Resumen Morfológico y Gramatical

download Resumen Morfológico y Gramatical

of 27

Transcript of Resumen Morfológico y Gramatical

  • MORFOLOGA NOMINAL

    1a. DECLINACIN

    Gnero: es su mayor parte femeninos. Excepciones: cometa, planeta y nombres y oficios de varn, tales como

    nauta, agricola, incola, poeta, etc.

    Nmero: algunos tienen slo forma plural, pluralia tantum: divitiae, nuptiae, tenebrae, Athenae, Kalendae,

    etc.

    Locativo: algunos nombres de ciudad. Desinencia -ae (sg) o -is (pl.). Ej: Romae, Athenis.

    Desinencias particulares: dea, filia y liberta forman el dat. y el abl. pl. con desinencias -BUS para evitar

    confusiones con sus respectivos sustantivos masculinos.

    Declinacin griega: nom. en -AS, como en Aeneas.

    2a. DECLINACIN

    sust. m. y f. en -us sust. m. en -er sust. m. en -ir caso especial deus

    Dominus, -i (m.) Culter, -tri (m.) Vir, -i (m.) Deus, -i (m.)

    sg. pl. sg. pl. sg. pl. sg. pl.

    Nom. dominus domini culter cultri vir viri deus dei /dii /di

    Voc. domine domini culter cultri vir viri deus dei /dii /di

    Ac. domunum dominos cultrum cultros virum viros deum deos /divos

    Gen. domini dominorum cultri cultrorum viri virorum /virum dei /divi deorum /deum

    Dat. domino dominis cultro cultris viro viris deo /divo deis /diis /dis

    Abl. domino dominis cultro cultris viro viris deo /divo deis /diis /dis

    Gnero: en su mayor parte masculinos. Excepciones: nombres de ciudades (Corinthus), islas (Delus) y rboles

    (fagus), que son femeninos, y los sustantivos vulgus, virus y pelagus, que son neutros.

    Nmero: algunos tienen slo forma plural, pluralia tantum: liberi, Fasti. Carecen de plural los sustantivos

    humus, virus, pelagus y vulgus.

    Desinencias particulares: el sustantivo filius y los nombres propios que tienen nom. en -IUS, con i breve

    (Horatius, Vergilius, etc.) forman el voc. sg. en -I (fili, Horati, Vergili).

    Nupta, -ae (f)

    sg. pl.

    Nom. nupta nuptae

    Voc nupta nuptae

    Ac. nuptam nuptas

    Gen. nuptae nuptarum

    Dat. nuptae nuptis

    Abl. nupta nuptis

  • sustantivos n.

    Adulterium, -i (n.)

    Nom. adulterium adulteria

    Voc. adulterium adulteria

    Ac. adulterium adulteria

    Gen. adulterii adulteriorum

    Dat. adulterio adulteriis

    Abl. adulterio adulteriis

    Nmero: algunos tienen slo forma plural, pluralia tantum: arma, castra, rostra, spolia, etc.

    3a. DECLINACIN

    A. TEMAS CONSONNTICOS

    sustantivos m. y f. sustantivos n. sustantivos parislabos

    Dux, ducis (m.) Marmor, -oris (n.) Pater, patris (m.)

    sg. pl. sg. pl. sg. pl.

    Nom. dux duces marmor marmora pater patres

    Voc. dux duces marmor marmora pater patres

    Ac. ducem duces marmor marmora patrem patres

    Gen. ducis ducum marmoris marmorum patris patrum

    Dat. duci ducibus marmori marmoribus patri patribus

    Abl. duce ducibus marmore marnoribus patre patribus

    En general son imparislabos.

    Otros sustantivos parislabos: mater, frater, senex, sedes.

    Los sustantivos penates, parentes, quirites y civitas pueden presentar un gen. pl. en -IUM o en -UM

    B. TEMAS EN -I

    sustantivos m. y f. sustantivos n.

    Civis, -is (m. o f.) Mare, -is (n.)

    sg. pl. sg. pl.

    Nom. civis cives mare maria

    Voc. civis cives mare maria

    Ac. civem cives mare maria

    Gen. civis civium maris marium

    Dat. civi civibus mari maribus

    Abl. cive civibus mari maribus

    En general son parislabos, pero hay varios imparislabos (animal, -is; tribunal, -is)

    Los sustantivos canis, iuvenis, vates y mensis forman el gen. pl. en -UM.

  • C. TEMAS MIXTOS

    Urbs, -is (f.)

    Nom. urbs urbes

    Voc. urbs urbes

    Ac. urbem urbes

    Gen. urbis urbium

    Dat. urbi urbibus

    Abl. urbe urbibus

    Declinan el sg. como los temas consonnticos y el pl. como los temas en -I.

    Pertenecen a este grupo los sustantivos de nom. monosilbico terminado en -NS, -RS, -BS, -PS, -LX, -RX (mons,

    montis; ars, artis; urbs, urbis; stirps, stirpis; falx, falcis; arx, arcis), los sustantivos de nom. monosilbico con

    vocal larga o diptongo (dos, dotis; faux, faucis) y por analoga, los sustantivos fraus, fraudis; nox, noctis; mus,

    muris; nix, nivis; mas, maris.

    D. TEMAS AISLADOS

    Vis, vis (f.) Bos, bovis (m. o f.) Iuppiter, Iovis (m.)

    Nom. vis vires bos boves Iuppiter

    Voc. vis vires bos boves Iuppiter

    Ac. vim vires /viris bovem boves Iovem

    Gen. vis virium bovis boum Iovis

    Dat. vi viribus bovi bobus /bubus Iovi

    Abl. vi viribus bove bobus /bubus Iove

    4a DECLINACIN

    sustantivos m. y f. sustantivos n. caso especial domus (2a + 4a)

    Senatus, -us (m.) Cornu, -us (n.) Domus, -us/-i (f.)

    sg. pl. sg. pl. sg. pl.

    Nom. senatus senatus cornu cornua domus domus

    Voc. senatus senatus cornu cornua domus domus

    Ac. senatum senatus cornu cornua domum domus /domos

    Gen. senatus senatuum cornus cornuum domus /domi domuum /domorum

    Dat. senatui senatibus cornui cornibus domui /domo domibus

    Abl. senatu senatibus cornu cornibus domu /domo domibus

    Loc. domi

    Desinencias particulares: los sustantivos arcus, artus, partus, tribus, quercus, acu y pecu forman el dat. y abl.

    pl. con la desinencia -UBUS.

  • 5a DECLINACIN

    Res, rei (f.)

    sg. pl.

    Nom. res res

    Voc. res res

    Ac. rem res

    Gen. rei rerum

    Dat. rei rebus

    Abl. re rebus

    Nmero: con excepcin de res, rei y dies, -ei, el resto de los sustantivos rara vez emplea el plural.

    COMPLEMENTO AGENTE

    Inanimado: abl. (abl. instrumental)

    Animado: a(b) + abl. (abl. de procedencia)

    Dat. de inters. Ej: Poenae tellus est mihi tacta meae. Lit: La tierra de mi castigo es tocada por m

    GENITIVO: campo semntico de la memoria

    DATIVO: campo semntico de la proximidad, la semejanza y la utilidad

    - Dativo posesivo: objeto posedo (nom.) + verbo ESSE (traducir por tener) + poseedor (dat.)

    ADJETIVOS DE 1a CLASE

    adjetivos con m. sg. en -us

    Iustus, -a, -um

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. iustus iusta iustum iusti iustae iusta

    Voc. iuste iusta iustum iusti iustae iusta

    Ac. iustum iustam iustum iustos iustas iusta

    Gen. iusti iustae iusti iustorum iustarum iustorum

    Dat. iusto iustae iusto iustis iustis iustis

    Abl. iusto iusta iusto iustis iustis iustis

    adjetivos con m. sg. en -er

    Pulcher, -chra, -chrum

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. pulcher pulchra pulchrum pulchri pulchrae pulchra

    Voc. pulcher pulchra pulchrum pulchri pulchrae pulchra

    Ac. pulchrum pulchram pulchrum pulchros pulchras pulchra

    Gen. pulchri pulchrae pulchri pulchrorum pulchrarum pulchrorum

    Dat. pulchro pulchrae pulchro pulchris pulchris pulchris

    Abl. pulchro pulchra pulchro pulchris pulchris pulchris

  • ADJETIVOS DE 2a CLASE

    Tres terminaciones genricas (m., f., n.) en nom. sg.

    Acer, -cris, -cre

    sg pl.

    m. f. n. m. f. n.

    nom. acer acris acre acres acria

    voc. acer acris acre acres acria

    ac. acrem acre acres acria

    gen. acris acrium

    dat. acri acribus

    abl. acri acribus

    Dos terminaciones genricas (m./f., n.) en el nom. sg.

    Omnis, -e

    sg. pl.

    m./f. n. m./f. n.

    Nom. omnis omne omnes omnia

    Voc. omnis omne omnes omnia

    Ac. omnem omne omnes omnia

    Gen. omnis omnium

    Dat. omni omnibus

    Abl. omni omnibus

    Los adjetivos celer, -eris, -ere; inops, -opis; menor, -oris; supplex, -icis forman el gen. pl. en -UM.

    Una terminacin genrica en el nom. sg.

    Ingens, -ntis

    sg. pl.

    m./f. n. m./f. n.

    Nom. ingens ingentes ingentia

    Voc. ingens ingentes ingentia

    Ac. ingentem ingens ingentes ingentia

    Gen. ingentis ingentium

    Dat. ingenti ingentibus

    Abl. ingenti ingentibus

    Los participios presentes se declinan como adjetivos de una terminacin genrica en el nom. sg.. Cuando se

    emplean como sustantivos o tienen valor verbal (por ejemplo, en ablativo absoluto), forman el abl. sg. en -E.

  • Adjetivos que se declinan como un sustantivo de tema en consonante

    Superstes, -titis

    sg. pl.

    m./f. n. m./f. n.

    Nom. superstes superstites superstita

    Voc. superstes superstites superstita

    Ac. superstitem superstes superstites superstita

    Gen. superstitis superstitum

    Dat. superstiti superstitibus

    Abl. superstite superstitibus

    Los adjetivos vetus, -eris; pauper, -eris; particeps, -ipis; sospes, -itis; dives, -itis; superstes, -itis siguen la

    declinacin de tema en consonante y tienen por lo tanto abl. sg. en -E, gen. pl. en -UM y nom., voc. y ac. n. pl. en

    -A.

    Los adjetivos pueden tomar a veces en la traduccin valor sustantivado. Ej: summa arbore: en lo alto del rbol

    GRADOS DEL ADJETIVO

    COMPARATIVO

    Formacin: tema de adj. (de gen. sg.) + -IOR (m./f.) o -IUS (n.)

    Siguen la 3a declinacin de tema en consonante.

    Iustior, iustius (de iustus, -a, -um)

    sg. pl.

    m./f. n. m./f. n.

    Nom. iustior iustius iustiores iustiora

    Voc. iustior iustius iustiores iustiora

    Ac. iustiorem iustius iustiores iustiora

    Gen. Iustioris iustiorum

    Dat. Iustiori iustioribus

    Abl. Iustiore iustioribus

    SUPERLATIVO

    Formacin: tema de adj. (de gen. sg.) + -ISSIMUS (m.), -ISSIMA (f.), -ISSIMUM (n.)

    Se declina como un adj. de 1a clase.

    FORMAS ESPECIALES DE COMPARATIVO Y SUPERLATIVO

    Adjetivos con nom. sg. en -LIS forman el superlativo agregando -LIMUS, -LIMA, -LIMUM al tema del adj.

    (de gen. sg.): facilis, -e > facillimus, -am -um

    Adjetivos con nom. sg. en -ER forman el superlativo agregando -RIMUS, -RIMA, -RIMUM al nom. sg.:

    pulcher, -chra, -chrum > pulcherrimus, -a, -um

    Adjetivos compuestos terminados en -DICUS, -FICUS, -VOLUS forman el comparativo agregando

    -ENTIOR, -IUS al tema de adj. (de gen. sg.) y el superlativo agregando -ENTISSIMUS, -A, -UM: maledicus,

    -a, -um > maledicentior, -ius; maledicentissimus, -a, -um.

  • Adjetivos cuyo nom. sg. termina en -EUS, -IUS, -UUS, tienen un comparativo y superlativo perifrstico, es

    decir, se les aade el adverbio MAGIS o el adverbio MAXIME: idoneus, -a, -um > magis idoneus; maxime

    idoneus.

    COMPARATIVOS Y SUPERLATIVOS IRREGULARES

    POSITIVO COMPARATIVO SUPERLATIVO

    bonus, -a, -um melior, -ius optimus, -a, -um

    malus, -a, -um peior, -ius pessimus, -a, -um

    magnus, -a, -um maior, -ius maximus, -a, -um

    parvus, -a, -um minor, minus minimus, -a, -um

    multi, -ae, -a plures, -es, -a plurimi, -ae, -a

    Para las formas comparativas de inferioridad se utiliza minus.

    Cuando el comparativo se usa sin nexo comparativo y trmino, tiene valor intensivo, cercano al del superlativo.

    Por ejemplo: longior, muy largo o demasiado largo.

    Adverbializacin del comparativo neutro: la forma n. puede eventualmente significar adverbializacin. Por

    ejemplo: multo me vigilare acrius ad salutem quam te ad perniciem rei publicae. (Yo velo mucho ms

    ardientemente por la salvacin de la repblica).

    1) CONSTRUCCIN COMPARATIVA: Quam + 2 trmino de comparacin (= caso que en el 1 trmino)

    S PVS

    [Pilum longius quam gladius est.] La lanza es ms larga que la espada

    n. n/c 2T. nv

    const. comp.

    PS

    2) COMPLEMENTO COMPARATIVO: 2 trmino de comparacin en caso ablativo (sin nexo comparativo)

    S PVS

    [Pilum longius gladio est.] La lanza es ms larga que la espada

    n. 2T(cp) nv

    PS/

    PRONOMBRES PERSONALES

    sg. pl.

    1a 2a 3a 1a 2a 3a

    Nom. ego tu - nos vos -

    Voc. - tu - - vos -

    Ac. me te se nos vos se

    Gen. mei tui sui nostri /-trum vestri /-trum sui

    Dat. mihi tibi sibi nobis vobis sibi

    Abl. me te se nobis vobis se

  • Refuerzos: los pronombres pueden aparecer reforzados con sufijos como -MET (egomet, nosmet), -PSE (sepse),

    -TE (tute). El pronombre de 3 persona puede duplicarse en ac. o abl: sese.

    Circ. de ca: los abl. + cum forman circ. de ca (mecum, tecum, secum, nobiscum, vobiscum).

    PRONOMBRES POSESIVOS

    sg. pl.

    1 p. meus, -a, -um noster, -tra, -trum

    2 p. tuus, -a, -um vester, -tra, -trum

    3 p. suus, -a, -um suus, -a, -um

    PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS

    His, haec, hoc (este, esta, esto)

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. hic haec hoc hi hae haec

    Voc. - - - - - -

    Ac. hunc hanc hoc hos has haec

    Gen. huius horum harum horum

    Dat. huic his

    Abl. hoc hac hoc his

    Iste, ista, istud (ese, esa, eso)

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. iste ista istud isti istae ista

    Voc. - - - - - -

    Ac. istum istam istud istos istas ista

    Gen. istius istorum istarum istorum

    Dat. isti istis

    Abl. isto ista isto istis

    Ille, illa, illud (aquel, aquella, aquello)

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. ille illa illud illi illae illa

    Voc. - - - - - -

    Ac. illum illam illud illos illas illa

    Gen. illius illorum illarum illorum

    Dat. illi illis

    Abl. illo illa illo illis

  • Is, ea, id (eso, aquello, l; esa, aquella, ella; eso, aquello, ello)

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. is ea id ei /ii /i eae ea

    Voc. - - - - - -

    Ac. eum eam id eos eas ea

    Gen. eius eorum earum eorum

    Dat. ei eis /iis /is

    Abl. eo ea eo eis /iis /is

    Ipse, ipsa, ipsum (l mismo, ella misma, ello mismo)

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa

    Voc. - - - - - -

    Ac. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa

    Gen. ipsius ipsorum ipsarum ipsorum

    Dat. ipsi ipsis

    Abl. ipso ipsa ipso ipsis

    Idem, eadem, idem (lo mismo, la misma, lo mismo)

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. idem eadem idem eidem /iidem /idem eaedem eadem

    Voc. - - - - - -

    Ac. eundem eandem idem eosdem easdem eadem

    Gen. eiusdem eorundem earundem eorundem

    Dat. eidem eisdem /iisdem /isdem

    Abl. eodem eadem eodem eisdem /iisdem /isdem

    PRONOMBRE RELATIVO

    Qui, quae, quod

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. qui quae quod qui quae quae

    Voc. - - - - - -

    Ac. quem quam quod quos quas quae

    Gen. cuius quorum quarum quorum

    Dat. cui quibus

    Abl. quo qua quo quibus

    Concordancia: concuerda en gnero y nmero con el antecedente. El caso depende de su propia funcin.

  • Circ. de ca: quocum, quacum, quibuscum indican circ. de ca.

    SINTAXIS DE LA PIA

    El pronombre relativo encabeza una prop. rel. atrib. que modifica a un sustantivo antecedente (PIA); su modo

    verbal es el indicativo.

    Casos con subjuntivo:

    a) Matiz adverbial (matiz causal, final, consecutivo -tal que-, concesivo, etc.)

    Ej: Serit arbores, quae alteri saeculo prosint. Planta rboles que aproveche (para que aproveche matiz

    final) la siguiente generacin.

    b) Restriccin semntica del antecedente.

    Ej: Pericles atque Alcibiades fere sunt antiquissimi quorum quidem scripta constent. Percles y Alcibades

    son los ms antiguos de los cuales los (cuyos) escritos ciertamente permanecen.

    c) Atraccin modal

    Ej: Censet milites ((qui flumen transierint)PIA venturos esse victoris)ACI. l juzga que los soldados que

    hayan atravesado el ro llegarn vencedores. (La PIA est dentro de una proposicin mayor, el ACI).

    Si carece de antecedente, la proposicin relativa es sustantiva.

    Ej: Beati sunt qui probos liberos habent(SS). Felices son quienes tienen buenos hijos.

    Relativo de recursividad: cuando un relacionante tiene ms de un nivel de recursividad. Ej: Considius dicit

    montem, quem a Labieno occupari Caesar voluerit, ab hostibus teneri, donde quem es utilizado de un doble

    modo: el monte que Csar quera que fuera ocupado por Labieno (OD. de Csar quera que Labieno ocupara el

    monte y S de El monte es ocupado por Labieno).

    Casos especiales de proposiciones relativas

    1) Relativo aparente: despus de puntuacin fuerte el relativo se traduce por un pronombre demostrativo.

    Ej: Quorum corpora non sunt in caelum elata. Los cuerpos de aquellos no fueron llevados al cielo

    2) Repeticin del antecedente: se elimina en la traduccin.

    Ej: Dicunt diem qua die(CT) omnes conveniant. Fijan un da en el cual todos coinciden

    3) Omisin del antecedente

    Ej: Xerxes praemium proposuit [eis] qui novam voluptatem invenissent. Jerjes propuso un premio para

    aquellos que hubiesen encontrado un nuevo placer

    4) Inclusin del antecedente en la prop. rel.

    Ej: In templo non erat [vir] quem virum invenire volui. En el templo no estaba el hombre a quien yo quise

    encontrar

    5) Concordancia del relacionante con el predicativo

    Ej: Caesar Alesiam, quod est oppidum Mandubiorum, iter facere coepit. Csar emprendi el camino hacia

    Alesia, que es la fortaleza de los mandubios. (quod debera concordar con Alesiam en sg. f., pero concuerda

    con el predicativo oppidum Mandubiorum).

  • PRONOMBRE INTERROGATIVO

    Quis, (quae), quod (quin, cul, qu cosa, por qu -ac.-)

    sg. pl.

    m. f. n. m. f. n.

    Nom. quis (qui) quis (quae) quid (quod) qui quae quae (qua)

    Voc. - - - - - -

    Ac. quem quam quid quos quas quae (qua)

    Gen. cuius quorum quarum quorum

    Dat. cui quibus

    Abl. quo qua quo quibus

    Las formas entre parntesis son propias del interrogativo cuando funciona como atributo.

    PRONOMBRES INDEFINIDOS

    Quisquis (quaequae), quicquid, quidquid: cualquiera que

    Aliquis, aliqua, aliquid (n. pl. aliqua): alguno, algo

    Quidam, quaedam, quiddam: un cierto

    Quidpiam, quaepiam, quippiam o quidpiam: alguien, alguno

    Quisquam, quaequam, quidquam: alguno, nadie (se usa en oraciones negativas y en las comparativas)

    Quisque, quaeque, quidque: cada uno

    Unusquisque, unaquaeque, unumquodque: cada uno

    Quicumque, queacumque, quidcumque: cualquiera que sea

    Quivis, quaevi, quidvis: cualquiera, el que quieras

    Quilibet, quaelibet, quidlibet: cualquiera, el que te guste

    Los pronombres a continuacin tienen el gen. sg. en -IUS y el dat. sg. en -I :

    Alius, -a, -ud: otro

    Alter, altera, alterum: el otro (de dos)

    Utervis, utravis, utrumvis: cualquiera de los dos

    Uterlibet, utralibet, utrumlibet: cualquiera de los dos

    Uterque, utraque, utrumque: el uno y el otro (de los dos)

    Alteruter, alterutra, alterutrum: el uno o el otro (de los dos)

    Nullus, -a, -um: ninguno

    Ullus, -a, -um: alguno (se usa en lugar de nullus en clusulas negativas)

    Solus, -a, -um: solo

    Totus, -a, -um: todo

    Nemo (neminem, nullius, nemini, nullo): nadie

    PARTCULA INTERROGATIVA -ne: de refuerzo, para preguntas retricas (no es necesario traducirlo).

    CLASES DE COORDINACIN

    a) Copulativa: et, -que / ac, atque [enfticos] / et et, cum tum, tum tum (ya ya), non solum sed etiam

    [correlativos] / nec nec, neque neque [negativos]

    b) Adversativa: sed, at (adv. dbil, a veces ilat.), verum, vero, tamen, autem (adv. dbil)

  • c) Disyuntiva: vel, aut

    d) Consecutiva: ergo, igitur, quare, quapropter, quamobrem

    e) Causal o ilativa: nam (pues), namque (as que), enim, etenim (en efecto)

    MORFOLOGA VERBAL

    MODO INDICATIVO

    VOZ ACTIVA

    Infectum 1 (impera-) 2 (iube-) 3 (absolv-) 4 (audi-) 3a mixta (capi-)

    PRESENTE impero

    imperas

    imperat

    imperamus

    imperatis

    imperant

    iubeo

    iubes

    iubet

    iubemus

    iubetis

    iubent

    absolvo

    absolvis

    absolvit

    absolvimus

    absolvitis

    absolvunt

    audio

    audis

    audit

    audimus

    auditis

    audiunt

    capio

    capis

    capit

    capimus

    capitis

    capiunt

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    imperabam

    imperabas

    imperabat

    imperabamus

    imperabatis

    imperabant

    iubebam

    iubebas

    iubebat

    iubebamus

    iubebatis

    iubebant

    absolvebam

    absolvebas

    absolvebat

    absolvebamus

    absolvebatis

    absolvebant

    audiebam

    audiebas

    audiebat

    audiebamus

    audiebatis

    audiebant

    capiebam

    capiebas

    capiebat

    capiebamus

    capiebatis

    capiebant

    FUTURO IMPERFECTO imperabo

    imperabis

    imperabit

    imperabimus

    imperabitis

    imperabunt

    iubebo

    iubebis

    iubebit

    iubebimus

    iubebitis

    iubebunt

    absolvam

    absolves

    absolvet

    absolvemus

    absolvetis

    absolvent

    audiam

    audies

    audiet

    audiemus

    audietis

    audient

    capiam

    capies

    capiet

    capiemus

    capietis

    capient

    Perfectum 1 (imperav-)

    PRETRITO PERFECTO imperavi

    imperavisti

    imperavit

    imperavimus

    imperavistis

    imperaverunt /-ere

    PRETRITO

    PLUSCUAMPERFECTO

    imperaveram

    imperaveras

    imperaverat

    imperaveramus

    imperaveratis

    imperaverant

    FUTURO PERFECTO

    (habr ordenado)

    imperavero

    imperaveris

  • imperaverit

    imperaverimus

    imperaveritis

    imperaverint

    VOZ PASIVA (+ c. ag. en abl.) (valor pasivo o impersonal)

    Infectum 1 (impera-) 2 (iube-) 3 (absolv-) 4 (audi-) 3a mixta (capi-)

    PRESENTE imperor

    imperaris

    imperatur

    imperamur

    imperamini

    imperantur

    iubeor

    iuberis

    iubetur

    iubemur

    iubemini

    iubentur

    absolvor

    absolveris

    absolvitur

    absolvimur

    absolvimini

    absolvuntur

    audior

    audiris

    auditur

    audimur

    audimini

    audiuntur

    capior

    caperis

    capitur

    capimur

    capimini

    capiuntur

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    imperabar

    imperabaris /-re

    imperabatur

    imperabamur

    imperabamini

    imperabantur

    iubebar

    iubebaris /-re

    iubebatur

    iubebamur

    iubebamini

    iubebantur

    absolvebar

    absolvebaris /-re

    absolvebatur

    absolvebamur

    absolvebamini

    absolvebantur

    audiebar

    audiebaris /-re

    audiebatur

    audiebamur

    audiebamini

    audiebantur

    capiebar

    capiebaris /-re

    capiebatur

    capiebamur

    capiebamini

    capiebantur

    FUTURO IMPERFECTO imperabor

    imperaberis /-re

    imperabitur

    imperabimur

    imperabimini

    imperabuntur

    iubebor

    iubeberis /-re

    iubebitur

    iubebimur

    iubebimini

    iubebuntur

    absolvar

    absolveris /-re

    absolvetur

    absolvemur

    absolvemini

    absolventur

    audiar

    audieris /-re

    audietur

    audiemur

    audiemini

    audientur

    capiar

    capieris /-re

    capietur

    capiemur

    capiemini

    capientur

    Perfectum 1 (imperat-)

    PRETRITO

    PERFECTO

    (fui ordenado)

    imperatus, -a, -um sum

    imperatus, -a, -um es

    imperatus, -a, -um est

    imperati, -ae, -a sumus

    imperati, -ae, -a estis

    imperati, -ae, -a sunt

    PRETRITO

    PLUSCUAMPERFECTO

    (haba sido ordenado)

    imperatus, -a, -um eram

    imperatus, -a, -um eras

    imperatus, -a, -um erat

    imperati, -ae, -a eramus

    imperati, -ae, -a eratis

    imperati, -ae, -a erant

    FUTURO PERFECTO

    (habr sido ordenado)

    imperatus, -a, -um ero

    imperatus, -a, -um eris

    imperatus, -a, -um erit

    imperati, -ae, -a erimus

    imperati, -ae, -a eritis

    imperati, -ae, -a erunt

  • MODO SUBJUNTIVO

    VOZ ACTIVA

    Infectum 1 (lauda-) 2 (mone-) 3 (leg-) 4 (audi-) 3a mixta (capi-)

    PRESENTE laudem

    laudes

    laudet

    laudemus

    laudetis

    laudent

    moneam

    moneas

    moneat

    moneamus

    moneatis

    moneant

    legam

    legas

    legat

    legamus

    legatis

    legant

    audiam

    audias

    audiat

    audiamus

    audiatis

    audiant

    capiam

    capias

    capiat

    capiamus

    capiatis

    capiant

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    laudarem

    laudares

    laudaret

    laudaremus

    laudaretis

    laudarent

    monerem

    moneres

    moneret

    moneremus

    moneretis

    monerent

    legerem

    legeres

    legeret

    legeremus

    legeretis

    legerent

    audirem

    audires

    audiret

    audiremus

    audiretis

    audirent

    caperem

    caperes

    caperet

    caperemus

    caperetis

    caperent

    Perfectum 1 (laudav-) 2 (monu-) 3 (leg-) 4 (audiv-) 3a mixta (cep-)

    PRETRITO PERFECTO laudaverim

    laudaveris

    laudaverit

    laudaverimus

    laudaveritis

    laudaverint

    monuerim

    monueris

    monuerit

    monuerimus

    monueritis

    monuerint

    legerim

    legeris

    legerit

    legerimus

    legeritis

    legerint

    audiverim

    audiveris

    audiverit

    audiverimus

    audiveritis

    audiverint

    ceperim

    ceperis

    ceperit

    ceperimus

    ceperitis

    ceperint

    PRETRITO

    PLUSCUAMPERFECTO

    laudavissem

    laudavisses

    laudavisset

    laudavissemus

    laudavissetis

    laudavissent

    monuissem

    monuisses

    monuisset

    monuissemus

    monuissetis

    monuissent

    legissem

    legisses

    legisset

    legissemus

    legissetis

    legissent

    audivissem

    audivisses

    audivisset

    audivissemus

    audivissetis

    audivissent

    cepissem

    cepisses

    cepisset

    cepissemus

    cepissetis

    cepissent

    VOZ PASIVA

    Infectum 1 (lauda-) 2 (mone-) 3 (leg-) 4 (audi-) 3a mixta (capi-)

    PRESENTE lauder

    lauderis /-re

    laudetur

    laudemur

    laudemini

    laudentur

    monear

    monearis /-re

    moneatur

    moneamur

    moneamini

    moneantur

    legar

    legaris /-re

    legatur

    legamur

    legamini

    legantur

    audiar

    audiaris /-re

    audiatur

    audiamur

    audiamini

    audiantur

    capiar

    capiaris /-re

    capiatur

    capiamur

    capiamini

    capiantur

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    laudarer

    laudareris /-re

    laudaretur

    laudaremur

    laudaremini

    laudarentur

    monerer

    monereris /-re

    moneretur

    moneremur

    moneremini

    monerentur

    legerer

    legereris /-re

    legeretur

    legeremur

    legeremini

    legerentur

    audirer

    audireris /-re

    audiretur

    audiremur

    audiremini

    audirentur

    caperer

    capereris /-re

    caperetur

    caperemur

    caperemini

    caperentur

  • Perfectum 1a (laudat-)

    PRETRITO PERFECTO laudatus, -a, -um sim

    laudatus, -a, -um sis

    laudatus, -a, -um sit

    laudati, -ae, -a simus

    laudati, -ae, -a sitis

    laudati, -ae, -a sint

    PRETRITO

    PLUSCUAMPERFECTO

    laudatus, -a, -um essem

    laudatus, -a, -um esses

    laudatus, -a, -um esset

    laudati, -ae, -a essemus

    laudati, -ae, -a essetis

    laudati, -ae, -a essent

    GRAMTICA DEL SUBJUNTIVO

    Negacin NE

    A) VOLUNTAD Tiempos: pte. / pret. perf. Trad: pte.

    1) Subj. volitivo imperativo (en 3a. o 2a. p.) (pte.)

    Ej: Veniant. Que vengan

    2) Subj. volitivo exhortativo (pte.)

    Ej: Laboremus. Trabajemos

    3) Subj. volitivo prohibitivo (pte. / pret. perf.)

    Ej: Ne id facias / feceris. (ne cave facias/ noli facere/ ne faciat/ ne facito) No lo hagas

    4) Subj. volitivo concesivo (pte.)

    Ej: Ne sit summus malum dolor, malum certe est. Que el dolor no sea el mal supremo, es ciertamente

    un mal / Sit sacrilegus aunque sea impo

    B) DESEO (subj. desiderativo u optativo)

    1) Deseo real. Tiempos: pte. / pret. perf. + IAD (utinam, etc.). Trad: pte. del subj.

    Ej: Utinam ne aeger sim / fuerim. Ojal no est enfermo

    2) Deseo irreal

    De presente (pret. imp.)

    Ej: Utinam doctus esset! Ojal fuese sabio!

    De pasado (pret. plusc.)

    Ej: Utinam istam calliditatem hominibus di ne dedissent. Ojal los dioses no hubieran otorgado esa

    astucia a los hombres

    Negacin NON

    C) POSIBILIDAD IRREALIDAD (subj. potencial)

    1) Subj. potencial propiamente dicho. Tiempos: pte. / pret. perf. Trad: condicional pte.

    Ej: Consilium tibi dem / dederim. Yo te dara un consejo

    2) Subj. potencial impersonal [en 2 p.: interpelacin al lector] (pte. / pret. imp.)

    Ej: Videas / Videres. Podra verse

    3) Subj. irreal

  • De presente (pret. imp.)

    Ej: Ita facerem, sed me multa impediunt. Yo lo hara, pero muchas cosas me lo impiden

    De pasado (pret. plusc.)

    Ej: Ita fecissem, sed me multa impediunt. Yo lo habra hecho, pero muchas cosas me lo impiden

    D) DUDA PROTESTA (subj. deliberativo). Tiempos: pte. / pret. imp. Trad: infinitivo

    1) Duda propiamente dicha

    Ej: Quid faciam? Non eam? Eloquar an sileam? Qu hacer? No ir? Hablar o callar?

    2) Protesta

    Ej: Tibi ego rationem reddam? Yo, rendirte cuentas?

    Se utiliza como conjugacin del verbo subordinado en algunas PIA, en proposiciones sustantivas interrogativas

    indirectas, en algunas proposiciones sustantivas completivas y en algunas proposiciones adverbiales incluidas.

    MODO IMPERATIVO

    VOZ ACTIVA 1 2 3 4 3a mixta

    PRESENTE impera

    imperate

    iube

    iubete

    absolve

    absolvite

    audi

    audite

    cape

    capite

    FUTURO imperato

    imperato

    imperatote

    imperanto

    iubeto

    iubeto

    iubetote

    iubento

    absolvito

    absolvito

    absolvitote

    absolvunto

    audito

    audito

    auditote

    audiunto

    capito

    capito

    capitote

    capiunto

    VOZ PASIVA 1a 2a 3a 4a 3a mixta

    PRESENTE imperare

    imperamini

    iubere

    iubemini

    absolvere

    absolvimini

    audire

    audimini

    capere

    capimini

    FUTURO imperator

    imperator

    -

    imperantor

    iubetor

    iubetor

    -

    iubentor

    absolvitor

    absolvitor

    -

    absolvuntor

    auditor

    auditor

    -

    Audiuntor

    capitor

    capitor

    -

    capiuntor

    VERBOS IRREGULARES

    Sum, es, esse, fui

    INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO

    PRESENTE sum

    es

    est

    sumus

    estis

    sunt

    sim

    sis

    sit

    simus

    sitis

    sint

    es

    este

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    eram

    eras

    erat

    eramus

    eratis

    essem

    esses

    esset

    essemus

    essetis

    ---

  • errant essent

    FUTURO

    IMPERFECTO

    ero

    eris

    erit

    erimus

    eritis

    erunt

    ---

    esto

    esto

    estote

    sunto

    PRETRITO

    PERFECTO

    fui

    fuisti

    fuit

    fuimus

    fuistis

    fuerunt

    fuerim

    fueris

    fuerit

    fuerimus

    fueritis

    fuerint

    ---

    PRETRITO

    PLUSCUAMPERFECTO

    fueram

    fueras

    fuerat

    fueramus

    fueratis

    fuerant

    fuissem

    fuisses

    fuisset

    fuissemus

    fuissetis

    fuissent

    ---

    FUTURO PERFECTO fuero

    fueris

    fuerit

    fuerimus

    fueritis

    fuerint

    ---

    ---

    COMPUESTOS DE SUM:

    Absum, abes, abesse, abfui (estar ausente, distar)

    Adsum, ades, adesse, adfui (estar presente, asistir, ayudar)

    Desum, dees, deesse, defui (faltar)

    Insum, ines, inesse, infui (estar dentro)

    Intersum, interes, interesse, interfui (estar entre, tomar parte, intervenir, participar)

    Obsum, obes, obesse, obfui (perjudicar, obstaculizar, daar)

    Possum, potes, posse, potui (poder)

    Praesum, praees, praesse, praefui (estar al frente, presidir, comandar)

    Prosum, prodes, prodesse, profui (aprovechar, servir)

    Subsum, subes, subesse (estar debajo, subsumir, subyacer)

    Supersum, superes, superesse, superfui (sobrevivir)

    Possum, potes, posse, potui Prosum, prodes, pordesse, profui

    PRESENTE possum

    potes

    potest

    prosum

    prodes

    prodest

  • possumus

    potestis

    possunt

    prosumus

    prodestis

    prosunt

    Eo, is, ire, ivi /ii, itum

    INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFINITIVO PARITICIPIO

    PRESENTE eo

    is

    it

    imus

    itis

    eunt

    eam

    eas

    eat

    eamus

    eatis

    eant

    i

    ite

    ire

    iens, euntis

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    ibam

    ibas

    ibat

    ibamus

    ibatis

    ibant

    irem

    ires

    iret

    iremus

    iretis

    irent

    ---

    ---

    ---

    FUTURO

    IMPERFECTO

    ibo

    ibis

    ibit

    ibimus

    ibitis

    ibunt

    ---

    ito

    ito

    itote

    eunto

    iturum, -am,

    -um esse

    iturus, -a,

    -um

    (Regular en perfectum)

    COMPUESTOS DE EO:

    Abeo, -is, -ire, abivi, abitum (despedirse, alejarse de)

    Adeo, -is, -ire, adivi, aditum (acercarse a)

    Exeo, -is, -ire, exii, exitum (salir)

    Anteo, circumeo, ineo, intereo, obeo, pereo, preaeeo, praetereo, prodeo, redeo, subeo, transeo

    Fero, fers, ferre, tuli, latum

    Voz activa INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFINITIVO PARTICIPIO

    PRESENTE fero

    fers

    fert

    ferimus

    fertis

    ferunt

    feram

    feras

    ferat

    feramus

    feratis

    ferant

    fer

    ferte

    ferre

    ferens, -ntis

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    ferebam

    ferebas

    ferebat

    ferrem

    ferres

    ferret

    ---

    ---

    ---

  • ferebamus

    ferebatis

    ferebant

    ferremus

    ferretis

    ferrent

    FUTURO

    IMPERFECTO

    feram

    feres

    feret

    feremus

    feretis

    ferent

    ---

    ferto

    ferto

    fertote

    ferunto

    laturum, -a,

    -um esse

    laturus, -a, -um

    Voz pasiva INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFINITIVO PARTICIPIO

    PRESENTE feror

    ferris

    fertur

    ferimur

    ferimini

    feruntur

    ferar

    feraris /-re

    feratur

    feramur

    feramini

    ferantur

    ferre

    feremini

    ferri

    ---

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    ferebar

    ferebaris /-re

    ferebatur

    ferebamur

    ferebamini

    ferebantur

    ferrer

    ferreris /-re

    ferretur

    ferremur

    ferremini

    ferrentur

    ---

    ---

    latus, -a, -um

    FUTURO

    IMPERFECTO

    ferar

    fereris /-re

    feretur

    feremur

    feremini

    ferentur

    ---

    fertor

    fertor

    ferunto

    latum iri

    ferendus, -a,

    -um

    En el perfectum de la voz activa y pasiva es regular.

    COMPUESTOS DE FERO:

    Affero, affers, afferre, attuli, allatum (traer, aportar)

    Aufero, aufers, auferre, abstuli, ablatum (quitar, arrebatar)

    Antefero, antefers, anteferre, antetuli, antelatum

    Circumfero, circumfers, circumferre, circumtuli, circumlatum

    Confero, confers, conferre, contuli, conlatum (conferir, comparar, amontonar)

    Defero, defers, deferre, detuli, delatum

    Differo, differs, diferre, distuli, dilatum

    Effero, effers, efferre, extuli, exlatum

    Infero, infers, inferre, intuli, illatum (llevar hacia, introducir)

    Offero, offers, offerre, obtuli, oblatum

    Interfero, interfers, interferre, intertuli, interlatum (interferir)

  • Volo, vis, velle, volui (querer) / nolo, non vis, nolle, nolui (no querer) / malo, mavis, malle, malui (preferir)

    INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO

    PRESENTE volo

    vis

    vult

    volumus

    vultis

    volunt

    nolo

    non vis

    non vult

    nolumus

    non vultis

    nolunt

    malo

    mavis

    mavult

    malumus

    mavultis

    malunt

    velim

    velis

    velit

    velimis

    velitis

    velint

    nolim

    nolis

    nolit

    nolimus

    nolitis

    nolint

    malim

    malis

    malit

    malimus

    malitis

    malint

    noli

    nolite

    PRETRITO

    IMPERFECTO

    volebam

    volebas

    volebat

    volebamus

    volebatis

    volebant

    nolebam

    nolebas

    nolebat

    nolebamus

    nolebatis

    nolebant

    malebam

    malebas

    malebat

    malebamus

    malebatis

    malebant

    vellem

    velles

    vellet

    vellemus

    velletis

    vellent

    nollem

    nolles

    nollet

    nollemus

    nolletis

    nollent

    mallem

    malles

    mallet

    mellemus

    malletis

    mallent

    ---

    FUTURO volam

    voles

    volet

    volemus

    voletis

    volent

    nolam

    noles

    nolet

    nolemus

    noletis

    nolent

    malam

    males

    malet

    malemus

    maletis

    malent

    ---

    nolito

    nolito

    nolitote

    nolunto

    En el resto de los tiempos son regulares.

    VERBO FIO

    Este verbo, de la misma raz que fui, se conjuga como un verbo de 4 conj., pero tiene algunas formas anormales,

    como el inf. en desinencia pasiva fieri. Significa producirse, ocurrir, volverse, llegar a ser, sirve de pasiva a

    facio en las formas de infectum; las de perfectum se forman sobre facio.

    Muchas expresiones se forman con fio y facio, como ceterus fit, ser cierto, o certiore facere aliquem, enterar a

    alguien de algo.

    FORMAS NO FINITAS DEL VERBO

    INFINITIVO

    Voz activa 1 2a 3a 4a 3a mixta

    PRESENTE

    (llamar)

    uocare retinere uincere inuenire accipere

    PERFECTO

    (haber llamado)

    uocavisse retinuisse uicisse inuenisse accepisse

    FUTURO

    (haber de llamar)

    uocaturum,

    -am, -um esse

    retenturum,

    -am, -um esse

    uicturum,

    -am, -um esse

    inuenturum,

    -am, -um esse

    accepturum,

    -am, -um esse

    Voz pasiva 1 2a 3a 4a 3a mixta

    PRESENTE

    (ser llamado)

    uocari retineri uinci inueniri accipi

  • PERFECTO

    (haber sido llamado)

    uocatum, -am,

    -um esse

    retentum, -am,

    -um esse

    uictum, -am,

    -um esse

    inuentum,

    -am, -um esse

    acceptum, -am,

    -um esse

    FUTURO

    (haber de ser llamado)

    uocatum iri retentum iri uictum iri inuentum iri acceptum iri

    SINTAXIS DEL INFINITIVO

    A) Usos nominales

    1) Funcin sujeto

    Ej: Turpe est mentiri. Mentir es vergonzoso (concordancia con el n.)

    2) Funcin objeto directo

    Ej: Volo exire. Quiero partir

    3) Funcin predicativo subjetivo

    Ej: Vivere est cogitare. Vivir es pensar

    4) Funcin predicativo objetivo

    Ej: Video equos currere. Veo a los caballos correr

    5) Funcin apsito de sustantivo

    PVS SS PVS

    Ej: [Si tantus amor, .] Si tan grande es el ansia de conocer nuestras

    PS n. n. n. inf. a. nv desgracias

    OD OD

    apos. (constr. inf.)

    B) Usos verbales

    1) Infinitivo de narracin o histrico. Se traduce por un pret. imp. o pret. perf.

    2) Infinitivo o acusativo exclamativo. Ej: O me miserum! Te in tantas aerumnas propter me incidisse (S.

    en ac.)

    3) Proposicin de infinitivo (ACI)

    Tienen el sujeto y su concordancia en ac. (proviene de un doble acusativo, como en Doceo pueros(OD)

    grammaricam(ac. de cosa)

    Aparece con verbos declarativos (dico, affirmo, nego), verbos de percepcin intelecutal (censeo, existimo),

    verbos de percepcin sensorial (audio, video), verbos de sentimiento (gaudeo, doleo, moveo) y en

    expresiones impersonales o terciopersonales como necesse est, opus est, licet, constat.

    Infinitivo presente: simultaneidad.

    Ej: Credebam Romanos Belgas vincere. Crea que los romanos vencan a los belgas

    Infinitivo pretrito: anterioridad.

    Ej: Credebam Romanos Belgas vicisse. Crea que los romanos haban vencido a los belgas

    Infinitivo futuro: posterioridad.

    Ej: Credebam Romanos Belgas victuros esse. Crea que los romanos venceran a los belgas

  • PARTICIPIO

    Voz activa 1 2 3a 4a 3a mixta

    PRESENTE uocans, -ntis retinens, -ntis uincens, -ntis iuneniens, -ntis accipiens, -ntis

    FUTURO uocaturus, -a,

    -um

    retenturus, -a,

    -um

    uicturus, -a,

    -um

    inuenturus, -a,

    -um

    accepturus, -a,

    -um

    Voz pasiva 1 2 3a 4a 3a mixta

    PERFECTO uocatus, -a, -um retentus, -a, -um uictus, -a, -um inuentus, -a, -um acceptus, -a, -um

    FUTURO

    -GERUNDIVO-

    uocandus, -a,

    -um

    retinendus, -a,

    -um

    uicendus, -a,

    -um

    inueniendus, -a,

    -um

    accipiendus, -a,

    -um

    SINTAXIS DEL PARTICIPIO

    1) Participio atributivo

    Ej: aqua fervens(a). El agua que hierve. (trad. por prop. relativa)

    Ej: Conon dirutos(a) muros reficit. Conn reconstruy los muros destruidos. (trad. por ppio. pasado)

    Ej: [Conon dirutos muros a Lacedemoniis]. Conn reconstruy los muros destruidos por los lacedemonios.

    n. n. c.ag.

    a. (constr. de ppio. atrib.)

    OD

    2) Participio predicativo

    Ej: [Omne malum nascens facile opprimitur.] Todo mal es anulado fcilmente al nacer (trad. por inf.)

    PS CM nv

    Ej: [Menti uti non possimus cibo et potione completi.] No podemos hacer uso de la inteligencia si estamos

    CM n. llenos de comida y bebida

    PS (contr. ppio)

    Con los verbos de percepcin fsica (ver, or), participio predicativo objetivo:

    Ej: [Video te fugientem.] Te veo huir (trad. por inf.)

    nv OD PO

    Ej: Agnosco nomen tuum, in omnibus terris auditum (n. de constr. ppio. pred.) Reconozco tu nombre, odo

    en todas las tierras

    ABLATIVO ABSOLUTO

    Valor: temporal, causal, concesivo, comparativo, condicional, modal.

    1) Con participio de pretrito

    S P

    [Hostibus victis, Caesar eis laudem non tribuit.] Puesto que los enemigos fueron vencidos

    Ab. Ab. (causa)

    2) Con participio presente

    S P

    [Superbo regnante, Pythagoras in Italiam venit.] Cuando reinaba Tarquinio el Soberbio

    Ab.Ab. (temp.)

  • 3) Con dos elementos nominales

    S P

    [Cicerone consule, Catilina accusatus est.] Siendo cnsul Cicern

    Ab.Ab. (temp.)

    GERUNDIVO

    Funcin: adjetiva

    Valores:

    1) Obligacin (constr. perifr. P. + compl. ag. en dat.)

    Ej: Senatus auctoritas mihi defendenda fuit. La autoridad del senado debi ser defendida por mi.

    2) Intencin / fin: PO de verbos como dar, entregar, conceder, asumir, dejar, tener, etc.

    Ej: Patriam ipsam vel diripiendam vel inflammandam reliquimus. Dejamos la patria misma, ya para que

    la saquearan, ya para que la incendiaran.

    Ej: Do pueros(OD) educandos(PO).

    3) Posibilidad: como los adj. en bilis.

    Ej: Monstrum horrendum, informe, ingens Un monstruo horrendo, informe, gigantesco

    Complemento agente en dat.

    Ej: [Virtus patientia est.] La paciencia es una virtud que debe ser cultivada por t

    n. c.ag. n.

    a. (contr. ppio)

    PS

    GERUNDIO

    Ac. (ad) uocandum (ad) retinendum (ad) uincendum (ad) inueniendum (ad) accipiendum

    Gen. Uocandi retinendi Uicendi inueniendi accipiendi

    Dat. Uocando retinendo Uicendo inuendiendo accipiendo

    Abl. Uocando retinendo Uicendo inuendiendo accipiendo

    Funcin: sustantiva. Indica habitualmente finalidad o posibilidad (facultad/aptitud).

    Formacin: tema de pte. + -ND + desinencias.

    AC.: ad scribendum (quo final) para escribir. En ac. NO puede recibir OD (s en gen. y abl.). Para eso se

    usa el gerundivo. Si no hay un sust. en la construccin ad + entonces se trata de un gerundio (funcin

    sust.).

    GEN.: cupidus scribendi (ce) deseoso de escribir (puede tener OD)

    DAT.: utilis scribendo til para escribir. NO puede recibir OD en dat.

    ABL.: mens alitur discendo et cogitando la mente se nutre aprendiendo y pensando (puede tener OD).

  • CONTRAPOSICIN GERUNDIO Y GERUNDIVO

    Gen.:

    facultas Gerundio = sust. (recibe modificadores) La facultad de concluir el asunto

    OD n. n.

    ce.

    rei conficiendae facultas Gerundivo = adj. (es modificador) La facultad de concluir el asunto

    n. a. n.

    ce.

    Abl.:

    in consulem diligendo (gerundio recibe modif.) in consule diligendo (gerundivo es modif.)

    al elegir a un cnsul

    Ac. / Dat. La construccin de gerundivo reemplaza al gerundio si hay OD en la construccin.

    (ac) ad eam rem conficiendam (gerundivo funciona como modif. del OD) para concluir ese asunto

    (dat) rogationi ferendae (gerundivo funciona como modif. del OD) para presentar un proyecto de ley

    SUPINO

    Ac. uocatum retentum uictum inuentum acceptum

    Dat. (arcaico) Uocatui retentui uictui inuentui acceptui

    Abl. uocatu retentu uictu inuentu acceptu

    Funcin: expresa finalidad

    Ej: Milites ad eum venerunt

    nv. OD

    constr. sup. final

    Ac.: Spectandum (sup. final)veniunt. Vienen a ver

    Dat.: Lepida memoratui(c. adnom.). Cosas agradables de recordar

    Abl.: Res facili factu(c. adnom.). Cosa fcil de hacer / Mirabile dictu!

    CONJUGACIONES PERIFRSTICAS

    Voz Formacin funcin Traduccin

    ACTIVA Ppio. Fut. A. + SUM (indica

    tiempo)

    Expresa inminencia o intencin Ir a, estar por, tener

    intencin, haber de

    PASIVA Gerundivo + SUM (+ ag. en dat.) Expresa necesidad, obligacin, deber Deber, tener que

    Ej A.: Caesar hostes superaturus est. (concordancia de gnero y nmero entre superaturus y Caesar)

    Ej P.: Delenda est Carthago. (concordancia de gnero y nmero entre delenda y Carthago)

    PROPOSICIONES SUBORDINADAS SUSTANTIVAS

    a) relativas sustantivadas

    b) de infinitivo

    c) encabezadas por conjuncin

    d) interrogativas indirectas

  • PROPOSICIONES SUSTANTIVAS INTERROGATIVAS INDIRECTAS

    Tiene funcin sustantiva, en general como OD. El verbo est en subjuntivo; aparecen elementos interrogativos:

    loa pronombres interrogativos, ubi, unde, quo, qua, etc. e IAI: num (se traduce en la pregunta indirecta como

    si), utrum an, -ne an, an.

    A) Quis venit? Quin viene? Nescio quis veniat. No s quin viene

    B) Num dux hostes ex moenibus vidit? Acaso el jefe vio los enemigos desde las murallas? Nescit num

    dux hostes ex moenibus viderit. l no sabe si el jefe vio a los enemigos desde las murallas

    C) Romani hostes vicerunt an victi sunt? Los romanos, vencieron a los enemigos o fueron vencidos?

    Nescio utrum Romani hostes vicerint an victi sint. No s si los romanos vencieron a los enemigos o fueron

    vencidos

    Verbo ppal. Relacin Verbo subordinado (subj.) Ejemplo

    PRESENTE o FUTURO simultaneidad pte. Nescio ubi cives sint

    anterioridad pret. perf. Nescio ubi cives fuerint

    posterioridad ppio. fut. a. + pte. de SUM Nescio ubi cives futuri sint

    PRETRITO simultaneidad pret. imp. Nesciebam ubi cives essent

    anterioridad pret. plusc. Nesciebam ubi cives fuissent

    posterioridad ppio. fut. a. + pret. imp. de SUM Nesciebam ubi cives futuri essent

    PROPOSICIONES COMPLETIVAS INTRODUCIDAS POR INCLUYENTES

    Ut, ne, quominus, quin + SUBJUNTIVO

    1) Verbos de voluntad

    Afirman con ut. Ej: Opto ut exeas. Deseo que te vayas

    Niegan con ne. Ej: Opto ne exeas. Deseo que no te vayas

    2) Verbos de temor (verba timendi)

    Afirman con ne. Ej: Metuo ne veniat (de Metuo. Ne veniat!) Temo que venga (= vbos. de impedimento)

    Niegan con ut. Ej: Metuo ut veniat (de Metuo. Ut veniat!) Temo que no venga

    3) Verbos de impedimento (quominus) Ej: Non impedio quominus veniat. No impido que venga

    y duda negada (quin) Ej: Non dubitat quin sit Troia peritura. No duda de que Troya habr de ser destruida

    4) Verbos de acontecer

    Afirman con ut. Ej: Saepe fit ut erremus. A menudo sucede que nos equivocamos

    Niegan con ut non. Ej: Saepe fit ut non erremus. A menudo sucede que no nos equivocamos

    Quod + INDICATIVO

    Se traduce por el hecho de que. Se usa acompaandos verbos de sentimiento (gaudeo, doleo), verbos

    impersonales, pronombres interrogativos (quid est quod), etc.

    Ej: In hoc sumus sapientes, quod naturam optumam ducem sequimur eique paremus. Somos sabios en esto: el

    hecho de que seguimos a la naturaleza ptima como gua y la acatamos.

  • PROPOSICIONES INCLUIDAS ADVERBIALES

    1) Temporales (Funcin: circ. de tiempo)

    cum, ut, uti, ubi, quando = cuando

    cum primum, ubi primum, ut primum, simul, simul ac,

    simul atque, statim ac = tan pronto como, en cuanto + IND.

    postquam, postequam = despus que

    dum, donec, quoad = mientras

    dum, donec, quoad = hasta que + SUBJ.

    antequam, anteaquam, priusquam = antes que + IND. / SUBJ.

    2) Causales (Funcin: circ. de causa)

    quod, quia, quoniam, quando, quandoquidem = porque, ya que, puesto que + IND. (o subj.)

    Ej: concelebras (per te quoniam genus omne animatum concipitur visitque exortum lumina solis). T

    pueblas en masa porque a travs de ti todo gnero de seres vivientes es concebido y, una vez nacido,

    contempla las luces del sol.

    cum = porque, ya que, puesto que + SUBJ.

    3) Temporales causales (Funcin: circ. de tiempo / causa)

    cum = como, [gerundio simple o compuesto] + SUBJ. (pret. imp. o pret. plusc.)

    Ej: (Cum Caesar Citeriore Gallia pervenisset), rumores ad eum adferebantur. Habiendo llegado Csar de la

    Galia Citerior, los rumores eran trados hasta l. (pret. plusc. por accin anterior. Para accin simultnea,

    pret. imp.: perveniret llegando)

    4) Modales - comparativas (Funcin: circ. de modo o apos. de adverbio)

    ut, sicut, uelut, quemadmodum, tamquam = como

    tam quam = tan como

    tantus quantus = tanto cuanto

    tantum quantum, tot quot = tantos cuantos

    quo magis eo magis, quanto magis tanto magis = cuanto ms, tanto ms + IND. (subj.

    non minus quam = no menos que poco frecuente)

    non magis quam = no ms que

    ac, atque = quam = como, que

    potius quam = ms bien que, antes que

    Comparativas condicionales

    quasi = como si + SUBJ.

    5) Concesivas

    Quamquam, etsi, tametsi = aunque, si bien, a pesar de que, por ms que + IND.

    Quamvis, licet, cum = aunque, si bien, a pesar de que, por ms que + SUBJ.

  • 6) Finales (Funcin: circ. de fin)

    ut = para que

    Ej: Vestem ei dono (ut induct). Le doy un vestido para que lo lleve

    ne = para que no

    Ej: Profisciscar (ne ibi maneam). Me marchar para no quedarme all + SUBJ.

    quo (+ comp.) = para que

    Ej: Adiuta me, (quo id fiat facilius). Aydame, para que esto se haga ms fcil

    7) Condicionales (Funcin: prtasis)

    si = si

    nisi, ni, si non = si no

    sin = pero si

    siue (seu) = o si

    sive (seu) sive (seu) = ya si ya si

    Perodo hipottico

    Prtasis Apdosis (oracin principal)

    Realis INDICATIVO presente o futuro (imp. o perf.) INDICATIVO o IMPERATIVO

    Si vis pacem, para bellum.

    Si quieres la paz, prepara la guerra

    Eventualis (posible

    o eventual

    SUBJUNTIVO presente SUBJUNTIVO presente o pretrito perfecto

    Si velis pacem, bellum pares.

    Si quisieras la paz eventualmente, prepararas la guerra

    Irrealis de presente SUBJUNTIVO pretrito imperfecto SUBJUNTIVO pretrito imperfecto

    Si velles pacem, bellum parares.

    Si quisieras la paz pero no se quiere, prepararas la guerra

    Irrealis de pasado SUBJUNTIVO pretrito pluscuamperfecto SUBJUNTIVO pretrito pluscuamperfecto

    Si voluisses pacem, bellum paravisses.

    Si hubieses querido la paz, habras preparado la guerra

    8) Consecutivas

    Adverbios que lo anuncian: sic, ita, adeo, tantus, -a, -um, talis, -e

    ut = de suerte que, que + SUBJ.

    ut non, quin = de suerte que no, que no