D. D.

THESES 0)!lMDE

EFFECTIBUS, UTILIBUS VFX NOXIISE LUXU DERIVANDIS.

QU A S

CONSENT. AMPL. FAC. PHIL. UPS.

PRESIDE

Ma0. JAC. FR. NEIK7ERELOQU. ET POLIT. PROFESS. ORD. REG. ET SKYTT.

SEG. ACAD. LITT. HUM, HIST. ET ANT. MEMBRO,

PUBLICO EXAMINI MODESTE SUBJICIT

ANDREAS EKENBERG,OSTROGOTHUS.

ÏN AUDIT. GUST. MAJ. D, IX MART. MDCCXCI,

UPSALIiE,IMPRESS. LITT. DIRECT. JoHANN. EDMAN.

IN

SJCRAMREGIAM

MAGNM FIDEI VIRODIOECES. LINCOP. EPISCOPO

EMIKENT ISSIMÙREG. ORD. DE STELL. POL. MEMBRO

SPLENDIDISSIMOREVEREND IS SIMO DOMINO,

MMCENATT SUQ.

■Å-d Tua Msecenas' tenuis dum limina tendit-Teftatum obfequium noftra Thalia fuum,

Heroos imitare mores Divumque favorem,Quos, licet Auguftos, fic quoque parva moven f..

Nec grave fit folitum nobis praebere favorem ,

Nec femel admisfum deferuisfe velis.Queis posfim liceat, retino dum maxima paucis;

Dum Tua, Maecenas, munera tango levis..Te potui Fautore bilar em traducere vitam

Upfidise, et claris invigilare choris.Afpicias quasfo porrefta fronte clientem

Et. reputes dignum qui tuus usque fiet.Hoc precor, hoc voveo : vivas et Neftoris annos

Vincas, nec. veniat mors, nifi fera Tibi»Reverendisfimi Tui Nominis

Cultor devotisfimusANDREAS EKENBERG.

THESESDE

EFFECTIBUS UTILIBUS VEL NOXUS •

E LUXU DERIVANDIS.

Th. I.*

fii lisfidia de effe£tibus in rempublicam utilibus velM-J noxiis, e luxu derivandis, quae plurimoS eruditoshoc aevo inrer Te commiferunt, ad logomachias referi-mus, quae facile componerentur, 11 alrer alterum, posfetvel vellet intelligere. Manifeftum eft, alios alium fen-fum huic verbo fubjecisïe, et res diverfîsfîmas eodem fae-pius fjgnificasfe nomine.

Per luxum enim quemcunque aliquanto fplendidio-rem vitae habitum intellexerunt; fed ut luxus diverfaeeft originis, ita diverfam etiarn in mores et opulentiampublicam exferit vim, hinc varia funt luxus genera, dequibus non idem ferendum eft Judicium.

Th. u.Ne in eundem prolabamur errorem,-diverfas luxus

fpecies folicite diftinguamus, et cuique fuum feligamus etaptemus nornen.

Sic inter luxuriam, oßentationem, lautitiam, jaflnmet pompam maximum inrercedere difcrimen, contendimus,quae nomina, non fenfu minus, quam fono difcrepant,licet vulgi feonpne faepius promifcue ufurpentur.

A s Th.

4 3 C ©Th. III.

VQv luxuriant intelligimus illud, tam publicum, quamprivatoriim vitium, cum majores, quam reditus ,feranr»fumptus fiunt.

Th. IV.Cum Iuxuriofum, ut alia tacearnus mala, creditores

fallere, fuum et nepotum cenfum dilapidare oportear;nulluni eft dubium , quin luxuria non folum in L)o£trinamorum, fed etiam in Politicis damnari debeat.

Th. V.Cum vero omnes in vi£Pu, ami'ffcu et fupeîleftiîe, fo

elegantiorem fpeciesn, labentibus annis faßac mutatienes >nec mores, nec opes publicas fregerint, nec irivifa illaluxuriae nota iinguiis inuri debet.

Hoc tarnen fœpins fieri videmus, praecipue a fenibusjqui juniores a pairum inftitutis recedere indigne feriint,

Th. VT.Per oßentationem fumpruofam et profufam intelligi¬

mus unius tantum alteriusve, in quodam populo, das-Iis vivendi ratiönero, cui quidem redirns an nui ftqvpetuntj fed fervor um tantum labore et faepius serumnisinnititur , qui omnibus akquando privari, quae vitam to^lerabilem reddere posfint, etiam probandi fpe deftituun-tur, fonem Fuam induftria et folertia meliörem reddendi.

Th. VIF.Sic oftentatio duas tantum clasfes in eodem prse-

fuppoiiit populo: opulentos et egenos; iilos dominos, hosfervos.

Th. VIII.Oftentatio nonnullis. luxus barbaricus appellatur 3

quia

quia in illis praecipue obrinet Jocis5 ubi barbari vi&oresfervitutem feudalem ingesferunr.

Th. IX.

Oflentario fine artibus er commerciis ©btinere poteß,quamdiu fcilicet fervi laboribus fufKcianr. Etenim circamerces prœdiis narivas plerumque verfahr; et commis-fationibus , equis, canibus arque fateîlitum turba praecipueexfplendefcere folet,

Th. X.

Barbaris famiiiare eß artes et lifteras cum agricul-rura defpicere, quae in fervos exercendœ rejiciuntur ; atfervos cum nullus semulationis fi im u lui movear, arteset lirterse oftentatione porius frigefcunt quam fervefcunr.

Th. XI.

Latifundia inter Barbaros per mulrum plerum¬que temporis et longam generationum feriem, in ejus-dem manere folent farniliae posfesiione, cum juveni-bus rarior bona paterna in aulis et magnis urbibus disfi-pandi fit occafio. Hinc. inter eos, familiae rarius ex una inalteram clasfem tranfeunr.

Th. Xiî.

Egeftas fervorum fine ull a emergendr fpe, non prooptimo haberi potefi: indufirise vel probitatis incita-mento. Itaque oftentatio moribus, fakera inferiorunr,hullo modo conducit.

Th. XIII.Lautitia efi habitus vitte elegantiöV, quam qui oîim

in ufu fuerat; qui vero. increfcenti agriculture, excultisatque expolitis artibus, örtum fuum debet, et virn fuam

A 3 bene-

$ ) ( C503V W

benefieam in omnes ordines, pro rations dignitatis], facul-taturn , fortunae et prudentiae diffundit.

Th. XIV.

Lautitia et Oftentatio differunt. Lautitia ex folerrlaoritur; oftentatio vero ex fervorum labore; oftentatio inuna alterave tantum clasfe confpicitur; Lautitia fuo mo-dulo ad omnes fe extendir.

Lautitia etiam infimorum vita elegantior et commo«dior reddirur j tantum vero abcft, ut oftentatio fervisprofit , ut dominos potiu.r, quo luxui increfcenti fuf-ficiant, necesfitatem nova imponendi onera injungat ;licet nec nummorum copia, nec agrorum fertilitas incre-verit. Lautitia folerribus erigit, oftentatio miferis depri-mit animos.

Tb. XV.

Infitum eft homînum naturas, ut defideriis maximenecesfariis expletis, commoditates et ornarum fe&entur.Hinc lautitia increfcentes opes ptoxime fubfequi fölet.

XVI.

Lautitia ornnis relativa eft, et femper vel prifci tem¬poris inftituta, vel alios refpicit. Nullus vero vitas ha»bitus, in fe etabfolutc, atque absque relatione, luxus ap-pellari deber. Sic apparatus, qui noftro tempore tenuibusvix dignus judicaretur Laribus, inftgnis olim opulenftaedocumentum erat, et cenfus, qui ruftico nomen divitis infuo conciliaret ordine, optimaris indicaret inopiam. Necreguius iEthiops opificis, in pluribus Europas locis, dedi-gnaretur apparatum donaefticum.

Tk.

& o ( $ ?

Th. XV!I.Sine induftria çr commerciis nulla eft lautitia; fine

fide et proprietatis jure îllibato comrnercia torpent,

Th. XVIII.

Major et augefcens licitantium numerus artificibusefBcafisfimus effc folertiae ftimulus, quo opifieiis prteftan-tioribus inter fe eemulentur; itaqne lautitia arres liberalesprovehitv

Th. XIX.

In locis ubi oftentatio vigec, opificia opulen-tiampius conducentium , rarius in ge nium artidcis teftantur.

Th. XX.LautitiaH inter caufasfaltem remoras, emollitae

ferocitatis et cultioris vitae jure refertur.Th. XXI.

Au£ta rerum copia, major eft benefkae liberalitatiexercendae facultas et locus; experientia. tedarur , nationespolitas femper fuisfe hurraniores, usque ad tempus, quolautitia in faftum degenerar..

Th. XXI r.

Qui lautitiam corrumpere mores contendunt , iaeptis-et morofis declamflîrwatoribus accenfendi funr. Negariquidem acquit, morum corruptionerrt, et lautitiam unoeodemque tempot e in quibusdam obtinuisfe locis ; quivero eam ob causfam faeculi labern lautitiae imputant, velfallaciam causfte non causfae committunt, vel lautitiamcum fallu confundunt, Credimus, inverfo ordine, cor-

rup«

8 • ) (

riiptionem a moribus incipere, et exinde in lautitiam de-fcendere.

Th. XXIII.

Lautitiam cum molliori vivendi habitu virtutem bel-licam, quae dura alitur vita, infringere non dubitamus,artem vero militarem et difciplinam, ferocem barbaro¬rum impetum, quoad patrie vigeat amor. facile re-tundere.

Th. XXIV.

Nimiœ divitiae in paucorum posfesfione, non fuiscarent in omni republica incommodis; cum vero falvafide publica, cui tota civiras innititnr, minime licetquempiam fuis, legitimo titulo posfesiis bonis, depellere,luxus lautitiae via optima et compendiofislima eft, prae¬ter leges fapientes circa cernendas hereditates, nimiampaucorum opulentiam, line injuria 9 ad plures fenfim di-ftribuendi.

Th. XXV.

Lautitia tandem in faftum defle&it. Per faftum il-lum intelligimus luxum , qui ex nirpiis divitiis quociin-que modo cumulatis, et nimis inaequaliter in gente qua-dam diffufis, nafcitur.

Ejusniodi cäüfa funt prettofi cujusàam metalli abunàanscopia vepenter âeteSia, lucrofa commevcia, vel gentes opulen¬te devittœ et bonis fuis exutœ.

Th. XXVF.

Faftus, oftentatio et lautitia différant; faflus fœnore,oftentatio fervorum labore, lautitia vero iaduftria alitur.

Th.

® - ) ( H 9

Th. XXVII.

Faftum et oflentationem in eodem aliquando lococonfpicere licet; e. g. inter rnercarores, fundos in Ameri¬ca Nigritarum opera colentes.^

Th. XXVIILNîmia argenti fignati exiftente' copia, ex fcenore

absque labore pluribus vivere licet, et induftria nonpoteft non primum languere, et dein fordebîere.

Th. XXIX.

Divitibiis, qui îaborem averfantur, voluptates uni-cum conftiruunt negotium, licet ad naturae ordinem, la»borum tantum relaxarnemum esfe deberent, nec totammentem diftringere.

Th, XXX.Cum voluptates in necesfariam abeunt indigentiam,

poil nummos, fine quibus voluptates parari nequeunt,omnia erunt, et patria praeda parata hoftibus.

Th. XXXI.

Nimio ■voluptatum ufu fenfus humanitaris erga rni-ieros, tefte experientia, hebefcit.

Th. XXXII.Faftus et luxuria rarius fejunguntur ? cum luxus

opulentiorum alios dignitate pares, fed cenfu minoresad semulationem magnificentiae, quae facultates fuperat,alliciant vel potius cogant.

Th. XXXIII.Faftus magis, quam oftentatio moribus officit. Ö-

flentatio quasdam non arcet virtutum fpecies, licet juraB hu-

ta \ / c£çb-«as3 ) v w

humanitatis in genere lœdat. Etenim apud optmates, cumcandore, vigore mentis et amore patrie confiftere poteft,quod de faltu, faltim diu, non obtinet,,

Th. XXXIV.

Nimiis deliciis, guftus in artibus elegantioribus cor-rumpitur. Mens enim lasfa et ufu voluptarum trica ge-nuinam averfarur elegantiam, et non nifi dulcibus pafcitur vitiis, vei fplendide monftrofis et giganteis tantumafficirur formis.

Th. XXXV.

Solidiores difciplina?, quœ acumen et accuratius re-motis affe£libus et maie feduia phantafia, requirunt exa¬men, ab hominibus , qui laboris et intentionis tœdia per-ferre nequeunt, cum fuccesfu quodam vix excoii pos-funt. Qui in ejusmodi gente fcienriis accinguntur, hy-pothefes ventofas , vel deliria myftica, pro veritatibusreponere folent.

Th. XXXVÏ.

Nimia aerîs abundantia pretîum rerum venalium in-crefcit. Hinc opifîcia et artes, quae commerciis cumexteris infiftunt, fenefcant necesfe eft; quia opifices cumgentibus, apud quas omnia viliori pretio veneunt, œmu-lari nequeunt.

Th. XXXII.

Huic aliud aeceditincommodum haud exigui momen-ti, quod magna colonorum pars, artibus faftui rantuminterno nutriendo aptis3 agris et officiais defertis lernet,addicit.

Th.

«I ) f m*v w il

Th. XXXVIII.

Hoc modo per faftum opulentae gentes fenfim adpriftinam regredi folent fortunarum mediocritatern.

Th. XXXIX.

Rarisfime vero pauperes ex divitibus faftse ad pri-fcam majorum temperantiam redeunt j adhuc vero ra-rius ad illam regrediuntur ignorantiarn vitiorum , quc£barbaris loco yirtutum eft. Hinc gentes, opulentae Cipolitse, ubi fortunse varietare in barbariem recidunt,omnium corruptislimse esfe folent, barbariei et priftinifaftus vitiis junftis.

Th. XL.

Faftu frequenria populi non increfcit; connubia eniminhibentur, cum paucorum tacultates familiae, eo fplen-dore, quem mores public! necesfariurn reddiderunt, aiemdte fufficiant.

Th.. XLÏ.

Nirnia in civitare cselibum turba plurimorum malo-rum jure habetur caufa..

Th. XLII.

Quo vero modo impediendum fit, ne lautitia poftcontinuam induftriam et folertiam in faftum defleftar,inter pi oblemata politica haften us non refoluta referimus.Eft in omni mortalium re circulusj gentes ut homines al¬tern is tolluntur et defcendunt.

Th. XLIII.

Quantum vero nobis perfpieere licet, leges, de bo¬nis parentum, œquali hereditäre a liberis fingulis adeun-

B 2 dis,

12 c§& \) fV «f#

dis, eteonnubia familiarum ditiorum et paupérum averrurvcandis malis ex nimia nafcentibus opuIentia> conducurit.

Th. XLIV.

Qui genti e. g. Hifpanicaè, maxima pretioforum me-talloruni abundanti copia, fuaderet, ut orrinia exrerorum

opificia arcear, quo (ibi foSi fuos ferver thefauros, auchiiic populo, (i divitiiE in genre ipfa fpargerentur ; autœquilibrio Europae, fi in Principis per aliquot tempusreconderentur rifco, funeftisfimum daret confilium • ûforte conftlium illud exfecutioni dari poslit.

Th. XLV.

Pompa eft fplendidus apparatus, qui in regnis de-fpoticis eos diftinguit, qui magnis funguntur magiftra-tibus, ut plebis reverentia iis concilietur. Hoc nomineetiam venire poteft magnificentia, quae eis fgepius neces-£ària eft, qui apud exteros legationes obeunr.

Sed facuitates, ut filum abrumpamusi non fuadent fo/um>fed jubent.

""»iiiiüiaMgsr"