POLISEN GAINBEHERA

MIKEL CORTÈS

PAKO GÓMEZ

IRUNE TRANCHE

JOSU SANTAMARINA

Sarrera eta aurkibideaSARRERA:

-Koordenatuak: IV. mendea (nolabaiteko trantsizioa bi aroen artean) eta Heladea(zentzu zabalenean… potentzia greziar “ahaztuak” barne: Asia Txikia, Mazedonia…).

-Segituan, aspektu orokor batzuk baino ez, tematikoki antolatuak.

AURKIBIDEA:

1)Iturriak.

2)Peloponesoko Gerraren ondorio ideologikoak.

3)Atenastar nagusigo “zaharra” eta hegemonia aldakorrak.

4)Mazedoniaren gorakada: ethnosaren “garaipena” polisaren gainean.

5)Pentsamolde aldaketa: kolektibotik indibidualera.

6)Beheraldi ekonomikoa eta ezegonkortasun soziala: stasisaren mamua.

7)Paralelismorik bai?

Mapa: Heladea, IV. mendeari begira

Iturriak• Garaiko historiografia:

– Jenofonte:

– Teopompo:

– Satiro:

– Emeal El tacito

– Platon, Aristoteles… filosofoak eta politeia onenaren bilaketa.

• Inskripzioak:• Bizitza politikoaren berri eman.

• Erlijioaren berri.

• Arkeologia:• Garaiko habitatei eta bizimoduei buruzko informazioa eman.

• Mesania, Pirene, Olinto erabili izan dira informazio eskuratzeko.

Peloponesoko Gerra

• Espartak pertsiarrei laguntza eskatu:

�Esparta zorpetuta pertsiarrekin, beraz, bere mendeko estatuei presio fiskala.

-Haserreak piztu: polisen arteko ligak estatu hegemonikoaren aurka.

ATENAS, ESPARTAREN MENDE

1) Sistema oligarkiko baten inposaketa: “Hogeita hamar tiranoak”.

2) Demokraziaren berrezarpena: politikarenganako konfiantza galduta eta sistema demokratikoaren usteltze progresiboa.

-Inperio kolonialaren galera:

-Berreskuratzeko ahaleginak � alferrikakoak

(garai ezegonkorra, stasisa, polisen aliantzak eta gerrak…).

Itsaso Beltzeko kolonia greziarrak: Atenasen hornitze-iturriak (zerealak gehienbat).

Atenastar nagusigo “zaharra” eta hegemonia aldakorrak IV. mendean

Atenas (k.a. 478, Deloseko Liga – 404 gerra amaiera) �

�Esparta (k.a. 404, Peloponesoko Gerran garaile – 371, Leuctrako gudua)�

�Tebas (k.a. 371, espartarren porrota – 362, Mantineako gudua) �

�Mazedonia (gerrengatik eta krisiengatik, potentzia berriaren nagusitzea).

-Atenas eta “dekadentziaren kontzientzia”.

Mazedonia

� Mendeetan zehar Greziako historiatik at.

� Greziaren ipar-ekialdean kokatu.

� Mazedoniaren sistema

•Monarkia “semifeudala”

•Gizarte landatarra, polisen gabezia.

• Filipo II.aren erregealdia.

Zergatik Mazedonia?

� Mugako lurraldea:

− Iparraldeko barbaroekin borrokan ibili.

� Lurralde zabala eta aberatsa:

− Meategien ustiapena aberastasuna ekarri.

� Grekoen interesa erakarri eta gortearen helenizazioa.

� Filipo II.-ren erregealdi erabakigarria.

Filipo II.aren erregealdia

� Kultura grekoaren ezagutzailea.

� Ejertzitoaren garapena.

� Traziako meategien ustiapena eta iparraldeko Egeoren kontrola.

� Politika espantsionista.

Filipo II.aren politika espantsionista

� Atenas, Esparta eta Tebasen barne arazootaz baliatuz.

� Diplomazia erabili => Pertsiarren kontrako koalizioasortu Mazedonia buru.

� Atenastarrak Mazedoniaren kontra egiteko.

− Queroneako gudua (k.a. 338): Mazedoniako nagusigoa.

� Moderazioa eta diplomazia erabili zuen Filipo:

− Bakea, polisi autonomia eta liga berri bat sortu Filipo buru

moduan, Hegemon.

− Legitimazioa => Pertsiarren kontra egin.

Ethnosa / Polisa: borroka teorikoa-Ethnosaren “garaipenaren” giltzarriak:

�Soldaduen asanblada militarrak: azkenik, polisetan baino partaidetza “aktiboagoa” edota “eraginkorragoa”.

-“Armada nazionala” eta fideltasuna buruzagiekiko.

�Zerbitzu militarrengatik, lur-banaketa: borrokarako pizgarria.

�Sistema sasi-feudala izanik, leialtasunaren garrantzia.

-Indibidualismorako bidea: Mazedonian, “liderraren” garrantzia (erregeak).

�Polis greziarretan, liderrik ez: magistratuak urtero aldatuak, asanblada handiak…

�Pertsonalismoa � Kolektiboaren ahultzea � Indibidualismoa(liderra eta fideltasun-loturak).

Pentsamolde aldaketa

• Peloponesoko Gerraren osteko krisialdiak eragina izan zuen alderdi moral, filosofiko, erlijioso eta sozialean.

• Helenismoa: hiri-estatuen gainbeherarekin eta Mazedoniako nagusitasunarekin hasitako garaia.– Filosofian estoizismoa, epikureismoa eta eszeptizismoa

garatu.

• Hiritarrek jarrera indibidualistak garatu.

• Erlijioa:– Polisaren jainkoek indarra galdu eta salbazio indibiduala

bilatu, erlijio ez-kolektiboa.

– Erritu berrien agerpena.

• Alejandrok sortutako polisetan autogobernu eskubide gutxi. Hiritarren jatorri ezberdinak.

• Grekoak vs. Barbaroak. Kosmopolitismorantz.

• Politikaren arloarekiko jarrera aldatu, interesik ez.

“Nadie favorece la honradez, cuando la persona con quien se practica es casi seguro que os estafe; nadie se adhiere a una causa,

cuando ninguna causa es importante, ni tiene probabilidad de victoria estable”

(RUSSEL, B., 312. orr.)

Krisi sozioekonomikoa: stasisaren mamua

*ATENAS:

-Peloponesoko gerraren eta ezegonkortasun politikoaren ondorioz…

a)Uzta desorekatuak. / b)Nekazalgoaren zorpetzea eta desjabetzea.

c)Lur-jabegoaren kontzentrazioa. / d)Landa-exodoa: tentsioak.

*ESPARTA: zorpeturik Pertsiarekin � honek zergak inposatu beste estatuei.

*Ifrentzua: ASIA TXIKIko egoera ona (immigrante atenastarrak bertan).

Krisi sozioekonomikoa: stasisaren mamua

*ATENAS:

-Peloponesoko gerraren eta ezegonkortasun politikoaren ondorioz…

a)Uzta desorekatuak. / b)Nekazalgoaren zorpetzea eta desjabetzea.

c)Lur-jabegoaren kontzentrazioa. / d)Landa-exodoa: tentsioak.

*ESPARTA: zorpeturik Pertsiarekin � honek zergak inposatu beste estatuei.

*Ifrentzua: ASIA TXIKIko egoera ona (immigrante atenastarrak bertan).

Ezegonkortasun soziala

((Stasis terminoa: “krisialdia”, zentzu sozialean.))

*Thethesen kopurua handitzea (nekazari desjabetu eta zorpetuak):

�Jarrera absentistak edo errentistak: Estatuaren diru-laguntzak (misthoi).�Mertzenario bihurtzearen (ogi)bidea: Jenofonteren Anabasia.

-Neurriak: a)Atenaseko 403ko amnistia.

b)Korintoko Liga: Filipo II.aren gerizpean.

�Helburua: edozein subertsio edo matxinada zapaltzea (“orden soziala”eta polisen arteko oreka).

Paralelismorik bai?«la democracia resultó creer los hombres que por ser iguales en un aspecto

cualquiera son iguales en absoluto […] [y así] exigen una participación igual entodas las cosas.» Aristoteles, Politika, V, 1301 – 25-1301 b 18

((Demokrazia = berdintasun juridikoa… eta berdintasun ekonomikoa?))

«Hoy día, todos los que se dedican a la política son de tal forma ricos que ciertas

casas particulares que se han hecho construir superan en magnificencia a muchos

edificios públicos […], antaño, el pueblo era el señor de los políticos; hoy díaes el servidor de ellos.» Demostenes, Aristokratesen kontra, 206-209

((Politikaren ustelkeria ���� politika eta Estatua hiritarrengandik deskonektatuta))

2013ko maiatzeko galdera:

“Kapitalismoa eta demokrazia bateragarriak al dira?”

Bibliografia-AUSTIN, M.; VIDAL-NAQUET, P., Economía y sociedad en la antigua Grecia, Bartzelona, Paidós, 1986.

-BLÁZQUEZ, J. M.; LÓPEZ MELERO (et al.), Historia de Grecia antigua, Madril, Cátedra, 1989.-FINLEY, M.I., La Grecia antigua. Economía y sociedad, Bartzelona, Booket, 2000.

-GÓMEZ ESPELOSÍN, F. J., Diccionario de términos del mundo antiguo, Madril, Alianza, 2005.

-GÓMEZ ESPELOSÍN, F. J., Historia de Grecia en la Antiguedad, Madril, Akal, 2011.

-GÓMEZ ESPELOSÍN, F. J., Introducción a la Grecia antigua, Madril, Alianza, 2008.

-GÓMEZ ESPELOSÍN, F. J., Los griegos. Un legado universal, Madril, Alianza, 2003.

-LASSO DE LA VEGA, J. S., Ideales de la formación griega, Madril, Rialp, 1996.

-KINDER, H.; HILGEMANN, W., Atlas histórico mundial (I): de los orígenes a la Revolución Francesa, Madril, Akal-Istmo, 2006.

-POMEROY, S.; BURSTEIN S. (et al.), La Grecia antigua. Historia política, social y cultural, Bartzelona, Crítica, 2011.

-RUSSELL, B., Historia de la filosofía occidental (I): la filosofía antigua y la filosofía católica, Madril, Austral, 2009 (1. ed.: 1945).

-VERNANT, J. P., Los orígenes del pensamiento griego, Bartzelona, Paidós, 1998.