programación CNBX 1ºa 4º ESO.pdf

8/13/2019 programacin CNBX 1a 4 ESO.pdf

1/78

1

PROGRAMACIN DOCENTEPROGRAMACIN DOCENTEPROGRAMACIN DOCENTEPROGRAMACIN DOCENTE

DEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAISDEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAISDEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAISDEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAIS

CURSO 2013CURSO 2013CURSO 2013CURSO 2013---- 2014201420142014


2/78

2

1. INTRODUCIN E CONTEXTUALIZACIN.

2. CONTRIBUCIN DAS CIENCIAS DA NATUREZA AO LOGRO DAS COMPETENCIAS BSICAS.

3. OBXECTIVOS XERAIS DAS CIENCIAS DA NATUREZA NA ESO

4. RELACIN DAS UD POR CURSO E MATERIA. OBXECTIVOS, CONTIDOS E CRITERIOS DE

AVALIACIN.

4,1. Ciencias Naturais de primeiro da ESO

4,2. Ciencias Naturais de segundo da ESO

4,3. Bioloxa e Xeoloxa de terceiro da ESO

4,4. Bioloxa e Xeoloxa de cuarto da ESO

5. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIN. CRITERIOS DE CUALIFICACIN.

5.1. Procedementos e instrumentos de avaliacin.

5.2 Criterios de cualificacin para 1, 2, 3 e 4 ESO.

6. RECUPERACIN DAS MATERIAS PENDENTES DOS CURSOS ANTERIORES.

6.1. Contidos

6.2. Actividades de reforzo

6.3. Actividades de avaliacin.

6.4. Criterios de cualificacin

7. PROGRAMA DE REFORZO PARA ALUMNOS REPETIDORES.

8. AVALIACIN PARA ALUMNOS/AS CON ASISTENCIA IRREGULAR

9. METODOLOXA.

9.1 Proxecto Abalar en 1 ESO e en 2 ESO.

10. MATERIAIS DIDCTICOS.

11. TRATAMENTO DOS TEMAS TRANSVERSAIS

12. MEDIDAS DE ATENCIN DIVERSIDADE.

13. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

14. CONTRIBUCIN DA MATERIA PLAN LECTOR DO CENTRO

15. USO DAS NOVAS TECNOLOXAS DA INFORMACIN E A COMUNICACIN (TIC).

16. CRITERIOS DE PROMOCIN.

17. AVALIACIN DA PROGRAMACIN


3/78

3

1. INTRODUCIN E CONTEXTUALIZACIN.

1.1 Membros do Departamento de Ciencias Naturais

Profesorado no Departamento de Ciencias Naturais do CPI:

Profesor 1

Profesor 2

1.2 Niveis que se imparten e horas por nivel

Durante o presente ano acadmico 2012-2013 os compoentes deste Departamento

imparten os seguintes cursos e grupos:

CURSO MATERIA GRUPOS HORAS TOTAL

1 ESO CC. Natureza 2 4 8

2 ESO CC. Natureza 2 3 6

3 ESO Bioloxa e Xeoloxa 1 2 2

4 ESO Bioloxa e Xeoloxa 1 3 3

3 ESO mbito cientfico PDC 1 9 9

1 ESO Matemticas 2 4 8

Total horas 36

1.3 Horario Xeral do Departamento de CCNN. Ano Acadmico 2012 2013

Profesor 1

Profesor 2

CCNN=CIENCIAS NATURAIS

BX=BIOLOXA E XEOLOXA

PDC=PROGRAMA DIVERSIFICACIN CURRICULAR

XD=XEFATURA DE SEMINARIO


4/78

4

G.T= GARDA DE TRANSPORTE

HORA Luns Martes Mrcores Xoves Venres

9:00-9:10 G.T G.T G.T G.T G.T.

9:10-10:00 PDC 3

CCNN 2 A

PDC 3

CCNN 1 B

PDC 3

Garda

BX 3 A

CCNN1B

CCNN 2 B

CCNN 1B

10:00-10:50 BX 4A

MATE 1 A

CCNN 2 B

MATE 1B

CCNN 2 B

MATE 1A

Garda Garda

CCNN 2 A

10:50-11:10 recreo recreo recreo recreo recreo

11:10-12:00 X.D

MATE 1 B

X.D

TIT. PAIS

PDC 3

MATE 1 B

TIT 3PDC

MATE 1 A

PDC 3

Garda

12:00-12:50 BX 3A

CCNN1B

PDC 3

MATE 1 A

BX 4A

Garda CCNN 1 A

PDC 3

MATE 1 B

12:50-13:10 recreo Recreo recreo recreo recreo

13:10-14:00 TIT. PAIS CCNN 1A CCNN 1A

14:00-14:50 PDC 3 BX 4 A PDC 3

16:10-17:00 CCNN 2 A

17:00-17:50 CCNN 1A


5/78

5

CONTRIBUCIN DAS CIENCIAS DA NATUREZA S COMPETENCIAS BSICAS.

As ciencias da natureza contriben adquisicin das competencias bsicas desde a organizacin

das materias que integran a rea, da sa estrutura conceptual, da metodoloxa utilizada e das

actitudes e valores que promove.

A comunicacin, nos mbitos da comprensin e expresin, tanto oral como escrita, constite un

eixe fundamental no proceso de ensino e aprendizaxe do coecemento cientfico, contribundo ao

desenvolvemento da competencia en comunicacin lingstica. Nesta rea trtase de

desenvolver a capacidade de comprensin cando se fan lecturas de textos cientficos e o

alumnado aprende a diferencialos doutros que non son cientficos, cando se contrastan materiais

escritos e audiovisuais de diferentes fontes, tanto descritivos como argumentativos, nun proceso

que pasa pola identificacin dos conceptos e ideas principais, a interpretacin do papel que

desempean segundo o contexto e as relacins que se establecen entre eles.

Na resolucin de problemas dbese estimular a lectura comprensiva a travs da contextualizacin

da situacin, da identificacin dos conceptos que aparecen e das relacins que se establecen

entre os ditos conceptos e os datos.

No ensino da rea a expresin oral e escrita busca a coherencia e precisin no uso da linguaxe,

tanto no nivel descritivo como no interpretativo. Trabllase a expresin cando se emiten

hipteses, contrstanse ideas, aclranse significados sobre conceptos ou procesos cientficos encontextos diferentes, realzanse snteses, elabranse mapas conceptuais, extrense conclusins,

realzanse informes ou organzanse debates onde se fomenten actitudes que favorezan a mellora

na expresin oral e escrita, a confianza para expresarse en pblico, o saber escoitar, o contrastar

opinin e ter en conta as ideas dos demais.

Contribe esta rea ao desenvolvemento da competencia matemtica, dado que o

coecemento cientfico se cuantifica grazas linguaxe matemtica. O emprego de nmeros,

smbolos, operacins e relacins entre eles forman parte da metodoloxa cientfica e constitenunha base importante para a comprensin de leis e principios.

Na realizacin de investigacins sinxelas, traballos prcticos ou resolucins de problemas

desenvlvense capacidades para identificar e manexar variables, para organizar e representar

datos obtidos de maneira experimental, para a interpretacin grfica das relacins entre eles,

para realizar operacins con nmeros e smbolos, para atopar as solucins correctas, para

cuantificar as leis e principios cientficos e para utilizar estratexias bsicas na resolucin. Nas


6/78

6

ciencias da natureza emprgase o razoamento matemtico como apoio cara a unha mellor

comprensin das relacins entre conceptos.

A competencia no coecemento e a interaccin co mundo fsico recae de xeito importante

sobre esta rea na cal o alumnado aprende os conceptos bsicos que lle permitan a anlise,

desde diferentes eidos do coecemento cientfico, da materia, dos seres vivos, dos fenmenos

naturais, das sas transformacins, dos seus efectos sobre o ambiente e a sade, dos cambios e

dos obxectos tecnolxicos.

A rea de ciencias da natureza contribe competencia de tratamento da informacin e

competencia dixital, xa que se traballan habilidades para identificar, contextualizar, relacionar e

sintetizar a informacin procedente de diferentes fontes e presentada en diversas linguaxes

propias das tecnoloxas da informacin e comunicacin, como os buscadores pola internet,

documentos dixitais, foros, chats, mensaxara, xornais dixitais, revistas divulgativas na web,

presentacin electrnicas e simulacins interactivas. Cando se traballa a crtica reflexiva sobre as

informacins de tipo cientfico que achegan as tecnoloxas da informacin e a comunicacin,

fomntanse actitudes favorables ao emprego delas evitando o seu emprego indiscriminado.

Cando se apoia a aprendizaxe de modelos tericos por medio de simulacins, cando se traballan

representacins de datos por medio de programas informticos, cando se realizan experiencias

virtuais para contrastalas coas reais, cando se representan estruturas moleculares, atmicas,

anatmicas, xeolxicas, situacin problemticas coa axuda dos ordenadores, desde a rea

estase a contribur competencia dixital.

En relacin coa competencia social e cidad, esta rea trata de dotar o alumnado das

habilidades necesarias para comprender a problemtica actual en relacin coa sa persoa, co

resto da sociedade e co planeta. A aproximacin do currculo situacin concreta na cal se vive

facilita a participacin activa do alumnado en actividades que impliquen esa cidadana

responsable. As ciencias da natureza contriben a coecer e aceptar o funcionamento do corpo,

respectar as diferenzas, afianzar os hbitos de coidado e sade corporais e ser crticos cos

hbitos sociais pouco saudables e a contribur conservacin e mellora do ambiente. Os debates

histricos sobre as diferentes concepcins dos fenmenos que afectan as persoas serven para

traballar habilidades sociais relacionadas coa participacin, cooperacin e poerse en lugar dos

outros, aceptar diferenzas, respectar os valores, crenzas e incluso a diversidade de culturas.

A contribucin da rea competencia cultural e artstica. Na expresin das ideas, conceptos e

principios das ciencias da natureza emprganse, de xeito creativo, diferentes cdigos artsticos

para representar fenmenos ou situacins dun xeito comprensible. Desde a rea de ciencias


7/78

7

contribese a desenvolver esta competencia cando se promove a presentacin das ideas ou

traballos en formatos diversos, onde se lles deixa s alumnas e aos alumnos a liberdade de elixir

os ditos formatos estticos e artsticos, cando se utilizan os museos de ciencias para espallar os

xeitos de pensar ou facer doutras culturas, ou nas exposicins relacionadas co mbito cientfico,

como medio de coecer, comprender e desfrutar do coecemento cientfico.

O desenvolvemento da competencia de aprender a aprender desde os mbitos cientfico e

tecnolxico, nun mundo en continuo e acelerado cambio, implica espertar inquedanzas e

motivacins cara aprendizaxe permanente. Cando afloran as ideas previas do alumnado sobre

os contidos cientficos, favorcese esta competencia xa que se est a promover que as alumnas

e os alumnos sexan conscientes do seus propios coecementos e limitacins. Pdese empregar

a historia da ciencia para que os estudantes non caian no desnimo de estar case sempre

errados nas sas concepcins, cando ata os mis grandes cientficos experimentaron erros e

resistencias s novas ideas.

Por ltimo a competencia naautonoma e iniciativa persoal desenvlvese coa aplicacin dun

conxunto de valores e actitudes personais interrelacionadas, como a responsabilidade, a

perseveranza, o coecemento de si mesmo e a autoestima, a creatividade, a autocrtica, o control

emocional, a capacidade de elixir, de calcular riscos e de afrontar os problemas, as como a

capacidade de demorar a necesidade de satisfaccin inmediata, de aprender dos erros e de

asumir riscos. Especialmente trabllase hora de elaborar proxectos, tanto individuais como

colectivos, na capacidade de elixir e desenvolver plans persoais, transformando as ideas en

accins. En sntese, a autonoma e a iniciativa persoal trabllase ao imaxinar, emprender,

desenvolver e avaliar accins ou proxectos individuais ou colectivos con creatividade, confianza,

responsabilidade e sentido crtico.

2. OBXECTIVOS XERAIS DAS CIENCIAS NATURAIS NA ESOO ensino das ciencias da natureza nesta etapa ter como obxectivo o desenvolvemento das

seguintes capacidades:

1. Comprender e utilizar as estratexias e os conceptos bsicos das ciencias da natureza para

interpretar os fenmenos naturais, as como para analizar e valorar as repercusins do

desenvolvemento cientfico e das aplicacins tecnolxicas.

2. Aplicar, na resolucin de problemas e en sinxelas investigacins, estratexias coherentes cos

procedementos das ciencias, tales como a discusin do interese dos problemas propostos, a


8/78

8

formulacin de hipteses, a elaboracin de estratexias de resolucin e de deseos experimentais,

a anlise de resultados, a consideracin de aplicacins e repercusins do estudo realizado e a

busca de coherencia global.

3. Comprender e expresar mensaxes con contido cientfico utilizando diferentes linguaxes como

oral, escrita, grfica, icnica, multimedia, etc. con propiedade, as como comunicar a outros

argumentacins e explicacins empregando os coecementos cientficos.

4. Buscar e seleccionar informacin sobre temas cientficos utilizando diferentes fontes e medios

e empregala, valorando o seu contido, para fundamentar e orientar os traballos sobre temas

cientficos e o ambiente, as como para contrastar as opinins persoais.

5. Desenvolver hbitos favorables promocin da sade persoal e comunitaria en mbitos como

alimentacin, hixiene e sexualidade, facilitando estratexias que permitan facer fronte aos riscos dasociedade actual en aspectos relacionados co consumo, coas drogodependencias e coa

transmisin de enfermidades.

6. Comprender a importancia de utilizar os coecementos provenientes das ciencias da natureza

para satisfacer as necesidades humanas e participar na necesaria toma de decisins verbo de

problemas locais e globais aos cales nos enfrontamos.

7. Adoptar actitudes crticas fundamentadas no coecemento cientfico para analizar,

individualmente ou en grupo, cuestins relacionadas coa ciencia, a tecnoloxa e a sociedade.

Coecer e valorar os problemas aos cales se enfronta hoxe a humanidade en relacin

sobreexplotacin dos recursos, s diferenzas entre pases desenvolvidos e non, e a necesidade

de busca e aplicacin de medidas, para avanzar cara ao logro dun futuro sustentable.

8. Valorar o carcter tentativo e creativo das ciencias da natureza as como as sas contribucins

ao pensamento humano ao longo da historia, apreciando os grandes debates superadores de

dogmatismos e as revolucins cientficas que marcaron a evolucin cultural da humanidade e as

sas condicins de vida.

9. Ser quen de buscar e de utilizar o coecemento cientfico propio, planificando de forma

autnoma a accin e posta en prctica das actividades de aprendizaxe, e de utilizar uns criterios

de avaliacin para autocorrexirse no caso de que sexa necesario.


9/78

9

3. SECUENCIACIN E TEMPORALIZACIN DAS UD POR CURSO E MATERIA.

OBXECTIVOS, CONTIDOS E CRITERIOS DE AVALIACIN.

4.1. CIENCIAS NATURAIS DE PRIMEIRO DA ESO

Unidade 1: O Universo e o Sistema Solar Unidade (10 sesins)OBXECTIVOS

1. Coecer como e como seorixinou o Universo e os seusprincipais compoentes.

2. Aprender a manexar as enormesdistancias do Universo e arealizar simples clculos con elas.

3. Familiarizarse cos compoentesde Sistema Solar, as sascaractersticas e os seusmovementos.

4. Desenvolver interese ecapacidade de observacin doceo nocturno e recoecer neldiferentes obxectos.

5. Adquirir habilidades paracomparar os tamaos do Sol edos planetas con obxectoscotins.

6. Comprender as teoras cientficasdo coecemento astronmico e asa evolucin histrica.

CONTIDOS, PROCEDEMENTOSE ACTITUDES

1. Concepcin, compoentes e orixedo Universo. (Obxectivo 1)

2. Tamaos e distancias noUniverso. (Obxectivo 2)

3. O Sistema Solar, astros que ocompoen, caractersticas dosplanetas, movementos dosastros. (Obxectivo 3)

4. Coecemento astronmico eevolucin histrica. (Obxectivo 6)

5. Interpretacin de esquemas eimaxes do Sistema Solar, os seuscompoentes, caractersticas emovementos. (Obxectivo 3)

6. Aplicacin de coecementosmatemticos para resolverproblemas simples de clculo.(Obxectivos 2 e 5 )

7. Aplicacin de coecementos observacin do ceo. (Obxectivo

4)8. Interpretacin de textos

cientficos.

9. Valorar as achegas cientficas aocoecemento do Universo.(Obxectivo 6)

10. Tomar conciencia das enormesdistancias do Universo e de que onoso planeta s un mis dosmillns que probablementeexistirn. (Obxectivo 2)

11. Mostrar interese por recoecer

obxectos no ceo nocturno.(Obxectivo 4)

CRITERIOS DE AVALIACIN

1. Identificar e definir os principaiscompoentes do Universo, describiras sas caractersticas e explicar aorixe do Universo. (Obxectivo 1)

2. Explicar por que temos que utilizarunidades de medida especiais paraespecificar as distancias noUniverso. (Obxectivo 2)

3. Resolver problemas sinxelos sobredistancias no Universo. (Obxectivo2)

4. Realizar clculos para apreciar ostamaos relativos dos compoentesdo Universo. (Obxectivo 5)

5. Describir o Sistema Solar, realizarun esquema e localizalo noUniverso, identificar os seuscompoentes e explicarcaractersticas de cada un deles.(Obxectivo 4)

6. Explicar argumentos que xustificanas teoras cientficas no

coecemento astronmico e a saevolucin histrica (xeocentrismovs.heliocentrismo). (Obxectivo 6)

7. Coecer como utilizar un mapa doceo para localizar algunhas dasconstelacins mis importantes eenumerar algns dos obxectos ouastros visibles a simple vista e comopoden ser recoecidos. (Obxectivo4)

CONTRIBUCIN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BSICAS

Coecemento e interaccin co mundo fsico

Na seccin A FONDO, O que vemos no ceo nocturno, proponse un exercicio de observacin de das constelacinsrelevantes: a Osa Maior e a Osa Menor.

En UNHA ANLISE CIENTFICA, A superficie da La, pdese unha interpretacin cientfica sobre a orixe dos crteres daLa.

Comunicacin lingstica

As actividades 1 e 15 do libro, que remiten ao anexo CONCEPTOS CLAVE, fomentan a procura de informacin no

dicionario.En O RECANTO DA LECTURA, ofrcese un fragmento de O Universo nunha casca de noz, de Isaac Asimov, e unha breve


10/78

10

biografa do autor, e ambos os dous representan un claro exemplo da necesaria comun entre ciencia e comunicacinlingstica.

Matemtica

A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Tamaos e distancias no Universo, destaca a utilizacin de destrezas matemticaspara a comprensin e interpretacin da natureza.

Tratamento da informacin e competencia dixital

En NON O PERDAS, proporcinanse enderezos de Internet nos que desenvolver aptitudes de procura de informacin.

Competencia social e cidad

En COMPRENDO O QUE LEO, o exercicio 43 propn unha reflexin sobre as afeccins neurolxicas e os seus efectos naintelixencia dos individuos. Esta cuestin pdenos axudar a discutir sobre cales son as caractersticas humanas querealmente nos cualifican como persoas.

Autonoma e iniciativa persoal

A seccin A FONDO, Unha mensaxe de paz cara s estrelas, un exercicio de autoconciencia, no que expresar soos eintereses persoais de forma absolutamente libre.

MNIMOS ESIXIBLES

Identificar e definir os principais compoentes do Universo, describir as sas caractersticas e explicar a orixe doUniverso.

Describir o Sistema Solar, realizar un esquema e localizalo no Universo, identificar os seus compoentes e explicarcaractersticas de cada un deles.

Explicar argumentos que xustifican as teoras cientficas no coecemento astronmico e a sa evolucin histrica(xeocentrismo vs.heliocentrismo).


11/78

11

Unidade 2: O planeta Terra (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Coecer as caractersticas quediferencian o noso planeta dosoutros planetas rochosos.

2. Aprender as formas de relevocaractersticas dos continentes edos fondos ocenicos.

3. Comprender a relacin que haientre o movemento orbital daTerra, a inclinacin do seu eixede rotacin e a sucesin deestacins.

4. Estudar os procesos que ocorrendebido aos movementos da La:as fases lunares, as mareas e aseclipses.

5. Coecer as capas que compoeno planeta Terra, a sacomposicin e a sa importancia.

6. Aprender a obter informacinanalizando un texto cientfico.


1. A Terra: caractersticas,movementos e formas de relevo.

(Obxectivos 1 e 2)2. As estacins e as sas causas.

(Obxectivo 3)

3. A Terra e a La: fases lunares,eclipses e mareas. (Obxectivo 4)

4. Capas da Terra: xeosfera,hidrosfera, atmosfera e biosfera.(Obxectivo 5)

5. Elaboracin de modelos grficossinxelos.

6. Anlise de textos cientficos.(Obxectivo 6)

7. Observacin e interpretacin deimaxes e esquemas de distintanatureza e escala.

8. Valorar o noso planeta polas sascaractersticas nicas no SistemaSolar.

9. Mostrar interese por explicarfenmenos como as estacins, asfases lunares ou a sucesin dosdas e das noites.


1. Describir as caractersticas fsicasda Terra. (Obxectivo 1)

2. Elaborar esquemas grficos simples

dos movementos da Terra, do Sol eda La. (Obxectivos 3 e 4)

3. Xustificar algns fenmenosnaturais a travs da interpretacindos movementos relativos da Terrae da La: estacins, da e noite,fases da La, mareas, etc.(Obxectivos 3 e 4)

4. Elaborar esquema do interior daTerra, nomeando e describindo asdiferentes capas. (Obxectivo 5)

5. Describir as capas visibles da Terra:atmosfera, hidrosfera e biosfera.(Obxectivo 5)

6. Describir o relevo dos continentes edos fondos ocenicos. (Obxectivo 2)

7. Obter informacin dun textocientfico. (Obxectivo 6)


Coecemento e interaccin co mundo fsicoNa seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Procura de informacin, trabllase a anlise dun texto cientfico mediante aidentificacin de palabras clave, como magma ou columna magmtica, para a procura de informacin cientfica.

UNHA ANLISE CIENTFICA, A rixidez do manto, unha gua para identificar os presupostos, os feitos e os razoamentosque sustentan a conclusin de que o manto fle.


As actividades 8 e 20 remtennos ao anexo CONCEPTOS CLAVE, en busca de informacin.

A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Busca de informacin, proporciona unha gua completa para a comprensin duntexto, exercitando algunhas das destrezas necesarias para facelo.

Tanto o relato da entrada, coma o texto do RECANTO DA LECTURA, requiren da comprensin lectora para poder responderas cuestins que se fan a propsito de ambos.

Cultural e artstica

As actividades 12 e 4a requiren a exercitacin de destrezas plsticas para a realizacin de esquemas que representenfenmenos naturais.

Aprender a aprender

A seccin CIENCIA NAS TAS MANS acta como gua para a aprendizaxe autnoma.MNIMOS ESIXIBLES

Elaborar esquemas grficos simples dos movementos da Terra, do Sol e da La. (Obxectivos 3 e 4)

Xustificar algns fenmenos naturais a travs da interpretacin dos movementos relativos da Terra e da La:estacins, da e noite, fases da La, mareas, etc. (Obxectivos 3 e 4)

Elaborar esquema do interior da Terra, nomeando e describindo as diferentes capas. (Obxectivo 5)

Describir as capas visibles da Terra: atmosfera, hidrosfera e biosfera. (Obxectivo 5)


12/78

12

Unidade 3: A atmosfera terrestre (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Coecer a composicin, aestrutura e a orixe da atmosfera.

2. Investigar como inflen os seresvivos na composicin do aire.

3. Aprender os fundamentos dameteoroloxa e do estudo doclima.

4. Comprender como se forman osventos, as nubes e asprecipitacins.

5. Entender como infle a actividadehumana na atmosfera e no clima.

6. Aprender que medidas tomarpara evitar a contaminacin daatmosfera.

7. Aprender os pasos para tomardatos correctamente nunhainvestigacin cientfica.


1. A atmosfera, a sa composicin,capas, como se formou e relacinentre os seres vivos e a sacomposicin. (Obxectivo 1)

2. Fsica atmosfrica: presinatmosfrica, altas e baixaspresins, humidade, temperatura.

3. Fenmenos atmosfricos:precipitacins, ventos, formacinde nubes. (Obxectivo 4)

4. A meteoroloxa, o clima,previsins meteorolxicas,

borrascas e anticiclns.(Obxectivo 3)

5. Impacto da actividade humana naatmosfera, contaminacin,medidas correctoras. (Obxectivos5 e 6)

6. Estruturacin da informacin encadros e esquemas.

7. Interpretacin de mapasmeteorolxicos, grficoscomplexos e tboas. (Obxectivo3)

8. Observacin e anlise deinformacin grfica.

9. Anlise de textos cientficos

10. Protocolos para a toma de datospara unha investigacin cientfica.(Obxectivo 7)

11. Tomar conciencia dos problemasambientais que afectan atmosfera e da necesidade deactuar a nivel persoal paraevitalos. (Obxectivo 6)

12. Mostrar interese por entender osfenmenos atmosfricos e porinterpretar mapas e prognsticosmeteorolxicos. (Obxectivo 3)


1. Describir a composicin e aestrutura da atmosfera,mencionando as caractersticas eos fenmenos que ocorren en cadaunha das capas. (Obxectivo 1)

2. Explicar a orixe da atmosfera,comparndoa coa doutros planetase recoecer a achega dos seresvivos na sa formacin e actualcomposicin. (Obxectivo 1 e 2)

3. Explicar os fenmenosatmosfricos. (Obxectivo 4)

4. Interpretar mapas meteorolxicos,

modelos grficos de predicin etboas que permitan predicir otempo. (Obxectivo 3)

5. Obter e analizar datos de distintasvariables meteorolxicas einterpretar fenmenos atmosfricoscomns, explicar en que consisten epor que se orixinan. (Obxectivo 4)

6. Obter e analizar datos que permitantirar conclusins nunhainvestigacin cientfica. (Obxectivo7)

7. Coecer os graves problemas decontaminacin ambiental actuais eas sas repercusins e explicarmedidas para contribur asolucionalos. (Obxectivo 5 e 6)



A seccin A FONDO, Observacin do ceo, mostra imaxes dos diferentes aspectos do ceo en distintas condicinsatmosfricas, relacionndoas con feitos cientficos.

A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, O mal de altura e o adestramento en altitude,formula unha serie de preguntas querequiren a identificacin dos feitos cientficos que aparecen no texto, e esixe razoamentos que sustenten as respostas.


A actividade 8 unha actividade de busca de informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE.

A seccin A FONDO explica en que consiste O efecto invernadoiro. A resposta pregunta proposta nesta seccin s posible respondela a partir dunha perfecta comprensin do texto, sen necesidade de comprender os principios cientficos


13/78

13

que o fundamentan.

A seccin A FONDO unha actividade destinada exclusivamente comprensin da informacin facilitada por un novo tipode formato: Os climogramas.

Matemtica

Algunhas das actividades da seccin A FONDO, Os climogramas, desenvolven destrezas matemticas, necesarias paraextraer toda a informacin til a partir dos datos que proporciona a grfica.


Nesta unidade mencinanse un nmero variado de instrumentos que permiten obter medicins diversas. Os datosresultantes son a informacin que proporcionan. Na seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Os instrumentos cientficos, lvasea cabo unha actividade que require a obtencin de datos, a organizacin deses datos e a elaboracin de informacinrelevante a partir deles.

Social e cidad

Na actividade 16 inctase participacin cidad nas tarefas de conservacin do medio natural, como a clasificacin de lixo.MNIMOS ESIXIBLES

Explicar a orixe da atmosfera, comparndoa coa doutros planetas e recoecer a achega dos seres vivos na saformacin e actual composicin. (Obxectivo 1 e 2)

Explicar os fenmenos atmosfricos. (Obxectivo 4)

Interpretar mapas meteorolxicos, modelos grficos de predicin e tboas que permitan predicir o tempo.(Obxectivo 3)

Coecer os graves problemas de contaminacin ambiental actuais e as sas repercusins e explicar medidas paracontribur a solucionalos. (Obxectivo 5 e 6)

Unidade 4: A hidrosfera terrestre (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Coecer a distribucin da auga

que forma a hidrosfera.2. Aprender as propiedades da

auga, e a sa importancia enmoitos procesos.

3. Estudar as caractersticas daauga dos ocanos e das augascontinentais.

4. Comprender os procesos queforman o ciclo da auga.

5. Encontrar informacin sobre osprocesos de depuracin epotabilizacin da auga.

6. Aprender os usos que se fan daauga.

7. Coecer que impactos pode sufrira hidrosfera e que medidaspodemos tomar para evitalos.

8. Aprender as posibles variablesque afectan a un experimento ecomo se controlan.


1. Orixe e distribucin da auga.(Obxectivo 1)

2. As propiedades da auga e a saimportancia nos seres vivos.(Obxectivo 2)

3. Caractersticas da auga dosocanos e dos continentes.(Obxectivo 3)

4. O ciclo da auga. (Obxectivo 4)

5. O uso da auga e a sa calidade.Contaminacin das augas.Depuracin e potabilizacin.

(Obxectivos 5, 6 e 7)6. Observacin e interpretacin de

imaxes, tboas, grficos eesquemas.

7. Realizacin de clculos sinxelossobre porcentaxes.

8. Interpretacin de ciclos naturais.(Obxectivo 4)

9. Realizacin de experimentossobre control de variables.(Obxectivo 8)

10. Elaboracin de esquemas.11. Valorar a auga como un recurso


1. Coecer a distribucin da auga e a

sa orixe e resolver problemassimples con relacin distribucinda auga. (Obxectivo 1)

2. Describir as principais caractersticasdas augas marias e continentais.(Obxectivo 2)

3. Coecer as propiedades da auga ea sa importancia para os seresvivos e outros procesos. (Obxectivo3)

4. Interpretar e elaborar esquemassobre o ciclo da auga. (Obxectivo 4)

5. Explicar a importancia do ciclo daauga e os problemas causadospolas actividades humanas e acontaminacin. (Obxectivo 4 e 7)

6. Entender a xestin e os usos daauga. (Obxectivo 5, 6)

7. Desenvolver interese ecoecemento sobre a xestinsustentable da auga e as medidaspara reducir o consumo e a sareutilizacin. (Obxectivo 7)

8. Aprender a controlar variables nunexperimento. (Obxectivo 8)


14/78

14

imprescindible para a vida.

12. Desenvolver unha actitudepositiva fronte necesidadedunha xestin sustentable daauga. (Obxectivo 6)

13. Valorar as actuacins persoais dereducin no consumo de auga ereutilizacin. (Obxectivo 7)

14. Valorar a importancia do ciclo daauga considerando os problemascausados pola actividadehumana. (Obxectivo 4)



A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Control de variables nun experimento, aborda o concepto de variable como trazoclave dunha investigacin cientfica, cuxa identificacin resulta esencial para a interpretacin dos resultados.


A actividade 4 refrese procura en informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE.

A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, O uso da auga, leva a cabo unha anlise exhaustiva dos conceptos consuntivoenon consuntivo, utilizando para iso unha serie de preguntas que axudan a clarificar completamente eses conceptos.

Matemtica

Nesta unidade hai un variado abano de actividades que requiren o clculo numrico e o razoamento matemtico.Encntranse en actividades de epgrafe, nas actividades finais, e na seccin UNHA ANLISE CIENTFICA.


Na actividade 13 analzase unha das medidas de aforro de auga propostas polos gobernos. A resposta esixe unhavaloracin cuantitativa, para o cal ser necesario buscar os datos imprescindibles que permitan realizar o clculo. Parafacelo necestase coecer o volume dunha cisterna. A fonte de informacin mis adecuada para este tipo de procura seraInternet.

Social e cidad

As actividades levadas a cabo na seccin UNHA ANLISE CIENTFICA proporcionan unha informacin variada sobre osusos da auga e os seus problemas. A anlise da informacin resultante permite adoptar actitudes individuais con respectoao consumo da auga, e os efectos que estas actitudes poden representar para o benestar da sociedade.

Cultural e artstica

Ao longo da unidade mstranse diversas fotografas de paisaxes nas que a auga o principal protagonista, e nalgns casos, a responsable das mesmas.

Este tipo de paisaxes, como as covas krsticas, os glaciares e os saltos de auga, son de incrible beleza, e educan ossentidos na valoracin esttica da natureza.

MNIMOS ESIXIBLES

Coecer a distribucin da auga e a sa orixe. (Obxectivo 1)

Describir as principais caractersticas das augas marias e continentais. (Obxectivo 2) Coecer as propiedades da auga e a sa importancia para os seres vivos e outros procesos. (Obxectivo 3)

Interpretar e elaborar esquemas sobre o ciclo da auga. (Obxectivo 4)

Explicar a importancia do ciclo da auga e os problemas causados polas actividades humanas e a contaminacin.(Obxectivo 4 e 7)

Entender a xestin e os usos da auga. (Obxectivo 5, 6)

Desenvolver interese e coecemento sobre a xestin sustentable da auga e as medidas para reducir o consumo e asa reutilizacin. (Obxectivo 7)


15/78

15

Unidade 5: Os minerais (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Aprender o que son os minerais ecales son os seus compoentes eas sas caractersticas.

2. Diferenciar entre a materiaamorfa e a materia cristalina.

3. Coecer a clasificacin dosminerais, e os representantesmis importantes de cada grupo.

4. Recoecer os procesos quepoden dar orixe aos minerais.

5. Estudar as principais propiedadesdos minerais e aprender aidentificalos.

6. Coecer os modos en que seextraen e os usos que se lles d

aos minerais.7. Aprender a elaborar unha tboa

coas propiedades dos minerais,para poder recoecelos


1. Os minerais: definicin,compoentes, caractersticas.

(Obxectivos 1 e 4)2. Materia amorfa e materia

cristalina. (Obxectivo 2)

3. Clasificacin e orixe dos minerais.(Obxectivos 3 e 4)

4. Propiedades, extraccin e usosdos minerais. (Obxectivos 5 e 6)

5. Observacin, interpretacin eidentificacin de fotografas deminerais.

6. Elaboracin de tboas eesquemas.

7. Anlise de textos cientficos.

8. Interese por coecer e diferenciaros minerais mis comns.

9. Valorar os usos dos minerais.


1. Definir mineral e distinguilo de rocha(Obxectivo 1)

2. Coecer compoentes ecaractersticas dos minerais(obxectivo 1)

3. Diferenciar entre materiais amorfose cristalizados (Obxectivo 2)

4. Explicar os distintos procesos queorixinan os minerais (Obxectivo 4)

5. Recoecer os dous grandes gruposde minerais e mencionarrepresentantes de cada grupo(Obxectivo 3)

6. Explicar as propiedades dos

minerais (Obxectivo 5)7. Expoer as distintas formas de

extraccin de minerais e os seususos (Obxectivo 6)

8. Identificar e clasificar mineraissegundo o seu brillo, dureza edensidade (Obxectivo 5)

9. Elaborar tboas con propiedades deminerais (Obxectivo 7)



Na seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Anlise de resultados, tras a experimentacin de presupostos cientficos, proponseun dos mtodos para presentar as conclusins, neste caso en forma de tboa de datos.

Na seccin A FONDO, Explotacins mineiras e impactos ambientais, analzanse os mtodos de extraccin de minerais, asconsecuencias negativas para o medio natural e as actuacins necesarias para evitalas. Esta seccin propn unha reflexinsobre os efectos reais que toda actividade humana ten sobre o medio natural.


A actividade 5 propn a procura de informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE.

A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, As actividades mineiras, expn unha serie de feitos relacionados coas explotacinsmineiras. O obxectivo das actividades desenvolver a comprensin lectora a partir do texto.

Matemtica

Na actividade 35, pertencente seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, aparece unha vez mis a linguaxe das matemticas.

Esta actividade ten como finalidade crear no lector un hbito de clculo, que lle permita comprender en toda a sa extensina informacin que se lle proporciona de forma anecdtica.

Cultural e artstica

Ningunha outra categora da natureza se asemella tanto s manifestacins artsticas do ser humano como os minerais. Agran variedade das sas cores e a perfeccin das sas formas ofrcennos unha oportunidade excepcional para admirar abeleza na sa manifestacin mis pura: a natureza.

Por outra banda, o fragmento de Omdicoque se reproduce en O RECANTO DA LECTURA, describe un proceso artesn,unha forma de manifestacin cultural. A lectura detallada deste proceso permite valorar a complexidade da realizacin dunhaobra artstica, por moi simple que sexa o seu aspecto final.

MNIMOS ESIXIBLES

Definir mineral e distinguilo de rocha (Obxectivo 1)

Explicar os distintos procesos que orixinan os minerais (Obxectivo 4)

Expoer as distintas formas de extraccin de minerais e os seus usos (Obxectivo 6)


16/78

16

Unidade 6: As rochas (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Comprender a relacin que haientre os minerais e as rochas.

2. Identificar e recoecer asprincipais rochas.

3. Comprender como se forman asrochas.

4. Coecer os procesos que formano ciclo das rochas.

5. Recoecer os principais usos quese lles dan a estes importantesmateriais.

6. Aprender os pasos para analizaros resultados dun experimento desimulacin sobre a formacin

dunha rocha.


1. Rochas: definicin, clasificacin e

orixe. (Obxectivos 1 e 3)2. Ciclo das rochas. (Obxectivo 4)

3. Usos das rochas. (Obxectivo 5)

4. Observacin e interpretacin deesquemas, fotografas e tboasdescritivas.

5. Deseo de experimentos.(Obxectivo 6)

6. Identificacin rochas e minerais.(Obxectivo 1 e 2)

7. Interese por coecer as rochas e

as sas utilidades.8. Comprender o impacto ambiental

da combustin das rochassedimentarias orgnicas.


1. Definir o concepto de rocha,facendo fincap nas sassemellanzas e diferenzas co demineral. (Obxectivo 1)

2. Recoecer e distinguir os diferentestipos de rochas a partir deobservacins das sas propiedadese caractersticas. (Obxectivo 2)

3. Comprender os procesos queorixinan os diferentes tipos derochas. (Obxectivo 3)

4. Explicar os procesos do ciclo dasrochas. (Obxectivo 4)

5. Identificar rochas utilizando clavessimples. (Obxectivo 2)

6. Recoecer no seu medio exemplosde usos de rochas e as sasaplicacins mis frecuentes.(Obxectivo 5)

7. Coecer os pasos para analizar osresultados dun experimento desimulacin sobre a formacin dunharocha. (Obxectivo 6)



Na seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Simulacin da formacin de rochas magmticas, mstrase unha experiencia de

laboratorio completa. As actividades propostas perseguen a realizacin de predicins adecuadas, a partir dos fenmenosobservados.

En UNHA ANLISE CIENTFICA, Combustibles fsiles e impacto ambiental, a informacin proporcionada e as preguntaspropostas teen como finalidade desenvolver a destreza de identificar fenmenos cientficos. Igualmente, nesta seccinanalzanse os impactos ambientais derivados do uso dos combustibles fsiles.


As actividades 3 e 5 estimulan a procura de informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE.

O texto seleccionado para O RECANTO DA LECTURA, un fragmento de Os refuxios de pedra, constite unha seleccinexcepcional para esta unidade, xa que explica claramente, cun estilo literario que o fai mis ameno, o proceso de formacindas rochas sedimentarias. Para centrar a atencin do lector neste proceso elaborronse as actividades 37 e 38, que valorano grao de comprensin adquirido.


Para responder a actividade 9 ser necesario realizar unha procura de informacin, para o cal se deber realizar unhaseleccin previa das fontes en que se pode encontrar esta informacin. Unha vez mis, a fonte mis rpida e variada aInternet.

Social e cidad

vista dos resultados obtidos na actividade 9, necesaria unha reflexin acerca da gran dependencia que a nosasociedade ten do petrleo e dos problemas que o seu esgotamento poden formular no futuro. A maneira de evitar o caosfuturo dbenos guiar cara a unha reflexin sobre o uso de recursos renovables e potenciacin da reciclaxe.

Cultural e artstica

Na epgrafe Os usos das rochas, amsanse unha serie de fotografas que representan construcins do ser humano, e quepertencen ao patrimonio cultural e artstico da humanidade.

Existe unha estreita relacin entre os materiais utilizados e o tipo de construcin realizada. Coecer a orixe e as propiedadesdos materiais utilizados proporcinanos novos criterios para apreciar e valorar estas obras.


17/78

17

MNIMOS ESIXIBLES

Definir o concepto de rocha, facendo fincap nas sas semellanzas e diferenzas co de mineral. (Obxectivo 1)

Comprender os procesos que orixinan os diferentes tipos de rochas. (Obxectivo 3)

Explicar os procesos do ciclo das rochas. (Obxectivo 4)

Recoecer no seu medio exemplos de usos de rochas e as sas aplicacins mis frecuentes. (Obxectivo 5)

Unidade 7: Os seres vivos (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Aprender as caractersticas quedefinen un ser vivo.

2. Coecer as principais substanciasqumicas que compoen os seresvivos.

3. Coecer a estrutura das clulas,os seus tipos e as sas funcins.

4. Distinguir entre clulas animais evexetais.

5. Diferenciar os organismosunicelulares dos pluricelulares,as como os niveis deorganizacin destes ltimos.

6. Estudar as caractersticas doscinco reinos dos seres vivos.

7. Coecer o que unha especie ecomo se nomea cientificamente.

8. Aprender os pasos para utilizarun microscopio e realizarpreparacins para a saobservacin.


1. Os seres vivos, caractersticas,funcins vitais e composicin.(Obxectivo 1 e 2)

2. A clula, estrutura, tipos e

funcins. (Obxectivo 3).3. Clulas eucariotas animais e

vexetais. (Obxectivo 4)

4. Niveis de organizacin dos seresvivos. (Obxectivo 5)

5. Os cinco reinos. (Obxectivo 6)

6. As especies e a sanomenclatura. (Obxectivo 7)

7. A biodiversidade e a saconservacin.

8. Interpretacin de textoscientficos.

9. Observacin e interpretacin defotografas, debuxos e esquemas.

10. Aplicacin de criterios para aclasificacin de diversos seresvivos.

11. Utilizacin do microscopio nunhainvestigacin cientfica.(Obxectivo 8)

12. Utilizacin da lupa binocularcomo tcnica de observacin de

seres vivos para a saclasificalos.

13. Clasificacin de seres vivosaplicando un criterio cientfico.

14. Desenvolver unha actitude deinterese por coecer e conservara gran diversidade da vida naTerra.


1. Explicar qu un ser vivo e en quconsisten as funcins vitais que osdiferencian da materia inerte.(Obxectivo 1)

2. Coecer as substancias qumicasque compoen os seres vivos eexplicar a sa funcin. (Obxectivo 2)

3. Recoecer que a clula a unidademnima de vida, coecer a saorganizacin celular e diferenciarentre clula procariota e eucariota.(Obxectivo 3)

4. Diferenciar entre unha clulavexetal e outra animal. (Obxectivo4)

5. Diferenciar un organismo unicelulardun pluricelular e explicar os niveisde organizacin dun organismo

pluricelular. (Obxectivo 5)6. Definir os cinco reinos polas sas

caractersticas mis bsicas e asque os diferencian doutros reinos.(Obxectivo 6)

7. Identificar e clasificar seres vivosutilizando claves simples e tcnicasde observacin. (Obxectivo 6)

8. Definir o concepto de especie ecomprender a clasificacin dosseres vivos e a nomenclaturanominal utilizada. (Obxectivo 7)



A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, As clulas e o uso do microscopio, desenvolve unha experiencia simple que, coobxecto de comprender o significado de hipteses, proporciona unha gua de traballo para aprender a recoecer os trazosclave dunha investigacin cientfica.


18/78

18


As actividades 1 e 6 remiten ao anexo CONCEPTOS CLAVE, para buscar a informacin necesaria que permita acomprensin total do texto.

A seccin A FONDO, O microscopio, un texto de instrucins. Este tipo de textos dirixen unha actividade cara a un fin. Estefin non posible se non existe unha comprensin total do seu contido, desde o punto de vista lingstico.

A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA,As microalgas e as mareas vermellas

, dirixe adquisicin de novos coecementosa travs das habilidades de comprensin lectora.

COMPRENDO O QUE LEO centra o seu obxectivo na comprensin lectora, inclundo unha pregunta, a 60, que esixe dolector non s a comprensin do texto senn a valoracin do seu contido e da sa forma.


As pxinas da Internet suxeridas en NON O PERDAS, ofrecen a posibilidade de exercitar as habilidades para o manexo denovas tecnoloxas, as como a aprendizaxe autnoma.

Cultural e artstica

As actividades 33 e 55 requiren o uso de destrezas artsticas para a representacin precisa de elementos da natureza.

Aprender a aprender

A seccin A FONDO describe todos os pasos necesarios para levar a cabo unha observacin polo microscopio de forma

autodidacta.MNIMOS ESIXIBLES

Explicar qu un ser vivo e en qu consisten as funcins vitais que os diferencian da materia inerte. (Obxectivo 1)

Coecer as substancias qumicas que compoen os seres vivos e explicar a sa funcin. (Obxectivo 2)

Recoecer que a clula a unidade mnima de vida, coecer a sa organizacin celular e diferenciar entre clulaprocariota e eucariota. (Obxectivo 3)

Diferenciar entre unha clula vexetal e outra animal. (Obxectivo 4)

Diferenciar un organismo unicelular dun pluricelular e explicar os niveis de organizacin dun organismo pluricelular.(Obxectivo 5)

Definir os cinco reinos polas sas caractersticas mis bsicas e as que os diferencian doutros reinos. (Obxectivo 6)

Unidade 8: Os animais vertebrados (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Coecer as caractersticascomns a todos os animais.

2. Aprender a diferenciar os animaisvertebrados dos invertebrados.

3. Recoecer as caractersticas

principais de cada grupo devertebrados, as sas funcinsvitais e as adaptacins ao medioen que viven.

4. Coecer a clasificacin da nosaespecie e as sas orixes.

5. Aprender os pasos para realizarun esquema cientfico.


1. Caractersticas do reino animal ediferenza entre vertebrados einvertebrados. (Obxectivos 1 e 2 )

2. Animais vertebrados: definicin,

caractersticas comns eclasificacin. (Obxectivo 3)

3. Os cinco grupos de vertebrados:como son, como viven,caractersticas especficas esubgrupos. (Obxectivo 3)

4. A especie humana:caractersticas, clasificacin eorixe. (Obxectivo 4)

5. Observacin e interpretacin deimaxes, mostras, fotografas edebuxos. (Obxectivos 1, 2, 3 e 4)

6. Anlise e interpretacin deesquemas anatmicos para


1. Describir as caractersticas do reinoanimal e diferenciar entre un animalvertebrado e un invertebrado.(Obxectivo 1 e 2)

2. Recoecer e describir as

caractersticas de estrutura,organizacin e funcin dos distintosgrupos de vertebrados que servenpara identificalos e clasificalos apartir de fotografas edebuxos.(Obxectivo 3)

3. Clasificar vertebrados utilizandoclaves simples e tcnicas deobservacin. (Obxectivo 3)

4. Explicar en que grupo de animais seclasifica a especie humana,enumerar as sas caractersticasdiferenciadoras e coecer a saorixe. (Obxectivo 4)

5. Definir un esquema cientfico e


19/78

19

comparar os distintos grupos devertebrados. (Obxectivo 1, 2 e 3)

7. Aplicacin de diversos criteriospara clasificar os vertebrados.(Obxectivos 3 e 4)

8. Elaboracin de esquemascientficos. (Obxectivo 5)

9. Apreciar a diversidade dosvertebrados e mostrar unhaactitude favorable saproteccin e conservacin.

10. Valorar a diversidade na especiehumana, comprendendo quesomos unha especie mis devertebrados que habitan o nosoplaneta. (Obxectivo 4)

describir os pasos necesarios paraelaborar un. (Obxectivo 5)



A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, Ovos de aves e ovos de rptiles,propn unha serie de cuestins que requiren unhaexplicacin dos fenmenos descritos de forma cientfica, aplicando os coecementos xa adquiridos na unidade, a unhasituacin similar.


As actividades 3, 6, 10 e 13 requiren a procura de informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE do libro.

A seccin A FONDO, Clasificacin da especie humana, mostra unha forma distinta de presentar a informacin. conveniente deterse nesta seccin para extraer o mximo partido anlise dos esquemas que se mostran, incidindo entodos os elementos que o forman e os seus significados (barras, recadros, guins...).

Cultural e artstica

A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Realizacin dun esquema cientfico, explica as caractersticas que debe reunir unesquema cientfico. Ao levalo a cabo co peixe do exemplo, tomamos conciencia da importancia de dispoer de certashabilidades artsticas para poder cumprir cos requisitos establecidos.

Autonoma e iniciativa persoal

No RECANTO DA LECTURA, o texto Vivir entre chimpancs, de Jane Goodall, permtenos reflexionar sobre a orixe dossentimentos e a necesidade de afecto dos seres humanos.

Estas observacins axdannos a comprender as nosas necesidades emocionais, entendendo que forman parte da nosa vidae favorecen o noso desenvolvemento como persoas.

Competencia social e cidad

A partir da reflexin levada a cabo no RECANTO DA LECTURA sobre a necesidade persoal de recibir afecto, debemoscompletar esa reflexin para trasladar o noso afecto cara ao resto dos seres humanos, facilitando as o noso crecementocomo membros solidarios da sociedade.

Igualmente, na actividade 7 proponse a identificacin de linguaxes utilizadas polos seres humanos, distintas das linguaxesfaladas. O estudo da utilidade destas linguaxes, as causas que as orixinan e a necesidade da sa creacin, levaranos acomprender outra das necesidades bsicas dos seres humanos: a comunicacin. A comunicacin bsica para a expresinda emocins, polo que o respecto aos individuos que requiren doutras linguaxes para a sa comunicacin un dos factoresclave para crear unha sociedade solidaria.

MNIMOS ESIXIBLES

Describir as caractersticas do reino animal e diferenciar entre un animal vertebrado e un invertebrado. (Obxectivo 1 e2)

Recoecer e describir as caractersticas de estrutura, organizacin e funcin dos distintos grupos de vertebrados queserven para identificalos e clasificalos a partir de fotografas e debuxos.(Obxectivo 3)

Explicar en que grupo de animais se clasifica a especie humana, enumerar as sas caractersticas diferenciadoras ecoecer a sa orixe. (Obxectivo 4)


20/78

20

Unidade 9: Os animais invertebrados (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Aprender a recoecer os animaisinvertebrados, distingundoos dosvertebrados.

2. Recoecer as caractersticasprincipais de cada grupo deinvertebrados.

3. Asociar as diferentes funcinsvitais que realizan, coasadaptacins ao medio no queviven.

4. Adquirir criterios para clasificarinvertebrados

5. Comprobar a utilidade dunmodelo experimental paraexplicar observacins da

natureza.


1. Caractersticas de estrutura,organizacin e funcin dos

invertebrados. (Obxectivo 1)2. Diversidade dos invertebrados:

grupos mis importantes e assas caractersticas. (Obxectivo2)

3. Adaptacins ao medio.(Obxectivo 3)

4. Identificacin e descricin defotografas, debuxos e esquemas.

5. Aplicacin de criterios paraclasificar invertebrados.(Obxectivo 2)

6. Elaboracin de modelosexperimentais. (Obxectivo 5)

7. Realizacin de esquemas e usoda informacin do libro paraclasificar invertebrados.(Obxectivo 4)

8. Comprender e valorar diversidadedos invertebrados.

9. Tomar conciencia da importanciados invertebrados no equilibriodos ecosistemas e a necesidadeda sa conservacin.


1. Describir a caracterstica comn atodos os invertebrados e distinguirinvertebrados de vertebrados.

(Obxectivo 1)2. Describir as caractersticas de

estrutura, organizacin e funcindos distintos grupos deinvertebrados e as sasadaptacins. (Obxectivo 2 e 3)

3. Clasificar invertebrados utilizandoclaves simples e tcnicas deobservacin. (Obxectivo 4)

4. Describir adaptacins ao medio.(Obxectivo 2)

5. Comprender a utilidade dun modelo

experimental na observacin.(Obxectivo 5)

CONTRIBUCIN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BSICASCoecemento e interaccin co mundo fsico

A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Elaboracin e observacin dun modelo experimental, propn a elaboracin dunmodelo para simular o comportamento dos zapateiros na auga. Este modelo permitiranos comprobar a hiptese formulada,que explicara o porqu os zapateiros poden camiar sobre a auga.


As actividades 4, 8, 10, 16 e 19 refrense procura de informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE.

No apartado O RECANTO DA LECTURA, mstrase un fragmento dunha obra de Gerald Durrell, na que se utiliza unhalinguaxe literaria para describir as observacins realizadas polo autor nun pequeno ecosistema. As cuestins propostasobrigan a establecer o paralelismo entre as figuras literarias e os elementos naturais descritos.

Matemtica

Na seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, queda patente que os nmeros forman parte da realidade que describe anatureza. A actividade 40 fai uso da cifra proporcionada no texto, co obxecto de completar a descricin da estrutura social dacolmea.


A actividade 42, do RESUMO, propn unha tarefa na que, facendo uso da iniciativa e creatividade persoais, se poern enxogo diversas destrezas relacionadas coa procura e organizacin da informacin.

Social e cidad

A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, As sociedades de insectos, describe as comunidades de abellas como modelo deorganizacin social. Neste caso, a propia natureza invtanos a reflexionar sobre o papel que desempean os individuosnunha sociedade, e a sa relevancia no funcionamento conxunto desta.

Cultural e artstica

Na elaboracin do modelo requirido para a actividade da seccin CIENCIA NAS TAS MANS, ponse en xogo algo mis que


21/78

21

a representacin dunha situacin natural. Ao elaborar o modelo de zapateiro, pense en xogo as habilidades creativasnecesarias para desear un obxecto que represente de forma enxeosa, e til vez, ao individuo obxecto do noso estudo.

MNIMOS ESIXIBLES

Describir a caracterstica comn a todos os invertebrados e distinguir invertebrados de vertebrados. (Obxectivo 1)

Describir as caractersticas de estrutura, organizacin e funcin dos distintos grupos de invertebrados e as sasadaptacins. (Obxectivo 2 e 3)

Describir adaptacins ao medio. (Obxectivo 2)

Unidade 10: As plantas e os fungos (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Coecer as caractersticaspropias do reino Plantas e a saclasificacin.

2. Recoecer os distintos rganosdunha planta, as como a saforma e funcin.

3. Coecer as formas de nutricin ereproducin das plantas.

4. Coecer as caractersticaspropias do reino Fungos, e osprincipais grupos deste reino.

5. Aprender os pasos necesariospara realizar unha clasificacin.


1. As plantas, definicin do reino,caractersticas comns eclasificacin. (Obxectivo 1)

2. As partes das plantas: raz, talo efollas. Estruturas e funcins.(Obxectivo 2)

3. A nutricin, a relacin e areproducin das plantas.(Obxectivo 3)

4. O reino Fungos: caractersticas eclasificacin. (Obxectivo 4)

5. Observacin, mostraxe eclasificacin de plantas.(Obxectivo 5)

6. Anlise e interpretacin deilustracins e debuxos quemostran ciclos ou secuencias deacontecementos.

7. Descricin dos trazos estruturais,organizativos e funcionais dasplantas a partir de fotografas edebuxos.

8. Utilizacin de claves dicotmicaspara clasificar plantas.

9. Interese por coecer a grandiversidade das plantas e porencontrar os trazos comns quedefinen o reino.Desenvolvemento dunha actitudefavorable conservacin dabiodiversidade.


1. Recoecer e describir ascaractersticas da estrutura,organizacin e funcin das plantasa partir de fotografas e debuxos.

(Obxectivo 1)2. Clasificar plantas utilizando claves

simples e tcnicas de observacin,e identificar os trazos misrelevantes que explican a pertenzaa un grupo determinado. (Obxectivo1)

3. Describir as partes dunha planta eexplicar a sa funcin. (Obxectivo 2)

4. Describir o proceso de nutricin dasplantas, explicando o papel dafotosntese. (Obxectivo 3)

5. Describir o proceso de reproducindas anxiospermas e explicar opapel que desempean as flores, osfroitos e as sementes. (Obxectivo 3)

6. Recoecer e describir ascaractersticas de estrutura,organizacin e funcin dos fungos apartir de fotografas e debuxos.(Obxectivo 4)

7. Describir os pasos para realizarunha clasificacin. (Obxectivo 5)



A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Observacin, mostraxe e clasificacin, propn a observacin das follas das plantaspara a identificacin de trazos clave que permitan levar a cabo unha clasificacin cientfica til.

UNHA ANLISE CIENTFICA, A nutricin das plantas, analiza o experimento de Van Helmont, a partir do cal se debenidentificar os presupostos cientficos e proporcionar unha interpretacin cientfica dos resultados.


As actividades 3 e 6, de procura no anexo CONCEPTOS CLAVE, son necesarias para completar a comprensin dasepgrafes.


22/78

22

No apartado O RECANTO DA LECTURA, o texto seleccionado, un fragmento de O bosque animado, require un paso misna competencia de comunicacin lingstica. As actividades propostas van mis al da simple comprensin lectora, xa quealgunhas preguntas requiren levar a cabo unha interpretacin dos recursos literarios utilizados polo autor.

Matemtica

No texto introdutorio da unidade son os nmeros os que nos permiten comprender en toda a sa dimensin o contido dotexto: a grandeza das secuoias vermellas.


A actividade 47 do libro propn a realizacin dunha clasificacin, para a que ser preciso recompilar a informacin que seconsidere necesaria, as como presentala facendo uso dos formatos que mellor a organicen.

Cultural e artstica

O fragmento reproducido en O RECANTO DA LECTURA, pertencente obra O bosque animado, unha fermosa imaxepersonificada da natureza. A anlise detallada de cada unha das descricins permite admirar o enxeo do autor, as comovalorar a riqueza da linguaxe como ferramenta de expresin artstica.

MNIMOS ESIXIBLES

Recoecer e describir as caractersticas da estrutura, organizacin e funcin das plantas a partir de fotografas edebuxos. (Obxectivo 1)

Describir as partes dunha planta e explicar a sa funcin. (Obxectivo 2)

Describir o proceso de nutricin das plantas, explicando o papel da fotosntese. (Obxectivo 3)

Describir o proceso de reproducin das anxiospermas e explicar o papel que desempean as flores, os froitos e assementes. (Obxectivo 3)

Recoecer e describir as caractersticas de estrutura, organizacin e funcin dos fungos a partir de fotografas edebuxos. (Obxectivo 4)

Unidade 11: Os seres vivos mis simples (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Identificar as caractersticasprincipais dos organismos queforman o reino Protistas.

2. Coecer a estrutura dasbacterias, as como a forma enque realizan as sas funcinsvitais.

3. Recoecer a estrutura xeral dosvirus, as como o seu ciclo deinfeccin.

4. Analizar as causas polas quedeterminados microorganismospoden ser beneficiosos ouprexudiciais para a biosfera epara as persoas.

5. Coecer algunhas enfermidadesinfecciosas, a sa forma decontaxio e o tipo demicroorganismo que as causa.

6. Entender como funcionan asvacinas e os antibiticos e valorara importancia dun uso controladodestes.

7. Aprender os pasos para tomarmostras e poder observar


1. Caractersticas xerais do reinoProtistas. (Obxectivo 1)

2. O reino Moneras, as sascaractersticas principais,estrutura e ciclo vital. (Obxectivo2)

3. Caractersticas, estrutura e ciclode infeccin dos virus. (Obxectivo3)

4. Os microorganismos e o seupapel na biosfera. (Obxectivo 4)

5. As enfermidades infecciosas, oseu proceso infectivo, prevencine curacin. (Obxectivos 5 e 6)

6. Interpretacin e elaboracin dedebuxos esquemticos.

7. Observacin e interpretacin defotografas, imaxes, debuxos egrficos.

8. Clasificacin de seres vivosaplicando un criterio cientfico.

9. Manexo do microscopio para


1. Recoecer e describir as diferenzasde estrutura, organizacin e funcindos distintos grupos que compoeno reino Protistas e recoecercriterios de clasificacin. (Obxectivo1)

2. Identificar e clasificar exemplaresdos reinos Protistas e Moneras contcnicas de observacin e clavessimples. (Obxectivos 1 e 2)

3. Realizar debuxos esquemticos daestrutura tpica dos organismos doreino Moneras e describir as sasfuncins vitais. (Obxectivo 2 )

4. Recoecer a estrutura e o ciclo deinfeccin dos virus. (Obxectivo 3)

5. Analizar e comprender o papelbeneficioso e prexudicial na biosferados distintos microorganismos.(Obxectivo 4)

6. Explicar a orixe, vas de contaxio ecuracin de enfermidadesinfecciosas comns. (Obxectivo 5)

7. Comprender a diferenza entrevacinas e antibiticos e as


23/78

23

microorganismos ao microscopio. recoecer e clasificar seres vivos.(Obxectivo 7)

10. Anlise de textos cientficos.

11. Apreciar o valor e beneficio damaiora dos microorganismos.(Obxectivo 4)

12. Mostrar interese por coecer osorganismos que non se ven asimple vista. (Obxectivo 7)

13. Comprender a importancia doshbitos de prevencin deenfermidades. (Obxectivos 5 e 6)

enfermidades que tratan cada unhadelas. (Obxectivo 6)

8. Describir os procesos de toma demostras, observacin e clasificacinde microorganismos observados comicroscopio. (Obxectivo 7)



A seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Observacin de microorganismos, propn unha experiencia que, ademais detraballar unha parte de mtodo cientfico, invita reflexin sobre as implicacins que teen os feitos cientficos para a vidadas persoas.

Na seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, O crecemento das bacterias, presntanse de forma grfica os resultados

observados no crecemento das colonias de bacterias, de maneira que a partir destes se elabore unha interpretacincientfica que explique os resultados.


Na actividade 4 remtese aos CONCEPTOS CLAVE para a resolucin do exercicio.

A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, presenta a informacin relevante nun formato distinto ao utilizado ata esta unidade.Trtase de grficas, cuxa lectura require doutras habilidades diferentes s utilizadas deica agora, pero cuxodesenvolvemento fundamental para poder levar a cabo este exercicio.

Para completar o desenvolvemento destas habilidades, a actividade 33 propn un exercicio de lectura de grficas, e a sainterpretacin cientfica.

Matemtica

A mesma seccin UNHA ANLISE CIENTFICA mostra a natureza matemtica do crecemento das bacterias. A resolucindas actividades propostas require a posta en marcha de destrezas matemticas bsicas, como son o clculo e o razoamentomatemtico.


Na seccin NON O PERDAS proporcinase un enderezo de Internet dedicado gripe, na que se poder buscar informacinrelevante sobre esta enfermidade.

MNIMOS ESIXIBLES

Recoecer e describir os organismos do reino Protistas e Moneras . (Obxectivos 1 e 2 )

Recoecer a estrutura e o ciclo de infeccin dos virus. (Obxectivo 3)

Analizar e comprender o papel beneficioso e prexudicial na biosfera dos distintos microorganismos. (Obxectivo 4)

Explicar a orixe, vas de contaxio e curacin de enfermidades infecciosas comns. (Obxectivo 5)

Comprender a diferenza entre vacinas e antibiticos e as enfermidades que tratan cada unha delas. (Obxectivo 6)


24/78

24

Unidade 12: A materia e as sas propiedades (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Coecer cales son aspropiedades da materia.

2. Recoecer as magnitudes

fundamentais mis usuais:lonxitude, masa, tempo etemperatura.

3. Recoecer algunhas magnitudesderivadas como a superficie, ovolume e a densidade.

4. Aprender a realizar medidas e aexpresalas correctamente.

5. Comprender a necesidade dedefinir un sistema internacional deunidades.

6. Coecer as unidades de uso mis

comn.7. Aprender a realizar cambios de

unidades.

8. Aprender os pasos para realizarunha representacin grfica.


1. A materia e as sas propiedadesxerais e especficas. (Obxectivo

1)2. Magnitudes fundamentais e

derivadas. (Obxectivos 2 e 3)

3. Unidades: Sistema Internacionalde Unidades e unidades de usocomn. (Obxectivos 5 e 6)

4. Interpretacin e elaboracin degrficas. (Obxectivo 8)

5. Resolucin de problemasnumricos que inclan cambiosde unidades. (Obxectivo 7)

6. Realizacin de medicinsutilizando as unidades adecuadasdo Sistema Internacional deUnidades. (Obxectivo 4)

7. Manexo de aparellos de medidasimples que permitan verificaralgunhas das propiedades xeraisda materia.

8. Mostrar interese por realizarmedicins precisas.


1. Explicar qu a materia e distinguirentre propiedades xerais eespecficas. (Obxectivo 1)

2. Diferenciar as magnitudes fsicasfundamentais das derivadas.(Obxectivos 1 e 2)

3. Recoecer magnitudesfundamentais como a lonxitude,masa, tempo e temperatura,utilizando as unidades de uso miscomn. (Obxectivo 2 e 6)

4. Recoecer magnitudes derivadascomo a superficie, o volume, e adensidade, utilizando as unidadesde uso mis comn. (Obxectivo 3 e6)

5. Realizar medidas e experienciassimples que permiten interpretarcuantitativamente propiedades damateria. (Obxectivo 4)

6. Comprender e expresar medidas deacordo co Sistema Internacional deUnidades. (Obxectivos 5)

7. Aprender o manexo do instrumentalcientfico. (Obxectivo 4)

8. Realizar conversins ou cambios deunidades oportunos. (Obxectivo 7)

9.Realizar representacins grficaspara analizar os datos obtidos nunexperimento. (Obxectivo 8)



Na seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Representacins grficas, o primeiro paso para levar a cabo a actividade require aeleccin adecuada das variables que se van medir, que estarn condicionadas polo feito cientfico que se pretende analizar.

A seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, A medida e a historia, permite unha reflexin sobre o impacto que tivo odesenvolvemento cientfico e tecnolxico na evolucin das sociedades.


A actividade 4 propn a procura de informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE.

MatemticaA unidade completa est dedicada a estudar as propiedades da materia. Todas as propiedades tratadas aqu sonmagnitudes, xa sexan fundamentais ou derivadas, e todas se representan numericamente. Polo tanto, son as destrezasmatemticas as mis necesarias para alcanzar os obxectivos desta unidade.


A seccin A FONDO, O erro nas medidas, combina as destrezas matemticas con algunhas tcnicas relacionadas coaobtencin de informacin.

As magnitudes s poden ser medidas con diferentes instrumentos. Pero calquera mtodo de medida produce erros, polo quese fai necesario o uso da media aritmtica, co fin de que os datos proporcionados para calquera investigacin sexan fiables.

Na seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Representacins grficas, incdese nos mtodos de representacin da informacin.O modo de representacin depender do tipo de datos de que se trate. A eleccin do mtodo adecuado determinar avalidez da interpretacin dos resultados.

Social e cidad


25/78

25

No RECANTO DA LECTURA, un texto do autor desta seccin titulado A natureza dos corpos, permtenos reflexionar, a partirdun concepto cientfico, sobre as opinins individuais e a posibilidade de que non existan verdades absolutas. Estaconclusin hanos axudar a respectar os nosos semellantes.

MNIMOS ESIXIBLES

Explicar qu a materia e distinguir entre propiedades xerais e especficas. (Obxectivo 1)

Recoecer magnitudes fundamentais como a lonxitude, masa, tempo e temperatura, utilizando as unidades de uso

mis comn. (Obxectivo 2 e 6)

Recoecer magnitudes derivadas como a superficie, o volume, e a densidade, utilizando as unidades de uso miscomn. (Obxectivo 3 e 6)

Realizar medidas e experiencias simples que permiten interpretar cuantitativamente propiedades da materia.(Obxectivo 4)

Comprender e expresar medidas de acordo co Sistema Internacional de Unidades. (Obxectivos 5)

Realizar conversins ou cambios de unidades oportunos. (Obxectivo 7)

Realizar representacins grficas para analizar os datos obtidos nun experimento. (Obxectivo 8)

Unidade 13: A materia e a sa diversidade (10 sesins)

OBXECTIVOS

9. Identificar as diversas formas enque pode presentarse a materia.

10. Diferenciar os estados e oscambios da materia.

11. Coecer as condicins en queunha substancia pode cambiar deestado.

12. Recoecer a diferenza entre unha

mestura e unha substancia pura,e entre un elemento e uncomposto.

13. Aprender algns mtodos paraseparar os compoentes dunhamestura.

14. Coecer as caractersticas dosprincipais materiais artificiais danosa poca.

15. Comprender a necesidade dereciclar os residuos.

16. Aprender a tirar conclusins dunexperimento cientfico.


1. A materia: formas, estados ecambios. (Obxectivos 1, 2 e 3)

2. Mesturas: definicin e mtodosde separacin. (Obxectivos 4 e 5)

3. Substancias puras: compostos eelementos. (Obxectivo 4)

4. Materiais do sculo XXI.(Obxectivo 6)

5. Residuos e reciclaxe. (Obxectivo7)

6. Aplicacin de tcnicas delaboratorio para a separacin decompoentes de mesturas.(Obxectivo 5)

7. Observacin e interpretacin dedebuxos, esquemas e imaxes.

8. Obtencin de conclusins dunexperimento cientfico. (Obxectivo

8)9. Interpretacin de textos

cientficos.

10. Manexo de instrumentalcientfico.

11. Comprender e valorar o procesoe necesidade da reciclaxe.(Obxectivo 7)


1. Explicar as diferentes formas nasque se presenta a materia e asdiferenzas entre slidos, lquidos egases e as sas respectivascaractersticas. (Obxectivos 1 e 2)

2. Explicar a travs de tcnicas eexperiencias simples aspropiedades dos diferentes estadosda materia e as sas

transformacins. (Obxectivo 2 e 3)3. Representar os datos obtidos,

interpretar resultados e obterconclusins de experimentos queexplican as propiedades e cambiosda materia. (Obxectivos 2 e 8)

4. Definir mestura, disolucin,substancia pura, elemento ecomposto. (Obxectivo 4)

5. Diferenciar as mesturas dassubstancias, pola posibilidade deseparar aquelas por procesosfsicos aproveitando as propiedadesque diferencian a cada substanciasdas demais. (Obxectivo 5)

6. Explicar as caractersticas dosmateriais do sculo XXI. (Obxectivo6)

7. Explicar o proceso de reciclaxe deresiduos e a necesidade de reciclar.(Obxectivo 7)



Na seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Interpretacin de resultados e obtencin de conclusins dun experimento, lvase a

cabo un experimento completo que permita responder de forma inequvoca a unha pregunta cientfica. Trtase de ver se acera unha substancia simple ou composta.


26/78

26

Ao longo da unidade, unha serie de actividades, como a 14, 15, 26 e 35, centran a atencin sobre a natureza qumica dosmateriais que compoen algns obxectos de uso cotin. Este coecemento axdanos a tomar decisins para mellorar anosa actitude como consumidores.

Na seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, O enigma das chaves, as actividades estn deseadas para aplicar oscoecementos adquiridos e proporcionar as explicacins cientficas correspondentes aos feitos que se describen no texto.Neste caso, ningunha das respostas est implcita no texto.

Comunicacin lingsticaA actividade 2 remite ao anexo Conceptos clavepara a procura de informacin.

O texto seleccionado para O RECANTO DA LECTURA, A fabricacin de Cavorita, un relato de ficcin que utiliza unha granvariedade de conceptos cientficos.

A proposta mis interesante da seccin COMPRENDO O QUE LEO, a actividade 45, solicita unha reflexin sobre averacidade dos feitos descritos, e unha xustificacin para a resposta. Trtase de desenvolver unha nova actitude nacomprensin lectora: a valoracin do contido, a partir da informacin proporcionada no texto.

Aprender a aprender

As actividades 41 e 42, formuladas no RESUMO, supoen un traballo de sntese sobre os contidos da unidade, e facilitan atarefa de aprendizaxe, proporcionando unha metodoloxa de autoavaliacin.

MNIMOS ESIXIBLES

Explicar as diferentes formas nas que se presenta a materia e as diferenzas entre slidos, lquidos e gases e as sasrespectivas caractersticas. (Obxectivos 1 e 2)

Definir mestura, disolucin, substancia pura, elemento e composto. (Obxectivo 4)

Explicar as caractersticas dos materiais do sculo XXI. (Obxectivo 6)

Explicar o proceso de reciclaxe de residuos e a necesidade de reciclar. (Obxectivo 7)

Unidade 14: A composicin da materia (10 sesins)

OBXECTIVOS

1. Aprender a recoecer os tomoscomo compoentes da materia.

2. Identificar os elementos qumicosna tboa peridica.

3. Familiarizarse cos smbolos doselementos.

4. Distinguir entre tomo, molcula ecristal.

5. Comprender o significado dasfrmulas das substancias.

6. Coecer as propiedades dos

elementos mis abundantes nanatureza.

7. Recoecer as propiedades daauga e a sa importancia.

8. Aprender os pasos para elaborarun informe cientfico.

CONTIDOS, PROCEDEMENTOS

E ACTITUDES

1. Os tomos: definicin e teoraatmica. (Obxectivo 1)

2. tomos, molculas e cristais.(Obxectivo 4)

3. Elementos qumicos: tboaperidica, smbolos epropiedades dos elementos misabundantes. (Obxectivos 2, 3 e 6)

4. A auga: as sas propiedades eimportancia. (Obxectivo 7)

5. Utilizacin e anlise derepresentacins e modelosgrficos.

6. Elaboracin de informescientficos. (Obxectivo 8)

7. Comprensin e manexo defrmulas de substancias.(Obxectivo 5)

8. Interpretacin de textoscientficos.

9. Mostrar interese por coecer aestrutura da materia.

10. Valorar as propiedades de


1. Definir tomo e enumerar ospostulados da teora atmica deDalton. (Obxectivo 1)

2. Representar un tomo segundo osmodelos atmicos. (Obxectivo 1)

3. Definir elemento qumico, smbolo,nmero atmico e familiarizarse coatboa peridica. (Obxectivos 2 e 3)

4. Identificar elementos qumicos natboa peridica. (Obxectivo 2)

5. Explicar as diferenzas entre tomo,

molcula e cristal. (Obxectivo 4)6. Recoecer e representar molculas

de substancias a travs dedebuxos. (Obxectivo 4)

7. Explicar o que unha frmulaqumica e qu informacin contn.(Obxectivo 5)

8. Explicar as propiedades deelementos qumicos da natureza erelacionalas cos usos que se fandeles. (Obxectivo 6)

9. Coecer a estrutura e composicin

da auga e as sas propiedades.(Obxectivo 7)


27/78

27

elementos e substancias e assas aplicacins. 10. Explicar os pasos para elaborar un

informe cientfico. (Obxectivo 8)CONTRIBUCIN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BSICAS


Na seccin CIENCIA NAS TAS MANS, Elaboracin dun informe cientfico, trabllase un dos aspectos fundamentais nainvestigacin cientfica: a comunicacin dos resultados. Sen necesidade de levar a cabo ningn experimento, e partindo

exclusivamente de informacin xa existente, descrbense os aspectos que debe contemplar un bo informe cientfico. Asactividades propostas poen a proba a calidade do informe resultante.

No texto introdutorio, relativo s actividades cientficas do matrimonio Curie, descrbese de forma literaria a intensidade dasradiacins do polonio e do radio, e que foron as causantes da morte de Marie Curie. Esta breve informacin suficiente paratomar conciencia dos riscos da exposicin s substancias qumicas perigosas sen as medidas de proteccin adecuadas.


A actividade 10 remite procura de informacin no anexo CONCEPTOS CLAVE.

Coma no resto das unidades, O RECANTO DA LECTURA a seccin destinada principalmente a traballar a comprensinlectora, esta vez cun fragmento da obra O mundo ao final do tempo.

Matemtica

Na actividade 3, o uso das ferramentas de clculo guanos cara a un resultado numrico. Unha vez mis, os nmerosproporcinannos unha visin mental dunha realidade invisible aos nosos ollos: o tamao do tomo.


Na seccin UNHA ANLISE CIENTFICA, O aire: un ben comn en perigo, proponse unha actividade, a 33, que require douso de software adecuado para poder levarse a cabo. A representacin de valores dispares nun diagrama de barras, deforma limpa e presentable, debe fomentarse utilizando todos os medios tecnolxicos dispoibles ao alcance dos alumnos edas alumnas.

MNIMOS ESIXIBLES

Representar un tomo segundo os modelos atmicos. (Obxectivo 1)

Explicar as diferenzas entre tomo, molcula e cristal. (Obxectivo 4)

Recoecer e representar molculas de substancias a travs de debuxos. (Obxectivo 4)

Explicar o que unha frmula qumica e qu informacin contn. (Obxectivo 5) Explicar as propiedades de elementos qumicos da natureza e relacionalas cos usos que se fan deles. (Obxectivo 6)

Coecer a estrutura e composicin da auga e as sas propiedades. (Obxectivo 7)


28/78

28

4.2. CIENCIAS NATURAIS DE SEGUNDO DA ESO

Unidade 1: O mantemento da vida (12 sesins)

OBXECTIVOS1. Identificar as caractersticas dos

seres vivos, distingundoos damateria inerte.2. Comprender a teora celular e a

estrutura dos diferentes tipos declulas.

3. Diferenciar os dous tipos denutricin celular.

4. Entender os procesos mediante osque unha clula obtn materia eenerxa.

5. Recoecer a importancia dafotosntese.

6. Analizar a respiracin celular como

medio de obtencin de enerxa.7. Identificar as formas en que as

clulas se reproducen.8. Comprender a importancia de tinxir

clulas para facilitar a saobservacin.

CONTIDOS,PROCEDEMENTOS E

ACTITUDES1. Seres vivos: funcins vitais,

composicin qumica.2. A clula: teora celular, estrutura e

orgnulos.3. Nutricin celular: nutricin

auttrofa e nutricin hetertrofa.4. Reproducin celular e mitose.5. Anlise e interpretacin de

esquemas de procesos complexos.6. Descricin de procesos mediante

diagramas.

7. Interpretacin de microfotografas.8. Aplicacin de distintas tcnicas detinxidura de clulas.

9. Observacin de clulas aomicroscopio.

10. Mostrar interese por coecer asbases da vida na Terra.

11.Valorar a vida en todas as sasdimensins e variedades.

CRITERIOS DE AVALIACIN1. Coecer as caractersticas dos seres

vivos e distinguir entre materiainerte e materia viva.2. Explicar a teora celular e describir a

estrutura dos diferentes tipos declulas.

3. Explicar a nutricin auttrofa e ahetertrofa e interpretar e realizaresquemas e diagramas destesprocesos.

4. Explicar como obtn enerxa emateria a clula.

5. Explicar o significado e fundamentobsico da fotosntese e respiracin

celular e realizar esquemassinxelos para comprender osprocesos.

6. Explicar a reproducin celular eidentificar as formas en que asclulas se reproducen.

7.Coecer distintas tcnicas detinxidura de clulas para observalasao microscopio.


Desenvolvemento da competencia no coecemento e a interaccin co mundo fsico:

Utilizar obxectos e aparellos, describindo o seu funcionamento e uso.Desenvolvemento da competencia en comunicacin lingsticaEscribir diferentes textos, coidando as normas ortogrficas e gramaticais.

Desenvolvemento da competencia matemticaRecoecer e utilizar as formas xeomtricas e as sas propiedades na vida real.

Tratamento da informacin e competencia dixitalObter informacin por distintas canles.

Desenvolvemento da competencia cultural e artsticaUtilizar diferentes linguaxes artsticas nos traballos.

Desenvolvemento da competencia social e cidad

Respectar os dereitos e deberes sociais.

Desenvolvemento da autonoma e iniciativa persoalUtilizar a creatividade e imaxinacin nos traballos.

Desenvolvemento da competencia para aprender a aprenderTomar conciencia dos pasos necesarios para aprender de forma eficaz.

MNIMOS ESIXIBLES Coecer as caractersticas dos seres vivos. Explicar a teora celular. Explicar a nutricin auttrofa e a hetertrofa. Explicar como obtn enerxa e materia a clula.

Explicar o fundamento da fotosntese. Explicar a reproducin celular.


29/78

29

Unidade 2: A nutricin (11 sesins)

OBXECTIVOS1. Coecer os aparellos que

interveen na nutricin animal eas funcins que realizan.

2. Aprender os principaismecanismos que se producennos procesos dixestivosde diferentes animais.

3. Coecer os modelos circulatoriosdos animais.

4. Entender como se realizan arespiracin e a excrecin.

5. Estudar os procesos implicados nanutricin das plantas.

6. Diferenciar os procesos detransporte de zume bruto e zume

elaborado.7. Aprender como realizan a

respiracin e a excrecin asplantas.

8. Comprobar experimentalmente otransporte nas plantas.


1. A funcin de nutricin e os seus

procesos.2. O proceso dixestivo, circulatorio,respiratorio e excretor dediferentes animais.

3. A nutricin das plantas:fotosntese, transporte desubstancias, respiracine excrecin.

4. Comprender procesos a travs deesquemas e textos cientficos.

5. Clasificar os seres vivos segundoas sas formas de nutricin.

6. Establecer relacins entre

fenmenos.7. Formular hipteses e realizar

experimentos.8. Mostrar interese polas distintas

formas de obter enerxa queteen os seres vivos.

CRITERIOS DE AVALIACIN1. Identificar os procesos implicados na

nutricin, as como os aparellos queinterveen na nutricin animal eexplicar as sas funcins.

2. Describir os procesos dixestivos nosanimais e interpretar esquemasanatmicos.

3. Distinguir os distintos modeloscirculatorios nos animais einterpretar esquemas anatmicos.

4. Explicar o proceso de respiracin nosanimais e distinguir os distintostipos de respiracin.

5. Explicar o proceso de excrecin nosanimais e describir os distintos

rganos que interveen.6. Describir o proceso de nutricin das

plantas.7. Diferenciar os procesos de transporte

de zume bruto e zume elaborado.8. Explicar a respiracin e excrecin nas

plantas.9.Explicar o proceso de formulacin

dunha hiptese e realizacin dunexperimento sobre o transporte nasplantas.


Desenvolvemento da competencia no coecemento e a interaccin co mundo fsicoApreciar e respectar a biodiversidade no seu contorno e sobre o planeta.

Desenvolvemento da competencia en comunicacin lingsticaExpresarse de forma organizada sobre feitos e vivencias.

Desenvolvemento da competencia matemticaRecoecer e utilizar as formas xeomtricas e as sas propiedades na vida real.

Tratamento da informacin e competencia dixitalCoecer e actualizar o uso das novas tecnoloxas no seu traballo.

Desenvolvemento da competencia cultural e artsticaTraballar en harmona cos outros compaeiros en manifestacins artsticas.

Desenvolvemento da competencia social e cidadRespectar os dereitos e deberes sociais.

Desenvolvemento da autonoma e iniciativa persoalRenunciar aos intereses persoais en beneficio do grupo se necesario.

Desenvolvemento da competencia para aprender a aprenderTraballar e mellorar todas as intelixencias mltiples.

MNIMOS ESIXIBLES Identificar os procesos implicados na nutricin. Describir e interpretar esquemas anatmicos sobre os procesos dixestivo, circulatorio, respiratorio e excretor nos

animais.

Describir o proceso de nutricin das plantas.


30/78

30

Unidade 3: A relacin e a coordinacin (11 sesins)

OBXECTIVOS9. Comprender en que consiste e

como se producen distintoscomportamentos nos animais.

10. Aprender os diferentes tipos de

respostas e efectores dosanimais.11. Diferenciar a comunicacin

nerviosa da hormonal.12. Coecer a organizacin do

sistema nervioso en diversosgrupos de animais.

13. Identificar distintos aparelloslocomotores de animais.

14. Entender a resposta das plantasaos cambios no medio.

15. Aprender como se relacionan osorganismos unicelulares.

16.Experimentar co xeotropismo dos

vexetais.


11. A relacin e a coordinacin nosseres vivos.

12. Estmulos e tipos de respostas.13. Sistema nervioso e sistema

endcrino.14. Relacin e coordinacin nas

plantas.15. Relacin nos organismos

unicelulares.16. Analizar e interpretar esquemas

grficos e anatmicos.17. Formular e comprobar hipteses.18. Comprender procesos e relacins

de causa-efecto.19. Establecer relacins entre

fenmenos.20. Mostrar interese por coecer a

variedade e complexidade dasrelacins nos seres vivos.21. Valorar a importancia de protexer

e conservar a vida na Terra.

CRITERIOS DE AVALIACIN11. Definir a funcin de relacin e

explicar os procesos quecomprende.

12. Explicar como se producen distintos

programación CNBX 1ºa 4º ESO.pdf

Documents

Transcript of programación CNBX 1ºa 4º ESO.pdf