Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte...

7
> ostirala 2001 eko apirilaren 27a Egunkaria # Txantrea • Gaur abiatuko dira jaiak egitarau zabal eta oparo baten baitan Alfonso Arteaga • «Drogen prebentzioan ia guztia dago egiteko» LARRU GORRITAN LOTSA BAZTERTUZ LAZTAN AK LARRUAUKITUZ G O Z A M E N A XurrupadOK GORPUTZZAPOREAKHARTUZ K I D E T A S U N A BEGIAK DENA PASATUZ GOZAMENAREN IBAI ERTZEAN JOLASTUZ BEHATZ LEUNAK GORPUTZA LAZTANDUZ f a n t a s «a k SOLNUSAINAKSOMATUZ|\jAHiA ^MlS^a IRUDIMENA LANDUZ NFL « « 5 FSLS R S$ AMODIOAHURBSLTASUNA sentsualitatea GOZAMENA BANATUZ H N i Z T A S U ISIA Sexualitatea eta ga ztetjp Sexuari loturiko beldur, mamu eta tabuei aurre egiteko tenorea zela uste izanik, hainbat taldek gazteei zuzendutako 'Gozamenez' kanpaina jarri zuten martxan joan den urtean Lekunberrin, Leitzan, Lizarran, Tafallan etalruñean. Kanpainak izail duen harrera eta emaitzak aztertu ondoren, aurten Sakana eta Aezkoaldera ere zuzenduko, dute ekimena; betiere, sexualitatea bizitzeko modu ugarien gainean ikuspegi positiboa eta aberasgarria zabaltzearren.

Transcript of Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte...

Page 1: Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me- ... musika kontzertuak eta

> ostirala • 2001 eko apirilaren 27a

Egunkaria

# Txantrea • Gaur ab ia tuko dira ja iak egi tarau zabal eta oparo b a t e n ba i tan

Alfonso Arteaga • «Drogen p reben tz ioan ia guzt ia d a g o egiteko»

LARRU GORRITAN LOTSA BAZTERTUZ L A Z T A N A K LARRUAUKITUZ G O Z A M E N A XurrupadOK

GORPUTZZAPOREAKHARTUZ K I D E T A S U N A

BEGIAK DENA PASATUZ

GOZAMENAREN IBAI ERTZEAN JOLASTUZ

BEHATZ LEUNAK GORPUTZA LAZTANDUZ f a n t a s «a k

SOLNUSAINAKSOMATUZ|\jAHiA ^MlS^a IRUDIMENA LANDUZ NFL « « 5 F S L S R S $

AMODIOAHURBSLTASUNA sentsual i tatea GOZAMENA BANATUZ H N i Z T A S U ISIA

Sexualitatea eta ga ztetjp

Sexuari loturiko beldur, mamu eta tabuei aurre egiteko tenorea zela uste izanik, hainbat taldek gazteei

zuzendutako 'Gozamenez' kanpaina jarri zuten martxan joan den urtean Lekunberrin, Leitzan, Lizarran, Tafallan etalruñean. Kanpainak izail duen harrera eta emaitzak

aztertu ondoren, aurten Sakana eta Aezkoaldera ere zuzenduko, dute ekimena; betiere, sexualitatea bizitzeko

modu ugarien gainean ikuspegi positiboa eta aberasgarria zabaltzearren.

Page 2: Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me- ... musika kontzertuak eta

Lizarra •

Udaberrian kantari V

Ereintza Abesbatzak musika korala abiapuntu duen lldaberriko IV. Zikloa antolatu du

Egitarau honetatik at, Ereintza Abesbatzak kontzertua eskainiko du gaur Lizarrako Musika Banda eta

Lizartarrak ganbera taldearekin, iluntzeko zortzietatik aitzina, San Juan elizan. Konponketa lanak

direla-eta tenplua itxita egon da, eta gaur irekiko ditu berriro ateak, kontzertuarekin.

LIZARRAKO EREINTZA

§ Abesbatzak Udaberri-ko IV. M u s i k a Z i k l o a r e n egitaraua ezagutzera eman ber r i du. M a r t x o a r e n 31n E r r e n t e r i a k o A n d r a Mar i A b e s b a t z a k h a s i e r a e m a n zion ber tze 5 ta lde bi lduko dituen egitaraua mamitsua-ri. H u r r e n g o k o n t z e r t u a maia tzaren 5ean izanen da (Tuterako Fernando Rema-cha a b e s b a t z a a r i t uko da kan tu kantari) . Eg i ta rauak maiatzaren 26an jarraituko du , D o n o s t i a k o I t x a s o Talde Lirikoarekin. Ekaine-an bertze hiru kontzertu iz nen dira Ega ibaiak zeha k a t z e n d u e n h i r i k o kan tuza l een g o z a m e n e r i ko. Aur r enekoa eka inan 2an. Egun horre tan, Estatu :

Batuetako Unibertsitateet ko A b e s b a t z a i z a n e n da L iza r r an . E k a i n a r e n 9 a n , berriz, Oliteko Abesbatzak kan-tatuko du, eta azkenik, ekaina-ren 16an, Ereintza Abesbatzak berak amaiera emanen die aur-t e n g o eki ta ld ie i . Azken kon -tzer tu h a u be rez i a i zanen da; izan ere , L izar rako k a n t a r i a k Iruñeko Sinfonietta Akademika g a n b e r a o rke s t r az l a g u n d u t a ariko dira eta, ber tzeak bertze,

Ereintza abesbatzako kideak, San Pedro elizako klaustroan egin argazkian.

Vivaldi musikagi learen Gloria abes t i a k a n t a t u k o du te . Kon-tzer tu guztiak San J u a n elizan izanen dira, arratseko 20:45etik aitzina.

J o s e t x o A r b e l o a E r e i n t z a A b e s b a t z a k o z u z e n d a r i a r e n e r rane tan , Lizarran bet idanik izan den musikarekiko zaleta-suna mantentzea da Udaberri-

ko Mus ika Zikloaren. x e d e a . «Gure a s m o a ge ro e t a t a l de hobeak ekar tzea da; izan ere, hir iko m u s i k a z a l e e k izugarr i e s k e r t z e n d u t e . E g i t a r a u a prestatzeko orduan, orain arte izan di tugun irizpideei jarrai-tzen diegu. Sarritan zaila iza-t en da . i z en h a n d i k o a b e s b a -t z a k g u r e r a e k a r t z e a , b a i n a

u r t e z u r t e l o r t u e g i t e n d u g u . A u r t e n , ad ib idez , e g i t a r a u a b e r a t s a l o r t u dugula er ranen nuke; izan ere , E r r e n t e r i a k o A n d r a Mari Abesba tzak , e sa t e -rako, bi milioi eskatu ohi ditu, eta guk milioi bakar b a t e k i n e g i t a r a u o s o a presta tu dugu». Udaberri-ko Musika Zikloak Liza-r r a k o U d a l a r e n d i r u laguntza du,eta bai ta ber-t z e z e n b a i t e l k a r t e r e n laguntza ere.

E r e i n t z a a b e s b a t z a 1988ko m a r t x o a r e n 3an sortu zen, Lizarra Ikasto-l a n e g i n z e n e n t s e g u b a t e n o s t e a n . Be r t ze r ik g a b e , k a n t u a n a r i t z e k o

l i gogoak bul tzatuta , lehen "•• s a i o h a r t a n 37 l a g u n

bildu ziren. Geroztik, 120 lagun p a s a t u dira ta lde-tik. Egun 50 b a t pe r t so -

nak osatzen dute Ereintza, eta 175 b a t a b e s t i k o z e r r e n d a d u t e . Be raz , d u e l a h a m a l a u ur te ereindako hazietatik sortu da zuhaitza, e ta ber tako adar g a z t e e t a k o k i m u a k l o r a t z e n hasiak dira, aur ten ere, udabe-rriarekin.

Kristina Berasain

I runea •

Zuberoako musika

emanaldia

GAUR ILUNTZEAN ZUBEROAkO

musika goxoa en tzun ahal i zanen da Erra ldoien Txo-koan 20:30etatik aitzina. Zu-beroako kantari eta musika-ri talde bi izanen dira Iruñe-ko Uda l ak a n t o l a t u d u e n emana ld i h o n e t a n . Aurre-n e k o t z P a s c a l e E l izondo-b o r d a e t a j e a n F r a n c o i s Ames toy kantar iak arituko dira t ranpaldo gainean. Bi-kote honek Euskal Herriko Kantu T x a p e l k e t a n sar iak j a s o ditu ma iz e t a ibi lbide propioa ere egiten hasiak di-ra m u s i k a r e n m u n d u a n . Kontzertu hau amaitu ondo-ren J ean Bordaxar eta bere musikar i t a ldea ar i tuko da kantu-kantari. Ekitaldi bere-zia presta tu dute gaurkora-ko zuberOtarrak; izan ere , berarekinbatera Barkoxeko hiru gizon kantari taldea «a capella» kantatuko dute Xi-beroko antzinako kantu sor-ta. Haien a r tean Zuberoan a n t z e s t u d i ren azken Pas-t u a l e t a k o p r o t a g o n i s t a k aurkitu ahal dira. Jean Bor-daxar ren kan tuak l anduak

| dira oso eta entzuleek musi-i kaz goza tzeko aukera ezin ; hobea izanen dute. i I r uñeko Uda lak , N a f a r | Ateneoarekinbatera, euska-j raren alor ezberdinak landu-: ko dituen hitzaldi sorta pres-! tatu du ere heldu den maia-j tzarako. «Euskara erroman-j tze hizkuntzen baitan. Ebro-i G a r o n a : k o m u n i k a z i o i ezparru bat» izenburupean i m a t e r i a e zbe rd ine t an adi-i tuak diren hizlariak arituko i dira.

Kristina Berasain

zubian barna

B I N G E N A M A D O Z

Gaur omen da eguna aur omen daeguna hastekoa. Kanpaina.diot.As-

I i paldianhasizen...aurrekanpaina,gogorragaine-V J ra, baina...gauromen dagogorragoakikusten hastekoeguna.

Aibako duke berriak nahiko luke arerio bihurtutako zen-baittokitan berrizere Nagusiaizan. Oraingoan ez du Zior-ditik sartu nahi. Ez du behar. Nafarroan Nagusi Jaunak ba-du menpeko corellar beamontesa bereak eta bi egiten.

Albakoak ez du Nafarroako Herri-Beherako gazteluak suntsitu beharrik. Beamonten oinakzapaldu ditu dagoene-ko. Bardeako lurretan erresumatxiki batsortu eta Fustiña-nako gizontto bat egin dute atzerritarrek bertako errege. Epeka ari da inguruko jendearen gaineko ezpata arrisku-tsua etsaien eskuetan jartzen.

Agramontesek hortik gora topatu dute babesa, Iruñe-rrianetaMendebaldean. Leringokondearenoinordekoak bertan dauzka tropak sakabanatuta, han-hemenka eraso-ka.

Iruñeko gazteluaren ari dira batzuk setiatzen. Satorren modura nahiko lukete azpijoko maltzurretan ibili, dorre ga-lanten zutoinak errausteko. Erasotzaileen buruzagi dabil Burgosko gortean jaiotako Gaztelako erregina etorri be-rria.

Zaragozako mairuak lagun, Itoitzeraino iritsi dira solda-du hori-gorriak, Longidakoibarrean bizidirenjendeaketa animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me-hatxatu dituzte larriki. Eskuaide osoa bizi da orain beldurti • bainaezetsia.

Aspaldiko liskarren ondorioz, euskarak gorantz egin zuen ihes, eta baserri eta herrixka menditsuetan jaso zuen babesa. Azken urteotan, ordea, galdutako lurrak, Iruñerria barne, bereganatu ditu berriz ere hizkuntzak, bere biztan-leek btziki maitatzen dutelako, arbasoen mintzaira inoiz ez dutelako erabat zokoratu.

Traidoreen morroiak, ordea, su eta gar ari dira agra-

montes euskaldun guztien kontra. Gorrotatzen dute gu be-rezi eta desberdin egiten gaituen edozer.

Belateko mendian hiritar guztien diruaz eginiko pasabide-ak konpondu behar dituzte, egin berriak badaude ere. Erotu-tako behiekin ez dakite zer egin, Lizarrara eta Zangozara do-azen bideak bikoizteko ez omen dago aski diru, egin baino lehen saldu zuten Iparralderako bidea eta orain ez dago zer saltzerik, Abiadura Handiko Zera hori hartzeko ere Hendaia-ra joan beharko dugu hurrengo mendean ere...

Oraingoan Gebara eta Mendozatarren arteko iskanbi-lek arabarrak ahuldu eta Laudatan jarri dituzte Albako du-kearen soldaduek akoartelamendu handiak. Helmuga ba-karra dute horko zaldunek: kostaldea bereganatzeaeta itsasaldera ematen duten eraikuntza guztiak birrintzea. Agian, Oinaz eta Ganboak, besteok duguna ikusita, eskar-mentu hartu beharko lukete garaian dauden bitartean. Hau da, indarrak bildu eta erasoari eutsi, Zisneros kardinalaren ordekoa ez baita txantxetan mintzo.

Egunkaria ostirala, 2001eko apirilaren 27a

Page 3: Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me- ... musika kontzertuak eta

Txantrea

Gaur abiatuko dira jaiak BORTZ EGUN ETA LAU GAUEZ

: izanen dira ja iakTxantre-ako auzoan. Gaur iluntzeko zor-tzietan botako dute txupinazoa S a r t e n e k o Elkar teko k ideek Txan t r ea plazan. Behin suziria ez tanda egin eta gero, zer egin, zer ikusi eta zer entzun anitz iza-nen da auzoko karriketan dato-rren astearteabitartean.

J o a n den u r t ean Txan tea ren sorreraren 50. urteurrena ospatu

.zu ten b e r t a k o b iz tan leek , e ta aurten ere badute ekitaldi gogo-angarria; izan ere, Txantrea-ko gaitariek 15 ur te be teko dituzte. 1986.urteanhasizi-ren gaita jotzen, eta dagoe-neko hamabortz urte pasatu dituzte auzoko karrikak alai-tzen. I luntzeko 21:00etan, dantza ld ia izanen da Felix plazan gaitarien eskutik. Ja-rraian, Armonia Txantreana t a ldearen egoi tzan ber t so-afaria izanen da. Bertan, An-gel Mari Peñagar ikano eta Jok in Sorozaba l be r t so l a -riak arituko dira kantatzen. Gaueko ordu txikietan, be-rriz, Drindots eta Cibayi tal-deak entzun ahal izanen di-ra,bertzeakbertze.

Ja i Ba t zo rdeko k ideek biharko iragarri duten egita-rauaren barruan, pilota par-tiduak, laien lasterketak, an-tzerkia, musika kontzertuak eta abar eta abar izanen dira ikusgai. Halaber, goiz osoan Ezkaba mendiko harrobie-tan eskalada eta rapel ikas-taroak izanen dira ausar te-nen tza t . I gandean , berr iz , jaietako egun handia ospa-tuko da. Egun horretan, au-r r e n e k o aldiz, m a r g o l a n l eh iake ta a n t o l a t u d u t e 1 l:00etarako. Parte-hartzai-l eek a u k e r a t u ahal i z anen

Datozen egunotari ez da aspertzeko betarik izanen

Gaur hasi eta hurrengo asteartea arte, Txantreako auzoa jai giro

alaian murgilduko da, inoiz baino luzeagoak izanen diren

jaiak ospatzeko asmoarekin. Karriketan kilikiak, musikariak,

dantzariak eta abar eta abar ibiliko dira bertako

eta kanpokoen gozagarri.

Cotilla eta Piripi Txantreako kilikiak asteburuan ere izanen dira auzoko karriketan ume koskorrak zirikatzen.

• E G U N K A R I A -

du te m a r g o l a n a r e n gaia, e ta m a r g o l a r i t r e b e e n a r e n t z a t 50.000 pezetako saribakarraiza-nen da.

Astelehenerako ere ekitaldi bi-txia p r e s t a t u du t e t x a n t r e a t a -rrek. Eguerdiko 12:00etanpun-tu-puntuan, aurreneko ur mahu-kadaka izanen dabero-bero dau-denentzako. Gauerdian, berriz, Txutxin Ibañez eta Txiuahua tal-deakkontzertua eskainiko du.

Azken eguneko ekitaldien ar-tean ere b a d a g o zer goraipatu; esaterako, bizikleta ibilaldia egi-nen da, etakirolzaleentzat ere pi-ragua jaitsiera eginen da Magda-lenako zubitik eta Argan barre-na. Arra t sa ldean , herri kirolak eta umeentzako zenbait ikuski-zun izanen dira: ipuin kontalaria, pa i lazoak e ta ezus t ekoren b a t ere, alegia. Beraz, ez da aspertze-ko be t a r ik i zanen e g u n o t a n Txantrean.

—•£> Kristina Berasain

Lekunberri •

Saralegik bihar bertze saio bat

egitien du

MIGUELTXO SARALEGI 3 2 9 k i -

loko koadroarekin saiatuko dabihar Lekunberrin. Urteko lehen marka ahalegina iza-nen du, eta altxatzea lortzen badu, munduko errekorra ja-rriko du. iazko maiatzean 328 kiloko harr ia j a so zuen, e ta duela bi urte 327koa. Kiloka-kiloka, 33 urterekin, markak h a u s t e n ditu u r t e ro -u r t e ro Saralegik. Bere e r r a n e t a n , sasaoi onean da, eta, 329 ki-loko ha r r i a a l txa tuz gero, 330ekoarek in sa ia tuko da hurrengo hilabetean; eta are gehiago: hori ere jasoz gero, 331 kiloko koadroarekin aha-leginduko da ekainean.

Leitzarra urritik ari da den-boraldia prestatzen, eta bere bu rua indarrez eta gogotsu ikusten badu ere, pisu horre-tako harriak ezin direla men-peratu azaldu du. «Zaila bada ere, egin ahal dudalabadakit; ha la ere, p isua hain hand ia denez , gauza guztiak ondo egin behar dira. Harria kulun-katzen bada edo irriskatzen bazait, zailagoa izanen da de-na. Lortzen ez badut , neure buruarekin haserretu eginen naiz; d e n a den , h u r r e n g o egunerako pasa eginen zait», adierazi du Saralegik.

Koadroarekin markak on-tzeko saioekin bertze urtebe-tez jarraitzeko asmoa eraku-tsi du, gero ber tze harri ba-tzuekin j a r d u t e k o . Hand ik aurrera txapelketara eta tor-neoetara itzuliko da berriro.

Kristina Berasain

ZAZPi M i r a v a l l c s , T X A M R E \

OKINDEGIA 3 t 2 T I C B E R T i 7Z

A-Pari bere7.iak 2..SOO pe'zeta Harr iurd ineta , 2-3

TXANTREA TeI.: 948 14 50 30

B OKATA l-RAULTZAILEAK JAIA AUflKE-RA E-RAMATEKO

Lesaka _ kalea, 5

~ ,'t TXANTREA

Jai zoriontsuak!

T X ^ N T R E ^ 0

HtXRlKOA

laiak bai borroka ere bal

YOSELEN K A F E T E G I A

Era a s k o t a k o pintxoak, b o k a t a k

e t a o f a r i o k

Zsoriottafc^ lll Ezkabako plaza - TXANTREA

L e s a k a ,

AKELARRE Kontzertuak, bilarra, futbolina

Festa zoriontsuak opa dizkizuegu

5 . - T e T . : 9 4 8 1 3 4 2 0 5

ostirala, 2001 eko apirilaren 13a Egunkaria

Page 4: Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me- ... musika kontzertuak eta

gfarkaria 4

Sexua qOzarrnnez Aurreneko ekimenean 3.000 gazteek parte hartu ondoren «Gozamenez» kanpainajriro jarriko da martxan

Sexualitatearen gainean dugun ikuspegia hainbertze lekutan erraten zaigunari lotuta egon ohi da.Aiiritzien mamuak uxatzeko,

zenbait elkartek gazteei zuzendutako 'Gozamenez' kanpaina jarri zuten martxan 2000. urtean. Gai hon j a k i n - m i n e z , askatasunez eta

beldurrik gabe mintzatzeko tenorea ailegatu zela uste izan zuten. Ekimenak neska-mutikoen arteantyuen harrera ikusi ondoren,

2001. honetan ere agerian utzi nahi dute sexuak makina bataukera eskaintzetuela.

Egunkaria astirala, 2001eko apirilaren 27a

O: ROTARA 2.875 GAZTEEK PARTE HARTU ZUTEN J O A N

den urtean Nafarroako zenbait talde eta elkartek Iruñean, Lekunberrin, Leitzan, Lizarran eta Tafal lan martxan jarri zuten Gozamenez kanpainan. Hiesaren Aur-kako Batzordea, Gazteria Kontseilua, EHGAM, Cofes-Andraize eta I tur ramako Cofes elkar teak jarri zuten martxan ekimen hau, eta aurten, herri horietan ez ezik, Aezkoa eta Sakana aldera ere zabaldu dute kanpaina. Sexualitatearen ikuspegi orokorra, zabala eta aldekoa zabaltzea da xedea; izan ere, sarritan mezu kontraesan-kor, estereotipatu eta desitxuratu aunitz jasotzen dituzte gazteek. «Sexualitatea ez da inon argi eta garbi adieraz-ten, ez karrikan, ez etxean, ezta eskolan ere; isilean gor-detzen da, e ta gazteek sexu-ahalmenak, sent ipenak, desioak eta gisa bateko jokabideak dituztela ukatzen da», adierazi diote antolatzaileek NAFARKARiAri . «Kanpai-na honeli bidez, gaz teen sexual i ta tea begi rune osoz atera nahi dugu agerira, zerbait on, aldakor eta aberas-garria delakoan», gaineratu dute.

Sexualitatearen alde ororen gainean -gogoeta eta ezta-baidarako giltza izan nahi du kanpainak, eta gazteek dituzten sentimenduak, desioak eta jokabideak ezagutzea-rren jarri zen abian. Adituen erranetan, gazteek sexualita-tearen inguruan informazio anitz dutelako us tea oso zabaldua dago, eta zuzenean egiaztatu ahal izan dute ez dela horrela izaten. «Sexualitatearen gainean dugun ikus-pegia hainbertze lekutan erraten zaigunari egoten da lotu-rik: eskolan, etxean, lagun taldean, komunikabideetan...

«Sexua, zorionez, gure gorputzaren baitan

dago, eta aukera aunitz eskaintzen ditu.

Zorionez, betiko da eta, nahi izatekotan,

bertzeekin gozatu ahal duzu, edo ez. Zorionez,

milaka usain eta hamaika kolore ditu. Zorionez,

nahi duzunean agerian ipini edo intimitatean

gorde ahal duzu. Zorionez, plazeraren babesean

bizi, hazi eta hezi egiten gara. Gozamenez»

gizartean oro har. Horregatik, gazte askok sexua berdin koi-toa d ikotomia ba rne ra tu dute. Gozamenez kanpa inan sexuaren bertze alderdi ugari landu ditugu, eta sexualita-tea atsegin hartzeko modu bikaina izateaz gain, komuni-katu, maitatu eta osasuntsu izateko bide ederra ere badela nabarmendu nahi izan dugu. Sexualitatea modu anitzetan adierazi ahal dela: ferekatuz, musu emanez, besarkatuz... Koitoa sexualitatea adierazteko modu bat baino ez da, eta inola ere ez modu bakarra», azaldu du hezitzaileetako batek. Sexualitateak, hortaz, makina bat aukera eskaintzen dituela hedatu nahi izan du kanpainak, eta hura ezagutu

eta modu aksuan adieraztea, osasungarria izateaz gain, pertsonkatuak izateko behar-beharrezkoa zaigu la.

FfitzitTantegiak, erakusketak... Gozamenm\ na 2000 urtean egin da Iruñean, Lekunbe-rrin, Leitzaijran eta Tafallan. Herri horietan hainbat jardueraatefeaurrera: hitzaldiak, lantegiak, erakuske-tak... Sexuai spegi positiboa, gizatiarra eta integratzai-lea ematea jielburu ekitaldiok, horregatik sexu lante-giak ez eziktylako ikastaroak ere antolatu dituzte: dan-tzak, henazjiajeak, masajea, makillajea, grafitiak, an-tzerkia, buzt embe, komikiak eta abar. «Sexualitateak zenbait alorjerebaitan: plazera, komunikazioa, afekti-bitatea, maii... horiek guztiak bateratzea ezinbertze-koa da pertsi urenbizitzan garapen orekatua eduki ahal izateko. Lam sexualitatearen bertzelako aurpegiak era-kusteko bali idute», antolatzaileen_aburuz. Halaber, programareiapenerako kartelak, esku orriak eta abar karrikaratuzm, eta gazteak elkartzen diren lekuetan ba-natu: institutaztetxeak, tabernak, liburutegiak, euskal-tegiak...

Ekimenhjtxan jarri zuten taldeek kanpainaren balo-razioa eginiute, eta oso kontent ageri dira lortutako emaitzekinlliistetan, pertsona guztiak desberdinak ga-relako mezutltzeko balio izan du kanpainak, eta sexua-litatea adierjmodu diferenteak izan ahal ditugula uler-tzeko erebataz, pertsona orokbere sexualitatea adie-razteko dueiua errespetatzen ikasi omen dute neska-mutikoek;izJ,jokabide guztiak dira duin.

Gauzak hi»aurten ere programari ekiteko asmoa era-kutsi dute aiiaileek, eta dagoeneko oinarriak eta meto-dologia zehaiuzte. Aurten, kanpainaren eremua Sakana eta Aezkoaafere zabaldu dute, eta Altsasu, Etxarri, Irur-tzun eta Oitfcko neska-mutikoei zuzenduta egonen da. Iruñeanere!!ntziaberribatjarrikodamartxan:«E-mail bat bidaliezi >. Bertan institutuetako ikasleek sexuaren eta sentime; nguruko mezuak trukatuko dituzte, eta ge-ro, adierazpfciakjaso eginen dituzte.

—6» Kristina Berasain

«Sexualitateaz hitz egiten duen horma» SEXUALITATEAREN KONTZEPTUA OSO-OSORIK

jorratu ahal izateko, Iruñerriko bederatzi institututako ikasleek unitate didaktiko batean parte hartu zuten. Bertan sexuaren inguruko zenbait lantegi egin ondoren, ira-kasleak galdera hau bota zuen: zer da zure-tzat sexualitatea? Ihardespen bakoitza paperezko adreilu batean idatzi zuten, eta adreilu guztiak elkarren ondoan ipinita, horma bat eraiki zuten. Hona hemen 14 eta 16 urte bitarteko zenbait gaztek ideia, sentimendu, desio,

ilusio, arrangura eta irrien inguruan esan-dakoak:

«Aniztasuna, irudimena, desioa, lazta-nak, fantasiak... askatasuna»

«Erritmoa zure baitan dago» «Laztanak, begiradak, irribarreak,

musuak, kilikak, xuxurlapenak... hori ere sexua izan ahal da»

«Elkar konpartitzea. Zoragarria den unea»

«Gozamenaren ibai ertzean jolastuz, zure sexualitateaz gozatu»

Roberto San Martin H I E S A R E N AURKAKO BATZORDEKO KIDEA

«Kondoia erabiltzeko erratean, arduratsu izateko

da, ez beldurra sortarazteko

ko p rogramak egiten ditugu. baina us te genuen sexua l i ta tea ikuspegi o r o k o r b a t e t i k e r c l andu b e h a r r a ; zegoela . Horregat ik . 1999. u r t eko abuztuan bildu ginen aurrenekoz pro-grama bateratua prestatzen hasteko eta helburu bateratuak taxutzen has-t eko . Beh in o i n a r r i a k z e h a z t u t a , h e r r i a l d e k o b e r t z e t a l d e e t a r a jo genuen ideiak trukatzeko eta ekime-na abian jartzeko. Elkarrekin lan egi-tea oso esperientzia polita eta aberas-garria izan da.

• Zeintzuk irizpide hartu dituzue kontuan herriak aukeratzeko orduan? Hiru i r i zp ide izan d i ra n a g u s i .

Aurrenekoz, kanpaina dezentraliza-tua izan behar zuela uste genuen, eta h o r r e g a t i k , e s k u a l d e g u z t i e t a k o herrietara jo genuen. Halaber, kan-paina egiten zen herriak aski baliabi-de izan behar zituen jarduerak aurre-ra atera ahal izateko, eta azkenik, giza ba l iab ideak az te r tu geni tuen; izan e re , p r e m i a z k o a zen hez i t za i l eak herrian bertan egotea.

• Harrera ona izan al zenuten ekimena egin zen herrietan? Bai, izugarri ona. Herrietako gazte-

ak guztiz inplikatu dira ekimen hone-

• Zer aurreiritzi sumatu dituzue gazteen artean? Sexuaren prebentzioaren inguruan

aritzen garen taldeok kanpaina anitz egin izan ditugu, eta baliagarriak iz'an direla ukatu gabe, badirudi, zuzenean ez bada ere, nolabaiteko beldurra era-gin dugula. Kondoia erabi'ltzeko erra-ten dugu behin eta berriro, baina hori a rdura tsu izateko erra ten dugu, ez inori beldurra sortarazteko. Hala ere, gazteek informazio falta handia dute, e t a h a u r d u n g e l d i t z e k o e ta s e x u bidezko eritasunen bat hartzeko bel-dur dira.

• Zeintzuk dira kanpaina berria-ren helburuak? Aurrekoan bezala, sexualitatearen

alde ororen gainean gogoeta eta ezta-baida egiteko bidea eman nahi dugu, eta, halaber, gazteei beren herrian eta herrialdean sexualitate alorrean ari-tzen diren elkarteen eta baliabideen berri eman. Sexuaren inguruan argi mintzatzea saihestu egiten da, eta guk horrekin apurtu nahi dugu. Finean, sexualitatea aberasgarri izanen den ikusjjggi bat saiatu gara jasotzen pro-grama honen bidez.

ostirala, 2001 eko apirilaren 20a Egunkaria

A R G A Z K I A K • I R U Ñ E A K O A R T E E S K O L A K O I K A S L E A K

Page 5: Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me- ... musika kontzertuak eta

Mafarkaria 6

K 1 a s i k o b i t x i • a r r o ri t k I a s i k o

Joxemiel Bidador

Juan lrigarai Goizueta Meridi-txuri

Gutxi dira Larrekoren anaia zaharraren euskal izkribuak ezagutzen dituztenak. Are gutxiago dirateke, zalantzarik gabe,

prentsa jeltzalean agertuaz gainera, Diario de Navarra egunkarian 1916an argitara eman zituen 'Montañesas'

izenburupeko kolaborazio bakanen berri dutenak.

Juan Irigarai Goizueta,

Pablo Ferminen anaia nagusia zena, Auritzen jaio zen, 1867ko urriaren 20an, eta hainbat urtetan Orreagako idazkari arizan zen. Anaia-arre-ben artean Juan izan zuen Larrekok adiskideena, denbo-ran hurbilen zituelako. Elkarre-kin ikasi zuten biek bai Iruñean eta bai Zaragozan ere, nahiz karrera desberdinak egin, Juan zuzenbidean lizentziatu bai-tzen. Juan Irigarairen lanak bereziki aterpetu zituzten argi-talpenak Nafarroako EAJk sus-tatu Napartarra eta Amayur astekariak izan ziren, harritze-koa ez dena, beste senide zen-baitek egin antzera, beronek ere EAJn izena emana bai-tzuen. Bere euskal lanak sina-tzeko Juan Irigaraik Mendi-Txuri ezizena erabili ohi zuen, hurbileko toponimoa huraxe, Auritzen jaio, Auzperrira ezkondu eta Orreagan lan egi-ten zuen pertgona batengandik fespero daitekeen bezala. Gutxi da Napartarra-rako idatzi zuena, 1913 an bakar-bakarrik; Amayur-en, berriz, anixko izki-riatu zuen, komunzki Auritz-Orrega aldeko kronikak. Aurre-tik, baina, Juan Irigaraik Diario de Navarra-rako idatzi zuen, 1912an hain zuzen ere. Honek zera adierazten digu, Larreko-ren kasuan bezala, Mendi-Txuri abertzaletasun politikora iritsi aitzinetik abertzaletasun kulturalean murgildurik genue-la, hau da, hizkuntzaren gora-tze soiletik ideia jeltzaleetara iritsi zen.

Gaur egunean euskararekiko erakusten duen jarrera zikoitza ukaezina bada ere, ez da filusea Diario deNavarra egunkariak gure hizkuntzari eskaini dion tartea 1903ko otsailaren 25ean Iruñean estreinakoz atera ze-netik Komunzki hiru izan dira

argitalpen honen bizitzan eza-rri diren aroak. Lehenbizikoa 1913ra arte luzatzen dena dugu, eta Nafarroako egunkari-rik salduena izaterainoko bitar-tekoa da. Bigarren aroa 1913tik 1962ra arterainokoa da, sendo-tze garaia, Garcilasoren zuzen-daritzapean. Hirugarrenak, al-diz, Garcilasoren heriotzaren ondoan izan zuen hasiera. Hiru garaietan euskarakbere tokia izan du. Egunean geroz eta hu-tsalago gertatzen den Nafar iz-kuntz orria ematen dute argita-ra, 1966an hasitako saila ale-gia. Bigarren aroan Jose Agerreren kolaborazioak argi-taratu ziren, astero-astero, 1915eko otsailetik 1919ko ur-tarrilera bitartean. Lehenengo aroan, eta toki finkorik gabe, zenbait kolaboratzaileren lanak agertu ziren, gutxi baina intere-seko, eta sinatzaileen artean honako hauek zeuden: Satumi-no Ibarrola iruindarra, Antonio Iñarrea ezkurratarra, Joshepa Errekalde beratarra, edo orain-goan gure interesekoa den Juan Irigarai auriztarra.

Aipagarria da Montañesas izenburupean Juan Irigaraik Diario de Navarra-rako 1912an taxutu zituen hiru laburretan uso-ehizarena bitan aipatu iza-na„Ez zirudien ehizarenak Iri-garaitarrek aiher handiegirik zioten jarduera, hainbatetan dute aipagai eta. Uso ehizaldi batean, bestalde, hil zen Mais troneko Iri-garaita-rren Ra-mon aita,

bihotzekoakjota, harrapakina-ren tamainak sortu emozioari ezin eutsiz. Esan gabe doa, bes-talde, XX. mende hasieran oraino sareen bitartez egiten zen Ibañeta aldean uso ehiza, Etxalarren eta mantendu den bezala, eta horixe da Irigaraik erakutsi ziguna:

Usoak igesi: Izparringietan irakurtzen dugun bezala gure mendietako eizlariak aunitz naigabeturik gelditu dire beren aurtengo eiziaz, uso guti iragan eta ek goraki eta ezin arrapatu. Nor edo nondik joan dire? Ez-takigu, bañan dudarik gabe erran daike Frantziako aldean gure ango anaiak Sarako eta Aldudeko euskaldunak aunitz arrapatu dituztela. Saran baka-rrik arkitu omen dituzte 4000 baino geiago beren saretan. Ez dire alfer egon (...) Aurten uso-ak bertze urtetan baino goiago abiatu ziren. Baionako barran pasatu orduko abatari batek oiu egiten du eta gañera turruta yotzen du yakinarazteko zein aldetaik eldu diren, eta orra non berealaxe, abatari eta tra-pari guziak arraboska asten di-ren. Usoak iziturik beren baita-rik bezala badatozi saretarat.

Iruñeko irudi aunitz aurki daitezke Interneten ibilita. • M I K E L S A I Z

lruñ[email protected] Etxean oinez joateko agindu eta alfer honek beti billabesa hartzen nuen bonobusik ere ez zegoen garaihaietan. Iruñean dena 10 minutura zegoela erre-pikatzen zidaten etengabe. Ur-teak aurrera egin ahala, nagi profesionalabihurtunaiz. Izan ere, ziudade osoaklikbakarba-tera daukat. Etxetik mugitu ga-be, ordenagailuapiztu eta In-temeteko sarean murgildu on-doren, Nafarhiriburuariburuz-ko hainbatberri jaso daitezke.

Iruñea hitza sartu eta 83 erre-ferentzia azaldu zaizkit. Ongi hasi gara. Hi, txikito, Internet katxarro hau sekulakoa duk. Mantsoago erreparatuz, ordea, zakurraren putza. Gure hiriaren aipamenik ez da egiten. Kyoto-ko Manufacturing Conpanyak edo Genevako Transport Orga-nizationak izen hori bera dau-kate. Etahorrelabestekasu guztiak. Ikaragarria.

Iruña hitza idatzi ostean, «youhave 198 documents», dio PCak. Orainbai, seguru. Bi-latzen hasi ondoren, urrutiko helbideak eta erakunde ezeza-gunakberriz ere. Izuanagusi pantailaren aurrean. Dardarka hasi zait eskua saguaren gaine-an. Bat-batean... Aleluia!, Iru-ñeko Udalaren orrialdearekin egin dut topo. Gure hiriaren in-guruan erreferentzia nagusia sarean. Alkate andere Yolanda Barcina Anguloren irribarreak hunkiturikutzi nau. Gainera, in-gelesez, gazteleraz eta euska-raz ere web osoa irakurtzeko parada eman dit Burgosko ala-bak. Aupa, Yoli.

Kanpotarrei begira dago egi-

na batez ere. Nola heldu eta zer ikusi. Iruñeko plano zehatza. Eta nola ez, sanferminei buruz txostenmardula. Etxekoentzat, berriz, Udal Zerbitzuak eta Hi-riarenPlanBerriagertutikeza- , gutzeko parada. Dena den, in-formazioa jasotzeko aukera za-balena Pamplona hitzak ema-tendu. 1961eihozabalikdauz-kagu gela birtual honetan. Gurea ez da Pamplona bakarra munduan. Mexikon, Kolon-bian, Perun eta Filipinetan ere izan badira. Bitxia benetan.

Hemengoari dagokionez, ai-pamen askokkirolarekin, histo-riarekin eta kulturarekin dute zerikusia. Baita politika eta Eli-zarekin ere. Horretaz gain, tu-rismo gida, enpr'esa, ostatu, el-karte, hedabide, ikastetxe eta garraioen zerrendaluzeak. Bes-tetik, egunean eguneko infor-mazioa eskura daukagu. Egu-raldia, albiste lokalak, erakun-deen erabakiak eta agenda. No-lanahi ere, orrialde gehienek uztaileko bestez eta entzierroaz bereziki ematen dituzte azal-pen amaigabeak.

Azkenik, bada beste bide bat Iruñeaz jakiteko. Pampelune sa-katuz gero, aurretiknabarmen-duriko informazio gehiena es-kura dago atzerriko zenbait hiz-kuntzatan.

Internetekin ere badugu iru-diakjasotzeko parada. La Perla Hotelean paratu duten Web Cam baten bidez, Gaztelu Plaza ikus daiteke zuzenean.

Ez zorabiatu nabigatzerako-an, etabidaia ona egin. Betiere, hobe duzu oinez edo billabesan zeharkatzea Iruñea.

s lVlotxorrosolo # -i

Mikatzegiak

AKORT. H O N E T A N ERE EZIN AIPATU LOTZEN GAITUEN KORAPI-

loa. Edozer aitzinatzeko estakuru den hori, hamaikaga-rrenez ikusezin bilakaturik. Bizitzak milaka aurpegi omen di-tu eta horietako batzuk baliatu behar gazteen harat-honatak islatzeko. Alta, hastapenetan ere, bizitza mikatzagoa da. Ha-si besterik ez da egin.

Egunkaria ostirala, 2001 eko apirilaren 13a

Page 6: Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me- ... musika kontzertuak eta

Msfeifkaria 7

\ 1 J \ | I \ I % V Y , X I y - k : S» •

MAFARROAKO GIZAKIA HELBURUKO TERAUPETA

«Fretaitzioan ia pztia dap egiteko, eta lan iattailda 4rtzen te

Orain hamar urte Gizakia Helburu sortu zuen kideetako bat da Alfonso Arteaga. Ordudanik, droga

utzi asmotan hurbildu zaizkien 1.200 pertsonatik goiti hartu ditu erakunde honek. Erakundearen

nondik norakoaz eta drogaren kontsumoak Nafarroan izan duen bilakaeraz solastatu zaigu.

T Y ROGAREN KONTSUMOA BAINO

kezkagarriagoa menpeko-tasuna dela argi du Alfonso Ar-teagak. Bainahorrek, gaur egun, konponbidea badue la erakutsi du arlo horretan lanean darama-tzan hamabi ur tee tan . Gizarte-ratzea eta pertsonaren bilakaera dira lan horren ardatz.

• Nola laburbilduko zenuke Nafarroako Gizakia Hel-buruk 10 urteotan egin duen lana? Zaila da lan guztia hitz gutitan

laburbi l tzea, ba ina b a d a ideia bat argi utziko nukeena, hasiera-tik zaba ldu dugun m e z u a egia bihurtu dela: drogaren arazotik a t e ra da i t eke . Eta hor i eg ia bihurtu dugu bertatik pasatu di-ren ehunka pertsonaren bidez.

• Hamar urteptan drogen kontsumoa anitz aldatu da. Nola azaldu bilakaera hori? Aldaketa kontsumitzen diren

s u b s t a n t z i e n g a t i k g e r t a t u da batez ere, baina baita kontsumi-tzen duen jende motagatik ere. Heroinaren izurritea deitu harta-tik abiatu ginen, baina oraingo gaz teek a lde b a t e r a utzi d u t e h e r o i n a , e t a b e r t z e d r o g a batzuk hautatu dituzte, lehena-got ik e r e e z a g u n a k z i r e n a k , ba ina k o n t s u m o a k goit i eg in d u e n a : h a x i x a , k o k a i n a e t a diseinu drogak.

• Gizakia Helburu progra-maz gain, bertze hiru egi-tasmo ere badituzue. Egi-tasmo horiek Nafarroako droga kontsumoaren erre-alitateari erantzuten diote edo, aitzitik, hutsunerik sumatzen duzue? Guk denbora honetan guztian

jaso duguna r i e r a n t z u t e n dio. Gizakia H e l b u r u da e g i t a s m o nagusia. Per tsonarik desegitu-r a tuenek jo t zen dute egi tasmo horretara , ba rne teg ian ego ten direnak prozesuaren zati handi batean. Baina droga kontsumi-tzen duen j endea ren soslai be-rria so r tuz j o a n d e n h e i n e a n ,

p r o g r a m a b e r r i a k j a r r i d i tugu abian. Guraso eta nerabeakhas i z iren e to r t zen , ge ro e t a a razo gehiago zegoelako gizarte talde h o n e t a n , e t a ho r t ik so r t u zen Suspertu. 1 9 9 7 / 9 8 a n alkohola-rekin arazoak zituen j ende ani-tzekjo zuen guregana, e tahorre-la paratu genuen martxan Alda-tu, eta abian paratutako azkene-ko programa Eunate izan da, ko-kainaren kontsumoak goiti egin ahala sortutakoa. Azken bi pro-g rama h a u e t a n egunean zeha-r reko zerb i tzua e ska in tzen da gehiago, eta ez dute zertan lotan gelditu.

• Gizakia Helburu erakunde-ra jotzen duen norbanako bakoitzaren arazoa aski ez-berdina izanen bada ere, izanen dituzte zenbait ele-mentu komun gaixo hauek guztiek. Zeintzuk dira ele-mentuhoriek? Egia da p e r t s o n a b a k o i t z a

er rea l i ta te jakin ba tek in da to -r re la , e t a h o r t i k a b i a t u b e h a r i z a t e n da . Ba ina e lka r r ek in ha inbat arlo dituzte, e ta horre-gatik t r a t amenduaren zati han-di ba t ta ldean egiten da, elkarri anitzlagun diezaioketelako. Ka-

«Droga kontsumitzcn duen

jendearen soslai berria

sortuzjoan den heinean,

programa berriak jarri

ditugu abian»

su gehienetan per tsona gisa de-s e g i t u r a t z e h a n d i a g e r t a t z e n da , f a m i l i a r e k i n a r a z o a k sor -tzen dira, eta, ba tez ere, interes falta. Ordura ar te in te resa piz-ten zieten gauzei ez diete arre-tar ikparatzen, eta lanaren arda-

tzetako bat hori da, interes hori indartzea. • Prebentzioa da egiten du-

zuen bertze lanetako bat. Lan handia dago egiteko arlo honetan, baita hezike-ta arautuan ere, ezta? Bai, ge ro e t a kezka geh i ago

s o r t z e n d u e n ga ia da , b a i n a oraindik ia guztia dago egiteko. Guti dak igup reben t z io l anean zer den eraginkorra e ta zer ez. Gehien sinesten dugun lana lan jarraikia da, integratua eta inte-gra la , e t a ez h a i n b e r t z e noiz-behinkako kanpaina edo ekital-diak. Heziketa arautut ik aisial-dia e ta famil ia b a t eginez egin beha r reko lana li tzateke. Erra-t e a e r r a z a da , b a i n a a i t z ine ra eraman ahal izateko hainbat ar-lo h a r t u b e h a r da k o n t u a n . Erronka hand ia da ikas te txee-t an , f ami l i an ze in a i s ia ld ian gaiari kosk egitea. Kezka egon b a d a g o , e t a guk hor i n a b a r i t u

s o s

Alfonso Arteaga 1989an hasi zen Doriostiako Gizakia

Helburun lanean. Nafarroatik iristen zen jende kopurua aintzat hartuta, Iruñean

egoitza jartzea pentsatu eta, hainbat jenderekin

elkarlanean, abian paratu zuen erakundea, 1991n.

t§>

Terapeuta lanak ez ezik, komunikazio arloaz ere arduratzen da Gizakia

Helburun. Bertako langileen lana «ezinbertzekoa» dela dioen arren, boluntarioek

egiten dutena ere goraipatzekoa dela uste du.

Erakundearen 10. urteurrenaren karietara,

erakusketa ibiltaria paratu dute Mafarroako hainbat

herritan. Bihar arte egonen da Berako Kultur Etxean, eta

ondoren, Zangozan ikusi ahal izanen da, maiatzaren 2tik 12ra, eta Elizondon 14tik

20ra.

dugu , guk eg i t en d u g u n l a n a z hitz egiteko baino gehiago, pre-bentzio lana nola egin galdetze-ko deitzen digutelako gehienbat. Eta htiri seinale ona da. • Azpimarratzen duzuen ber-

tze ideietako bat da kontsu-mitzen dena baino garran-tzitsuagoa dela nola kon-tsumitzen den. Ba al dago informazio nahikorik dro-gen inguruan, eta hauen ka-litatearen inguruan? Ez dakigu ongi. Batetik, inoiz

baino informazio gehiago dago, baina egia da gazteek beti ez du-tela informazio nahikorik. Hala ere, informazioarena ez da arazo nagusia. Ez b a d a u d e ber tze lan hezigarriagoak alferrik da infor-mazio hori. Haratago jo behar da, afektibitate, komunikazio, eraba-ki hartze... eta gisako gaiaklandu

—behar dira nerabeekin.

—C> Jon Abril

ost irala, 2001 eko apir i laren 13a Egunkaria

Page 7: Sexualitatea eta - Euskaltzaindia · animaliak ere ito asmoz. Iratiko uretan nahi dituzte den-de-nak sartu, eta, bide batez, Longidatik beherakoak ere me- ... musika kontzertuak eta

Egunkaria

»ostirala • 2001 eko apirilaren 27a

Aitor Arotzena

• I

Aste santuko gurutze-bidea

Aste Santua igaro berria dugu eta balantzeak egiteko ordua ailegatu

da. Trafikoari dagokionez, hasi bezain las-ter lau hildako eragin zituen Nafarroan eta kkautzerako, ehunetik dexente goiti izan ziren bizia errepide bazterrean eta bidegu-rutzeetan utzi zutenak. Joan den urtean baino gehiago izan omen dira, baina Trafi-ko Zuzendaritzak, publizitate kanpainan erabilitako irudi gogorrak eta xahututako dirutza ahantzita, topatu du horren arra-zoia: eguraldi onaren eragina izan da, eguzkia ikusita jende gehiago ateratzen dela, alegia. Joan den urtean gertatutako istripuak eguraldi txarraren ondorioa izan zirela kontuan hartzen badugu, bertze ondorio garbia gelditzen da: egiten diren publizitate kanpaina gogorrak egiten direla eta egiten duen eguraldia egiten duela, ehunka hildako izanen dira etorkizuneko irteera-sarrera operazio guzietan. Kontuak kontu, etxetik hondartza, kanpin, tanda-etxe, hotel edo dena delakoetara joatekoa eta alderantziz egindakoa izan dira, duda-rik gabe, Aste Santuko prozesio edo Guru-tze-biderik arrakastatsuenak. Erlijioari dagokionez, prozesio horien gainbehera nabarmen gelditzen ari da. Espainia ultra-katolikoan ere sumatu dugu, Almeria alde horretan, etorkinak aritu direla gurutze garraioan, mila duroren truke. Nafarroa ultrakatoliko honetan ez dakit horrenber-tzera ailegatu den. Badakit Erribera ingu-ruan arrakastatsuak izaten direla gurutze-bide, aingeruaren etortze eta horrelakoak, baina mendialdean galtzen ari den ohitura da prozesioarena. Herri batzuetan ez dute pausoa eramanen duten lagunik topatzen. Adinean goiti joaten diren neurrian inda-rrak ahitzen ari zaizkie orain arte erama-ten zutenei, eta ez dute ordezkorik izaten. Herriren batean eskutitzak bidali dizkiete gazteei, baina erantzuna ez da sobera han-dia izan: batzuk oporretan daudela, bertze-ak sinesten ez dutela... azkenean, Eliza-rentzat ere dexenteko gurutze-bidea izaten

| da Aste Santuko prozesioarena

MUSIKA

I I rurzun: Apirilaren 30ean, astelehenean, 22:00etan, Irur-tzungo Iratxo Elkartean, Amaia Zubiriaren kantaldia izanen da, Kultur Errota eta Sakanako Bierrik elkarteek antolatuta.

JAIALDIAK

I Baigorri: Igandean, Nafarroa-ren Eguna ospatuko da Bai-gorrin (Nafarroa Beherea). Bertara joaten direnek ez dute aspertzeko betarik iza-nen, egun osoan izanen baiti-ra herriko karrikak alaituko dituzten zenbait ekitaldi.

I Burgi : Almadiaren eguna ospatuko da igandean Burgin. Egun osoan ekitaldi aunitz izanen dira: kontzertuak, dan-tzaldiak, erakusketak, joko-ak... Almadiak goizeko 09:00etan lotuko dituzte, eta ll:00etan botako dituzte ure-tara.

I Antsoain: Euskal Jaiak ospatu dituzte herrian astean, eta igandean izanen da egun nagusia. Goiz-goizetik esku-langintza erakusketa izanen da. Egunean zehar: kalejira, musika, bertsoak eta pilota partiduak izanen dira, Lapur-bide parkean.

ANTZERKIA

I B u r l a t a : Burlatako Udalak antzerki emanaldiak prestatu ditu egunotarako. Gaur, 20:30ean, Kultur Aretoan, Egia itzelak ikuskizun diberti-garria taularatuko du Pepin Tre aktoreak. Bihar, berriz, Valenti Piñotek maisuki idatzi zuen Tragedias y comedias de D. Abili en el Olimpo taularatu-ko da, arestian aipatu leku eta ordu berean.

> Huarte: Dar-Dar taldeak Aiicia mirarien lurraldean lana antzez-tuko du bihar, eguerdiko

12:00etan, euskaraz, Kultur Etxean.

I AntSOain:Euskal Jaien baitan, gaur arratsaldean, 18:00etan, Kukubiltxo taldeak Txirrikiz lana antzeztuko du, Udal Kirol-degian.

> Zizur Nagusia: Zizur Nagusiko Gazteeen Antzerki Tailerrak trump bere azkeneko lana estreinatuko du asteburuan. Emanaldiak gaur, bihar, etzi eta etzidamu izanen dira, 20:00etan, Kultur Etxean.

BERTSOLARIAK

) Antsoain: Xabier Legarreta eta Jexux Mari Irazu bertsolariak izanen dira gaur Txinparta Elkartean egingo den bertso afarian.

ZINEMA

I Aranguren: Igandean, arratsal-deko 18:00etan, Aranguren Ibarreko Kultur Etxean, Baloia filma pantailaratuko dute.

LEHIAKETAK

I BertiZ: Bertizko parke natura-leko aurreneko margo lehia-keta egin da aurten. Margola-nak naturaren ingurukoak behar dute izan, eta 80 x 90 zentimetroko neurriak izan ahal dituzte gehienez. Maia-tzaren 4an akituko da lanak aurkezteko epea. Diru saria 3.000.000 pezetakoa (120.000 libera) izanen da, garaile baka-rrarentzat.

Magiazko Itzala Altzifrearen itzala luzea zela ba omen genekien; haatik, gure kultur aberastasunaren lekuko den zan-

pantzarrak sortzen duen itzalgunea oblongoa dela ere agerian gelditzen da; zanpantzar gizonak erral-

doiak ez diren arren. Badirudi antzinako kultur tradizio magiko horren izpiritua ere islatu egin dela

karrika honen errepidean. Eta tradizioa, balio handiko altxor ezin galduzkoa bada ere, aldatuz doa,

eta dagoeneko, bata bertzearen atzetik joan beharrean, bata bertzearen aldamenean ipini dira

zintzarri joleak.