บทท 7แนวคดการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส

การพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสถอเปนกลยทธหนงในการเพมชองทางการจดจำาหนายสนคาหรอบรการไปยงกลมลกคาเปาหมายอยางไรพรมแดน อนจะนำามาซงการเพมยอดขายและผลประกอบการขององคกร ดงนนเพอใหการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสเปนไปดวย ความเรยบรอยและบรรลเปาหมายทตงไว อกทงยงสามารถนำามาซงประโยชนอยางแทจรง ใหกบองคกรนน ผทเกยวของโดยเฉพาะอยางยงผบรหารขององคกรจะตองใสใจกระบวนการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส โดยจะตองทราบถงสถานการณทงภายในและภายนอกทตองเผชญ ไมวาจะเปนประเดนดานบคลากร เทคโนโลย เงนทน ลกคา คแขง เพราะปจจยเหลานไมเพยงแคสงผลตอการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส แตยงสงผลถงการดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสในระยะยาวอกดวย แมวาความกาวหนาทางดานเทคโนโลยอนเทอรเนตทมมากขนไดสงผลใหการดำาเนนงานธรกจจำาเปนตองใชชองทางออนไลนเพอใหเขาถงกลมเปาหมายไดมากขน แตสำาหรบการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสกจะตองคำานงถงความเปนไปไดและความคมคาตอการลงทนกอน จากนนหากมความคมคาตอการลงทนและมความเปนไปไดในการพฒนาจงคอยพจารณาในแงของรปแบบและวธการพฒนาใหเหมาะสมกบทรพยากรทมอยในองคกรหรอแนวทางในการจดหาทรพยากรเพมเตม อกทงจะตองวางแผนการพฒนาใหชดเจนเพอใหสามารถตอบสนองวตถประสงคทางธรกจดวย

แนวคดของการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส

67

การพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสกเชนเดยวกบการพฒนาระบบสารสนเทศทวไป ซงจะตองพฒนาเปนขนเปนตอนอยางตอเนอง โดยการพฒนาระบบสารสนเทศจะมพนฐานเปนไปตามวงจรชวตการพฒนาระบบ (Systems Development Life Cycle: SDLC) ซงถอเปนกรอบโครงสรางทประกอบดวยกระบวนการทมลำาดบขน เพอการพฒนาระบบดงเดมใหดขน (Turban et al., 2007, P.675) ซง Shelly and Rosenblatt (2012, P.22) ไดอธบายไววา SDLC จะประกอบดวย 5 ขนตอน คอ การวางแผน การวเคราะหระบบ การออกแบบระบบ การนำาระบบไปใช และการสนบสนนระบบ โดยแตละขนตอนจะมผลลพธสงมอบใหกบขนตอนถดไป ดงแสดงในภาพท 7.1

การรองขอ

ระบบสารสนเทศท

คณสมบตการ

เอกสารความ

รายงานการสำารวจ

การสนบสนนระบบ

การนำาระบบไปใช

การออกแบบระบบ

การวเคราะหระบบ

การวางแผน

68

ภาพท 7.1 วงจรการพฒนาระบบแบบนำาตกทมา : (Shelly and Rosenblatt, 2012, P.23)

จากภาพท 7.1 จะเหนไดวาการพฒนาระบบสารสนเทศจะเรมตนขนไดนนจะตอง มการรองขอระบบ นนคอ จะตองมความตองการทจะน ำาไปใชงานเพอวตถประสงคใดๆ ซงในกรณของพาณชยอเลกทรอนกสกคอการจำาหนายสนคาหรอบรการผานเครอขายอนเทอรเนตนนเอง ซงเมอไดความตองการแลวกจะนำาไปสระยะของการพฒนาระบบ ตามลำาดบตอไปน

1. การวางแผน (Planning) ซงในขนตอนนจะไดรายงานการสำารวจเบองตน (preliminary investigation) เพอประเมนโอกาสความเปนไปไดทจะบรรลจดมงหมายขององคกรและแกไขปญหาทนาจะเกดขนในการบรหารจดการสวนงานตาง ๆ ขององคกร

2. การวเคราะหระบบ (System Analysis) ซงเปนขนแรกของการสรางตวแบบเชงตรรกะของระบบใหม โดยในขนตอนนจะไดเอกสารตวแบบความตองการ (Requirement Modeling)

3. การออกแบบระบบ (System Design) เปนขนตอนการสรางตวแบบเชงกายภาพ ไมวาจะเปน สวนประสานผใช (User Interface) การระบขอมลนำาเขา การประมวลผล และ การแสดงออกของผลลพธ เปนตน

4. การนำาระบบไปใช (System Implementation) เปนขนตอนของการสรางระบบใหม ซงอาจเปนการเขยนโปรแกรม

69

หรอการใชเครองมอชวยตาง ๆ การทดสอบ และจดทำาเอกสารคมอ รวมทงการตดตงระบบทพฒนาขนเพอใชงานในสภาพแวดลอมจรง

5. การสนบสนนระบบและความปลอดภย (System Support and Security) เปนขนตอนของการบำารงรกษา ทำาการปรบปรงระบบใหดยงขนหรอใหรองรบความตองการใหมของผใชทอาจจะมเพมเตมไดมากขน รวมทงเปนการปองกนระบบใหสามารถใชงานได อยางปลอดภย

สำาหรบขนตอนของ SDLC ขางตน เปนกระบวนการของการพฒนาระบบสารสนเทศ ทถกนำาไปใชกนอยางแพรหลาย แตเมอนวตกรรมทางดานซอฟตแวร ฮารดแวรมความกาวหนามากขน อาจสงผลใหแนวทางในการพฒนาระบบสารสนเทศปรบเปลยนไปในแนวทางทงาย และรวดเรวขน รวมทงการพฒนาระบบพาณชยอเลกทรอนกสซงถอเปนหนงของระบบสารสนเทศขององคกร (Turban et al., 2012, P.688) ดวย

กระบวนการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสสำาหรบกระบวนการพาณชยอเลกทรอนกสนน Laudon and

Traver (2013, P.150) ไดนำาวงจรชวตการพฒนาระบบ (Systems Development Life Cycle: SDLC) มาปรบเปลยนใหเหมาะสมกบยคสมยมากขน โดยจะประกอบดวย 5 ขนตอน คอ การวางแผนและการวเคราะหระบบ การออกแบบระบบ การสรางระบบ การทดสอบระบบ และการนำาไปใชและการบำารงรกษา ดงแสดงในภาพท 7.2

70

ภาพท 7.2 วงจรการพฒนาเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสทมา : Laudon and Traver (2013, P.190)

จากภาพท 7.2 แสดงใหเหนกระบวนการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสอยางเปนขน เปนตอนตามแนวทางของ Laudon and Travel โดยสามารถอธบายรายละเอยดได ดงตอไปน

1. การวางแผนและการวเคราะหระบบระยะท 1 เปนการวางแผนและการวเคราะหระบบพาณชย

อเลกทรอนกส (Analysis/Planning) ซงเกยวของกบการตดสนใจถงความเหมาะสมในการพฒนาระบบพาณชยอเลกทรอนกสขนมาเพอจำาหนายสนคาหรอบรการ และทศทางของการพฒนาเพอใหระบบสามารถตอบสนองการใชงานของกลมลกคาเปาหมายไดมากทสด สำาหรบประเดน ทผประกอบการหรอองคกรจะตองตระหนกกคอในปจจบนนการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสเพอจำาหนายสนคาหรอบรการนนทำาไดงายขน อกทงใชงบประมาณในการลงทนทตำาลง ดงนน จงสงผลใหทงองคกรทเปนนตบคคล และผคารายบคคลจำานวนมากใหความสนใจในการพฒนาพาณชย

71

อเลกทรอนกสขนมาใชงาน แตมเพยงบางระบบพาณชยอเลกทรอนกสเทานนทประสบความสำาเรจ ในขณะทมระบบพาณชยอเลกทรอนกสจำานวนไมนอยตองเผชญกบความลมเหลวและตองยตการดำาเนนงาน ดงนนการวางแผนทถกตองและการวเคราะหทชดเจน จงนาจะเปนการสรางโอกาสสำาหรบการประสบความสำาเรจของการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส เพอการจำาหนายสนคาหรอบรการไดมากขน ซงในระยะนจะเกยวของกบการดำาเนนงาน ดงตอไปน

1.1 การวเคราะหสถานการณ (SWOT Analysis) ซงเปนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอก เพอใหทราบถงแนวโนมความเปนไปได ในการเสนอขายสนคาหรอบรการผานพาณชยอเลกทรอนกส สำาหรบปจจยภายในนน เปนการวเคราะหจดแขง (Strength) และจดออน (Weak) ซงโดยสวนใหญมกจะเกยวของกบ (1) ความเหมาะสมของตวสนคาหรอบรการทจะนำามาจำาหนายบนพาณชยอเลกทรอนกส ในประเดนของ นำาหนกของสนคา ความยากงายในการจดสง ราคา ความสามารถตดตงไดเอง ความยากงายในการหาซอตามรานคาทวไป หรอความหลากหลายของสนคาทมใหเลอกซอ เปนตน (2) ความสามารถขององคกรดานทรพยากร ไมวาจะเปนบคลากรทมความรความสามารถดานพาณชยอเลกทรอนกสและเทคโนโลย เงนทนในการดำาเนนการหรอจดหาทรพยากร เทคโนโลยเพอสนบสนนการดำาเนนการพาณชยอเลกทรอนกส เปนตน ซงปจจยภายในดงกลาวนลวนสามารถสรางโอกาสหรอยบยงการเสนอขายสนคาหรอบรการ รวมทง การพฒนาและการดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสไดทงสน (Kit Yeng et al., 2015, P.37-47) ซงในกรณปจจยภายในมจดแขงทมากกวากยอมมความเปนไปทจะพฒนาพาณชย

72

อเลกทรอนกสเพอจำาหนายสนคาหรอบรการไดมากกวา อยางไรกตามการวเคราะหปจจยภายในเพยงดานเดยวไมอาจนำามาซงความสำาเรจในการดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสไดเพราะยงมปจจยภายนอกทงโอกาสและอปสรรคทอาจสงผลกระทบตอการดำาเนนงาน ดงนนการวเคราะหป จจยภายนอกทครอบคลมทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง กเปนสงจำาเปนยง ตวอยางของปจจยภายนอก เชน คานยมทางสงคมเกยวกบการซอสนคาหรอบรการผานพาณชยอเลกทรอนกส ศกยภาพดานพาณชยอเลกทรอนกสของคแขง แนวนโยบายการสนบสนนการดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสของภาครฐ เปนตน (Awais and Samin, 2012, P.569-574) นอกจากการวเคราะหสถานการณแลว ทางองคกรยงจะตองวเคราะหกลมเปาหมาย ซงอาจจะใชเครองมอ 5W1H ซงไดกลาวไวแลว ในบทท 7 สำาหรบกรณผประกอบการหรอองคกรซงมรานคาทางกายภาพหรอไดนำาเสนอขายสนคาหรอบรการผานชองทางอน ๆ ทมกลมลกคาอยแลวนน เพอใหเกดความคมคาตอการลงทนเพมขนกควรจะตองวเคราะหแนวโนมความตองการซอสนคาหรอบรการผานระบบพาณชยอเลกทรอนกสของกลมลกคาเปาหมายดวย แตสำาหรบกรณผประกอบการทตองการเรมตนกจการใหมและเรมตนดวยพาณชยอเลกทรอนกสทยงไมมลกคาเดมเลยกควรจะวเคราะห ทงประเภทของกลมลกคาเปาหมาย และความตองการในการซอสนคาหรอบรการผานพาณชยอเลกทรอนกสของกลมลกคาเปาหมายเหลานนดวย อกทงเพอใหการดำาเนนงานธรกจพาณชยอเลกทรอนกสสามารถชวงชงสวนแบงทางการตลาด และเพมความสามารถในการแขงขนไดมากขนกควรจะตองมการวเคราะหจดออน จดแขง และกลยทธทางการจดการพาณชยอเลกทรอนกสของคแขงดวย เพอทจะไดนำาผลของการวเคราะหในทกประเดนมาใชเปนแนวทางในการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสให

73

สามารถตอบสนองตอความตองการซอสนคาหรอบรการของลกคาบนพาณชยอเลกทรอนกส และใหสามารถแขงขนกบคแขงไดอยางยงยนบนโลกอนเทอรเนต

1.2 การกำาหนดกลมเปาหมาย เมอสามารถระบสนคาหรอบรการสำาหรบจำาหนาย บนพาณชยอเลกทรอนกสไดเรยบรอยแลว หรอเมอผลของการวเคราะหพบวาสนคาหรอบรการ มความเปนไปไดในการจำาหนายบนพาณชยอเลกทรอนกสแลวนน ลำาดบถดไปกคอการกำาหนดสวนแบงทางการตลาดและกำาหนดตลาดเปาหมาย ซงอาจจะพจารณาเกณฑทางดานประชากร เชน เพศ ชวงอาย ระดบการศกษา รายได เปนตน ดานพฤตกรรมเกยวกบการใชคอมพวเตอร และอนเทอรเนต ดานคานยมเกยวกบการซอสนคาหรอบรการบนพาณชยอเลกทรอนกส โดยทวไปโอกาสในการจำาหนายสนคาหรอบรการบนพาณชยอเลกทรอนกสจะมมากขน หากกลมเปาหมายมคานยมหรอความรสกทางบวก (จลยรตน คณรตนาภรณ, 2554, หนา 152)

1.3 กำาหนดวตถประสงคทางธรกจ (Business Objective) อนเปนผลพวงจากการวเคราะห ซงจะพบวาลกษณะของสนคาหรอบรการทเหมาะสมสำาหรบการจำาหนาย บนพาณชยอเลกทรอนกส กลมลกคาเปาหมาย นโยบายของคแขง เปนตน ทไดรบจาก การวเคราะหขอมลจะตองถกตองและครบถวนเพอทจะสามารถกำาหนดวตถประสงคทางธรกจไดอยางชดเจน เชน เพอนำาเสนอจำาหนายสนคาหรอบรการบนเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส เพอใหบรการทเฉพาะเจาะจง เพอสนบสนนบรการหลงการขายใหกบลกคา เปนตน

1.4 การวางแผนการจดการหนารานของพาณชยอเลกทรอนกส ซงจะเกดขนหลงจากไดรบผลจากการวเคราะหเบองตนครบถวนแลว จากนนผทเกยวของกบการพฒนาระบบพาณชย

74

อเลกทรอนกสจะตองวางแผนเกยวกบการจดการหนาราน โดยพจารณาแนวทาง การจดหนารานใหสามารถดงดดใจผบรโภคจนกลาทจะตดสนใจซอสนคาหรอบรการนน ๆ สำาหรบแนวทางการจดหนารานพาณชยอเลกทรอนกสใหนาสนใจนน อวยพร โกมลวจตรกล (2558, หนา 48) ไดอธบายไววาควรจะมลกษณะดงน

1.4.1 การออกแบบหนารานพาณชยอเลกทรอนกสจะตองตรงกบลกษณะ ของธรกจ รวมทงสนคาหรอบรการทตองการจำาหนายจะตองมขอมลทใชประกอบการจำาหนายอยางละเอยด ถกตอง และชดเจน โดยเฉพาะอยางยงรปภาพของสนคาหรอบรการ และรายละเอยดของคณสมบตสนคาหรอบรการ นน

1.4.2 ขนตอนการสงซอจะตองไมยงยาก สามารถคนหาขอมลสนคาหรอบรการ พรอมทงตรวจสอบสถานะคงเหลอได

1.4.3 มวธการจดสงใหลกคาเลอกใชบรการหลายชองทาง

1.4.4 มคำาแนะนำาในการใชสนคาหรอเทคนคเพมเตม เพอใหลกคาสามารถเขาใจไดอยางชดเจน

1.4.5 ควรนำาเสนอขอมลสนคาใหม ๆ บนหนารานพาณชยอเลกทรอนกสอยางสมำาเสมอ เพอกระตนใหลกคาเกดความสนใจเขามาเยยมชมและซอสนคาหรอบรการไดตลอด

นอกจากนการเพมสวนการโตตอบกบลกคา เชน เวบบอรด หองสนทนา รวมทงการรววเกยวกบสนคาหรอบรการจากลกคาเดมบนหนารานพาณชยอเลกทรอนกสกเปนสวนสำาคญในการสรางความเชอมนใหกบลกคาใหมไดมากขนดวย (Lackermair, Kailer and Kanmaz, 2013, P.1-5)

1.5 การวางแผนคาใชจายสำาหรบการพฒนาและดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสเพราะการสรางเวบไซตและดำาเนนงาน

75

พาณชยอเลกทรอนกสนนจะตองมคาใชจายตาง ๆ เกดขน ดงนนผประกอบการหรอผพฒนาจะตองมการพยากรณคาใชจายเหลานนไวลวงหนา และใชเปนแผนงบประมาณในการควบคมไมใหคาใชจายมากจนเกนไป ซงโดยสวนใหญคาใชจายทจำาเปนสำาหรบการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส ไดแก คาจดทำาเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส ซงรวมถงคาซอฟตแวร ฮารดแวร และอปกรณอน ๆ ทจำาเปนสำาหรบการจดทำาเวบไซต หรอ อาจเปนคาจางในกรณจางบคคลภายนอก (Outsource) เปนผจดทำาเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสนน คาจดทะเบยนโดเมนและคาเชาพนทเวบโฮสตงในกรณไมมเครองคอมพวเตอรเซรฟเวอรเอง ซงคาใชจายสวนนไมเพยงจะตองจายในตอนเรมตนเทานนแตยงจะเปนคาใชจาย ทเกดขนเปนรายปอยางตอเนองอกดวย คาบรการอนเทอรเนตซงโดยสวนใหญจะใชวธการเหมาจายรายเดอน นอกจากนยงรวมถงคาจดทำาโฆษณา คาสงเสรมการขาย เปนตน

สำาหรบผลลพธของระยะท 1 นนจะเปนความตองการระบบและความสามารถ ในการทำางานไดของระบบพาณชยอเลกทรอนกสทสอดคลองกบวตถประสงคทางธรกจ สำาหรบนำาไปใชเปนแนวทางสำาหรบการออกแบบและพฒนาระบบพาณชยอเลกทรอนกสใหสามารถทำางานไดตามความตองการทแทจรง ซงความตองการทกำาหนดขนมานเรยกวา ฟงกชน การทำางานของระบบ (System Functionality) นนกคอองคประกอบยอย ๆ ของระบบพาณชยอเลกทรอนกสทจะสามารถตอบสนองวตถประสงคทางธรกจใหลลวงได รวมทงการกำาหนด ความตองการในการใชขอมลขาวสาร (Information Requirements) ทเปนองคประกอบ ของขอมล ซงระบบพาณชยอเลกทรอนกสจะตองผลตขนมาใหบรรลวตถประสงคของธรกจ ดงตารางท 7.1

76

ตารางท 7.1 ตวอยางแผนการพฒนาสำาหรบพาณชยอเลกทรอนกสทมา: โอภาส เอยมสรวงศ (2556, หนา 299)วตถประสงคทางธรกจ(Business Objective)

ฟงกชนการทำางานของระบบ(System Functionality)

ความตองการในการใชขอมลขาวสาร(Information Requirements)

นำาเสนอสนคา แคตตาลอกสนคาแบบดจทล (Digital Catalog)

ขอความแบบไดนามก และแคตตาลอกในรปแบบกราฟก

จดเตรยมเนอหาและขอมลขาวสารในตวสนคาหรอบรการ

ฐานขอมลสนคาหรอบรการ คำาอธบายรายละเอยดสนคาหรอบรการ จำานวนสนคา และระบบสนคาคงคลง

บรการทเฉพาะเจาะจง

ระบบตดตามขอมลลกคาบนเวบไซต

เวบไซตจะจดเกบขอมลของลกคา ทกคนทเขามาเยยมชม โดยการใชเหมองขอมล (Data Mining) ในการระบเสนทางในการทองเวบไซตของลกคาและตอบสนองกลบไปยงลกคาแตละรายอยางเหมาะสม

ธรกรรมเกยวกบการชำาระเงน

รถเขนอเลกทรอนกสและระบบชำาระเงน

การหกบญชจากบตรเครดต ทปลอดภย การมตวเลอกอนๆ ในการชำาระเงน

รวบรวมขอมลลกคา

ฐานขอมลลกคา ชอ ทอย เบอรโทรศพท อเมลของลกคาทกคน โดยเปดใหมการลงทะเบยนลกคาผานหนา

77

วตถประสงคทางธรกจ(Business Objective)

ฟงกชนการทำางานของระบบ(System Functionality)

ความตองการในการใชขอมลขาวสาร(Information Requirements)เวบไซต

สนบสนนบรการหลงการขายใหกบลกคา

ฐานขอมลเกยวกบการสงซอสนคาหรอบรการ

รหสลกคา สนคาหรอบรการทสงซอ วนทสงซอ รปแบบชำาระเงน และวนทจดสง

ตารางท 7.1 ตวอยางแผนการพฒนาสำาหรบพาณชยอเลกทรอนกส (ตอ)วตถประสงคทางธรกจ(Business Objective)

ฟงกชนการทำางานของระบบ(System Functionality)

ความตองการในการใชขอมลขาวสาร(Information Requirements)

โฆษณาและสงเสรมทางการตลาด

Ad Server สำาหรบใชจดการโฆษณาบนเวบไซตMail Server เพอจดเกบอเมลระบบการจดแคมเปญและปายโฆษณาสนคา

ขอมลเกยวกบพฤตกรรมของลกคาและผมงหวง จากนนตวระบบจะทำาการสงแคมเปญและปายโฆษณาไปยงลกคาแตละราย โดยการสงผานไปยงอเมลของลกคาและผมงหวง

เขาใจในผลตผลทางการตลาด

ระบบตดตามบนเวบไซตและการรายงานระบบ

จำานวนผเขาชมเวบไซต และสนคาทลกคาซอตามแคมเปญทางการตลาดททางรานคานำาเสนอ

2. การออกแบบระบบ

78

ระยะท 2 เปนการออกแบบระบบ (Design) ซงจะกระทำาภายหลงจากไดกำาหนดวตถประสงคทางธรกจ ฟงกชนการทำางานของระบบ และรายการทเกยวของกบความตองการ ในขอมลขาวสารเปนทเรยบรอยแลว โดยผออกแบบจะตองนำาฟงกชนการทำางานทงหมดแปลง ใหเกดผลทางกายภาพ ซงกคอ การสรางขอกำาหนดการออกแบบระบบ (System Design Specification) ทเปนคำาอธบายถงองคประกอบหลกของระบบ และความสมพนธกบสวนอน ๆ ทเกยวของ โดยการออกแบบระบบพาณชยอเลกทรอนกสสามารถแบงออกเปน 2 สวนดวยกน คอ การออกแบบเชงตรรกะ และเชงกายภาพ (โอภาส เอยมสรวงศ, 2556, หนา 300-301) ดงมรายละเอยดตอไปน

2.1 การออกแบบเชงตรรกะ (Logical Design) เปนการออกแบบโครงสราง ของระบบพาณชยอเลกทรอนกส ซงในขนตอนนจะเปนการกำาหนดการทำางานของระบบ โดยไมคำานงถงลกษณะและรายละเอยดของอปกรณทจะนำามาใช (ศรไพร ศกดรงพงศากล และ เจษฎาพร ยทธนวบ ลยชย, 2549, หนา 318) ทงการออกแบบลกษณะของการนำาขอมลเขา สระบบ เชน หนาจอปอนขอมลสนคา หนาจอสงซอสนคา หนาจอสมครสมาชก หนาจอสอบถามขอมลตาง ๆ เปนตน และรปแบบรายงานหรอหนาจอแสดงผลลพธ เชน หนาจอแสดงขอมลสนคา ใบแสดงรายการการสงซอ ใบเสรจรบเงน เปนตน นอกจากนยงรวมถงการออกแบบฐานขอมล ในระดบตรรกะดวย (Logical Database) ไมวาจะเปนขอมลทจะตองจดเกบ เชน ขอมลสมาชก อาจจะประกอบดวย ชอลกคา ทอย เบอรโทรศพท อเมล เปนตน ขอมลสนคา อาจประกอบดวย รหสสนคา ชอสนคา คณสมบต ราคา จำานวนในคลง เปนตน อกทงยงตองมการระบชนด ของขอมลทตองการจดเกบ และความสมพนธระหวางรเลชน (ตาราง) ในลกษณะของฐาน

79

ขอมลเชงสมพนธ (Relational Database) ดวย ตวอยางการออกแบบเชงตรรกะดงแสดงในภาพ ท 7.3(a)

2.2 การออกแบบเชงกายภาพ (Physical Design) เปนการออกแบบการทำางานของระบบ โดยคำานงถงเทคโนโลยและลกษณะของอปกรณทนำามาใช เชน โปรแกรมภาษา ระบบปฏบตการ คณสมบตของเครองเซรฟเวอรและซอฟตแวรทตองใช ขนาดของระบบสอสารและโทรคมนาคมทตองการเชอมโยง วธการสำารองขอมลและการปองกนจากการบกรก จากบคคลภายนอก เปนตน รวมทงฐานขอมลในระดบกายภาพซงเกยวของกบการนำาขอมล ทออกแบบในระดบตรรกะมากำาหนดโครงสรางของขอมล การจดเกบ (Storage) และวธการเขาถงขอมล (Access Method) ไดอยางมประสทธภาพ รวมถงการกำาหนดระบบรกษาความปลอดภยของขอมลดวย ตวอยางการออกแบบเชงตรรกะดงแสดงในภาพท 7.3(b)

80

ภาพท 7.3 เปรยบเทยบการออกแบบเชงตรรกะกบการออกแบบเชงกายภาพทมา : Laudon and Traver (2013, P.193)

ภาพท 7.3 ซงเปนตวอยางรปแบบการออกแบบเชงตรรกะ (7.3(a)) ทออกแบบใหเหนวา มการไหลของขอมลเกดขนเมอมการเปดเวบไซตของรานคาพาณชยอเลกทรอนกสจนกระทง ถงขนตอนการสงสนคา โดยเรมจากลกคาเปดเวบไซตและทำาการเขาระบบกจะมการตรวจสอบตวตนของลกคาจากฐานขอมลลกคา ในกรณทลกคาเขาระบบไดถกตองกจะแสดงหนาแคตตาลอกสนคาหรอบรการใหแกลกคา โดยในขนตอนนจะมการเรยกใชฐานขอมลสนคาหรอบรการ จากนนเมอลกคาทำาการสงซอกจะตองใชขอมลสนคาและขอมลลกคาเพอบนทกลงสรายการสงซอลงสฐานขอมลการสงซอ สดทายเมอถงกำาหนดการจดสงสนคาหรอบรการกจะ

81

ตองเรยกใชขอมลจากตารางการสงซอเพอจดเตรยมสนคาทตองการจดสงตามการสงซอ พรอมกนนนจะสงขอมลยนยนการสงซอทางอเมลใหกบลกคา โดยจะเหนไดวาการออกแบบเชงตรรกะ ในลกษณะของแผนภาพนนสามารถทำาใหเขาใจไดโดยงาย เพยงแตจะตองทราบความหมาย ของสญลกษณทใชในแผนภาพนน ในขณะทการออกแบบเชงกายภาพ (7.3(b)) ซงเปนการออกแบบเกยวกบฮารดแวร ซอฟตแวร สายสญญาณ รวมทงฐานขอมล จะตองมการกำาหนดคณสมบตใหสามารถนำาไปใชงานกบพาณชยอเลกทรอนกสไดจรง เชน เครองเซรฟเวอรสำาหรบตดตงเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสจะมการออกแบบใหใชยหอของ Dell คณสมบตเปนแบบ Quad Core หรอ การจดการฐานขอมลสำาหรบขอมลลกคา ขอมลสนคาหรอบรการ และขอมลการสงซอจะตองเปนโปรแกรม Microsoft SQL เปนตน

สำาหรบการออกแบบระบบพาณชยอเลกทรอนกสโดยรวมนนกเชนเดยวกน กบการออกแบบเวบไซตทวไป คอควรจะตองสวยงาม สะดดตา ใชขอความทเขาใจไดงาย ใชรปภาพไมมากและนอยเกนไป มความโดดเดน ทนสมย สอดคลองกบประเภทของสนคา หรอบรการทจำาหนาย มการจดลำาดบเนอหาตามขอเสนออยางเปนขนเปนตอน โดยเนนจดขาย เปนสำาคญ เพอสรางแรงจงใจใหเกดการสงซอสนคา (Fill, 2005, P.585) อกทงเครองมอ และอปกรณทนำามาใชจะตองมความสามารถในการใชงานไดอยางเหมาะสม

3. การสรางเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส ระยะท 3 เปนการสรางเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส

(Building) เปนระยะ ซงทมงานจะเรมตนพจารณาถงวธการสรางเวบไซต ซงประกอบดวย (1) สวนของหนาราน (Front-office) สำาหรบการซอสนคาหรอบรการของลกคา สำาหรบในสวนน

82

จะประกอบดวยเอกสารหนาหลกของเวบไซต (Home page) และหนาเวบเพจ (Web page) โดยหนาหลกหรอโฮมเพจนนจะเปรยบเสมอนหนารานคาเมอเปดเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสกจะเหนไดทนท ดงนน จงควรออกแบบใหดงดดความสนใจจากกลมเปาหมาย ซงอาจจะมขอมลเกยวกบโปรโมชน หรอสนคาแนะนำา เปนตน สวนหนาเวบเพจนนจะเปนหนาทเชอมโยงจากหนาโฮมเพจผานลงก หรอปมเมนซงอาจจะเปนขอมลสนคาหรอบรการทจดแบงเปนหมวดหม หรอแจกแจงรายละเอยด ของแตละรายการยอย โดยหนาเวบเพจเหลานนจะถกเปดเขาเยยมชมและเลอกซอสนคาไดเปรยบเสมอนการเดนชมชนวางสนคาในรานคาทางกายภาพ ดงนนจงควรจดวาง หรอ จดหมวดหมใหงายตอการคนหาขอมลสนคาหรอบรการ อกทงการเชอมโยงระหวางหนาหลก และหนาเวบเพจกควรจะงายตอการเขาถงขอมลทเกยวของกนไมวาจะเปนขอมลสนคา ขอมลการชำาระเงน ขอมลการจดสงสนคา หรอแมแตขอมลนโยบายตาง ๆ เปนตน (2) สวนหลงราน (Back-office) เปนสวนหลงราน ซงเกยวของกบการจดการขอมล ไมวาจะเปนการเพม ลบ แกไข ขอมลสนคา ขอมลลกคา รวมทงขอมลการสงซอของลกคา สถานภาพการจดสงสนคา สำาหรบสวนนหนาเวบเพจอาจจะไมตองเนนความสวยงาม แตมงเนนใหการจดการขอมลไมซบซอน การเชอมโยงไปยงสวนงานอน ๆ เชน งานคลงสนคา ทำาไดอยางรวดเรว อกทงตองกำาหนดสทธการเขาถงอยางเครงครด เพราะสทธการเขาถงเปนประเดนทสำาคญมากมฉะนนขอมลของรานคาอาจถกเขาถงโดยบคคลมชอบ ซงจะทำาใหเกดความเสยหายกบขอมลของรานคาได โดยการสรางเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสควรจะตองดำาเนนการ ดงน

3.1 การเลอกผพฒนาเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส ซงจะตองตดสนใจเลอกวธการสำาหรบการสราง

83

เวบไซต โดยอาจจะเปนการ (1)ใชทมพฒนาภายในขององคกรเอง (In House) หรอ (2) การจางหนวยงานจากภายนอก (Outsourcing) เปนผใหบรการดานการพฒนาเวบไซตอนเนองมาจากบคคลภายในองคกรอาจจะมทกษะไมมากพอหรอตามเทคโนโลยไมทน ในขณะททมงานจากหนวยงานภายนอกจะมความเชยวชาญและมประสบการณสง สำาหรบการพฒนาเวบไซตโดยการใชทมงานพฒนาขององคกรเองนนในกรณทมงานภายในองคกรมประสบการณไมมากกอาจจะใชโปรแกรมสำาเรจรปหรอไมกเวบไซตสำาเรจรปทจะชวยให การสรางพาณชยอเลกทรอนกสมความสะดวกมากขน เพราะเครองมอสำาเรจรปสามารถจดการขอความรายละเอยดสนคาหรอบรการ รปภาพ ราคา และบรการทมอบใหกบลกคา รวมทงนโยบายดานตาง ๆ ของเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสไดโดยงายอยางรวดเรวตามขนตอน ขอปฏบตของเครองมอสำาเรจรปเหลานน ซงในปจจบนเวบไซตสำาเรจรปออนไลนสามารถใชงานไดทนทโดยไมตองตดตงโปรแกรมใด ๆ ลงในเครองคอมพวเตอร ในขณะทโปรแกรมสำาเรจรปจำาเปนตองตดตงโปรแกรมกอนซงผพฒนาจะเลอกตดตงบนเครองลกขายกอนหรอตดตง บนเครองแมขายเลยกสามารถทำางานไดอยางมประสทธภาพเหมอนกน นอกจากนทมงานภายในองคกรทมศกยภาพดานคอมพวเตอรหรอการเขยนโปรแกรมยงสามารถสรางเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสขนมาไดเอง ซงในการสรางงานลกษณะนถงแมในปจจบนจะมเครองมอทชวย ในการสรางเวบไซตสำาหรบพาณชยอเลกทรอนกสใหสามารถทำางานไดบนเวลดไวดเวบ แตทมงานกจะตองมความรทางดานการใชงานภาษาคอมพวเตอร ตวอยางเชน HTML (Hypertext Markup Language), PHP, Javascript เปนตน ทงนองคกรหรอผประกอบการ จะพจารณาเลอกใชวธการใดคงจะตองพจารณาจาก

84

คณสมบตของพาณชยอเลกทรอนกส ทตองการ และทรพยากรสนบสนนขององคกรเปนหลก

3.2 จดการเนอหาสำาหรบเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส ซงทมงานสรางเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสควรจะตองจดการเกยวกบเนอหาดวยการจดโครงสรางเนอหาภายในเวบไซตทเขาใจงาย โดยอาจจะแบงสนคาหรอบรการเปนหมวดหมเพอเพมความสะดวกในการคนหาขอมล ทงนอาจจดทำาระบบคนหาขอมล (Search Engine) และแผนผงเวบไซต (sitemap) เพออำานวยความสะดวกใหกบผเขาเยยมชมเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส

สำาหรบในการสรางเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสนนทมงานควรจะตองพงระวงไมใหเกดปญหา เชน การใชขอมลทลาสมย ใชตวหนงสอทมขนาดเลกเกนไป ตวแบบอกษรทหลากหลายหรอมสสนมากเกนไป การใชตวอกษรทเคลอนไหวไปมาตลอดเวลา การเชอมโยงเวบเพจ หรอการเชอมโยงไปยงภาพหรอขอความทไมสมบรณ การแสดงทอยและชองทางการตดตอรานคา เชน หมายเลขโทรศพท อเมล ในตำาแหนงทเหนไมชดเจน เปนตน เพราะจะสงผลใหเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสนนไมดงดดความสนใจ และขาดความเชอมนจากผใช

4. การทดสอบ ระยะท 4 เปนการทดสอบระบบพาณชยอเลกทรอนกส

(Testing) จะทำาการทดสอบเมอการสรางเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสเสรจเรยบรอย ไมวาการสรางนนจะทำาโดยทมงานภายในองคกรเอง หรอจางหนวยงานจากภายนอกกตาม เพอตรวจสอบการทำางานของเวบไซตโดยรวมใหสอดคลองกบวตถประสงคทางธรกจขององคกร อกทงเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส ทพฒนาขนจะตองสามารถรองรบการทำาธรกรรมทางการซอขายของ

85

ลกคาหลายรายพรอม ๆ กนไดอยางมประสทธภาพ ไมหยดชะงกระหวางการธรกรรมของลกคา ดงนนผทเกยวของจะตองทดสอบระบบทงการทดสอบหนวยยอย (Unit Testing) ทเกยวของกบการทดสอบในแตละโมดลของเวบไซต โดยผทดสอบจะตองทดสอบการใชงานจนกระทงมนใจไดวาแตละโมดลของเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสปราศจากขอผดพลาด เชน โมดลการสมครสมาชกกจะตองมการทดสอบโดยการทดลองสมครสมาชกจรง ไมวาจะทดลองปอนชอเปนตวเลข เบอรโทรศพทเปนขอความ การปอนรหสผใชไมถง 8 ตวอกษร ซงเงอนไขในการทดสอบเหลานผทดสอบจะตองพจารณา ใหรอบดานและครอบคลมความผดพลาดทมโอกาสเกดขนได ถดจากนนจะตองทดสอบพาณชยอเลกทรอนกสทงระบบ (System Testing) เพอเปนการทดสอบฟงกชนการทำางานตาง ๆ ใหสามารถทำางานไดถกตองและครบถวนตรงตามความตองการใชงาน โดยในการทดสอบนนจะตองกระทำาลกษณะเดยวกนกบผใชทวไปททองเขาสเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส และ ทำาการซอสนคาหรอบรการผานระบบ ไมวาจะเปนการคนหาขอมลสนคาหรอบรการ การเลอกซอสนคาหรอบรการ การสงซอ การสมครสมาชก การชำาระเงนหรอการเลอกวธการชำาระเงน การเลอกวธการจดสง จนกระทงสนสดการสงซอ เปนตน และลำาดบสดทายกจะตองทดสอบ การยอมรบระบบ (Acceptance Testing) ซงจะตองใหบคคลทเกยวของทงหมด ไมวาจะเปนตวแทนลกคา ผดแลระบบ ผบรหาร ทดสอบใชงานระบบพาณชยอเลกทรอนกสทถกตดตง เพอทดสอบบนเครอขายอนเทอรเนตหรอเซรฟเวอรอนทราเนตจรงและวดคาการยอมรบการใชงานของระบบนน ซงการยอมรบของผทเกยวของมความสำาคญมากเพราะถงแมระบบพาณชยอเลกทรอนกสจะปราศจากขอผดพลาด แตเมอทดสอบการใชงานแลวปรากฏวาผลไมไดรบ การยอมรบ โอกาสทการดำาเนนพาณชย

86

อเลกทรอนกสจะลมเหลวเปนไปไดมาก ดงนนผเกยวของจะตองทบทวนการพฒนาระบบพาณชยอเลกทรอนกสใหมอกครงเพอทำาใหเกดการยอมรบ การใชงานจากผใช

5. การนำาระบบไปใชและการบำารงรกษา ระยะท 5 เปนการนำาระบบพาณชยอเลกทรอนกสไปใชและ

การบำารงรกษา (Implementation and Maintenance) ขนตอนนจะเกดขนเมอดำาเนนการสรางพาณชยอเลกทรอนกสและทดสอบระบบแลว ซงระบบพาณชยอเลกทรอนกสจะตองถกอพโหลดขนสเครองเซรฟเวอรบนเครอขายอนเทอรเนต ภายใตชอโดเมนทไดจดทะเบยนไว เพอเตรยมพรอมสำาหรบการนำาไปสการใชงานระบบพาณชยอเลกทรอนกสตามวตถประสงคของธรกจ แตเมอมการใชงานแลวนนไมไดหมายความวาการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสไดสนสดแลว แตในทางกลบกนถอเปนการเรมตนของการดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสเทานน ซงหลายองคกรคาดหวงวาจะสามารถใชงานระบบทลงทนมาไดยาวนานหลายป อยางคมคากบการลงทน แต ในสภาพความเปนจรงนนการใชงานพาณชยอเลกทรอนกสจะขนอยกบสภาพแวดลอมและเทคโนโลยทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ซงดวยการเปลยนแปลงอยเสมอของปจจยภายนอก และความสามารถในการดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสทไมรดกมนนอาจนำามาซงความลมเหลวของธรกจพาณชยอเลกทรอนกสได ดงนนจงควรหาแนวทางปองกนและดแลระบบอยางตอเนอง ทำาการทดสอบและซอมแซมจดบกพรองของระบบอยางสมำาเสมอ จะเหนไดวางานบำารงรกษาระบบพาณชยอเลกทรอนกสจงเปนอกหนงประเดนสำาคญในการเสรมสรางใหระบบยงคงทำางานตามความตองการได ซงโดยทวไปแลวตนทนการบำารงรกษาระบบพาณชยอเลกทรอนกสจะเทา ๆ กบตนทนของการพฒนา เชน ในการพฒนาเวบไซต

87

พาณชยอเลกทรอนกสใหสามารถซอขายสนคาหรอบรการไดอยางสมบรณใชงบประมาณ 30,000 บาท ทางองคกรหรอผประกอบการกควรจะตองเตรยมงบประมาณสำาหรบการบำารงรกษาระบบไวประมาณ 30,000 บาทตอป เชนกน สำาหรบเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสขนาดใหญ อาจจะมตนทนของการบำารงรกษาลดลงตามการประหยดตอขนาด (Economies of Scale) เชน ตนทนในการพฒนาเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส 1,000,000 บาท งบประมาณในการบำารงรกษาประจำาปทจะตองจดเตรยมไวอาจจะประมาณ 500,000 – 700,000 บาท เปนตน ซงโดยสวนใหญการบำารงรกษาระบบพาณชยอเลกทรอนกสมกจะตองพจารณาในประเดนทเกยวของดงตอไปน

5.1 การยกระดบคณสมบตการทำางานของเซรฟเวอรใหสงขน อาจจะเปน การยกระดบตวฮารดแวรหรอซอฟตแวร เชน การยกระดบซพย หนวยความจำา ปรบรนระบบปฏบตการ หรอการตดตงเซรฟเวอรเพมเตม เชน เซรฟเวอรสำาหรบฐานขอมล เซรฟเวอรสำาหรบอเมล เปนตน

5.2 การปรบปรงระบบการสอสารใหประสทธภาพสงขน เชน การเพมความเรวของอนเทอรเนต การปรบเปลยนสายสญญาณ เปนตน

5.3 การปรบปรงหรอเพมเตมการเชอมโยงของหนาเวบไซต ทงการเชอมโยงภายในไปยงหนาเวบเพจเพมเตม หรอการเชอมโยงไปยงหนวยงานภายนอกทเกยวของ

5.4 การปรบปรงฟงกชนการทำางาน เชน การเพมปายโฆษณา การออกรายงาน และสำารองแฟมขอมล เปนตน

5.5 การปรบปรงรปแบบการนำาเสนอขอมลบนเวบไซต เพอใหลกคาปรบแตงไดตามความตองการ เชน การเปลยนเทมเพลต การเปลยนสสน เปนตน

88

5.6 การยกระดบการทำางานของเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกส เพอใหรองรบการใชงานบนโทรศพทเคลอนท

5.7 การปรบปรงฐานขอมลลกคาหรอสมาชก ใหมการจดเกบขอมลเพมขน เชน สถตการเขาเยยมชม แตมสะสม เปนตน

5.8 การปรบปรงขอมลในแคตตาลอกสนคาหรอบรการ เชน การเพมสนคาหรอบรการหมวดใหม ๆ การเปลยนแปลงราคา การสงเสรมการขาย และการเพมชองทาง การชำาระเงน เปนตน

จากประเดนการบำารงรกษาขางตนเปนเพยงแคสวนหนงทจะตองดแลตลอดชวงชวตการใชงานพาณชยทรอนกสเทานน ซงในสภาพการทำางานจรงอาจจะเกดประเดนปญหาเฉพาะหนาทจะตองบำารงรกษาอยางเรงดวน เชน การเกดภยคกคามทางดานคอมพวเตอร หรอการโจรกรรม ซงแตละประเดนลวนตองใชทรพยากรในการบำารงรกษา ทงเวลาและบคลากรทมทกษะ ความร และเกยวของกบงบประมาณทงสน ดงนนจะเหนไดวาการพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสไมมสนสดไดเลย เพราะผทเกยวของทงผดแลระบบ (Administrator) หรอ ทมงานพฒนาจะตองปรบปรงและสรางสงใหมอยเสมอ