PRODUKTUAREN INGURUMEN ADIERAZPENAK

Produktuaren Ingurumen

adIerazPenak Produktuen ingurumen-informazioa

eskaintzeko eta konparatzeko erreminta

© Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa1. argitalpena 2015ko urtarrila

ARGITARA TzAILEA

Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate PublikoaEusko JaurlaritzaUrkixo Zumarkalea, 36-648011 BilbaoTel.: 900 150 864www.ihobe.eus • www.ingurumena.eus

EDUKIA

Dokumentu hau egiteko, IK INGENIERIA SL enpresarenlankide tza izan da.

LEGE GORDAILUA

xxx

Argitalpen hau % 100 paperbirziklatuarekin eginda dago.

Argitalpen honen edukiak, edizio honetan, ondoko lizen tziaren babespean argitaratu dira:Aitormena - Ez komer tziala - Eratorritako obrarik gabea 3.0 Unported, Creative Commons (informazio gehiago: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.es_ES).


adIerazPenak Produktuen ingurumen-informazioa

eskaintzeko eta konparatzeko erreminta

5–

Sarrera

Ihobek eginiko «Produktuen ingurumen-etiketak. Produktuak hobe tzeko ingurumen-irizpideei buruzko gida» gida teknikoak (azken ber tsioa 2011koa da eta hemen dago eskuragarri; http://www.ihobe.net/Publicaciones/) ingurumen-irizpideekin gauzaturiko produktuak eta zerbi tzuak etiketa tzeko dauden tresnen laburpena jaso tzen du.

Zerrenda horren barruan III. motako ekoetiketak daude, Produktuaren Ingurumen Adierazpena izenekoak, ISO 14025 arauaren araberakoak.

Euskadin ekodiseinuaren arloan erreferente diren enpresak Basque Ecodesign Center erakun-dean mul tzoka tzen dira. Hain zuzen, lankide tza-ekimen publiko-pribatua da, Eusko Jaurlari tzak eta Euskadiko industriaren sektoreak 2011n mar txan jarria. Gaur egun, zor tzi enpresa daude Basque Ecodesign Center erakundean (Cie Automotive, Eroski, Euskaltel, Fagor E txetresna Ele-ktrikoak, Gamesa, Iberdrola, Ormazabal Velatia eta Vicinay Cadenas).

Basque Ecodesign Center erakundeak garatutako proiektu metodologikoen tipologiaren baitan, 2014rako bi proiektu espezifiko ezarri dira ekodiseinatutako produktuen eta zerbi tzuen inguru-men-informazioaren arloan merkatuko tresna berriak erabil tzera bideratuta:

− Produktuaren Ingurumen Adierazpenen erabilera susta tzea eta Produktuen Kategoria Arauen garapena babestea.

− Produktuaren eta elkartearen ingurumen-aztarnari buruzko Europako etorkizuneko tresnari jarraipena egitea eta hartan inplika tzea.

Hortaz, dokumentu honen xedea da Ihobek 2011n egindako lana osa tzea eta Produktuaren Ingurumen Adierazpenen erabileran eta ahalmenean sakon tzea, nazioartean dauden ziurta-giri-sistema nagusien diagnostiko xehatuagoa gara tzera begira eta horiek Euskadiren indus-tria-profilaren arabera izan di tzaketen erabilerak eta inplikazioak azter tze aldera.

7–

aurkIBIdea

Sarrera................................................................................................................................................................ 5 orria

01ZerDaPrODUKTUareNINGUrUMeNaDIeraZPeNa?............................................. 9 orria1.1 EPD SEKTORIALAK...................................................................................................................................... 11 orria

02ZerDIraPrODUKTUeNKaTeGOrIaaraUaK?................................................................. 15 orria

03ZerGaTIKeGINePDBaTeTaNOLaeraBILIeraBaKIaKHarTZeKO............................................................................................................................. 19 orria

04erreFereNTZIaZKOaraUaKePD-eNSeKTOreaN.................................................... 23 orria

05ePDBaTGaraTZeKOeTaeGIaZTaTZeKOOINarrIZKOPrOZeDUra...................................................................................................................... 27 orria5.1 EPD BAT GARATZEKO ETA EGIAZTATZEKO PROZESUAREN LABURPENA....................................................................................................................... 33 orria

06PCrBaTIDaZTeKOeTaarGITaraTZeKOOINarrIZKOPrOZeDUra......................................................................................................................... 35 orria6.1 PCR BAT SOR TZEKO PROZESUAREN LABURPENA............................................................... 41 orria

07ePD-aeGIaZTaTZeKOPrOGraMaK............................................................................................. 43 orria

08eGIaZTaTUTaKOePD-aKDITUZTeNeUSKaDIKOeNPreSaK............................................................................................................................................................. 51 orria

09eUrOPaKOBaTZOrDeareNeKIMeNaINGUrUMeNaZTarNaGaraTZeKO.............................................................................................. 57 orria

10ONDOrIOaK.......................................................................................................................................................... 59 orria

11eraNSKINa:CPCKODeaK..................................................................................................................... 61 orria

9–

Produktuaren Ingurumen Adierazpenak (ePD, ingelesezko siglaren arabera) zera dira: Bizi Zi-kloaren Analisian (aCV) oinarrituta, produktuaren ingurumen-portaerari buruzko informazio gardena eta hirugarren alderdi independente batek egiazta tzeko modukoa eskain tzen duten dokumentuak.

ISO 14025 arauaren bidez erregula tzen dira (Environmental labels and declarations. Type III envi-ronmental declarations. Principles), eta arauak berak adierazten du EPDen helburua dela inguru-men-informazio kuantifikatua aurkeztea egiaztatutako produktuen edo zerbi tzuen bizi-zikloari buruz, fun tzio bera duten produktuak, zerbi tzuak edo jarduerak alderatu ahal izateko.

Hortaz, EPD bat «ekoetiketa» gisa sailka daiteke, nahiz eta ISO 14020 arauaren familiak erre-gulatutako beste sistema ba tzuen aurrean alde nagusia izan (ekoetiketak eta ingurumen-au-toadierazpenak) EPD batean ez direla zehazten gu txienez bete beharreko ingurumen-baldin tzak edo balioak (ez dago produktuak, egiaztatu ahal izateko, bete beharreko ingurumen-baldin tzen zerrenda bat); aldiz, egiaztatutako produktuari egindako BZAren emai tzak erakusten dira, pro-duktuaren ingurumen-jokabidea irudika tzeko.

Beraz, produktu batek EPD bat izateak ez du esan nahi ingurumenaren ikuspegitik hori ez duen beste bat baino hobea edo okerragoa denik; izan ere, EPD baten xedea ez da produktu ekolo-gikoak identifika tzea: helburua da produktuaren ingurumen-jokabideari buruzko informazioa ematea, an tzeko beste produktu ba tzuekin alderatu ahal izateko. Informazio oso teknikoa duen txosten xehatua da, ez sinbolo edo logotipo arrunt bat.

01¿zer da


adIerazPena?

01Produktuaren Ingurumen adIerazPenak

–10

EPDa gauzatu behar da EPDei buruzko ISO 14025 arauak eta BZAri buruzko ISO 14040 eta ISO 14044 arauek ezarritakoa jarraituz, eta hirugarren alderdi independente batek egiaztatu behar du BZA eta adierazpena arau horien arabera gauzatu direla.

Halaber, badaude EPDak egiazta tzeko programak ere. Horiek produktu tipologia edo mota des-berdinetarako zehazten dute BZA eta EPDa gauza tzeko modu xehatuago bat, eta txostenari gehi tzen zaion eta ingurumen-egiaztagiriaren fun tzioak egiten dituen sinbolo bat erabil tzeko aukera ematen du. Egiaztapen-programa horiek ISO 14025 arauan horretarako ezarritako baldin tzen arabera sor tzen dira, eta arau espezifikoak gara tzen dituzte produktu mota bakoi-tzerako, «Product Category Rules» deituriko dokumentuetan jasotakoak (PCr, ingelesezko si-glen arabera; Produktuen Kategoria Arauak, euskaraz).

PCR horiek jaso tzen dituzte BZAn sartu beharreko gu txieneko datuak, hala nola inguru-men-inpaktuak kalkula tzeko erabili beharreko metodologia, BZAren sistemaren mugak, azter-ketaren unitate fun tzionala eta EPDan agertuko den ingurumen-informazioa.

Argi dago, hortaz, EPD baten eta BZA baten artean harreman estua dagoela, eta ezin da bata ulertu bestea gabe:

– BZA produktu/zerbi tzu/jarduera baten ingurumen-inpaktua ebalua tzeko prozesu bat gara-tzen duen lan-metodologia bat da. Hain zuzen, produktuaren bizi-ziklo osoaren ikuspegitik gauza tzen du hori, materialen eta energiaren erabilera eta ingurunera egindako emisioak identifikatuz eta kuantifikatuz.

– EPD batek hirugarren alderdi independente batek egiaztatutako dokumentu batean azal-tzen ditu ingurumen-ebaluazio objektibo horren emai tzak. EPD horren edukia eta dagokion BZAn kontuan hartu beharreko xehetasunak ISO 14025 arauan zehaztuko dira, edo, da-goeneko badagoen ziurtagiri-eskema batekin ziurtatu nahi bada EPDa, dagokion PCRan.

Beraz, ezin da ulertu EPD bat haren oinarria izango den BZA bat garatu gabe (BZA produktu/zerbi tzu/jarduera baten ingurumen-profila ebalua tzeko prozesu bat gara tzen duen lan-meto-dologia bat da, eta EPDa dokumentuak argitara tzen dituen dokumentua da, eta egiazta tzen dena).

Azkenik, argitu behar da ISO 14025 arauan oinarritutako programetan antolakun tzari eskatuko zaiola EPDa egiteko eta datuen egiaztapen independentea berma tzeko. ISOk «ziurtagiri» hi-tzaren definizio orokorra ematen du (prozedura horren bidez hirugarren alderdi batek ida tziz berma tzen du zehaztutako baldin tzen araberakoa dela produktua edo prozesua). Nolanahi ere, «ziurtagiri» hi tza bestela uler tzen da eta gauza tzen da eskualde desberdinetan; nahasteak sai-hesteko, ISO 14025 arauak «hirugarren alderdi batek egiazta tzea» erabil tzen du «ziurtagiri» hi tzaren ordez. EPDa bat, hortaz, EGIAZTATU egin beharko da ISO 14025 arauaren arabera baliozkoa dela berma tzeko.

01ZER DA PRODUKTUAREN INGURUMEN ADIERAZPENA?

11–

1.1ePDSeKTOrIaLaK

Badago aukera, eta EPDekin lotutako arau berrienek hala aurreikusten dute, EPD sektorialak deiturikoak sor tzeko.

EPD sektorial horiek erakusten dute produktu baten «batez besteko» portaera eta kontuan har tzen dute produktu baten bizi-zikloaren «batez besteko» ingurumen-informazioa, egiaztatu nahi den sektore jakina ordezka tzen duten enpresek emandako datuetan oinarrituta.

Erabilgarriak dira produktu mota bera fabrika tzen duten hainbat enpresa elkar tzen direnean produktuaren bizi-zikloaren inbentariorako datuak bil tzeko eta emai tzen «batez besteko» infor-mazioa sektoreko emai tza adierazgarri gisa aurkezteko, EPDan bakoi tzaren xehetasun zeha tzak aitor tzera iri tsi gabe.

EPD baten garapena plantea tzerakoan, garran tzi tsua da, hala ere, zenbait parametro zehaztea, gara tzen ari den EPD sektorialak datuen kalitateari buruzko gu txieneko irizpide ba tzuk eta sek-torearen adierazgarritasuna berma tzeko:

– EPDaren bitartez ordezkatu nahi den sektore zeha tza

– EPDaren garapenean parte hartu duten enpresen laginketa

– Bildutako datuen kalitatea

Beharrezkoa da EPDaren garapenean enpresen laginketa nabarmen eta adierazgarri baten partaide tza lor tzea, EPDan aitortu nahi den sektorearekin lotuta. EPD sektorial batean parte hartu behar duten enpresen gu txieneko kopurua ez dago ezarrita aldez aurretik; aldiz, ordezka-tu nahi den sektorearen eta produktuaren araberakoa izango da.

Zenbait egiaztapen-programak ez dute irizpide zeha tzik ezar tzen adierazgarritasun horreta-rako; aldiz, soilik adierazten dute «hautatutako enpresen laginketa nahikoa izango dela EPDan eraku tsitako sektoreko informazioa egiazkoa dela eta aitor tzen ari den sektorea eta produktua irudika tzen duela benetan berma tzeko». Hortaz, EPDaren garapena kudea tzen duen taldearen eginkizuna da eskura dagoen egoera azter tzea eta laginketa egokiaren alde egitea.

Beste egiaztapen-programa ba tzuetan xehetasunak adierazten dituzte eta laginketa zein izan behar den zehazten dute, nahiz eta sistema batetik bestera irizpidea alda daitekeen: ordezka-tutako sektorean produktua ekoizten duten enpresen bi heren gu txienez, sektorearen faktura-zioaren % 70 gu txienez...

Halaber, garran tzi tsua da enpresen laginketa mugatu ondoren, enpresak prestutasuna izatea eta beharrezkoak diren datuak bil tzea. Ez du ezertarako balio enpresa askok parte har tzea, gero horien erdiak ez badira gai izango BZArako datuak emateko:

Laburbilduz, enpresen ordezkagarritasuna edo ordezkagarritasunik eza eta jasotako datuak az-tertu egingo dira eta honen arabera deskribatuko dira:


–12

– Enpresei kostuak aurreztea BZAn aditua den aholkulari tza bat kontrata tzeari eta egiazta-pen-prozesuaren kostua estal tzeari dagokionez.

– EPD sektorial bat gai izan daiteke sektore oso baten ingurumen-profila erakusteko beste baten aurrean, eta jasangarritasun-irudia emateko erabil daiteke, merkatu bereko beste sektore lehiakide ba tzuen aurrean.

– BZA egiteko eta EPDa idazteko «batez besteko» informazioa erabil tzean, gerta liteke enpre-sa batek onurak izatea lortutako emai tzengatik eta EPDan adierazitakoengatik. Gerta liteke enpresa horren produkzio-jarduera ez hain jasangarria izatea sektoreko batez bestekoare-kin alderatuta, baina enpresa parte-har tzaileak hura baino eraginkorragoak badira, EPD se-ktorialaren azken emai tzek onura izango dute eta enpresa horrek berau ordezka tzen dutela esateko aurkeztu ahal izango ditu.

Adierazpen sektorial mota horiek hainbat onura dituzte, baina baita desabantailak ere.

onurak– Ahorro de costes para las empresas en cuanto a la contratación de una consultora especia-

lizada en ACV y en cuanto a cubrir el coste del proceso de verificación

– Una EPD sectorial puede ser capaz de mostrar el perfil ambiental de un sector completo frente a otro y utilizarse para dar una imagen de sostenibilidad frente a otros sectores com-petidores en el mismo mercado.

– Al utilizar información “media” para el estudio de ACV y la redacción de la EPD, es posible que una empresa se vea beneficiada por los resultados obtenidos y declarados en la EPD. Su actividad productiva puede que sea mucho menos sostenible que la media del sector, pero si las empresas participantes son más eficientes que ella los resultados finales de la EPD sectorial se verán beneficiados y esta empresa los podrá presentar como representativos suyos.

deSaBantaILak

– EPD sektorial bat gara tzeak arduraldi eta ahalegin handiagoa eska tzen dio BZA garatuko duen aholkulari tza-enpresa adituari eta egiaztapen-programaren auditore taldeari. Hala ere, kostuak enpresa parte-har tzaileen artean bana daitezke, baina beharrezkoa da ho-riek ados jar tzea (askotan, zaila da enpresa lehiakideen artean) kostua bana tzeko moduari buruz eta EPDaren garapen-prozesua kudea tzeko moduari buruz.

– Ez du erakusten produktu zeha tz baten ingurumen-profilik, adierazitako sektoreko batez bestekoa baizik. Horregatik, bezero batek enpresa bati informazio espezifikoa eska tzen badio produktu baten ingurumen-profilari buruz, baliteke ez onar tzea EPD sektorialaren edukia. Adibidez, produktuen edota zerbi tzuen kontratazio publikoko prozesu batean, ad-ministrazioko teknikariak produktuen jasangarritasuna ebaluatu eta baloratu beharko du elkarren artean alderatuta; hori ez luke ahalbidetuko EPD sektorial batek. Baliteke, beraz, dokumentazio hori ez onar tzea.

– BZA egiteko eta EPDa idazteko «batez besteko» informazioa erabil tzen denez, gerta lite-ke enpresa batek kalteak jasatea lortutako emai tzengatik eta EPDan adierazitakoengatik.

01ZerDaPrODUKTUareNINGUrUMeNaDIeraZPeNa?

13–

Baliteke enpresa horren produkzio-jarduera askoz ere jasangarriagoa izatea sektoreko ba-tez bestekoarekin alderatuta, baina enpresa parte-har tzaileak hura bezain eraginkorrak ez badira, azken emai tzak kaltetu egingo dituzte eta ez dute enpresa horren berezitasuna ordezkatuko.

– Beste ziurtagiri mota ba tzuk lor tzeko, EPD sektorialek balorazio txikiagoa dute produktu zeha tz baten EPD espezifi ko batek baino. Esaterako, LEED eraikin jasangarrien egiazta-pen-sistemak v4 ber tsio berrienean zera ahalbide tzen du, produktu batek EPD sektorial ba-ten informazioa emanez gero, balizko puntuazioaren erdiarekin bakarrik balora tzea (alegia, EPD sektorialak EPD espezifi ko baten erdia balio du).

Iragazgaizteko produktu bituminosoen fabrikatzaileen elkarteak (Bitumen Waterproofi ng Association) EPD bat idatzi eta aurre-egiaztatu du, hain zuzen, Europa mailan mota horretako mintz batzuen bizi-zikloaren ingurumen-profi la erakusten dutenak, Europako hainbat herrialdetako 41 fabrikatako informazioa oinarri hartuta (Espainia, Italia, Alemania, Belgika, Holanda, Finlandia, Suedia, Danimarka, Norvegia eta Frantzia).

Grezian, oliba-olio birjinaren fabrikatzaileen hiru elkarte batu ziren 2011n sektore horretako BZA bat garatzeko. Greziako 68 ekoizlerekin elkarlanean aritu ondoren, Greziako merkatuan oliba-olio birjinaren ekoizpenaren eta botilaratzearen ingurumen-profi la ordezkatzen duen EPD bat egiaztatu zuten. Urte horretan ekoiztutako 21.930 botilak bereizgarri bat dute, produktuaren ingurumen-inpaktua ordezkatzen duen EPD bat garatu dela eta egiaztatu dela bermatzeko.

15–

Produktuen Kategoria Arauak edo, ingelesez, Product Category Rules (PCR) EPDen egiazta-pen-programek garatutako dokumentu espezifikoak dira, BZAk zer arauren arabera zehaztu behar diren zehazten dute, baita EPDan agertu behar den informazioa ere produktu mota jakin baterako, eta ISO 14040/14044 (BZA) eta 14025 (EPD) arauetan ezarritakoak baino xehetasun gehiago dituzte.

PCR bakoi tzak honako hauek jaso tzen ditu:

– Irismenean sar tzen diren produktuen definizio zeha tza.

– BZAren unitate fun tzionalaren definizioa.

– Aztertu beharreko sistemaren mugak.

– Onartutako mozte-irizpideak.

– Produktuaren bizi-zikloaren fase bakoi tzean kontuan hartu beharreko eta sartu beharreko informazioari buruzko xehetasunak.

– Erabili beharreko datu moten hautaketa, eta azterketarako bateragarriak diren eta onartuta dauden datu-baseak.

– Ingurumen-inpaktuaren kategorien sailkapena, azterketaren emai tzak erakusteko.

– BZAn kontuan hartuko beharreko beste parametro eta egoera mota ba tzuk (erabilerakoak, bizi-amaierakoak).

– EPDan agertu beharreko ingurumenari buruzko informazioa.

02zer dIra

Produktuen kategorIa

arauak?


–16

PCRak ezinbesteko garran tzia dauka, EPD bat egiazta tzen denean, egiaztapen-erakundearen auditoreak aplikatuko zaion PCRaren bete tze-maila berrikusiko baitu. Esan daiteke dagokion PCRa BZA bat gara tzeko eta EPD bat idazteko erreferen tziazko araudia dela.

PCR bat, hortaz, produktu mota horiek egiteko moduari buruzko oinarriak ezarriko dituen eta EPDan eraku tsi beharreko edukia zehaztuko duen egiaztapen-programa baten erreferen tziazko dokumentua da. Egiaztapen-programa hori nahikoa ezaguna denean eta nazioarteko irismena duenean, PCRa nazioarteko erreferen tziazko dokumentu bihur tzen da produktu mota horreta-rako BZAk eta EPDak gara tzeko.

Hori dela-eta, EPD bat existi tzen den egiaztapen-programa batekin egiaztatu ahal izateko, EP-Daren produktu motari egokitutako PCR batek egon behar du indarrean. Produktu talderen baterako PCR bat zehaztuta ez badago, egiaztapen-programak erabaki dezake batera gara tzea enpresa ekoizlearen eta interesa duten hirugarren alderdi ba tzuen lankide tzarekin, eskuragarri egon daitezkeen PCRen eskain tza handi tzeko.

EPDak egiazta tzeko programa bakoi tzak bere PCRak ditu. Gerta liteke hainbat egiaztapen-pro-gramak izatea PCRak produktu mota bererako, eta PCR horiek desberdinak izan daitezke BZAri eskatutako parametroei dagokienez (bestelako unitate fun tzionalak, irismenak, eta abar). Gau-za bera gerta tzen da produktuaren ingurumen-egiaztapeneko beste programa ba tzuekin, bes-teak beste, I. motako ekoetiketekin (Aingeru Urdina, Europako Etiketa Ekologikoa, Bel txarga Zuria... Guztiek dituzte produktu moten arabera aplika daitezkeen betebeharrak eta aldatu egin daitezke sistema batetik bestera).

Zorionez, azken urteetan PCR horien edukia batera tzeko asmoa zabaldu da EPDak egiazta tzeko programen artean, PCRak bateragarriak izan daitezen.

Kasurik argiena eraikuntzako produktuen sektorean gertatu da, arau hau argitaratu baita: «EN 15804: Sustainability of construction works. Environmental product Declarations. Core rules for the product category of construction products» (Eraikuntza lanen jasangarritasuna. Produktuen ingurumen-adierazpenak. Eraikuntzako produktuen kategoriarako arau nagusiak). EPDak egiaztatzeko programa gehienek eraikuntzako produktuen PCRen edukia egokitu dute arau horretara.

Are gehiago, horietako zenbaitek lankidetza-akordioak sinatu dituzte euren artean EPDen egiaztagiriak baliozkotzeko eta «egiaztapen bikoitza» eman ahal izateko. Gainera, plataforma bat sortu dute (Ecopaltform) eraikuntzako produktuen EPDen homogeneizazioa hedatzeko.

Era berean, beste kasu batzuetan egiaztapen-erakunde aintzatetsi batzuek, EPDak egiaztatzeko barne-programa bat eduki ez arren, EPDak egiaztatu dituzte zuzenean EN 15804 arauan oinarrituta.

02ZER DIRA PRODUKTUEN KATEGORIA ARAUAK?

17–

PCR berrien garapena errazteko, egiaztapen-programa ba tzuek, International EPD System kasu, erreferen tziazko zenbait dokumentu dituzte, PCR Basic Module izenekoak. Dokumentu horiek produktuen familia generikoen arabera eskura daitezke eta PCR berriak gara tzeko sistemaren esparruan erabil tzen dira. PCR Basic Module bakoi tzak produktuen familiako kide diren PCRek izan beharreko edukia zehazten dute, eta, horrela, sektore bakoi tzean PCRen edukia batera tzea errazten da.

Erreferentzialen eta arauen arteko garapena PCRak eta EPDak garatzerakoan

PCR berri bat garatzeko interesa

duen lantaldea

EPD bat garatzeko interesa duen enpresa

Baldin badagoIndarrean jartzen denean

Basic Module bat ezin da erabili zuzenean EPD bat egiteko (salbuespen gutxi batzuk kenduta)

Dagokion ziurtatze-sistemaren prozedura PCR berriak garatzeko

BZA azterketak

PCR

EPD

Sistemaren arauak ISO 14027

ISO 14040ISO 14044

PCRBasic module

19–

Gaur egun EPDak asko erabil tzen dira kon tsumi tzaileari, bezeroari edo beste edozer alde inte-resduni enpresen produktuen, zerbi tzuen edota jardueren ingurumen-inpaktua erakusteko. In-gurumen-profil hori erakusteko xedea aldatu egiten da enpresa batetik bestera, baina fun tsezko helburua argia da kasu guztietan: enpresaren lehiakortasuna areago tzea eta haren produktuen merkatuko posizionamendua hobe tzea, alderdi interesdun guztiei beren jardueraren inguru-men-profila erakusteko estrategia argi eta garden bat garatuz.

Alderdi interesdunak, askotan, enpresen bezeroak eurak dira, eta interesa dute ingurumena errespeta tzen duten produktuak erosteko. Beste kasu ba tzuetan, enpresaren bezeroen bezeroek dute interesa informazioa lor tzeko eros-ten dituzten produktuen ingurumen-profilari buruz, eta, beraz, informazio hori hornidura-ka-tean zehar zabal tzearen eskakizuna materialak eta osagaiak eralda tzeko lehen faseetara heda-tzen da azkenean.

Honako hauek ere faktore erabakigarriak dira askotan: eska tzen dituzten ingurumen-baldin tzak direla-eta beste modu batean eskura ezin litezkeen esleipenetara aurkezteko aukera izatea, edo amaierako kon tsumi tzaileari ingurumen-gardentasuneko irudi bat erakustea, enpresaren irudia hobe tzeko asmoz.

Enpresak EPDak egiazta tzera bul tza tzen dituzten faktoreetako ba tzuk hauek dira:

– Eraikun tzako sektorean, eraikienen jasangarritasun-egiaztapeneko sistemak EPDekin egiaz-tatutako produktuak erabil tzea balora tzen ari dira.

03zergatIk

egIn ePd Bat eta noLa eraBILI

eraBakIak Hartzeko?


–20

– 2013ko uztailean, CE markako beste araudi bat argitaratu zen, eta bertan EPDak «mate-rialen jasangarritasuna» erakustearekin lotutako baldin tza berriei eran tzuteko moduetako bat zirela jaso zen.

– Fran tziako merkatuak Grenelle legearen bidez balioesten du eta, kasu ba tzuetan, eska-tzen du produktuan bertan egotea produktuaren bizi-zikloarekin lotutako ingurumen-infor-mazioa, batez ere karbono-aztarnarekin lotutakoa. EPDak egiazta tzeko barne-sistema bat sortu dute eta erreferen tzialak garatu dituzte produktu mota askoren ingurumen-profila kalkula tzeko. Erreferen tzial horietako asko Fran tziako merkatuari aplika dakizkiokeen PCR bilakatu dira, eta pixkanaka, egiaztapen mota hori ez duten eta fran tsesak ez diren produk-tuen sarrera-hesia izatea lor tzen ari dira.

– Produktuen fabrika tzaile handiak eta erdi-fakturatutako osagaien eta produktuen eska-tzaileak ingurumen-informazioa eska tzen ari dira beren hornidura-kateen bidez. EPDek eraku tsi dute eskaera horiei eran tzuteko modu oso eraginkorra direla.

Herri-administrazioa ere hasi da egiaztapen mota horiek eska tzen. Pleguetan ingurumen-irizpi-deak txerta tzen ari dira (Euskadin, Eusko Jaurlari tzaren erosketa eta kontratazio jasangarriaren akordioaren bidez, helburu bat ezarri da; hain zuzen, 2014rako lehiaketa publikora ateratako pleguen % 100ek ingurumen-baldin tza eskagarriak eta puntuagarriak barne har tzea). Adminis-trazioak produktu eta zerbi tzu jasangarriak eraginkortasunez hautatu ahal izateko, eskain tzen diren produktuen ingurumen-profilari buruzko informazio argia, egiazkoa eta egiaztatutakoa iri tsi behar zaio ebaluazio-teknikariari; horrela, produktuen ingurumen-inpaktuei buruzko alde-raketa objektiboak egin ahal izango ditu, eta jasangarriagoak direnak behar bezala puntuatu ahal izango ditu. EPD horiek dira mekanismo nagusia, bai enpresek ingurumen-profila jakinaraz-teko, bai administrazioek eskainitako produktuen eta zerbi tzuen jasangarritasuna ebalua tzeko.

Kontuan izan behar da, EPDetako informazioan oinarrituta, produktuen arteko erkaketa era-ginkorrak egin ahal izateko honako baldin tza hauek bete behar dituztela:

– Produktuaren kategoriaren definizioak eta deskribapenak (produktuen fun tzioa, jarduera teknikoa eta erabilera) berdin-berdinak izan behar dute.

– EPDaren argitalpen-data eta baliozkotasun-aldia.

– Produktuen BZAren irismenak berdina edo ahal bezain an tzekoena izan behar du, eta ho-nako ezaugarri hauek hartuko ditu kontuan:• Unitate fun tzionala berdin-berdina izatea.• Sistemaren mugak baliokideak izatea.• Sisteman sar tzeko eta handik irteteko irizpideak berdinak izatea (ho ts, BZAn kontuan

hartutako datuak berdinak izatea, eta planteatutako egoerak ere berdinak izatea, hala nola erabilerakoa).

• Inbentarioko datuen kalitatea, zehaztasuna, ordezkari tza geografikoa eta denborazkoa, koheren tzia, erreproduzigarritasuna, iturriak eta ziurgabetasuna baliokideak izatea.

• Ingurumen-parametroen neurketa-unitateak berdin tsuak izatea.• Datuak jaso tzeko metodoak baliokideak izatea.• Ingurumen-inpaktua kalkula tzeko prozedurak berdin tsuak izatea (BZA kalkula tzeko me-

todologiak).

03ZerGaTIKeGINePDBaTeTaNOLaeraBILIeraBaKIaKHarTZeKO?

21–

– Inpaktu-kategorien hautaketa eta kalkulu-arauak berdin tsuak izatea.

– BZAren emai tzen berri emateko aldez aurretik ezarritako parametroak (inbentario-katego-riako datuak eta inpaktu-kategoriako adierazleak) berdin tsuak izatea.

– Ingurumen-informazio osagarria emateko baldin tzak baliokideak izatea; besteak beste, baldin tza metodologikoa (adibidez, arriskuak azter tzeko zehaztapenak).

– Adierazi beharreko materialak eta substan tziak baliokideak izatea (esaterako, produktuaren edukiari buruzko informazioa, baitan hartuta giza osasuna edota ingurumena kaltetu de-zaketen materialen eta substan tzien zehaztapenak, bizi-zikloaren etapa guztietan).

– Adierazpena ez bada oinarri tzen bizi-zikloaren etapa guztiak har tzen dituen BZA batean, kontuan hartu ez diren etapei buruzko informazioa baliokidea izatea.

Ia-ia baldin tza horiek guztiak bermatuta daude EPDak garatu badira erreferen tziazko PCR bera kontuan hartuta; hain zuzen ere, parametro horiek guztiak PCRak zehaztuko baititu. Horregatik, oso garran tzi tsua da an tzeko produktuen EPD desberdinak aldera tzean egiazta tzea erreferen-tziazko zein PCRri jarraitu zaion.

Azaldutako baldin tzak bete tzen ez badira, alderaketa egiten ari den per tsona (udaleko tekni-karia, enpresa bateko erosketa-arduraduna edo bezero/kon tsumi tzaile kon tzien tziadun bat) gai izan beharko da aldeak interpreta tzeko eta horiek kontuan har tzeko erabakiak har tzeko ga-raian. Kasu askotan, konparazioak egiten dituzten per tsonek ez dituzte BZAri buruzko ezagu tza tekniko hain xehatuak, eta, beraz, ondorio okerrak atera di tzakete.

Horregatik, azpimarratu behar da garran tzi tsua dela erreferen tziazko PCR bat egotea eta bete-tzea: EPDaren argitalpen-epea eta baliozkotasuna berma tzeak eta erreferen tziako PCRaren bete tze maila egiazta tzeak EPDa irakur tzen eta azter tzen ari den per tsonari berma tzen diote kasu bakoi tzean garatutako BZAk irizpide berberei jarraituz egin direla.

Eraikinen jasangarritasunari buruzko LEED sistemaren azken bertsioak (V4) puntuatu egiten du erabilitako eraikuntza-produktuek EPDak izatea, eta 2 puntu lortzera irits daitezke. Kasu horretan, puntu osagarri horien onuradun zuzena eraikinaren arkitektura-estudioa, preskriptorea edo jabea da, EPDak dituzten egiaztatutako produktu horiek erabiltzeari esker puntuazio handiagoa lor baitezake eraikinaren jasangarritasunaren arloan. Bezero horrek hobeto balioetsiko ditu EPDekin egiaztatutako produktuak eskain diezazkioketen hornitzaileak, eraikinaren egiaztapenean puntu gehiago lortzeko aukera emango baitio, eta, beraz,

eraikuntzako produktu baten fabrikatzaile batentzat baita hornikuntza-produktu baten (altzariak, akaberak, argiztapena...) fabrikatzaile batentzat ere alferrik galdu ezin den salmenta-faktore bat da.

03PrODUKTUareNINGUrUMeNaDIeraZPeNaK

–22

Hi tz batean, enpresek onura handiak izan di tzakete EPDak gara tzeagatik eta egiazta tzeagatik:

– Enpresaren lehiakortasuna hobe tzen du nazioartean.

– Lehen sartu ezin zen merkatuetan sar tzeko aukera ematen dio.

– Produktuen eta zerbi tzuen ingurumen-fun tzionamendua modu kuantitatiboan eta egiazta-tuan deskriba tzeko aukera ematen du bizi-ziklo osoaren ikuspuntutik eta objektiboki.

– Informazio-tresna gisa erabil tzen da beste produktu eta zerbi tzu ba tzuk lor tzeko eta eros-teko.

– Taldetan sailkatuta dagoenez, fun tzionalki baliokideak diren produktuen arteko alderaketak egiteko aukera ematen du.

– EPDan jasotako informazioaren sinesgarritasuna eta egiazkotasuna bermatuko duen hiru-garren alderdi independente batek egiaztatu eta baliozkotu dezake.

23–

Azken urteetan zenbait arau garatu dira EPDen garapenari eta PCRen sorkun tzari dagokio-nez. Produktuen eta zerbi tzuen jasangarritasuna justifika tzeko eta ba tzuk edo besteak erosteko erabakiak har tzean EPDak gaur egun har tzen ari diren garran tziak eska tzen du araudi-oinarri koherente eta bateratua egotea maila guztietan.

nazIoarteko oInarrIzko araudIa

– ISO14040. Environmental management. Life cycle assessment. Principles and framework

• BZArako prin tzipioak eta erreferen tzia-esparrua deskriba tzen ditu.

– ISO14044. Environmental management. Life cycle assessment. Requirements and guidelines

• BZAren metodologiaren xehetasunak ezar tzen ditu, eta deskribatu egiten ditu bizi-zi-kloaren inbentarioaren bilketa-prozesuak, ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa eta emai-tzen interpretazioa.

– ISO14025. Environmental labels and declarations. Type III environmental declarations. Principles

• Prin tzipioak ezar tzen ditu eta prozesuak zehazten ditu III. motako (EPD) ingurumen-adierazpenen programak gara tzeko, baita EPDak eta PCRak sor tzeko prozedura orokorra ere.

04erreFerentzIazko

arauak ePd-en Sektorean


–24

– ISO/NPTS14027. Environmental labels and declarations – Type III environmental declarations – Product Category Rule (PCR) development

• Lanketaren hasiera-hasieran, produktuen tipologien araberako PCRen baldin tzak eta sor-tzeko metodoak ezarriko ditu xehetasunez. Araudia gara tzeko proiektua 2014ko apiri-lean onartu zen eta dokumentu hau idazten den datan ez dago eskuragarri haren zirribo-rrorik.

– ILCD HaNDBOOK. Bizi Zikloaren Azterketaren Europako Plataformak, Europako Ba-tzordearen Joint Research Centre - Institute for Environment and Sustainability erakundea-ren bidez eta Ingurumeneko Zuzendari tza Nagusiaren lankide tzarekin, gidaliburu hori argi-taratu zuen 2010eko mar txoan, BZA bat egiteko moduari dagokionez orientazio gisa balio izateko. Gidaliburu horrek hainbat dokumentu tekniko ditu eta Europako Ba tzordeak bai-mendutako gida gisa balio izateko diseinatu da enpresei eta ingurumen-politikak sor tzeko arduradunei lagun tzeko BZA ezar tzen produktu/zerbi tzu/jarduera baten ingurumen-inpak-tua neur tzeko erreferen tziazko metodologia gisa. Kon tsumo eta ekoizpen-prozesu jasanga-rriak susta tzeko Europako Ba tzordearen ekin tzaren baitan dago.

– ProductenvironmentalFootprintGuide&Pilots (European Commission Joint Research Centre)

• Europako Ba tzordeak ekimen bat jarri du abian produktu baten ingurumen-aztarna Euro-pa osoan berdin kalkula tzeko eta jakinarazteko metodologia komun bat ezar tzeko (Pro-duct Environmental Footprint-PEF). Ekimen horren esparruan, arau zeha tzak garatuko eta gidatuko dira hainbat produkturen tzat (Product Environmental Footprint Category Rules-PEFCR).

Sektoreko araudIa

– ISO21930. Sustainability in building construction – Environmental declaration of building products

• Eraikun tzako produktuen EPDak gara tzeko prin tzipioak eta baldin tzak ezar tzen ditu, eta ISO 14025 arauan zehaztutako produktu-kategoriaren arauetarako esparrua eta oinarri-zko baldin tzak jaso tzen ditu produktu mota horiei dagokienez.

– eN15804. Sustainability of construction works. Environmental product Declarations. Core rules for the product category of construction products

• Produktu-kategoriako oinarrizko arauak ezar tzen ditu eraikun tzako edozein produktu eta zerbi tzuren EPDak egiteko. Araudi hori hartu dute oinarri tzat EPDak egiazta tzeko hainbat programak, beren PCRak idazteko eta egunera tzeko.

LurraLdeko araudIa

– BPX30-323-0,Francia– Principes généraux pour l’affichage environnemental des produits de grande consummation (AFNOR, France)

• Fran tziako arau horrek ezar tzen ditu, besteak beste, BZAk gara tzeko oinarriak eta erreferen tzia-esparrua, eta azken kon tsumi tzaileei produktuen ingurumen-profila jaki-

04ERREFERENTZIAZKO ARAUAK EPD-EN SEKTOREAN

25–

narazteko modua. Fran tziako Grenelle 2 legearen aplikazioaren baitan dago, eta azken kon tsumi tzaileari Fran tziako merkatuko produktuen jasangarritasunaren berri emateko konpromisoa erakusten du.

– NFP01-010standard,Francia

• Kalkuluak egiteko metodoak eta adierazpenetarako formatuak ezar tzen ditu EPDak egi-teko eta erregistra tzeko Fran tziako Inies sistemaren esparruan (eraikun tzako produktuen ingurumen-adierazpenei buruzko Fran tziako datu-basea).

– ProductCategoryruleGuidanceDevelopmentInitiative,USa (American Center for Life Cycle Assessment -Product Category Rule Committee)

• Ameriketako Estatu Batuetako erreferen tziazko dokumentua da eta PCRak sor tzeko baldin tzak eta metodoa ezar tzen ditu. American Center for Life Cycle Assessment erakun-dearen ekimen gisa sortu zen.

FRANTzIA: GRENELLE 2 LEGEA eta haren konpromisoa azken kontsumitzaileari Frantziako merkatuko produktuen jasangarritasunaren berri emateko. 2011. urtean, Frantziak ekimen bat jarri zuen martxan kontsumitzaileari kontsumo-produktuen ingurumen-inpaktua jakinarazteko (bereziki, karbono-aztarna), produktuen etiketetan informazio hori txertatuz.

Xedea zen «kontsumitzaileari pixkanaka jakinaraztea produktuen eta bilgarrien karbono-aztarna, baita produktu horiek beren bizi-zikloan kontsumitutako baliabide naturalak edo baliabide naturaletan sortutako inpaktua ere».

Horrek eragin du Frantziako merkatuan enpresa ekoizleek eta banatzaileek beren produktuen ingurumenaren aldagaiaren kalkulua ezartzea eta informazio horren berri ematea beren produktuetan. Frantziako merkatuko 170 fabrikatzailek eta banatzailek gidatu dute metodologia eta beren produktuen BZAk garatzen dituzte, haietan, besteak beste, ingurumen-informazioa txertatuta. Ekimen horretan parte hartu zuten honako hauek: Nestlé, Colgate, Coca Cola, Pepsico, Unilever, Danone, Fnac, Leroy Merlin, Procter & Gamble, Sephora, Heineken, Carrefour…

2013ko azaroan, Frantziak Europako Batzordean azaldu zituen ekimen horren emaitzak, ekimena Europako herrialde guztietara zabaltzeko asmoz. Une honetan, ekimena baloratzen ari dira Europan, baina Frantzian zabaldu da dagoeneko kontsumo-produktuek ingurumen-informazio mota hori edukitzeko premia.

27–

EPD eta BZA baten artean harreman estua dagoela deskribatu eta frogatu da: Egiaztatu nahi den produktuaren/zerbi tzuaren BZAk lan-metodologia bat garatuko du sistemaren inguru-men-inpaktua ebalua tzeko (bizi-zikloaren ikuspuntutik), eta EPDak azterketaren edukia eta emai tzak irudikatuko ditu hirugarren alderdi batek egiaztatutako dokumentu batean.

Hortaz, EPD bat gara tzeko, BZAri buruzko ISO 14040 eta 14044 arauetan deskribatutako urra-tsei jarraitu behar zaie, baita EPDak gara tzen dituen ISO 14025 arauan ezarritakoari ere. Gai-nera, erreferen tziazko PCRan ezarritako produktuen talde horretarako baldin tza espezifikoak aplikatuko dira. Laburbilduz, pauso hauek eman behar dira:

– Erreferen tziazko PCR bat dagoen egiazta tzea.

– BZAren helburuak, irismena, sistemaren mugak eta unitate fun tzionalak defini tzea.

– Sistemaren bizi-zikloaren inbentarioa egitea.

– Ingurumen-inpaktua ebalua tzea.

– BZAren txostena idaztea.

– EPDa idaztea.

– EPDa egiazta tzeko auditore tza.

05ePd Bat

garatzeko eta egIaztatzeko

oInarrIzko Prozedura


–28

erreFeren tzIazko PCr Bat dagoen egIazta tzeaLehenengo urra tsa da EPDa egiaztatu nahi den egiaztapen-programan produktuari/zerbi tzuari aplika dakiokeen erreferen tziazko PCR bat dagoen egiazta tzea.

Egiaztapen-programa bakoi tzak web orri bat dauka bilaketa-motorrekin, eskuragarri dauden PCRak azter tzeko eta egiaztatu nahi den produktuari/zerbi tzuari dagokiona hauta tzeko. Hu-rrengo atalean azalduko dira xehetasun gehiagorekin egiaztapen-programen ezaugarriak eta fun tzionamendua.

Baliteke egiaztatu nahi den produktuari/zerbi tzuari aplikatu dakiokeen PCRrik ez egotea. Kasu horretan, enpresak hainbat aukera ditu:

1) Beste egiaztapen-programa bat bila tzea, aplikatu daitekeen PCR bat ez egoteak EPDa egiazta tzea eragozten baitu.

2) Egiaztapen-programarekin harremanetan jar tzea eta beste PCR bat gara tzea proposa-tzea. Egiaztapen-programak, orduan, beste PCR ba tzuk gara tzeko mekanismoa jarriko du abian, enpresa fabrika tzaileen eta hirugarren alderdi interesdunen lankide tzarekin batera sor tzeko. Hurrengo atalean garatuko da zeha tzago PCRak sor tzeko prozedura orokorra.

HeLBuruen, IrISmenaren eta unItate Fun tzIonaLaren deFInIzIoaAzterketaren helburuak, irismena, sistemaren mugak eta analisi osoan aipatuko den unitate fun tzionala zehaztuko dira. BZA metodologia dela-eta, hori da metodoaren fun tsezko urra-tsetako bat; izan ere, lan-eremua eta azterketan sartu beharreko datuak muga tzen ditu. Para-metro horiek zehazterakoan, erreferen tziazko PCRaren espezifikazioak fun tsezkoak dira, hartu beharreko erabaki mota horietan xehetasunak zehazten baitituzte.

BIzI-zIkLoaren InBentarIoa egIteaPauso honetan bil tzen da aztertu beharreko produktuaren/zerbi tzuaren bizi-zikloaren fase bakoi tzarekin lotutako informazio guztia (materialen, energiaren, hondakinen eta emisioen balan tzeen bidez): lehengaien eta osagaien erauzketa, eraldaketa eta kon tsumoa; fabrika-zio-prozesuak, erabilera-fasea eta bizi-amaiera.

Erreferen tziazko PCRak adieraziko digu bizi-zikloko etapa bakoi tzean zehaztu beharreko xehe-tasun maila eta gerta litezkeen egoerak, batik bat produktuaren erabilera-faseari edo haren bizi-tzaren amaierari dagokionez, eta erabili beharreko hondakinen kudeaketaren tratamenduak (edo malgutasun maila, produktuen ezaugarri zeha tzen arabera enpresak zehaztea ahalbidetuz gero).

Zenbait prozesuri edota materiali buruzko lehen mailako daturik izan ezean, nazioartean ain-tzate tsitako bizi-zikloen inbentarioetako datu-baseetako datuen kalkulu teorikoak, balioes-penak edo asimilazioak egingo dira. Hortaz, hainbat balioespen eta erabaki egin beharko da inbentarioaren edukia zehazterakoan, eta, beste behin ere, erreferen tziazko PCRaren espezi-fikazioek adieraziko digute balioespenak/erabakiak baliozkoak diren edo ez. Urra ts hori fun-tsezkoa da; izan ere, erreferen tziazko PCRa bete tzen den ala ez frogatuko du (auditore tzari eta EPDa egiazta tzeari begira) eta bermatuko du PCR hori oinarri hartuta EPDak gara tzen dituzten

05EPD BAT GARATZEKO ETA EGIAZTATZEKO OINARRIZKO PROZEDURA

29–

enpresa guztiak konparagarriak direla, jasotako bizi-zikloaren inbentarioari dagokionez gauza berberak hartu dituztelako kontuan.

Ingurumen InPaktua eBaLua tzeaBizi-zikloaren inbentarioan lortutako datuekin aztertutako sistemaren ingurumen-inpaktua eba-luatuko da. Oro har, egin beharreko kalkuluen kopurua eta konplexutasuna kontuan hartuta, ebaluazioa BZAren software baten bidez egiten da. Softwarean irauliko da aztertutako siste-maren inbentarioa, eta horrek produktuaren bizi-zikloari lotutako ingurumen-alderdiei buruzko ingurumen-informazioa emango du.

Bizi-zikloari buruzko hainbat software daude merkatuan, kudeatutako ingurumen-informazioari eta eraku tsitako kalkuluei dagokienez xehetasun gehiagorekin edo gu txiagorekin: Berriro ere, erreferen tziazko PCRak EPDan eraku tsi beharrezko tzat jo tzen dituen ingurumen-informazioaren eskakizunek eta motak zehaztuko dute erabili nahi dugun softwarea baliozkoa den ala ez.

Erreferen tziazko PCRak adieraziko digu, halaber, zein tzuk diren kalkulatu beharreko inguru-men-inpaktuaren kategoriak eta horien baliokidetasun-unitateak zein diren, baita kalkulatu/bildu behar diren beste ingurumen-emai tza ba tzuk ere.

Orokorrean, EPD batean azaldu beharreko ingurumen-emai tzak (bizi-zikloaren fase bakoi tzaren arabera bereizita) hauek dira, nahiz eta aldatu egin daitezkeen PCR batetik bestera, irismenean kontuan hartutako produktu motaren berezitasun zeha tzen arabera. Beraz, hain tzat hartu on-dorengo zerrenda honetan jasotakoa dela EPD bat idaztean gehien eskatu ohi den informazioa:

– Ingurumen-inpaktuaren kategoriak:• Berotegi-efektuko gasen emisioa/bero tze-globalaren poten tziala, CO

2 baliokideko kg-tan.

• Substan tzia azidogarrien emisioa/ azido tze-poten tziala, CO2 baliokideko kg-tan.

• Ozono troposferikoa sor tzen lagun tzen duten gasen emisioa/Ozono-sorkun tzaren poten-tziala, C

2H

4 baliokideko kg-tan (zenbaitetan, C

2H

2 baliokidetan).

• Oxigenoa murrizten lagun tzen duten substan tziak uretara emiti tzea/Uren eutrofiza-zioaren poten tziala. PO4

-3 baliokideko kg-tan.

– Baliabideen kon tsumoa:• Berriztagarriak, materialak eta energetikoak bereizita. • Ez-berriztagarriak, materialak eta energetikoak bereizita.• Bigarren mailakoak.

Ur kon tsumoa:• Kon tsumo zuzena enpresaren ekoizpen-prozesuetan. • Zeharkako kon tsumoa bizi-ziklo osoan/Aztarna hidrikoa.

– Hondakinen sorrera, arrisku tsuak eta ez-arrisku tsuak bereizita.

– Beste ingurumen-adierazle mota ba tzuk:• Gizakien toxikotasuna.• Ekotoxikotasuna.• Lurzoruaren erabilera. • Aztarna ekologikoa eta hidrikoa.• Produktuen birziklagarritasunaren indizea.


–30

Bza-ren txoStena IdazteaEPD bateko informazioak ez ditu aurreikusten BZAaren txosten bati eska tzen zaizkion puntu eta baldin tza guztiak ISO 14040 eta 14044 arauetan ezarritakoaren arabera. Zen tzua dauka ain tzat har tzen badugu EPDa komunikazio-tresna bat dela, eta teknikoa izan arren, gai izan behar dela interesdunari (bezero bati, kon tsumi tzaileari...) egiaztatutako produktuaren/zerbi-tzuaren ingurumen-profilari buruzko informazio garran tzi tsua helarazteko. EPDa, hortaz, BZA-ren laburpen bat da, maketatuta eta komunikazio-formatuarekin, BZAn adituak ez diren alderdi interesdunen tzat ulergarria izan dadin.

Beraz, BZAren txosten bat ida tzi behar da, aurreko pausoak amaitu ondoren, analisia, balioes-penak, xehetasunak eta azterketaren emai tzak jaso daitezen txosten batean. txosten horrek ho-nako puntu nagusi hauek izango ditu (ISO 14040 eta 14044 arauetan ezarritakoaren arabera):

– Proiektuaren helburuak eta irismena.

– Unitate fun tzionala.

– Aztertutako produktuaren/zerbi tzuaren fluxugramaren deskribapena.

– Sistemaren mugak.

– Bizi-ziklo osoko inbentariori buruz egindako balioespenak.

– Bizi-zikloaren inbentario xehatua.

– Datuen kalitatearen azterketa.

– Ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa.

– Datuen sen tsibilitatearen azterketa.

– Emai tzak eta ondorioak interpreta tzea.

ePd-a IdazteaFase honetan, BZAn lortutako informazioa laburbildu, egokitu eta ida tzi egiten da, EPDaren egiaz-tapen-programaren baldin tzei eta erreferen tziazko PCRan ezarritako betekizunei eran tzuteko. EPDaren atalak, ezarritako ingurumen-informazioa, deskribapenen xehetasun maila, sartu beha-rreko informazio gehigarria... hori guztia erreferen tziazko PCRan adierazita egongo da.

Oro har, egiaztapen-programek ez dute aldez aurretik ezar tzen formatu edo maketazio zeha-tz bat EPDrako. Enpresa bakoi tzak egokien iri tzitako moduan sor dezake dokumentua. EPDa formatu zeha tz bat izatera behar tzen duen sistemaren bat egon arren (egiazta tzen diren EPD guztietarako estetika, azal eta atal bateratuak), ez da ohikoa.

EPD bat idazterakoan, aipatu bezala, kontuan hartu behar da komunikazio-tresna bat dela eta interesdunari (udal-teknikari bati, bezero bati, kon tsumi tzaile bati...) eta normalean BZAn adi-tua ez denari informazio garran tzi tsuena arin eta eraginkortasunez helarazteko gai izan behar dela. EPDa, hortaz, produktua aurkezteko eta modu osagarrian haren ingurumen-profilari eta ontasunei buruzko informazioa eskualda tzeko mekanismo ezin hobea da. Ondorioz, enpresako komunikazio eta marketin sailak EPD hori idazten lagun tzea komeni da, edukia enpresaren irudi korporatibora egoki tzeko eta enpresak beharrezko tzat jotako hizkun tza guztietara i tzul tzeko aukera ebalua tzeko.


31–

Oro har, EPD batek honako informazio hau eduki behar du gu txienez, nahiz eta erreferen tziazko PCRaren espezifikazioak egiaztatu beharko diren beti:

– EPDa egiten duen erakundearen identifikazioa eta deskribapena.

– Egiaztatutako produktuaren deskribapen xehatua.

– EPDaren egiaztapen-programaren izena eta sistemaren administra tzailearen helbidea, eta, hala badagokio, logotipoa eta harremanetarako datuak.

– Erreferen tziazko PCRaren identifikazioa.

– EPDaren argitalpen-data eta baliozkotasun-aldia.

– BZAren datuak, bizi-zikloaren inbentarioa, erreferen tziazko PCRaren arabera.

– Ingurumen-informazio osagarria, erreferen tziazko PCRaren arabera.

– Produktuaren edukiari buruzko informazioa, baitan hartuta giza osasuna edota ingurumena kaltetu dezaketen materialen eta substan tzien zehaztapenak, bizi-zikloaren etapa guztietan.

– Kontuan har tzen ez diren etapei buruzko informazioa, baldin eta adierazpena ez badago oinarrituta bizi-zikloaren etapa guztiak barne har tzen dituen BZA batean.

– EPDen egiaztapen-programa desberdinak ez direla konparagarriak adierazten duen aipa-men bat (baldin eta BZAren metodologia, unitate fun tzionala, sistemaren mugak... ez badi-ra berdinak, PCR berari jarraitu ez zaiolako).

– Azalpen-material osagarria non lortu daitekeen adierazten duen informazioa.

ePd-a egIazta tzeaProduktuaren EPDa ida tzi ondoren, egiaztapenaren ziurtagiria bidal tzeko izapideei ekingo zaie. Egiaztapen-programa bakoi tzak bere prozedura eta homologatutako auditoreen sarea du etapa honetarako, baina, fun tsean, guztiak bat datoz garatu beharreko pauso nagusiei dagokienez.

BZAren berrikuspen kritikoko prozesua eta EPD bat egiazta tzeko prozesua oso an tzekoak dira, bi prozesuetan egiazta tzen baita BZAri buruzko ISO 14040 eta 14044 arauetan eta EPDari buruzko 14025 arauan jasotako baldin tzak zuzen bete tzen direla, jarraitutako erreferen tziazko PCRaren betekizunez gain. Hortaz, EPDaren beste egiaztapen batean, homologatutako audito-reak edo auditore taldeak egiaztatuko du honako atal hauek zuzen bete tzen direla erreferen-tziazko arauei dagokienez:

– Bizi-zikloaren inbentariorako eta BZArako jasotako datuen jatorria, horien egiazkotasuna-ren, trazabilitatearen eta fidagarritasunaren ikuspuntutik

– Erabilitako ingurumen-inpaktuaren ebaluaziorako metodologia

– Ingurumen-profilaren aurkezpena eta PCRak eskatutako informazioa BZAren txostenean eta EPDan

– Beste ingurumen-informazio osagarri batekin koherentea dela eta hari egoki tzen zaiola, halakorik balego.

Normalean, EPD bat egiazta tzeko prozesuak bi urra ts ditu:

– Dokumentuen berrikuspena.

– Egiaztapen-auditoria.


–32

Dokumentuen berrikuspena BZAren txostenean eta EPDan sartutako informazioaren egitura eta antolamendua egiazta tzea da, fun tsean. BZAn sartutako informazioa eta sarrera-datuak justifika tzen dituen dokumentazio osoa azter tzea izango du arda tz. Lehenengo zati horren xedea da BZAren eta EPDaren edukia egokia dela berma tzea 14040 eta 14044 arauei eta erreferen tziazko PCRari dagokienez.

Dokumentuen berrikuspena «aurrez aurrekoa ez dena» izan daiteke, egiaztapen-programa bakoi tzak ezarritako lan-prozeduraren arabera. Oro har, hala egiten da eta enpresak BZAren txostena eta EPDaren zirriborroa bidal tzen dizkio auditore taldeari, horiek azter tzeko. Aldez aurreko egiaztapen- txosten bat bidaliko da, eta han adieraziko dira an tzemandako adosta-sun-ezak edo oharrak.

Dokumentuen berrikuspena amaitu ondoren, egiaztapena bera egingo da. Arruntena eta kome-nigarriena honakoa da: lantegia bisita tzea EPDan adierazitako produktuaren ekoizpen-prozesua beha tzeko. Ikuskari tza horretan ebaluatuko da BZAko eta EPDko datuen kalitatea, trazabilita-tea, egiazkotasuna eta fidagarritasuna, baita erreferen tziazko PCRan jasotako baldin tzekin bat datorren edo ez ere.

Ikuskari tzari buruzko erabakia hartu ondoren, eta sor daitezkeen desadostasunak konpondu ondoren, auditore taldeak azken egiaztapen- txosten bat egingo du, eta egiaztapen-programara bidaliko da, azken horrek erregistratu dezan eta ziurtagiria eman dezan.

ePd-aren manten tze Lanak eta eguneraketaEPD bat egiaztatu ostean, haren baliozkotasun-aldia desberdina izan daiteke egiaztapen-pro-grama batetik bestera. Eskuarki, 3-5 urtekoa izaten da.

Baliozkotasun-aldi hori iraungi ondoren, EPDa egiaztatu beharko da berriz, adierazitako infor-mazioak baliozkoa eta egiazkoa izaten jarrai tzen duela berma tzeko. Bizi-zikloaren sarrera- eta irteera-datuak eguneratu egingo dira, BZA eguneratuko da eta EPDan adierazitako emai tzak eguneratuko dira.

EPDaren baliozkotasun-aldian, ebaluatu eta eguneratu egin beharko da beharrezkoa den guz-tietan, teknologian izandako aldaketak irudika tzeko edo edukia eta edukiaren doitasuna aldatu dezaketen beste baldin tza ba tzuk irudika tzeko. Enpresaren eran tzukizuna izango da produk-tuan, prozesuetan, datuetan eta abarretan izandako edozein aldaketa ebalua tzea, baldin eta horien eraginez EPDan eraku tsitako informazioa ez bada baliozkoa.

Adibidez, gerta liteke EPD bat egiaztatu eta bi urtera enpresak bere ekoizpen-lerro osoa edo zati bat alda tzea, energiaren aldetik eraginkorragoa den makineria berria jarrita. Hortaz, inte-resa izango du EPDaren datuak egunera tzeko, ingurumen-ebaluazioaren emai tzak murriztu eta jasangarritasun handiagoa eraku tsiko baitu.

Era berean, gerta liteke enpresak ekoizpen-prozesuaren kokapena alda tzea beste herrialde ba-tera. Orduan, hasierako BZAren irismen geografikoa ez da baliozkoa izango, eta, beraz, EPDan azaldutako informazioa ez da egiazkoa izango egungo egoera errealari dagokionez. Hortaz, EPDaren edukia egunera tzea komeni da.


33–

Eguneraketa horiek egiteko, enpresak egiaztapen-programaren operadoreari jakinarazi beharko dio, aldaketak egiaztatu di tzan eta egiaztapen-ziurtagiria eguneratu dezan.

Azkenaldian, egiaztapen-programek eurek ezar tzen dituzte beren nahitaezko prozedurak eta betebeharrak, adibidez, urtero EPDaren egiaztapen txiki bat egiteko, eta hala adierazitako in-formazioa baliozkoa dela berma tzeko, baliozkotasun-aldia iraungi ez arren.

5.1ePDBaTGaraTZeKOeTaeGIaZTaTZeKOPrOZeSUareNLaBUrPeNa

Egiaztatze-sistemak homologaturiko eta ziurtaturiko erakundea

EPD-A egitea

Prozesua egiaztatzea

Ziurtatzea eta erregistratzea

ISO 14040ISO 14044

PCR

BZA

TXOSTENA

ONIRITZI TXOSTENA

ONIRITZI TXOSTENA FORMULARIOA

BZA

EPD

EPD

EPD

PCR aplikagarri bat dagoen egiaztatzea

Bizi Zikloaren Azterketaren Analisia• Sistemaren mugak eta unitate funtzionala zehaztea• Bizi-zikloaren inbentarioa• Ingurumen-inpaktua ebaluatzea• Emaitzak interpretatzea• BZAren txostena idaztea

EPD-A idaztea

Dokumentuen berrikuspena

Batzorde teknikoak berrikustea

Ziurtagiria igortzea

Egiaztapen auditoretza

X

• Si

stem

ari P

CR b

erri

bat

sor

tzea

pro

posa

tzea

• Be

ste

egia

ztat

ze s

iste

ma

bat

bila

tzea

35–

ISO 14025 arauak berak ezar tzen du EPDak egiazta tzeko programek PCR berriak sor tzeko prozedurak modu publikoan eta irekian erraztu behar dizkiotela PCRan interesa duen edo tar-tean sartuta dagoen edozein alderdiri.

Halaber, ezar tzen du horiek bateratu behar direla PCRak gara tzen direnean produktu-kategoria baterako eskuragarri dauden beste PCR ba tzuk kontuan hartuta produktu-kategoria beraren baitan edota merkatu-arlo egokian.

Egiaztapen-programa bakoi tzak bere prozedurak dituen arren, PCR berri bat sor tzeko propo-samena egiteko eta hura gara tzeko, oro har, garapena ISO 14025 arauak ezar tzen du. Etorki-zunean, prozedura hori xehatuago egongo da ISO 14027 arauan (2014ko apirilean onartu zen araua gara tzeko proiektua eta zirriborrorik ez dago eskuragarri oraindik), baina ordura arte, PCR baten garapena honako etapa hauen arabera bana daiteke orokorrean:

– Hasiera-fasea: PCR bat sor tzeko proposamena.

– Prestaketa-fasea.

– Kon tsulta-fasea.

– Onarpen- eta argitalpen-fasea.

– Egunera tze-fasea.

06PCr Bat

Idazteko eta argItaratzeko

oInarrIzko Prozedura


–36

HaSIera FaSea: PCr Bat Sortzeko ProPoSamena PCR bat gara tzeko prozesuan egin beharreko lanak ondo koordinatuta eta BZAren metodolo-giaren eta EPDaren egiaztapen-programen ezagu tza xehatuekin egin behar dira. Horregatik, oso garran tzi tsua da lana EPDaren ikuspegiarekin ohituta dagoen per tsona batek gida tzea, bai-ta BZAren oinarrizko ulermenarekin ere. Horregatik, PCR batean garatutako lanaren arrakastari eusteko, komeni da liderraren eginkizuna eta gauzatu beharreko lana eta egitekoak koordina-tzea onar tzeko prest dagoen modera tzaile bat izenda tzea.

Lantalde bat sortu behar da, alderdi interesdun gehien inplikatuz, hala nola sektoreko beste enpresa eta erakunde ba tzuetako ordezkariak, PCRak onarpen eta erreproduzigarritasun handia izan dezan. PCRaren garapena iragar tzean dagokion egiaztapen-programan, harremanak erraz-tu beharko dira garapenean interesa duten beste alderdi ba tzuekin. Beste egiaztapen-programa ba tzuetan lantalde horri Product Category Stakeholder Consultation Group – PCSCG dei tzen zaio. Beste ba tzuetan, talde edo ba tzorde sektorial edo Stakeholder working group...

Egin beharreko lehen urra tsa da garatutako PCRa argitaratu nahi den egiaztapen-programa-ren administra tzailearekin harremanetan jar tzea, PCR berria sor tzean interesa erakusteko eta dagoeneko hasi ez direla edo berau sor tzeko beste alderdiren baten interesa eraku tsi duela egiazta tzeko. Hala izanez gero, lantalde hori dagoeneko gara tzen ari diren lanetan txerta tzea proposatuko da, eta, bestela, PCR berri bat sor tzeko izapideak abiaraziko dira.

Lantaldea sortuta baldin badago, egiaztapen-programaren administrariari abisatu beharko zaio web orrian nahiz zuzenean alderdi interesdunari jakinarazteko PCR berri bat gara tzeko lanak hasiko direla. Iragarki horren bidez jakinaraziko zaie lanean parte har tzeko interesa izan dezake-ten beste alderdi ba tzuei ere lantaldean parte har tzeko.

TRENBIDE SEKTOREA – UNIFE (Association of the European Rail Industry): 2006az geroztik, tren-produktuen ekoizpen-elkarteak interesa erakutsi zuen BZAren metodologiak aplikatzeko eta ingurumen-profila jakinarazteko hornitzaileei eta sektoreko bezeroei. Horri

dagokionez araudirik ez dagoenez, 2008an «International EPD System – Environdec» kontaktatu zen eta lantalde bat sortu zuten. Han parte hartu zuten munduko tren-ekoizle eta hornitzaile nagusiek (besteak beste, Alstom, AnsaldoBreda, Bombardier, Siemens, Knorr-Bremse eta Saft Batteries). Aurrez aurreko 5 bilera eta dozenaka telekonferentzia egin ondoren, 2009an tren-produktuetarako (trenak) lehen PCRa argitaratu zuten eta orduz geroztik, gainerako tren-ekoizle (CAF eta Talgo kasu) eta tren-produktuen dozenaka hornitzaile lantaldera batu dira eta PCRa eguneratzen parte hartu dute. Dokumentu hau idatzitako datan, trenei eta tranbiei buruzko egiaztatutako 13 EPD daude.

06PCR BAT IDAZTEKO ETA ARGITARATZEKO OINARRIZKO PROZEDURA

37–

PreStaketa FaSea Sortutako lantaldearen partaide guztien lankide tzarekin eta PCRaren modera tzailearen gidari-tzapean, PCRaren zirriborro bat ida tziko da. Dokumentu horretan zehaztuko dira egiaztatu nahi den produktuaren kategoria, BZAren unitate fun tzionala, sistemaren mugak, aplika daitezkeen izendapen-arauak, adierazi beharreko ingurumen-profila, produktuaren bizi-zikloaren faseetan sartu beharreko informazioa eta EPD batean adierazteko garran tzi tsu tzat hartutako beste in-gurumen-informazio ba tzuk.

Gu txienez honako informazio hau jasoko da PCR batean:

– Produktuaren kategoriaren definizioa eta deskribapena ( adibidez, fun tzioa, jarduera tekni-koa eta erabilera).

– Produktuaren BZAren helburuen eta irismenaren zehaztapena, ISO 14040 eta 14044 arauek ezarritako parametroen arabera; besteak beste, honako hauek hartuko ditu baitan:

• Unitate fun tzionala.

• Aztertu beharreko sistemaren mugak eta kontuan hartutako bizi-zikloaren etapak.

• Beharrezkoak diren datuen deskribapena.

• Sisteman sar tzeko eta handik irteteko irizpideak.

• Datuen kalitatearen baldin tzak; besteak beste, estaldura, zehaztasuna, osotasuna, or-dezkagarritasuna, koheren tzia, erreproduzigarritasuna, onartutako datu-iturriak eta bai-mendutako ziurgabetasuna.

• Datu eta parametro mota bakoi tzerako unitate metrikoak.

– Jaso beharreko bizi-zikloaren inbentarioaren azterketari buruzko xehetasunak, hala nola:

• Datuak jaso tzeko prozesua.

• Kalkulu-prozedurak.

• Materialen eta energiaren isurketen eta fluxuen izendapena.

– Inpaktu-kategorien eta kalkulu-arauen hautaketa.

– BZAren emai tzen berri emateko aldez aurretik zehaztutako parametroak.

– Ingurumen-informazio osagarria emateko baldin tzak, baldin tza metodologikoa baitan har-tuta (adibidez, erabileran energia-kon tsumoa neur tzeko arau zeha tz bat).

– Adierazi beharreko materialak eta substan tziak, produktuaren edukiari buruzko informa-zioa, osasunean edota ingurumenean kalteak eragin di tzaketen materialen eta substan-tzien zehaztapena…

– EPDaren edukiari eta formatuari buruzko argibideak.

– Kontuan har tzen ez diren etapei buruzko informazioa, baldin eta adierazpena ez badago oi-narrituta bizi-zikloaren etapa guztiak barne har tzen dituen bizi-zikloaren azterketa batean.

– PCRan oinarrituta egiaztatutako EPDei aplika dakieken baliozkotasun-aldia.

– PCRaren baliozkotasun-aldia.

PCRaren edukia zehazterakoan, kontuan izan behar dira, halaber, irismenean ain tzat hartutako produktu motaren BZAren garapenarekin nahiz aplikatuko den lurraldearekin zerikusia duen


–38

erreferen tziazko arau edo dokumentu guztien edukia. Ondoren, kontuan hartu behar diren erreferen tziazko arau nagusiak adieraziko dira:

– ISO14025:2010 Environmental labels and declarations. Type III environmental declarations. Principles and procedures.

– Hautatutako egiaztapen-programaren argibide espezifikoak.

– ISO/NP TS 14027 Environmental labels and declarations –Type III environmental declara-tions– Product Category Rule (PCR) development, argitaratuta dagoenean.

– ISO14040:2006. Environmental management. Life cycle assessment. Principles and fra-mework.

– ISO14044:2006. Environmental management. Life cycle assessment. Requirements and guidelines.

– Beste egiaztapen-programa bateko beste edozein PCR, nazioartean PCR guztiak batera tzea lor tzeko.

– Eskualde edo sektore mailako beste arau mota ba tzuk:• PCRa Fran tziako egiaztapen-programaren esparruan gara tzen ari bada, «BP X30-323-0:

2011 – Principes généraux pour l’affichage environnemental des produi ts de grande con-summation (AFNOR, France)» araua izango da erreferen tziazko dokumentazio nagusia.

• PCRa eraikun tza-produktu baterako gara tzen ari bada, «ISO 21930: Sustainability in buil-ding construction – Environmental declaration of building produc ts» edota «EN 15804: Sustainability of construction works. Environmental product Declarations. Core rules for the product category of construction produc ts» arauak izango dira kontuan hartu beha-rreko parametro nagusiak ezarriko dituztenak.

• SiGaratu nahi den PCR berriaren irismenarekin bat datorren produktu-kategoria ezarri baldin bada produktuen ingurumen-aztarna gara tzeko Europako ekimenaren bidez, es-parru horretan garatutako lanak hartu beharko dira kontuan (Product Environmental Foo-tprint Guide & Pilo ts.

• Ameriketako Estatu Batuetako egiaztapen-programa baten esparruan ari bada gara tzen PCRa, erreferen tziazko dokumentazio nagusia American Center for Life Cycle Assess-ment Product Category Rule Committee erakundearen «Product Category Rule Guidance Development Initiative» dokumentua izango da.

TRENBIDE SEKTOREA – UNIFE (Association of the European Rail Industry): adierazitako oinarrizko araudiaz gainera, lantalde honek kontuan hartu behar izan zituen sektorean aplikatzeko honako erreferentziazko arau hauek EPDan eska zitezkeen zenbait

parametro zehazteko; adibidez, erabilera-agertokia zehazteari dagokionez, ibilgailuetako materialen identifikazioari dagokionez edota birziklagarritasun-indizearen kalkuluari dagokionez:

- TS 50591: Specification and verification of energy consumption for rolling stock- ISO 22628 Road vehicles-Recyclability and recoverability –Calculation method - Unife Recyclability and Recoverability Calculation Method for Rolling Stock- EN 15380-2 Designation systems for railway vehicles- Part 2 Product Groups - EN 12663 Structural requirement of railway vehicle bodies


39–

kon tSuLta FaSeaGara tzen ari diren PCR guztiek kon tsulta publikoko prozedura bati lotuta egon behar dute dagokion egiaztapen-programaren Ba tzorde Teknikoak ofizialki onartu baino lehen. Kon tsulta irekia parte-har tze prozesu ireki bat baili tzan gauzatu behar da, normalean Internet oinarri har-tuta, eta sistemaren beraren barne-komunikazioko mekanismoak erabilita edota aurrez aurreko bilera teknikoak eginez, hala iri tziz gero.

Kon tsulta irekiaren prozedura dela-eta PCRaren proposamenari egindako oharren, iradokizunen edota aldaketa-proposamenen ondorioz, PCRaren modera tzaileak horien eran tzuna kudeatuko du lantaldeen aldetik eta PCRaren edukian aldaketak egingo ditu, hala badagokio.

Modera tzaileak, halaber, jasotako oharren laburpena eta ondoriozko aldaketak egin beharko ditu dokumentuan, eta informazio hori argitara tzea komeni da, tartean dauden aldeen baime-narekin. Dokumentazio horretan jasoko dira burututako kon tsulta publikoko prozesuaren des-kribapen labur bat, kon tsultan parte hartu duten alderdiak, jasotako oharrak eta horiek maneia-tu diren modua. Oharren bat kontuan hartu ez bada, justifikatu eta arrazoitu egin beharko da.

PCR baten kon tsulta publikoko fasea ez dago aldez aurretik ezarrita ISO 14025 arauan. Soilik adierazten da nahikoa zabala izango dela tartean dauden aldeak jakinaren gainean daudela berma tzeko eta nahikoa denbora egon dela ohar guztiak jaso tzeko eta horiei eran tzuteko.Praktikan, denbora hori aldatu egiten da egiaztapen-programa batetik bestera, eta egindako oharren konplexutasun mailaren araberakoa da. Besterik adierazi ezean, normala eta kohe-rentea da kon tsulta-fase honek 1-2 hilabete irautea; hala ere, badaude kasuak non PCRaren ida tziari buruz sortutako eztabaidaren konplexutasunagatik fase hau 6 hilabetera arte luzatu baiten, baita urtebetera arte ere.

Azkenean, modera tzaileak PCRaren azken ber tsioa aurkeztuko dio egiaztapen-programaren Ba tzorde Teknikoari, onar dezan.

onarPen eta argItaLPen FaSeaPCRaren azken onarpen-fasea egiaztapen-programa bakoi tzak izendatutako talde berezi batek egiten du, arrunki Ba tzorde Teknikoa, sistemaren ba tzordea, Expert consultation group eta abar izenez ezaguna. Ba tzorde hori hautatutako per tsonek osa tzen dute, hain zuzen, BZAk eta EP-Den eta PCRen garapenak oso ondo ezagu tzen dituztenek eta erakunde ofizialekin, enpresekin edota ikerketa-erakundeekin lotuta daudenek.

Ba tzorde honen berrikuspenaren ondorioak hauek izan daitezke:

– PCRaren proposamena onar tzea (ba tzordea PCRaren bilakaera jarrai tzen joan denez, arrun-tena hor txe amai tzea izango da).

– PCRaren proposamena onar tzea, baina bete beharreko zenbait ohar egitea.

– Ba tzorde Teknikoak egin beharreko zenbait azalpen eta aldaketa egiteko premia.


–40

Ba tzorde Teknikoaren berrikuspena gaindituz gero, PCRa egiaztapen-programaren administra-tzaileari helaraziko zaio, eta argitaratu eta hedatu egingo da.

Une horretatik aurrera, PCRa indarrean egongo da (haren baliozkotasun-aldia iraungi arte) eta EPDak PCR horretan oinarrituta egiaztatu ahal izango dira.

PCr-aren manten tze Lanak eta eguneraketaOnartu ondoren, PCR baten baliozkotasun-aldia desberdina izan daiteke egiaztapen-programa batetik bestera. Eskuarki, 5 urtekoa izaten da.

Baliozkotasun-aldi hori iraungi ondoren, PCRaren edukia berrikusi behar da, eskatutako infor-mazioak une horretako denbora-tarteari dagokionez koherentea izaten jarrai tzen duela berma-tzeko. PCRan eskatutako parametroak eta betekizunak eguneratuko dira, eta kon tsulta irekiko tarte bat zabalduko da berriro, hasierako ida tzian zabaldutakoaren an tzera.

Nolanahi ere, PCR baten kasuan, ohikoena da maiztasun handiagoarekin egunera tzen joatea, aplikaturiko arauak edo erreferen tziak egunera tzen joan ahala edo irismenean adierazitako sek-torearen eta produktuaren egoera teknologikoa alda tzen joan ahala. Aldaketa horiek edo eska-tutako informazioaren edukia eta zehaztasuna alda dezaketen beste egoera ba tzuk irudika tzea beharrezkoa bada, PCRaren modera tzaileak balioe tsiko du PCRa eguneratu behar den ala ez, eta horretarako prozesuari ekingo zaio.

Esaterako, gerta liteke sektore jakin batean PCRa argitaratu eta denbora batera produktu mota baten ingurumen-inpaktua neur tzeko eta kuantifika tzeko oinarriak ezarriko dituen nazioarteko arau bat argitara tzea. Une horretan PCRren bat indarrean badago, koherentea izango da PCRa egunera tzea, berritasun horiek irudika tzeko.

PCR baten baliozkotasun-aldia iraungi tzen bada eta ez bada an tzematen aldaketarik/berritas-unik erreferen tziazko dokumentuan, egiaztapen-programaren administra tzaileak dokumentua-ren baliozkotasuna luza tzea erabaki dezake. Kasu horretan, komeni da kon tsulta ireki ez hain formal bat zabal tzea, dokumentuaren zehaztasuna egiazta tzeko, jatorrizko dokumentuaren hasierako prestaketan parte hartu zuten alderdiei galdetuta.


41–

6.1PCrBaTSOrTZeKOPrOZeSUareNLaBUrPeNa

PCR bat sortzeko proposamena

PCR-A prestatzea

Onartzea eta argitaratzea

ISO 14025 ISO 14027

PCR Basicmodule

Sistemarenarauak

Ziurtatze sistemarekin egiaztatzea ez dela lan paralelorik hasi

Egiaztatze sistemari jakinaraztea lanak hasi direla

Moderatzaile bat hautatzea

Lantalte bat sortzea

Sistemaren batzorde teknikoak onartzea

Argitaratzea

Kontsulta publikoaZirriborroa sistemaren webgunean zintzilikatzea

alde interesdunen artean hedatzea

IruzkinakIradokizunak

Aldaketak

Iruzkineierantzutea

PCR-A idaztea• PCRaren, UFaren eta abarren irismena definitzea• Inbentarioko datuak zehaztea• Sistemaren mugak, mozketa-arauak, eta abar• BZaren metodologia identifikatzea• Datu-baseak• Bestelako informazioa

43–

Nazioartean EPDak egiazta tzeko hamaika programa daude, eta biderkatu egin dira azken ur-teetan, enpresek beren produktuen ingurumen-profila egiazta tzeko erakundeak egotea eskatu baitute eta horiek normaliza tzera bideratutako arauak eta erreferen tzialak agertu baitira (EN 15804, Europako ingurumen-aztarna...).

I. motako etiketa tzeko sistemekin gerta tzen den moduan, EPDak egiazta tzeko programa bakoi-tzak bere produktu-kategoriak ditu, dagokion PCRaren bidez irudikatuta, eta fun tziona tzeko bere prozedurak ditu; hala ere, ekoetiketatuari buruzko ISO 14020 arauak eta EPDei buruzko ISO 14025 arauak ezarritako oinarrizko parametroek arautu behar dituzte.

07ePd-a

egIaztatzeko Programak

GED MET: Badago «Global Environmental Declarations Network (GED)» izeneko sare bat –irabazi-asmorik gabeko erakunde bat berez– eta haren xedea EPDen egiaztapen-programa guztiak biltzea da, irizpideak bateratzen saiatzeko, baita sistema guztien arteko

koexistentzia bideragarri egiteko eta adierazpen mota hori sustatzeko ere.

Nahi duten sistemek erakunde horretara atxiki daitezke eta kide bilakatu. Erakundearen egitekoa ez da sistemen erakunde kontrolatzaile izatea, nahiz eta bazkide gisa sistema berri bat onartu baino lehen ISO 14020 eta 14025 arauak betetzen dituela aztertzen duen.

http://gednet.org

http://gednet.org


–44

Gaur egun, eskuragarri dauden PCRei eta egiaztatutako EPDei buruzko eduki xehatua lor tzeko modu bakarra da egiaztapen-programa bakoi tzak banaka emandako informazioa azter tzea.

PCR LIBRARY: Badago webgune bat EPDak egiaztatzeko dauden programetako indarreko ahalik eta PCR kopuru handiena zentralizatzeko

eta eguneratuta izateko sortua, baina, oraingoz, ez ditu ordezkaturiko egiaztatze-programa guztiak biltzen (% 10 inguru), ezta eskuragarri dauden PCR guztiak ere (ekimenari atxikitzea borondatezkoa da). 2011ko abuztutik, The Environment and Development Foundation (EDF) eta Global Environmental Declarations Network (GED) erakundeak arduratzen dira web orri horren mantentze-lanez.

http://pcr-library.edf.org.tw

ECO-PLATFORM. Sektore mailan araudi-oinarri koherente eta

bateratu bat egotearen garrantzia kontuan hartuta sortu zen

ECOPLATFORM plataforma. EPDen egiaztapen-programa nagusiek sortu

zuten, eraikuntzako produktuen ingurumen-profila kalkulatzeko eta

adierazteko modua erregularizatzeko eta normalizatzeko asmoz.

2013ko irailean jarri zen abian ofizialki, eta helburutzat du Europa mailan eraikuntzako produktuen eta

haien EPDen arloan egiazko informazio fidagarria eta eraginkorra bermatzeko mekanismoak eskura

jartzea.

Izan ere, plataforma horren egiteko nagusia da eraikuntzako produktuen EPDen egiaztapena

zentralizatzea Europako sistema bakar baten esparruan. Sistema horretan parte hartuko lukete

existitzen diren EPDen egiaztapen-programa guztiek, eta, beraz, egungo egiaztatutako EPDen

bateragarritasuna bermatuko litzateke.

http://www.eco-platform.org

Enpresen nazioartekotzea errazteko asmoz, programaren administratzaile batzuk elkar aitortzeko akordioak sinatzen ari dira.

International EPD System (Environdec) eta IBU (Institute Construction and Environment - Institut Bauen und Umwelt) programek elkar aitortzeko akordio bat sinatu zuten eraikuntzako produktuen EPDetarako. Akordio horri esker, bi programek «erregistro bikoitza»

eskaintzen dute EN 15804 arauaren arabera garatutako eraikuntzako produktuen EPDetarako. Gaur egun, hiru enpresa eta lau EPD egiaztatu dira erregistro bikoitz horrekin.

Aenor-en GlobalEPD programak elkar ulertzeko memorandum bat sinatu du berriki erakunde horiekin, etorkizunean elkarrekiko aitorpen horretara iristeko izapideei ekitera begira.

http://pcr-library.edf.org.tw

http://www.eco-platform.org

07EPD-A EGIAZTATZEKO PROGRAMAK

45–

Jarraian zerrenda tzen dira nazioartean garran tzi tsuenak diren egiaztapen-programak. Ez dute guztiek oihar tzun eta ain tzatespen bera (garran tzi tsuenak xehetasun handiagoz aztertuko dira aurrerago), baina EPDak gaur egun har tzen ari diren garran tzia erakusten digu, egiazta tzeko eskuragarri dauden sistemen kopuruari dagokionez.

NAZIOARTEAN DAUDEN EPD-EN EGIAZTAPEN PROGRAMAK

LOGOA IZENA SISTEMAREN OPERADOREA HERRIALDEA WEBGUNEA

International EPD System EPD International AB Suedia

Global EPD Aenor Espainia

DAPc – Declaración Ambiental de Productos de Construcción

CATEEB - Col.legi d’Aparellafdors, Arquitectes Tècnics i Enginyers d’Edificació

Espainia

Fiches de Déclaration Environnementale et Sanitaire (FDES) des Produits de construction

INIES Fran tzia

PEP ecopassport® P.E.P Association Fran tzia

IBUInstitute Construction and Environment e.V.

Alemania

ift Rosenheim GmbHInstituto para la Técnica de Ventanas de Rosenheim (ift alemanezko siglengatik)

Alemania

DAP Habitat Portugal

EPD Denmark - Danish environmental product declaration programme

Danish Environmental Protection Agency

Danimarka

http://www.environdec.com/

http://www.aenor.es/aenor/certificacion/mambiente/globalepd.asp#.U4MLzldpdsV

http://www.csostenible.net/index.php/es/sistema_dapc

http://www.inies.fr

http://www.pep-ecopassport.org/

http://bau-umwelt.de/hp1/Institut-Bauen-und-Umwelt-e-V.htm

https://www.ift-rosenheim.de/en/environmental-product-declaration

http://www.centrohabitat.net/en

http://www.mvd.dk


–46



RT Environmental Declaration Building Information Foundation Finlandia

EPD-Norgue Norwegian EPD Foundation Norvegia

MRPI Stichting MRPI Foundation Holanda

ITB EPD Instytut Techniki Budowlanej Polonia

ZAG EPD Zavod za gradbeništvo Slovenije Eslovenia

Canadian Standards Association CSA Group Kanada

EPD Program on Wood Products FP Innovations Kanada

ASTM International EPD Program ASTM International AEB

Carbon Leadership Forum PCR Program (Soilik PCRak gara tzen dituzte, ez dituzte EPDak egiazta tzen)

Carbon Leadership Forum AEB

Earth SureInstitute for Environmental Research and Education (IERE)

AEB

http://www.rakennustieto.fi/index/english/productsandservices/environmentaldeclarations.html

http://www.epd-norge.no

https://sites.google.com/a/mrpi.nl/milieu-relevante-product-informatie/certificaten/mrpi-blad

http://www.itb.pl/

http://www.zag.si/si/index.php

http://www.csaregistries.ca/epd

http://fpinnovations.ca/ResearchProgram/environment-sustainability/epd-program/Pages/default.aspx#.U-M8AlckS6I

http://www.astm.org/EPDs

http://www.carbonleadershipforum.org/Carbon_Leadership_fourm/PCR.html

http://www.bre.co.uk/page.jsp?id=53


47–



BRE Global’s EPD scheme (‘Environmental Profiles’) BREErresuma

Batua

ICC Evaluation Service Environmental Product Declaration Program

ICC Evaluation Service, LLC AEB

NSF International National Center for Sustainability Standards EPD

NSF International AEB

UL Environment EPD UL Environment AEB

Korean EDP and Carbon labelling programKorean Environmental Industry & Technology Institute (KEITI)

Korea

Eco-LeafJapan Environmental Management Association for Industry (JEMAI)

Japonia

Chinese EPD programEnvironmental Certification Center of China State Environmental Protection

Txina

Australasian Environmental Product Declaration (EPD) Programme

• The Life Cycle Association of New Zealand (LCANZ)

• Australian Life Cycle Assessment Society (ALCAS)

• In alliance with the International EPD System

Australia

http://www.icc-es.org/ep/epd-index.shtml

http://www.nsf.org/services/by-industry/sustainability-environment/product-transparency-reports/product-category-rule

http://site.ul.com/global/eng/pages/offerings/businesses/environment/services/certification/epd/

http://www.edp.or.kr/

http://www.ecoleaf-jemai.jp/eng/

http://www.unep.org/SBCI/pdfs/Shanghai_documents/China_5_EPD&CF_building&materials_HW_JQ.pdf


–48

EPD-EN EGIAZTAPEN PROGRAMA NAGUSIEN EZAUGARRIAK

LOGOA

IZENA INTERNATIONAL EPD SYSTEM- ENVIRONDEC GLOBAL EPD DAPc IBU EPD NORGUE PEP - ECOPASPORT INIES Database

SISTEMAREN OPERADOREA EPD International AB AENOR

CATEEBCollegi d’Aparelladors,

Arquitectes Tècnics i Enginyers d’Edificació

Institute Construction and Environment e.V. Norwegian EPD Foundation P.E.P Association French ministry of housing

WEBGUNEA

PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD

ARGITARATUTAKO PCR KOP. EGIAZTATUTAKO EPD KOP. Data: 2014ko urriaren 1a

IRISMEN SEKTOREAK

198(+32 gara tzen)

4083

(+zenbait gara tzen)

39jaulkitako

egiaztapen-kodeak

4 22 32 719 18 185 10 1.581 1(+1 gara tzen)

1.546

Energia sor tzea eta bana tzea ✔ 12 - - - - - - ✔ 2 - - - -

Elikadura eta nekazari tza ✔ 115 - - - - - - - - - - - -

Ehungin tza, larrugin tza eta oinetakogin tza ✔ 5 - - - - - - - - - - - -

Zura eta eratorriak (papera, kartoia…) ✔ 38 - - - - - - ✔ 1 - - - -

Produktu kimikoak ✔ 20 - - - - - - ✔ 6 - - - -

Metalezko produktuak ✔ 11 - - - - - - - - - - - -

Makineria eta ekipamendua ✔ 49 - - - - - - - - - - - -

Tresna elektrikoak eta elektronikoak ✔ 0 - - - - - - - - ✔ 1.581 - -

Ibilgailuak eta garraioak ✔ 15 - - - - - - - - - - - -

Zerbi tzuak ematea ✔ 8 - - - - - - - - - - - -

Eraikun tzako materialak ✔ 99 ✔ 39 ✔ 22 ✔ 719 ✔ 148 - - ✔ 1.546

Azpiegiturak, eraikinak… ✔ 8 - - - - - - - - - - - -

Al tzariak eta ekipamendua ✔ 22 - - - - - - ✔ 28 - - - -

Beirazko produktuak ✔ 1 - - - - - - - - - - - -

Plastikozko produktuak ✔ 0 - - - - - - - - - - - -

Bestelakoak ✔ 5 - - - - - - - - - - - -


http://www.inies.fr




http://www.inies.fr


49–

EPD-EN EGIAZTAPEN PROGRAMA NAGUSIEN EZAUGARRIAK

LOGOA

IZENA INTERNATIONAL EPD SYSTEM- ENVIRONDEC GLOBAL EPD DAPc IBU EPD NORGUE PEP - ECOPASPORT INIES Database

SISTEMAREN OPERADOREA EPD International AB AENOR

CATEEBCollegi d’Aparelladors,

Arquitectes Tècnics i Enginyers d’Edificació

Institute Construction and Environment e.V. Norwegian EPD Foundation P.E.P Association French ministry of housing

WEBGUNEA

PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD PCR EPD

ARGITARATUTAKO PCR KOP. EGIAZTATUTAKO EPD KOP. Data: 2014ko urriaren 1a

IRISMEN SEKTOREAK

198(+32 gara tzen)

4083

(+zenbait gara tzen)

39jaulkitako

egiaztapen-kodeak

4 22 32 719 18 185 10 1.581 1(+1 gara tzen)

1.546

Energia sor tzea eta bana tzea ✔ 12 - - - - - - ✔ 2 - - - -

Elikadura eta nekazari tza ✔ 115 - - - - - - - - - - - -

Ehungin tza, larrugin tza eta oinetakogin tza ✔ 5 - - - - - - - - - - - -

Zura eta eratorriak (papera, kartoia…) ✔ 38 - - - - - - ✔ 1 - - - -

Produktu kimikoak ✔ 20 - - - - - - ✔ 6 - - - -

Metalezko produktuak ✔ 11 - - - - - - - - - - - -

Makineria eta ekipamendua ✔ 49 - - - - - - - - - - - -

Tresna elektrikoak eta elektronikoak ✔ 0 - - - - - - - - ✔ 1.581 - -

Ibilgailuak eta garraioak ✔ 15 - - - - - - - - - - - -

Zerbi tzuak ematea ✔ 8 - - - - - - - - - - - -

Eraikun tzako materialak ✔ 99 ✔ 39 ✔ 22 ✔ 719 ✔ 148 - - ✔ 1.546

Azpiegiturak, eraikinak… ✔ 8 - - - - - - - - - - - -

Al tzariak eta ekipamendua ✔ 22 - - - - - - ✔ 28 - - - -

Beirazko produktuak ✔ 1 - - - - - - - - - - - -

Plastikozko produktuak ✔ 0 - - - - - - - - - - - -

Bestelakoak ✔ 5 - - - - - - - - - - - -


http://www.inies.fr




http://www.inies.fr

–50

ENPRESA EGIAZTATUTAKO PRODUKTUA EGIAZTATUTAKO EGIAZTAPEN

PCR EPD KOP. PROGRAMA

Beroan laminatutako eraikun tzarako al tzairuzko materialak: barra korrugatua, alanbre-burdina eta profilak

4Aleatu gabeko al tzairuzko produktu luzeak, eraikuntzakoak eta beroan laminatutakoak, labe elektrikotik datozenak

Laborategiko al tzariak 2 Bestelako al tzariak, bulegoetan erabil tzen direnetakoak, eta beste inon sailkatu gabeko bestelako al tzariak

Tren-ibilgailuak3

+2 gara tzen Gurpildun materiala

Beroan laminatutako eraikun tzarako al tzairuzko materialak: barra korrugatua


Beroan laminatutako eraikun tzarako al tzairuzko materialak: barra korrugatua, alanbre-burdina


08 egIaztatutako ePd-ak dItuzten euSkadIko enPreSak

08EGIAZTATUTAKO EPD-AK DITUZTEN EUSKADIKO ENPRESAK

51–



Beroan laminatutako eraikun tzarako al tzairuzko materialak: barra korrugatua, alanbre-burdina eta profilak


Laborategiko al tzariak 2 Bestelako al tzariak, bulegoetan erabil tzen direnetakoak, eta beste inon sailkatu gabeko bestelako al tzariak

Tren-ibilgailuak3

+2 gara tzen Gurpildun materiala



Beroan laminatutako eraikun tzarako al tzairuzko materialak: barra korrugatua, alanbre-burdina



–52





Anhidrita 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

CLT taula kontralaminatua 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Beirazko mosaikoa 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Elektrizitatea sor tzea energia eolikotik abiatuta 2 Elektrizitatea, lurruna eta ur beroa/ho tza sor tzea eta banatzea

Makina-erreminta Fresa tzeko makinak

2 Makinak eta ekipamendua


53–





Anhidrita 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

CLT taula kontralaminatua 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Beirazko mosaikoa 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Elektrizitatea sor tzea energia eolikotik abiatuta 2 Elektrizitatea, lurruna eta ur beroa/ho tza sor tzea eta banatzea

Makina-erreminta Fresa tzeko makinak

2 Makinak eta ekipamendua


–54



Poliuretanozko eta metalezko panel isola tzaileak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Zurezko taulak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Bulegoko al tzariak 8 Bestelako al tzariak, bulegoetan erabil tzen direnetakoak, eta beste inon sailkatu gabeko bestelako al tzariak

Panel konposatuak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Egurrezko biribila 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Zurezko panelak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Aingura tze-kateak eta kateetarako osagarriak 6+3 gara tzen

Al tzairuzko produktuak (ez eraikun tzakoak)


55–



Poliuretanozko eta metalezko panel isola tzaileak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Zurezko taulak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Bulegoko al tzariak 8 Bestelako al tzariak, bulegoetan erabil tzen direnetakoak, eta beste inon sailkatu gabeko bestelako al tzariak

Panel konposatuak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Egurrezko biribila 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Zurezko panelak 1 Eraikun tzako produktuak eta eraikun tzako zerbi tzuak

Aingura tze-kateak eta kateetarako osagarriak 6+3 gara tzen

Al tzairuzko produktuak (ez eraikun tzakoak)

57–

Europako Ba tzordeak apustua egin du Europar Batasunak «produktu berdeetarako» behar beza-la antolatutako merkatu bat gara tzeko esparru bat sor tzearen alde. Horretarako, ekimen bat jarri du abian produktu baten –industriakoa zein elikadurakoa– ingurumen-aztarna Europa osoan berdin kalkula tzeko metodologia komun bat ezar tzeko (Product Environmental Footprint-PEF).

Ekimenaren xede nagusia enpresek azken kon tsumi tzaileari beren produktuen ingurumen-pro-fila helaraztea da, ingurumenaren parametroa erosketarako beste faktore bat izan dadin haien tzat. Era berean, EB osoan normalizatu nahi da produktu edo erakunde batek inguru-men-jokabide hobea duela erakusteko modua, une honetan kon tsumi tzaileen esku dauden eta balio-katean parte har tzen duten ekimenen, erakundeen eta etiketen sakabanaketan ordena jar tze aldera, baina ekimen independenteak direnez, nahasteak sor di tzakete. Hori dela-eta, 2013ko maia tzean, EBk honako hauek zehazteko estandarrak aurkeztu zituen:

– Produktuaren ingurumen-aztarna (Product Environmental Footprint, PEF),

– eta elkartearen ingurumen-aztarna (Organization Environmental Footprint, OEF).

Ingurumen-inpaktu hori kalkula tzeko BZA metodologia erabiliko da da. BZA, berriz, hainbat produktu talderi eragingo dien arau zeha tz ba tzuen garapenaren eta pilotajearen bitartez ze-haztuko da (Product Environmental Footprint Category Rules-PEFCR). 2013an eta 2014an, in-dustria mailako lehentasunezko produktuen taldeak hautatu dira, eta lehentasunezko produktu horiek argitaratu dira dagoeneko. 2014ko o tsailaren eta ekainaren arten hasi ziren industria-se-ktoreen eta elkarte-aztarnaren lanak gida tzen; elikagaien sektorean, aldiz, 2014ko azken lauhi-lekoan hasiko dira lanean:

09euroPako

Batzordearen ekImena

Ingurumen aztarna garatzeko


–58

Europako Ba tzordearen plana da hurrengo hiru urteetan (2014-2017) produktu-kategoriako arauak gara tzea kategoria bakoi tzerako eta enpresa interesdunek zehaztutako lan-metodolo-giaren pilotajea egitea; horrela, 2020rako, gaiarekin zerikusia duten produktu talde guztiek kon tsumi tzaileari helarazi ahal izango diote beren produktuen ingurumen-aztarna metodologia horretan oinarrituta.

Etorkizunean, prozesu horren ondoriozko arauek erregulatuko dute Europa mailan nola neurtu behar den kategoria horretako produktu baten ingurumen-inpaktua.

Hori dela-eta, ekimen horren garapena oso lotuta dago EPDen garapenarekin eta PCRak sor-tzearekin, eta EPDen egiaztapen-sistemen fun tzionamenduari eragiten dio.

– Etorkizunean Europa mailan eta Europako Ba tzordeak bul tzatuta produktu mota jakin ba-tzuetarako EPDak gara tzeko modua erregulatuko duten PEFCR ba tzuk egongo badira, logi-koa eta koherentea da EPDak egiazta tzeko sistemek lan horiek gogoan har tzea eta kontuan har tzea erreferen tziazko dokumentazioa egunera tzerakoan.

– Halaber, oso garran tzi tsua da, PEFCR bakoi tzerako proposatutako metodologiak gara tzeko eta pilota tzeko lanak hasi diren honetan, kontuan har tzea egiaztapen-sistemek garatutako PCR asko daudela, eta egiaztatutako EPDak dituzten enpresa asko beren ingurumen-profila erakusten ari direla interesa duen edozein alderdiri. Europako Ba tzordea egiten ari den la-nek, hortaz, informazio hori hartu behar dute oinarri tzat.

INGURUMEN AZTARNA: PRODUKTUA INGURUMEN AZTARNA: ELKARTEAINDUSTRIA SEKTOREA ELIKAGAIEN SEKTOREA

− Bateriak eta elektrizitate-metagailuak− Dekorazio-pinturak− Ur ho tza eta beroa horni tzeko hodiak− E txean erabil tzeko detergenteak− Paperezko bitarteko produktuak− Ekipamendu informatikoak− Larrua− Metalezko lamina− Oinetakoak, larruzkoak ez direnak− Sorkun tza elektriko fotovoltaikoa− Paper-gauzak− Isola tze termikoa− Kamisetak (T-Shir ts)− Etenik gabeko poten tzia-horni tzaileak

− Garagardoak− Kafea− Esnekiak− Pen tsuak− Arraina− Haragia− Pasta− Ur botilaratua− Maskoten tzako elikagaiak− Oliba-olioa− Ardoa

− Txikizkako salmenta (banaketa)− Kobrearen ekoizpena− E txeko produktu higienikoak eta apain-

mahaiko artikuluak (geldirik)

59–

Produktuaren Ingurumen Adierazpenak zera dira: Bizi Zikloaren Analisian oinarrituta, produk-tuaren ingurumen-portaerari buruzko informazio gardena eta hirugarren alde independente batek egiazta tzeko modukoa eskain tzen duten dokumentuak. Hortaz, fun tzio bera bete tzen duten produktuen, zerbi tzuen edo jardueren arteko alderaketak egiteko erabil tzen dira, baina ez produktua jasangarriagoa edo ekologikoagoa den egiazta tzeko.

Dokumentu honetan jasotako argumentuen eta esperien tzien arabera ondoriozta tzen da, horixe dela gaur egungo joera produktu/zerbi tzu/jarduera baten ingurumen-profila modu egiazkoan, trazagarrian eta egiaztagarrian jakinarazteko. Europako Ba tzordearen estrategiekin lerrokatuta daude produktu baten ingurumen-aztarna jakinarazteari dagokionez, eta B2B bezeroek, alderdi interesdunek, administrazio publikoek edo jasangarritasuna egiazta tzeko beste sistema ba tzuek eskatutako baldin tzak berma tzeko balio dute.

Horregatik, EPD bat gara tzeak eta egiazta tzeak abantaila hauek ditu:

– Enpresaren lehiakortasuna hobe tzen du nazioartean– Lehen sartu ezin zen merkatuetan sar tzeko aukera ematen dio– Informazio-tresna gisa erabil tzen da beste produktu eta zerbi tzu ba tzuk lor tzeko eta erosteko.– Taldetan sailkatuta dagoenez, fun tzionalki baliokideak diren produktuen arteko alderaketak

egiteko aukera ematen du.– EPDan jasotako informazioaren sinesgarritasuna eta egiazkotasuna bermatuko duen hiru-

garren alderdi independente batek egiaztatu eta baliozkotu dezake.

Nolanahi ere, ezinbestekoa da Produktu Kategoriaren Arauen (PCR) batera tzearen alde lan egi-tea, egiaztapen-programa desberdinekin egiaztatutako EPDen arteko erkaketa eraginkorrak eta eragingarriak lor tzeko.

10ondorIoak

61–

«International EPD System – Environdec» sistemak Produktuak Sailka tzeko Sistema Zentrala erabil tzen du PCRak garatu beharreko produktuen taldeak zehazteko. Kode horiek erabilita, produktuak «produktu taldetan» bana tzen dira, eta horiek eraginkortasun handiagoz sailka tzeko aukera ematen du PCR baten irismena zehaztean.

Produktuak Sailka tzeko Sistema Zentrala Nazio Batuen Erakundearen Estatistika Bulegoak sortu zuen. Sistema hori her tsiki lotuta dago nazioarteko beste sai-lkapen ba tzuekin, hala nola, Sistema Armonizatuarekin (HS) eta Merkatari tzako Nazioarteko Sailkapen Estandarrarekin (SITC)

Ataletarako kodeak 0-9 artekoak dira, eta atal bakoi tza bedera tzi mailatan bana dai-teke. 0-4 atalak ondasunei (ekipamendua) dagozkie, eta 5-9 atalak zerbi tzu profesionalei. Atal bakoi tzerako eta horien klasetarako azpi-mailak kontuan izanda, sailkapenak ahalbide tzen du 295.245 ondasun mota 295.245 zerbi tzu mota egotea.

Azpiklase edo item bati izendatutako sei digituko kodea honela irakurri behar da:

– X00000: lehenengo digituak identifika tzen du zein atali dagokion;

– XX0000: lehenengo eta bigarren digituek, elkarrekin hartuta, maila adierazten dute;

– XXX000: lehenengo hiru digituek taldea zehazten dute;

– XXXX00: lehenengo lau digituek klasea adierazten dute;

– XXXXXX: azken digituek azpiklasea edo itema zehazten dute.

11eranSkIna: CPC kodeak


–62

Digituak: 1 2 3 4 5

Atala / Maila / Taldea / Klasea / Azpiklasea

«International EPD System – Environdec» sisteman, PCRak talde edo klase jakin baten arabera sailkatu ohi dira, hau da, 3 edo 4 digituko kodeak erabil tzen dira irismena ezar tzeko.3

Horrek esan nahi du «International EPD System – Environdec» sistemako PCR guztiek CPC kode bat dutela izendatuta, eta horrek adierazten du zer produktu mota sar tzen diren irismenean. Enpresa batek egiaztatu nahi duen produktu/zerbi tzu bati egokitutako PCR bat bila tzeko, azter-tu behar da ea dagokion CPC kodea aplikagarri zaion.

Era berean, PCR berri bat sor tzeko «International EPD System – Environdec» sistemaren espa-rruan, kon tsultatu behar da zein izango li tzatekeen egokituko li tzaiokeen hiru edo lau digituko CPC kodea, kode hori baduen beste PCR bat existi tzen den ala ez egiazta tzeko. Horrela izanez gero, ez li tzateke PCR bat sortu beharko, eta, horrela ez bada, sortutako PCR berriak bere iris-menaren baitan izango lituzke adieraziko ditugun CPC kodeak.

Ondoren, 1 eta 2 digituetarako (atala eta maila) CPC kodeen zerrenda ager tzen da:

0-Nekazaritzako,basogintzakoetaarrantzakoproduktuak

1-Meaketamineralak;elektrizitatea,gasaetaura11 - Ika tza eta lignitoa; zohika tza12 - Petrolio gordina eta gas naturala13 - Uranio eta torio meak eta kon tzentratuak14 - Metal meak15 - Harria, harea eta buztina16 - Bestelako mineralak17 - Elektrizitatea, hiri-gasa, lurruna eta ur beroa18 - Ur naturala

Kalkulagailu batek CPC 513 edo 45130 klaseko kodea izango luke.

• ATALA: 4 - Metalezko produktuak, makinak eta ekipamenduak.

• MAILA: 45 - Bulegoko, kontabilitateko eta informatikako makinak.

• TALDEA: 451 - Bulegoko eta kontabilitateko makinak, eta haien zatiak eta osagarriak.

• KLASEA: 4513 - Kalkulagailu elektronikoak eta sakelako grabatzeko, erreproduzitzeko eta pantailadun makinak, kalkuluak egiteko funtzioarekin.

• AzPIKLASEA: 45130 - Kalkulagailu elektronikoak eta sakelako grabatzeko, erreproduzitzeko eta pantailadun makinak, kalkuluak egiteko funtzioarekin.

11ERANSKINA: CPC KODEAK

63–

2-elikagaiak,edariaketatabakoa;ehunak,arropaetalarruzkoproduktuak21 - Haragia, arraina, fruituak, barazkiak, olioak eta gan tzak22 - Esnekiak eta arrau tzazko produktuak23 - Errotari tzako produktuak, almidoia eta almidoi-produktuak; bestelako elikagaiak24 - Edariak25 - Tabakozko produktuak26 - Haria eta irundako gaiak; ehundutako eta izurdun ehunezko materialak27 - Arropa ez diren ehunezko gaiak28 - Puntuzko edo kakorra tzez eginiko ehunak; jan tziak29 - Larrua eta larruzko produktuak; oinetakoak

3-Bestelakoondasungarraiagarriak,metalezkoproduktuak,makinaketaekipoakizanezik31 - Egurrezko, kor txozko, lastozko eta txirikordazko produktuak32 - Paper-orea, papera eta paperezko produktuak; inprimatutako materialak eta loturiko gauzak33 - Koke-labezko produktuak; petrolio finduko produktuak; erregai nuklearra34 - Oinarrizko produktu kimikoak35 - Bestelako produktu kimikoak; gizakiak egindako zun tzak36 - Kau txuzko eta plastikozko produktuak37 - Beira eta beirazko produktuak eta beste inon sailkatu gabeko ez-metalezko

produktuak38 - Al tzariak; beste inon sailkatu gabeko beste ondasun garraiagarriak39 - Hondakinak edo hondarrak

4-Metalezkoproduktuak,makinaketaekipamenduak41 - Oinarrizko metalak42 - Ekoi tzitako metalezko produktuak, makinak eta ekipamenduak izan ezik43 - Xede orokorretarako makinak44 - Xede espezifikoetarako makinak45 - Bulegoko, kontabilitateko eta informatikako makinak46 - Makina eta tresna elektrikoak47 - Irratiak, telebistak eta komunikaziorako ekipamenduak eta tresnak48 - Tresna medikoak, prezisiozkoak eta optikako tresnak, erlojuak eta ordulariak49 - Garraioko ekipamenduak

5-eraikinaketaeraikuntzakozerbitzuak53 - Eraikinak54 - Eraikun tzako zerbi tzuak

6-Banaketakomerkataritza-zerbitzuak;ostatuak,janarietaedarizerbitzuak;garraio-zerbitzuak,etaelektrizitatea,gasaetaurabanatzekozerbitzuak61 - Handizkako merkatari tza-zerbi tzuak62 - txikizkako merkatari tza-zerbi tzuak63 - Ostatuak, janari eta edari zerbi tzuak64 - Bidaiariak garraia tzeko zerbi tzuak65 - Salgaiak garraia tzeko zerbi tzuak


–64

66 - Garraio-ibilgailuak aloka tzeko zerbi tzuak operadoreekin67 - Bigarren mailako garraio zerbi tzuak68 - Posta eta mezulari tza zerbi tzuak69 - Elektrizitate, gas eta ur banaketa (norberaren kontuan)

7-Finantza-zerbitzuaketaloturikoak;ondasunhigiezinekinloturikozerbitzuaketaalokairuetaleasingzerbitzuak71 - Finan tza-zerbi tzuak eta loturikoak72 - Ondasun higiezinekin loturiko zerbi tzuak73 - Alokairu- eta leasing-zerbi tzuak operadorerik gabe

8-Negozio-etaekoizpen-zerbitzuak81 - Ikerketa- eta garapen-zerbi tzuak82 - Lege- eta kontulari tza-zerbi tzuak83 - Beste zerbi tzu profesional, tekniko eta negozio-zerbi tzu ba tzuk84 - Telekomunikazioko, irrati- eta telebista-difusioko eta informazio-zerbi tzuak85 - Zerbi tzu osagarriak86 - Nekazari tzako, ehizako, basogin tzako, arran tzako eta mea tzari tzako zerbi tzu

osagarriak87 - Manten tze-lanak, konponketak eta instalazio-zerbi tzuak (eraikun tza izan ezik)88 - Manufaktura zerbi tzuak besteen jabe tzako input fisikoetan89 - Bestelako manufaktura-zerbi tzuak; argitalpen-, inprima tze- eta erreproduzi tze-zerbi-tzuak; materialak konpon tzeko zerbi tzuak

9-Komunitatekozerbitzuaketasozialaketapertsonalak91 - Herri-administrazioa eta komunitate osoari emandako bestelako zerbi tzuak; nahitaezko gizarte seguran tzako zerbi tzuak92 - Hezkun tza-zerbi tzuak93 - Gizakien osasunerako eta gizarte-zain tzarako zerbi tzuak94 - Hondakin-uren eta hondakinen bilketa, tratamendua eta ezaba tzea eta ingurumena

babesteko bestelako zerbi tzuak95 - Bazkidedun elkarteen zerbi tzuak96 - Jolas-, kultura- eta kirol-zerbi tzuak97 - Bestelako zerbi tzuak98 - E txeko zerbi tzuak99 - Lurraldez kanpoko erakundeek eta entitateek emandako zerbi tzuak

www.ihobe.eus www.ingurumena.eus

PRODUKTUAREN INGURUMEN ADIERAZPENAK

Documents

Transcript of PRODUKTUAREN INGURUMEN ADIERAZPENAK