Recursos para o mestre Lingua 5 - edebe.com · • Unha proposta dinámica e creativa para...

116142

Atención ao cliente902 44 44 41

[email protected]

www.edebe.com

5primaria

Lingua

Recursos para o mestre

rodeira

rodeira

116142_CG_LENGUA_1EP_GAL_TALENTIA_coberta.indd 1 19/02/14 12:11

As esencias do talentoO noso proxecto estimula e integra todas as formas de talento:

Talento analítico e críticoAprender a pensar, utilizar rutinas de pensamento, va-lorar o pensamento… Toda unha actitude fronte á vida.

Talento creativoDeixar aflorar a imaxinación, a expresividade... na reso-lución de problemas e retos.

Talento emprendedorIniciativa, imaxinación, traballo en equipo, comunica-ción, constancia… Persigue os teus soños.

Talento emocionalTalento que permite xestionar de maneira eficaz as emocións e fainas fluír adecuadamente.

Talento socialSensible á xustiza social para lograr un mundo mellor.

Talento cooperativoPara aprender con e dos demais, e xerar produtos de valor.

Programación e Orientacións didácticas

Material complementario

Recursos para o mestre

116142_CG_LENGUA_1EP_GAL_TALENTIA_coberta.indd 2 19/02/14 12:11

TALENTIA: é a hora do talentoOs mestres e mestras sodes o motor do talento nas aulas. Desde rodeira ache-gámosvos recursos e materiais que faciliten o voso traballo docente. Este cader-no é unha guía explicativa dalgúns destes recursos: o libro de Programación e orientación didácticas e o Material complementario.

Confiamos que vos sexa de utilidade e agradecémosvos a confianza que deposita-des en nós.

Mostra da Programación e Orientacións Didácticas dunha unidade ................................................... 2-13

Mostra de diferentes recursos do Material complementario ................................ 14-20

Mostra de Programación didáctica e Programación de aula .................................... 21

Glosario .............................................................. 22

E ademais...

116142_CG_LENGUA_5EP_GAL_TALENTIA_interior.indd 1 19/02/14 12:13

2

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Comunicámonos...Páxinas x e x

LemosPáxinas x e x

Que entendemos?Páxina x

LéxicoPáxinas x e x

Fonética e ortografíaPáxina x

GramáticaPáxinas x e x

Lingua e sociedadePáxinas x e x

Obradoiro de expresiónPáxina x

AvaliaciónPáxina x

Pos en prácticaPáxinas x e x

• Presentación dos contidos da unidade.

• Resolución da tarefa integrada Autorretrato.

• Lectura dunha narración coa entoación adecuada.

• Extracción guiada da información máis salientable da lectura.

• Preguntas relacionadas co texto e reflexión.

• Campo semántico da boa educación.

• Identificación de sinónimos e antónimos.

• Recoñecemento da sílaba tónica e das sílabas átonas.

• Clasificación de palabras en agudas, graves e esdrúxulas.

• A comunicación.

• Identificación dos diferentes tipos de comunicación.

• Recoñecemento dos elementos da comunicación.

• A diversidade lingüística.

• A descrición.

• Elaboración de descricións.

• Comprobación da adquisición dos principais contidos da unidade.

• Aplicación dos contidos traballados na unidade de maneira competencial.

• Emprende: Formulación dunha situación emprendedora.

• Reflexiona (Diario de aprendizaxe): reflexión sobre a propia aprendizaxe.

AvaliaciónRecursos para a avaliación (MC): rúbrica de avaliación da unidade páxina xx, fichas de avaliación da unidade páxinas xx e xx. Rúbricas de habilidades xerais páxinas xx – xx. Táboa de observación da adquisición de contidos páxinas xx.

Unha escola para todos•Adaptación curricular básica (MC):

páxinas 4 – 14, Ficha de ampliación páxinas 15 e 16.

•Detectámolo a tempo!: páxina 34.

Emprendemento• Emprende (Libro do Alumno):

páxinas 37 e 38.

Aprendizaxe 360º• Unha volta polo mundo (Libro do

Alumno): páxinas da 209 á 232.

Ferramentas TIC• Recursos dixitais para o EDI: libro

dixital interactivo, actividades com-plementarias etc.

• Recursos dixitais para a aula.

Metodoloxías interactivas• Libro do Alumno. Aplicarlle a meto-

doloxía cooperativa á actividade xx páxinas 37 e 38.

Competencias• Pon en práctica (Libro do Alumno):

páxinas 161 – 184. • Fichas competenciais (MC): páxi-

nas 36, 37 e 38.• Actividades competenciais (POD):

páxinas 36, 37 e 38.

Intelixencias múltiples• Actividades de IM (Libro do Alum-

no) Cinestésica-corporal páxina 24., Musical páxina 24.

• Actividades de IM (POD): páxinas 37 e 38.

Creatividade• Tarefa integrada (Libro do Alumno):

páxinas 37 e 38.

Cultura do pensamento• Rutina de pensamento PIF (Libro do

Alumno): páxinas 37 e 38. 1Comunicámonos

Recursos para fomentar o talento na aula

* POD (Programación e Orientacións Didácticas), MC (Material Complementario), LA (Libro do Alumno).

CONTIDOS

32

1. PLANIFICACIÓN / PROGRAMACIÓN DA UNIDADE DIDÁCTICA

Mapa cos recursos dispoñibles na unidade didáctica.


3

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

1. Ler e comprender textos orais e escritos de tipoloxía diversa comprendéndoos globalmente, obtendo información e elaborando unha interpretación para sacar conclusións propias. (Comunicación lingüística / Intelixencia lingüística e verbal)

2. Analizar o autorretrato centrándose nas semellanzas e diferenzas de visión que hai entre como unha persoa se ve a si mesma e a idea que os demais teñen dela. (Comunicación lingüística. Artística e cultural / Intelixencia lingüística e verbal e visual-espacial)

3. Identificar e empregar diferentes sinónimos e antónimos. (Comunicación lingüística / Intelixencia lingüística e verbal)

4. Discriminar a sílaba tónica das átonas e clasificar as palabras segundo a posición da súa sílaba tónica. (Comunicación lingüística. Aprender a aprender / Intelixencia lingüística e verbal)

5. Saber que é a comunicación, que tipos de comunicación hai e os diferentes elementos que interveñen nun acto comunicativo. (Comunicación lingüística. Aprender a aprender / Intelixencia lingüística e verbal)

6. Coñecer, valorar e apreciar a diversidade lingüística existente no mundo como mostra da riqueza cultural existente. (Comunicación lingüística. Aprender a aprender / Intelixencia lingüística e verbal)

7. Identificar a estrutura e as características propias dun texto descritivo e aplicalas á hora de elaborar un. (Comunicación lingüística / Intelixencia lingüística e verbal)

Obxectivos en clave de competencias/Intelixencias múltiples

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

• Entender o tema e a información tratados en textos orais e escritos, recoñecendo as ideas principais e secundarias.

• Analizar e elaborar autorretratos.

• Recoñecer palabras sinónimas e antónimas.

• Identificar a sílaba tónica das palabras e clasificalas segundo a posición da sílaba tónica.

• Distinguir diferentes tipos de comunicación.

• Valorar a importancia da linguaxe non-verbal como instrumento de comunicación.

• Recoñecer os elementos da comunicación nos diferentes actos comunicativos.

• Valorar e apreciar a diversidade lingüística no mundo.

• Analizar a estrutura e os trazos característicos dos textos descritivos e elaborar varios.

RESULTADOS DE APRENDIZAXE (ESTÁNDARES)

• Utiliza técnicas para aprender a expresarse de forma correcta, seleccionando e organizando a información referida aos contidos da área.

• Utiliza diferentes recursos que lle permiten realizar unha gran variedade de funcións comunicativas.

• Identifica a estrutura de diferentes textos da vida cotiá e das relacións sociais.

• Produce textos escritos tanto de carácter informal coma cun maior grao de formalización.

• Utiliza e manexa documentos dixitais para obter, seleccionar, clasificar, comparar e relacionar con autonomía e responsabilidade a información máis importante e necesaria.

• Recoñece palabras sinónimas e antónimas.

• Sinala a sílaba tónica das palabras.

• Clasifica as palabras segundo a posición da sílaba tónica.

• Identifica os distintos tipos e elementos de comunicación en actos comunicativos da vida cotiá.

• Coñece diferentes linguas que se falan no mundo.

• Crea descricións coa estrutura e as características propias deste tipo de textos.

33

•Recursos dispoñibles en cada unha das unidades para o desenvolvemento dos talentos na clase.

• Intención educativa da unidade. Interrelación dos elementos curriculares da unidade.

Interrelación de elementos curriculares.

Referentes para a avaliación por competencias.


4

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Unidade 1 COMUNICÁMONOS…

CLAV

ES P

ARA

MO

TIVA

RD

ETEC

TÉM

OLO

A T

EMPO

!

Podemos empregar as seguintes propostas para prever e anticiparnos ás posibles dificultades que poidan xurdir respecto dos contidos da unidade.

a. Para mellorar a comprensión lectora e a expresión escrita: • Lectura cooperativa: repartir a lectura da unidade entre os grupos e establecer roles: dous deles len o tex-

to, outro fai un resumo do que se leu e o cuarto controla que os outros tres fixesen correctamente o seu traballo. Pódese repetir este proceso cambiando os roles para que os catro poidan desempeñar todas as funcións.

• Se un grupo ten dificultades para valorar se fixeron ben o traballo (lendo correctamente coa entoación e a intención adecuadas), podemos axudalos intercambiando os membros con outros grupos para que poidan desenvolver todos os roles de xeito correcto.

• Adaptación curricular: propostas concretas sobre a estrutura da descrición páxinas xx.b. Para entender mellor a sílaba tónica e a comunicación: • En grupos de tres, daránselles varias palabras para que recoñezan cal é a sílaba tónica. Un deles pode pro-

nunciar con maior intensidade cada unha das sílabas das palabras mentres os demais identifican a correcta. Ao final, presentaranlle ao resto da clase o resultado.

• En grupos de catro, repartiránselles diferentes actos de comunicación propios da vida cotiá e eles analiza-ranos establecendo, primeiro, o tipo de comunicación que se dá en cada un deles e, despois, os diferentes elementos que interveñen en cada acto de comunicación.

• Adaptación curricular: propostas concretas sobre a identificación da sílaba tónica, a clasificación das pala-bras segundo a posición da sílaba tónica (páxinas x e x), os tipos de comunicación e os elementos dos actos comunicativos páxinas xx.

c. Para favorecer o traballo en grupo e o traballo cooperativo: • O meu punto forte/o meu punto débil: escribir no encerado, ou nun sitio visible, unha listaxe de temas que

se queren traballar como previos aos contidos do Libro do Alumno. Incluirémolos en dúas táboas, unha verde, onde se apuntarán os alumnos nos temas que se lles dan ben; e unha vermella, onde os alumnos se apuntarán naqueles temas que non se lles dan tan ben.

• Crear grupos de traballo onde haxa alumnos que coñezan máis o tema con outros que teñan dúbidas, para que axuden uns aos outros. páxinas xx.

– Ler o título da unidade e observar a imaxe. Pódense formular preguntas como: Que cres que quere dicir o título da unidade?

– Transmitir a funcionalidade dos contidos para achegar valor significativo.

– Evidenciar os obxectivos da unidade para que os alumnos sexan cons-cientes: Que esperades atopar nesta unidade? Que obxectivos debere-mos acadar tendo en conta estes contidos?

– Comunicarlles o feito de que eles van ser os protagonistas do seu propio proceso de aprendizaxe e que deben adoptar una actitude proactiva.

– Formular a seguinte pregunta: Que pensades que son as persoas que aparecen na imaxe? É importante guiar o debate para que deduzan que están nunha clase, que son un profesor e un alumno/a que desexa facer unha pregunta para aclarar unha dúbida ou se mostra voluntario/a para resolver unha actividade.

Páxina6

34

2. MOTIVACIÓN INICIAL / DETECTÁMOLO A TEMPO!•A motivación achega unha boa disposición de cara á

aprendizaxe.• «Detectámolo a tempo!», pensada para previr as dificultades e

actuar sobre elas.

Orientacións prácticas para a motivación inicial.

Recursos para previr e atender a diversidade.


5

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

3. TAREFA INTEGRADA. ORIENTACIÓNS•Unha proposta dinámica e creativa para ensinar/aprender.•Cambio metodolóxico. Traballo por competencias.

AUTORRETRATODescrición

Coa realización desta tarefa, os alumnos:

• Coñecen os autorretratos de personaxes famosos e describen o personaxe real e o seu autorretrato.

• Analizan as semellanzas e as diferenzas entre a visión que eses personaxes teñen de si mesmos e a que os demais teñen deles.

• Traballan a súa capacidade de creación e de comparación sobre como se ven eles e como os ven os demais.

• Planifican e executan unha serie de tarefas para elaborar o seu autorretrato, analizar e comparar a visión que teñen de si mesmos e a dos demais e escoller uns obxectos que os definen.

Investigación

O interese desta tarefa está en que os alumnos comproben se a percepción que teñen de si mesmos coinci-de coa visión que os demais (amigos, familiares...) teñen sobre eles.

Para iso, investigarán que é un autorretrato, accederán a autorretratos de personaxes famosos, elaborarán o seu autorretrato e contrastarán todo iso coa visión externa que eles teñen dos personaxes famosos e que os seus amigos e familiares teñen deles.

Preparación

Despois de acabar a fase de investigación, chegamos á fase práctica da tarefa que ten tres partes.

Parte 1: o autorretrato. Instrucións:

1. Buscar no dicionario a palabra autorretrato. Pódese acceder por exemplo á páxina web:

2. Buscar autorretratos de personaxes coñecidos. Nesta páxina web pódense atopar exemplos de autorretra-tos.

3. Describir o personaxe famoso e o seu autorretrato.

4. Contrastar as descricións e comentar se coinciden as visións que os personaxes teñen de si mesmos coas que teñen os alumnos deles.

Parte 2: como somos e como nos ven. Instrucións:

1. Elaborar o propio autorretrato en debuxo ou por escrito.

2. Pedirlles aos demais que digan como o ven e completar unha táboa que reflicta as distintas visións.

Parte 3: obxectos que te definen. Instrucións:

1. Deseñar e elaborar unha caixa para gardar os obxectos máis prezados.

2. Pensar e anotar cales son eses obxectos e gardalos na caixa.

3. Presentarlle ao resto da clase o contido da caixa explicando por que é importante cada obxecto.

Presentación

Como remate da tarefa, pódese levar a cabo un coloquio moderado polo mestre/a no que se comente se a percepción que un ten de si mesmo coincide ou non coa que teñen os demais e a que poden ser debidas as concordancias ou as diferenzas.

35

http://www.realacademiagalega.org/dicionario#inicio.do

http://es.wikipedia.org/wiki/Autorretrato

Proceso pautado para realizar a tarefa integrada na aula.


6

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Ler o apartado «Antes de ler» e responder as preguntas entre todos. Permitirlles aos alumnos que expresen os seus pensamentos.

• A partir do título da lectura, preguntarlles aos alumnos quen cren que son os guiris.

• Ler a recensión que contén a biografía da autora e imaxinar que a entrevistan: pensar que preguntas lle po-derían facer e que respondería ela en cada caso.

• Ler a crítica dun lector sobre o libro do que forma parte este texto e comentar se lles apetecería lelo tendo en conta a lectura e a crítica.

1. Lectura silenciosa individual, para unha primeira comprensión do texto.

2. Lectura en voz alta por parte de diversos alumnos:

— Comprobar a comprensión do vocabulario, sen perder o fío da lectura, a partir do contexto e do sentido do texto con preguntas como: Que pasou ata o de agora? Que pensades que pasará con Sonia e o ale-mán?

— Verificar a comprensión do texto, tanto do vocabulario (preguntar se hai palabras que non saben o que significan ou que nunca escoitaran ata agora) como do sentido do texto con preguntas claras e concisas.

Formular diversas preguntas de comprensión en canto acaben a lectura. Por exemplo:

1. Preguntas de resposta directa: Quen xogaba ao tenis? Quen tiña mellor estilo xogando? Quen actuaba de tradutora entre os dous xogadores de tenis? Quen recuperou a pelota cando foi parar ao mar?

2. Preguntas de inferencia: Por que actúa Alicia como tradutora do alemán e de Sonia se son sabe alemán? Por que xoga Sonia ao tenis se non sabe?

3. Preguntas de crítica e valoración: Pensades que Alicia actuou ben ao facer de tradutora para que Sonia e o alemán se coñecesen un pouco mellor?

Propostas para antes de ler

Propostas para facer durante a lectura

Propostas para despois de ler

Lectura

Como dinamizo a clase?

Unidade 1Páxinas8 e 9

36

4. LECTURA E COMPRENSIÓN LECTORA. ORIENTACIÓNS

Estratexia de lectura con propostas e orientacións para antes, durante e despois da lectura.

Metodoloxía axustada aos modelos PIRLS-PISA:

• Obter información.

• Realizar inferencias.

• Interpretar e integrar.

• Analizar e avaliar.


7

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Solucionario

E despois de ler


2. A nai do alemán, para que fose comer. So-nia, para empezar a xogar ao tenis. A irmá de Sonia, para que súa irmá e o alemán se fixesen mozos. O alemán, porque estaba triste por ter que marchar.

3. Alicia fai de intérprete entre a irmá e o ale-mán, pero tamén de intermediaria para qeu se coñezan, de tradutora para que se enten-dan, e de celestina para que sexan mozos.

4. Resposta aberta. Un exemplo: A praia é am-pla e está ao lado do monte. Hai pouca xen-te. Ao lonxe vense uns parasois de cores e máis preto están o alemán e mais Sonia xo-

gando ao tenis e Alicia sentada mirando. O ceo está despexado e voan unhas gaivotas. O mar está azul e calmado.

— As gaivotas están ao lado do mar. A marea está baixa: o mar está calmo e apartado da area, non hai ondas nin entra o mar na area.

5. Cara con expresión triste. ou estrañada. 6. pelota - pelotada - pelotiña - pelotear - pe-

loteiro / mar - marea - mariño - maritimo / triste - tristeza - tristura - tristeiro / berrar - berro - berrón - berregar.

6, 7 e 8. Resposta aberta.

Unidade 1Páxina

10

37

IM

CB

Despois de realizar individualmente as actividades 8, 9 e 10, poñelas en común tendo en conta: – Na actividade 8, concluír quen está de acordo co comportamento de Alicia e quen non, e explicar as razóns.

– Na actividade 9, explicar por que se lle deu esa puntuación ao comportamento de Alicia e comprobar cal foi a puntuación maioritaria, co obxectivo de coñecer a opinión da maioría do alumnado.

– Na actividade 10, preguntar se hai voluntarios que desexen ler a súa continuación da historia. No caso de que non haxa ningún, o mestre/a pode escoller uns cinco alumnos para que lean o que escribiron e, entre todos, poden valorar a orixinalidade das continuacións.Actividades competenciais

Propoñemos esta situación: chega un alumno novo á clase que é xordomudo e, para que lle sexa máis fácil a integración, os compañeiros teñen que aprender expresións de uso moi habitual en linguaxe de signos.• Investigar como se din en linguaxe de signos expresións como: ola!, como te chamas?, eu chámo-

me..., de que colexio vés?, veño de... cantos anos tes?, teño 10 anos, cales son as túas afeccións?, o tenis, o fútbol, tocar a guitarra, andar en bici...

• Representar a situación na clase: un alumno fará de alumno novo e outro, de alumno que o reci-be. Cada un deles representará as expresións en linguaxe de signos seguindo esta táboa.

Alumno que recibe Alumno novo Ola! Como te chamas? Eu chámome...

Eu chámome ... De que colexio vés? Veño de...

Cantos anos tes? Teño 10 anos.

Cales son as túas afeccións? Gústame o tenis, o fútbol, tocar a guitarra, andar en bici...

Intelixencias múltiples

▪ Narrando e representando (lingüística verbal / cinética-corporal)— En grupos pequenos, propoñer a lectura en fragmentos da seguinte maneira: • Fragmento 1: ata a liña 7. • Fragmento 4: desde a liña 31 ata a 39. • Fragmento 2: desde a liña 8 ata a 19. • Fragmento 5: desde a liña 40 ata a 50. • Fragmento 3: desde a liña 20 ata a 30. • Fragmento 6: desde a liña 51 ata o final.— Un membro do grupo le o fragmento, en voz alta, amodo e pronunciando correctamente.— Os compañeiros anotan as ideas fundamentais do fragmento e despois representan.

•Enfoque competencial da lectura da unidade didáctica.

•Baseada nos estándares internacionais de avaliación da comprensión lectora (PIRLS).

Propostas para odesenvolvemento dascompetencias e dasintelixencias múltiples.


8

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Léxico


Antes de levar a cabo as actividades do campo semántico A boa educación, preguntarlles aos alumnos que expresións empregarían en situa-cións como:

– Saudar un amigo, un veciño, o condutor do autobús escolar, o director do colexio, o pe-diatra, unha persoa que acabas de coñecer...

– Preguntarlle algo a un amigo, ao conserxe do colexio, a un garda municipal, á froiteira, ao adestrador do equipo de fútbol...

– Agradecerlle algo a un amigo, á mestra, ao

bibliotecario, ao vendedor da panadaría, ao peiteador...

– Despedirse dun amigo, da avoa, do monitor de natación, dunha persoa que se acaba de coñecer...

Para introducir os conceptos de palabras sinó-nimas e antónimas, o mestre/a pódelles escribir no encerado unha parella de palabras sinónimas (bágoa - lágrima) e outra de palabras antónimas (comprar - vender) e pedirlles que expliquen a re-lación que hai entre cada parella.

10. A primeira coa tenda. A segunda co partido de fútbol. A terceira coa consulta do médi-co. A última coa reunión de negocios.

11. Falsa: Ola! Que tal?; Falsa: Como está vos-tede?; Verdadeiro. Falso: Dicirlle grazas a al-guén é de boa educación.

12. Descortesía. Presentar. Educación. Saúdo. 13. A 1 coa primeira. A 2 coa última. A 3 coa

terceira. A 4 coa segunda. 14. Pendente. 15. Resposta aberta. 16. Sorprendida. Comprender. Pena. Lamenta-

ble. Vomitar. Apesarado.

17. Borboriñar, murmurar. Agardar. Montículo, morea. Contenta, leda.

18. Alto. Negro. Esquerdo. Ordenado. Desigua-lado. Pequeno. Triste. Quente. Caro.

19. Cedo - tarde. Inchar - desinchar. Levantar - baixar. Cheo - baleiro. Pechado - aberto. Perder -gañar.

20. Agarrar. Cocho. Saltar. Contento. // Xuntar. Inhábil. Construír. Amencer.

21. Alegría- ledicia - tristeza. Cerca - preto - lonxe. Amañar - arranxar - estragar. Doen-te - enfermo - san. Vencer - gañar - perder. Semellante - parecido - diferente.

Solucionario


38

CB Actividade competencial

Somos educados sempre!

▪ Formar parellas e repartir entre eles situacións coma estas para que as representen:

• Atopan un amigo na rúa que hai tempo que non ven.

• Van ao pediatra e teñen que explicarlle que lles doe.

• Van á biblioteca pedir un libro. • Van a unha tenda de deportes mercar un

chándal.

• Na piscina, piden información para anotarse nun curso de natación...

▪ Cada parella debe pensar e anotar o diálogo que manterían na situación que lles correspon-deu. Cómpre que empreguen as expresións de boa educación aprendidas na unidade!

▪ Ensaiar en voz baixa a representación.

▪ Representar a situación ante o resto da clase falando amodo e con claridade para que os demais os entendan ben.

AC Actividade complementaria

Sinónimos encadenados▪ Xogar a encadear sinónimos. • O mestre/a di unha palabra que ten polo

menos un sinónimo. • O alumno/a que saiba o sinónimo ergue a

man e dío. Deseguido, propón outra pala-bra con sinónimo e o compañeiro/a do lado dío. Así, sucesivamente ata que participe toda a clase.

Xogamos ás cartas cos antónimos— Entre todos e coa axuda do mestre/a, deseñar

unha baralla de cartas con antónimos. Nunha carta debe aparecer unha palabra e noutra, o seu antónimo.

— Xogar a pasar as cartas e formar parellas de antónimos. Gaña o alumno/a que máis pare-llas correctas forme.

5. COÑECEMENTO E USO DA LINGUA. ORIENTACIÓNS

Proposta de actividades competenciais e complementarias.

Contidos próximos á realidade dos alumnos.


9

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Solucionario

Ortografía


22. Aguda = rapaz, ladrar, ollomol, man. Grave = guiri, cara, embigo, oirta. Esdrúxula = úni-ca, súpeto, préstamo.

23. pe-lo-ta, sílaba tónica penúltima, grave. Xo-go, sílaba tónica penúltima, grave. Paz, sí-laba tónica última, aguda. A-le-mán, sílaba tónica última, aguda, ...

– Pelota é unha palabra grave porque a sílaba tónica vai na penúltima posición...

24. Agudas: mísil e cana son graves. Vogal e funil son agudas e rústico é esdrúxula. Area e bóla son graves.

25. Agudas = parchís, comer, bañar, xogar, can-ción, anotar, bañar, bañador. Graves = casa, rede, cangrexo, reloxo, rapaza, partido. Es-drúxulas = árbore, máquina, árbitro, bréte-ma, música.

Unidade 1Páxina

13

39

IM

CB

— Ler as palabras que se indican, pronunciando cada sílaba separadamente e con máis forza a tó-nica, para así podela diferenciar das átonas.

— Observar que a sílaba tónica podémola atopar na última, na penúltima ou ben na antepenúltima posición, e segundo esta posición, as palabras clasifícanse en agudas, graves ou esdrúxulas.

— Lerlles aos alumnos as palabras da actividade 1 en voz alta, pronunciando cada sílaba por sepa-rado e a tónica con maior intensidade, para que poidan identificala e clasificar as palabras en agudas, graves ou esdrúxulas.

— Na actividade 4, antes de identificar a palabra intrusa de cada serie, identificar as outras palabras segundo a posición da sílaba tónica.

— Na actividade 5, resolverlles un exemplo para que os alumnos saiban o que teñen que facer.

Actividades competenciais

Elementos da aula

— Describir elementos da aula sen dicir o nome.— Os alumnos escribirán o nome no caderno, pronunciarano e identificarán a sílaba tónica.— Deseguido, clasificarán todos os nomes segundo a posición da sílaba tónica.

As cinco primeiras

— Proporcionarlles aos alumnos un texto: pode ser un conto, unha descrición, un texto expositivo, unha fábula...

— En grupos pequenos, identificar as cinco primeiras palabras agudas, graves e esdrúxulas que apa-recen e clasificalas nunha táboa coma esta.

Agudas Graves Esdrúxulas

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

— Contrastar os resultados cos dos outros grupos para comprobar se se solucionou correctamente a actividade.


Palabras con mímica (lingüístico e verbal / cinestésico-corporal)

— Pensar unha palabra e representala mediante mímica ante o resto dos compañeiros.

— O que adiviñe a palabra sinalará a súa sílaba tónica e dirá se é aguda, grave ou esdrúxula.

•Traballo dos contidos de léxico, ortografía e gramática en contextos de uso.

•O traballo da reflexión lingüística ponse ao servizo da expresión e da comprensión.

Propostas para o desenvolvemento das competencias e das intelixencias múltiples.


10

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Obradoiro de expresión


— Observar os protagonistas da lectura inicial e, a partir das súas características físicas, descubrir quen é cada un deles.

— Describir oralmente os protagonistas da lectura empregando os adxectivos e as expresións que se achegan no Libro do Alumno. Fixarse ben en seguir unha orde coherente en cada unha das descricións.

39. Manuel Regos é o señor dos lentes. Polo bi-gote, o cabelo e porque parece maior. Res-posta aberta.

40. Resposta aberta. 41. Resposta gráfica.

Solucionario

Unidade 1Páxina

18

42

AC Actividades competencial

Xogar a adiviñar quen é quen— Cada grupo busca un personaxe galego da cultura, os deportes, o cine, a televisión..., o que con-

sidere o personaxe galego do ano, e busca unha fotografía en Internet.— Por quendas, o resto de grupos poden facer preguntas para adiviñar o personaxe escollido. Sobre o seu aspecto físico: ten o pelo longo?, a cara redonda?, os ollos azuis?... Sobre a súa vida: é un pintor?, escribiu contos?...— Finalmente, e así que participen todos os grupos, elaborar unha descrición do personaxe no pro-

cesador de textos e poñer unha fotografía que atopen en Internet.— Seleccionar entre todos o personaxe galego do ano e explicar os motivos da elección. Poden res-

ponder as preguntas seguintes: Que fixo durante este ano? Que conseguiu? Por que merece ser o personaxe galego do ano?...

Os protagonistas da película

— Por grupos pequenos, imaxinar que van rodar unha película e precisan seleccionar un protago-nista e unha protagonista.

— Elaborar unha descrición física e de carácter dos actores que se precisan, é dicir, un perfil do can-didato ideal.

— Crear, cun procesador de textos, o cartel no que se anuncie o cásting e onde se inclúan os perfís anteriores.

IM Intelixencias múltiples

Pintar superheroes (visual-espacial)

— Ir á aplicación «Pintar superheroes» (http://goo.gl/yPfDAI) e practicar a pintura de superheroes de cómics cunha aplicación informática. Cada alumno/a elixe un personaxe e píntao segundo o seu criterio.

— Facer unha exposición dos diferentes debuxos e comentar cales son aqueles que conseguiron unha maior orixinalidade e harmonía na disposición de cores.

Propostas para o desenvolvemento das competencias e das intelixencias múltiples.


11

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Solucionario

Lingua e sociedade


– Alemán, inglés, francés, galego, castelán, catalán e éuscaro. Na PEnínsula Ibérica. O castelán fálase tamén en América, e noutras zonas do mundo.

32. Varias en cada un deles. 33. Albania, e outros dous. 34. Na URSS, en Ucraína, en Estonia, Letonia...

35. En inglés e galego. Que faga exercicio para estar delgada para o verán. Resposta aberta.

36. Inglés, francés. Aprendelas. Resposta aberta. 37. Por varios lugares do mundo. 38. Non. Porque falan idiomas distintos. Por

acenos. – Takekazu Asaka. Hai lectorados en Europa, América...


41

IM

CB

— Antes de comezar a explicación sobre a diversidade lingüística, preguntarlles aos alumnos linguas que coñezan e onde se falan.

— Fixarse na viñeta e determinar entre todos a que linguas pertencen os textos que aparecen e onde se fala cada unha delas.

— Entre todos, xustificar con exemplos esta expresión: «todas as linguas son importantes porque forman parte da riqueza cultural que nos rodea.»

— Clasificar as palabras que se indican segundo a lingua da Península Ibérica á que pertenzan.— Indagar en que outros lugares do mundo se falan as linguas da Península Ibérica.— Propoñer outras palabras en galego e buscar como se din nas outras linguas da Península Ibérica.

Para iso, pódese botar dos diferentes tradutores que se poden atopar en Internet.


Como saudamos na Península Ibérica (lingüística / visual-espacial)

— En grupos pequenos, debuxar un mapa da Península Ibérica.— En cada lugar onde se fala unha das linguas da Península Ibérica, debuxar un neno ou unha nena

cun bocadillo de texto.— Pescudar como se saúda en cada unha das linguas da Península e escribilo dentro do bocadillo

correspondente.

Actividade competencial

Unha viaxe polo mundo

— Imaxinar esta situación:

Aos teus pais tócalles a lotaría e deciden gastar parte dos cartos dando a volta ao mundo. A viaxe farédela nas vacacións de verán e viaxaredes en avión, barco ou tren. Pararedes en varias cidades do mundo e estaredes en cada sitio dous ou tres días.

— Por grupos, coller un mapa do mundo e determinar os lugares onde ides parar.

— Indagar que idioma se fala en cada lugar.

— Debuxar a ruta seguida na viaxe indicando os nomes dos lugares e o do idioma que se fala en cada un deles.

6. CONEXIÓN ENTRE A LINGUA E A SOCIEDADE•Contextualización do uso da lingua na sociedade na que

vivimos.• Temas actuais e actividades competenciais.•Uso das rutinas de pensamento como recurso para ensinar a

pensar.

Temas próximos á realidade dos alumnos.

Actividades para abrir a aprendizaxe ao mundo.


12

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Obradoiro de expresión


— Observar os protagonistas da lectura inicial e, a partir das súas características físicas, descubrir quen é cada un deles.

— Describir oralmente os protagonistas da lectura empregando os adxectivos e as expresións que se achegan no Libro do Alumno. Fixarse ben en seguir unha orde coherente en cada unha das descricións.

39. Manuel Regos é o señor dos lentes. Polo bi-gote, o cabelo e porque parece maior. Res-posta aberta.

40. Resposta aberta. 41. Resposta gráfica.

Solucionario

Unidade 1Páxina

18

42

AC Actividades competencial

Xogar a adiviñar quen é quen— Cada grupo busca un personaxe galego da cultura, os deportes, o cine, a televisión..., o que con-

sidere o personaxe galego do ano, e busca unha fotografía en Internet.— Por quendas, o resto de grupos poden facer preguntas para adiviñar o personaxe escollido. Sobre o seu aspecto físico: ten o pelo longo?, a cara redonda?, os ollos azuis?... Sobre a súa vida: é un pintor?, escribiu contos?...— Finalmente, e así que participen todos os grupos, elaborar unha descrición do personaxe no pro-

cesador de textos e poñer unha fotografía que atopen en Internet.— Seleccionar entre todos o personaxe galego do ano e explicar os motivos da elección. Poden res-

ponder as preguntas seguintes: Que fixo durante este ano? Que conseguiu? Por que merece ser o personaxe galego do ano?...

Os protagonistas da película

— Por grupos pequenos, imaxinar que van rodar unha película e precisan seleccionar un protago-nista e unha protagonista.

— Elaborar unha descrición física e de carácter dos actores que se precisan, é dicir, un perfil do can-didato ideal.

— Crear, cun procesador de textos, o cartel no que se anuncie o cásting e onde se inclúan os perfís anteriores.

IM Intelixencias múltiples

Pintar superheroes (visual-espacial)

— Ir á aplicación «Pintar superheroes» (http://goo.gl/yPfDAI) e practicar a pintura de superheroes de cómics cunha aplicación informática. Cada alumno/a elixe un personaxe e píntao segundo o seu criterio.

— Facer unha exposición dos diferentes debuxos e comentar cales son aqueles que conseguiron unha maior orixinalidade e harmonía na disposición de cores.

7. OBRADOIRO DE EXPRESIÓN• TALENTIA dálles un novo valor ás expresións oral e escrita.•A expresión é unha dimensión básica da competencia

lingüística.

Incorporación dos novos formatos de expresión e comunicación (correos electrónicos, webs...).


13

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

8. PÁXINAS FINAIS. ORIENTACIÓNS•Modelos de probas PISA adaptados aos contidos da unidade

didáctica. •Actividades para promover a cultura emprendedora.

Pon en práctica Na primeira actividade, os alumnos analizan polo miúdo un problema que expón unha persoa e a solución que lle proporciona o especialista, sempre desde un punto de vista subxectivo e empático.

EmprendeOs alumnos deben poñer en práctica unha chuvia de ideas para solucionar un problema cun compañeiro de clase. Deben propoñer ideas que axuden a solucionar o problema, pois a persoa que o ten non sabe como facelo.

Deseguido, suxerimos ideas e recursos para mobilizar a clase e promover a aparición de iniciativas entre o alumnado..

1. Cal é o problema? Teño un problema cun compañeiro de clase e non sei como solucionalo.

Que pasa?

2. Agora que xa coñecemos o problema, como o podemos solucionar? Choiva de ideas sobre como solucionar o problema:

• Escribirlle unha nota pedíndolle se podo falar con el.

• Comentarlle o problema a outro compañeiro e pedirlle que actúe como intermediario.

• Ir falar con el directamente.

• Esquecer o problema, ao compañeiro xa lle pasará...

Que frase foi a que che axudou a entender o texto?

3. Como o poñemos en práctica? Choiva de ideas onde todos acheguen a súa visión.

Cal é a solución elixida?

Reflexiona Responder, de maneira individual, as preguntas presentadas no apartado. Despois, contestalas entre todos, achegando ideas que lle axuden ao grupo a comprender os apartados onde tiveron problemas.

Solucionario

Pos en práctica


1. En formato papel. Reprodúcese unha folla de papel, e a orde das columnas é diferente da dixital. A sección chámase Solucións doa-das a problemas complexos, é a sección de consellos do especialista. Consulta do lector e resposta do especialista. Dúas persoas. A nai que fai a consulta e o especialista. Do problema do fillo da nai que fai a consul-ta. O fillo pequeno non quere relacionarse con ninguén. Falar con el, desenvolver a súa atuoestima, a empatía e preguntarlle que lle pasa. Preséntase a nai que fai a consulta. O especialista non porque é un consultorio habitual e os lectores xa o coñecen.

2. Falador - falangueiro. Riseiro - risoño. Túza-

ro - cabezán. Prudente - precavido. Antóni-mos: calado; serio; sociable; imprudente.

3. Agudas: ningún, celebrar, xogar, excur-sións... Graves: corenta, catro, anos, casa-da... Esdrúxulas: intentámolo, sufrímolo, últimas, décadas...

4. Comunicación verbal escrita. Comunicación verbal escrita. Emisor = Eva, receptor = espe-cialista, canle = a revista, mensaxe = a con-sulta que lle fai, código = a lingua galega.

5. Bonne nuit = francés. Gute Nacht = alemán. Boas noites = galego. Good night = inglés. Bona nit = catalán. Boa noite = portugués.

– En España fálanse: o catalán e o galego.


44

Unha proposta de traballo/avaliación por competencias.

Orientacións paradesenvolver o talento emprendedor.

Aprender a aprender. Reflexión sobreo proceso da propia aprendizaxe.


14

Mat

eria

l com

plem

enta

rio9. ADAPTACIÓN CURRICULAR• Traballo cos contidos básicos da unidade e fichas de

ampliación.•Proceso de aprendizaxe máis visual e pautado, en secuencias

máis curtas, para estimular o alumno e facilitar a aprendizaxe.

1 Escribe os nomes destes elementos.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa


2 Separa os nomes anteriores en sílabas e rodea a tónica.



3 Agora clasifícaos nestes cadros.

A sílaba tónica A sílaba tónica A sílaba tónica é a última. é a penúltima. é a antepenúltima.



Aguda Grave Esdrúxula

4 Completa os cadros con tres palabras de cada tipo.




aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Ada

ptac

ión

curr

icul

ar. U

nida

de 1

. A S

ÍLA

BA. C

LASI

FIC

AC

IÓN

187

Unidade 1. Sílabas tónicas e átonas

LEMBRAComo xa sabes, as palabras pronúncianse con golpes de voz ou sílabas. A sílaba que se pronuncia máis forte é a tónica e as demais son átonas.

Observa:

he - li - cóp - te - ro resto de sílabas = sílabas átonas

sílaba que se pronuncia máis forte = sílaba tónica

Segundo a posición da sílaba tónica, as palabras poden clasificarse en: agudas, graves ou esdrúxulas.

ca - fé crá - ter mé - di - co

Posición da sílaba tónica: Posición da sílaba tónica: Posición da sílaba tónica: última penúltima antepenúltima

Tipo de palabra: aguda Tipo de palabra: grave Tipo de palabra: esdrúxula

Para saber se unha palabra é aguda, grave ou esdrúxula, debese seguir a orde deste esquema:

PASO 1

Separa as palabras en sílabas e identi-fica a sílaba tónica.

PASO 2

Determina que posición ocupa a sílaba dentro da palabra: última, penúltima ou antepenúltima.

PASO 3

Conclúe que á aguda se ocupa a última sílaba; que é grave, se ocupa a penúltima e que é esdrúxu-la, se ocupa a antepenúltima.

Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Ada

ptac

ión

curr

icul

ar. U

nida

de 1

. SÍL

ABA

S TÓ

NIC

AS

E Á

TON

AS

186

Selección dosprincipais contidos da unidade didáctica.

Inclúe solucionarios.

Apoio visual e gráfico na presentación dos contidos.


15

Mat

eria

l com

plem

enta

rio

10. AVALIACIÓN. FICHAS•Avaliación completa dos contidos da unidade didáctica. •Valora a aprendizaxe e facilita a toma de decisións.

1 Escolle unha destas situacións e inventa a conversa que manterías.

•O teu curmán Xoán preséntache o seu mellor amigo.

•Unhas rapazas están xogando ao balonmán e dinche se queres xogar.

• Chega unha rapaza nova á escola e no recreo vas falar con ela para axudarlle a integrarse.

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa






2 Relaciona cada palabra co seu sinónimo e co seu antónimo.

Palabra Sinónimo Antónimo

dar descender destruír baixar contento vender ledo entregar vir comprar crear recibir marchar partir subir elaborar mercar triste

3 Indica os elementos da comunicación neste acto comunicativo.

Recibes un correo electrónico da túa tía preferida dicíndoche que vén de visita no verán.




4 Clasifica estas palabras en agudas, graves ou esdrúxulas:

mércores, abril, xantar, cóndor, sopa, fábrica, xamóns, réptil, músico




aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

5 Describe o teu mellor amigo ou amiga.




Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Recu

rsos

par

a a

aval

iaci

ón. U

nida

de 1

. CO

MU

NIc

ÄM

ON

OS

189


Inclúe:

• Diferentes modelos para a avaliación dos contidos curriculares.

• Propostas para as avaliacións inicial e final.

Fichas para a avaliación dos contidoscurriculares.


16

Mat

eria

l com

plem

enta

rio11. AVALIACIÓN. RÚBRICAS DA UNIDADE • Instrumentos para a avaliación por competencias.•O alumno toma conciencia dos criterios da súa avaliación.

Recu

rsos

par

a a

aval

iaci

ón. U

nida

de 1

. CO

MU

NIC

ÁM

ON

OS

Unidade 1. Comunicámonos

Indicadores Niveis de cumprimento

1 2 3 4

Comprende textos narrati-vos e interpreta o seu cintidoe a súa intención. (L)

Comprende e interpreta va-gamente o contido duntexto narrativo.

Comprende textos narrati-vos desenvolvendo o nivelexplícito/literal, no que o lec-tor extrae só os contidos li-terais.

Comprende textos narrati-vos desenvolvendo o nivelinferencial, no que o lector équen de achegarse ao pen-samento do autor e ás ideasque quere transmitir.

Comprende de forma globaros textos narrativos desen-volvendo o nivel crítico, quelle permite pasar da interpre-tación á análise.

Mantén unha interacciónmediante a linguaxe non-verbal, comunicándose ensituacións diversas. (L)

Mantén unha interacción li-mitada a través da linguaxenon-verbal presente en dife-rentes situacións.

Mantén unha interacciónpor medio dalgúns dos ele-mentos da linguaxe non-ver-bal presente en situaciónsdiversas.

Mantén unha interacción deforma adecuada a través dalinguaxe non-verbal pre-sente en situacións diversas.

Mantén unha interacción ex-celente para comunicarse através da linguaxe non-ver-bal en todas as situacións.

Goza coas actividades de ex-presión oral mostrandounha actitude positiva e cre-ativa. (L)

Amosa desinterese nas acti-vidades de expresión oral,cunha actitude pouco posi-tiva e creativa.

Por veces, mostra interese eunha actitude positiva e cre-ativa de forma ocasional narealización de actividades deexpresión oral.

Amosa interese na realiza-ción de actividades de expre-sión oral mostrando unhaactitude positiva e creativa.

Amosa un grande interesena realización de actividadesde expresión oral, toma apalabra fronte ao grupo,para expresar opinións, ex-periencias e ideas sobretemas específicos e propiosdo seu contorno, mostrandounha actitude positiva e cre-ativa.

Mostra un gran coñece-mento e dominio dos dife-rentes tipos decomunicación verbais e non-verbais e recoñece perfecta-mente os elementos nunacto comunicativo. (L)

Amosa un coñecemento eun dominio escaso dos dife-rentes tipos de comunica-ción verbais e non-verbais enon é quen de recoñecertodos os elementos que in-terveñen nun acto comuni-cativo.

Amosa certo coñecemento edominio dos diferentes tiposde comunicación verbais enon-verbais, pero non équen de recoñecer todos oselementos que interveñennun acto comunicativo.

Amosa certo coñecemento edominio dos diferentes tiposde comunicación verbais enon-verbais e recoñecertodos os elementos que in-terveñen na maioría dosactos comunicativos.

Amosa un gran coñece-mento e un dominio per-fecto dos diferentes tipos decomunicación verbais e non-verbais e é quen de recoñe-cer todos os elementos queinterveñen en calquera actocomunicativo.

Elabora descricións empre-gando as técnicas descritivasadecuadas e seguindo unhaorde coherente. (L)

Cómpre que se exercite máisna creación de descricións,atendendo ás técnicas des-critivas e seguindo unhaorde coherente.

Elabora descricións sen em-pregar técnicas descritivasvariadas ou seguindo unhaorde un pouco incoherente.

Elabora descricións usandotécnicas descritivas variadase seguindo unha orde cohe-rente.

Elabora descricións amo-sando un gran dominio dastécnicas descritivas e se-guindo unha orde cohe-rente.

Avalía e selecciona novasfontes de información enfunción da súa utilidade,aplicando o razoamento crí-tico e valorando vantaxes einconvenientes. (TIC-D)

É consciente das vantaxes eos inconvenientes de avaliare seleccionar novas fontesde información en funciónda súa utilidade, pero desco-ñece as estratexias para fa-celo.

Valora as vantaxes e os in-convenientes na seleccióndas novas fontes de infor-mación en función da súautilidade, pero non xestionacorrectamente as fontes.

Avalía e selecciona as novasfontes de información enfunción da súa utilidade,aínda que necesita discrimi-nar algunha información ob-tida.

Aplica o razoamento críticoe valora as vantaxes e os in-convenientes cando ten queavaliar e seleccionar novasfontes de información.

Alumno/a: ........................................................................................................................................................................................................................................

Indicadores das competencias avaliadas.

Niveis de cumprimento secuenciados segundo a lóxica da aprendizaxe.

• Ademais, inclúense:

• Un rexistro individual e de grupo.

• Rúbricas dos proxectos e habilidades xerais.

• Planificación de competencias e intelixencias múltiples.


17

Mat

eria

l com

plem

enta

rio

12. AVALIACIÓN. PORTFOLIO• Instrumento de avaliación que integra as evidencias do proceso

de aprendizaxe realizado e a súa xustificación.•Diferentes formatos: carpeta, e-portfolio etc.

59

Por

tfol

io e

e-p

orfo

lio

58

O portfolio (arquivo de aprendizaxe): unha potente ferramenta de avaliación

Durante os últimos anos estase xeneralizando o uso de portfolios, tanto no ámbito empresarial coma no educativo. O portfolio é un sistema de avaliación integrado nos procesos de ensinanza e aprendizaxe que habitualmente se desenvolven nas aulas. Consiste na conformación dun arquivo ou carpeta cunha selección reflexiva de evidencias/producións achegadas polo alumno/a ao longo dun período de tempo determinado e que responde a un obxectivo concreto. A presentación pode facerse en soporte papel ou en formato electrónico (neste caso, fálase de e-portfolio).

Os traballos (presentacións, murais, traballos escritos, filmacións...) permítenlle ao alumno/a demostrar as súas aprendizaxes, habilidades ou competencias, á vez que lle posibilitan ao profesor un seguimento do progreso desta aprendizaxe.

Un aspecto moi interesante dos portfolios é que o estudante debe acompañar as súas «evidencias de aprendizaxe» cunha reflexión (intrapersoal) na que xustifique a súa selección e valore o proceso que seguiu no seu percorrido de aprendizaxe (metacognición, aprender a aprender, regulación...). Esta reflexión axú-dalle a tomar consciencia de que e como vai aprendendo, ao mesmo tempo que lle permite regular o seu proceso de aprendizaxe e de estudo.

As tecnoloxías da información e a comunicación (TIC) achegan moitas potencialidades no deseño e na propia elaboración do portfolio. As TIC poden axudar na elaboración das evidencias que conforman o por-tfolio e tamén poden actuar como plataforma base do proceso de ensinanza e aprendizaxe; neste caso, o portfolio quedaría implementado na plataforma mesma.

Elaboración do portfolio

Traballo: tarefas, proxectos, actividades

Selección(reflexiva e estratéxica)

Arquivo-clasificación

Reflexión sobre logrose procesos

(metacognición)

Presentación: exposición pública

INICIO

Primeira avaliaciónSegunda avaliaciónTerceira avaliación

AVALIACIÓNS

INTERNET E TICS

TAREFAS E PROXECTOS

EnlacesProgramas

Tarefas - Proxectos

MEUS TRABALLOSPOR ÁREAS

Lingua e LiteraturaMatemáticasNaturaisMúsicaVisual e PlásticaRelixiónLingua Estranxeira

PortadaPresentaciónAxenda

Ofrécese un e-portfolio on line para recompilar os traballos dos alumnos.

Modelo on line con orientacións para a súa personalización.


18

Mat

eria

l com

plem

enta

rio13. AVALIACIÓN. INFORME PARA A FAMILIA •Recursos para avaliar por competencias.•Para as familias, información detallada da evolución do alumno.

Avaliación das competencias e intelixencias múltiples

Final

Alto Medio Baixo

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av 2a Av 3a Av

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av 2a Av 3a Av 1a Av 2a Av 3a Av 1a Av 2a Av 3a Av

Descrición Capacidade de ler diferentes tipos de textos, de comprender o seu significado e de extraer a información. Tamén se basea na capacidade de escribir de maneira clara e estruturada, utilizando as expresións máis axustadas a cada situación e aplicando as normas básicas de puntuación, morfosintaxe e ortografía. A capacidade de comunicación oral (comprensión e expresión) tamén ten unha grande importancia no desenvolvemento desta competencia.

Capacidade de utilizar as ferramentas e os coñecementos matemáticos para resolver problemas na vida cotiá. Require resolver operacións e cálculos numéricos e aplicalos a exercicios sinxelos, así como operar con medidas de lonxitude, superficie, volume e peso. O recoñecemento e a representación de figuras en tres dimensións contribúen ao desenvolvemento desta competencia.

Capacidade de comprender e explicar o mundo natural e o tecnolóxico, e de recoñecer os trazos clave da ciencia e a tecnoloxía actuais. Tamén require habilidade para utilizar o pensamento e o método científico, e para empregar os coñecementos científicos na toma de decisións persoais.

Capacidade de buscar, obter, procesar e comunicar a información de forma eficaz a partir de diversas fontes (incluídas as TIC), e de transformar os datos en coñecemento dispoñible para o seu uso na vida cotiá. Permite aproveitar a información e analizala de forma crítica mediante o traballo autónomo e colaborativo, para conseguir obxectivos valiosos relacionados coa aprendizaxe, o traballo e o ocio.

Capacidade de comprender a realidade social e histórica do mundo actual (a súa evolución, os seus logros e as súas dificultades) e entender os trazos diferenciais das sociedades actuais nas súas dimensións plural, global e local. O desenvolvemento desta competencia baséase na comprensión e na tolerancia, a convivencia entre as persoas e a profesión de forma activa e responsable dos dereitos e os deberes da cidadanía.

Capacidade de creación e expresión artísticas valorando a importancia da expresión creativa das ideas a partir de distintos medios e apreciando a arte e o patrimonio cultural. Tamén se relaciona coa interculturalidade, entendida como interacción respectuosa entre culturas que facilita o enriquecemento mutuo.

Refírese á toma de conciencia das propias capacidades, o seu coñecemento e a eficacia na súa utilización. Relaciónase coa aprendizaxe estratéxica (planificar- regular-avaliar o propio proceso de aprendizaxe) e co uso estratéxico dos recursos e as técnicas de aprendizaxe.

Capacidade de coñecerse e confiar nun mesmo para adquirir compromisos, tomar decisións e asumir responsabilidades. Tamén se relaciona coa innovación, a creatividade e a implicación en iniciativas e proxectos, achegando actitudes activas, esforzo e constancia.

Competencia

Comunicación lingüística

Matemática

Coñecemento e interacción co mundo físico

Tratamento da información e Competencia dixital

Social e cidadá

Cultural e artística

Aprender a aprender

Autonomía e iniciativa persoal

Logotipo centro escolar

Boletín de Avaliación

Educación Primaria

Logotipo centro escolar

Alumno/a: ............................

............................

............................

............................

............................

............

Nivel: ................................

............................

............................

........................

Grupo: .........................

Curso: 20...... – 20 .........

1

Avaliación de todas as competencias esixidas no currículo.

Pautas para integrar a información das diferentes rúbricas e emitir un informe de competencias.


19

Mat

eria

l com

plem

enta

rio

•Quen pode ir á Escola Municipal de Danza?

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• Que ofrece?


•Como se distribúen os grupos e que horario teñen as clases?


• Que é Naturnova?


• Que pode atopar alí o visitante?


• Como se presenta a información?


• Que facilita esa presentación?


2 Imaxina que só podes participar nunha das actividades. Cal escollerías e por que?




Falar e conversar

1 En grupos de catro, investigade que actividades se desenvolven na vosa localidade. Bus-cade na web do concello, preguntádelles aos vosos pais...:

• Elaborade entre todos un folleto informativo que recolla a información obtida. Facédeo seguindo este esquema.

— Lugar da actividade.

— En que consiste a actividade proposta.

— A quen vai dirixida.

— Horario.

• Despois de elaborar o folleto, pensade que actividade ou actividades vos gustaría que houbese e non hai. Razoade por que escollestes esas actividades.

• Deseguido, poñede en común o voso folleto e a vosa proposta de actividades co resto dos grupos.

• Coa axuda do mestre/a, podedes escribirlle un correo electrónico ao concello onde lles pidades que ofrezan algunhas das actividades propostas por vós.

Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Com

pete

ncia

s. F

icha

1

191

Ler e escribir

1 Velaquí unha serie de actividades nas que poden participar os nenos que viven en Vigo.

•Cales son as tres actividades que propón a Biblioteca?


•Que se fai na primeira actividade?


•Cando se celebra a segunda actividade?


• Para participar en xogos e facer traballos manuais, a cal das actividades hai que ir?


•Que sucede o último venres de cada mes?


Biblioteca Central de VigoSesións infantís os sábados

Desenvólvense na sala Infantil os sábados pola mañá (de setembro a xuño)É unha actividade dirixida a nenos desde 3 ata 12 anos (os máis pequenos deben vir cos pais). Faise un contacontos e unha actividade lúdica relacio-nada coa lectura. A entrada é libre.

A biblioteca dos pequenos

Actividades para pequenos de 18 meses a 3 anos.Xoves alternos ás 18:00 horas.

Bibliocampamento de verán (apúntate na bi-blioteca)

Nos meses de xullo e agosto facemos un biblio-campamento dirixido a nenos de entre 4 e 9 anos.Luns e mércores os nenos de 4 a 6 anos e martes e xoves os de 7 a 9 anos. As prazas son limitadas, respectarase a orde de inscrición e farase unha lista de espera.As actividades que se van desenvolver son: con-tos, xogos, traballos manuais etc. O último ver-nes de cada mes facemos unha romería popular onde aprenderemos xogos tradicionais, cancións etc. Este día non hai límite de prazas.

Visitas guiadas

Máis información no teléfono: 986 229 074 ou na web da Biblioteca.

Escola Municipal de Danza

A Escola está aberta a todos os cidadáns empadroados en Vigo, a partir de 4 anos, ofrece: danza galega, percusión tradicional e actividades complementarias.As clases desenvólvense durante o calen-dario escolar, de luns a vernes, en horarios distribuídos por idades e grupos, desde as 16:00 ata as 22:00 horas.Máis información na web da Escola de Dan-za de Vigo.

NaturnovaCentro interactivo de educación ambiental. Permítelle ao visitante, a través de módulos interactivos, explorar diferentes temas dun-ha forma activa e lúdica. A información pre-séntase mediante imaxes virtuais, obxectos, olores, recreación de ambientes, mapas, e un simulador dun submarino e 3D. Todo iso axuda a descubrir facilmente o noso mundo desde o global, ata o máis próximo a nós.Horarios e visitas guiadas consultar no téle-fono: 986 120 088/89Máis información na web de naturnova.obrasocialncg.com

Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Com

pete

ncia

s. F

icha

1

190

14. COMPETENCIAS •Propostas de avaliación por competencias.•Contextualización da aprendizaxe.

As probas segueno modelo PISA.


Probas baseadas en contextos reais de aprendizaxe.


20

Mat

eria

l com

plem

enta

rio15. EDUCACIÓN EMOCIONAL•Programa graduado para mellorar a xestión das emocións. •Proposta de actividades para desenvolver a autonomía

emocional.

Imolo intentar!

Obxectivos•Converteraslimitaciónspersoaisenoportunidadesdecrecemento.•Favoreceraaceptacióndunmesmo.•Traballaraautoconfianza.

Material:papelelapis.

Método de traballo:individualeengrupo.

Tempo:1hora.

Desenvolvemento da actividadeTraballo individual•Pídollesaosmeusalumnosqueescribannunpapelaquelascousasquesegundoelesmesmosfanmal.Pododaralgúnexemplo:Eu non sei nadar ben, eu non sei bailar ben, eu non sei cantar ben, eu non sei correr ben, eu non sei facer amigos etc.

•Deseguido,pídollesquepensenporqueocrenasíerespondanaseguintepregunta:Por que cres que non sabes (nomear a actividade que o neno mencionou)?

•Deixounsminutosparaareflexiónpersoal.

Traballo en grupo•Sentámonosnochanformandounharoda.•Unaun,incluídoeucomoreferentedogrupo,compartiremoscogrupoaslimitaciónsper-soaisqueescribimosnopapel.

•Candoonenoterminedefalarémoiimportantepreguntarlle:— Que podes facer para mellorar ou aprender a (nomear a actividade que o neno mencio-

nou como debilidade)? — Intentaralo? Ou cres que é moi difícil?— Imaxina que o consegues. Como te sentirías? Por que?

Nocasodequealgúnnenononsaibacontestaralgunhadaspreguntas,entretodospodemosaxudarlleabuscarunharesposta.•Parafinalizar,explicoqueásvecespensamosouutilizamosoraciónsnegativasquenospodenfacermoitodanoporquenonnosdeixanfacercousaseademaisfannossentirmal,como«eunonpodo»,«eunonsei»,«sonmoimalo»,«vounofacermal».Estasoraciónspodemossubstituílasporoutrasmáispositivaseascendentes:«vouintentalo»,«ásvecesnonmesaebenperovoumellorando»,«eupodo».

•Podemosescribirestasexpresiónsnunhacartolinaepegalasnalgunhaparededaclaseparaqueaslembremos.Onosoobxectivoéqueosnenosvaianaprendendoarexeitarasoraciónsnegativaseinteriorizaraspositivasporquesonasquenosfacilitanresolverosproblemasenonfuxirparaevitaroesforzo.Endefinitiva,ousodopensamentoalternativoaxúdanosateraospoucosunhavidamáisplena.

Peche da actividadeAntesdedarporconcluídaasesión,pódesellespediraosalumnosquecompletenenvozaltaalgunhasdestasoracións.Podenescribirsenoencerado.

Educ

aciónem

ociona

l:EM

OCIONÁNDONOS

• Aprendín aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• Sentinme aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• Gustoume aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• Non me gustou aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

256

Actividades para identificar as emocións e favorecera autoconciencia emocional.


21

Programación Didáctica

1. Introdución 1.1. Xustificación e contextualización da programación 1.2. O proxecto da materia

2. Obxectivos 2.1. Obxectivos de etapa 2.2. Obxectivos da materia. Relación coas competencias 2.3. Obxectivos do terceiro curso da materia. Relación coas competencias

3. Ensinanzas transversais

4. Relación entre Contidos - Criterios de Avaliación – Estándares de aprendizaxe

5. Contidos 5.1. Organización e distribución dos contidos por unidades didácticas.

6. Unidades Didácticas 6.1. Distribución temporal das unidades didácticas

7. Avaliación 7.1. Criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe. 7.2. Criterios de avaliación mínimos esixibles para superar o curso. 7.3. Procedementos e instrumentos de avaliación 7.4. Criterios de cualificación 7.5. Avaliación do proceso de ensinanza-aprendizaxe

8. Atención á diversidade 8.1. Propostas para a adaptación curricular, reforzo, ampliación, actividades multinivel... 8.2. Contidos mínimos esixibles para o terceiro curso.

9. Iniciativa emprendedora 9.1. Capacidades emprendedoras. 9.2. Actividades para promover o desenvolvemento da cultura emprendedora. 9.3. Avaliación.

10. Metodoloxía

11. Organización de espazos

12. Materiais e recursos didácticos

13. Estratexias para incorporar as TIC na aula

14. Estratexias para estimular o interese e o hábito da lectura e desenvolver a expresión oral e escrita

15. Actividades complementarias e extraescolares

16. Procedementos para valorar o axuste entre a Programación Didáctica e os resultados

Programación de Aula

UNIDADE DIDÁCTICA... 1. Obxectivos en termos de competencias. 2. Relación de Contidos – Criterios de Avaliación – Estándares de aprendizaxe. 3. Ensinanzas transversais 4. Actividades de aprendizaxe 5. Outras actividades

• Avaliación Inicial • Actividades de motivación • Competencias e Intelixencias Múltiples • Actividades Complementarias • Atención á diversidade • Avaliación a) Da unidade didáctica b) Das competencias e intelixencias múltiples

6. Actividades de promoción da lectura e desenvolvemento da expresión oral e escrita. 7. Actividades TIC. 8. Cultura emprendedora: Capacidades, actividades e propostas para a avaliación. 9. Mínimos esixibles para unha avaliación positiva 10. Criterios de cualificación 11. Metodoloxía

• Materiais e Recursos • Espazos e tempos • Estratexias metodolóxicas

12. Procedementos e Instrumentos de avaliación • Escritos • Orais • Outros

13. Avaliación da práctica docente 14. Programación de Apoios a Necesidades Educativas Especiais

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA E DE AULAFerramentas para a planificación da materia.Adaptadas á normativa.

Prog

ram

ació

n di

dáct

ica e

Pro

gram

ació

n de

aulaFerramentas para

a planificación da materia.

Dispoñibles para todas as áreas.Documentos dispoñibles

na web e modificables polo mestre ou mestra.


Actividades competenciaisTipoloxía de actividades para o traballo específico das com-petencias. Son actividades prácticas, situadas en contextos reais que incitan o alumno a poñer en práctica as súas ca-pacidades.

Competencias Saber facer. Actividades relevantes, situadas en contextos reais que integran capacidades de distinta natureza.

E-portfolioPortfolio en soporte dixital.

EstándaresEspecificacións dos criterios de avaliación que permiten de-finir os resultados das aprendizaxes e que concretan, me-diante accións, o que o alumno debe saber, e saber facer, en relación con cada materia. Deben ser observables, medi-bles e avaliables, e permitir graduar o rendemento do logro alcanzado.

Habilidades xeraisCapacidades máis comúns e interdisciplinares que se des-envolven na aula e están estreitamente vinculadas ás com-petencias (comunicación oral/escrita, traballo en equipo...).

Indicadores de competencias e intelixencias múltiplesAs competencias refírense a «capacidades». Para avalialas necesítanse uns indicadores que describan a conduta «ob-servable» e manifesta desa capacidade.

Informe de avaliaciónModelo de comunicación ás familias dos resultados da aprendizaxe dos seus fillos en relación coas competencias. Permite situar sobre unha liña de progreso continuo a situa-ción do alumno respecto da adquisición das distintas com-petencias. Integra as avaliacións das diferentes áreas.

Intelixencias múltiples (H. Gardner)A intelixencia non é algo único e estático; pode traballarse e desenvolverse. Existen diferentes maneiras de ser intelixente (Gardner identificou ata oito tipos de intelixencia).

Mapa competencialDocumento no que figura o desdobramento e a concreción do oito competencias en «dimensións» e «subcompeten-cias».

Niveis de cumprimentoExpresan o grao de calidade amosado polo alumno na exe-cución da capacidade obxecto de avaliación.

PortfolioDocumento persoal do estudante no que incorpora os seus traballos, controis, producións audiovisuais etc. Resulta moi útil para avaliar procesos e resultados de aprendizaxe, á vez que estimula a autoavaliación e a reflexión sobre o proceso seguido.

Programación de aulaPlanificación das intencións educativas da unidade didácti-ca. Ferramenta imprescindible de planificación do traballo diario na clase.

Programación didácticaPlanificación anual do traballo e avaliación dos distintos ele-mentos que compoñen o currículo. É un dos documentos básicos para o traballo do profesorado.

Programar «por competencias»Incorporar as competencias na planificación docente: iden-tificalas, prever como traballalas e como avalialas.

ProxectosO traballo por proxectos constitúe unha estratexia educativa integral que utiliza un enfoque interdisciplinar e promove a aprendizaxe cooperativa. Adoitan responder á estrutura: elec-ción do tema, planificación, desenvolvemento, avaliación.

Rexistro claseTáboa de dobre entrada que relaciona o traballo das compe-tencias cos alumnos da clase.

Instrumento eficaz para o control por parte do mestre/a do progreso dos seus alumnos na adquisición das competencias.

Rexistro individual Matriz que relaciona o mapa competencial (competencias e dimensións) coas unidades didácticas, tarefas e proxectos que se desenvolven na clase. Permite rexistrar as cualifica-cións obtidas polo alumno (nas distintas rúbricas) e facilita a xestión da avaliación das competencias.

Rúbricas de avaliaciónMatriz que permite relacionar os indicadores de avaliación cos niveis de cumprimento, integrando as valoracións cuali-tativa e cuantitativa.

Tarefas integradasSecuencias didácticas organizadas ao redor da execución dunha actividade complexa, relacionadas con distintas áreas, nun contexto o máis real posible e próximo á expe-riencia dos estudantes. Adoitan responder á estrutura: pro-duto final, contexto e xustificación, secuencia de activida-des, síntese.

GLOSARIOGl

osar

io

22


23


24

rodeira


Recursos para o mestre Lingua 5 - edebe.com · • Unha proposta dinámica e creativa para...

Documents

Transcript of Recursos para o mestre Lingua 5 - edebe.com · • Unha proposta dinámica e creativa para...