Sistema Informatikoak 1-2 Unitateak Galdera-erantzunak - Anartz Mugika Dm3!1!19

7/30/2019 Sistema Informatikoak 1-2 Unitateak Galdera-erantzunak - Anartz Mugika Dm3!1!19

1/60

qw er tyuiopasdfghjk lzxcvbnmqw er tyuopasdfghplll l lklzxcvbnmqwertyuiopa

sdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkl

zxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas

dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqw er tyuiopasdfghjk lzxcvbnmqw er tyuopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg

hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjk lzxcvbnmqw er tyu iopasdfghjkzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqw

ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjk

zxcvbnmqw er tyu iopasdfghjk lzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert

i i

SISTEMA INFORMATIKOAKUNITATE 1-2

GALDERAK ETA ERANTZUNAK

Anartz Mugika DM3-1-19


2/60

Anartz Mugika UNITATE 1-2 GALDERAK ETA ERANTZUNAK

2

U.1. MIKROINFORMATIKA SISTEMAK USTITZEA GALDERA-ERANTZUNAK

1. Zein sistemetan bereizten da datuen memoria eta programaren memoria

Harvard sisteman

2. Zeintzuk dira sistema informatikoen 3 osagaiak

Hardwarea

Softwarea

Gizakiak.

3. Zer egingo zenuke BIOS pasahitza ahazten bazaizu?

BIOS-a duen pila deskonektatu eta jarri berriro.

4. Northbridgek (zer da?) aukeratu zuzena ez du lotzen?Zer da southbrige , non

dago kokatua, zertarako erabili? 2 hauen arteko lotura.

North Bridge: Bus printzipalaren (host bus) osagaiak lotzen ditu abiadura transferentziahandikoak direla eta. Adibidez: mikroprozesagailua, memoria eta bideo txartela. 64 bits-ezosaturik dago eta frekuentzia altuekin lan egiten du.

a) CPUa

b) HDD (Hard Drive Disc)

c) RAM memoriad) Bideo txartela

South Bridge: PCI, IDE, USB eta LPC bezalako portu motelagoetarako dagoenkonektagailua dela esan dezakegu non hauek BIOS, arratoi nahiz teklatuaren kontrolagailuraeta serie nahiz paraleloko portuetara konektatzen da.

Bai, bien arteko lotura dago Chipset-aren parte direlako eta beraien artean dagoen HubLink izeneko bus-aren bitartez konektatuta daude.


3/60


4/60


4

Von Neumann arikitektura: Konputagailu arkitekturaren famili multzoan

aurkitzen da non gordetzeko dispositibo berdinean gordeko ditu instrukzioak

eta datuak (Harvard-en makinaren kontrara banatu egiten dituela).

Gaur egungo ordenagailu gehienak arkitektura honetan oinarritzen dira, nahizeta beste dispositibo gehigarriak izan ditzakete (Adibidez, kanpokodispositiboen etenak gestionatzeko arratoi, teklatua,diren bezala).


5/60


5

6. Ordenagailuaren osagai fisikoak definitu (barrukoak eta kanpokoak):

Ordenagailu baten osagai fisikoak hiru multzo nagusitan banatu ahal ditugu:

Prozesuen Unitate Zentrala (PUZ): Unitate Aritmetiko Logikoak (UAL),

Kontroleko Unitateak (KU) eta Memoria Nagusiak osatua.

Sarrera / Irteerako Unitatea

Sarrera / Irteera Periferikoak

Prozesuen Unitate Zentrala (PUZ): Prozesuen unitate zentrala, ordenagailuan egiten direneragiketen kontrolaz eta egikaritzapenaz arduratzenda.

Unitate Aritmetiko Logikoak (UAL): Informazioaren gainean eragiketa aritmetiko eta

logikoak egiteko ardura du unitate aritmetiko logikoak. Eragiketa aritmetikoen artean,batuketa, kenketa, biderketa edo zatiketa aurkitzen dira. Eragiketa logikoak,ordea,konparaketak izaten dira normalean

Kontroleko Unitateak (KU): Kontrol unitatea ordenagailuaren funtzionamenduazarduratzen den zatia da. Bere funtzio nagusia informazioa jaso, interpretatu etaordenagailuaren beste osagaiei dagozkien aginduak bidaltzea izango da.

Eragiketa horiek guztiak egiteko, kontrol-unitatea erregistro deituriko biltegiratze-unitatetxiki batzuez baliatzen da.

Honako erregistroak daude:

1. Agindu erregistroa: Agindua gordetzen duena da.2. Programen kontagailu den erregistroa: Egikarituko den hurrengo aginduaren

helbidea gordetzen du.3. Helbide erregistroa: Datuak zein memoria-helbidetan irakurri edo idatzi daitezkeen

gordetzen du.

Memoria Nagusiak: Informazioa prozesatu ahal izateko beharrezko osagaia da.Normalean prozesadoreek beste memoria bat ere izaten dute eragiketak azkartzeko,cache memoria deitua, eta horrek, informazioa modu iragankor batean gordetzen eta

prozesatzen du. Cache memoria erregistro-multzo batek osatuko du, eta ez da RAMmemoria bezala ezagutuko. Mota desberdineko memoriak daude eta hauek dira:

DRAM (Dynamic RAM) SRAM. (Static RAM) SDRAM. (Memoria honek DRAM memoriaren biltegiratze-ahalmena

eta SRAM memoriaren abiadura) nahasten ditu DDRAM. (Birkarga bikoitzeko memoria da. Memoria hau erloju-ziklo

bakoitzeko bi aldiz freskatzen da,eta beraz oso funtzionamendukonplexuko memoria da, baina baita aurrekoa baina bi aldiz

azkarragoa ere.


6/60


6

Sarrera/Irteerako Unitateak: Prozesadorea hala sarrera nola irteerako periferikoekin etakanpoko biltegiratze-unitate edo memoria laguntzaileekin komunikatzeko balio duen unitateada.

Unitate hauek desberdintzeko bi ikuspuntu dauzkagu: sarrerakoak informazioa

gordetzeko eran datza (bloke edo karaktere moduan sailkaturik unitateak) eta irteerakoakkomunikazio arloan datza (erabiltzailea, makina, komunikazioak).

Bloke unitate bat tamaina finkoko bloketan gordeko du informazioa. Blokea oinarrizkobiltegiratzea izatean, idazteak eta irakurketak bloke multiploen bidez burutuko da. Balore osoakizan behar dira, adibidez 3 edo 4 bloke baina ez 3,5 bloke. Blokearen tamaina 512 eta 32768byte tartean osatuta egon daiteke. Disko gogor bat izan daiteke adibide on bat.

Honako Sarrera/Irteera Unitate aurki al ditzakegu:

Sarrera:

o Teklatua

o Arratoia

o Joystick

o Arkatz optikoa

o Mikrofonoa

o Webcam

o Eskaner-a

Irteera:

o Monitore

o Bozgorailua

o Aurikularrak

o Inprimagailua

o Plotter

o Proiektorea

Sarrera/Irteera (mixtoak):

o Biltegi Unitateak

o CD

o DVD

o Modem

o Memory card-ak


7/60


7

o USB

o Router

o Ukipen Pantaila

o Kanpoko Disko Gogorra

7. Makina hauetatik, zein izan daiteke gaur egungo kalkulagailuaren aurrelaria?

a. Babbage-ren makina diferentziala

b. Blaise Pascal-en makina aritmetikoa

c. Abakoa

d. Mark I

8. Nork ezarri zituen ordenagailu elektronikoen funtzionamenduaren

printzipioak?

a. Charles Babbage

b. Herman Hollerith

c. Gottfriend Wilhelm von Leibniz

d. Jonh von Neumann

9. Lotu belaunaldiak eta osagaiak

1 belaunaldia 1 huts balbulak

2 belaunaldia 3 zirkuitu integratuak

3 belaunaldia 2 transistoreak

4 belaunaldia 4 disketeak

10. Makina hauetatik, zein izan zen lehen ordenagailu komertziala?

a. PC-a

b. MANIAC I

c. EDVAC

d. UNIVAC I

11. Memoria nagusian biltzen dira:

a. Datuak bakarrik

b. Exekutatzen diren programak

c. Exekutatzen diren programak eta programak erabiltzen dituzten datuak

d. PUZ-aren erregistroak


8/60


8

12. Ze osagai da unitate kontrolekoa?

a. Unitate aritmetiko logikoa

b. PUZ-a

c. Erregistro akumuladorea

d. Erlojua

13. PUZ bateko helbide busak 6 bit badu, zenbat memoria posizioetara helbideratu

daiteke?

a. 64 bytes= 26

b. 126 bytes

c. 2 Mb

d. 1024 kb

14. Zein da prozesadorearen osagaia?

a. Unitate aritmetiko logikoa

b. PUZ-a

c. Erregistro akumuladorea

d. Erlojua

15. PUZ bateko helbide busak 10 bit badu, zenbat memoria posizioetara

helbideratu daiteke?

a. 64 bytesb. 126 bytes

c. 2 Mb

d. 1024 bytes= 210

16. Esan zein den ordenagailu batetako sistema eragileak egiten ez duen funtzioa

a. Instalatuta dauden osagaiak ezagutzen ditu

b. Interrupzio portuak erabiltzen ditu

c. Memoria kudeatzen du

d. Haizegailu eta errefrigerazio sistemak kudeatzen ditu.


9/60


10/60


10

18. Bilatu interneten USB portuari buruzko informazioa

USB= Universal Serial Bus-en siglak dira.

Gailu digitalak ordenagailuri konektatzeko aukera ematen duen bus serie interfaze bat

da.Abiadura erdi eta handiko komunikazioak hornitzeko helburuarekin, elektronika mundukoenpresa multzo batek (Philips, Compaq, Nec, Microsoft, HP, Intel... ), sortutako estandarradugu. OSI ereduko 1. mailan kokatzen da.

Bi motatako USB-ak daude, alde batetik A erako eta B erakoa. Hona sailkatu ahalditugu:

USB estandarrak:

Hauen artean dauden desberdintasun handiena da hobetzen doazen ahalera beraienarteko transferentzia abiadura eta potentzia elektriko gehiago non lehen USB estandarrak100mAh-ko potentzia elektrikoa dutela eta azken estandarra gaurko egunera arte (USB 3.0)900mAh-ko potentzia elektrikoa dutela.

Hurrengo irudian, MP3 (5MB kapazitatea duela gutxi gorabehera) eta AVI (700MB gutxigorabehera) abiadura transferentziaren arteko desberdintasunak ikus ditzakegu USB estandardesberdinetan (USB 1.0, USB 1.1, USB 2.0 y USB 3.0):


11/60


11

19. Cache memoria RAM memoria baino

a) azkarragoa da.

b) motelagoa da.

20. Zer da mikroprozesadore bat eta bere funtzioa

Mikroprozesagailua milioika transistoreaz osaturik dagoen zirkuitu integratua da nonCPU hardware-aren elementu batzuez edo guztiez dituela.

Bere eginkizun nagusia ordenagailuaren prozesamendu osoa eramatea da etahorregatik esan ahal dugu ordenagailuaren garuna dela.

21. Zer da bus bat zer motatakoak daude

Konputagailu arkitekturan, bus-a (kanala) ordenagailu baten edo bat baino

gehiagoren osagaien artean datuak transmititzen duen sistema digitala da. Badago kableek

edo inprimatutako zirkuitu batean, erresistore bezala gailuetan eta kondentsadoreetan pistek

osatutako zirkuituez gain eratuta.

3 bus mota egongo dira:

Datu busak

Helbide busak:

Kontrol busa


12/60


12

22. Bilatu informazioa interneten gaur egungo mikroprozesadoreei buruzko:

INTEL, AMD eta Ciryx.

Merkatuan dauden gaur egungo mikroprozesagailuak dira. Cyrix da ezezagunena baina

INTEL eta AMD oso hedatuak daude.

INTEL:

Ivy Bridge izena da Intel Core bezala hirugarren sorkuntzako ezagututakoprozesadoreen gakoan. Beraz dira 2011ren hasieran agertu ziren mikroetako ondorengoak,zeinen izena gakoan Sandy Bridge den.

Intel konpainiak burututako berrikuntza-prozesuak 2 fasetan funtzionatzen du, zeinurteroko eran egiten duen. Lehenean, berezkofabrikatzaileak "tick-a" izena ematen dionean,fabrikazio-teknologia hobetzen du, zeinek

elementu gehiago area berean gehitzeabaimentzen dion. Bigarren fasean, "tock-a" izenaemanda, arkitektura birmoldatzen du era betean.Azken pauso hau bezeroak nabaritzen duena dagehiago errendimendu-hobekuntza handiagoakgertatzen direnez gero.

Ivy Bridge "tick" bat da eta Sandy Bridge"tock" bat da. Egia esan Intel-ek Ivy Bridge-ri"tick+" bezala izena ematea nahiago du eta ezezik fabrikazio-teknologiaren hobekuntza horiegin du baita ere arkitekturaren alderdi batzuk aldatu ditu.

AMD Turbo Core:

Core Turboa, gehituta dagoen teknologia da prozesadoreak Phenom II AMD-a X6, 6nukleoko txipetako funtzionamendu maiztasuneko administrazio dinamikorako erabiltzen dena.Aktibazio fasea:

Ezaugarri hau aktibatzen da noiz 3 edo zereginik gabeko egoeran nukleo gehiagoaurkitzen direnean.6 nukleo hauen maiztasuna 800 MHz-etan biltzen da, txiparen tentsioa areagotzen da, etaaktibo dauden 3 nukleoek bere maiztasuna jasotzen dute. Aipaturiko handiagotzea eta guzti500 MHz-eko izan daiteke, zein aldatzen du prozesadore-modelo desberdinen arabera.


13/60


13

23. Esan desberdintasun batzuk ordenagailuen aro mekaniko eta aro

elektronikoen artean.

Hauen artean dauden desberdintasunak hauexek dira:

Aro mekanikoan

Kalkulatzeko makina mekanikoak erabiltzen ziren. Adibidez, gaur egungo makina

erregistradora mekanikoak.

Lan egiteko abiadura, osagai mugikorren abiadurarekin mugatua zegoen.

Informazioaren transmisioa mekanika bitartez (engranajeak, palankak,), ez da oso

fidagarria eta oso zaila maneiatzen.

Aro elektronikoan:

Osagai elektronikoaz eratuta makinak ziren non lehen elementua erabili zena kalkuluakburutzeko huts balbula izan zen.

Babbage-ri esker, bere oinarriak jarraituz lehen ordenagailu komertzialak sortu ahal

izan ziren.

24. Erlazionatu hurrengo ordenagailuak dagozkien belaunaldiekin.

Aro mekanikoa:

Blaise Pascal-en kalkulagailu makina.

Babbage-ren diferentzia makina.

Babbageren makina analitikoa.

Aro elektronikoa:

Maniac

IBM 370


14/60


14

25. Marraztu eta azaldu Von Neumann-en eskema.

Arkitektura hau duten ordenagailuak honako bost zatiz osaturik daude: ALU, KontrolUnitatea, memoria, sarrera/irteera dispositibo bat eta azkenik datu bus bat non azken honekdatuen garraioaz arduratzen da zati desberdinekin.

Honako pausoa jarraitu sekuentzialak jarraituko ditu ordenagailu batek honako

egiturarekin:

1. Ordenagailua pizten du eta hurrengo instrukzioa lortzen du programa-kontagailuakesandako helbideko memoriatik eta instrukzio-erregistroko zaindariarengatik

2. Programa-kontagailua handitzen du hurrengoa apuntatzeko instrukzioaren luzeran.

3. Instrukzioa deskodetzen du kontrol-unitatearen bitartez. Funtzio jakin hau egitekoordenagailuaren gainerako osagaiak koordinatzeaz arduratzen dena da hau.

4. Instrukzioa egiten da. Honek programako kontagailuaren balioa alda dezake, operazioerrepikakorrak horrela baimenduz. Kondizio aritmetiko bat betetzean ere kontagailuak

balioez aldatu dezake, ordenagailuak "bere erabakiak" hartzeko gaitasuna duelarik,nolabaiteko zailtasun gradua hartu ahal duela, aurretik aipatutako aritmetika etalogikaren bitartez.

5. Lehen pausora bueltatuko da berriz


15/60


15

26. Zertarako balio dute PUZ-aren barne erregistroak? Aipatu PUZ batek eduki

ditzakeen erregistro motak.

Prozesadorearen barnean abiadura handiko memoria gelaxkak daude eta PUZ-akeragiketa bat egiten duten bitartean, datuak tenporalki biltegiratzen usten dizkio.Prozesadorearen barne memoria osatzen dute.

Blokeetan manipulatzen dira bit multzoekin osaturik daudelarik. Kopuru hau aldatuegingo da PUZ-aren arabera, baina beti dira 8 zenbakiaren anizkoitzak (8,16,32,) etafuntzionatzeko beharrezkoak dira.

Erregistroaren tamainak, prozesadoreak aldi berean manipulatu dezakeen bit kopuruaadierazten du. Zenbat eta handiago indartsuago izango da mikroa, aldi berean informaziogehiagorekin lan egin dezakeelako.

PUZ-aren erregistroak bi motatan sailka daitezke: erabiltzailearentzat ikusgai eta kontrol

eta egoerakoak. Erabiltzailearentzat ikusgai dauden erregistroak

Ensanbladore lengoaian edo makina lengoaian aipatuak izan daitezke, errekurtsoenerabilera hobetzeko. 3 maila daude:

o Helbide erregistroak

o Datuen erregistroak.

o Baldintza erregistroak

Kontrol eta egoera erregistroak

Aginduen exekuzioan parte hartzen dutenak. Hurrengo motak daude:

o Programa zenbatzailea

o Instrukzio erregistroa.

o Memoria helbidearen erregistroa.

o Memoria trukaketaren erregistroa.


16/60


16

27. Azaldu softwarearen sailkapena, egiten duen lanaren arabera.

3 motatan sailkatu ahal ditugu lanaren arabera:

Sistema-softwarea: Erabiltzailearen eta sistema informatikoaren dabilen xehetasunekoprogramatzaileari egoki bereiztea da bere helburu nagusia: memoria, diskoak, portuaketa komunikazioetako, inprimagailuetako, pantailetako, teklatuetako, eta abargailuak.Adibideak:

o Sistema eragileak.o Zerbitzariak.o Dispositibo kontrolagailuak.o

Programazio-softwarea : Programatzeko aukera ematen du eta programazio hikuntzaera praktikoan lan egiteko software mota da. Honakoak aurki daitezke:

o Textu prozetzaileak.o Konpiladoreak.o Interpretatzaileak.o

Aplikazio-softwarea: Erabiltzaileak erabiliko dituzten aplikazioak dira lanerako edotaaisialdirako erabiliak izango direla

o Telekomunikazioak.o Aplikazio ofimatikoak.o Bideojokoak.o

28. Zein da shareware eta freeware-aren arteko ezberdintazuna?.Hauen bien artean dagoen desberdintasun nagusia da batek beti dohakoa izango dela

(freeware) eta besteak probazko bertsio bat non epe mugatu batez edo funtzio nagusi asko

blokeatuta ditugularik erabili ahal izango dugu dohan (shareware). Erabiltzeko epe mugaamaitzean edo funtzio guztiak erabiltzea nahi ditugunean ordaindu beharko genuke. Bestela,ezingo dugu bere osotasunean erabili software hau.

Freeware= Free Software= Dohako software. Adibide nabarmen bat: Mozilla F irefox.

Shareware = trial = probatzeko bertsioa, ez dauzka funtzio guztiak edo funtzio guztiak

epe mugatu batez erabiltzeko aukera emango digu. Hau amaitzean edo funtzio guztiak

aktibatu nahi baditugu ordaindu beharko dugu. Adibidez, antivirus-etan asko ematenda lizentzia mota hau.


17/60


17

29. Hurrengo taula bete:

HAMARTARRA BITARRA ZORTZITARRA HAMASEITARRA

1021 1111111101 1775 3FD

310 100110110 466 1363813 111011100101 7345 EE5

4008 111110101000 7650 FA8

897 1110000001 1601 381

363 101101011 553 16B

50 110010 62 32

512 1000000000 1000 200

75 1001011 113 4B

30. Zenbat bit ditu kilobyte batek?

1 byte = = 8 bits

1 KB = 1024 bytes = 1024*8= 8192 bits

1 MB = 1024kbytes=1024*1024bytes=1048576 bytes

= 1048576*8=8388608 bits

1 GB = 1024Mbytes=1024*1048576

bytes= 1073741824 bytes

= 1073741824*8 = 8589934592 bits

1 TB = 1024GBytes=1024*1073741824bytes=

1099511627776 bytes

= 1099511627776* 8 = 8796093022208 bits

GOGORATU!!!!

1kbyte= 1024byte.

1byte=8bit.

1kbyte= 1024*8=8192bit.

31. Zenbat byte ditu megabyte batek (eman bit-etan baita ere)?

1Mbyte= 1024kbyte.

1024*1024byte= 1048576 byte

1byte=8bit.

1048576 byte bit-era pasatuz= 1048576*8=8388608 bit izango dira.


18/60


18

32. 2 Megabyteko edukiera duen konputagailu bat dugu. Izen batek 30 karaktere

okupatzen du eta abizenak 25 karaktere. Zenbat izen eta abizen sartzen dira

memorian?

1byte= 1 karaktere

25(abizenak)+30(izenak)= 55karaktere= 55 byte.

2Mbyte= 2048kb= 2048*1024 byte= 2097152 byte (16777216 bit)

Izen abizenak memorian sartuko direnak jakiteko: edukiera/karaktere totala

Memorian sartuko diren izen abizenak= 2097152 byte / 55 byte= 38130 izen abizen

sartzen dira memorian

33. Ordenagailu baten funtzionamendua?

ROM (Read Only Memory) memoria edo irakurtzekoa bakarrik. Sistema nagusiaren edobere zati baten programa edo datuak gordetzeko erabiltzen da, adibidez: VGA bideo txartela,soinu txartela, Ordenagailuaren arranke prozesuan oinarrizkoak dira.

Ordenagailua pizten denean, elikatze kutxak hardware osagai guztiei korronteaeramaten die, PUZ-ari ere bai. Korrontea heltzen den momentuan ROM BIOS (BasicInput/Output System, Sarrera/Irteerako Oinarrizko sistema) memoriako txipari agindu batbidaltzen dio. Hemen POST-aren (Power-On Self-Test, Piztukeran egiten den diagnostikoegiaztatzea edo arrankeko programa) errutinak gordeta daude.

BIOS-ak ezer ez badu aurkitzen, ordenagailuaren arrankearekin jarraitzen du. Gero,Sistema Eragilearen aginduak betetzen ditu RAM-era eramanez eta lehengo pantaila agertzenda (Windows-eko eskritorioa).

Behin arrankatuz gero, edozein programa exekutatu daiteke (aukeratutako programaRAM-ean kargatuko da). Gainera, datuak sartu daitezke sarrera periferikoen bitartez. Hauegiten den bitartean, PUZ-a tenporalki RAM-ean gordeta dauden agindu eta datuakprozesatzen ari da.

Datuen prozesua bukatu ondoren, irteera gailu batetara zuzenduta, emaitzak lortukoditugu (adibidez, inprimagailua) edo bilketa periferiko batetan gorde daitezke.

Lan sesioa bukatu eta emaitzak gordetakoan, erabili ditugun programak itxi egingo diraeta ordenagailua itzaltzen denean RAM-etik desagertu egingo dira.


19/60


19

34. AZAL ITZAZU ESKEMAN DAUDEN OSAGAIAK (RAM MEMORIA):

RAM memoria

Osagai hauetaz osaturik dago: Helbide erregistroa: burutuko den memoria posizioaren edo gelaxkaren helbidea

gordetzen du. (1)

Trukaketa erregistroa: datuak jasotzen ditu irakurketa prozesuetan eta idazketaprozesuetan datuak gordetzen ditu. (2)

Memoria selektorea: irakurketa eta idazketan trukaketa erregistroa memoriakogelaxkarekin konektatzen du. (3)

Kontrol seinalea: irakurketa eta idazketa bereizteko. (4)

RAM-ean programak eta prozesatu behar diren datuak egon behar dira fisikoki

kokatuta. Programa egikaritzen dugunean, adibidez Word, kanpo memoriara pasatzenda, bertan baitago gordeta eta gero memoria nagusian kargatzen da

Memoria nagusiaz gain, ordenagailuak beste memoria mota bat edukitzen duteprogramak egiten dituzten kalkuluak bizkortzeko. RAM eta prozesadorearen arteanegoten diren bitarteko memoria batzuk dira eta denboraldi baterako gordetzen duteprozesatu behar den informazioa. Memoria hauek cache izena dute.

Memoria gelaxkaz (kondentsadoreak) osaturik dago informazioa gordetzeko(biestableak). Hauek informazioa gordetzeko ahalmena daukate (bit). Gelaxka haueninformazioa mantentzeko noizean behin freskatu egin behar dira.


20/60


20

Freskatzearen arabera sailkapen hau daukagu:

DRAM (Dynamic RAM): edukiera handikoak dira. Ordulari-ziklo bakoitzeanfreskatu behar dira. Kondesadoreetan dauden kargak (1-ak) berrirokargatzeko.

SRAM (Static RAM): edukiera txikiagokoak dira. Azkarragoak dira bainagarestiagoak. Ez du freskatzerik behar. Cach bezala erabiltzen da.

SDRAM (Synchronous DRAM): DRAMekoen edukiera eta SRAMekoenazkartasuna bateratzen ditu. Freskatu beharra dute, baina tarte handiagobatean.

DDRAM (Double data rate-synchronous DRAM). Azkarrena da. Ziklobakoitzeko bi aldiz freskatzen da.

Memorien ezaugarri garrantzitsuenetakoa, abiadura da. Hau datuak memoriangordetzeko behar den denbora da. Abiadura hau handiagoa da zenbat eta gutxiagobehar posizio batera joateko.

Memoria nagusiaz gain, ordenagailuek beste memoria azkarrago batzukedukitzen dituzte RAM eta PUZaren artean eta informazioa tenporalki gordetzen dute.Cache memoria deitzen zaie eta askotan erabili behar den informazioa gordetzen dute.


21/60


21

35. Idatzi plaka baseren osagaiak:

36.

37.

38.

39.

1.- PS/2 Portua (Berdea=arratoia;

lila=teklatua);

2.- VGA/D-Sub portua.

3.- VGA/DVI-D portua.

4.- HDMI portua.

5.- Optical SPDIF Out Portua6.- USB portuak (2)

7.- LAN RJ-45 portua.

8.- USB portuak (2)

9.- Entzungailu eta mikrofono konektoreak.

Mikrofonoa arrosa kolorea.

10.- Mikroprozegailua.

11.- Memoria RAM-eko DDR2 DIMM slot-ak

12.- Pila (BIOS-ari alimentazioa emateko balio

duena.)

13.- ATA133 IDE konektorea.

14.- Elikadura iturria.15.- SATA 2 konektoreak.

16.- IDE portu paraleloa.

17.- PCI dispositiboa

18.- PCI Express (x1 motatakoa)

19 eta 20.- PCI Express (berdea x16, naranja x4)


22/60


22

36. Ondorengo irudian konektoreen izenak aipatu eta jarri konekta daiteken

gailu bat

PS2-Xagua edo teklatua

USB-Inprimagailua,pendrive...

S/PDIF konektorea

HDMI-Telebista

VGA-Pantaila edo Proiektorea

DVI-Proiektorea edo pantaila

Firmwire-Bideokamara

Ethernet-Modema.router, hub

Audio-Mikroa bozgoragailuak Audio digital: Equipo con sonido digital


23/60


23

37. Nola sar gaitezke ekipoaren BIOS memoriara.

Sakatzen F2 edota Supr (normalean horrela izaten da) , baina ekipoaren BIOSarenarabera izan daiteke.

Hauetako aukerarik ez bada ordenagailua piztean agertuko den lehen pantaila beltzeztestuarekin beheko zatian edukiko ditugu BIOS gunera sartzeko argibideak.

38. Nola iritzi gaitezke memoria gelaxka batean dagoen datura? Zer behar dugu?

Helbide erregistroaren bitartez helduko gara : egikarituko den memoria posizioarenedo gelaxkaren helbidea gordetzen du. (1)

39. Aldatu daiteke memoria helbide batean dagoen balioa.

Bai, idazten dugunean memoriaren gelaxka batean hor dagoen datua aldatzen da.

40. Zenbat driber mota izan ditzake periferiko batek?

Sistema eragile bakoitzarentzat periferiko batek beharko luke driber bat.

41. Periferiko batek driberrrik gabe funtzionatzen ahal du?

Ez, bakarrik Dos sistema eragilearekin, gaur egungo sistema eragileekin periferiko batekezin du funtzionatu driber barik.

42. Disko eta disketeetan dagoen informazioa zer da hardware edo softwarea?

Softwarea da disko eta disketetan aurkitu ahal dugun informazioa.

43. Sailkatu periferiko hauek beraien tipoaren arabera: inprimigailua, modema,monitorea, disko gogorra, pen drive, soinu txartela.

Sarrerakoak dira: erabiltzaileak informazioa ordenagailuari transmititu ahal

izateko: saguak, teklatua, eskanerra,... Irteerakoak: erabiltzaileak ordenagailuaren prozesuaren emaitzak lortu ahal

izango ditu: monitoreak, inprimagailua,...

Sarrera/Irteerakoak : aurreko bi eratara funtzionatu dezakete: disketeak, diskogogorra, flash drive, fax...


24/60


24

44. Azal itzazu sistema informatiko baten atalak eta bakoitzaren funtzioa.

Sistema informatiko baten atalak bi dira: hardware eta software.

Softwarea oinarrizko zati bitaz osaturik dago:

Oinarrizko softwarea Aplikazioetako softwarea

Hardware : Ordenagailu baten osagai fisikoak ondorengotan sailka daitezke:

Prozesurako Unitate Zentrala (PUZ)

o Aritmetiko-Logiko Unitatea (ALU)

o Kontrol Unitatea (KU)

Memoria Zentrala (RAM)

Kontroladoreak

Sarrera/Irteerako Unitatea

Busak

Periferikoak

PROZEZURAKO UNITATE

ZENTRALA(UZP)

KONTROL UNITATEA(KU)

ARITMETIKO LOGIKO

UNITATEA(ALU)

MEMORI

A

BUSAK

SARRERA/IRTEER

A

PERIFERIKOAK


25/60


25

45. Egin ezazu programa honen jarraipena eta azaldu ze emaitza izango dituen

azkenean.

R20=3; R12=4; R15

BATU 20 12 15 3+4= 7 Utzi 7 R15-ean

R15=7; R14=5; R13

KENDU 15 14 13 7-5= 2 Utzi 2 R13-ean

R13=2; R17=6; R17

BATU 13 17 2+6= 8 Utzi 8 R17-ean

R17=8; R18

MUGITU 17 18 Utzi 8 R18-ean

Zein da 18 posizioaren balioa ? eta 13rena?

R18= 8; R13=2.

Non gordetzen da eragiketen azken emaitza?

R18-an gordeko dira eragiketen azken emaitza

46. Azaldu zer egiten duen hauetako bakoitzak (Kontrol Unitatea):

o Agindu Erregistroa: egiten ari den agindua gordetzen du.(1)

o Programa Kontagailua: egin behar den hurrengo aginduaren helbideagordetzen du.(2)

o Dekodifikatzailea: egiten ari den agindua interpretatzen du.(3)

o Sekuentziadorea: agindua egiteko beharrezkoak diren mikroaginduak sortzenditu.(4)

o Ordularia: eragiketa guztiak koordinatzeko erabiltzen den oinarrizko seinaleerrepikakorra sortzen du.(5)


26/60


26

47. Azal itzazu eskeman dauden osagaiak:

A. Aritmetiko-Logiko Unitatea:

Eragiketa aritmetikoak eta logikoak burutzen dituen osagaia da. Logikoakkonparaketak izaten dira eta aritmetikoak batuketa, kenketa, biderketa.. Ondorengoosagaiak ditu:

o Sarrera Erregistroak: eragiketan parte hartuko duten datuak gordetzen ditu.

o Eragiketa Zirkuitua: sarrera erregistroen edukiarekin eragiketak burutzen ditu.

o Metagailua: Ordenagailuaren unitate zentraleko erregistroa, egiten direneragiketa logiko eta aritmetikoen emaitzak gordetzen dituena.

o Egoera-erregistroa : burutu berri den eragiketaren baldintza egoera gordetzendu.


27/60


27

48. Azal itzazu eskeman dauden osagaiak:

Bus bakarra: Memoria eta periferikoak memoria posizioak balira bezala tratatzen ditueta memoriako irakurketa/idazkera operazioen antzera erabiltzen da. Ez du DMAkontroladorerik onartzen.

Bus dedikatua: Memoria eta periferikoak gauza ezberdin bi bezala tratatzen ditu.Honen barruan, azpikategoria batzuk ditugu:

Datu Busa: prozesadorea eta periferikoen arteko komunikazioa lortzeko.

Helbide Busa: datu busaren informazioa norentzako den adierazteko.

Kontrol Busa: kontrolerako lanak burutzeko. Informazioa bus egokirabideratzen du.


28/60


28

49. Bete hurrengo taulak (ariketen emaitzak taulen azpian)

Bitarra 1110 1111011 11010101110 11111111

Hamartarra 14 123 3246 255Zortzitarra 16 173 6256 377

Hamaseitarra E 7B CAE FF

Bitarra 10101001 1111011011 111000001 111111101010

Hamartarra 169 987 449 4074

Zortzitarra 251 1733 701 7752

Hamaseitarra A9 3DB 1C1 FEA

Bitarra 110010001 1101110 1010110110101101 111001001

Hamartarra 401 110 44461 457

Zortzitarra 621 156 126655 711

Hamaseitarra 191 6E ADAD 1C9


29/60


29


30/60


30


31/60


31


32/60


32


33/60


33


34/60


34


35/60


35


36/60


36


37/60


37


38/60


38

50. Bilatu sistema eragile hauek interneten

Novell-en Netware: Informazioaren baliabideetara eta sarera sarrera eskaintzeko

zerbitzu plataforma bat da. Nahiz eta Windows Microsoft ez zen inoiz Netware-

arekin alderatu, Novoll-ek merkatuan indarra galdu zuen aurrera eramandakomarketing-a oso eskasa izan zelako. Hala ere, baliagarritasuna ez zuen galdu eta

sistema eragile honen gaineko euskarria iragarri zen 2015. Urterarte gutxienez.

Banyan-en Vines: UNIX-en oinarritutako sistema eragile bat da. Hardware-aren

hainbat arkitekturetan exekutatzen da. Hala nola, Token Ring, ARCnet, Ethernet,

Interlan, Etherlink, ProNET-10 etab. VINES-en zerbitzu guztiak UNIX prozesu gisa

exekutatzen dira. Zerbitzu hauei hasiera eman ahal zaie edo eten egin daitezke

zerbitzaritik beste zerbitzuak nahastu gabe. Azkenaldian ikusi da erabiltzaile eta

bezeroen zati handi baten arteko produktu honen onespena zaildu egin dela.

IBMko Lan Server: IBM-ren OS/2-an oinarritutako sareko sistema eragilea da.

Honek artxiboen zerbitxariak domeinuen bitartez biltzen ditu. Gainera hobetutako

datu baseetara sartu ahal izateko funtzioak eskaintzen ditu. LAN server-ek

domeinu baten sorrera eskatzen du gutxienez, eta domeinuaren kontrolatzaile gisa

arituko den zerbitzari bat egotea.

51. Bilatu interneten pare kordatuaren kategoria ezberdinak eta bakoitza

zertarako erabiltzen den. (6 7 daude)

Kategoria 1:

Banda-zabalera: 0,4MHz.Aplikazioak: Telefono sareak eta banda zabaleko modem-ak.Oharrak: Ez da gomendagarria gaurko sistema modernoetarako. EIA/TIA normalizazioestandarrean ez da deskribatzen gomendagarri bezala.

Kategoria 2:Banda-zabalera: 4MHzAplikazioak: IBM3270 bezalako postuetarako sorturiko kable mota.Oharrak: Ez da gomendagarria gaurko sistema modernoetarako. EIA/TIA normalizazioestandarrean ez da deskribatzen gomendagarri bezala.

Kategoria 3:

Banda-zabalera: 16MHzAplikazioak: 10BASE-T eta 100BASE-T4 EthernetOharrak: EIA/TIA-568 arauan deskribatua. Ez da gomendagarria 16MB/s-tik gorakodatu transmisioak egiteko

Kategoria 4:Banda-zabalera: 20 MHzAplikazioak: 16 Mbit/s Token RingOharrak:

Kategoria 5:Banda-zabalera: 100MHz

Aplikazioak: 100BASE-TX eta 1000BASE-T Ethernet.Oharrak:


39/60


39

Kategoria 5e:Banda-zabalera: 100MHzAplikazioak: 100BASE-TX eta 1000BASE-T Ethernet.Oharrak: Kategoria 5-eko kablearen hobekuntza. Praktikan aurrekoan bezalako jarrera

dauka baina probak egiteko norma hobeagoak ditu. Gigabit Ethernet-erako egokia da.Kategoria 6:

Banda-zabalera: 250MHzAplikazioak: 1000BASE-T Ethernet.Oharrak: Finlandian asko instalatzen den kable mota SFS-EN 50173-1 arautegia

jarraituz.Kategoria 6a:

Banda-zabalera: 250MHz (500MHz beste iturri batzuk diotenez)Aplikazioak: 10GBASE-T Ethernet (garapenean).Oharrak:

Kategoria 7:

Banda-zabalera: 600MHzAplikazioak: Garapenean. Oraindik aplikaziorik barik.Oharrak: 4 paretako U/FTP kablea (blindairik barik)

Kategoria 7a:Banda-zabalera: 1200MHzAplikazioak: Telefonia zerbitzu, kable bidezko telebista eta Ethernet 1000BASE-T kableberdinean.Oharrak: 4 paretako S/FTP kablea (par blindatuak, kable kordatu blindatua) . Arauagarapenean.

Kategoria 8:Banda-zabalera: 1200MHz

Aplikazioak: Araua garapenean. Oraindik aplikazio barik.Oharrak: 4 paretako S/FTP kablea (par blindatuak, kable kordatu blindatua) .


40/60


40

52. Bilatu interneten ondorengo espezifikazioen ezaugarriak:

Ethernet IEEE 802.3 estandarraren inplementazioa dugu. Xerox-ek CSMA/CD 1-iraunkor protokoloan oinarrituriko lehenengo Ethernet sarea sortu zuen, bus topologiarekin.

2000.urtean Ethernet erabiltzen duten sareek merkatuko %80-%90 dira eta IEEE 802.3 arauakhiru sare mota biltzen ditu: 10Mb/s-koa, Fast Ethernet edo 100Mb/s-koa eta 1 Gb/s-koa edo

Gigabit Ethernet

Kostu baxuko sare mota da.

Ia protokolo guztiak onartzen ditu.

Kableria

Hasieran 10Base5 (ethernet lodi) kable ardazkidea erabiltzen zen, nahiko lodia eta

gogorra. Kable honekin banpiro-deribazioaren bidez atxikitzen dira estazio gehiago. Hurren10base2 (ethernet mehea) ardazkidea sortu zen. 10Mb/s-ko abiadura eta 200 metrokogehiegizko segmentua onartzen zuelarik. Base hitzak Ethernet sareak oinarri-bandakoseinaleak erabiltzen dituela adierazten du. Kable honen konexioak T motakoak dira eta BNCkonektoreak erabiltzen ditu.

Dena den 2000. urtetik aurrera transmisio-biderik erabiliena pare kordatua da. Etahauen artean erabiliena (2006) 100Base-T da baina 1000Base-T 1000mb/s-ko abiadurarekin eremerkaturatuta dago.

Ethernet sare bat osatzeko kableak, konexio abiadura, transmisio mota eta gehienezkoluzera ezagutzera ematen dituen nomenklatura baten bitartez arautzen dira.

Kablea eta Konektoreak Ethernet IEEE 802.3 arauan

Kablea Kable-mota KonexioaGehienezko

distantzia

Gehienezko

estazio

kopurua

Oharrak

10base5Ardazkidelodia (50ohm)

banpiromotakokonektoreak

500m 100Muturreko lerroak terminal-buruekin bukatu behar dira,seinalea bueltan ez etortzeko

10base2Ardazkidemehea,50ohm,RG58

BNC 185 m 30

Konexioak "T" bidez (Arazoa:sarea ireki behar da).Muturreko lerroak terminal-buruekin bukatu behar dira,seinalea bueltan ez etortzeko

100baseT

ParekordatuaUTPkategoria 5

RJ-45(ISO8877).

100 mHub: Bus logiko (barruan)kontzentragailu baten eta honiestazio guztiak konektatuta


41/60


41

Kodeketa

Ethernet-en transmisio modua asinkronoa da, hau da, ez du erloju nagusirik erabiltzenekipoak sinkronizatzeko, baina bit mailako sinkronizazioa beharrezkoa da.

10BaseT-rarte erabiltzen zen jatorriko kodeketa, Manchester zen. UTP 5.mailakokablearen gainean erabiltzen den Fast Ethernet-ek, 4b/5b kodeketa erabiltzen du, hau da, 4bit bidaltzeko eta 5 erloju tarte. Zuntz gaineko Ethernet Gigabit-ean eta STP (1000base-T)-en8b/10b kodeketa erabiltzen da. UTP 5.maila gainean erabiltzen den Gigabit Ethernet-ekanplitude-modulazio kodeketa erabiltzen du.

Token Ring

70. hamarkadan IBM-ek sortutako eraztun topologia logikoa eta lekukoaren protokoloaerabiltzen duen sare arkitektura da. IEEE 802.5 arauan zehazten da Token Ring. Bereezaugarririk bereizgarriena informazioa transmititzean datza. Ethernet sare arkitekturarenarrakastaz ez da erabiltzen.

Ezaugarriak

Informazioak noranzko berdinean bidaiatzen du

Ethernet baino garestiagoak baina datu trafiko handietan egonkorragoak dira

4 eta 16 Mb/s-ko abiadurak har ditzake, bai pare kordaturekin zen kableardazkidearekin .

Sare hauen kostua nahiko altua da eta ezin dira 250 ordenagailu baino gehiagojarri LAN bakoitzeko

Abantailak

Ez du behar bideratzerik.

IEEE 802

Arcnet:

Garestia da

Espezifikazio honekin datuak 2,5Mbit segundoko abiaduran eta 675 metroko kableluzera erabiliz transferitu ditzakegu

Bus topologian oinarrituta dagoen arren izar topologiaren ezaugarriak hartzen ditubaita ere.


42/60


42

53. Sistemaren beharrak

Osagaia W 2000 Prof W 2000 Server

CPU

Pentium 133Mhz edo handiagoa

W2000 Prof 2 prozesadore ere onartzen dituW2000 Server 4 prozesadore onar ditzakeW2000 Advanced Server 8 prozesadore onar ditzakeW2000 Datacenter Server 16 prozesadore onar ditzake

Memoria

64MB aholkatua 256MB aholkatua

32-kin badabilGehienez 4 GB

64-kin badabilGehienez 4 GB

Diskoa2 GB, gutxienez 1 GBko espazioa libre

650 MB 850 MB

Txartel Grafikoa VGA edo handiagoa

Osagarriak Teklatua, sagua edo beste gailuak

CD-Rom 12x edo azkarragoaSarea W 2000rekin bateragarria den txartela

Osagaia Ubuntu server W 2008Server R2

CPU

Mnimo: 1 GHz Recomendado: 2 GHz ptimo: 3 GHz o msNota: Windows Server 2008 para sistemas basados enItanium precisa un procesador Intel Itanium 2.

Memoria

256 MB de memoria Mnimo: 512 MB deRAM

Recomendado: 1 GBde RAM

Diskoa Disko gogorra 15 GB (swapincluida).

Mnimo: 8 GBRecomendado: 40 GB(instalacin completa) o10 GB (instalacin deServer Core)

Txartel Grafikoa

Tarjeta grfica y monitor capaz de soportar una resolucin

de 800x600Osagarriak Teklatua, sagua edo beste gailuak

CD-Rom Lector de CD-ROM, puerto USB o tarjeta de red.

Sarea


43/60


43

54. Hari gabeko sareak ze ezaugarriak dituzte?

Gaur egun hori da teknologiarik garbiena. Kableak erabiltzen ez direnez, horiek izan

ditzaketen arazo fisikoak baztertu egin dira. Aurreko sare motak baino merkeagoa izan beharko

luke a priori, ez baitira kableak, HUBak, etab. erabiltzen. Baina, gaur egun, hari gabeko emisore

eta hartzaileak oso garestiak dira, horrelako gutxi eskatzen direlako batez ere.

Sare-seinalearen transferentzia era ezberdinetara egin daiteke:

Argi infragorria

Banda estuko irratia

Banda zabaleko irratia

55. Eskolako sarea, ze motatakoa da? Nola dagoen antolatuta?Ezaugarriak?

Irregularra: Hau da gehien erabiltzen dena eta ez dauka murrizketarik. Irudian

bezala, aurretik ikusitako egitura guztiekin osa dezakegu.


44/60


44

56. Klase batean 20 ordenagailu konektatzeko egin beharreko instalazioa.

LAN sare bat sortzeko eman behar diren pausuak (329 gela.)

20 postuko gela bat LAN sarean jartzeko behar duguna :

20 ordenagailu

Switch bat (TP-Link 24 portukoa) Pare kordatuko kableak 5 kategoria Fast Ethernet-en erabiliak izateko TIA/EIA T568A

mutur baterako eta TIA/EIA T568B estandarra erabiltzen dutela

20 RJ45 Txartel (ordenagailu bakoitzeko bat)

Plastikozkoko kanaleta.

Windows 7 20 lizentzia.

20 RJ45 sare txartela

Erabiliko ditugun osagaien ezaugarriak:

Windows Server 2008 Hardware oinarrizko beharrizanak

Osagaia Beharrizana

Prozesagailua

gutxienez: 1 GHz (x86 arkitekturarako) edo 1.4 GHz (x64 arkitekturako)

Gomendatua: 2 GHz edo azkarragoa

Note: An Intel Itanium 2 processor is required for Windows Server 2008 forItanium-Based Systems

Memoria

Gutxienez: 512 MB RAM-eko

Gomendatua: 2 GB RAM edo gehiago

Egokiena: 2 GB RAM (instalazio osoa) edo 1 GB RAM (Serbitzariaren nukleoainstalatzeko) edo gehiago.

Gehienez (32-biteko sistementzako): 4 GB (Standarra) edo 64 GB (Enterpriseeta Datacenter bertsioentzako)

Gehienez (64-biteko sistementzako): 32 GB (Standarra) edo 2 TB (Enterprise,Datacenter, eta Itanium-ean oinarritutako sistementzat)

Diskoan libre

behar den

espazioa

Gutxienez: 10 GB

Gomendatua: 40 GB edo gehiago.

Oharra: 16GB RAM baino gehiagoko ordenagailuek disko kapazitate gehiagobehar dute paginazio, hibernazio eta fitxategien bolkatze funtzioetarako.

Disko irakurlea: DVD-ROM gailua.

Pantaila Super VGA (800 600) edo errezoluzio handiagoko pantaila.


45/60


45

ZERBITZARIA:

SERVIDOR HP PROLIANT ML110 G7 XEON E3-1220 2GB DDR3 LFF

250GB ARRAY B110I de HP

HP Proliant ML110 G7: intel Xeon E3-1220 prozesagailua, 2 GB

RAM memoria (1x2GB) DDR3 motakoa, HP smart array B110iSATA kontrolagailua, 4 SATA barne diska gogor jasan ditzake, berak250GBko NHP SATA diska gogor bat dakar

Salneurria: 509,00

ORDENAGAILUA:

OPTIPLEX 755

INTEL CORE 2 DUO E8200 prozesagailua 2.66GHZ

230 GB disca gogorra

4 GB eko rama

19" monitore zapala

Salneurria: 160,05

SWITCH-A

24 puertos RJ45 10/100/1000.

Todos los puertos soportan modo detransferencia Full/Half Duplex para10/100Mbps y modo de transferencia FullDuplex para 1000Mbps

Soporta funcin Auto-MDI/MDIX

Soporta control de flujo IEEE802.3X paramodo full-duplex y control de flujobackpressure para modo half-duplex

Conmutacin Store and forward (almacenamiento y transmisin)

Incluye kit de montaje para rack.

Salneurria: 99


46/60


SAREKO DIAGRAMA


47/60



48/60


48

57. Ba ahal dakizu zure sareko txartela plaka basen integratuan dagoen? Ze ezaugarriak

dituen?

Gigabit intel 82566DM-2 txartela plaka basean integratuta dago, zehazki bus PCI atalean.

58. Hiru ordenagailuz osatu nahi da Ethernet sare bat. Aipatu gutxienezko tresneria.

Hiru ordenagailu.

Switch bat.

Ordenagailu zerbitzari bat.

Sarea osatzeko beharrezko kable kantitatea.

Sare txartelak RJ 45 motatakoak.

Sistema eragileak erabiliko diren lizentziak.

Monitoreak.

Arratoiak.

Teklatuak.

Kanaletak.

59. Zein izango da hobeago UTP ala STP? Zergatik?

UTP eta STP bi kable trentzatu mota dira. STP kable kordatu pareari dagokio eta UTP siglak babesgabeko pare kordatuarentzat.

o Fisikoki diferentzia esanguratsuena STP kableetan erabilitako estaldura gehigarria da,zeinek kablea osoki estaltzen duen, eta kanpoko edozein interferentziatik babestenduen.

o Kostuari dagokionez STP kablea garestiagoa da UTP baino erabilitako materialgehigarriagatik

o STP kablea erabiltzeak banda zabal maximoa produzitu arren, bere estaldurak kableapisutsuagoa eta doblatzeko zailagoa egiten du

o Erabilpenari dagokionez, UTP kablea orokorrean etxe edo bulegoetan erabiltzen da;hala ere, negozio handi batzuek ere erabiltzen dute merkeagoa delako. Banda zabalmaximoa behar duten erakunde handiek ordea STP kablea erabiltzen dute normaleanbanda zabalaren kalitatea okertu dezaketen elementuei errazago aurre egiteko.

Hortaz, kalitateari dagokionez STP kablea hobea dela esan genezake kanpoko edozein

interferentziengandik babesten duelako, baina UTP baino garestiagoa eta manipulatzeko zailagoa da.

60. Zer desberdintasun dago HUB eta SWITCHaren artean?

o HUB: Honen funtzio nagusia LAN sarearen funtzionaltasuna hedatzea da non kableatzea distantziahandiagoetara luzatzeko gaitasuna ematen dio errepikatzaile bat jokatuko zuen bezala arituz.

o Switch: Hub argiago baten bezala kontsideratu ahal dugu Switch-a. Hub-arekiko duen aldenabarmenena da hau hasieratzen denean badaki nondik izango den informazioa transmititzekobiderik egokiena MAC-a kontutan hartuko duelarik, aurrekoak egiten ez zuen bezala. Honek, karga

bat aurreztuko du bide egokiena eramango baitu lehen momentutik.


49/60


49

61. Aipatu eta azaldu hiru sare arkitektura

Izarra: nodo guztiak erdian dagoen nodo batera konektaturik daude. Nodo horrek huts eginez gero,

sare osoak huts egiten du. Erdiko nodoari, normalean, zerbitzari izena ematen zaio, eta berari

konektaturik dauden nodoei, lanpostu.

Bus: kable bat besterik ez da erabiltzen ekipo guztiak konektatzeko. Kableak edo nodoetako batek huts

egiten badu, sistema osoak huts egiten du.

Guztiz konexua: amaraunaren aldaera bat da. Kasu honetan, nodo bakoitzak beste guztiekin bana-banako konexioa dauka.


50/60


50

62. Disko gogor baten ezaugarriak honako hauek dira: 16 plater, 1024 zilindro eta 40

sektore/pista. Sektore bakoitzak 512 byte baditu, kalkulatu diskoaren kapazitatea.

Emango diren pausuak honako hauek dira diskoaren edukiera kalkulatu ahal izateko:

1. 16x1024x40x512= 16102440512 byte2. 16102440512 byte kbytetan: 16102440512/1024= 15725039,5625 KB3. 15725039,5625kb MB-tan : 15725039,5625/1024= 15356,48394775391 MB4. 15356,48394775391MB GB-tan= 15356,48394775391/1024= 14,99656635522842 GB 15 GB


51/60


51

U2. SISTEMA ERAGILEAREN KONTZEPTUA

UNITATE 2. SISTEMA ERAGILEAK:

63. Aipa itzazu sistema eragileen funtzio nagusiak

Programak exekutatzea

Sarrera / irteerako periferikoen atzipena.

Fitxategien atzipen kontrolatua

Erroreak detektatzea eta berreskuratzea

Sistema atzitzeko modua

Programak exekutatzea: aginduak eta datuak memoria nagusian kargatu, fitxategiak etadispositiboak hasieratu, baliabideak prestatu...

Sarrera/Irteerako periferikoen atzipena: periferiko bakoitzak berezko aginduen seinale-multzobat dauka, eta sistema eragilea arduratzen da horietaz programatzaileari irakurketa- eta idazketaprozesuan laguntzeko.

Fitxategien atzipen kontrolatua: sistema eragileak atzipen kontrolatua eskaintzen digu; hau da,memento bakoitzean erabiltzaile bakoitzak zer kontrola dezakeen erabakitzen du.

Erroreak detektatzea eta berreskuratzea: erroreen aurrean errore-baldintza saihesten duenerantzun egokiena hautatzea da sistema eragileen lana, exekutatzen ari diren programek ahalik etakalte txikiena jasan dezaten.

Sistema atzitzeko modua: sistema partekatua edo publikoa denean, sistema eragileak kontrolatzendu sisteman sartzeko eskubidea.


52/60


52

64. Egin ezazu sistema eragileen sailkapena taula batean, 1.4 atalaren arabera.

EXEKUZIOA

o Monoprogramazioa MS-DOS

Programa exekutatzeko, ezinbestekoa da aurrekoaren egikaritzapena bukaturik izatea.

o Multiprogramazioa Windows

Programen exekuzioa konkurrentea da.

ERABILTZAILE-KOPURUA

o Erabiltzaile bakarrekoa MS-DOS

Sistema eragilea ez da gai erabiltzaileak bereizteko.

o Erabiltzaile anitzekoa Windows 2000, W2008 , Linux edo Unix.

Sistemak erabiltzaileak bereizten ditu, eta bakoitzaren informazioa babesteko mekanismoakeskaintzen ditu.

MARKA

o Propioak

Sistema eragilea marka edo modelo zehatz batekin loturik dago.

Microsoft=MS-DOS/ Windows

IBM = AIX , AS/400

SUN= Solaris

Macintosh=MacOS

Digital =VMS

o Irekiak

Ez dute markarekiko menpetasunik. Unix, Linux


53/60


53

65. Aipatu multiprogramazio-sistemen eta multiprozesadore-sistemen desberdintasuna.

Gaur egun, sistema eragile gehienetan ohikoa da programen exekuzio konkurrentea edomultiprogramazioa.

Multiprogramazioan programen exekuzioa era konkurrentean egiten dela dirudi. Sistema eragileakprograma bat baino gehiago batera exekutatzen uzten digu, nahiz eta prozesadore bakarra eduki eta harendenbora hainbat programaren (ataza) artean banatuta egon.

Multiprozesadoreetan (prozesadore bat baino gehiago duten ordenagailuetan, zerbitzari askotan,adibidez) multiprogramazioa ezinbestekoa da, baina, kasu horretan, exekuzio konkurrenteaz bainogehiago,paraleloaz hitz egiten da, programak benetan batera exekutatzen baitira (prozesadore bakoitzakprograma batez arduratzeko ahalmena du).

66. Ordenagailu batean sistema eragile bat baino gehiago egon daiteke?

Bai. Windows eta Linux sistema eragileak adibidez.

67. Zertarako dira utilitateak?

Programek programatzaileari laguntzeko zerbitzu asko eskaintzen dituzte, hala nola testu-editoreak,konpiladoreak, araztaileak (debuggers), liburutegiak, etab. Oro har, ez dira sistema eragilearenparte,haren gainean eraikita baitaude. Hala ere, programa horiek sistema eragilearekin batera banatzendira eta utilitate izena hartzen dute.

68. Aipatu multiprogramazio- eta monoprogramazio-sistemen arteko desberdintasuna.

Programa bat exekutatzeko aurrekoaren egikaritzapena bukaturik izatea ezinbesteko duten sistemaeragileei monoprogramaziokoak esaten zaie, MS-DOSari adibidez.

Gaur egun, ordea, sistema eragile gehienetan ohikoa da programen exekuzio konkurrentea edomultiprogramazioa.

Multiprogramazioaren kasu berezi bat multiataza (multitasking) da, konkurrentzianexekutatzen diren programak aplikazio berekoak baitira; adibidez, Windows barnean testu-editore berabehin baino gehiagotan irekitzen dugu.


54/60


54

69. Bila ezazu Interneten sistema eragile hauei buruzko informazioa:

Unix:

Unix edo UNIX 1960. eta 1970. hamarkadetan AT&Tko Bell laborategien langile talde batek

garatutako ordenagailuentzako sistema eragilea. Garatzaileen artean Ken Thompson, Dennis Ritchie etaDouglas McIlroy zeuden. Gaur egungo Unix sistemak zenbait adarretan banatuta daude, AT&T, beste hainbatsaltzaile eta irabazi-asmorik gabeko erakundeek garatutakoa.

Gaur egun Unix-Like sistema anitz aurki daitezke, denboran zehar garapen independiente izandutenak. Sistema hauen ezberdintasun garrantsitzuena eskubiden intelektualetan dago, ezberdintasunteknikoetan baino.

AT&T sistemak: Sistema hau, Unix sistema hau, beste sistemen aita bezala hartzen da, Unix SystemIII eta Unix System V dira ezagunenak.

BSD sistemak: AT&T eta Kaliforniako Unibertsitatearen arteko lizentziatik jaio zen sistema da.

AIX sistemak: AT&T eta IBM arteko lizentziatik jaio zen sistema.

Xenix sistemak: Microsoftek AT&Tri erositako eskubidetik jaiotako sistema. Geroago, SCOk erosiozizkion Microsoftri bere eskubideak.

GNU/Linux sistemak: 1983. urtean Richard Stallmanek GNU proiektua hasi zuen, Unix-like sistemaeragile askea eraikitzeko proiektua hasi zuen. Proiektu honen zenbait atal (hala nola GCC, Emacs...)beste UNIX sistemen oinarria izan da. 1991. urtean Linus Torvaldsek Linux nukleo askea garatu zuen.Bi sistemak elkartuz, GNU/Linux sistema berri oso eta erabilgarria lortu egin zen. Kontuan hartubehar da, GNU/Linux ez dela UNIX sistemaren garapen bat, klon berri bat baizik.

MacOS :

Mac OS, (Macintosh Operating System), Apple Computerrek Macintosh ordenagailuentzako sistemaeragileei eman zien izena da. Sistema hau izan zen interfaze grafikoa erabili zuen lehenengo sistema eragilekomertzial arrakastatsua. Macintosh taldea, besteak beste, Bill Atkinson, Jef Raskin eta Andy Hertzfeld-ekosatzen zuten.

Ikuspuntu ugari daude Macintosh ordenagailuen sorreraren inguruan. Xerox PARC-en Altoproiektuak Macintoshen garapenean izandako eragina ukaezina bada ere, badira sarri aipatzen ez direnbeste ekarpen asko, hala nola Ican Sutherland-en Sketchpad edota Doug Engelbart-en On-Line System.Apple Computerrek nahita baztertu zuen sistema eragilearen presentzia Macintosharen hasierako urteetan.

Alde batetik, erabiltzaileentzako itxura atseginagoa ematearren, eta bestetik, erabilgaitz eta

primitibotzat jotzen zituen MS-DOS bezalako beste sistema batzuekiko aldea nabarmentzearren. Piztubezain pronto lanerako prest zegoelako ospea eman nahi zion Applek Macintoshari.


55/60


55

Windows XP:

Windows XP ezaugarri berriak sartu zituen:

Bere aurretikoen baino giro grafiko erosoagoa.

Sarbide eta hibernazio sekuentzia gero eta azkarragoak..

Hainbat kontu erabiltzeko gaitasuna, erabiltzaileak bere egoera eta zabaldutako aplikazioak gordeahal dituela beste erabiltzaile batek zabaldu ahal izaten bere sesioa beste erabiltzaileareninformazioa galdu barik.

ClearType, LCD monitoretan irakurketa hobetzeko.

Idazmahai urruna, Windows XP-kin lan egiten duen edozein ordenagailu zabaltzeko aukera ematendio erabiltzaileari sesio bat zabaltzea du sare edo interneten bitartez, fitxategetara,inprimigailuetara eta dispositiboetara sarbidea dutelarik.

Windows 7:

Microsoft Windows sistema eragilearen azken bertsioa da, Windows Vista-ren ondorengoa. 2009kourriaren 22an hasi zen merkaturatzen.

1. Abiadura: Aurreko sistema eragileen baino 30segundu azkarrago kargatzen da.

2. Konpatibilitatea: 80.000 inguruko konektibitatea dispositibo onartzen ditu merkatuaren 90% dela.

3. Segurtasuna: Sistemaren administrariak bakarrik kudeatu ahal dituen aplikazioak emango dira.Beste motako erabiltzaileak ezingo dituzte aplikazio zehatz batzuk exekutatu.

4. Energi aurreztea: 30% -rainoko aurreztzea egiten dela esaten da luzera alde nabarmena dagoelaerakutsiz.

5. Windows 7-ko interfaz grafikoaren hobekuntza nabarmena, zeregin barra handiago etaikusgarriagoa da, gainera funtzio berri bat aurkezten du "Aero" izenekoa.

6. Multiukimaneren pantaila dakar, Microsoft Windows 7aren oraingo aurrerapen handienetakoa,zein behatzen ikutuaren bitartez interaktu ahal dugu sistema eragilearen aukerekin.

7. Memoria kontsumo baxua, hainbat eta hainbat leihoa zabalarik errendimendua ezinhobea delaziurtatzen dute Microsoft-ekoek.


56/60


56

70. Sistema eragile batek ze errekurtso kudeatzen ditu?

Lau errekurtso kudeatzen ditu:

Prozesadorea

Memoria

I/S dispositiboak

Informazioa

71. Prozesadore bakarra duten sistema eragile guztiak monotarea dira?. Prozesadore anitz

dituzten sistema eragile guztiak multitarea dira?

Errealitatean bakarrik izango dira multitarea erreala horretarako dauden diseinatuta SistemaEragileak eta bi prozesadore oinarrizko plakan instalatzen direnak. Adibidez W2008 SERVER ez baditu biprozesadore inoiz ez ditu bi prozesu edo gehiago batera exekutatuko.

Beste aldetik, ordenagailuetan dauden instalatuak Sistema Eragileak nahiz eta bakarrik egonprozesadore bat kontsideratuko dira diseinu moduan multitareakoak, baino berez egiten duten lanamonotareakoa da.

72. Zer da interfaze bat?

Maila ezberdinetako komunikazioa interfazeen bitartez egiten da.

Adibidez : Windoseko eskritorioa interfaz grafikoa izango litzateke Sistema informatikoakerabiltzailearekin komunikatzeko erabiltzen duena

(Funtzio hauek egiteko, sistema eragileak zerbitzuak ditu. Zerbitzu bat, normalean bigarren planoanexekutatzen den aplikazio mota bat da. )


57/60


58/60


58

b) Zein da sistema eragile horien gaur egungo prezioa?

Windows7: 115 gutxi gorabehera.

Windows XP: 90 gutxi gorabehera.

Windows server2008: 580 gutxi gorabehera.

Linux Ubuntu: Dohainik.

76. Nor arduratzen da periferikoak eta ordenagailua kontaktuan jartzen?

Sistema eragilea izango da periferikoak ordenagailuarekin kontaktuan jartzen.

77. Windows sistema eragile guztiak multitarea dira?

Ez, DOS eta Windows 9X monotareak dira.

78. Sistema eragile guztiak zerbitzuak behar dituzte funtzionatzeko?

Bai. Zerbitzu bat, normalean bigarren planoan exekutatzen den aplikazio mota bat da.Zerbitzu hauek ahal dira erabili:

Programak sortzeko (editoreak, konpiladoreak, depuradoreak, )

Programa horiek exekutatu, sistemari behar dituen hardware eta software errekurtsoak

emanez.

Sarrera/Irteera gailuetara modu kontrolatu batez atzitu.

Artxiboak modu kontrolatu eta seguruan kudeatu.

Hardware eta softwareak sortutako akatsak kudeatu eta konpondu.

Sisteman egiten den segurtasun eta erregistro informazioaren estatistika hornitu

Sistema eragilea instalatzen den momentuan zerbitzuak ere instalatzen dira.

79. Gaur egun sistema eragile guztiak erabiltzaile anitz izan daitezke?

Ez, irizpide honetan ez da funtsezkoa zenbat pertsonek erabiltzen duten ordenagailua aldi berean,

baizik eta sistema eragileak erabiltzaileak bereizteko gaitasuna duen.

Erabiltzaile anitzekoetan sistemak erabiltzaile desberdinak bereizi eta bakoitzaren informazioa babestekomekanismoak eskaintzen ditu, Windows 2000, Linux edo Unix sistemetan adibidez, eta erabiltzaile ba-karrekoen kasuan ez, MS-DOSen adibidez.

80. Sistema eragile zerbitzari bat, ustiatu daiteke sistema eragile bezero bezala?

Bai, sistema eragile zerbitzari bat ustiatu ahal da sistema eragile bezero bezala. Bezero moduanerabili ahal da beste zerbitzari menpe egon barik.


59/60


59

81. Windows XP eta Windows 7, lana loteetan edo denbora errealean egiten dute?

Bi sistema eragile hauek erabiltzaile bakarrekoak direla, multiprozesagailuarekin eta multitareamotako lan era duen sistema eragileak lana DENBORA ERREALEAN EGINGO DUTE.

82. Eta Linux sistema eragileak?

Linux berriz, zerbitzari baten bezala dela, erabiltzaile anitz, multitarea eta multiprozesadoreportaera duela lana era konpartituan egiten du.

83. Ordenagailu batek prozesadore bi edo gehiago baditu, Prozesadore anitz bakarrik ustiatu

ditzake?

Ustiatu ahal izango du beti ere sistema eragile horrek multiprozesadore bezala lan egiten badu,bestela nahiz eta bi edo gehiago eduki, sistema eragileak ez badu gaitasun hori ez du burutuko.

84. Prozesadore bakarrarekin lan egiten duen sistema eragileak, prozesadore birekinfuntzionatu dezake?

Bai, funtzionatu ahal izango dute baina prozesagailu batekin lan egiteko prest dagoenez bigarrenprozesagailu hori ez du erabiliko. Biri errendimendu osoa ateratzeko onena prozesagailu birekin lan egitenduen sistema eragile bat instalatzea bere hardwarearen gaitasun guztia ondo aprobetxatu ahal izateko.

85. Erabiltzaile anitza den sistema eragilea erabil daiteke monotarea bezala? Eta multitarea

bat erabiltzaile bakar bezala?

Prozesadore bakarra duten sistema eragileak EZ DIRA guztiak monotareak zer diseinatuta dauden.Monotarea izan daiteke nahiz eta

o Monotarea-> MS-DOS. Aplikazio bat exekutatu ahal zen bakarrik.o Multitarea, prozesagailu bat izanda Windows 95 eta 98 adibidez. Aplikazio bat baino gehiago.

Prozesadore anitzak dituzten sistema eragileak beti dira multitarea. Prozesu desberdinetan ematendira gauzak aldi berean, mikroprozesagailu desberdinetan.


60/60


86. Bete hurrengo taula:

Erabiltzaile-Kopurua : bakarra(monousuario) edo anitza(multiusuario)

Prozesu kopuruaren arabera (tareak): bakarra (monotarea) edo anitza (multitarea) Prozesadore kopuruaren arabera: bakarra (monoprozesadorea) edo anitza

(multiprozesadorea)

Denboraren arabera: erreala edo konpartituta

Sistema eragileaErabiltzaile

kopurua

Lan edo

tareakProzesadoreak

Erantzun

denbora

DOS bakarra monotarea bakarra erreala

Windows 9x bakarra monotarea bakarra errealaWindows 2000 Professional anitza multitarea multiprozesadorea erreala

Windows 2000 server anitza multitarea multiprozesadoreakonpartituta

Windows XP Profesional bakarra multitarea multiprozesadorea erreala

Windows 2003 Server anitza multitarea multiprozesadoreakonpartituta

Windows 7 bakarra multitarea multiprozesadorea erreala

Windows 2008 Server anitza multitarea multiprozesadoreakonpartituta

Linux Ubuntu 10.10 anitza multitarea multiprozesadoreakonpartituta

UNIX sco System V Release IV anitza multitarea multiprozesadorea konpartitua

Sistema Informatikoak 1-2 Unitateak Galdera-erantzunak - Anartz Mugika Dm3!1!19

Documents

Transcript of Sistema Informatikoak 1-2 Unitateak Galdera-erantzunak - Anartz Mugika Dm3!1!19