PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE MÚSICA CPI …³n... · 4. Aprender a interpretar unha partitura....

1

PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE MÚSICA

CPI PECALAMA 2017/18

2

2º ESO

3

NOTA: As competencias relaciónanse directamente nos obxectivos

mediante as abreviaturas: competencia lingüística e audiovisual (CLA),

competencia matemática (CM), competencia de coñecemento e

interacción có mundo físico (CCIMF), competencia artística e cultural

(CAC), competencia dixital (CD), competencia social e cidadá (CSC),

competencia de aprender a aprender (CAA), competencia de autonomía e

iniciativa persoal (CAIP).

A avaliación dos alumnos farase tendo en conta que o exame teórico será

o 40% da nota, o práctico o 30% e a actitude na clase o 30% restante.

UNIDADE 1

Obxectivos. Contribución ó desenrrolo das competencias básicas

1. Ser conscientes da música que nos rodea. (CCIMF)

2. Disfrutar coa interpretación vogal. (CAC)

3. Interpretar unha obra marcando a pulsación. (CAC)

4. Coñecer a importancia dos signos musicais. (CLA)

5. Aprender a través dos sons cotidáns. (CCIMF y CAIP)

Contidos

A linguaxe da música

• A música nas nosas vidas

• Escoitar a música

• Interpretar música

• Cantar unha canción

• Linguaxe musical, linguaxe universal

• Investigar os sons

Contextos musicais

4

• Músicas do mundo

• Música popular

Ampliación e síntese

• Actividades TIC

• En resumo

• Xogos de atención

Criterios de avaliación

· Recoñecer as situacións habituais nas que se escoita música. (Obx. 1)

· Cantar a canción Te voy a decir una cosa, de Amaia Montero, paraempezar a coñecer a voz cantada e o seu funcionamiento correcto. (Obx. 2)

· Acompañar a melodía da Marcha Radetzky, de J. Strauss pai, conpalmadas seguindo o ritmo. (Obx. 3)

· Recoñecer os principais signos que se encontran nun pentagrama e sabero seu nome e a sua importancia. (Obx. 4)

· Identificar fragmentos musicais distintos e poñelos en relación cos lugaresonde se poden escoitar. (Obx. 5)

Actividades de ensinanza-aprendizaxe

Iniciais

Preguntas sobre os temas ou elementos da música que os alumnos deberíancoñecer de cursos anteriores.

Desenrrolo

A música nas nosas vidas (páx. 10)

Escoitar a música (páx. 12)

Interpretar música (páx. 13)

Cantar unha canción (páx. 14)

Linguaxe musical, linguaxe universal (páx. 15)

5

Investigar os sons (páx. 16)

Músicas do mundo (páx. 18)

Música popular (páx. 19)

Finais

Actividades do apartado Ampliación e síntesis (páx. 20)

Actividades de avaliación

Iniciais

Realización de actividades introductorias o contido da unidade.

Desenrolo

Avaliación das actividades propostas no libro de texto.

Realización das actividades de avaliación da guía didáctica.

Realización das actividades do apartado Contextos musicais, destinado aestudar e interpretar músicas de distintas procedencias ou xéneros musicaisque manteñen algunha relación.

Finais

Actividades TIC pensadas para levalas a cabo co ordenador. Traballará cunprograma de escribir partituras.

Actividade de atención con compoñente lúdico para aplicar os coñecementosbásicos da unidade.

Temporización

Actividades iniciais: 1/2 h

Actividades de desenrolo: 8 h y 1/2

Actividades finais: 1 h

6

UNIDADE 2

Obxectivos. Contribución o desenrolo das competencias básicas

1. Comprender as cualidades do son. (CCIMF y CAC)

2. Distinguir os elementos dos sons en obras musicais. (CAC)

3. Desenrolar a capacidade creadora mediante o uso dos sons. (CAC y CAIP)

4. Aprender a interpretar unha partitura. (CAC y CAIP)

Contidos


• Un mundo de sons

• As cualidades do son

• Interpretar códigos e sons

• Cantar có nome das notas

• Saber escoitar a música

Contextos musicais

• A música de África


• Actividades TIC

• En resumo



· Relacionar fotografías de distintos obxectos e situacións cós sons queproducen e identificar as cualidades do son. (Obx. 1)

7

· Coñecer cales son as cualidades do son e identificalas en diferentesfragmentos musicais. (Obx. 2)

· Coñecer os diferentes tipos de escritura musical e crear a partir de sons.(Obx. 3)

· Cantar có nome das notas e tamén interpretar pezas coñecidas de Mozarte Mussorgsky. (Obx. 4)


Iniciais

Preguntas sobre os temas o elementos da música que os alumnos deberíancoñecer de cursos anteriores.

Desenrolo

Un mundo de sons (páx. 24)

As cualidades do son (páx. 25)

Interpretar códigos e sons (páx. 27)

Cantar có nome das notas (páx. 30)

Saber escoitar música (páx. 32)

A música de África (páx. 34)

Finais

Actividades do apartado Ampliación e síntese (páx. 36)


Iniciais

Realización de actividades introductorias o contido da unidade.

Desenrolo



8

Realización das actividades do apartado Contextos musicais, destinado aestudar e interpretar músicas de distintas procedencias o xéneros musicais quemanteñen algunha relación.

Finais

Actividades TIC pensadas para levalas a cabo có ordenador. Traballarase cunprograma de escribir partituras.

Actividad de atención con componente lúdico para aplicar los conocimientosbásicos de la unidad.

Temporización




UNIDADE 3

Obxectivos. Contribución o desenrolo das competencias básicas

1. Entender o concepto do pulso ou pulsación. (CAC)

2. Aprender a terminoloxía da linguaxe musical relativa á duración. (CLA yCAC)

3. Coñecer a importancia do ritmo e descubrir novas figuras musicais. (CAC)

4. Comprender a noción de compás. (CAC)

Contidos


•O pulso e o tempo

• Representación gráfica da duración

9

• O ritmo e o compás

Contextos musicais

• O jazz

• O blues


• Actividades TIC

• En resumen



· Traballar a pulsación a través da canción rusa Kalinka e unha peza dePeer Gynt, de Grieg. (Obx. 1)

· Saber distinguir a duración das diversas figuras e silencios musicais. (Obx.2)

· Coñecer a correspondencia das figuras e os silencios respecto á negra.(Obx. 3)

· Identificar un tipo de ritmo (a través dos seus acentos) e deducir o compásó que corresponde. (Obx. 4)


Iniciais


Desenrolo

O pulso e o tempo (páx. 40)

Representación gráfica da duración (páx. 42)

O ritmo y o compás (páx. 45)

10

O jazz (pág. 50)

O blues (pág. 51)

Finais



Iniciais

Realización de actividades introductorias ó contido da unidade.

Desenrolo



Realización das actividades do apartado Contextos musicales, destinado aestudar e interpretar músicas de distintas procedencias ou xéneros musicaisque manteñen algunha relación.

Finais

Actividades TIC pensadas para levalas a cabo có ordenador. Traballarse cunprograma de escribir partituras.


Temporización




UNIDAD 4

11

Obxectivos. Contribución desenrolo das competencias básicas

1. Coñecer as indicacións ou signos dinámicos. (CLA e CAC)

2. Apreciar os rasgos máis característicos de intensidade en pezas musicais.(CAC)

3. Valorar a influencia dos matices de intensidade nos sons que nos rodean.(CCIMF e CAC)

4. Interpretar unha peza seguindo as indicacións de dinámica. (CAC e CAIP)

Contidos


• Descubrir a intensidade dos sons

• As indicacións de intensidade

• Interpretar distintas dinámicas

• Bailar con diferente ritmo e intensidade

Contextos musicais

•A música de América


• Actividades TIC

• En resumo


Criterios de avaluación

· Recoñecer a intensidade de diferentes fragmentos a partir da Sinfonía n.º1 de Mahler. (Obx. 1)

· Apreciaro crescendo e o accelerando nun fragmento de Guillermo Tell, deRossini. (Obx. 2)

12

· Recoñecer os distintos sons que nos rodean e identificar aqueles que sonconsiderados como ruidos e poden ser dañinos se a exposición a eles éprolongada. (Obx. 3)

· Coñecer unha peza de Carmina Burana, de Carl Off, e interpretala paramellorar a comprensión e execución dos contrastes musicais. (Obx. 4)


Iniciais


Desenrolo

Descubrir a intensidade dos sons (páx. 56)

As indicacións de intensidade (páx. 57)

Interpretar distintas dinámicas (páx. 60)

Bailar con diferente ritmo e intensidade (páx. 63)

A música de América (páx. 64)

Finais



Iniciais


Desenrolo




13

Finais



Temporización




UNIDADE 5


1. Recoñecer auditivamente os instrumentos máis coñecidos.

2. Distinguir as diferentes agrupacións musicais.

3. Apreciar a música a través dos timbres.

4. Descubrir outras formas de clasificar os instrumentos.

5. Mostrar interese por os instrumentos étnicos.

Contidos


• Cada instrumento ten un timbre

• As clasificacións de instrumentos

• As agrupacións instrumentais

14

• Interpretar con diferentes timbres

Contextos musicais

• O pop

• O rock


• Actividades TIC

• En resumo



· Recoñecer os diferentes tipos de instrumentos que hay no mundo. (Obx. 1)

· Coñecer as principais agrupacións de instrumentos. (Obx. 2)

· Escoitar diferentes fragmentos musicais para aprender a recoñecer osinstrumentos e, a través da obra de Britten, as seccións da orquestra. (Obx.3)

· Aprender as principais clasificacións de instrumentos. (Obx. 4)

· Coñecer instrumentos novos de diversas procedencias. (Obx. 5)


Iniciais


Desenrolo

Cada instrumento ten un timbre (páx. 70)

As clasificacións de instrumentos (páx. 72)

As agrupacións instrumentais (páx. 73)

Interpretar con diferentes timbres (páx. 78)

15

O pop (páx. 80)

O rock (páx. 81)

Finais



Iniciais


Desenrolo




Finais



Temporización




UNIDAD 6

16


1. Descubrir o mundo da música vogal.

2. Coñecer as agrupacións vogais máis frecuentes.

3. Disfrutar coa interpretación de pezas vogais.

4. Desenrolar a capacidade de entoar correctamente.

Contidos


•A nosa voz

• Escoitar voces distintas

• Interpretar a diferentes voces

• Entoar sons

Contextos musicais

• A música de Europa


• Actividades TIC

• En resumo



· Recoñecer en varios fragmentos musicais as clases de voces solistas queexisten. (Obx. 1)

· Identificar os distintos tipos de agrupacións vogais. (Obx. 2)

· Interpretar algunhas partituras cantando có nome das notas ou có texto.(Obx. 3)

· Aprender a entoar coa altura correspondente. (Obx. 4)

17


Iniciais


Desenrolo

A nosa voz (páx. 86)

Escoitar voces distintas (páx. 87)

Interpretar a diferentes voces (páx. 90)

Entoar sons (páx. 91)

A música de Europa (páx. 94)

Finais



Iniciais


Desenrolo




Finais


18


Temporización




UNIDADE 7


1. Recoñecer cancións por as suas melodías. (CAC)

2. Estudiar o funcionamento das escalas musicais. (CM e CAC)

3. Iniciarse no funcionamiento das tonalidades. (CAC)

4. Desenrolar a capacidade de entoar correctamente. (CAC e CAIP)

5. Saber comunicarse cantando unha melodía. (CSC e CAIP)

Contidos


• Identificar unha melodía

• As escalas musicais

• Introducción á tonalidade

Contextos musicais

• O country

• O folk

19

Ampliación e síntesise

• Actividades TIC

• En resumo



· Identificar cancións gracias a sua melodía. (Obx. 1)

· Coñecer diferentes tipos de melodías para clasificar as escalasmusicais. (Obx. 2)

· Identificar nun teclado as notas musicais e iniciarse natonalidade. (Obx. 3)

· Aprender a afinar mediante a entoación. (Obx. 4)

· Cantar unha melodía como a da canción «Do, Re, Mi». (Obx.5)


Iniciais


Desenrolo

Identificar unha melodía (páx. 100)

As escalas musicais (páx. 101)

Introducción á tonalidade (páx. 107)

O country (páx. 108)

O folk (páx. 109)

Finais


20


Iniciais


Desenrolo




Finais



Temporización




UNIDADE 8


1. Iniciarse no estudio da armonía e os acordes. (CM e CAC)

21

2. Saber indicar gráficamente os movimientos melódicos dunha canción.(CAC)

3. Entoar algúns intervalossinxelos. (CAC e CAIP)

4. Distinguir diversos tipos de texturas. (CAC)

5. Facer acompañamentos con ostinati. (CAC e CAIP)

Contidos


• A organización dos sons

• Formar acordes

• Recoñecer texturas

Contextos musicais

• A música de Oceanía

• A música de Asia (I)

Ampliación e síntesis

• Actividades TIC

• En resumo



· Comprender a existencia de sons consoantes e disoantesmediante a audición de fragmentos musicais. (Obx. 1)

· Identificar a liña melódica dunha canción e escoitala. (Obx. 2)

· Coñecer diferentes intervalos e saber cantalos. (Obx. 3)

· Recoñecer as escalas musicais e as texturas. (Obx. 4)

· Identificar ostinati e bordóns e tocar un acompañamento conestos na canción Ani Kuni. (Obx. 5)

22


Iniciais


Desenrolo

A organización dos sons (páx. 114)

Formar acordes (páx. 116)

Recoñecer texturas (páx. 119)

A música de Oceanía (páx. 124)

A música de Asia (I) (páx. 125)

Finais



Iniciais


Desenrolo




Finais


23


Temporización




UNIDADE 9


1. Coñecer os principios que rixen a forma musical. (CLA e CAC)

2. Aprender a analizar cancións dende o punto de vista formal. (CAC)

3. Traballar aspectos da linguaxe musical. (CLA e CAC)

4. Bailar seguindo unha coreografía. (CAC e CAIP)

Contidos


•A estructura da música

• O tema musical

• Recoñecer e interpretar diferentes formas

Contextos musicais

• A música de Asia (II)


• Actividades TIC

24

• En resumo



· Comprender a forma musical a través da comparación dediferentes elementos da música como os temas. (Obx. 1)

· Identificar seccións musicais o temas en varias cancións como,por exemplo, as obras de Brahms e de Schubert. (Obx. 2)

· Practicar a análisise das pezas e traballar a imitación a partirda interpretación dun canon. (Obx. 3)

· Bailar a danza Branle, de Claude Gervaise, seguindo unhacoreografía. (Obx. 4)


Iniciais


Desenrolo

A estructura da música (páx. 130)

O tema musical (páx. 131)

Recoñecer e interpretar diferentes formas (páx. 133)

A música de Asia (II) (páx. 140)

Finais



Iniciais

25


Desenrolo




.

Finais



Temporización




26

TALLER DE INTERPRETACIÓN


1. Potenciar actitudes abertas e respetuosas e ofrecer elementos para aelaboración de xuízos fundamentados respecto ás distintas manifestaciónsmusicais, para establecer conexións con outras linguaxes artísticas e cóscontextos social e histórico aos que se circunscribe cada obra. (CAC e CSC)

2. Comprender a necesidade dos ensaios. (CAC)

3. Comprender o feito musical para favorecer a sua consideración de fonte deplacer e enriquecemento persoal. (CAC e CAIP)

4. Respetar a orde e a organización musical. (CAC)

5. Descubrir novas músicas. (CAC e CAIP)

6. Coñecer a linguaxe musical e a interpretación de pezas básicas (CAC)

Contidos

Pezas para interpretar

· Din-don

· Rivers of Babylon

· La polca de las tres

· Sinner Man

· Edelweiss

· Bourrée

· Rumba

· Desfile

· Canción de cuna

· Canción húngara

· The Laughing Samba

· Alejandro

· Piratas del Caribe

· I Gotta Feeling

27


· Comprender a importancia do xuízo reflexionado acerca detodo tipo de músicas e practicar música en directo. (Obx. 1)

· Ensaiar unha serie de cancións para coñecer distintos estilosmusicais. (Obx. 2)

· Interpretar partituras con expresividade para o enriquecementopersoal. (Obx. 3)

· Interpretar partituras con respeto e prudencia. (Obx. 4)

· Interpretar partituras de estilos diversos. (Obx. 5)

· Interpretar correctamente as partituras ensaiadas na clase(Obx. 6)


Desenrolo

Din-don (pág. 146)

Rivers of Babylon (pág. 147)

La polca de las tres (pág. 148)

Sinner Man (pág. 150)

Edelweiss (pág. 151)

Bourrée (pág. 152)

Rumba (pág. 154)

Desfile (pág. 155)

Canción de cuna (pág. 156)

Canción húngara (pág. 157)

The Laughing Samba (pág. 158)

Alejandro (pág. 160)

Piratas del Caribe (pág. 161)

I Gotta Feeling (pág. 162)

28


Desenrolo

Realización de actividades de interpretación de piezas de épocas y estilosdiferentes con diversos instrumentos musicales, en grupo e de maneira solista.

Temporización

Actividades de desarrollo: 12 h

29

3º ESO

A avaliación dos alumnos farase tendo en conta que o exame teórico será

o 40% da nota, o práctico o 30% e a actitude na clase o 30% restante.

Unidade 1. A música na Grecia Clásica

Obxectivos

1. Valorar a importancia do legado da Antigüidade Clásica na cultura e a

música occidentais actuais.

2. Valorar e comparar as funcións da música na nosa sociedade coas funcións

da música na Antigüidade.

3. Identificar mediante escóitaa e describir os principais elementos rítmicos da

música na Antigüidade e recoñecer a súa vixencia na música actual.

4. Ser quen de aplicar dun xeito creativo os recursos rítmicos traballados na

unidade.

5. Valorar o poder de transmisión de estados anímicos da música a través do

estudo dos modos na Antigüidade Clásica e ao longo da historia.

6. Desenvolver habilidades de interpretación vocal e instrumental.

7. Coñecer os principais mitos e instrumentos musicais da Grecia clásica.

8. Comprender a importancia da estreita relación entre ciencia e música na

Antigüidade.

30

9. Utilizar distintos recursos tecnolóxicos e de tratamento da información para

elaborar e presentar pequenas investigacións sobre o tema.


1. Identificar mediante escóitaa e describir os principais pés métrico gregos.

2. Recoñecer o carácter asociado aos modos maior e menor.

3. Crear secuencias rítmicas sinxelas utilizando os pés métricos gregos.

4. Coñecer as funcións da música na Antigüidade e comparalas coas actuais.

5. Comprender a importante relación entre música, educación e terapia dende

a Antigüidade ata os nosos días.

6. Recoñecer e valorar a dimensión matemática da música a través da

construción dun monocordio.

7. Coñecer a orixe mitolóxica atribuída aos principais instrumentos da

Antigüidade.

Contidos

Conceptos

1. A música na sociedade clásica: funcións da música na Antigüidade.

2. Música e educación.

3. Música e terapia.

4. Os elementos da música grega: notación, ritmo e modos.

5. Os instrumentos musicais.

6. A música na mitoloxía clásica.

7. Música e matemáticas.

8. O monocordio e o concepto de intervalo.

Procedementos

1. Identificación auditiva dos diferentes carácteres expresivos producidos polos

modos maior e menor.

2. Utilización de partituras para a comprensión e a análise da música grega

escoitada (Epitafio de Seikilos).

3. Identificación auditiva e mediante a análise de partituras dos pés métricos

31

gregos.

4. Interpretación de pezas vocais e instrumentais a partir da lectura de

partituras e a memorización (Blowin’ in the wind, Xa veñen os Reis e Epitafio

de Seikilos).

5. Práctica da interpretación instrumental en grupo e sobre unha basee

harmónica dada da canción Blowin’ in the wind.

6. Práctica da interpretación vocal da canción Xa veñen os Reis aplicando

estratexias de atención, discriminación rítmica, memoria e anticipación.

7. Aplicación dos recursos rítmicos apresos (pés métricos) para a creación

rítmico-musical.

8. Utilización de recursos tecnolóxicos e informáticos para buscar información

sobre varios temas traballados na Unidade: o mito de Orfeo e instrumentos de

dobre lingüeta.

9. Creación dun monocordio e aplicación das proporcións musicais da Grecia

clásica.

Actitudes

1. Valoración do legado da cultura clásica como fonte de coñecemento da nosa

sociedade actual.

2. Toma de conciencia e actitude crítica ante o consumo e a utilización da

música na sociedade actual, comparándoa co uso que se facía dela na

Antigüidade.

3. Sensibilidade estética fronte ás propostas rítmico-musicais propias e dos

seus compañeiros.

Contribución desta Unidade ao desenvolvemento das competencias

básicas

Competencia en comunicación lingüística

Nesta Unidade concédese importancia á etimoloxía de moitas palabras actuais

de orixe grega. Tamén se expón diversas actividades para que o alumno

desenvolva as súas habilidades lingüísticas, tanto orais como escritas, como no

apartado «Ao choio» ou na actividade 15, entre outras.

32

Competencia matemática

O capítulo dedicado á relación entre música e matemáticas é interesante en

relación con esta competencia. Sobre ese tema exponse un «Ao choio» no que

leva á práctica a división dunha corda en fraccións sinxelas. Desta forma

axúdase á comprensión, mediante a súa visualización nun fenómeno concreto,

do concepto matemático de fracción.

Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico

No capítulo «Música e educación» analízase a relación entre música e terapia.

Nesta ocasión proponse actividades asociadas para que o alumno reflexione

sobre iso. Así mesmo, no capítulo «Música e matemáticas» e no apartado «Ao

choio» asociado a el, o alumno pode observar directamente unha das primeiras

leis da física formuladas polo home: o comportamento harmónico de cordas

vibrantes.

Tratamento da información e competencia dixital

Como en todas as unidades, esta competencia trabállase fundamentalmente na

sección «Música en Rede». Nesta búscase información en internet e utilízase

un programa de presentación de diapositivas.

Competencia social e cidadá

O estudo das funcións da música na sociedade grega e a súa comparación

coas funcións da música na actualidade está relacionado con esta

competencia. Esta comparación permite identificar a universalidade do feito

musical a través do tempo e do espazo, así como desenvolver unha actitude

crítica ante o consumo actual de música.

Competencia cultural e artística

Toda a Unidade vira ao redor desta competencia. Foméntase a capacidade

para apreciar e valorar as manifestacións culturais e musicais da Antigüidade

Clásica. O alumno adquire capacidades para establecer conexións entre a

música grega e o contexto histórico-social no que se desenvolveu,

comprendendo ademais as influencias que dita música exerceu en épocas

posteriores.

33

Competencia para aprender a aprender

Hai actividades nas que o alumno ten que implicarse activamente na procura e

selección de información sobre instrumentos musicais, mitos gregos, etc. Iso

favorece a participación autónoma do alumno nos seus procesos de

aprendizaxe.

Autonomía e iniciativa persoal

En varias actividades da Unidade o alumno debe desenvolver o seu punto de

vista, opinar e expresarse sobre diferentes cuestións que se expón: as funcións

da música na sociedade actual, a utilización propia que el fai do feito musical,

as sensacións que lle producen diferentes músicas, etc.

34

Unidade 2. A música na Idade Media

Obxectivos

1. Participar na interpretación colectiva, vocal e instrumental de obras da

época.

2. Escoitar obras dos xéneros presentes na música medieval, valorando a súa

importancia como manifestación cultural dunha época e entendendo as

diferenzas entre elas.

3. Recoñecer a función social das distintas músicas medievais.

4. Utilizar de forma autónoma diversas fontes de información (medios

audiovisuais, internet, textos, partituras e outros recursos gráficos) para o

coñecemento de aspectos relacionados coa música medieval.

5. Relacionar a música co resto de manifestacións artísticas e o pensamento

dunha época.

6. Establecer conexións entre situacións sociais, en relación á música doutras

épocas, co presente.

7. Recoñecer auditivamente e determinar a época ou cultura á que pertencen

distintas obras musicais escoitadas na aula.

8. Utilizar con autonomía recursos tecnolóxicos de utilidade para a música.

9. Ler e comprender textos de distintas épocas.

10. Crear arranxos para obras musicais da Idade Media de acordo cos

elementos musicais característicos da época.

11. Comprender os recursos musicais utilizados na primitiva polifonía.


1. Interpretar correctamente con instrumentos da aula a cantiga Mia irmana

fremosa e O Fortuna.

2. Reflexionar sobre aspectos da música actual a partir dos textos propostos

sobre música de verbenas e as críticas á Ars Nova.

3. Realizar unha presentación con diapositivas sobre arte e música da época.

4. Completar un cadro comparativo entre a música gregoriana e a música

profana medieval.

5. Elaborar un arranxo para unha cantiga medieval tendo en conta a

sonoridade da época.

35

6. Aplicar os rudimentos da polifonía primitiva na creación de breves exemplos.

Contidos

Conceptos

1. O canto gregoriano e a súa función relixiosa.

2. A música profana medieval: xograres, trobadores, goliardos e cantares de

xesta.

3. A polifonía medieval.

4. Os instrumentos medievais e as súas familias.

5. A notación musical na Idade Media.

6. A música medieval na rede.

Procedementos

1. Realización de presentacións de diapositivas sobre arte medieval:

arquitectura, escultura e pintura.

2. Creación de acompañamentos rítmicos e de bordón para diversas obras da

música profana medieval.

3. Lectura e comprensión de textos medievais e actuais.

4. Interpretación coa voz e con instrumentos escolares obras das distintas

músicas medievais: gregoriano e música profana.

5. Comprensión e utilización dos recursos da polifonía primitiva para crear

pequenas obras.

Actitudes

1. Participación activa nas interpretacións realizadas na aula.

2. Interese por establecer relacións entre situacións do pasado e do presente.

3. Respecto e interese cara a manifestacións musicais afastadas do contorno

cotián do alumno, como son os exemplos de música medieval contidos na

Unidade.

4. Esforzo na realización das tarefas.


básicas

36


Trabállase ao longo de toda a Unidade na adquisición dun vocabulario técnico

musical.


As actividades de canto en relación co canto gregoriano deben rexerse polas

normas de coidado da voz, da correcta respiración e emisión do son.


Foméntase a utilización de recursos tecnolóxicos como as procuras de

información en internet, realización de presentacións de diapositivas, etc.

Tamén se incide na lectura e comprensión de textos medievais e actuais.


Contémplanse na Unidade diversas actividades de interpretación colectiva, na

que son necesarias actitudes de colaboración e respecto cara á participación

dos compañeiros. Hai tamén outras actividades que fomentan o traballo en

equipo.

Para rematar, ofrécese unha visión da música en distintos contextos sociais

(nobreza, clero, pobo chairo), o que busca desenvolver unha actitude aberta

cara a diferentes situacións relacionadas coa música e a sociedade, no pasado

e no presente (xograres, orquestras de verbena, tunos, etc.).


A Unidade pretende que o alumno teña un coñecemento amplo da cultura

medieval, relacionando as distintas artes, pensamentos e situacións sociais.


As actividades de interpretación ofrecen a posibilidade do traballo en distintos

niveis de dificultade. O propio alumno debe ser quen de avanzar de forma

autónoma na súa destreza instrumental e no coñecemento da linguaxe musical.


37

Na creación de acompañamentos e pequenos arranxos déixase a suficiente

liberdade ao alumno para que, utilizando os recursos da linguaxe musical que

vai aprendendo, desenvolva iniciativas propias.

38

Unidade 3. A música no Renacemento

Obxectivos

1. Situar as manifestacións artísticas renacentistas no seu contexto histórico,

cultural e social.

2. Identificar a singularidade do feito musical no Renacemento fronte a outras

manifestacións artísticas.

3. Identificar mediante escóitaa e a análise de partituras as texturas homofónica

e contrapuntística.

4. Comprender o papel fundamental que desempeña a música renacentista no

catolicismo e o protestantismo.

5. Coñecer os aspectos máis importantes da música profana renacentista a

través da panxoliña española.

6. Valorar a importancia da notación musical renacentista como orixe das

notacións posteriores.

7. Valorar a importancia crecente da música instrumental no Renacemento e

coñecer os principais instrumentos deste período.

8. Recoñecer o papel da danza nas cortes renacentistas.

9. Aprender técnicas para a creación musical («Taller de creación I»).

10. Participar na organización e realización de actividades musicais

desenvolvidas en diferentes contextos («Taller de creación I»).

11. Identificar, describir e utilizar elementos de organización e estruturación

musicais: melodías, acordes, texturas, estruturas, etc. («Taller de creación I»).

12. Participar na interpretación en grupo dunha peza instrumental («Taller de

creación I»).


1. Coñecer o contexto histórico, cultural e social da música renacentista.

2. Diferenciar a textura homofónica e a textura contrapuntística imitativa

mediante escóitaa de pezas renacentistas e a análise de partituras.

3. Describir a función que desempeña a música na igrexa católica e na igrexa

protestante do século XVI.

4. Analizar o texto e a estrutura musical dunha panxoliña renacentista.

5. Recoñecer as principais figuras da notación renacentista.

39

6. Identificar e clasificar por familias os principais instrumentos renacentistas.

7. Ser quen de bailar unha danza renacentista sinxela.

8. Crear melodías sobre series de acordes, utilizando notas do acorde e

algunhas notas estrañas: ornamentos e pasaxes («Taller de creación I»).

9. Interpretar as melodías creadas polos propios alumnos («Taller de creación

I»).

10. Escribir correctamente os acordes dunha canción a partir do seu cifrado e

os seus encadeamentos («Taller de creación I»).

Contidos

Conceptos

1. Renacemento e Humanismo.

2. A Reforma protestante e a Contrarreforma.

3. A polifonía: textura homofónica e textura contrapuntística.

4. A notación musical renacentista.

5. A música relixiosa renacentista.

6. A música vocal profana renacentista.

7. A música instrumental renacentista.

8. A danza renacentista.

9. Baixos de danzas e series de acordes («Taller de creación I»).

10. Notas do acorde e notas estrañas: ornamentos e pasaxes («Taller de

creación I»).

Procedementos

1. Identificación auditiva e a través da análise de partituras da textura

homofónica e a textura contrapuntística en pezas renacentistas: coral, motete e

panxoliña.

2. Análise das características textuais da música renacentista: relación entre

música e texto, idioma utilizado, temática, estrutura, etc.

3. Identificación en partituras da época dos principais símbolos da notación

musical renacentista.

4. Interpretación instrumental e vogal a varias voces de pezas renacentistas

sinxelas.

40

5. Representación dunha danza do século XVI.

6. Utilización básica dun programa dixital de edición de partituras.

7. Creación de melodías sobre baixos de danzas («Taller de creación I»).

8. Interpretación das propias melodías e de exemplos xa existentes («Taller de

creación I»).

Actitudes

1. Sensibilidade estética fronte ás manifestacións artísticas do Renacemento

traballadas na Unidade.

2. Valoración das achegas do Renacemento ao mundo da arte e da cultura

occidental.

3. Actitude positiva cara á interpretación das danzas propostas.

4. Respecto e atención durante as interpretacións vocais e instrumentais de

obras renacentistas.

5. Interese por aprender e analizar os modelos ofrecidos («Taller de creación

I»).

6. Disposición para probar distintas posibilidades na creación de melodías

(«Taller de creación I»).

7. Inconformismo cos resultados máis sinxelos e interese por mellorar o

realizado («Taller de creación I»).

8. Valoración do traballo propio e do resto dos compañeiros, os resultados do

cal serán sempre orixinais («Taller de creación I»).

9. Participación nas tarefas de grupo cando as actividades así o requiran:

musical, interpretación de arranxos, etc. («Taller de creación I»).


básicas


Esta competencia trabállase con actividades nas que o alumno ten que

expresar coas súas propias palabras o significado de textos de obras musicais

renacentistas. Así mesmo trabállase con textos en castelán do Renacemento,

polo que o alumno debe indagar sobre o significado de moitas palabras. Doutra

banda, o alumno amplía o seu vocabulario técnico musical con termos que

41

aluden ás novas realidades musicais que se expón na Unidade.


Nesta Unidade introdúcese a expresión corporal mediante a interpretación de

danzas renacentistas. Iso facilita a aprendizaxe da utilización e expresión

corporais dun xeito saudable, desinhibida e estética.


Proponse unha actividade para coñecer o manexo básico dun programa de

edición dixital de partituras. Este tipo de programas é fundamental no ámbito da

informática musical e resulta de gran utilidade para o alumno.


Nesta Unidade estúdase a función que tivo a música no ámbito relixioso. Así

mesmo analízase a utilización da música e a danza nas cortes renacentistas,

así como o auxe dunha incipiente música profana en ámbitos burgueses. Desta

forma o alumno é consciente dos diferentes usos e funcións da música noutras

épocas e pode relacionalos cos usos e funcións presentes.


Como en todas as unidades, o alumno adquire habilidades de interpretación

vocal, instrumental e tamén corporal que lle permiten ter recursos para

expresarse artisticamente. A Unidade serve para desenvolver a capacidade de

apreciar e valorar as manifestacións musicais do Renacemento. O alumno

aprende a emitir xuízos argumentados ao redor da música desta época;

comprender mellor o feito musical axuda a valoralo como unha fonte de pracer

estético.


Proponse actividades de procura e elaboración de información, o cal propicia a

autonomía persoal na adquisición da aprendizaxe.

42

Unidade 4. A música no Barroco

Obxectivos

1. Utilizar instrumentos, e no seu caso a voz, para coñecer na práctica

exemplos de obras barrocas.

2. Analizar obras do Barroco recoñecendo os seus elementos principais.

3. Escoitar obras do período barroco apreciándoas como un enriquecemento

cultural.

4. Coñecer as funcións da música no Barroco.

5. Utilizar autonomamente diversas fontes de información: medios audiovisuais,

internet, textos, partituras e outros recursos gráficos para profundar no

coñecemento da música e a arte barrocos.

6. Participar na interpretación en grupo de obras da época.

7. Apreciar as relacións entre a música, as artes e a sociedade da época

barroca.

8. Ler textos do século XVIII relacionados coa música.

9. Relacionar situacións da época barroca coa realidade musical actual.


1. Interpretar correctamente coa frauta as melodías propostas na Unidade.

2. Participar nunha interpretación de conxunto das obras propostas cos

instrumentos da aula asignados polo profesor.

3. Ler textos da época (Marcello, Scheibe) e responder ás preguntas

formuladas.

4. Identificar na partitura elementos da música barroca: series de acordes,

secuencias, etc.

5. Responder ás cuestións expostas sobre fenómenos sociais do Barroco e da

actualidade relacionados coa música.

6. Realizar unha presentación expondo as distintas artes do Barroco.

7. Asignar correctamente instrumentos a unha obra, seguindo os principios da

sonoridade do Barroco.

Contidos

43

Conceptos

1. O Barroco.

2. O baixo continuo e a tonalidade.

3. Principios compositivos no Barroco.

4. A afinación temperada.

5. As formas instrumentais: suite e concerto.

6. As formas vocais: ópera e música relixiosa.

7. A orquestra barroca e os seus instrumentos.

8. Barroco e realidade musical actual.

Procedementos

1. Utilización de programas informáticos para coñecer a sonoridade da música

barroca.

2. Análise de fragmentos baseados en series de acordes características do

Barroco.

3. Análise de audicións e partituras para descubrir algúns elementos do estilo

barroco: secuencias, texturas, contrastes, etc.

4. Lectura e comprensión de textos de comezos do século XVIII.

5. Interpretación de diversas obras deste período.

6. Realización de presentacións con diapositivas ou Power Point dedicadas ás

distintas artes durante o período barroco.

Actitudes

1. Atención e disciplina na interpretación de obras barrocas en grupo, en

especial no Gloria de Antonio Vivaldi, que se interpreta a dúas voces con

acompañamento.

2. Actitude aberta e indagadora cara ao xénero da ópera, que xorde nesta

época.

3. Colaboración cos compañeiros nas tarefas de interpretación en grupo ou nas

actividades de análise colectiva de obras do Barroco.

4. Interese por coñecer a situación social da música e os músicos barrocos e

por establecer relacións co presente.


44

básicas


A comprensión de textos da época e a utilización dun vocabulario adecuado

para a súa explicación é unha tarefa interesante para entender a función

comunicadora das pezas vocais do Barroco e certos contextos históricos.


Todas as actividades de interpretación teñen un compoñente de educación

para a saúde, posto que se traballan aspectos como a correcta respiración e

emisión do son, a correcta posición do corpo, etc.


A procura de xeito autónomo de información para a elaboración de

presentacións de contidos é un obxectivo básico do currículo, e cobre as

expectativas desta competencia. Neste mesmo tipo de actividades débese

facer uso de ferramentas informáticas.

Tamén se utilizan programas de edición musical para coñecer a sonoridade dun

baixo continuo e os acordes que lle corresponden: o exemplo que se expón na

Unidade é de H. Purcell.


A participación en execucións de obras en grupo, en especial aquelas que

están escritas para varias partes («Marcha» de J. B. Lully e Gloria de A.

Vivaldi), require un traballo cooperativo, respecto ao esforzo dos compañeiros e

valoración do resultado obtido.


Toda a Unidade persegue desenvolver esta competencia para coñecer a

cultura e a arte no Barroco. Tamén, relacionada con esta, trabállase a

competencia emocional e a actitude estética, especialmente a través da

audición e da interpretación, pero tamén nas actividades de observación e

análise doutras obras de arte.

45


A profusión de exemplos musicais para que os interprete o alumno e as

actividades de análises destes mesmos exemplos son condición necesaria

para cubrir as expectativas desta competencia.


As actividades que piden unha reflexión do alumno sobre diversos temas sobre

música, sociedade ou de análise de audicións, como é o caso do Canon de

Pachelbel, fomentan a iniciativa persoal e a construción autocrítica do

educando.

46

Unidade 5. A música no Clasicismo

Obxectivos

1. Utilizar instrumentos, e no seu caso a voz, para coñecer na práctica

exemplos de obras do Clasicismo.

2. Analizar obras do Clasicismo recoñecendo os seus elementos principais.

3. Identificar elementos do estilo clásico en obras de épocas posteriores.

4. Escoitar obras do Clasicismo apreciándoas como un enriquecemento

cultural.

5. Coñecer os xéneros musicais máis utilizados no período clásico.

6. Utilizar autonomamente diversas fontes de información:medios audiovisuais,

internet, textos, partituras, musicogramas, etc. para profundar no coñecemento

da música e a arte da época.

7. Participar na interpretación en grupo de obras vocais e instrumentais de

compositores do Clasicismo.

8. Apreciar a relación entre a música, as artes e a sociedade da época clásica.

9. Aplicar os coñecementos obtidos sobre a linguaxe clásica para realizar

pequenos exercicios de escritura musical.



2. Participar nunha interpretación de conxunto das obras propostas (W. A.

Mozart e L. Boccherini) cos instrumentos da aula asignados polo profesor.

3. Ler textos da época comprendendo o seu significado.

4. Identificar na partitura elementos da música clásica: frases, motivos,

cadencias, etc.

5. Identificar en audición (F. J. Haydn, W. A. Mozart) elementos do estilo

clásico: forma, contrastes, etc.

6. Completar unha melodía clásica respectando os criterios da época.

7. Realizar unha presentación con diapositivas ou en PowerPoint explicando

aspectos da vida de Mozart.

8. Analizar en partitura e en audición exemplos de obras compostas con

parámetros do Clasicismo (S. Rachmaninov, L. van Beethoven e Celtas

Curtos).

47

Contidos

Conceptos

1. A Ilustración.

2. Antecedentes do Clasicismo: estilo galante e Empfindsamer Stil.

3. A melodía e a forma.

4. A frase clásica.

5. Os xéneros de música instrumental: sonata, sinfonía, concerto e música de

cámara.

6. A ópera no Clasicismo.

Procedementos

1. Interpretación de obras de distintas épocas relacionadas co estilo clásico.

2. Seguimento de musicogramas de obras clásicas.

3. Análise en partitura de diferentes elementos da música do Clasicismo:

texturas, melodía, forma.

4. Análise a través da audición de obras clásicas para recoñecer nela a forma e

outros trazos clásicos.

5. Elaboración de presentacións de diapositivas sobre diferentes aspectos da

vida dun compositor da época: W. A. Mozart.

6. Lectura e comprensión de textos do Clasicismo.

Actitudes

1. Concentración nas tarefas de análises de audicións e partituras do

Clasicismo.

2. Interese por recoñecer elementos clásicos en músicas de todas as épocas,

incluído o presente.

3. Respecto ás indicacións do director durante a interpretación das obras que

conteñen varias seccións. Atención ás entradas e silencio nas partes nas que o

alumno non toca.


básicas

48


· A comprensión do texto escrito por Mozart e a utilización dun vocabulario

adecuado para a súa explicación cobren as expectativas de devandita

competencia.

· A resposta a numerosas preguntas relacionadas coa análise de obras esixe

un uso correcto dun amplo vocabulario musical.


Nesta Unidade trabállase a correcta respiración e emisión do son, ademais das

posicións adecuadas do corpo.


· A utilización de recursos tecnolóxicos (ordenador, internet, programas

específicos) para a realización de presentacións de diapositivas é unha tarefa

importante que se desenvolve non só nesta Unidade, senón en todo o

proxecto.

· O tratamento da información contémplase, por exemplo, na visita ás páxinas

webs dos teatros con programación de ópera existentes en España.


· A participación na interpretación colectiva de obras (A música nocturna das

rúas de Madrid, de Boccherini ou o «Coro dos escravos» da frauta máxica de

Mozart) implica un respecto e valoración do traballo dos compañeiros.

· A interpretación do Roldou en re maior de Mozart engade a necesidade de

coñecer ben a estrutura da obra e gardar silencio nas partes do solista.


· Esta competencia é o fío condutor de toda a Unidade. Pretende que o alumno

comprenda as características históricas, sociais, artísticas e musicais da

segunda metade do século XVIII.

· Ademais, unha correcta interpretación das partituras propostas (por exemplo,

as de J. J. Rousseau e S. Rachmaninov) debe funcionar como un vehículo de

49

expresión emocional. O alumno asimila o xeito en que os compositores utilizan

a música para expresar diversos sentimentos.

· O texto de Mozart inclúe referencias á manifestación da música como

vehículo de expresión e os seus límites.


A atención, a concentración e a memoria poténcianse especialmente nas

interpretacións instrumentais, pero tamén nas actividades de análises de

partituras e audicións. A inclusión de obras de diferentes períodos e estilos,

incluíndo unha canción do pop actual, busca tanto mostrar a presenza

constante de elementos do estilo clásico como fomentar a motivación pola

aprendizaxe dos alumnos.


As tarefas de realización de presentacións, procuras en internet e escritura de

fragmentos musicais pretenden fomentar a autonomía e a iniciativa dos

alumnos.

50

Unidade 6. A música no século XIX

Obxectivos

1. Valorar os cambios históricos e sociais fundamentais que se producen en

Europa e España durante o século XIX.

2. Identificar o espírito romántico noutras artes (literatura, pintura) e comparalas

coa música.

3. Coñecer e identificar elementos importantes da música romántica: o tempo

rubato, a melodía romántica e o leitmotiv.

4. Coñecer os principais xéneros vocais (lied e ópera), instrumentais (sinfonía e

poema sinfónico) e de danza (ballet e bailes de salón) que se cultivan no

século XIX.

5. Coñecer as innovacións máis importantes que se producen nos instrumentos

musicais durante o século XIX.

6. Valorar a importancia do sentimento nacionalista na música romántica.

7. Utilizar distintos recursos tecnolóxicos e de tratamento da información para

elaborar e presentar pequenas investigacións sobre o tema.

8. Participar na organización e realización de actividades musicais

desenvolvidas en diferentes contextos («Taller de creación II»).

9. Identificar, describir e utilizar elementos de organización e estruturación

musical: melodías, acordes, texturas, estruturas, etc. («Taller de creación II»).

10. Participar na interpretación en grupo dunha peza vocal instrumental («Taller

de creación II»).

11. Elaborar un arranxo para unha canción ou unha peza instrumental

utilizando apropiadamente unha serie de elementos dados («Taller de creación

II»).


1. Comprender o que implica a caída do Antigo Réxime e o ascenso da

sociedade burguesa para as artes en xeral e a música en particular.

2. Indicar e comparar as características xerais do Romanticismo na literatura, a

pintura e a música.

3. Identificar auditivamente, nunha peza romántica, o tempo rubato.

4. Comprender a idea de leitmotiv e ser quen de identificala auditivamente en

51

obras románticas.

5. Ser quen de nomear os principais xéneros da música vocal e instrumental

romántica e os autores máis importantes.

6. Recoñecer e valorar as importantes innovacións que se producen nos

instrumentos musicais durante esta época, con especial atención ao piano.

7. Recoñecer a importante influencia dos sentimentos nacionalistas europeos

na música romántica.

8. Realizar e presentar un pequeno traballo de investigación utilizando

diferentes recursos das novas tecnoloxías.

9. Interpretar as melodías creadas polos propios alumnos («Taller de creación

II»).

10. Escribir correctamente os acordes dunha canción a partir do seu cifrado e

os seus encadeamentos («Taller de creación II»).

11. Realizar unha instrumentación adecuada das distintas voces dunha obra

(«Taller de creación II»).

12. Elaborar un guión coherente e utilizalo no arranxo dunha canción («Taller

de creación II»).

Contidos

Conceptos

1. Os cambios sociais no século XIX: a caída do Antigo Réxime.

2. O Romanticismo.

3. Os elementos da música romántica: a liberdade do tempo, a melodía

romántica e o leitmotiv.

4. A ópera romántica.

5. O lied.

6. O piano no século XIX.

7. A música sinfónica no século XIX.

8. A música de danza do século XIX: os bailes de salón e o ballet.

9. O nacionalismo musical.

10. Arranxos: o guión («Taller de creación II»).

11. Acordes: o cifrado, encadeamento e distribución en voces

52

Procedementos

1. Análise dunha obra pictórica do século XIX subliñando os seus elementos

románticos.

2. Análise dos elementos románticos dunha obra literaria do século XIX.

3. Identificación auditiva do tempo rubato.

4. Audición e identificación dun leitmotiv nunha obra romántica.

5. Interpretación e análise estrutural de pequenos fragmentos sinxelos de

música romántica.

6. Audición e análise musical e literario dun lied de F. Schubert, facendo fincapé

nos elementos románticos.

7. Práctica da interpretación instrumental de diferentes fragmentos de música

romántica, a só e sobre unha basee harmónica.

8. Utilización de recursos tecnolóxicos e informáticos para buscar información

sobre varios temas relacionados coa Unidade.

9. Escritura de acordes en varias voces e realización de encadeamentos de

acordes («Taller de creación II»).

10. Elaboración de guións para un arranxo («Taller de creación II»).

Actitudes

1. Valoración das concepcións artísticas románticas como orixe de moitas

percepcións artísticas actuais.

2. Actitude positiva fronte ás capacidades propias de interpretación

instrumental.

3. Sensibilidade estética fronte á música romántica traballada na Unidade.

4. Interese por aprender e analizar os modelos ofrecidos («Taller de creación

II»).

5. Disposición para probar distintas posibilidades na creación de arranxos

(«Taller de creación II»).

6. Inconformismo cos resultados máis sinxelos e interese por mellorar o

realizado («Taller de creación II»).

7. Valoración do traballo propio e do resto dos compañeiros, os resultados do

cal serán sempre distintos («Taller de creación II»).

8. Participación nas tarefas de grupo cando as actividades así o requiran:

actividades musicais, interpretación de arranxos, etc. («Taller de creación II»).

53


básicas


· Nesta Unidade o alumno aprende novos termos técnicos relacionados coa

música romántica, como lied, leitmotiv, rubato, etc.

· Tamén se expón actividades de expresión lingüística nas que o alumno ten

que comprender e comentar un texto ou expresar unha idea coas súas propias

palabras.


Como en todas as unidades, esta competencia trabállase fundamentalmente na

sección «Música en Rede». Nela búscase información en internet e utilízase un

programa de presentación de diapositivas ou PowerPoint.


· Nesta Unidade trabállase a dimensión social da música no século XIX, o que

á súa vez axuda ao alumno a comprender a función social da música na

actualidade.

· No século XIX comeza para a historiografía a Idade Contemporánea, e moitos

dos valores sociais que aparecen nese momento seguen estando vixentes

hoxe en día. Esta visión histórica é, xa que logo, moi importante á hora de facer

comprender ao alumno o mundo actual no que vivimos. Neste sentido,

estúdase a importancia da música nos ambientes privados burgueses, nos

salóns de baile ou nas salas de concerto públicas.

· No século XIX aparece a idea do artista bohemio, incomprendido pola

sociedade, idea que aínda podemos atopar na arte actual.

· Tamén se traballa a función que tiveron as mulleres na música no século XIX.

Este campo das mulleres na música foi marxinado polos estudos

contemporáneos ata data moi recente, en que se empezaron a recuperar

54

importantes figuras históricas que pola súa condición de mulleres foran

esquecidas. Con este traballo pretendemos facer reflexionar ao alumno sobre

os cambios sociais que se produciron ao redor da consideración da muller e a

súa situación actual.


· Esta Unidade, como todas, xira ao redor desta competencia. Nela preténdese

que o alumno aprenda a apreciar as manifestacións artísticas e musicais do

século XIX. Para iso introdúcense novos conceptos e ideas técnicas musicais

que lle axuden a ter unha percepción produtiva e crítica da música desta

época.

· Os novos conceptos adquiridos serán tamén válidos para crear xuízos

competentes non só sobre a música romántica, senón tamén sobre outras

músicas máis modernas e actuais.


Exponse actividades nas que o alumno necesita implicarse activamente na

construción do coñecemento. Por exemplo, debe buscar, seleccionar e ordenar

información sobre o papel que xogaron as mulleres na música no século XIX.

Desta forma favorécese a implicación activa do alumno no proceso de

aprendizaxe.


O alumno debe expresar a súa opinión sobre temas expostos ou referenciados,

como a situación actual das mulleres no mundo da música.

55

Unidade 7. A música no século XX

Obxectivos

1. Progresar na lectura de partituras para posibilitar a interpretación

instrumental de diversas obras.

2. Escoitar e apreciar unha variedade de exemplos musicais do século XX.

3. Recoñecer as características de diferentes obras musicais, en partitura e en

audición, pertencentes a distintas correntes da música do século XX.

4. Utilizar de forma autónoma diversas fontes de información: internet,

partituras, musicogramas para o coñecemento e o goce da música.

5. Participar na preparación e interpretación en grupo dunha obra de música

aleatoria, respectando as achegas dos compañeiros e valorando o resultado

final.

6. Comprender e relacionar as diferentes manifestacións: música, pintura,

arquitectura... das correntes máis importantes da primeira metade do século

XX.

7. Reflexionar sobre o consumo e a función da música na sociedade actual.

8. Coñecer e reproducir no pentagrama e cun instrumento escolar algúns

elementos da música da primeira metade do século XX: escalas e acordes.

9. Entender o significado de «vangarda» artística e desenvolver interese e

respecto cara ás súas producións.

10. Ler e comprender un texto sobre o ballet de principios de século XX.



2. Participar na interpretación colectiva de In C.

3. Identificar e construír unha serie dodecafónica e responder ao resto de

cuestións sobre o exemplo de Webern.

4. Realizar unha lectura rítmica correcta da melodía do Bolero de Ravel e crear

un musicograma da obra.

5. Entender o texto de Fokine e realizar unha reflexión sobre a fusión das artes

na actualidade.

6. Completar o cadro relativo ao consumo da música na sociedade actual.

7. Reproducir escalas e acordes utilizados nas tendencias da primeira metade

56

do século XX.

8. Analizar os exemplos musicais propostos do nacionalismo, o jazz, o rock (en

partitura), o neoclasicismo, a música textual e aleatoria (en audición).

9. Reflexionar sobre a vangarda musical a partir das preguntas relativas aos

futuristas.

10. Entender as relacións entre música, pintura e outras artes no

Impresionismo e o Expresionismo.

Contidos

Conceptos

1. A música na primeira metade do século XX: Impresionismo, Expresionismo,

Dodecafonismo, Neoclasicismo e Nacionalismo.

2. O jazz.

3. Escalas e outros materiais do século XX.

4. A música na segunda metade do século XX: os timbres do século XX,

Música electrónica, concreta e electroacústica; Música aleatoria, textural e

Minimalismo.

5. A música popular urbana: rock.

6. A música popular urbana na sociedade actual.

Procedementos

1. Interpretación de escalas e outros elementos da música do século XX.

2. Procura de relacións entre situacións do pasado e do presente: fusión de

estilos, debates sobre a vangarda, etc.

3. Recoñecemento na audición e en análise de partituras de elementos da

música do século XX: timbres, matices, acordes, etc.

4. Identificación de partituras da música do século XX.

5. Análise dunha partitura de jazz a través da audición e da lectura de

partituras.

6. Seguimento de musicogramas a través da audición dunha peza de rock.

Actitudes

1. Desenvolvemento dunha actitude crítica cara ao consumo da música na

57

sociedade actual.

2. Interese por coñecer diferentes sons e técnicas da música do século XX.

3. Participación nas tarefas de interpretación.

4. Reflexión sobre o consumo da música na sociedade actual.


básicas


· Esta competencia desenvólvese a través da lectura e comprensión de textos,

como o do coreógrafo Fokine.

· Tamén se expón a necesidade do uso de vocabulario técnico musical para

determinadas actividades que piden unha explicación do alumno.

Competencia matemática

Aínda que non se trata especificamente, unha actividade de ampliación

relacionada coas series dodecafónicas (a realización dun cadro completo)

esixe un cálculo sistemático de intervalos.


Mediante a práctica dunha respiración e unha emisión do son correctas á hora

de interpretar coa frauta as partituras propostas cóbrense os obxectivos desta

competencia.


· Os recursos tecnolóxicos aprovéitanse para fomentar no alumno a

curiosidade por coñecer sonoridades e outros elementos de distintos estilos

musicais. Pídeselle unha reflexión sobre as novas tecnoloxías aplicadas á

música, xa que en si mesmas pertencen á historia da música do século XX, a

través de estilos como a Música electrónica, o dance, etc.

· O tratamento da información concrétase na lectura de distintos tipos de

partituras, musicogramas, lectura doutros códigos como o sistema cifrado de

58

acordes, textos e imaxes.


Contémplanse actividades en grupo que fomentan a cooperación e o respecto

polas producións dos demais: elaboración de musicogramas e interpretación

colectiva de obras.


A Unidade pretende espertar o interese do alumno por coñecer as múltiples

tendencias artísticas e musicais que se desenvolveron ao longo do século XX,

e que en gran parte seguen vivas na actualidade.


· Todas as partituras e audicións contidas na Unidade conteñen actividades de

análises expostas de tal xeito que serven de guía ao alumno para desenvolver

unha aprendizaxe autónoma.

· A propia interpretación das obras e fragmentos contémplase como unha

actividade enfocada cara á análise e a mellor comprensión dos estilos musicais

desta dilatada época.


Actividades como as reflexións persoais sobre a música na actualidade, a

realización do musicograma, o comentario do texto ou as propostas do

apartado «En rede», fomentan a autonomía e iniciativa propias do alumno.

59

Unidade 8. Música e medios de comunicación

Obxectivos

1. Valorar a importancia dos medios de comunicación para o desenvolvemento

da nosa sociedade.

2. Coñecer o papel desempeñado pola música nos diferentes medios

audiovisuais de información e comunicación na historia.

3. Reflexionar sobre o consumo masivo da música a partir da aparición dos

sistemas de gravación do son.

4. Coñecer os principais elementos da música de cine.

5. Comprender as diferentes funcións que desempeña a música no medio

audiovisual.

6. Coñecer a historia da música nos principais medios audiovisuais do século

XX: o cine, a radio e a televisión.

7. Desenvolver habilidades de interpretación vocal e instrumental.

8. Analizar con rigor secuencias de películas e anuncios televisivos e

radiofónicos.

9. Valorar a importancia de internet como ferramenta básica para a

investigación musical.

10. Utilizar con autonomía os distintos recursos tecnolóxicos para a

aprendizaxe e exemplificación dos conceptos estudados na Unidade.


1. Identificar mediante escóitaa e a visión de secuencias diferentes leitmotivs.

2. Diferenciar música diexética e música extradiexética mediante a análise de

distintas secuencias de películas.

3. Recoñecer a función ou as funcións que desempeña a música nunha

secuencia cinematográfica determinada.

4. Coñecer a función que desempeñou a música no cine en xeral, o cine

musical, a radio, a televisión e internet ao longo da historia.

5. Analizar distintos tipos de música en anuncios de radio e televisión.

6. Comprender o concepto de jingle mediante a análise de anuncios

publicitarios.

7. Ser quen de utilizar internet dun xeito autónomo para realizar calquera tipo

60

de consulta e investigación sobre música.

8. Interpretar vocal e instrumentalmente as obras propostas na Unidade.

Contidos

Conceptos

1. A evolución histórica dos medios de comunicación.

2. Os elementos da música de cine.

3. Unha técnica compositiva: o leitmotiv.

4. A historia da música de cine.

5. O cine musical.

6. A música na radio e na televisión.

7. Música e publicidade.

8. Música, internet e novas tecnoloxías.

Procedementos

1. Identificación auditiva de diferentes leitmotive.

2. Utilización de partituras para a comprensión e a análise da técnica

compositiva do leitmotiv (Indiana Jones e A guerra das galaxias).

3. Interpretación de varias pezas vocais e instrumentais a partir da lectura de

partituras e da memorización (Moon River; O bo, o feo e o malo; Maria; Os

Lunnis; Os Picapiedra, etc.).

4. Análise de jingles a través da interpretación instrumental de varios exemplos.

5. Utilización de recursos tecnolóxicos e informáticos para buscar e clasificar

información diversa sobre música.

6. Creación dun directorio de páxinas web de tema musical.

Actitudes

1. Aceptación e cumprimento das normas que rexen a interpretación en grupo e

achega de ideas musicais que contribúan ao perfeccionamento da tarefa

común.

2. Valoración da importancia que tivo o desenvolvemento tecnolóxico do século

XX na relación do individuo coa música.

61

3. Toma de conciencia e actitude crítica ante o consumo e a utilización da

música gravada na sociedade actual.

4. Aceptación e predisposición para mellorar as capacidades técnicas e

interpretativas vogais e instrumentais.


básicas


Incídese na aprendizaxe de vocabulario específico para que o alumno exprese

con propiedade as ideas sobre os temas tratados. Algúns tecnicismos utilizados

e explicados na Unidade son: música diexética, música extradiexética,

leitmotiv, jingle ou mickeymousing.


No capítulo dedicado á música en internet estúdanse as posibilidades

fundamentais deste medio de información tan esencial. Así mesmo exponse

diversas actividades de procura de información en internet.


Exponse o tema do consumo masivo de música gravada, co obxectivo de que

os alumnos tomen conciencia da gran cantidade de música que escoitamos

hoxe en día a través dos medios, e de como iso inflúe enormemente na nosa

sociedade.


Os contidos, exemplos e actividades da Unidade didáctica pretenden fomentar

a capacidade de comprender e valorar criticamente un feito cultural tan

importante como o papel que desempeña a música nos distintos medios de

comunicación. Así mesmo, as actividades de interpretación vocal e instrumental

teñen como obxectivo estimular a percepción estética do alumno.


As actividades de investigación e elaboración de traballos para presentar ante

62

a clase requiren unha implicación activa do alumno á hora elixir as fontes de

información que hai que consultar.


O alumno debe analizar e interpretar distintas secuencias de películas, indicar

as funcións que desempeña a música en cada momento e detectar motivos

condutores. Debe defender o seu punto de vista e argumentar a súa

clasificación utilizando correctamente o vocabulario técnico aprendido na

Unidade.

63

Unidade 9. Músicas folclóricas e tradicionais do mundo

Obxectivos

1. Valorar as diferentes tradicións musicais existentes nas sociedades humanas

como parte do seu patrimonio cultural.

2. Ser consciente das grandes diferenzas existentes entre culturas musicais e

da validez de todas elas como manifestacións humanas.

3. Coñecer e identificar algúns elementos musicais característicos de diferentes

músicas tradicionais do mundo: escalas, ritmos, textura heterofónica, etc.

4. Coñecer as características propias e diferenciadoras das músicas

tradicionais de diferentes partes do mundo, de África, Asia, Europa, América e

Australia.

5. Identificar e clasificar algúns instrumentos propios destas culturas musicais.

6. Interpretar instrumental, vocal e corporalmente diferentes propostas de

música tradicional e folclórica.

7. Coñecer os fundamentos compositivos e interpretativos básicos da música

escénica («Taller de creación III»).

8. Desenvolver destrezas creativas e interpretativas no ámbito da música vocal

e instrumental («Taller de creación III»).


1. Coñecer as diferentes tradicións musicais existentes no mundo, identificando

as súas características propias.

2. Interpretar instrumental e vocalmente diferentes propostas de música

tradicional e folclórica.

3. Identificar en partituras as escalas pentatónicas utilizadas en diferentes

músicas tradicionais.

4. Interpretar con certa soltura polirritmias e ritmos irregulares.

5. Bailar unha coreografía sinxela asociada a unha canción tradicional.

6. Identificar auditivamente algúns instrumentos tradicionais de diferentes

culturas musicais.

7. Interpretar vocal e instrumentalmente as composicións propias e dos demais

compañeiros («Taller de creación III»).

8. Compor a letra e a música dunha canción («Taller de creación III»).

64

9. Elaborar e representar unha coreografía («Taller de creación III»).

Contidos

Conceptos

1. A música tradicional.

2. Tipos de escalas na música tradicional.

3. A heterofonía.

4. O ritmo na música tradicional.

5. A música no mundo islámico.

6. A música no África subsahariana.

7. A música en Asia.

8. A música tradicional en Europa.

9. A música en América.

10. Elementos do teatro musical («Taller de creación III»).

Procedementos

1. Interpretación instrumental de diferentes propostas de música tradicional e

folclórica.

2. Interpretación vocal de cancións sinxelas procedentes de diferentes músicas

tradicionais e folclóricas.

3. Identificación en partituras das escalas pentatónicas utilizadas nalgunhas

músicas tradicionais.

4. Interpretación instrumental de polirritmias e ritmos irregulares.

5. Baile dunha coreografía sinxela asociada a unha canción tradicional.

6. Creación dunha coreografía sinxela para unha música dada.

7. Identificación auditiva dalgúns instrumentos tradicionais de diferentes

culturas musicais.

8. Creación e representación dunha coreografía («Taller de creación III»).

9. Composición de letra e música para unha canción («Taller de creación III»).

10. Creación dunha historia en forma de obra teatral («Taller de creación III»).

Actitudes

1. Respecto e interese cara ás manifestacións musicais doutras culturas.

65

2. Participación activa nas interpretacións realizadas na aula.

3. Escoita atenta dos exemplos musicais.

4. Valoración do traballo creativo en grupo («Taller de creación III»).

5. Respecto polo traballo creativo dos compañeiros («Taller de creación III»).


básica


Incídese na aprendizaxe de vocabulario específico para aprender a expresar as

ideas musicais con propiedade e precisión. Hai que resaltar de novo a gran

cantidade de termos de orixe grega utilizados en música. Nesta Unidade

aparecen, entre outros, os termos compostos «pentatónica», «polirritmia» e

«heterofonía».


Esta competencia trabállase no apartado «Demostra o que sabes». A partir do

texto dunha canción turca, Calgicilar, proponse un traballo de investigación

sobre os instrumentos turcos dos que se fala na canción.


Esta competencia resulta fundamental nesta Unidade. A función que

desempeña a música nas distintas culturas do planeta trátase aquí de xeito

prioritario. Incídese na idea da universalidade da música e as súas funcións

fronte a outras grandes diferenzas culturais que poden existir entre os distintos

pobos do mundo.


Preténdese que o alumno aprenda a apreciar e a valorar manifestacións

musicais doutras culturas que lle son descoñecidas. O obxectivo é facerlle ver

a música como un elemento diferenciador dunha cultura e ao mesmo tempo

como unha linguaxe universal que une aos pobos.


66

Exponse actividades nas que o alumno necesita implicarse activamente na

construción do coñecemento. Por exemplo, debe buscar, seleccionar e ordenar

información sobre instrumentos musicais en Turquía ou realizar un traballo de

investigación sobre a música no país dalgún alumno estranxeiro. Desta forma

favorécese a implicación activa do alumno no proceso de aprendizaxe.


Exponse varias actividades nas que o alumno debe entender e expresar coas

súas propias palabras as ideas principais de dous textos do etnomusicólogo

Bruno Nettl.

67

Obradoiro de música

Introdución A materia de Obradoiro de Música concíbese como unha continuación da formación musical recibida polo alumnado na Educación Primaria, que lle permitirá ampliar e desenvolver en contextos diversos, os coñecementos e capacidades para gozar da música como creador/a, como intérprete e como oínte. Da mesma maneira, e apreciando o valor socializador e de traballo en conxunto que a interpretación musical propicia, esta materia pretende contribuír á integración e ao desenvolvemento persoal do alumnado que chega por primeira vez á Secundaria, tanto no que atinxe á interpretación en grupo como á necesidade de enfrontarse ó seu propio desenvolvemento persoal empregando a voz e o corpo para facer música. Considerando que a música ten como finalidade primordial a comunicación, é necesario que o alumnado conte coas ferramentas necesarias que o axuden a comprender o feito musical. Neste sentido, débese favorecer que o alumnado se implique activamente no proceso artístico musical. A interpretación vocal e instrumental son os dous eixos arredor dos cales se organiza esta materia; está estruturada en bloques diferenciados nos que se alterna a escoita activa e a interpretación, que deben ser presentados nas actividades de ensino e aprendizaxe relacionándose entre si, pois estas actividades compleméntanse, interactuandoe reforzándose mutuamente, e en todo momento introducirase a linguaxe musical como apoio documental para que o alumnado vaia incorporando esta nova linguaxe dunha forma eminentemente práctica. A comprensión dos elementos morfolóxicos e sintácticos da linguaxe musical contribúe a perfeccionar a capacidade de expresarse a través da interpretación e a creación do feito musical concreto, iniciándose así o proceso de adquisición dunha linguaxe; a súa aprendizaxe como instrumento de comunicación debe basearse tamén na audición comprensiva, na memoria musical, na practica vocal e rítmica e no inicio á lectoescritura musical como recurso útil para fixar os conceptos lingüísticos. Debido á idade na que está o alumnado en 1° da ESO, hai que ter en conta os cambios fisiolóxicos que se producen no noso alumnado, tanto nos nenos como nas nenas. Nesta etapa vital do alumnado chega normalmente a muda da voz e todos os estudos realizados neste ámbitoamosan a necesidade de traballar a voz dun xeito práctico, lúdico e continuo nesta etapa, polo que a práctica vocal será básica no desenvolvemento da materia, ademais, de propiciar a continuidade no alumnado dente tipo de ferramentas. Todo elo poténciase coas tecnoloxías da información, da comunicación e coa creación artística que, aplicadas á música, constitúen un recurso importante para indagar, para obter información e para comunicarse, e un medio para crear e descubrir músicas de todos os estilos e culturas, facendofincapé na nosa herdanza cultural galega e española como bases para xerar unha identidade musical nos nosos estudantes. O Obradoiro de Música debe estar orientado a espertar o interese do alumnado por participar de forma activa, informada e lúdica como oínte, como intérprete ou como compositor tanto na súa vida académica como na súa vida privada; o seu ensino debe partir dos coñecementos previos, dos gustos e dos costumes musicais do alumnado, e abordarase desde a práctica musical activa e participación

68

vinculada á reflexión sobre o realizado. Estes principios, orientados ao desenvolvemento das capacidades perceptivas e expresivas e á comprensión do feito musical, servirán de base para consolidar aprendizaxes que transcendan o contexto no que se produciron. Esta materia contribúe ao desenvolvemento de valores como o esforzo, a constancia, a disciplina, a toma de decisións, a autonomía, o compromiso, a asunción de responsabilidades e oespírito emprendedor, innovador e crítico. No desenvolvemento desta materia deberase ter en conta o principio de igualdade por razón de xénero fomentandoas vocacións musicais libres de estereotipos e prexuízos sexistas. Tal e como amosan numerosos estudos publicados, a práctica musical mellora a memoria, a concentración, a psicomotricidade, o control das emocións, a autoestima, as habilidades para enfrontarse a un público ou a capacidade para traballar en grupo. A música favorece a adquisición das competencias clave, procura un ensino integral e axuda na maduración do alumnado novo. As disciplinas musicais non só desenvolven a creatividade, a sensibilidade artísticae o criterio estético, tamén axudan ao alumnado da mesma forma que o resto de materias desta etapa, a adquirir os coñecementos e as habilidades para construír a súa personalidade, a traballar en equipo, a desenvolver o pensamento crítico e a converterse en cidadáns e cidadás que actúen de formaresponsable e autónoma. En definitiva, a actividade musical nas súas diversas facetas favorece as capacidades sociais e expresivas do alumnado.

PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE MÚSICA CPI …³n... · 4. Aprender a interpretar unha partitura....

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓN DO DEPARTAMENTO DE MÚSICA CPI …³n... · 4. Aprender a interpretar unha partitura....