opor-giro hori. Eleberrihoni eta honen aurreko Mrs Dallowayeleberriari esker hasi zen Virginia kritika-rien laudorioak jasotzen. Beren origi-naltasuna aipatzen zuten, eleberrienpoetikotasuna. Barne-bakarrizketateknika ere ederki zerabilen. Bestenobela garrantzizko bat A Room ofOne’s Own da, eta bertan emakumeeneskubideen alde egingo du.

Biografiara itzuliz, Virginiak 13 urtezituenean ama hil egin zitzaion, eta biurte geroago Stella ahizpaordea.Stella, ezkontza-bidaian hil zen peritoni-tisak jota. Ondorioz, Virginiak depresiohandia sufritu zuen, baita 1904an ere,aita minbiziaren ondorioz hil zenean.Honek guztiak eraginda, Virginia erie-txera eraman behar izan zuten, denboralaburrez baina.

Azken AgurraVirginia Woolfek bere burua hil aurretikhau idatzi zion bere senarrari:

Sentitzen dut berriro erotzera noala.Ez dut uste garai latz horietako bestebat pasatzeko moduan gaudenik.Oraingoan ez naiz neure onera etorri-ko. Ahotsak entzuten ditut, ezin naizkontzentratu. Beraz, ustez onenadena egingo dut. Ahal den zorionta-sunik handiena eman didazu. Aldeguztietatik begiratuta, norbait izandaitekeen guztia izan zara. Ez dutuste bi pertsonen arteko zoriontasunhandiagorik izan daitekeenik… gaitzlarri hau azaldu arte. Ez dut borroka-tzeko indarrik. Badakit zure bizitzahondatzen ari naizela, baina ni gabelan egin ahal izango duzu. Badakit.Egingo duzu. Ikusten duzu ezin duda-la hau behar den bezala idatzi ereegin. Ezin dut irakurri. Esan nahidudana da bizitzako zoriontasun guz-tia zuri esker dudala. Pazientzia han-dia izan duzu nirekin, eta erabat onaizan zara. Eta esan egin nahi dut,mundu guztiak badaki, norbaitek sal-batzekotan zuk salba nindukezula.Den-dena galdu dut, zure on-izana-ren ziurtasuna ez beste. Ez dut den-bora gehiagoz zure bizitza hondatzensegitu nahi. Ez dut uste bi pertsona gubiok izan garen baino zoriontsuagoakizan daitezkeenik. V.

Zer iruditu zaizu gutuna? Gogorra,leuna, adierazgarria, sentimenduzjosia…? Nola irudikatzen duzu zukVirginiaren senarraren erreakzioagutuna irakurri zuenean?

Idatz iezaguzu helbide honetara: argitalpenak@habe.org

eta trukean, opari bat jasoko duzu.

B1

Talland House (St. Ives, Kornualles)

29Virginia Woolf, maitatu adina sufritu zuen idazlea

BIZILEGE APARTAK

Quentin Bell-ek, iloba eta biografo zenak, Virginiaren bio-grafietako batean dio bere bi anaiorde ziren George etaGeraldekin izandako harremana izan ote zen depresioen jato-rri. Bi gazteok abusu lizunak egiten ei zizkieten Virginiari etaVanessari. Neurriz kanpoko jokabide hauen berri A Sketch ofthe Past eta 22 Hyde Park Gate liburuetan adierazi zuen, bainaoso modu ez agerikoan. Kontuak kontu, maiz oso triste ego-ten zen, tristeegi. Eta maiz, oso alai, alaiegi. Itxuraz, nahas-mendu bipolarra zuen Woolfek, aldarte-aldaketa handiak,eta baita honekin lotutako beste gaitz batzuk ere.

Sir Leslie Stephen hil zenean, Virginiak izandako depresio--aldia zela eta, etxea saldu zuten Vanessak eta Adrianek. Anai--arrebak Londresko Bloomsbury auzoan jarri ziren bizitzen, etahara joaten ziren Thoby anaia zaharrenaren unibertsitate-garai-ko lagun asko eta asko: E. M. Foster idazlea, J.M.Kynes eko-nomialaria, Bertrand Russell eta Ludwig Wittgenstein filosofo-ak… Bloomsburyko taldea osatzen zutenak. Talde honetakoazen baita Leonard Woolf ekonomialaria, idazlearen senarraizango zena. Biek 1917an Hogarth Press argitaletxe ezagunasortu zuten: Virginia Woolfek bertan argitaratu zituen lanugari, baita T.S. Eliot-ek eta Sigmund Freud-ek ere.Bloomsburyko taldeak ez zuen begiko bikoteen arteko sexu-fideltasuna. Virginia Woolfek 1922an Vita Sackville-West idaz-le eta lorezaina ezagutuko du. Emakume ezkondua, beremaitalea izango da 1930 urtera arte edo. Lorezainari eskainizion Woolfek Orlando liburua, lorezainaren semearen hitzetan“literaturaren historian inoiz idatzi den maitasun-gutunik luze-ena, ederrena eta liluragarriena”. Maitale izateari utzi ziotene-an adiskide izatera pasa ziren bi idazleak, Woolf hil zen arte.

Virginia Woolf 1941ean hil zen, bere buruaz beste eginda.Between the Acts eleberria idatzita zeukan, argitaratzeko pron-to, eta garaitsu hartan lagun batek bere biografia bat argitara-tu zuen, baina oso harrera hotza egin zioten irakurleek.Bigarren Mundu Gerra ere hasia zen, alemaniarrek etengabejosi zuten bonbaz Londres, besteak beste Woolfen etxea sun-tsituz. Horrek guztiak ez zion batere lagundu idazlearen osasu-nari. Hala, 1941eko martxoaren 28an abrigua jantzi, poltsiko-ak harriz bete, eta bere burua ibaira bota zuen. Itota zenduzen. Hil aurretik, arrazoiak azaldu zizkion senarrari, zenbatmaite zuen adieraziz. Ahots arraroak entzuten zituela, eta ezzuela segitu nahi senarraren bizitza hondatzen.

Ondoren, Virginia Woolfek idatzitako literatura-pasarte bat duzu,http://www.armiarma.com/unibertsala/woolf/ helbidetik har-tua. Irakurri arretaz eta erantzun galderari.

Zer ari da deskribatzen narratzailea?

“Izan ere, gustatuko al litzaizueke irten gabe itxita egoteahilabete osoan, eta apika gehiagotan ekaitza denean, teniszelaiaren tamainako harkaitz batean? Galdetu ohi zien; etagutunik edo egunkaririk ez jasotzea, eta inor ez ikustea,ezkonduta egonez gero, emaztea ez ikustea, ez jakitea seme--alabak zer moduz diren: gaixo dauden, erori eta hanka edobesoa apurtu duten; olatu goibel berberak lehertzen ikusteaasterik aste, eta ondoko ekaitz izugarri, eta leihoak bitsezbasituak, eta txoriak lanpararen kontra zapart eginda, etaleku osoa dardarka, eta sudurra atez kanpora atera ezinikitsasoak eramango zaituen beldurrez? Gustatuko litzaizue-ke?” galdetu ohi zuen, batez ere alabei zuzenduz.

Testuko hainbat molde ekarri ditugu hona, baita berenazalpen edo sinonimoak ere, baina nahastu egin zaizkigudenak. Behar bezala ordenatzen saia zaitez:

Apika • • Indarrez eta zaratazhautsi.

Ekaitza • • Aparrez bustia.Harkaitza • • Lehertuta.

Goibel • • Agian, beharbada.Lehertu • • Triste.

Bitsez basitua • • Eguratsaren nahasmen-dua, haize gogor, euriz etaelur edo trumoi-tximistezgertatzen dena.

Zapart eginda • • Haitza, harrizko masahandia.

Erantzun-orria: 46. or.

B2

*AHIZPAORDE.- Hermanastra.Demi-sœur.ALDARTE-ALDAKETA.- Cambio dehumor. Change d’humeur.BARNE-BAKARRIZKETA.- Monólogointerior. Monologue intérieur.BERE BURUAZ BESTE EGIN.- Bere buruahil. Suicidarse. Se suicider. BIKOTE.- Pareja. Couple.BIZI.- Vibrante. Vivant/e.

ERRALDOI.- Gigante. Très grande.ESKOLA-ORDU.- Hora lectiva, de clase.Heure de clase.ETENGABE JOSI BONBAZ.- Etenik gabebonbardatu. Bombardear sin interrup-ción. Bombarder sans interruption.EZ AGERIKOAN.- De modo no muymanifiesto. D´une manière peu visible.HARRERA.- Acogida. Accueil.HEZI.- Educar. Élever.

LAUDORIO.- Alabanza. Louange.LOREZAIN.- Jardinero/a. Jardinier/ère.MAITALE.- Amante. Maîtresse.MINBIZI.- Cáncer. Cancer. NAHASMENDU.- Trastorno. Trouble. OHIKOAGO.- Más común.Plus habituel/elle que.SAIOLARI.- Ensayista. Essayiste.ZENDU.- Hil. Fallecer. Mourir, décéder.

Virginia Woolf eta bere aita

Bost hizkuntzatan idatzitako bidaia-kontakizun bilduma da MamboPoa: euskaraz, gaztelaniaz, katalanez, gailegoz eta ingelesez idatzitakokronikak jasotzen dituena, hain zuzen ere. Yemenen hildako MikelEsseryren omenez antolatzen den lehiaketako lanik onenak jasotzen dituliburuak eta guk, beti bezala, pasarte bat aukeratu dugu, zuri aurkeztuz,liburuaren berri eman eta euskararen inguruko jarduera batzuk eginditzazun.

C1

408

30 Ostutako pasarteakOstutako pasarteak

Mambo Poa, Mikel Essery bildumaMikel Esseryren bizitza eta heriotza

2007ko uztailaren 2an, Yemengo Marib hiritik gertu dagoen Mahram Belquestenpluan —Sabako erregina mitikoaren garaikoa— ustez Al Kaedako militanteazen kamikaze batek atzerritik etorritako turistak garraiatzen zituen ibilgailu-kon-boiari eraso zion lehergailuz beteriko ibilgailuaz. Guztira, hamar pertsona hilziren atentatuan, horietako bat turista-taldeko gidaria: Mikel Essery. Zarauztarrajaiotzez, Donostian bizi zen. Banoa Bidaiak agentziaren sortzaileetako bat izanzen eta hainbat ataletan banatua zuen bizimodua: oinarrizko zikloko eskolakogelak, bidaiak, familia, lagunak, leku ezezaguna esploratzeko gogo izugarria…egun guztiak ezberdinak izateko ahaleginetan zebilen beti. Hainbat herrialdebisitatu zituen: Estatu Batuak, India, Ekialde Hurbila, Filipinak, Indonesia, Egipto,Argentina, Brasil —Mato Grosson aldi bat eman zuen eta hantxe familia osatu—Namibia, Zimbabwe, Mozambike, Iran, Aljeriako Sahara, Zetaren Bidea… etahainbeste maite zuen Yemen... eta bertan amaitu zuen, 54 urte zituela, mun-duan zehar egiten ari zen bidaia.

Horregatik, eta Mikelen oroimenez, Mikel Essery Bidaia-KontakizunenLehiaketa jarri zen martxan. Lehen edizioan parte hartu zutenen artean hainbatbidaia-kontakizun aukeratu, bildu eta Mambo Poa1 liburua argitaratu zen.

1 Mambo Poa, Zer moduz? “dena ongi” esaldien antzekoa da, Afrika ekialdeko swahilien lagunarteko agurra da.

31Ostutako pasarteakOstutako pasarteakMambo Poa, Mikel Essery bilduma

Irakur dezagun orain liburutik hartu dugun pasartea:

Taldea Kiswaniko sultanaren garai onenetako jauregiaren aztarnetan gora eta behera ibiltzen zen, sumendiko harri ilunetara argaz-kiak ateratzen eta irudimena hegaldatuz. Tim bera ere bere pentsamenduetan murgildu zen eta Azemek aprobetxatu zuen denboralagunez galdetzeko.– Zer moduz Iosu?– Ondo, orain Venezuelan dabil beste talde batekin.Eta jarraian, bihotza jelaturik utzi zidan beste galdera bat bota zidan inuzenteki:– Eta Mikel?, itaundu zidan.Ingelesez ahoskatu arren, barruraino iritsi zitzaidan izena, eta horrekin batera oroimen tristea. Begietara begiratu nion eta konturatunintzen berak duela urtebete Yemenen gertatutakoaz ezer gutxi zekiela artean, eta bestelako ingurumariarik gabe egia esan nion:– Joan den urteko uztailean Yemenen turista talde baten aurkako lehergailuz eginiko atentatuan hil zen Mikel. Bera eta beste bedera-

tzi lagun.Safari njema, rafiki, 193.or.Fernando Odriozola Ezeitza

Zer da bidaia bat?Bidaia bat definitzea ez da erraza. Hona hemen www.mikelmunduan.net webgunetik hartu dugun pasartea,hizkuntza ezberdinetan (gaztelaniaz, katalanez eta gailegoz).

“Continuo compromiso con el reto de mez-clar culturas, acercar personas y participaren la verdadera apuesta global: los pueblos yno los estados, las personas y no las ideologí-as, la cooperación y no la competencia, elintercambio solidario y no la oposición tota-litaria. Entendido de esta manera el viaje noes sólo un itinerario por los escenarios quenos ofrece un país o un área concreta. El viajedebe mostrar, por encima de todo, el respetoe interés por otras maneras de pensar, ylograr el acercamiento a otras gentes queviven la vida al margen o a pesar nuestro.”

“Continuo compromès amb el repte debarrejar cultures, apropar persones i parti-cipar en la verdadera aposta global: elspobles i no els estats, les persones i no lesideologies, la cooperació i no la competèn-cia, l’intercanvio solidari i no l'oposició tota-litària. Entès d'aquesta manera el viatge noés només un itinerari pels escenaris que ensofereix un país o una àrea concreta. El viat-ge ha de mostrar, per damunt de tot, el res-pecte i interès per altres maneres de pensar,i aconseguir l'acostament a altra gent queviu la vida al marge o a pesar nostre.”

“Continuo comprometido co reto de mestu-rar culturas, achegar persoas e participarna verdadeira aposta global: os pobos e nonos estados, as persoas e non as ideoloxías, acooperación e non a competencia, o inter-cambio solidario e non a oposición totalita-ria. Entendido deste xeito, a viaxe non é sóun itinerario polos escenarios que nos ofre-ce un país ou unha área concreta. A viaxedebe mostrar, por enriba de todo, o respectoe o interese por outras maneiras de pensare lograr o achegamento a outras xentes queviven a vida á marxe ou ao noso pesar”.

B2 Esan hurrengo esaldiak EGIA ala GEZURRA diren:

EGIA GEZURRA

1.- Taldea Kiswaniko sultanarekin zebilen hizketan, jauregian gora eta behera. ❏ ❏

2.- Taldea argazkiak ateratzen aritu zen. ❏ ❏

3.- Azemek lagunei buruz galdetu zion Timi. ❏ ❏

4.- Iosu Venezuelan omen dabil. ❏ ❏

5.- Azemek bazekien Mikel Yemenen hil zutela. ❏ ❏

6.- Timi asko kostatu zitzaion Mikeli gertatutakoa kontatzea. ❏ ❏

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera.

C1 Erdarazko ereduak kontuan hartuz, saiatuko al zara testuan dauden hutsuneak osatzen?

“Kulturak ..................(1)..................., pertsonak ..................(2)................... eta globaltasunaren aldeko benetako..................(3)................... parte hartzeko etengabeko konpromisoa: herriak eta ez estatuak, pertsonak eta ez ideologiak, koopera-zioa eta ez ..................(4)..................., elkartruke solidarioa eta ez oposizio totalitarioa. Horrela ulertuta, bidaia ez da bakarrikherrialde edo ..................(5)................... batek eskaintzen dizkigun eszenatokien arteko ..................(6)................... bat. Bidaiak,..................(7)..................., beste pentsamolde batzuekiko ..................(8)................... eta interesa erakutsi behar ditu eta..................(9)................... edo gure erruz horrela bizi diren beste pertsona batzuekiko ..................(10)................... lortu behar du."

408

32 Komikia“Hazienbidaia”

2

NOR ZAITUT?

ZER AXOLA DIOIZENAK, MZUNGU?

KONPONDEZAKEZUGURPILA?

ARAZO BAT DAUKAZU.BAI, MZUNGU. BAINAGALDERA BAT DAUKAT

ZURETZAT…

ZUHAITZ IHARTUAKDITUGU…

BANEKIEN HEMEN HORRELAKOASMAKIZUNEN ZALE ZARETELA. BAINAGALDERA HORIXE URTE BATZUK BARRU

EGIN ETA LEHENENGO MOTAKO ZUHAITZAKBAKARRIK EDUKIKO DITUGULAKOAN NAGO.OSO ONDO, MZUNGU! ESAN,

NOLATAN BAZENEKIEN?

… ETA ZUHAITZBERDEAK.

OSO ERRAZA!

ZEIN ZUHAITZ MOTA DITUGUZERU AZPIAN?

10. atala: Gurpila zulatu zaio berriro Ziklozirkusi, aukera polita izango da, ordea,

lagun berri bat egiteko.

33Marrazkiak: Josema Carrasco

Gidoia: Joseba Gomez

EZ ETSI,MZUNGU…

… BATZUETAN ZUHAITZZAHARRENEK EMATEN DITUZTE

FRUITURIK GOXOENAK* .

“ZUHAITZ ZAHARRAK”? ZERTAZ ARI ZARA?

ZUHAITZ HORIETAKOBAT ETORRI DA

GAUR MOMBASARA…

WANGARI MAATHAI! BAI, MZUNGU…

BIDEAN AURRERAJARRAITZEKO MODUAN

ZARA, MZUNGU.

MILA ESKER, LAGUN;ZER DA “MZUNGU”?

BATZUEK “EUROPARRA” DELA DIOTE.NIRE USTEZ, ORDEA, “MZUNGU” DA

MUNDUAN EDONON IKUSIKO DUZUNA,MUGARIK GABEKO PERTSONA BAT…

… ETA PERTSONA HORI GUREBIZITZATIK KANPORAABIATZEN DENEAN,

BIHOTZEAN BETI-BETI DIRAU.

408

34 Komikia“Hazien bidaia”

WANGARI MAATHAI-REN ENHITZALDIA MOMBASAN…

HORTXE DA!

MAMA AFRIKA!MAMA MITI!

MAMA AFRIKA!MAMA MITI!

MAMA AFRIKA!MAMA MITI!

Komikia“Hazien bidaia” 35

B1

B2

1.- Ziklozirkus eta lagun gaztea

Zulatutako gurpila konpontzen lagunduko dion lagun batekin egin du topo Ziklozirkusek. Izan duten elkarriz-ketaren gaineko galderei erantzun, kasu bakoitzean egokia den aukera eginez:

1.- Ziklozirkusek…❏ a.- ez daki topatu berri duen mutil gaztearen

izena.❏ b.- gaztea ezagutu ezagutzen du, baina ez du

bere izena gogoratzen. ❏ c.- nola edo hala jakin egin nahi du gaztea-

ren izena.

2.- Gazteak…❏ a.- ez daki nola konpondu gurpila.❏ b.- galdera bati erantzun beharko diola

esaten dio Ziklozirkusi. ❏ c.- gurpila konpon dezakeela esango dio

Ziklozirkusi.

3.- Gazteak zera galdetzen dio Ziklozirkusi…❏ a.- ba ote dakien ze zuhaitz hazten diren

inguru haietan. ❏ b.- nolakoak diren zerupean hazten diren

zuhaitzak. ❏ c.- zenbat zuhaitz mota ezagutzen dituen

berak.

4.- Honela erantzun dio Ziklozirkusek…❏ a.- zuhaitz berdeak eta idorrak daudela. ❏ b.- mota bakarreko zuhaitzak daudela. ❏ c.- oso galdera zaila dela erantzuten dio.

5.- Etorkizunean…❏ a.- zuhaitz ihartuak bakarrik egongo direla

uste du Ziklozirkusek. ❏ b.- galdera bera egin diezaion eskatu dio

gazteari Ziklozirkusek. ❏ c.- zuhaitzak desagertuko direla uste du

Ziklozirkusek.

6.- Gazteak…❏ a.- zuhaitz zaharrak hobeak direla uste du. ❏ b.- nahiago ditu zuhaitz zaharrek emandako

fruituak. ❏ c.- metafora bat erabiliz, zuhaitzak eta

pertsonak konparatuko ditu.

7.- Mombasan…❏ a.- hainbat zuhaitz landatuko dituzte gaur. ❏ b.- Wangari Maathai-ren bisita espero dute. ❏ c.- zuhaitz zahar bat jaso dute gaur.

8.- “Mzungu” hitzak zera esan nahi du…❏ a.- bihotzean duzun laguna.❏ b.- munduko edozein tokitan topatzen duzun

edonor. ❏ c.- munduan zehar dabilena eta gure

bihotzetan betiko irauten duena.

2.- Hizkuntzari erreparatuz

Hizketan ari direla, bi protagonistek erabili dituzten egiturei erreparatu diegu eta horietako batzuk hona ekarri.Bete ezazu hutsune bakoitza aukeran emandako moldeak erabiliz.

ondo egiteko, bakardadearen zale, sartzeko moduan, animalien, jokatzeko zalea, etorriko delakoan, eramateko moduan

1. Utz nazazu bakean! Ez nago zure txantxak ................................................

2. Txoratu egin al zara? Eroetxean ............................................... zaude zu!

3. Bihar ............................................... nago, baina ez nago oso ziur.

4. ............................................... zalea da gure semea: kalean topatzen dituen zomorro guztiak etxeratzen ditu.

5. Zenbaitetan, denak builaka ari direnean, ............................................... naizela esaten diot neureburuari.

6. Ez naiz ni pilotan ..............................................., nahiago ditut partidak telebistan ikusi.

7. Gauzak ............................................... zalea da zure nagusia.

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 45. orrialdera.

Inpresionismoak arte tradizionalarekinhautsi ondoren sortu ziren abangoardiak:espresionismoa, fauvismoa, kubismoa, su-rrealismoa, abstrakzioa, futurismoa, da-daismoa…

Mugimendu hauek XIX. mendeko arte-gintzaren aurka sortu ziren. Fauvismoa,kolore biziak erabiltzeagatik, estilo eraso-kortzat hartu zen. “Fauve” hitzak basapiz-tia esan nahi du. Matisse izan zen margo-laririk ezagunena. Kubismoak fauvismoakbaino arrakasta handiagoa izan zuen.Picasso izan zen artistarik ezagunena.Kubistek forma planoak, sinpleak eta pers-pektibarik gabeak landu zituzten, artela-nen egitura irudi geometrikoetan oinarri-tuz. Afrikako jatorrizko artearen eraginanabarmena izan zen beraien lanetan.Garai hartako Parisko artisten artean Utri-lloren izena aipatu nahi dut. Ez zen izan,Picasso bezala, XX. mendeko artistarikhandienetako bat, baina bai pertsonaia

berezia. Maurice Utrillo, Paris-Montmar-treko artista, bertako etxe eta kaleen pin-torea izan zen. Edateko pintatu edo pinta-tzeko edaten zuen. Bere koadro askotabernarien eskuetan geratu ziren edarieta janarien truke. Bere bizimoduari zego-kion bezala, kolore hotzak eta irudi malen-koniatsuak gauzatu zituen bere oihaletan.

“Paris 100 urte” erakusketa lau arlotandago banatuta: Paris abangoardien egoi-tza; Parisko eszenatokiak; Barneko kon-tuak eta Ikuskizuna, gaua; ArtelanakGenevatik ekarri dituzte. Oscar Ghenezekhiriko Petit Palais museoan gordetzenduen bildumako obrak dira. Pinturak,eskulturak eta paperean egindako lanak.75 artelan guztira. Degas, Picabia, Sunyer,Steilen, Picasso, Utrillo, Quizet, Kars etaMaria Blanchard dira, besteak beste, era-kusketako protagonistak.

Kubo-Kutxako erakusketa hau apirilaren5ean amaituko da.

408

36Testua eta argazkiak: Juanjo Dorronsoro

B2XX. mende hasieran Parisen biziizan zen giro artistikoa benetaninteresgarria izan zen. Errenazi-

mentuan Florentzian bizi izandakoarenantzekoa, batzuen ustetan. Leku ezberdine-tako artista eta idazleak bildu ziren hiri kos-mopolita hartan. Modan jarri ziren saloiaketa kafetegi handiak. Primerako tokiak kul-tura eta zientzien aurrerapenen inguruansolasean aritzeko.

Frantzian Lehen Mundu-Gerraren atarianzeuden. Krisi ekonomiko eta tentsio politi-ko izugarria munduan zehar. Gizarte balo-reak eta gustuak aldaketa-prozesuan zeu-den. Artearen munduan sentsibilitateberriak garatzen ari ziren. Kultur arloannork bere askatasuna bilatzen zuen. Artistabakoitzaren burutazioek lehentasuna zutenikusmolde klasikoen aurka. Pintore etaeskultoreek, natura bere hartan irudikatuordez, norberaren grinak, ametsak eta kon-tzeptuak oihalean gauzatzen saiatu ziren.

Paris 100 urte

Le Maquis de Montmartre, Alphonse Léon Quizet, 1910

La jolie courtisane, Louis Legrand

“Artea saltxitxoia baino garestiagoa da,emakumeak baino garestiagoa,artea ergelentzako botika-produktua da…”

Francis Picabia

Des-kontrolAurrera begiraBaga-biga, 2009

Arrasateko Des-Kontrol taldearen zazpigarrendiskoa da Aurrera begira izeneko hau. Punk-oimusika-estiloan kokatzen dute beren buruataldekideek, 70eko eta 80ko hamarkadaren bukaeran, ErresumaBatuan “egosi” zen musika motan oinarritua, hain zuzen ere. Abestilaburrak, azkarrak eta itsasten diren horietakoak. Lagin bezala, honahemen diskoko lehen abestia:

Aukera ezazu bikotekide bakoitzetik egokiena iruditzen zaizuna:

BETI ELKARREKIN

Garagardoaren semeakMozkor eta zintzoak/errebeldeakMusika gure bizitza/heriotzaAnaitasuna/Maltzurkeria gure arma

Sinesten duguna lantzen/ezkutatzenBizitzari zentzua ematen/kentzenAnaiak erasotzen/defendatzenEtsaiei haginak/ipurdia erakusten

Beti elkarrekinBeti bananduta/bateraPausoz pausoBatetik bestera, kaleetan zeharAurrera/Atzera begira (BIS)

37

ARGITALPEN BERRIAK

A1Eusko Dance 4Run Down Music, 2010

Eusko Dance 4 bilduma kaleratu berri duRun Down Entertainmentek, eta bertan,dantza egiteari ez uzteko 20 abesti aurkitu-ko ditugu. Eusko Dance-k ibilbide luzea darama eta musika-estilo honen erre-ferente bihurtu dela esan daiteke. Berritasun gisa, disko bikoitzhonek, Eusko Dance Live biran izandako artista gonbidatuen kola-borazio bereziak eskaintzen ditu. Horietako bat izan zen Daiaabeslaria eta hauxe da bere abestia:

GIZON BERRI BAT

Gizon berri batsortuko dutnire gusturabeharko izan

Gizon berri batjaioko daakatsik gabenire eskuetan

Orain artekoakez zeuden nahi dudan mailannik sortuko dut orain

Ez da izangoharroputzanire beharren zainegongo da

Beldurrik gabenireganaberotu artelaztantzen nauena. (bis)

Abestiaren hitzei erreparatuz, hurrengo esaldiotakohutsuneak bete itzazu, aukeran ematen dizkizugunaknor bere tokian jarriz:

beharren, gustukoa, mailan, ez, harroputza, laztanduko, akatsik, gizon, berria

1. Daiak ........................ berri bat sortu nahi du.

2. Gizonak Daiaren ........................ izan beharko du.

3. Gizon ........................ eta ........................ gabea izango du Daiakbere eskuetan.

4. Orain arteko gizonak ........................ zeuden Daiak nahi zuen.........................

5. Berak sortuko duena ez da ........................ izango eta bere........................ zain egongo da.

6. Beldurrik gabe ........................ du Daia.

A2

A1

Vikingoen sorterriraXabier MendigurenELKAR, 2010

Ipuin-bilduma bat da Vikingoen sorterrira etagarai zehatz batera garamatzate ipuinek, atze-ra eginez. Zazpi ipuin dira guztira eta lehenen-go eta hirugarren pertsonan idatzita daude.Gizonezko eta emakumezkoaren ikuspegiatxandakatzen saiatu da Xabier Mendigurenidazle beasaindarra. Gaien aldetik ere, maita-suna eta gai soziala txanda hartuz joan dira bilduman zehar: Aita eze-zagun eta urrundik miretsiaren bila doan neska; ebakuntza larri batenatarian, bere bizitzako amodio sekretua kontatzera doan emakumeheldua; familia-giro itogarri batean bere arrebarekiko obsesiotik nolaaskatu ez dakien mutila; parking batean nahi gabe ume bat zapalduondoren, erruaren zamari aurre egin behar dion gizon gaztea...

B2

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 45. orrialdera.

A2

Denbora-pasak3840

8

EUSKAL MUSIKA

Gustuko al duzu musika? Ezagutzen al dituzu euskal kantari eta tal-deak? Jokoa asmatzen baduzu, gure aldizkarian elkarrizketatu edoaipatu ditugun hainbaten izenak ikasiko dituzu, baita jotzen dutenmusika mota ere. Lehenbizi, informazioa irakurri eta ondoren, segidanaurkituko duzun taula osatu.

• Akatz taldeak ez du Brasilgo bossa nova musika jotzen, ezta folkirlandarra ere.

• Bizardunak taldea nafarra da eta ez du bossa nova musikajotzen.

• Makulu Ken taldeak erritmo afrikarrak nahasten ditu: afrobeateta funky estiloak, besteak beste.

• Zura taldeak ez du sekula musika jamaikarra jo, ezta folk irlan-darra ere.

TALDEA MUSIKA MOTA

................................... ...................................

................................... ...................................

................................... ...................................

................................... ...................................

LANARI BURUZ HIZKETANLauna hitzez osatutako hitz-multzoak dituzu segidan: hiruk zerikusiadute izenburuarekin, baina batek ez. Aurkituko al duzu talde bakoi-tzean arrotza den hitza?

LAN-ETENABazkariaAtsedenaldiaIgoeraKafea

LANAEginkizunaTrebeaZereginaOgibidea

BULEGOAZakarrontziaBilera-gelaOrdenagailu eramangarriaArraska

LANKIDEAKIdazkariaBulegariaAtal-buruaAdiskidea

NON ESERIKO DIRA?Jaione, Maritxu, Jon, Itxaso, Mikel eta Axun oporretan daudekostaldean. Gaur ibilalditxo bat egitea bururatu zaie eta horre-tarako, auto handi samar bat (furgoneta bat) alokatu dute. Ira-kur itzazu ondoko datuok eta asmatu nor eseriko den tokibakoitzean:

Mikel Itxasoren ondoan dago eta Maritxuren aurrean. Jonezkerreko eserlekuetako batean eseri da eta Jaione bere ondo-an dago. Itxaso Axunen aurrean dago eta Jonen atzean.

Eta gainera… nork gidatuko du furgoneta?

SENIDEAKGalderari erantzun: Zer da niretzat nire arrebarensenargaiaren amaginarreba?

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera.

✎................................ ✎................................

✎................................ ✎................................

✎................................ ✎................................

Ika

slea

ren

koa

dern

oa

408

39

408

40I

kasl

eare

n

koadernoa

EUSKARA HOBETZENAle honetan, honako moldeak izango dituzu hizpide:

• Petit suisse-a• Kanpo(ra)• Hori da kontua

Irakur itzazu azalpenak, eta ondoren, praktikarako proposatu dizkizugun ariketak osatu. Badakizu,bestalde, Ikasbil atarian (www.ikasbil.net) ikas-materialen atalean aurki ditzakezula, argibidez etaentzungaiez horniturik.

1.

✎

atala: HOBETZEKO OHARRAK

[ Petit suisse-a ]

Azter dezagun esaldi hau "nik petit suisse nahi dut", edo berdin "petit suisse de platano" edodena delako petit suisse-a.Oso ohiko bihurtzen ari dira honelako esaldi makurrak. Batetik, gaztelaniazko sintagma osorikhartzen dugu eta gainera ez diogu -a ipintzen. Nola esan hauek zuzen? "Marrubizko petit suis-se-a nahi dut", esaterako. Beste adibide hauetan beste hainbeste gertatzen da: Adibidez, "emadazu Kas de limon bat". Nola esan beharko genuke?"Emadazu limoizko Kas bat".Edo "Yogur fresana eskatuko dugu"... Honela: "Marrubizko yogurra eskatuko dugu".

Kontua da gaztelaniazko mailegurik ez dagoenean ere joera hau ari dela nabarmentzen, esa-terako: “Zer duzu gustukoago, ingurune ala gizarte?”,“Zer duzu gustukoago, ingurunea alagizartea?” esan beharrean.

Azaldu dizkizugun adibideen haritik, zuzen itzazu ondoren dituzun esaldiok:

1.- Bocadillo de chorizo jan dut......................................................................................................................

2.- Gaur kontrol de mate dut......................................................................................................................

3.- Gure lagunei tortilla de bakalau eskainiko diegu afaltzeko......................................................................................................................

4.- Zuek etortzerako, tienda de kanpaina jasoko dugu. .....................................................................................................................

5.- A ze pinta de marciano duen horrek!.....................................................................................................................

6.- Ze ordutan dugu klase de pilates?.....................................................................................................................

7.- Ez dakit noiz dugun antzerki......................................................................................................................

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera.

Ika

slea

ren

koadernoa

412.

3.

✎

✎

atala: ADISKIDE GAIZTOAK

[ Kanpo(ra) ]

Kanpo, kanpoan, kanpora... moldeei, gaztelaniazko campo-ren itxura hartzen badiegu ere, bestelako esa-nahia dute. Nola erabili?

-tik atzizkiaz:Etxetik kanpo(ra) nahi duzun guztia. Azkar asko joan zen herritik kanpo(ra).Epe barruan heltzen diren lan guztiak onartuko dira; handik kanpo(ra)ko guztiak baztertu egingo dira.

-(e)z atzizkiaren ondoan:Jokoz kanpo harrapatu gaitu. Legez kanpo ez dugu ezer onartuko.

Badira molde honen hainbat sinonimo: at, landa...Gugandik at dabil... Etxetik landa...Horrezaz landa...

Saia zaitez hutsuneak egoki betetzen:

1.- Nongoak dira? ............................... dira.2.- Aste honetan etxean jokatu dute, beraz datorren astean ............................... tokatzen zaie.3.- Idazle hori oso ona da. Markatik ...............................4.- Zoazte hemendik ...............................5.- ............................... ikusita, asmatu daiteke barrukoa nolakoa den.6.- Zure bila joan naiz baina zure tokitik ............................... zeunden.7.- Oso larria da gertatu zaiona, baina dagoeneko arriskutik ............................... dago.8.- Ez da normala zure jokabidea. Erabat ohiz ............................... da.9.- Gola baliogabetu zuten, jokalaria jokoz ............................... zegoelako.10.- Bi etxe dauzkate: bat herri-barruan eta beste bat ...............................11.- Barkatu baina ezin du jarri, ............................... da eta.12.- Donosticup-era ............................... talde asko etortzen dira. 13.- ............................... etorri diren arren, eskubide berberak dituzte.14.- Gure eskuetatik ............................... dago. Beraz har dezala erabakia berak.15.- Alde hemendik ............................... Ez zaitut nire bistan ikusi nahi.16.- Non da zure ama? ............................... irten da.17.- Batxilerra egitera ............................... joan da.18.- Euskal Herritik ............................... ere oso ezagunak dira. 19.- Gureaz ..............................., ez da besterik kalean geratu.

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera.

atala: ESAERAK ETA ESAPIDEAK

[ Hori da kontua ]

Hori da "asuntoa", alegia. Baina, horixe bai alferrikako kontua! Ez baitago batere premiarik gaztelaniazko"asunto"-ren itzalpeko "asunto" hitza erabiltzeko. Horren ordez, "kontua" edota "arazoa" erabil dezakegu.

Nola esango dugu, beraz?

1.- Hori beste asunto bat da.........................................

2.- Hori ez da nire asuntoa.........................................

3.- Bat gatoz asunto horretan.........................................

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera.

Ika

slea

ren

koadernoa40

8

42IKUSIZ IKASI

1

ETXEAN GOZO-GOZO

Otsaileko aleko sekuentzian aspaldi interneten jarritako iragarki beti erantzuteko eskaria egin genuen.

Eginkizuna hauxe zen:

Aspaldian iragarki hau jarri zenuen interneten zure etxea beste batekin trukatzeko:

Nire etxea trukatu nahi dut. Interesatzen bazaizu, idatzi helbide honetara: etxeatrukatu@yahoo.es

Pertsona batek idatzi egin dizu. Irakurri arretaz eta idatziz erantzun, etxea trukatu nahiduzula esanez. Sekuentzian zehar ikusi eta ikasitakoa kontuan izan eta osa ezazu esku-titz txukun bat:

Kaixo, Lander:Zure iragarkia irakurri dut eta zure etxearen argazkia ikusi dut. Interesatuta nago, bainadatu gehiago behar ditut, argazkian ez delako asko ikusten. Non bizi zara? Hiria alaherria da? Kostaldean ala barrualdean dago zure etxea? Zer dago inguruan? Zenbatlogela ditu? Eta bainugelak? Ba al du igogailurik? Eta balkoirik?Informazioa bidali eta konforme banago, nire etxeari buruzko guztia kontatuko dizut.Ni Boisen bizi naiz, Estatu Batuetan. Idatzi azkar, mesedez.

Ixiar

Hona hemen Ixiarri erantzuten saiatu diren hiru ikasle. Irakurri arretaz. Erreparatu beltzez nabarmen-du ditugun egiturei eta saiatu egoki berridazten:

Kaixo Ixiar:

Barkatu. Ahaztu dut informazioia jartzea. Ikusi dut interesa duzula. Horregatik, jarri dizutlerro hauek: nire etxea Barakaldon dago. Ez da oso txikia baina ere ez da handia. Hiru logeladitu, egongela bat, sukalde bat eta bi kumuna. Ez ditu bistarik. Bakarrik patio batera. Gaineralehen pisua da. Baina ez da igogailu behar igotzeko. Ondo, ez?Inguruan kale asko, denda asko dago. Eta ere baita BEC eta IKEA. Nahiz eta urteko hasieran gauden, nik uste dut udaran etxea trukatu dezakegu. Orain ezindut. Lanean nago eta Boisera joateko oporrak behar dut.Ekainean, beste gutuna bidaliko dizut. Uda hasieraren ondoren, zuk eta ni geratuko gara.Ziur nago oporrak ondoren, lagunak izango gara.

Veronica

1.- Informazioia.- ...............................................................2.- Jarri dizut lerro hauek.- ...............................................................3.- Ere ez da handia.- ...............................................................4.- Bi kumuna.- ...............................................................5.- Ez ditu bistarik.- ...............................................................6.- Ez da igogailu behar.- ...............................................................7.- Ere baita BEC eta IKEA.- ...............................................................8.- Urteko hasieran.- ...............................................................9.- Nik uste dut trukatu dezakegu.- ...............................................................10.- Oporrak behar dut.- ...............................................................11.- Beste gutuna.- ...............................................................12.- Zuk eta ni geratuko gara.- ...............................................................13.- Oporrak ondoren.- ...............................................................14.- Ziur nago lagunak izango gara.- ...............................................................

✎

35

Ika

slea

ren

koadernoa

43

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera.

2

3

✎

✎

Kaixo Ixiar:

Arrazoi daukazu bidalitako argazkiak ez zeukaten informazio asko. Nireetxeak dauka egongela handi bat, bi logela eta gela txiki bat (trasterobezala) guztia 4 ohe dauzkat, bat handia eta 3 txiki, sukaldea eta 2 komun,bat handia eta bestea txikia.Errenteria bizi naiz, eta hondartza zortzi kilometroetara dago. Oso ondokomunikatuta nago, bai trenez bai autobusez mugi naiteke. Eta inguruanmendi batzuk daude eta oinez joan daiteke.Espero dut informazio dezente edukitzea eta gustatuko litzaidake zure mezuajasotzea.

Lander.

P.D. Errenteria Gipuzkoan dago.

1.- Argazkiak ez zeukaten.- ...............................................................2.- Dauka egongela, bi logela….- ...............................................................3.- Trastero bezala.- ...............................................................4.- Guztia 4 ohe dauzkat.- ...............................................................5.- Errenteria bizi naiz.- ...............................................................6.- Zortzi kilometroetara.- ...............................................................

Kaixo Ixiar:

Interesatzen zaizkizu xehetasun batzuk emango dizkizut.Ni etxebizitza bloke batean bizi naiz. Donostiako auzo batean dago, barrual-dean.Hirigunetik 10 minutura autobuses. Etxe inguruan beste etxe batzuekdaude. Etxearen atzean parke eder bat dago eta aurrean denda pare bat(okindegia eta harategia), eguneroko erosketak egiteko, baina 5 kilometro-tara badago merkatal gune bat.Hirugarren solairuan dago, hiru logela ditu, egongela, bainugela bat, sukaldeaeta trasteroa. Igogailua du, garajerik ez.Leku atsegina da bizitzeko.

1.- Interesatzen zaizkizu xehetasun batzuk.- ..................................................2.- Autobuses.- ...............................................................3.- Beste etxe batzuek daude.- ...............................................................4.- 5 kilometrotara.- ...............................................................5.- Trasteroa.- ...............................................................

Ika

slea

ren

koadernoa40

8

44

IDAZTARAUAK✍✍> ERREPASOA

✎

Euskaltzaindiak argitara eman dituen hainbat arauren errepasoa egiteko asmotanhona hemen zenbait esaldi. Saia zaitez arau okerrak atzematen. Gaizki dauden esal-diak behar den bezala berridatzi edo ondo daudenei adieren bat erantsi:

1. Irakasleek seina gozoki kendu dizkie haurrei. ..........................................................................................................................

2. Joan Paulo IIgarrena poloniarra zen. ..........................................................................................................................

3. Kristauren betebeharretako bat lagun hurkoari laguntzea omen da. ..........................................................................................................................

4. Pertsona batzuk uste dute ez dela beharrezkoa hizkuntzak jakitea, baina ni eznago konforme. ..........................................................................................................................

5. XXI.en mendean gaude. ..........................................................................................................................

6. Zu bezain burugogor batekin ezinezkoa da eztabaidatzea...........................................................................................................................

7. Honez gero etxean da...........................................................................................................................

8. Zortzi ezkero zure zain nago. ..........................................................................................................................

9. Hori eginezkero, haserretu egingo zaizu. ..........................................................................................................................

10. Lasai! Lana bukatu arte itxoingo zaitut...........................................................................................................................

11. Mikeli gonbidatu diote. ..........................................................................................................................

12. Ondoezik zegoen. Hori dela eta etxera lagundu genion. ..........................................................................................................................

13. Deitzekotan geratu zen. Hala ere, ez gaitu deitu. ..........................................................................................................................

14. Jaso al duzu zuzendariak bidalitako jakin arazpena?..........................................................................................................................

15. Berri horrek ikaragarrizko samina baino ez digu sortu arazi. ..........................................................................................................................

16. Niri gogoratu arazi! Bestela ahaztu egingo zait eta. ..........................................................................................................................

17. Galerazita dago hemen aparkatzea. ..........................................................................................................................

18. Guzti hau jaso arte ez zara etxetik irtengo! ..........................................................................................................................

19. Guzti horiekin batera joango naiz afaltzera. ..........................................................................................................................

20. Etxe guzti horietan aurki daitezke itoginak...........................................................................................................................

Zalantzarik sortu bazaizu, jo 46. orrialdera.

26

Erantzun-orriak 4509

Hona hemen esaldiak, behar bezalaosatuta:• Hamabi urte zituztela hasi ziren txalaparta

jotzen ikasten.• Azken urteotan munduko kontinente

gehienetan ibili dira.• Egur, harri eta burdinazko makilak jotzen

dituzte.• Txalaparta askotariko instrumentu eta

musika estiloekin nahasten dute.• Bikiak izanik, jotzeko garaian

ezinbestekoa den konexio edokomunikazioa berezkoa dute.

• Madrilen bizi dira Gomez ahizpak eta unehonetan disko bat prestatzen ari dira.

1. Ia ur guztia.2. Zutik 900 kilometro duen dorrea

osatuko lukete.3. 9.000 milioi orrialde.4. Hamarretik bederatzi.5. Urtarrilaren 7an.6. 100 litro ur.

0 Adibidea:

4-

1-

5-

2-

6-

3-

7-

Faro batez ari da idazten, eta bertakoenbizimoduaz. Pasartea Ibaizabal argitale-txeko Farorantz liburutik hartu dugu;Anton Garikano da itzultzailea.

Apika • Agian, beharbada.Ekaitza • Eguratsaren nahasmendua,

haize gogor, euriz eta eluredo trumoi-tximistez gertatzen dena.

Harkaitza • Haitza, harrizko masa handia.

Goibel • Triste.Lehertu • Indarrez eta zarataz hautsi.Bitsez basitua • Aparrez bustia.Zapart eginda • Lehertuta.

1.- elurtea botako2.- elurra egin3.- hotz dago4.- Hotz egiten5.- beroaldietan6.- Uholde7.- hotzaldia8.- hego-haizea izango9.- eguraldiaren gorabeherei

10.- kazkabarra

“Kulturak nahasi, pertsonak hurbildu etaglobaltasunaren aldeko benetako erronkanparte hartzeko etengabeko konpromisoa:herriak eta ez estatuak, pertsonak eta ezideologiak, kooperazioa eta ez lehia edonorgehiagoka, elkartruke solidarioa eta ezoposizio totalitarioa. Horrela ulertuta, bidaiaez da bakarrik herrialde edo eremu zehatzbatek eskaintzen dizkigun eszenatokienarteko ibilbide soil bat. Bidaiak, gauzaororen gainetik, beste pentsamoldebatzuekiko begirunea eta interesa erakutsibehar ditu eta gugandik aparte edo gureerruz horrela bizi diren beste pertsonabatzuekiko hurbiltasuna lortu behar du."

1.- GEZURRA; 2.- EGIA; 3.- EGIA;4.- EGIA; 5.- GEZURRA; 6.- GEZURRA

BETI ELKARREKIN

zintzoak/errebeldeakbizitza/heriotzaAnaitasuna/Maltzurkeria

lantzen/ezkutatzenematen/kentzenerasotzen/defendatzenhaginak/ipurdia

bananduta/bateraAurrera/Atzera

GIZON BERRI BAT1. gizon2. gustukoa3. berria / akatsik

4. ez / mailan5. harroputza /

beharren6. laztanduko

13

29

35 37

31

11

1.- a; 2.- c; 3.- b; 4.- a5.- a; 6.- c; 7.- b; 8.- c

1. eramateko moduan2. sartzeko moduan3. etorriko delakoan4. Animalien5. bakardadearen zale6. jokatzeko zalea7. ondo egiteko

√ √ √√ √

408

46 Erantzun-orriak

[44]

38

atala: HOBETZEKO OHARRAK1.- Txorizo-bokadiloa2.- mateko kontrola3.- bakailao-tortilla4.- kanpaina-denda5.- estralurtar itxura6.- pilates klasea7.- antzerkia (antzerkiko klasea)

atala: ADISKIDE GAIZTOAK1.- Kanpokoak2.- kanpoan3.- kanpokoa4.- kanpo(ra)5.- Kanpotik6.- kanpo(ra)7.- kanpo(ra)8.- kanpokoa9.- kanpo

10.- kanpoan11.- kanpoan12.- kanpoko13.- Kanpotik14.- kanpo15.- kanpo(ra)16.- Kanpora17.- kanpora18.- kanpo(ra)19.- kanpo

atala: ESAERAK ETA ESAPIDEAK1.- Hori beste kontu bat da.2.- Hori ez da nire kontua,

ez da nire arazoa.3.- Bat gatoz kontu horretan,

bat gatoz gai horretan.

[40/41]1.

2.

3.

1. Irakasleak seina gozoki kendu dizkie haurrei.2. Joan Paulo II.a poloniarra zen.3. Kristauen betebeharretako bat lagun hurkoari

laguntzea omen da.4. Pertsona batzuek uste dute ez dela

beharrezkoa hizkuntzak jakitea, baina ni ez nago konforme.

5. XXI. mendean gaude.6. ONDO dago.7. Honezkero etxean da.8. Zortziak ezkero zure zain nago.9. Hori eginez gero, haserretu egingo zaizu.

10. Lasai! Lana bukatu arte itxoingo zaitut/dizut.11. Mikel gonbidatu dute.12. Ondoezik zegoen. Hori dela eta etxera lagundu

genion/genuen.13. Deitzekotan geratu zen. Hala ere,

ez gaitu/digu deitu.14. Jaso al duzu zuzendariak bidalitako

jakinarazpena?15. Berri horrek ikaragarrizko samina baino ez digu

sortarazi/sorrarazi.16. Niri gogorarazi! Bestela ahaztu egingo zait eta.17. Galarazita dago hemen aparkatzea. 18. Hau guztia jaso arte ez zara etxetik irtengo.19. Horiekin guz(t)iekin joango naiz afaltzera.20. Etxe horietan guztietan aurki daitezke itoginak.

NO

N E

SER

IKO

DIR

A?

LANARI BURUZ HIZKETANAISIALDIAIgoera

LANBIDEATrebea

BULEGOAArraska

LANKIDEAKAdiskidea

SENIDEAKNire ama

EUSKAL MUSIKATALDEA MUSIKA MOTAAkatz musika jamaikarraBizardunak folk irlandarraMakulu Ken hainbat estilo nahasten ditu:

afrobeat eta funky-a, besteak besteZura Brasilgo bossa nova

AXUN MARITXU

ITXASO MIKEL

JON JAIONE

[42-43]1

2

3

1.- Informazioa.2.- Jarri dizkizut lerro hauek.3.- Handia ere ez da.4.- Bi komun.5.- Ez du bistarik.6.- Ez da igogailurik behar.7.- Baita BEC eta IKEA ere.8.- Urte hasieran.9.- Nik uste dut truka dezakegula.

10.- Oporrak behar ditut.11.- Beste gutun bat.12.- Zu eta ni geratuko gara.13.- Oporren ondoren.14.- Ziur nago lagunak izango garela.

1.- Argazkiek ez zeukaten.2.- Dauzka egongela, bi logela... 3.- Trasteleku bezala.4.- Guztira 4 ohe dauzkat.5.- Errenterian bizi naiz.6.- Zortzi kilometrora.

1.- Interesatzen zaizkizun xehetasun batzuk.2.- Autobusez.3.- Beste etxe batzuk daude.4.- 5 kilometrora.5.- (Lehendik ere ikusia), Trastelekua.