Rochas e

Minerais

Adaptado de: A Xeosfera (Salvador Folgar).

Rochas e Minerais

A codia terrestre está composta

principalmente por rochas e minerais.

Pirita Granito

Rochas e Minerais

As Rochas:

Están constituídas por minerais.

Algunhas teñen un só tipo de mineral,

chamadas rochas monominerais.

Pero a maioría están formadas por varios

minerais diferentes e incluso outras rochas.

Rochas

Rochas

Pedras de gra

Rochas

Conglomerados

Tipo Brecha Tipo Pudinga

Os Minerais

Minerais

Os minerais son substancias naturais, sólidas,

de orixe inorgánica, cunha composición

química fixa e de estrutura cristalina (os seus

átomos están ordenados).

Minerais Non poden considerarse minerais:

as substancias sintéticas (plásticos);

nin os líquidos (auga);

nin substancias propias ou derivadas das accións

dos seres vivos (ósos, dentes, cunchas, azucre).

Minerais

É frecuente que na composición dun mineral

haxa impurezas que poden alterar algunhas

características, como a cor.

Dicimos entón

que ese mineral

ten variedades.

Calcita

Calcita

Laranxa

Calcita

Amarela

Calcita

Vermella

Calcita

Azul

Calcita

Verde

Calcita

Minerais

Para identificar un mineral podemos observar

algunhas das súas propiedades características:

Cor

Brillo

Exfoliación

Dureza

Ouro

Minerais

Cor:

A que mostra a súa superficie cando

é iluminada con luz branca.

Azurita

Rodocrosita Berilo

Minerais

Brillo:

É a forma en que reflicte a luz.

Tipos

Vítreo

Mate

Metálico

Terroso

Rodocrosita con pirita

Brillo

Metálico: pirita Vítreo:

cuarzo

Terroso:

Olixisto

Mate:

Limonita

Adamantino:

Jarosita

Nacarado:

Moscovita

Minerais

Dureza:

É a resistencia a ser riscado.

Para determinar a dureza dun mineral

utilízase a escala de Mohs , que vai do 1 ó 10.

Baséase na dureza de dez minerais de referencia.

Cada mineral risca a todos os que teñen un número

igual ou inferior a el, e é riscado polos que teñen un

número igual ou maior que o seu.

Friedrich Mohs

1773 - 1839

Minerais

Exfoliación:

É a facilidade para separarse en láminas ou

para romperse orixinando formas xeométricas.

Mica

Halita

Minerais

Minerais cristalizados

Os minerais están cristalizados cando posúen

caras planas que orixinan formas xeométricas

(cristais), como cubos, prismas, láminas, etc.

Escolecifa

Pirita

Minerais

Minerais amorfos:

Non están cristalizados.

Non presentan caras planas.

Nunca forman cristais.

Presentan formas irregulares.

Ópalo

Limonita

Alofana

Arxila

A cova dos cristais xigantes de xeso.

Naica (México)

Clasificación dos Minerais

Clasificación dos minerais

Actualmente coñécense máis de 5000 minerais

a cada ano descóbrense varias decenas máis, a

maioría deles do grupo das arxilas.

Os minerais presentan

unha gran diversidade

de propiedades, o que

lles da unha importancia

fundamental na nosa

sociedade.

Wolframio

(tungsteno)

Tipos

de

Minerais

Clasificación dos minerais

A súa clasificación realízase baseándose na

súa composición.

Non Silicatos

Silicatos Conteñen silicio (Si)

e osíxeno (O)

Non conteñen silicio (Si)

Minerais Silicatos

Son minerais silicatos:

o cuarzo

o grupo

das arxilas

as micas

Ortosa

os feldespatos

Minerais

Son minerais non silicatos:

hematita (óxido)

anhidrita (sulfato)

halita (cloruro)

pirita (sulfuro)

calcita (carbonato)

Minerais

Os minerais compostos por un único elemento

denomínanse elementos nativos.

Cobre

Ouro

Xofre Prata

Diamante

As rochas

Rochas

As rochas son agregados naturais dun ou varios

minerais, de fragmentos doutras rochas ou de restos

de seres vivos que compactaron debido a diferentes

procesos xeolóxicos: especialmente presión e

temperatura.

Os minerais que forman as

rochas poden estar en

diferentes proporcións.

É moi pouco probable atopar dúas rochas que teñan

exactamente os mesmos minerais e na mesma

proporción.

Rochas

Clasificación das rochas segundo

a súa orixe:

Rochas Sedimentarias

Rochas Metamórficas

Rochas Magmáticas

Tipos

Rochas

Rochas Sedimentarias:

Fórmanse a partir de partículas de diversos tamaños

que son transportadas pola auga, o xeo ou o aire,

formando sedimentos que se acumulan,

compáctanse e son cementados ao quedar

enterrados a gran profundidade.

Pedra de gra Brecha

As rochas sedimentarias poden formarse

nas beiras dos ríos, no fondo de

barrancos, vales, lagos, mares,

e nas desembocaduras dos ríos.

Están dispostas formando capas

ou estratos.

Rochas sedimentarias

As rochas sedimentarias cobren

máis do 75 % da superficie

terrestre.

Rochas sedimentarias

Rochas

Rochas Metamórficas:

Fórmanse a partir de outras rochas xa existentes

mediante un proceso chamado metamorfismo.

Estas rochas estiveron expostas a altas presións

(uns 1.500 bares) e altas temperaturas (entre 1.500 e

2.000 °C) que provocaron cambios na composición

da rocha e aportaron novas sustancias a esta.

Gneis Mármore

Rochas metamórficas

Rochas

Rochas Magmáticas (ígneas):

Fórmanse polo enfriamento e consolidación

dunha masa de rocha fundida chamada magma.

Se o arrefriamento se produce lentamente baixo a

superficie fórmanse rochas con cristais grandes

denominadas rochas plutónicas ou intrusivas,

mentres que se o arrefriamento se produce rapidamente

sobre a superficie, por exemplo, tras unha erupción

volcánica, fórmanse rochas con minúsculos cristais,

coñecidas como rochas volcánicas ou extrusivas.

(volcánica)

Pumita (volcánica)

Obsidiana

Utilidade

dos minerais

e

das rochas

Utilidade dos minerais:

Extráense deles gran cantidade de metais

(chumbo, ferro, mercurio, etc.) e outros

materiais.

Cuarzo: para elaborar vidro.

Xeso: para obter escaiola.

Calcita: producir cal.

Minerais

Algúns dos seus principais usos son:

Extraer deles os metais.

Fabricar materiais (cemento,

cerámica, etc.).

Utilizalos na industria química,

farmacéutica e alimentaria para

obter numerosas substancias.

Cobre

Plata

Usos dos minerais

Usos dos minerais

A industria da xoiaría e da bixutería utiliza xemas

(diamante, rubí e esmeralda) e pedras semipreciosas

(ónix, turquesa).

Tamén utilizan metais nativos como

o ouro, o platino e a prata.

Utilidade das rochas:

Rochas

As rochas teñen un papel fundamental na

construción:

As rochas calcarias úsanse

para a fabricación de cemento.

Como pezas de cachotaría

para construcións de pedra

(muros ou rochas ornamentais

en fachadas).

Usos das rochas

Rochas magmáticas (mármore e granito)

úsanse na elaboración de encimeiras,

mobiliario urbano, lápidas, esculturas, etc.

Rochas arxilosas na fabricación de ladrillo,

cerámica, baldosa, azulexo, tella, elementos

decorativos, etc.

Usos das rochas

Usos das rochas

As areas e gravas utilízanse como áridos.

Ao mesturarse con cemento en po e auga

obtense o formigón.

Usos das rochas

As rochas poden ser fonte de enerxía.

O carbón e o petróleo son rochas

formadas a partir de materia orgánica.

Usos das rochas

O petróleo é a materia prima esencial para obter

gran cantidade de produtos: combustibles, fibras

sintéticas, disolventes, fertilizantes, plásticos, etc.

Explotación

de

minerais

e

rochas

Explotación de minerais e rochas

A extracción dos minerais e rochas realízase en

explotacións chamadas minas, que poden ser

subterráneas ou a ceo aberto.

Mina subterránea

Explotación de minerais e rochas

Mina a ceo aberto

Impactos

ambientais

producidos

pola minería

Impactos ambientais

A minería produce un conxunto de impactos

negativos sobre o medio natural.

Antes de iniciar a súa apertura e explotación

é necesario tomar unha serie de medidas para

evitar eses impactos, minimizar os que son

inevitables e corrixir os que se produzan.

Rochas

e

Minerais

de

Galicia

Rochas e minerais de Galicia

O territorio de Galicia é un dos máis antigos

da península ibérica.

Poden atoparse rochas de todo tipo, excepto

volcánicas.

En función do tipo de rocha predominante

temos 3 zonas diferenciadas:

Zona silícea Zona calcaria Zona arxilosa

Rochas e minerais de Galicia

Mapa xeolóxico de Galicia

Zona Silícea

Ocupa a maior parte do territorio, destacando

o granito e a lousa.

Máis dun terzo da superficie

galega está ocupada por

rochas graníticas,

destacando os depósitos de

Porriño.

As lousas abundan en Lugo

e Ourense.

Zona Calcaria

A maior parte das rochas

son sedimentarias

(calcaria) e tamén as hai

metamórficas (mármore).

Ocupan só o 1% da superficie

galega.

Encóntranse na zona leste, desde

Mondoñedo ata Valdeorras.

Zona Arxilosa

Formada por rochas

sedimentarias como a arxila.

Están moi ligadas a

depósitos de carbón (lignito)

como os de As Pontes e

Meirama (A Coruña)

ou Xinzo de Limia (Ourense).

Uso das Rochas

As rochas utilízanse principalmente como fonte de

enerxía e como materia prima para a construción.

Actualmente en Galicia non hai extracción de combustibles

fósiles (carbón, petróleo) con uso enerxético.

Uso das Rochas

Rochas como materia prima

na construción:

Rochas Ornamentais:

Somos un dos maiores

produtores mundiais

de granito, mármore e

lousa.

Uso das Rochas

Elementos da construción:

A arxila é un dos

materiais máis

usados para

pavimentos,

revestimentos

e ladrillos.

Rochas como materia prima

na construción:

Uso das Rochas

Aglomerantes:

Substancias para unir uns elementos con

outros (xeso, cemento, formigón).

Rochas como materia prima

na construción:

Os recursos

minerais

Os recursos minerais

Galicia ten unha gran riqueza de recursos

minerais.

Cuarzo (seixo):

Na metade norte de Galicia.

Utilízase na fabricación de

células fotovoltaicas, chips

electrónicos, vidro e áridos

para a construción.

Os recursos minerais

Caolín:

Na fabricación de cerámica.

Os recursos minerais

Magnesita:

Na fabricación de cemento.

Fin