2016

ÇELİK İHRACATÇILARI BİRLİĞİ

SEKTÖRE İLİŞKİN GÜNLÜK HABERLER

www.cib.org.tr

2

HABER BAŞLIKLARI

Günlük İhracat Rakamları. (TİM)

Erdemir’in de Talip Olduğu Ilva’ya 2 Dev Talip. (BloombergHT)

Daniel DiMicco Trump’ın Kıdemli Ticaret Danışmanlığına Atandı. (ÇİB)

Türkiye İmalat PMI'ı Haziran'da 7 Yılın Düşüğüne Geriledi. (BloombergHT)

Zeybekci'den İhracat Açıklaması. (Dünya)

Türkiye Ekonomisinin Büyümesi Balon Değil. (Dünya)

S&P AB'nin Kredi Notunu İndirdi. (AA)

Rusya'da 2 Milyar Dolarlık Proje İmzaya Hazır. (Dünya)

Dış Ticaret İstatistikleri. (TİM)

KİT ve Özelleştirilecek Kuruluşların Borcu Açıklandı. (AA)

EPDK'dan Elektrik 'Zammı' Açıklaması. (Dünya)

Maliyetler En Hızlı Güneş Elektriğinde Gerileyecek. (Dünya)

Gazprom Petrol ve Gaz Fiyatı Tahmini Yaptı. (BloombergHT)

İDDMİB Başkanı ”İSO 500”ü Değerlendiriyor. (Dünya)

Küresel Piyasalar "Brexit" Şokundan Toparlanıyor. (BloombergHT)

Fortune 500, 2016 Listesini Açıkladı. (Habertürk/Dünya/AA/Hürriyet)

ÇELİK İHRACATÇILARI BİRLİĞİ SEKTÖRE İLİŞKİN GÜNLÜK HABERLER 01.07.2016

3

Günlük İhracat Rakamları: (TİM 01.07.2016)

Erdemir’in de Talip Olduğu Ilva’ya 2 Dev Talip: (BloombergHT 30.06.2015) İtalyan Ilva'nın özelleştirme ihalesine Arcelormittal ve Marcegaglia teklif verdi

Erdemir'in de teklif verme sürecinde adının geçtiği İtalyan çelik üreticisi Ilva'nın özelleştirme ihalesine Arcelormittal ve

Marcegaglia teklif sundu.

Devlet kontrolündeki Ilva'nın ham çelik üretiminin 2020 itibarıyla yıllık 6 milyon tonun üzerine çıkarılması hedefleniyor.

Erdemir, Şubat ayında yaptığı açıklamada Ilva'nın özelleştirme sürecine daha fazla bilgi edinmek amacıyla başvuruda

bulunduğunu duyurmuştu.

Süreçte, Erdemir'in adı çeşitli konsorsiyumlar arasında yer almış; ancak Erdemir Yönetim Kurulu Başkanı Ali Pandır geçen

günlerde BloombergHT yayınında yaptığı açıklamada, ihaleye girme konusunda bir kararları bulunmadığını söylemişti.

Daniel DiMicco Trump’ın Kıdemli Ticaret Danışmanlığına Atandı: (ÇİB 01.07.2016)

Nucor Corp.’un bir önceki Yönetim Kurulu ve İcra Kurulu Başkanı Daniel R. DiMicco, Cumhuriyetçilerin muhtemel başkan

adayı Donald J. Trump’ın kıdemli ticaret danışmanı olarak atandı.

DiMicco, atanmasının Trump’ın kampanyası ile iki aylık bir görüşme sürecinin ardından geçen hafta resmileştiğini söyledi ve

Trump’ın anlayışına inandığını, üretim sanayisine ve yerel çelik endüstrisine odaklanacağını sözlerine ekledi.

Charlotte N.C. merkezli çelik üreticisi firmanın fahri yönetim kurulu başkanı olmadan önce 2000-2012 yılları arasında

Nucor’un İcra Kurulu Başkanlığını yapmıştır.

Türkiye İmalat PMI'ı Haziran'da 7 Yılın Düşüğüne Geriledi: (BloombergHT 30.06.2016)

İstanbul Sanayi Odası ve Markit’ten elde edilen PMI anket verilerine göre Türkiye imalat sektörünü faaliyet koşulları Haziran

ayında da kötüleşmeye devam etti.

Türkiye imalat sektörü PMI'ı Haziran ayında 47.4 seviyesinde gelerek 48.9'luk beklentiden fazla geriledi. 50 seviyesinin

üstünün iyileşmeye işaret ettiği veri, Türkiye imalat sektörünün Haziran ayında da kötüleşmeye devam ettiğini gösterdi.

4

Mayıs ayına ait veri 50 düzeyinin altında 49.4 seviyesinde gelmişti.

Zeybekci'den İhracat Açıklaması: (Dünya 30.06.2016) Bakan Zeybekci, bugün açıklanan mayıs ayı dış ticaret rakamlarını değerlendirerek, "İhracatta yeniden pozitife dönüşü

sağladık" dedi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından bugün açıklanan resmi dış ticaret rakamlarına göre, 2016 yılı Mayıs ayı ihracatı

2015 yılının aynı ayına göre yüzde 9,6 oranında artarak 12 milyar 140 milyon dolar, ithalat ise yüzde 3,8 azalarak 17 milyar

194 milyon dolar olarak gerçekleşti. Mayıs ayı itibariyle dış ticaret açığı yüzde 25,5 azalarak 5 milyar 54 milyon dolar

seviyesine geriledi.

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, 2016 Mayıs ayı dış ticaret verilerine ilişkin açıklama yaptı. Zeybekci, ihracatta yeniden

pozitif değerlere geçildiğini söyledi.

Bakan Zeybekci, "2015 yılında oldukça sarsıntılı bir dönem geçiren küresel ekonomi, bu olumsuz görünümünü küresel

ticaret rakamlarına da doğrudan yansıtmıştı. 2015’in tamamında yüzde 13,2 gibi ciddi bir daralma kaydeden küresel

ihracattaki negatif seyir, 2016 yılında da devam ediyor. Nitekim Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre bu yılın i lk çeyreğinde

toplam küresel ihracat yüzde 8,5 oranında daraldı. Her ne kadar 2015’in aynı döneminde şahit olduğumuz daralma daha

yüksek düzeyde olsa da, 2016 yılının da küresel ticaret için güçlüklerle dolu bir dönem olduğu ortadadır" dedi ve ekledi:

"Küresel talebin halen durgun seyrettiği ve emtia fiyatlarında yeterli toparlanmanın sağlanamadığı bir dönemden geçen

dünyada, küresel ticaretin içinde yer aldığı atmosfer umut verici görünmemektedir."

Bu gelişmelere rağmen Türkiye'nin ilk 5 aylık dönemin 3 ayında ihracatını artırmayı başardığını kaydeden Zeybekci, "Yani

küresel risklerin hem sayıca arttığı bir ortamda Türkiye ekonomisi, ihracatında sağladığı söz konusu artış ile parmakla

gösterilen bir konumda yer almaya devam etmektedir" açıklamasını yaptı.

'Dış ticaret açığı kapanmaya devam ediyor'

Zeybekci, Türkiye'nin dış ticaret açığını azaltma noktasında son dönemlerde ciddi bir başarı grafiği cizdiğini belirterek,

"Türkiye, bu ivmesini 2016 yılında da sürdürmektedir. Bu yılın Mayıs ayında dış ticaret açığındaki yüzde 25,5’lik düşüş son

derece olumlu bir gelişmedir. Bu sayede Mayıs ayında ihracatımızın ithalatı karşılama oranı geçen yılki yüzde 62

5

seviyesinden yüzde 70,6 seviyesine yükseldi. Yine benzer şekilde, ilk 5 aylık dönem itibariyle ihracatımızın ithalatı karşılama

oranı 2015 yılındaki yüzde 69,4 seviyesinden yüzde 73,3 seviyesine yükseldi" ifadelerini kullandı.

'Başarı öyküsü sürüyor'

Bakan Zeybekci sözlerini şöyle sürdürdü:

- "2016 sonu itibariyle serbest bölgeler net ihracatı ve bavul ticaretinin de eklenmesi ile ihracatın ithalatı karşılama oranında

çok yüksek düzeylere, hatta başa baş seviyesine kadar yükselebileceğini öngörüyoruz."

- "Diğer taraftan, ihracatın ithalatı karşılama oranındaki artış, cari açıkla mücadele yolundaki çabalarımızı da destekleyen bir

unsurdur. 2014 yılından bu yana hem cari açığını azaltan, hem de ekonomik büyümesini küresel ortalamaların üzerinde

gerçekleştiren Türkiye ekonomisi, kendi başarı öyküsünü farklı kulvarlarda sürdürmekte devam etmektedir. Bu eğilimin 2016

yılının tamamında güçlenerek sürmesini öngörüyoruz."

- "Avrupa Birliği ekonomilerinde görülen ılımlı büyüme, Avrupa Merkez Bankasının parasal genişlemeye devam etmesi ve bu

ekonomilerdeki ötelenmiş tüketimin tekrar harekete geçmeye başlaması ihracatımızı olumlu yönde etkiliyor."

- "Dış ticaret açığını kontrol altına almaya devam edecek, ihracatın ithalatı karşılama oranındaki yükselişi muhafaza edecek

ve bu eksende mal ticaretimizin cari açığımıza olumlu katkısını sürdüreceğiz."

- "Ayrıca son zamanlarda komşu ve bölge pazarlarla başlattığımız diyalog süreci ve bu minvalde ikili ilişkilerimizde meydana

gelecek iyileşmelere bağlı olarak da, komşularımıza ve bölgemize olan ihracatımızın önümüzdeki aylarda artmasını

bekliyoruz."

Türkiye Ekonomisinin Büyümesi Balon Değil: (Dünya 30.06.2016) Ekonomist André Sapir, son on yıl içerisinde Türkiye’nin iç ve dış pazarının istikrarlı olarak büyümesinin reformlar sayesinde

olduğunu söyledi.

Avrupa Birliği eski Başkanı Romano Prodi’nin ekonomi danışmanı André Sapir, “Türkiye’nin büyümesi, spekülasyonlarla ya

da gayrimenkul balonlarıyla değil, dışa açılma, modernize etme becerileri yoluyla elde edildi” dedi.

Avrupa Birliği eski Başkanı Romano Prodi’nin ekonomi danışmanı Brüksel Üniversitesi (ULB) ekonomi profesörü André

Sapir, Türkiye ekonomisi ile ilgili çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.

6

Belçikalı gazeteci-yazar Frédéric Loore’un, uluslararası medya kuruluşu Global Connection tarafından hazırlanan ve Le

Figaro ile birlikte yayınlanan Turkey Discover the Potential’daki (TDP) yazısında görüşlerine yer verilen ekonomi profesörü

André Sapir, Türkiye’nin son 10 yıl içinde önemli reformlara imza attığını belirtti.

André Sapir, kısa vadede öngörülerin daha belirsiz olduğunu; değerlendirme yaparken, iç politik gelişmelerin, mülteciler

konusunun, Suriye ve Irak’taki çatışmaların etkilerinin dikkate alınması gerektiğini belirterek, “Bu faktörlerden bağımsız

olarak ve orta vadede, Türk ekonomisinin iyiye gideceğini düşünüyorum” dedi.

“Türkiye yabancı yatırımları çekebildi”

Ekonomi profesörü André Sapir, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Türkiye, defalarca iyi ve kötü zamanlardan geçti, ama aynı zamanda önemli reformlar da yaptı. Bu reformlar son on yıl

içerisinde Türkiye’nin iç ve dış pazarının istikrarlı olarak büyümesini teşvik etti. Büyüme, spekülasyonlarla ya da gayrimenkul

balonlarıyla değil, dışa açılma, modernize etme becerileri yoluyla elde edildi. Böylelikle Türkiye yabancı yatırımları kendis ine

çekebildi. Ayrıca, Brüksel ve Ankara arasında Türkiye’nin üyeliği hakkında uzun süredir yürütülen müzakereler reformların

uygulanmasında etki yarattı ve bu reformların çok olumlu sonuçları oldu. Ülke yeni pazarlara açıldı, Avrupalılar yatırımlar

gerçekleştirdi. Türkiye, verimli bir döngü yarattı.”

Uluslararası medya kuruluşu Global Connection tarafından hazırlanan Turkey Discover the Potential (TDP), önemli

pazarlarda okuyucularla buluşmaya devam ediyor. 28 Haziran’da Le Monde ile Fransa, 29 Haziran’da Al Ittihad ve The

National ile de Arap okuyucularla buluşan Turkey Discover the Potential, 1 Temmuz’da Die Welt ve Welt Kompakt ile

Almanya’da 3 Temmuz’da da The Daily Telegraph ile birlikte İngiltere’de yayınlanacak.

TDP sayfalarını yabancı yazarlara açtı

Türkiye’nin potansiyelini; ihracatçı sektörler, turizm ve yatırım bazında dünyaya anlatan Turkey Discover the Potential,

saygın yabancı yazarlara ve düşünürlere de sayfalarını açarak tanıtım çalışmalarını güçlendirdi.

Turkey Discover the Potential’ın Le Monde yayınında Aidan McMahon, Frédéric Loore, Jared Kimball, Mailys Charlier, L. Gs,

Lauren Nicole Davis, Jean Delphes; Al Ittihad ve The National yayınında Jared Kimball, Aidan McMahon, Darren Black,

Gregory McLean; Die Welt ve Welt Kompakt yayınlarında Dr. Birgit Wetzel, Aidan McMahon, Veronika Hartmann, Tobias

Von Heymann, Jared Kimball; The Daily Telegraph yayınında Jared Kimball, Jeremy Bowden, Aidan McMahon, Edward

Hutchings, Mark Szawlovski, Lauren Nicole Davis, Anastasia Gorlova’ın makalelerine yer verildi.

TDP yayınlarında “bin yıllık çok kültürlü şehir” başlığıyla İstanbul, bölge turizmine önemli bir canlılık getirmesi beklenen jeo-

park projesi ile birlikte Bitlis ve Nemrut bölgesi yabancı okuyuculara tanıtıldı.

Bunların yanı sıra, tekstilden sağlık sektörüne kadar ekonomik konular, Bodrum’dan Gaziantep’e kadar Türkiye’nin turizm

potansiyeli yüksek bölgeleri TDP yayınlarında yer alan yazılarda ele alındı.

S&P AB'nin Kredi Notunu İndirdi: (AA 30.06.2016)

Standard & Poor's, AB'nin kredi notunu Brexit'in mali esnekliğe ve siyasi uyuma zarar vereceği gerekçesiyle "AA+"dan

"AA"ya düşürdü.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's (S&P), Avrupa Birliği'nin (AB) kredi notunu "AA+"dan "AA"ya

düşürdü, not görünümünü ise "negatif"ten "durağan"a revize etti.

S&P'den yapılan yazılı açıklamada, not indiriminin İngiltere'nin AB'den ayrılmasının (Brexit) birliğin mali esnekliği ve siyasi

uyumuna zarar vereceği gerekçesiyle gerçekleştirildiği belirtildi.

Diğer AB ülkelerinin üyeliklerini sürdüreceği öngörüsüne yer verilen açıklamada, "Geri kalan 27 ülkenin AB'ye olan

bağlılıklarını yeniden teyit etmelerini bekliyoruz ancak Birleşik Krallık'ın ayrılışı 2021-2027 dönemine ilişkin bütçe taslağında

yeni ve karmaşık müzakereleri kaçınılmaz olarak gerektirecek" ifadesi kullanıldı.

7

Açıklamada, Brexit'in ayrıca AB'nin gelir beklentileri, uzun vadeli sermaye planlaması ve finansal tamponlarına yönelik

belirsizliği artıracağı kaydedildi.

Derecelendirme kuruluşu, 27 Haziran'da yaptığı açıklamayla İngiltere'nin "AAA" ile en yüksek seviyede bulunan kredi notunu

iki kademe birden düşürerek "AA"ya çekmişti.

S&P'nin açıklamasında, Brexit'in İngiltere için "daha az öngörülebilir ve daha az istikrarlı bir ortama" işaret ettiği

vurgulanarak, ülkenin not görünümünün "negatif"te bırakıldığı belirtilmişti.

Rusya'da 2 Milyar Dolarlık Proje İmzaya Hazır: (Dünya 01.07.2016)

Rusya ile ilişkilerin normalleşme sürecine girmesi birçok sektörde umut yarattı. Bunların arasında en kısa zamanda en somut

yararı sağlayacak sektör olarak müteahhitlik öne çıkıyor. İlk aşamada 2 milyar dolarlık sözleşme raftan inebilir.

8

Müteahhitler Rusya’da büyük kayıp yaşadı. Sektörün global iş hacmi 30 milyar dolar seviyelerinden 10 milyar dolara

gerilemişken Rusya krizi patladı. Sadece bu ülkede 5 milyar dolarlık iş kaybı oldu. Ancak şimdi krizi bitiren gelişmeler var.

Sektör yeniden büyük pazarına dönüş heyecanı yaşıyor. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, “2

milyar dolarlık işimiz imzaya hazır. Bunlar krizden önce bu aşamaya gelmiş işlerdi ve hepsi beklemedeydi. Şimdi bunlar

yeniden masaya gelecek. Bu yıl bitmeden imzalanmalarını bekliyoruz” dedi.

Müteahhitlik sektörü ‘en kötü yılını’ yaşıyor. 2016 ilk çeyrekte alınan yurtdışı projelerin bedeli yalnızca 1.4 milyar dolar! Yılın

geri kalanında aynı tempoyla gidilirse 6 milyar dolar, en iyimser tahminle 10 milyar dolarla kapanacak. Oysaki bu sektör,

2013’te 30 milyar doları görmüştü. Bu düşüşte Rusya’nın rolü büyük. Çünkü toplam iş hacminin yüzde 25’ini (5 milyar dolar!)

oluşturan bu ülke pazarı, 2016’da adeta sıfırlandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Putin’e gönderdiği

mektubun sektörde büyük bir iyimserlik yaratmasının nedeni de bu büyük kayıp. Bu mektuptan hemen sonra görüştüğümüz

TMB Başkanı Mithat Yenigün, “Rusya ile ilişkilerin düzelmesiyle ilk etapta 2 milyar dolarlık sözleşme imzalanabilir. Bazı

projelerde tüm süreçler tamamlanmış, imza aşamasına gelinmişti. Uçak krizinin ardından askıya alındı. Sadece bir firmanın

1 milyar dolarlık işi son aşamada gerçekleşmedi. Bunun gibi başka projeler de var” dedi.

Müteahhitlerin son dönemde en fazla sıkıntı yaşadıkları konu Türkiye’nin bölge ülkelerle yaşadığı siyasi gerilimler. Yeni

hükümet dönemde ‘Dostları artırma, düşmanları azaltma’ olarak tanıtılan yeni dış politika süreci ilk meyvelerini Rusya ve

İsrail ile verdi. Mısır’la da ilişkilerin yakındanormalleşmesi bekleniyor. Normalleşme sürecini en fazla isteyenler arasında iş

dünyasının olduğunu belirten Yenigün, “Politikayı belirleme lüksümüz yok ama sonuçları bizi etkiliyor. Zaten riskli ülkelerde

çalışıyoruz. Siyasi sıkıntının olması bizim elimizi kolumuzu bağlıyor” dedi.

Irak zor, Libya’da ışık görünüyor

Sektörün, Rusya gibi diğer iki önemli pazarından Irak’ta henüz bir düzelme ışığı görülmüyor. Türk müteahhitlerin (1972-2016

arasında) yurtdışında üstlendikleri 325 milyar dolarlık işin yüzde 7.3’ü Irak’ta gerçekleşmişti. Ancak son yıllarda bu oran sert

biçimde düştü. Geçen yıl payı yüzde 1.9’a geriledi. Bunda ülke ekonomisinin çökme noktasına gelmesi önemli paya

sahipken, ikili ilişkilerin kopma noktasına gelmesi de belirleyici oldu. Öyle ki Irak’ın bir önceki başbakanı Maliki, açık bir

şekilde Türk firmalarına proje verilmemesi talimatı verdi. Mithat Yenigün ise Irak’ın Türk müteahhitler için en büyük pazar

olmamasına karşın en karlı pazarlar arasında yer aldığını söyleyerek, mazot, kum ve çakıl dışında her şeyi Türkiye’den

götürerek projeler tamamladıklarını kaydetti. Libya’da ise ışık ihtimali var. BM’nin desteğiyle kurulan Ulusal Mutabakat

Hükümeti ile iyi ilişkileri başladı. Bu hükümet eğer ülkenin geri kalanına hakim olabilirse durmuş projelerin başlama şansı

olacak. Mithat Yenigün, “Türk şirketlerinin 19 milyar dolarlık bekleyen sözleşmesi var. Çözmek için yoğun uğraşlar veriliyor

ama sonuç alınabilmiş değil” dedi.

Alternatif pazar var ama...

Çevre ülkelerde yaşanan sıkıntılar müteahhitlerin dikkatini de yeni pazarlara çevirdi. İlk gündeme gelenler hükümetin de

öncelik verdiği sahra altı Afrika ve Latin Amerika. Şili ve Kolombiya gibi ülkelerde yüksek rekabete rağmen büyük kamu

yatırımı projeleri Türk firmaları için önemli fırsatlar yaratıyor. Ancak her iki bölgedeki ülkelerin de güçlü bir alternatif olup

olmayacağı konusunda soru işaretleri var. İlk endişe hem Afrika hem de Latin Amerika ülke ekonomilerinin doğal kaynaklara,

çevre ülkelerde olduğu gibi, aşırı bağımlılığı. Düşen emtia fiyatları yüzünden pek çok Latin Amerika ülkesi resesyonda. Afrika

ülkeleri de eski büyüme oranlarını yakalayamıyor. Riskli ve gelişmiş sermaye piyasaları olmayan Afrika ülkelerine gidecek

yatırımcılar kendi sermayelerini de bulmak zorunda. Çin, bu işi yıllardır özel olarak kurduğu kalkınma bankaları ile çok iyi

yapıyor, şirketlerinin ihaleleri kazanmasını sağlıyor. Türk firmalarının böyle bir destekten yoksun. Yenigün, bu sorunun

çözümü konusunda yakın zamanda atılan Eximbank adımının olumlu sonuçlar vereceğine inanıyor. Geçtiğimiz nisanda Türk

Eximbank ile ABD Eximbank arasında, Türk ve ABD firmalarının 3. ülkelerde ortak üstlendikleri projelere işbirliği anlaşması

imzalandı. Yenigün bu anlaşma ile sınırsıza yakın bir kaynağa erişim sağlayacaklarını belirterek, “2017’de yürürlüğe

gireceğine inanıyorum. Yanımızda ABD’li firmalar olacak. İşi biz yapacağız. ABD firması parayı getirecek” dedi.

“Bankalar daha anlayışlı olabilir”

TMB Başkanı Mithat Yenigün, yurtdışında yaptıkları projelerde krizlerden kaynaklı yaşanan ödeme sıkıntılarında bankaların

ve ilgili kuruluşların şirketlerin daha fazla yanında olması gerektiğini söyledi. Rusya’da krizin hemen öncesinde bitirdikler i

AVM projesinin ödemelerini hala alamadıklarını söyleyen Yenigün, “Projenin kredisi konusunda Eximbank anlayış gösteriyor.

Bu tarz olaylarda müteahhit tek başına kalmamalı. Arzu ettiğimiz gibi olmadı tam. Bankaların bir kısmı anlayış gösteriyor

bazıları göstermiyor. Bankanın da burada beni yaşatması lazım. Yoksa kendisi de zarar eder. BDDK’nın da burada gerekli

desteği vermesi gerekiyor. Ağır kaldık bu krizde. Libya’da teminatlar için işler durduğu halde 50 milyon dolar faiz ödüyoruz.

9

Bunun için düzenleme olabilirdi” dedi. Irak’ta müteahhitlerin 2.5 milyar dolarlık alacağı var. Yenigün, “petrol karşılığı ödeme”

öneriyor. Eğer gerçekleşirse 2 milyar doları çok kısa bir süre tahsil edilebilecek. Irak hükümetinin tahville ödeme planı

‘kırdırma’ maliyetinin yüzde 30’lara kadar çıkması nedeniyle ilgi görmedi.

Her sektörde heyecan yarattı

Turizmde hızlı toparlanma zor

Rusya ile yaşanan krizde en fazla etkilenen alan kuşkusuz turizm oldu. Rus turist sayında yaşanan düşüş yüzde 80’leri aştı.

Anlaşmayla birlikte ilk etapta seyahat kısıtlamaları kaldırıldı. Bu gelişme sektöre olumlu yansıyacak. Ancak uzmanlar bu

sezon çoktan kaybedildiğini, toparlanmanın ancak seneye gerçekleşebileceğini belirtiyor. Bu yılın geri kalanı için ise iyimser

senaryo Rus turist sayısını artışa geçmesi değil, azalış oranın daha makul bir seviyeye gelmesi. Öte yandan Rusya Dışişleri

Bakanlığı, Türkiye’den Rus turistlerin güvenliği için kapsamlı önlemler alınmasını beklediklerini duyurdu. Bakanlıktan yapılan

açıklamada “Tur operatörleri ve Rus turistler Türkiye seyahatlerini planlarken sorumlu davranmalılar ve objektif olarak

bakıldığında bu ülkede hâlâ var olduğu görülen terör tehdidini dikkate almalılar” ifadeleri yer aldı.

Gözler dev projelerde

Türkiye ile Rusya arasındaki ticaretin önemli bir bölünü enerji oluşturuyor. Ancak bu alan krizden en az etkilenen alan oldu.

Rusya Başkanı Putin’in ifadesiyle krizin en kötü zamanlarında bile gaz akışı durmadı. Ancak iki ülkenin enerji alanındaki tek

işbirliği gaz ticareti değil. Türkiye’nin ilk nükleer santralini Akkuya’da Rus fi rması Rosatom yapacak. Proje, krizden kağıt

üstünde etkilenmemekle birlikte, süreç boyunca fi ilen askıda kaldı. Krizden bağımsız olarak geleceği tartışmalı olan Türk

Akımı Projesi’nde de aylarca bir ilerleme yaşanmadı. Her iki projenin de normalleşme sürecinde raftan inmesi bekleniyor.

Ancak zamanlama belirsiz. Kremlin’den yapılan açıklamada “Türk Akımı boru hattı projesinin devamını konuşmak için şu an

erken” denildi.

Sezonu gelenler için fırsat var

Yaş meyve-sebze sektörü büyüklük olarak diğer sektörlerin yanında küçük kalmasına rağmen etkilediği kişi bakımından

krizden en fazla etkilenen sektör oldu. Başta Akdeniz bölgesindekiler olmak üzere üreticiler zor günler geçirdi. Rusya’ya

gönderilemeyen ürünlerin yurtiçinde piyasaya verilmesi de enfl asyon üzerinde sürpriz düşüşe yol açtı. Üreticilerin ilk şoktan

sonra bir şekilde Rus pazarına girmeyi başardığı söylense de bu herkes için geçerli olmadı. Birçok üründe sezonun bitmiş

olması da bundan sonra açılacak ticaret kanalının etkisinin ancak gelecek sene görülmesine imkan sağlayacak. Ancak hala

sezonu gelmemiş ürünler sektörde heyecan yaratıyor.

10

Dış Ticaret İstatistikleri: (TİM 29.06.2016) Ali Orhan YALÇINKAYA Ekonomist - TİM

Mayıs ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre %25,5 azalarak 5,054 milyar dolar oldu. Geçen yılın aynı ayında

açık 6,788 milyar dolar düzeyindeydi. Mayıs ayı itibariyle ihracat %9,6 artarak 12,140 milyar dolar olurken, ithalat %3,8

daralarak 17,194 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret rakamlarının öncüsü olan ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın

idari kayıtlarından derlenen resmi olmayan geçici dış ticaret verileri, 2016 yılı Mayıs ayı ihracatının 12,137 milyar dolar,

ithalatı ise 17,191 milyar dolar olacağını söylemekteydi. TİM verilerine göre ise Mayıs ayında ihracat 10,794 milyar dolar

olmuştu. Bu fark 1,343 milyar dolar altın ihracatı olabileceğini söylemekteydi. TÜİK rakamlarından Mayıs ayında altın

ihracatının 1,106 milyar dolar olarak gerçekleştiğini izlemekteyiz.

12 aylık birikimli ihracat 141,149 milyar dolar olurken ithalat ise 198,855 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığının da yılbaşından

beri gerilediğini görmekteyiz. 2015 sonunda 63,356 milyar dolar olan açık Mart ayında 60,141 milyar dolara, Nisan’da 59,368

milyar dolara gerilemişti. Mayıs ayında dış ticaret açığı 57,706 milyar dolara gerilemiş bulunmakta. İhracatın ithalatı

karşılama oranı 2013 yılında %60,3, 2014 yılında %65,1 olmuş, 2015 sonunda ise %69,5 seviyesine çıkmıştı. Mayıs sonu

itibariyle bu oran %70,6 olduğunu görmekteyiz. Dış ticaret açığının düşüşünde enerji ithalatındaki gerilemenin etkisinin

devam ettiğini görmekteyiz.

2016 yılının ilk beş ayı sonunda 4,145 milyar dolarlık altın ihracatı gerçekleşirken ithalat 1,673 milyar dolar düzeyinde kaldı.

Böylece altının dış ticarete net olumlu katkısı 2,472 milyar dolar oldu. Bir önceki ayda 63 milyon dolar net altın ithalatı

gerçekleşirken Mayıs ayında 505 milyon dolar net altın ihracatı gerçekleşmiş bulunmakta. 2015 yılında 7,381 milyar dolarlık

altın ihracatına karşılık 3,426 milyar dolarlık altın ithalatı gerçekleşmiş ve dış ticarete 3,955 milyar dolarlık olumlu katkı

sağlamıştı.

Özellikle üretim, iç talep ve yatırımlar açısından gelişmeleri anlamamıza yardımcı olan ithalat alt gruplarına baktığımızda ise

sermaye malı ithalatı %1, ara malı ithalatı %6,2 azalırken, tüketim malı ithalatının %4,2 arttığını görmekteyiz. Yatırım malı ve

ara malı ithalatında yıllık bazda düşüş eğiliminin devam ediyor olması ekonomik aktivitede toparlanma konusunda

gecikmeye işaret etmekte. Enerji faturasına baktığımızda ise 2014 yılında 54,9 milyar dolar olan enerji maliyetinin 2015

yılında 37,8 milyar dolara gerilediğini görmüştük. 2015 yılının ilk beş ayında 17,3 milyar dolar olan enerji maliyeti, bu yılın

aynı döneminde %38,7 düşerek 10,6 milyar dolara gerilemiş bulunmakta.

Ülke gruplarına göre dış ticaret rakamlarının detaylarına baktığımızda Mayıs ayında AB’nin payının %25 artarak 4,707 milyar

dolardan 5,887 milyar dolara çıktığını izlemekteyiz. İlk beş ay itibariyle ise %9,8 artarak 25,745 milyar dolardan 28,277

milyar dolara çıkmış bulunmakta. Avrupa Merkez Bankası’nın uygulamakta olduğu genişlemeci para politikasının etkisini

Euro Bölgesi’nin net dış talebine olumlu katkısını bu rakamlardan görmeye devam etmekteyiz. AB ile Euro cinsinden

gerçekleştirilen dış ticaret rakamlarına baktığımızda ihracattaki artış trendi korunmakta. 2015 yılında 57,7 milyar Euro olan

ihracatın Mayıs ayı itibariyle 12 aylık kümülatif 59,9 milyar Euro’ya yükseldiğini izlemekteyiz. Almanya en büyük ihracat

pazarımız olmaya devam ederken İngiltere Mayıs ayında en çok ihracat gerçekleştirdiğimiz ülke oldu.

11

İthalatta, özellikle enerji kaynaklı gerilemenin dış ticaretteki iyileşmeyi sürüklemeye devam ettiğini görmekteyiz. Haziran

ayında da benzer bir trend göreceğimizi düşünmekle beraber, yılın ikinci yarısıyla beraber petrol fiyatları kaynaklı baz

etkisinin kalkmasıyla bu olumlu eğilimin duraksayacağını düşünmekteyiz. Brexit’in kaynaklı bir yavaşlama da bu süreci

etkileyebilir.

İngiltere’yi İran takip etti. Yaptırımların kalkmasının İran’a olan ihracatımıza katkısını görmeye devam ederken bundan

sonraki dönemde Brexit’in İngiltere’ye olan ihracatımızın etkisini daha yakından takip edeceğiz.

KİT ve Özelleştirilecek Kuruluşların Borcu Açıklandı: (AA 01.07.2016)

KİT'lerin ve özelleştirme programındaki kuruluşların cari fiyatlarla borç stoku, bu yılın ilk çeyrek sonu itibarıyla 32,4 milyar lira

oldu.

Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) ve özelleştirme programındaki kuruluşların cari fiyatlarla borç stoku, 2016 ilk çeyrek sonu

itibarıyla 32 milyar 420 milyon 792 bin lira oldu.

Hazine Müsteşarlığı, 2016 ilk çeyrek sonu itibarıyla KİT'lerin ve özelleştirme programındaki kuruluşların cari fiyatlarla stok

borçlarını açıkladı.

12

Buna göre, kuruluşların iç borç toplamı 26,7 milyar lira, dış borçları da 5,7 milyar lira oldu. Böylece toplam borç stoku, 32

milyar 420 milyon 792 bin lira olarak gerçekleşti.

İç borçlar içinde en yüksek kalemi 7,9 milyar lirayla ticari banka borçları oluştururken, bunu sırasıyla 6,6 milyar lirayla özel

şahıslar ve 5,2 milyar lirayla KİT'lerin borçları izledi.

EPDK'dan Elektrik 'Zammı' Açıklaması: (Dünya 30.06.2016)

EPDK, 2016 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin elektrikte herhangi bir fiyat artışı olmadığını açıkladı.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 2016 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin elektrik fiyatlarında herhangi bir fiyat

artışının söz konusu olmadığını bildirdi.

EPDK'dan konu ile ilgili yapılan açıklamada, "2016 yılının üçüncü çeyreğine (1 Temmuz 2016 - 30 Eylül 2016) ilişkin tarife

çalışmaları tamamlanmıştır. Vatandaşlarımızın nihai elektrik faturalarına yansıyacak bir fiyat artışı söz konusu değildir."

denildi.

Maliyetler En Hızlı Güneş Elektriğinde Gerileyecek: (Dünya 29.06.2016) Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) rüzgar ve güneş elektriği yatırım maliyetlerindeki eğilimlerinin incelendiğini

"Değişimin Gücü" başlıklı çalışmasını yayınladı.

Çalışmadaki tespitlere ve hesaplamalara göre yenilenebilir enerji birçok alanda fosil yakıtlar ile rekabet edebilir seviyeye

ulaşmış durumda iken halen maliyet düşürebilme anlamında çok yüksek potansiyel taşıyor. En dikkat çekici tespit ise

gelecek 10 yılda güneş enerjisinin yatırım ve üretim maliyetlerinin en hızlı gerilediği yenilenebilir enerji alanı olacak olması

oldu. Rapordaki verilere göre güneş enerjisi alanındaki seviyelendirilmiş elektrik üretim maliyetleri (LCOE) 2010-2015 yılları

arasında ortalama olarak yüzde 58 oranında gerilemiş durumda.

IRENA öngörüsüne göre doğru politikalar ve düzenlemeler bu eğilimin gelecek 10 yıl ve sonrasında güçlü şekilde devam

etmesini sağlayabilir.

Rapordaki hesaplamalara göre güneş enerjisi alanındaki bu gerileme yatırım maliyetlerinde yüzde 57'i, seviyelendirilmiş

elektrik üretim maliyetleri açısından ise yüzde 59'u bulma potansiyeline sahip. Bu gerileme güneş enerjisindeki yatırım

maliyetlerinin, diğer faktörlere de bağlı olarak, kilovat- saat başına 0,03 ila 0,12 dolar-sent arasına gerilemesini sağlayabilir.

Teknolojideki ilerleme, üretim ölçeklerindeki büyüme, polisilikon fiyatlarındaki gerilemeler gibi faktörler sayesinde de modül

fiyatlarının 2025 yılında bugünün yüzde 42 altında olmasını sağlayabilecek.

13

Parabolik kollektörlere sahip yoğunlaştırılmış güneş enerjisi (CSP) santrallerinde ise yatırım maliyetleri yüzde 33,

seviyelendirilmiş elektrik üretim maliyetleri ise yüzde 37 arasında gerileyebilecek. Bu oranlar kule tipi santrallerde ise sırası

ile yüzde 37 ile yüzde 43 arasında olabilecek. Bu oranlar aynı zamanda, 7,5 saatlik ısı depolama özelliğine sahip parabolik

kollektörlü CSP sistemin kW başına yatırım maliyetinin 5 bin 550'den 3 bin 700 ABD doları seviyesine gerilemesini

sağlayacak. Kule tipi CSP santrallerinde ise bu rakam 5 bin 700'den 3 bin 600 dolar seviyesine gerileyebilecek.

IRENA raporundaki hesaplamalar sermaye maliyetinin ağırlıklı ortalamalarının (WACC) gelecek 10 yılda, OECD ülkeleri ve

Çin'de yüzde 7,5, diğer ülkelerde ise yüzde 10 olabileceği baz alınarak yapılmış. Çalışmada güneş elektriği yatırım

maliyetlerinin dünyanın farklı bölgelerinde farklı düzeyde olduğuna da dikkat çekiliyor. Rapordaki tespitlere göre 2016'nın i lk

çeyreğinde Almanya'da çatı tipi güneş elektriği sistemi kurulum maliyetleri, ABD'nin Kaliforniya eyaletinin yalnızca yüzde 37

düzeyinde bulunuyordu. Büyük ölçekli kurulumlarda ise bu oran geçen yıl yüzde 50 civarında gerçekleşmişti. IRENA

çalışmasında iki ülke arasındaki bu yüksek farkın uygun politikaların, güneş enerjisi yatırım maliyetlerinin çok daha

düşürülmesini sağlayabileceğinin kanıtlarından biri olduğu da savunuluyor.

Gazprom Petrol ve Gaz Fiyatı Tahmini Yaptı: (BloombergHT 29.06.2016) Rus enerji şirketi Gazprom'dan, Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının bu yıl bin metreküp için 199 dolar düzeyinde olmasının

beklendiği bildirildi.

Şirketten yapılan açıklamada, bu yıl Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının bin metreküpte 199 dolar, petrol fiyatlarının ise varil

başına 50 dolar düzeylerinde olmasının beklendiği belirtildi.

14

Açıklamada, daha muhafazakar tahminlerde doğalgaz fiyatlarının bin metreküpte 151 dolar, petrolde ise varil başına 35

dolar seviyesinin baz alındığı vurgulandı.

Gazprom’un ayrıca bu yıl sonuna kadar 8,9 milyar dolar, gelecek yıl da 6,5 milyar dolarlık borç ödemesi gerçekleştireceği

kaydedildi.

İDDMİB Başkanı ”İSO 500”ü Değerlendiriyor: (Dünya 29.06.2016) Hilmi Develi İstanbul Sanayi Odası (iSO) “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2015 yılı Araştırması”nda yer alan plastik ve kauçuk

sektörünü PAGDER Başkanı Reha Gür’ün değerlendirmesine 16 Haziran günkü yazımda yer vermiştim..

Bu kez de yazımda İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Rıdvan

Mertöz’ün “İSO 500”ü değerlendirmesine yer vereceğim..

Rıdvan Bey değerlendirmesini “İSO’nun sanayinin devler ligini belirleyen ‘’Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’’

araştırmasının 2015 sonuçlarına göre, şirketlerinin toplam faaliyet kârının net satışlara oranı son yılların en yüksek düzeyi

olan yüzde 8.7’ye ulaştı.

2014 yılında 30 milyar 457 milyon lira olan faaliyet karı yüzde 44.9’luk artışla 44 milyar 144 milyon liraya çıktı. Araştırmaya

göre 2014 yılı hariç son dört yıldır sanayi ise yüzde 3.8 büyüdü. 2015 yılının önemli faktörlerden biri, son yıllarda olduğu gibi

geçen yılda sanayici açısından finansman giderlerinin ne kadar yüksek olduğudur. İSO 500 kuruluşlarının finansman

giderleri bir önceki yıla göre %75.1 oranında artarak 28 milyar TL ye yükselmiştir. Sanayi sektörü, faaliyet karının %63.4 ünü

finansmana harcamıştır.

Bu, son yıllarda gördüğümüz en yüksek orandır.

Türk sanayisinin finansman yapısının dünya da örneği olmayan böyle bir yapısal sorunla devam edebilmesi giderek

imkânsızlaşmaktadır. 2015 yılında Türkiye’de ihracatın %95,4’ü sanayi mallarından oluşmuştur. Bu nedenle İSO 500 Büyük

15

Sanayi Kuruluşu’nun ihracatı da Türkiye’nin ihracat performansında belirleyici olmaktadır. Nitekim İSO 500 Türkiye

ihracatının %37.2’sini ve sanayi ihracatının %38.9’unu gerçekleştirmektedir.

2015 yılında İSO 500’ün ihracatı %12.9 azalarak 61.3 milyar dolardan 53.4 milyar dolara gerilemiştir. Türkiye ihracatı ise

%8.7 gerilemiştir.

İSO 500 içinde en fazla ihracat yapan şirketlerde ilk beş sırayı ise Ford Otomotiv, Tüpraş, Oyak Renault, Tofaş ve Arçelik

aldı. 2015 yılında Çin ve Hindistan’ın büyümesine karşı, tüm dünya’da ticaret küçüldü. Avrupa’daki küçülme ülkemizden

daha fazla gerçekleşti. 2015 yılında İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 1 adet

azalmış ve 125’e inmiştir. 2009 yılında İSO 500’ün içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı kademeli olarak

azalmaktadır. 2015 yılında gerilme yavaşlayarak sürmüştür.

Yabancı sermaye paylı kuruluşlar 2014 yılında 25 milyar dolar ihracat ile Türkiye’nin ihracatının %15.9’u 2015 yılında 22,5

milyar dolar ile %15,6’sını gerçekleştirmiştir.

Ayrıca bu yıl ilk 500 firma arasına İDDMİB üyelerimizden yeni katılımlar gerçekleşmiştir. Vestel, Arçelik gibi ihracat

şampiyonları bizim birliğimizin de üyesi olsa da ihracatlarının büyük bir kısmını başka ihracat birliklerinden

gerçekleştirmektedir.” sözleriyle tamamlayıp şu önerilerini sıralamaya başladı;

- İlk 500 firmaya baktığımızda çoğu düşük katma değerle hammadde ve yarı mamul üreticileridir. TİM ve İhracatçı birlikleri

başta olmak üzere; odalarımız, sektörlerimiz hedeflere ulaşmak için daha çok Ar-Ge, daha çok tasarım ve daha fazla

inovasyon yapmalıdır.

- Birçok platformda tartıştığımız, sanayi üretimimizde ve ihracatımızda ithalat bağımlılığı düzeyinin ölçülmesini sağlayacak

bilgiler çalışmada yer almalıdır.

- Sanayimizin ve ihracatımızın teknolojik ürünler bakımından dünyadaki örnekleriyle kıyaslanabilir ölçülere yer verilmelidir.

Sadece rakamsal büyüklükleri aktarmakla yetinmeyip niteliksel analizler, verimlilik analizleri eklenmelidir.

- Dünyadaki genel gelişmelerle İSO sonuçları arasında bağ kurulacak tablolar yer almadığı için ortaya çıkan sonuçların

ileriye doğru etkisi tespit edilemiyor olsa da bu tablolara da yer verilmelidir.

- Sanayinin büyükleriyle, KOBİ’lerin gelişmelerinin ayrı ayrı izlenmesine imkân tanıyan analizler yapılmalıdır.”

Bu listeye birçok maddenin eklenebileceğini kaydeden Mertöz, “İSO yönetiminin görevlendireceği uzmanlar yenilenme ve

gelişmeyi sağlayacak çalışmalar yapmalıdır. Onlar hem kurumlardan hem de kamudan yenileşme ve gelişmeye katkıda

bulunacak yeni bilgileri derleyerek, çalışmayı daha yararlı verilerle donatabileceklerdir” dedi. Rıdvan Bey önerilerini

sıraladıktan sonra değerlendirmesini “Gelenekselleşen bu araştırmayı hazırlayan İSO’ya teşekkür ediyorum” sözleriyle

noktaladı.

Küresel Piyasalar "Brexit" Şokundan Toparlanıyor: (BloombergHT 30.06.2016) Finans piyasaları, Asya hisse senetlerindeki yükseliş ve Güney Kore wonunun güçlenmesi ile birlikte, İngiltere'deki

referandumda geçen hafta Avrupa Birliği'nden (AB) çıkma (Brexit) yönünde karar çıkması sonrası gelen panik satışların

ardından toparlanmasını sürdürüyor.

MSCI Asya Pasifik Endeksi, küresel hisse senetlerinde Ağustos ayından bu yana görülen en sert iki günlük yükselişin

ardından, bu hafta çıkışını üçüncü güne taşıdı. Sterlin euro karşısında, AB liderlerinin İngiltere'nin AB'den düzenli birşekilde

çekilmesini istediklerini söylemesinin ardından fazla değişmedi. Won ve Malezya ringgiti, her ikisi birden, yükselişini üçüncü

güne genişletti ve 31 önemli para birimi arasında en iyi performans gösteren paralar oldu. Ham petrol, Çarşamba günü,

ABD'de petrol stoklarında düşüş meydana geldiğini gösteren veri ile birlikte, varil başına 50 dolar seviyesini görmesinin

ardından, geri çekildi. Altın da, güvenli liman niteliğindeki varlıkların zayıflaması sonrası aşağı yönde hareket etti.

Merkez bankalarının Brexit kararından dolayı meydana gelebilecek sıkıntıları önleme çabaları etkisini gösterdi ve küresel

hisse senetleri, son iki günde, Cuma ve Pazartesi günleri küresel hisse senetlerinde 4 trilyon dolar erimeye neden olan

16

kayıpların yarıdan fazlasını geri aldı. İngiltere'de FTSE 100 Endeksi, oylamasıdan bu yana tüm kayıplarını geri alırken,

Bloomberg Emtia Endeksi de aynı şekilde hareket etti.

Tokyo'da Ichiyoshi Asset Management Co. üst düzey yetkilisi Mitsushige Akino, "İngiltere'nin AB'den çıkma kararının

ardından ilk şok tüm dünyada hafifliyor," dedi ve "Olayla ilgili riskten sonra ayakta kaldık ve yatırımcılar esas ekonomi

üzerindeki etkinin sınırlı olacağını görmeye başlıyor. Küresel anlamda politika tedbirleri için umut var ve bu durum piyasaları

destekliyor" şeklinde görüş bildirdi.

St. Louis Fed Başkanı James Bullard Perşembe günü Londra'da konuşma yapacak ve Bullard bu konuşmada, vadeli

kontratların, bu yılın başında Temmuz sonuna kadar faiz artırımı olasılığının yüzde 53 olduğunu göstermesinin ardından

şimdi artık 2018 başına kadar böyle bir adımın atılmayabileceğini işaret etmesi ile birlikte, ABD faiz görünümüne ilişkin

işaretler verebilir. Tayvan Merkez Bankası'nın bugünkü politika toplantısında, Bloomberg'in anketlerinin işaret ettiği üzere,

faiz indirimine gitmesi beklenirken, Meksika Merkez Bankası'nın borçlanma maliyetlerini artırması öngörülüyor. Öte yandan,

bugün Euro Bölgesi'nde enflasyon, Almanya'da işsizlik ve ABD'de haftalık işsizlik başvuruları verileri açıklanacak.

Fortune 500, 2016 Listesini Açıkladı: (Habertürk/ Dünya/ AA/ Hürriyet 30.06.2016) Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ), Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği Fortune 500'de, 37,1

milyar liralık net satış geliriyle birinci oldu.

Buna göre BOTAŞ, 37,1 milyar liralık net satış geliriyle listenin ilk sırasında yer aldı.

BOTAŞ'ın hemen arkasından, sekiz yıldır listenin lideri olmasına rağmen petrol fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle satışları

36,8 milyar lira olarak gerçekleşen Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ) geldi. OMV Petrol Ofisi, 30,9 milyar liralık satış

geliriyle üçüncü sıradaki yerini korurken, Türk Hava Yolları (THY) 28,7 milyar liralık satışla dördüncü, Türkiye Elektrik İletim

AŞ (TEİAŞ) 20 milyar liralık satışla beşinci sırada listeye dahil oldu.

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ'nin (TETAŞ) 19,5 milyar lira ile altıncı sırada olduğu listede, Opet 18,5 milyar lira ile

yedinci, BİM 17,4 milyar lira ile sekizinci, Ford 16,7 ile dokuzuncu, Shell ve Turcas ise 15,4 milyar lira ile onuncu olarak yer

aldı.