PORTUGALETEEskolako Agenda 21

1. Bo

letin

a-ur

tarr

ila

2016-2017 Aztarna Ekologikoa IV

IKASTETXEEK IKASTURTE HONETAN AZTARNA EKOLOGIKOA AZTERTZEN DUTE, BIOANIZTASUNAREN ALDETIK

LOS CENTROS EDUCATIVOS ESTE AÑO ANALIZAN LA HUELLA ECOLÓGICA, DESDE LA PERSPECTIVA DE LA BIODIVERSIDAD

Boletin hau, 2016-2017 ikasturteari dagokion lehena da.Boletin honetan, Portugaleteko ikastetxeek Eskolako Agenda 21eko proiektuan barne, Aztarna Ekologikoaren inguruan egiten duten lana ikus dezakegu.

AURKIBIDEA

Portugaleteko EA21 berriro martxan dago 3-4Portugalete aztertzen 4Aztarna ekologikoa eta bioaniztasuna 5-6Trabajando en el huerto 7Noticias de los Centros 8Denbora-pasak 9-10

Portugaleteko 8 ikastetxe programan lanean...8 centros de Portugalete trabajando en el programa...

Este boletín es el primero correspondiente al curso 2016-2017 y en él se refleja el trabajo realizado por los centros escolares de Portugalete con respecto a la huella ecológica dentro del programa Agenda 21 Escolar.

MAESTRO ZUBELDIA NTRA. SRA DEL CARMEN

RUPERTO MEDINA HLHI ASTI-LEKU IKASTOLAREPÉLEGA LHII

SANTA MARÍA ANTONIO TRUEBA IPI BALLONTI BHI

La Huella Ecológica es un indicador ambiental que mide el impacto ecológico del ser humano

en la Tierra para determinar la sostenibilidad para el futuro del planeta.

Portugaleteko 8 ikastetxe programan lanean...8 centros de Portugalete trabajando en el programa...

PORTUGALETEKO ESKOLAKO AGENDA 21 BERRIRO MARTXAN DAGO !

Eskolako Agenda 21Az

tar

na

Eko

log

iko

a: B

ioan

izt

asu

na

Irailetik, Portugaleteko 8 ikastetxe, Eskolako Agenda 21 programan parte hartzen daude ikasturte honetan ere.

Programa honek dakartzan konpromisoak eta jarduerak nabarmen-nabarmenak dira ikastetxeetan, bertan sendotzen baitira, neurri handi batean, jasangarritasuna bideratzen duten ohiturak, jarrerak eta jokabideak.

Ikasturte honetan zehar, Ruperto Medina, Maestro Zubeldia, Asti-Leku, Nuestra Sra del Carmen, Santa María, Repelega, Antonio Trueba eta Ballonti ikastetxeetako ikasleek programarekin zerikusia daukaten hainbat ekintza egingo dute eta, batez ere, ikastetxea eta udalerria aztertuko dituzte, landutako gaiari buruzko diagnostikoa burutzeko, kasu honetan Aztarna Ekologikoa.

Ikasleek Udalarentzako hobetzeko proposamenak idatziko dituzte, beti ere, diagnostikoren bitartez lortutako ondorioak kontuan hartuz.

Alde batetik, pasa den ikasturtean Eskolako Udal foroan aurkeztu ziren proposamenak hurrengo hauek dira:

• Eraikin publikoetan, behintzat ahal den lekuetan, semaforoetan eta abarretan eguzki plakak jartzea

• Errepelega eta Ballonti auzoetan dauden landak aprobetxatzea, adibidez ortu urbanoak jarri edo parkeak

• Bizikletak alokatzeko zerbitzua eskaintzea• Papera biltzeko edukiontzi gehiago jartzea

3.

Eskolako Agenda 21Az

tar

na

Eko

log

iko

a: b

ioan

izt

asu

na

4.

PORTUGALETE AZTERTZENIkastetxeak, diagnostikoaren fasean daude. Fase honek, ikastetxearen hasierako argazkia edo irudia edukitzeko balio du, hau da, hasierako ebaluazioa egiteko.

Diagnostikoaren bitartez, ikastetxearen benetako abiapuntua zein den zehaztu nahi da. Horrela, besteak beste, egoeraren sendotasunak eta ahuleziak detektatzeaz gain, egon daitezkeen arazoak eta beharrizanak identifikatzen dira, hurrengo fasearen plangintzarako behar diren oinarri sendoak finkatzeko.

Beste aldetik, Eskolako Udal foroan aurkeztu ziren konpsomisuak hauek dira:

• Materia organikoarekin konposta egingo dugu edo, behintzat, gure ikastetxeetan proposatuko dugu

• Kaltegarriak diren mota guztietako kontsumoak murriztuko ditugu, energiaren kontsumoa murrizteko argiak amatatuko ditugu behar ez direnean

• Hiru B-ak beteko ditugu: beheratu, berrerabili eta birziklatu• Zuhaitz eta landare gehiago landatzea ikastetxeetan edo badaudenak

ondo zaintzea

Nuestra Señora del Carmengo ikasleak Diagnostikoa egiten

Eskolako Agenda 21Az

tar

na

Eko

log

iko

a

Aztarna Ekologikoa eta bioaniztasuna

Aurten, berriro, lan egingo dugun gaia Aztarna Ekologikoa da, Bioaniztasunaren ikuspuntutik. Lotuta daude Aztarna Ekologikoa eta

Bioaniztasuna?

Gaur egun gure aztarna ekologikoa Planetaren erregeneratzeko ahalmena baino % 30 handiagoa da. Deforestazioak, ur eskasiak, gero eta txikiagoa den bioaniztasunak eta klima aldaketak nazio guztien ongizate eta garapena arriskuan jartzen dituzte. Gure kontsumoak orain arte izan den moduan jarraituko balu, 2035ean bi planeta beharko genituzke gure bizimodua mantendu ahal izateko.

5.

Beraz, Aztarna Ekologikoa eta bioaniztasuna oso lotuta daude, gure kontsumo ohiturak eta hondakinak kudeatzeko moduak planetaren bioniztasunari eragiten baitio. Ekosistema asko desagertzen edo aldatzen ari dira. Beraz, Aztarna Ekologikoa murriztea beharrezkoa da Bioaniztasunaren galera txikitzeko.

Aurten, ibilbideen bitartez, Agenda 21eko ikasleek ikasiko dute zeintzuk diren eta zeintzuk izan diren gure kontsumitzeko ondorio garrantzitsuenak, bioaniztasunaren aldetik. Adibidez Bizkaian, XIX.mendean, gaur egun baino zuhaitz espezie gehiago zegoen. Ia zuhaitz guztiak moztu zituzten itsasontziak, etxeak edo trenbideak sortzeko (Portugaletekoa haien artean) , edo lantegietan erabiltzeko. Horregatik 2 kanpoko espezie sartu zituzten, oso azkar handitzen direnak. Gaur egun hauek Bizkaiko zuhaitz arruntenak dira: pinua eta eukaliptoa.

Nuestra Señora del Carmengo ikasleak hasi dira Aztarna Ekologikoa kontzeptua lantzen

Eskolako Agenda 21Az

tar

na

Eko

log

iko

a

Elikaduraren aldetik, gure kontsumitzeko ohituraren eta Bioaniztasunaren galeraren artean lotura argia da. Gaur egunanimali proteinaren kontsumoaren %90a 10 animalien espezietik dator. Landare kontsumoaren aldetik, elikaduraren %70a 12 landaren ezpezietik dator. Laburbilduz, gure elikadura espezie gutxien menpe dago, eta gero eta espezie eta barietate gutxiago erabiltzen ditugu elikatzeko. Honek elikadura eta bioaniztasuna zaurgarriagoa bihurtzen ditu.

Horrez gain habitaten galera eta hondatzea bioaniztasunaren galeraren lehenengo arrazoia da. Oihanak, basoak, larreak, urmaelak edota mangladiak soroak, abere esplotazioak, baserri-lurraldeak, monolaborantzak eta abar bihurtzen direnean mila espezieen habitat hondatzen da. Horrez gain, transgenikoen edota gehiegizko ustiatze ara-zoak ere gehitu behar ditugu, bioaniztasunaren galera handitzen dutenak.

Beste aldetik, azken urteotan gure kontsumitzeko moduak beste ondorio batzuk ekarri ditu, haien artean espezie inbaditzaileak.Espezie inbaditzaileak jatorrizkoa ez den ekosistema batean sartu eta bertako oreka ekologikoa suntsitzen duen espezieari deritzo. Batzuetan espezie hauek gizakiok nahi gabe heldu dira, beste batzuetan apropos. Eta hori omen da adibidez Plumero de la Pamparekin gertatu zena.

Landare hau Hego Amerikatik ekarri zuten XX. mendean, batzuen esanetan lorategiak apaintzeko asmoarekin. Hortik gutxira, espezie hau asko zabaldu zen eta gaur egun arazo asko sortzen ditu, batez ere penintsularen iparral-dean. Horren kontra zer egin? Momentuz ondo goaz, gure bioaniztasuna mantentzeko ondo ezagutu behar dugu eta.

6.

Argazki hauetan Santa Maria ikastetxearen ikasleak hemengo landare eta animaliak ikasten ikus ditzakegu.

Eskolako Agenda 21o

rt

uan

lan

ean

Trabajando en el huerto...

7.

Un huerto escolar es un espacio dentro del recinto escolar donde el alumnado puede cultivar las frutas y verduras que después consumirá en casa o en la propia escuela.

Además de eso es una herramienta magnífica para que experimenten y conozcan el ciclo natural de las plantas, así como para que conozcan y aprendran acerca de las particularidades ambientales y geográficas de nuestro

Los alumnos y alumnas de Astileku pre-parando el terreno del huerto

Desde hace ya varios cursos la mayoría de centros de Portugalete participantes en Agenda 21 cuentan con un huerto escolar en sus instalaciones. Este año en el centro Repélega también han decidido lanzarse a la aventura.

entorno, que influyen directamente sobre las frutas y verduras que se pueden cultivar en función de la época del año.

Por si esto fuera poco, un huerto puede ser el escenario ideal para trabajar conceptos como el de la biodiversidad, la soberanía alimentaria, la alimentación saludable, los transgénicos...¡seguid así!

Los alumnos y alumnas de Santa Maria inspeccionan-do el terreno

El huerto escolar de los alumnos y alumnas de Maestro Zubeldia

Otra buena opción para cultivar nuestras ver-duras o plantas son los parterres, como han hecho en Repélega

8.

Eskolako Agenda 21Es

ko

lak

o B

ERR

IAK

Noticias de los centros

ANIMO ETA JARRAITU GOGOR LAN EGITEN!

Eskolako Agenda 21

9.

Denbora-pasak

Entretenimientos

Familiarekin une entretenigarria pasatu nahi baduzu, hona hemen aztarna ekologikoarekin zerikusiak dauzkaten denbora-pasak.

1. Aurkitu bidea!!!

2. irudi hauen arteko 5 ezberdintasunak bilatu!!!

Denbora-pasak

Entretenimientos

10.

Resuelve las siguientes adivinanzas y rellena el crucigrama con las respuestas. Todas son animales, algunos son de aquí y otros no.

1. Animal que pese a ser mamífero pone huevos.3. Es uno de los mamíferos que más abunda en la naturaleza. Según el cuento, había uno de ciudad y otro de campo.5. Ayuda a polinizar las plantas y, según los científicos, si desapareciera los seres humanos nos quedaríamos sin muchos de los alimentos que consumimos.

SOLUCIONES:

1. OVEJA

2. LIEBRE

3. RATÓN

4. CIERVO

5. ABEJA

6. CERDO

HORIZONTAL

1. Cada _____ con su pareja”. 2. Parecida al conejo, pero ésta cuando nace ya tiene pelo y casi casi puede correr. Que no te den gato por....4. Animal salvaje con cuernas que se le caen una vez al año, de la familia del corzo.6. Animal de granja que viene del jabalí.

VERTICAL

ORNITORRINCO1.

Eskolako Agenda 21

Zuen lana Eskolako Agenda 21eko gakoa da eta orri hauetan proiektua zabaltzeko aukera ematen dizuegu, ikastetxe partaideen artean esperientzia

berriak konpartitzeko.

Animo eta jarraitu gogor lan egiten!

Vuestro trabajo es la clave de la Agenda 21 Escolar y en este boletín hemos querido daros la oportunidad de difundir el proyecto, para poder

intercambiar experiencias entre los centros participantes.

¡Ánimo y a seguir trabajando!