197/2006DOkTRINA

EUSKAL PRESO POLITIKOEIBIZI OSORAKO ZIGORRAEZARTZEKO NEURRIA

1. SARRERA

Estrasburgoko giza eskubideen tribunalak 2012ko uztailean 197/2006, euskal preso politikoen aurkakobizi osorako zigorra ezartzen duen doktrinari buruz emandako ebazpenak egoera berri bat ireki du. InesDel Río presoaren kasuan emandako ebazpenak, Ines berehala askatu behar dela ez ezik, doktrina haueskubide urratzailea dela eta ez legezkoa dela dio.

Sententzia honek ordea, Espainiar gobernuaren itxikeriarekin egin du topo, sententziari helegitea aurkeztueta Ines kartzelan mantentzeaz gain, uztailetik gaurdaino beste 7 euskal preso politikori aplikatu diotezigorraren luzapena dakarren 197/2006 dotrina. Egun, kondena beterik duten 73 presok, ez legezko erankartzelan jarraitzen dutelarik.

Martxoaren 20ean, Europako Giza Eskubideen Auzitegiko Areto Handiak, Espainiako Estatuak aurkez-tutako errekurtsoa aztertuko du.

Espainiar gobernuak giza eskubideak urratzen jarraitzea galarazi behar dela uste dugu, dagoeneko kon-dena betea duten preso hauek berehala aske utziz, inolako berandutzarik gabe.

2

2.197/2006 DOKTRINAREN BILAKAERA, sALBUESPENEKO KARTZELA POLITIKAREN BAITAN

2006ean, Auzitegi Gorenak kode penal zaharrean epaituriko presoei erredentzioak kode hark ezartzenzuen bete beharreko gehienezko 30 urteei baino, ezarritako kondena osoari aplikatzeko doktrina ebatzizuen. Hau da, 1973-ko kode penalak, kondena betetzeko gehienezko urte kopurua 30 urteetan ezartzenzuen. Erredentzioen aplikazioak bete beharreko kondena 15 urtetan ezartzen zuen automatikoki, eta ho-rrez gain, erredentzio gehiago eskuratu zitezkeen ikasketekin edo bestelako jarduerekin, kartzelan betebeharreko denbora gutxituz. Hau horrela zen, askatasuna galarazten duten kondena luzeak desoziali-zatzaileak direlako eta itzulezinezko kalte fisiko eta moralak eragiten dituztelako. Aditu batzuk 15 urteetanezartzen dute kalte horiek eragiteko muga, beste batzuk 20 urtetan. Espainiar konstituzioak berak, kart-zelaren helburua ber- heziketa eta ber-gizarteratzea dela ezartzen du, kondena luzeak irizpide horrenaurkako direlarik.

1995an kode penala aldatu zen, erredentzioak desagertu eta kondena betetzeko gehienezko urteak 20,25 eta 30 urteetan ezarri ziren, askatasun kondizionala eskuratzeko epeak kondenaren 2/3 eta 3/4etanezarriz. Euskal presoen eskubideak salbuespenez murrizteko aldaketarik gogorrenak 2003ko kode pe-nalaren aldaketak ekarri zituen, aldaketa horien helburu nagusia preso politikoen eskubideak murriztueta bizi osorako zigorra aplikatzeko bidea irekitzea izan zelarik, kondena betetzeko gehienezko urte ko-purua 40 urteetan ezarriz “terrorismo” kasuetan.

Kode penal berriak ezarritako neurriak ez zirenez itzulgarriak, hau da, ezin zirenez aplikatu aurretiazepaituriko pertsonen aurka, Auzitegi Gorenak 197/2006 doktrina erabili zuen ateratzear zeuden euskal

presoei kondena luzatzeko eta hortaz, bizi osorako zigorra faktuz aplikatzeko.

Ordutik hona, 93 euskal preso politikoei ezarri zaie doktrina. Horietako 16 garaian ezarritako kondenazgain doktrinak ezarritako zigor luzapena bete ostean atera dira kalera. Gaur egun 73 dira doktrina hauaplikaturik kartzelan aurkitzen diren presoak. Horietatik 57 kondenaren luzapena ari dira betetzen, eta

3

beste 15ri doktrina aplikatu zaie ezarri zitzaien kondena bete aurretik. Beste 4 lagun kalean daude, bainadoktrina ezarria dute.

Doktrina honen bidez, euskal presoen aurka bizi arteko zigorra aplikatzen da. Ondorioak aski krudelakdira, 95 izanik 20 urte baino gehiagoko espetxealdiak igaro dituzten pertsonak. Gaur egun 31 presok 25urte edo gehiago daramate espetxean. Neurri honek giza eskubideak urratzen ditu, askatasunerako oi-narrizko giza eskubidea urratzen du, eta kalte fisiko eta moral konponezinak eragiten dituen kondenaluzeak ahalbidetzen ditu.

2012an Auzitegi Konstituzional espainolak 2006an indarrean jarritako doktrinaren kontrako helegiteakebatzi ditu, doktrinaren aplikazioa babestuz. Bere ebazpenean ez du doktrinaren funtsari buruzko azal-penik ematen, irizpidea aldatzeko aukera tribunalei dagokiela argudiatuz.

Martxoan Auzitegi Konstituzionalak 47 erabaki jakinarazi zituen (beste 20 kasu erabakitzeke). Horietatik3 tramitera hartzea ukatuak izan ziren, 22 tramitera onartuak, eta beste 3ren kasuan anparoa onartuaizan zen, ondorioz hiru preso kalera atera zirelarik. Beste 19 kasu ukatuak izan ziren. Ondotik, bestehiru presoren anparoa onartu eta kalera atera dira, beste bi ukatuak izan dira eta tramitera onartu ezdiren beste bi kasu gehitu dira.

Ukatuak izan diren 21 kasuak Estrasburgoko tribunalera errekurritu dira. Bestalde, doktrinaezarria duten presoen kasuak banaka errekurrituak izango dira. Errekurtsoak Espainiako tribunal guz-

tietan aurkeztuko dira, Estrasburgoko sententziaren arabera askatasuna eskatuz.

4

3.

197/2006 DOKTRINAKERAGINDAKO PRESOEN ZERRENDA

57 PERTSONA:

Aginagalde Urrestarazu, Jon. DONOSTIA.

Akaiturri Irazabal, Iñigo. ZORNOTZA.

Aldasoro Magunazelaia, Ramon. OTXANDIO

Alonso Alvarez, Raul. BILBO.

Arruti Aizpitarte, Juan Carlos. AZPEITIA.

Artola Ibarretxe, Joseba Mirena. BILBO.

Azkargorta Belategi, Luis Maria. BERGARA.

Berganza Zendegi, Santos. AMURRIO.

Biguri Camino, Jose Angel. MENEGARAI.

Bollada Alvarez, Jesus. BARAKALDO.

5

3.1 197/2006 doktrinaren zigor luzapena betetzen aurkitzen direnak.

Cabello Perez, Andoni. URBINA.

Del Olmo Vega, Fernando. BILBO.

Del Rio Prada, Ines. TAFALLA.

Delgado Goñi, Juan Ignacio. LEGAZPI.

Diaz de Heredia Ruiz de Arbulu, Josu. GASTEIZ.

Erro Zuazu, Iñaki. IRUÑEA.

Etxeberria Paskual, Jose. DONOSTIA.

Fernandez Castañares, Elias. BERMEO.

Fernandez de Larrinoa Perez de Luko, Iñaki. GASTEIZ.

Francisco Rodriguez, Nicolas. LASARTE.

Gabirondo Agote, Juan Maria. ITZIAR.

Garalde Bedialauneta, Isidro. ONDARRU.

Goldaraz Aldaia, Xabier. MUGIRO.

Gomez Lopez, Patxi. ORTUELLA.

Ibañez Diez, Raul. BASAURI.

Legorburu Gerediagoa, Juan Jose. ZORNOTZA.

Lopez de Luzuriaga Fernandez, Gotzone. AGURAIN.

Lopez Ruiz, Antxon. ELORRIO.

Lujanbio Galdeano, Francisco Javier. HERNANI.

Martinez de la Fuente Intxaurregi, Jose Ramon. GASTEIZ.

Martinez Izagirre, Jabi. USANSOLO.

Mendinueta Flores, Jesus Mari. ARBIZU.

6

Noble Goikoetxea, Inmakulada. HERNANI.

Odriozola Agirre, Peio. TOLOSA.

Orotegi Otxandorena, Ignacio. LASARTE.

Patxo Martin, Inmakulada. BILBO.

Piriz Lopez, Juan Manuel. PORTUGALETE.

Pujana Alberdi, Iñaki. OTXANDIO.

Rezabal Zurutuza, Kepa. LASARTE.

Rodriguez Coredro, Gonzalo. EZKIO- ITXASO.

Rojo Gonzalez, Juan Ramon. IRUN.

Sagastume Arrieta, Maitane. DONOSTIA.

Sancho Biurrun, Jokin. IRUÑEA.

Solana Arrondo, Kepa Mirena. LEGAZPI.

Troitiño Arranz, Txomin. DONOSTIA.

Troitiño Arranz, Antton. DONOSTIA.

Turrientes Ramirez, Mitxel. LASARTE.

Urain Larrañaga, Jokin. MENDARO.

Urdiain Ziriza, Iñaki. BARAÑAIN.

Uribe Navarro, Ramon. USURBIL.

Urkizu Ormazabal, Jon Ander. PASAI SAN PEDRO.

Uzkudun Etxeandoa, Maritxu. ERREZIL.

Zabarte Jainaga, Jose Felix. ELORRIO.

Zabarte Arregi, Jesus Maria. ARRASATE.

7

Zugadi Garcia, Iñaki. BARAKALDO.

Zubieta Zubeldia, Juan Jose. LEKUNBERRI.

Onaindia Susaeta, Josune. BARAKALDO.

3.2 irteera data finkatu aurretik 197/2006 doktrina ezarritaespetxean aurkitzen direnak

15 PERTSONA:

Amantes Arnaiz, Josu. BILBO.

Arakama Mendia, Iñaki. GASTEIZ.

Arrozpide Sarasola, Santiago. LASARTE.

Beristain Urbieta, Jose Maria. ITZIAR.

Cadenas Lorente, Oskar. DONOSTIA.

Gonzalez Endemaño, Jorge. PORTUGALETE.

Gonzalez Rodriguez, Manuel. LAUDIO.

Lasa Mitxelena, Juan Lorenzo. ORERETA.

Parot Navarro, Unai. BAIONA.

Txurruka Mendinueta, Lurdes. SORALUZE.

Zabaleta Elosegi, Jose Javier. HERNANI.

Ormazabal Lizeaga, Asier. HERNANI.

Rubenach Roiz, German. IRUÑEA.

Usandizaga, Galarraga, Xabin. OÑATI.

8

Zabala Erasun, Gabriel. PASAI SAN PEDRO.

3.3. 197/2006 DOKTRINA EZARRIA IZANIK KALEAN AURKITZEN DIREN PERTSONAK.

4 PERTSONA:

Abad Palacios, Oskar. BASAURI.

Mietxelena, Ander. OIARTZUN.

Barandalla Iriarte, Bautista. IRUÑEA.

Mendiburu Iturrain, Inaxio. OIARTZUN.

3.4 197/2006 doktrinaren zigor luzapena bete ostean kalera atera direnak

16 PERTSONA:

Zubikarai Badiola, Kandido. ONDARROA.

Sagardui Moja, Jose Maria. ZORNOTZA.

Agirre Agiriano, Jon. ARAMAIO.

Perez Ojuel, Juan Carlos. IRUÑEA.

Etxegarai Gaztearena, Fernando. PLENTZIA.

Garcia Del Molino, Antxon. ORDIZIA

Martinez Garcia, Txerra. BASAURI.

Martinez Sastatxa, Itziar. GALDAKAO.

Lopez Agiriano, Estanis. OIARTZUN.

Errandonea Arruti, Ander. OIARTZUN.

9

10

Igarataundi Peñagarikano, Juan Maria. ZESTOA.

Gaztañaga Bidaurreta, Jose Ignacio. ARRASATE.

Perez Diaz, Jose Maria. ZARAUTZ.

Etxeberria Lete, Peio. SORALUZE.

Artola Mendibe, Mario. DONOSTIA.

Diez Torre, Fernando. BILBO.