Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR**...

94
PRODUCCIÓN DE BANANO EN EL ECUADOR SITUACIÓN ACTUAL Y DESAFÍOS Ing. Ignacio Sotomayor Herrera MSc. Taller Internacional de campo y laboratorio sobre prevención, diagnósJco y manejo del Mal de Panamá EETMPICHILINGUE 10—12 DICIEMBRE/2013

Transcript of Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR**...

Page 1: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR**

SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS**Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.*

Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*prevención,*diagnósJco*y*manejo*del*Mal*de*

Panamá**

EETMPICHILINGUE*10—12*DICIEMBRE/2013*

Page 2: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

Situación actual de la producción bananera del Ecuador!

•  Sector*Bananero*(2012)*–  Exportación********************:***248,*8*millones*de*cajas*de*18.14*Kg**–  Ingresos***************************:***2000*millones*de*dólares**–  Impuestos*al*Estado******:***260*millones*de*dólares**–  Generación*de*empleo*:***1*millón*de*familias*(2.5*millones*de***

**** * *****************************personas)*!

Page 3: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PRINCIPALES*PROBLEMAS*DEL*SECTOR*BANANERO*(ProducJvidad*1700*cajas*/ha*año)*

*FACTORES*BIÓTICOS*(*Pérdidas*de*4085*ha)*•  Sigatoka*negra*(Mycospharella,fijiensis)*•  Virus* del* estriado* del* banano* (BSV)* (14%* de* las* unidades* de*

producción)*•  Nematodos* :* R., similis, (98%),, Pratylenchus, , coffeae, (15%),,

Helicotylenchus, mulAcinctus, (80%),, Meloydogyne, , incognita,,(50%)*.*Pérdidas*del*17*al*78%*

•  Cochinillas*(Dysmicoccus,texensis)*•  Thrips*(Chaetanaphothrips,signipennis),(50%*en*algunas*fincas)*!FACTORES*ABIÓTICOS*•  Causan***“arrepollamiento”*o*“rosejng”**•  Estrés*por*sequía,*descensos*repenJnos*de*temperatura!(Pérdidas*

4992*ha)!•  Fenómenos*naturales*(inundaciones)**y*bajo*nivel*tecnológico**en*

ciertas*fincas(Pérdidas*de*9996*ha)!!

Page 4: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

*Sigatoka*negra,*enfermedad**foliar*más*importante*del*culJvo*de*banano!

Page 5: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MADUREZ**PREMATURA**DE**LA**FRUTA*

Page 6: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 7: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 8: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

CIRUGÍA*EN*HOJAS*AFECTADAS*POR*SIGATOKA*NEGRA*

Page 9: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 10: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

LESIONES*NECRÓTICAS*DE*SIGATOKA*NEGRA*

Page 11: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PRÁCTICA*DE*CIRUGÍA*EN*HOJA*DE*BANANO*CON*SIGATOKA*NEGRA*

Page 12: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PRÁCTICA*DE*CIRUGÍA*EN*HOJA*DE*BANANO*CON*SIGATOKA*NEGRA!

Page 13: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

HERRAMIENTAS*PARA**DESHOJE*Y*CIRUGÍA*

Page 14: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MANCHAS*NECRÓTICAS*CON*SEUDOTECIOS*QUE*CONTIENEN**ASCAS**CON*ASCOSPORAS*

Page 15: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

DEFICIENTE*MANEJO*DE*PODA*SANITARIA*EN*PLANTILLA*

Page 16: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

ELIMINACIÓN*INNECESARIA*DE*HOJAS*

Page 17: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MINICOMPOSTEO*Y*APLICACIÓN*DE*UREA*AL*10%*SOBRE*HOJARASCA**DE*BANANO*

Page 18: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

SISTEMA*DE*DRENAJE*LIMPIO*PARA*EVACUAR*EL*EXCESO*DE*AGUA*DE*LA*PLANTACIÓN*

Page 19: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

DESHIJE*Y*CONTROL*DE*MALEZAS*

Page 20: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

ENCALADO*DEL*SUELO*

Page 21: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

FERTILIZACIÓN*BALANCEADA*EN*BASE*AL*ANÁLISIS*DE*SUELO*

Page 22: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 23: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

APLICACIÓN!AÉREA!DE!FUNGICIDAS!PARA!EL!CONTROL!DE!SIGATOKA!NEGRA!

Page 24: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

AVIONETAS*DEBIDAMENTE*EQUIPADAS*

Page 25: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

AVIONETA*EQUIPADA*PARA*LA*APLICACIÓN*DE*FUNGICIDAS*EN*BANANO*

Page 26: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

COBERTURA*EFICIENTE*DE*LA*ASPERSIÓN*AÉREA*

Page 27: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

AVIÓN*DEBIDAMENTE*EQUIPADO*PARA*LAS*APLICACIONES*DE*FUNGICIDAS*

Page 28: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

INFRAESTRUCTURA*EN*PISTAS*DE*FUMIGACIÓN*

Page 29: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

CICLOS*DE*APLICACIONES*AÉREAS*PROVINCIA* 2007* 2012* %*incremento*

periodo*

Guayas!Norte! 12!! 19! 57!

Guayas!Sur! 15! 22! 44!

Los!Ríos!Central!

11! 22! 98!

Los!Ríos!Quevedo!

24! 40! 67!

Promedio! 16! 26! 66!

Page 30: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

COSTOS*DE*CONTROL*DE*SIGATOKA*NEGRA.*2013*

N°*DE*CICLOS* Ha/año**($)*

16* 680*

22* 860*

28* 1150*

32* 1340*

36* 1550*

40* 1720*

Page 31: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

CAUSAS*DEL*PROBLEMA**

•  Elevada*Presión*de*Inóculo**

•  Pérdida*de*sensibilidad*de*fungicidas***•  Deficiente* manejo* del* culJvo* y* de* control* de* la*

enfermedad**

•  Clima*irregular*de*los*4*úlJmos*años**

•  Otras*causas!

Page 32: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

AGENTES*BIOCONTROLADORES*

Page 33: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MONITOREO*DE*LA*ENFERMEDAD*

Page 34: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

VIRUS*DEL*ESTRIADO*DEL*BANANO*(BSV)*

Page 35: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

VIRUS*DEL*ESTRIADO*DEL*BANANO*(BSV)*

Page 36: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

SÍNTOMAS*DE*BSV**

Page 37: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

SÍNTOMAS*DE*BSV*EN*NERVADURA*CENTRAL*

Page 38: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

SÍNTOMAS*DE*BSV*EN*PSEUDOTALLO*Y*FRUTO**

Page 39: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

VIRUS*DEL*ESTRIADO*DEL*BANANO*(BSV)!

Page 40: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

ERRADICACIÓN*QUÍMICA*DE*PLANTAS*AFECTADAS*POR*BSV*

Page 41: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

COCHINILLAS*O*PIOJOS*HARINOSOS*VECTORES*DE*BSV**

Page 42: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MANEJO**DE***LA**SANIDAD**DE**LOS*COBERTORES**INFESTADOS**CON*LA*COCHINILLA**Dysmicoccus,texensis*EN**BANANO*

*

Page 43: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PROTECTORES*INFESTADOS*CON*COCHINILLAS**

Page 44: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

DIFERENTES*ESTADÍOS*DE,Dysmicoccus,texensis,,EN*PROTECTORES*HEMBRA*,*NINFAS,*PUPAS*MACHO,*Y*ADULTO*MACHO*

Page 45: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

SUMERGIR*LOS**PROTECTORES*INFESTADOS*EN**SOLUCIONES**DE*ACEITES**VEGETALES**EMULSIFICADOS**

UTILIZAR*DAIPAS,*YA**QUE**LAS**COCHINILLAS*NO*SE*ALOJAN*EN*ESTOS*MATERIALES**

Page 46: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

ALMACENAR*LOS*PROTECTORES*USADOS*DURANTE*5*A*6*SEMANAS,*YA*QUE*EL*100%*DE*LOS*INSECTOS*MUEREN**POR*INANICIÓN**

SUMERGIR*LOS*PROTECTORES*USADOS*EN**AGUA*CALIENTE*A*MÁS*DE*60ºC!

Page 47: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

ENEMIGOS**NATURALES*PARASITOIDES*DE*Dysmicoccus,texensis,*Hambletonia,pseudococcina,

Page 48: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

LAS*ESPECIES*DE*MAYOR*IMPORTANCIA*EN*LAS*BANANERAS*DEL*PAÍS*

**********Radophulus,similis* Helicotylenchus,mulAcinctus*

Page 49: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

LESIONES*CAFÉ*ROJIZAS*CAUSADAS*POR*EL*NEMATODO*BARRENADOR*DE*LAS*RAÍCES*(*Radopholus,similis),

,,

Page 50: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

DAÑOS*PROVOCADOS*POR*NEMÁTODOS*EN*BANANO*

Page 51: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

VOLCAMIENTO*DE*PLANTAS*CAUSADAS*POR*NEMATODOS*

Page 52: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

***TOMA*DE*MUESTRAS*PARA*ANÁLISIS**NEMATOLÓGICO*

Page 53: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

IMPORTANCIA*DEL*ANÁLISIS*NEMATOLÓGICO*

•  ! Cada* cuatro* hectáreas,* tomar* una* muestra*compuesta* de* cinco* plantas* recién* florecidas*con* un* hijo* de* sucesión* de* entre* 1,5* a* 2*m* de*altura.*

•  Se*cava*un*hoyo*de*15*(ancho)*x*30*(largo)*x*30*cm*(profundidad),*dirigido*al*hijo.*

•  * La*muestra*colectada*se*debe*preservar*en*un*lugar*fresco*hasta*el*ingreso*al*laboratorio*

Page 54: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 55: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

LESIONES*EN*LA*BASE*DEL*CORMO*

Page 56: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PICUDO*NEGRO**(Cosmopolites,sordidus)*

Page 57: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PREPARACIÓN!DE!MATERIAL!DE!SIEMBRA!DE!BANANO!!

Page 58: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PREPARACIÓN*DE*CEBOLLINES*

Page 59: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

SÍNTOMAS*DE*TRIPS*DE*LA*MANCHA*ROJA*EN*FRUTOS*DE*BANANO*

Page 60: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

•  Protección* temprana*de* las* inflorescencias**con* * fundas* simples*de*alta*densidad.**

Page 61: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

•  El*mayor* porcentaje* de* dedos*sanos* se* obJenen* cuando* se*aplican* extractos* vegetales*como:* Zero* trips,* AliJol* y*Phyriplus,* en* inflorescencias,*antes*de*realizar*el*enfunde.*

Page 62: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PROTECCIÓN*DEL*RACIMO*

Page 63: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

COSECHA**Y*TRANSPORTE*DE*RACIMOS*

Page 64: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

CONTROL*EN*LA*PLANTA*EMPACADORA!

Page 65: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

REMOCIÓN*DE*PROTECTORES*DEL*RACIMO*

Page 66: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MANEJO*DE*PROTECTORES*DE*LA*FRUTA*

Page 67: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

DESFLORE**Y**LAVADO*DE*RACIMOS*EN*LA*PLANTA*EMPACADORA*

Page 68: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

DESMANADO*DE*RACIMOS*EN*LA*EMPACADORA*

Page 69: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

APLICACIÓN*DE*FUNGICIDA*PARA*CONTROL*DE*PUDRICIÓN*DE*LA*CORONA*

Page 70: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

APLICACIÓN*DE*FUNGICIDA**CON*BROCHA*PARA*CONTROL*DE*PUDRICIÓN*DE*LA*CORONA*

Page 71: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

FRUTA!DE!BANANO!DEBIDAMENTE!ETIQUETADA!

Page 72: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

EMPACADO*DE*LA*FRUTA*

Page 73: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

EMPACADO*Y*TRANSPORTE*DE*LA*FRUTA*

Page 74: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MANEJO*DE*DESECHOS*

Page 75: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 76: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PREPARACIÓN*DE*BIOLES*

Page 77: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PREPARACIÓN*DE*HUMUS*

Page 78: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

MOKO*,(Ralstonia,solanacearum)*

Page 79: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

BANANA*BUNCHY*TOP*VIRUS*

Page 80: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

EL*AFIDO*DE*BANANO*Pentalonia,nigronervosa,,

**!

Page 81: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

LOCALIZACIÒN*GEOGRAFICA*DEL*VIRUS*CAUSANTE*DEL*VIRUS*DEL*BUNCHY*TOP*EN*BANANO*

Page 82: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

VIRUS*DEL*MOSAICO*DE*LAS*BRÁCTEAS*

Page 83: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

LOCALIZACIÓN*GEOGRÁFICA*DEL*VIRUS*DEL*MOSAICO*DE*LAS*BRÁCTEAS*DE*BANANO*(BBrMV)*

Page 84: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 85: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

CASOS**SOSPECHOSOS**DE**Foc**RT4!

Page 86: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

CASOS*SOSPECHOSOS*DE*Foc*RT4!

Page 87: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 88: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

VITROPLANTAS*DE*BANANO*

Page 89: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

PROYECTO*DE*DESARROLLO*DE*LA*PRODUCTIVIDAD*DE*LOS*PEQUEÑOS*PRODUCTORES*DE*BANANO*

ObjeJvo**:*Mejorar*la*producJvidad*y*rentabilidad*de*las*fincas*de* los* pequeños* productores* hasta* 30* hectáreas*mediante* la*adopción*de* sistemas* agronómicos* sostenibles* y* amigables* al*medio*ambiente*

!

!!!!!!!!!!!!!!1*TECNICOS*DE*CAMPO*Nivelar*y*actualizar*conocimientos*sobre*

el*culJvo*

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!2*PRODUCTORES*

Donde*están?,*Quienes*son?,*Qué*

Jenen?*Cómo*hacen?*!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!3*ORGANIZACIÓN*

Área*geográfica*de*desarrollo,*quienes*son*sus*miembros,*servicios*que*brinda,*como*lo*hace*

!!!!!!!!

.

Page 90: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

TENDENCIAS*ACTUALES*•  Uso* de* vitroplantas* para* la* renovación* de* plantaciones**

bananeras*•  Mejora* en* el* uso*de* recomendaciones* * para* el*monitoreo* y*

manejo*integrado**de*Sigatoka*negra*•  Aplicación* de* las* recomendaciones* para* evitar* el* desarrollo*

de*resistencia*de*M.,fijiensis,a*fungicidas*•  Cambios*en*los*procesos*de*aspersión*aérea*de*pesJcidas*•  Mejoras*en*el*manejo*de*enfermedades*virales*y*sus*vectores*•  Mejor*criterio*para*el*uso*de*recomendaciones*de*nutrición*y*

manejo*de*nematodos*en*base*a*los*análisis*de*suelos,*foliar*y*de*raíces**

•  Uso*y*manejo*seguro*de*pesJcidas*•  Elaboración* de* protocolos* para* el* manejo* viveros,*

plantaciones* abandonadas,* cochinil las* y* escamas*(AGROCALIDAD)*

Page 91: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 92: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*
Page 93: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*

REUNION*DE*MUSALAC*

Page 94: Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre ... · PRODUCCIÓN*DE*BANANO*EN*EL*ECUADOR** SITUACIÓN*ACTUAL*Y*DESAFÍOS** Ing.*Ignacio*Sotomayor*Herrera*MSc.* Taller*Internacional*de*campo*y*laboratorio*sobre*