Papel del farmacéutico especialista en...

45
Papel del farmacéutico especialista en Oncologia Ana Clopés Institut Català d’Oncologia

Transcript of Papel del farmacéutico especialista en...

Papel del farmacéutico

especialista en Oncologia

Ana Clopés

Institut Català d’Oncologia

Índice

Escenario y futuro

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica

Análisis actividad AF en

a) Proceso

b) Cartera de servicios

c) Resultados

d) Recursos

Conclusiones

1

2

Des de l’experiència de Hospital Oncològic

3

4

ESCENARIO Y FUTURO

Visión del PACIENTE

Paciente pasivo a paciente activo

►Empoderamiento en las decisiones/

Co-responsable en las decisiones

►Con acceso a múltiple información

►Terapias complementarias

ESCENARIO Y FUTURO

Visión del Sistema Sanitario

SOSTENIBILIDAD

PAGO POR RESULTADOS

EFICIENCIA

SEGURIDAD

CONTINUIDAD ASISTENCIAL

ESCENARIO Y FUTURO

La atención oncológica Interdisciplinariedad

► Comités y Unidades Funcionales

► Redes asistenciales

Cultura de evaluación de resultados

► Registros de tumores

► Potencia del ensayo clínico

Orientación a proceso

Índice

Escenario y futuro

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica

Análisis actividad AF en

a) Proceso

b) Cartera de servicios

c) Resultados

d) Recursos

Conclusiones

1

2

Des de l’experiència de Hospital Oncològic

3

4

Proporcionar atención farmacéutica a los pacientes

integrados en el equipo asistencial con el

objetivo de:

1. garantizar una utilitzación

• segura y

• cost-efectiva

de esta medicación

2. Y conseguir los resultados terapéuticos esperados

Atención Farmacéutica

Hepler i Strand: “la provisión responsable de farmacoterapia con el objetivo de obtener resultados específicos que mejoren la calidad de vida de los pacientes”.

Índice

Escenario y futuro

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica

Análisis actividad AF en

a) Proceso

b) Cartera de servicios

c) Resultados

d) Recursos

Conclusiones

1

2

Des de l’experiència de Hospital Oncològic

3

4

Desig

n b

y Q

ua

ligra

m

del 29/10/10

Versión N° 1.0

Autor :

PROCESO MGP-10-002

MAPA DE PROCESSOS ICO¿POR QUÉ?

1

Leyenda PROCESO (Niv.1P)

PROCESO SUB PROCESO

ENTIDAD

EXTERNA

Información

PROCEDIMIENTO

CLIENT

CIUTADANS

PROFESSIONALS

DE LA SALUT

CLIENT

CIUTADANS

PROFESSIONALS

DE LA SALUT

PROCESSOS DE SUPORT

GESTIÓ DE PERSONES

GESTIÓ DE RECURSOS

TECNO. INFORM. I COMUNICACIÓ

PROCESSOS CLAU

GESTIÓ DE

PACIENTS

ATENCIO AL

CIUTADA

PREVENCIÓ I EPIDEMIOLOGIA

GESTIÓ DE

PACIENTSQUIROFANS URGÈNCIES

PROCESSOS ESTRATÈGICS

PLANIFICACIÓ ESTRATÈGICA

ORGANITZACIÓ I LIDERATGE

ANÀLISI I RESULTATS

3 1 4

17

QUALITAT I MILLORA

ATENCIO AL

CIUTADA

PROTECCIÓ RADIOLÒGICA

2

1615 18

DIAGNÒSTIC I SEGUIMENT

UNITATS FUNCIONALS

CONSULTA EXTERNA

TRACTAMENT

TRACTAMENT AMBULATORI

HOSPITALITZACIÓ

D’altres centres

(amb diagnòstic)

SUPORT DIAGNÒSTIC SUPORT CLINIC

6

8

7

9

10 11

12

DOCÈNCIA

14

RECERCA13

ALIANCES

5

Desig

n b

y Q

ua

ligra

m

del 29/10/10

Versión N° 1.0

Autor :

PROCESO MGP-10-002

MAPA DE PROCESSOS ICO¿POR QUÉ?

1

Leyenda PROCESO (Niv.1P)

PROCESO SUB PROCESO

ENTIDAD

EXTERNA

Información

PROCEDIMIENTO

CLIENT

CIUTADANS

PROFESSIONALS

DE LA SALUT

CLIENT

CIUTADANS

PROFESSIONALS

DE LA SALUT

PROCESSOS DE SUPORT

GESTIÓ DE PERSONES

GESTIÓ DE RECURSOS

TECNO. INFORM. I COMUNICACIÓ

PROCESSOS CLAU

GESTIÓ DE

PACIENTS

ATENCIO AL

CIUTADA

PREVENCIÓ I EPIDEMIOLOGIA

GESTIÓ DE

PACIENTSQUIROFANS URGÈNCIES

PROCESSOS ESTRATÈGICS

PLANIFICACIÓ ESTRATÈGICA

ORGANITZACIÓ I LIDERATGE

ANÀLISI I RESULTATS

3 1 4

17

QUALITAT I MILLORA

ATENCIO AL

CIUTADA

PROTECCIÓ RADIOLÒGICA

2

1615 18

DIAGNÒSTIC I SEGUIMENT

UNITATS FUNCIONALS

CONSULTA EXTERNA

TRACTAMENT

TRACTAMENT AMBULATORI

HOSPITALITZACIÓ

D’altres centres

(amb diagnòstic)

SUPORT DIAGNÒSTIC SUPORT CLINIC

6

8

7

9

10 11

12

DOCÈNCIA

14

RECERCA13

ALIANCES

5

Análisis actividad AF Proceso Procés

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica Ámbitos actuación

1. Hospitals de Dia (HD)

2. Unidad de Pacientes Externos (UAPE)

3. Paciente ingresado

QT A HOD

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica

PRESCRIPCIÓN MÉDICA

(CONSULTA EXTERNA)

1

PRESCRIPCIÓN MÈDICA

1

PROGRAMACIÓN HOSPITAL DE DÍA

2 3 4

PREPARACIÓN DE QT

5

DISTRIBUCIÓN

6

ADMINISTRACIÓN EN HOSPITAL DE

DÍA Y PLAN DE CUIDADOS

SEGUIMIENTO RESULTADOS Y TOXICIDAD

VALIDACIÓN

Papel clave del SF en Gestión Integral del proceso Por que gestión integral?

El objetivo de esta gestión integral es:

Gestión del conocimiento relacionada con la atención oncológica

Gestión de la seguridad del proceso de quimioterapia

Análisis actividad AF

Proceso

PRESCRIPCIÓN MÉDICA

(CONSULTA EXTERNA)

1

PRESCRIPCIÓN MÈDICA

1

PROGRAMACIÓN HOSPITAL DE DÍA

2 3

GESTIÓN CONOCIMIENTO

4

PREPARACIÓN DE QT

5

DISTRIBUCIÓN

6

ADMINISTRACIÓN EN HOSPITAL DE

DÍA Y PLAN DE CUIDADOS

SEGUIMIENTO RESULTADOS Y TOXICIDAD

GESTIÓN SEGURIDAD

VALIDACIÓN

Análisis actividad AF

Proceso

Índice

Escenario y futuro

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica

Análisis actividad AF en

a) Proceso

b) Cartera de servicios

c) Resultados

d) Recursos

Conclusiones

1

2

Des de l’experiència de Hospital Oncològic

3

4

Gestión Conocimiento

Atención Farmacéutica Poblacional

1. Colaboración con el equipo en la elaboración directrices MBE

2. Implantación MBE

3. Orientación a resultados

Eficàcia

Eficiència

Innovació

Análisis actividad AF Cartera de Servicios

Gestión Seguridad. Premisas.

Los errores de medicación con citostáticos pueden tener resultados trágicos.

La prevención, detección y respuesta a los errores con medicamentos citostáticos es una responsabilidad multidisciplinar

Estandarizar y simplificar tareas reduce el riesgo de error

La mejor manera de prevenir errores de medicación es establecer controles en el sistema de utilización de los medicamentos en los diferentes sub-procesos:

Prescripción electrónica asistida

Validación farmacéutica

Preparación de la quimioterapia

Enfermeria: registro y planes de cuidados

Análisis actividad AF Cartera de Servicios

1. Gestión de Seguridad en Oncología Programa de Seguridad en el Hospital

Actuación reactiva

Registro errores

Análisis causa-raíz

Intervención/acción mejora

Actuación pro-activa

Intervención en áreas vulnerables

Failure Mode and Effects Analysis (AMFE)

Implementación de las prácticas con evidencia

► Sistema no-punitivo

1. Gestión de Seguridad en Oncología Programa de Seguridad en el Hospital

Actuación reactiva

Registro errores

Análisis causa-raíz

Intervención/acción mejora

Actuación pro-activa

Intervención en áreas vulnerables

Failure Mode and Effects Analysis (AMFE)

Implementación de las prácticas con evidencia

► Sistema no-punitivo

Guidelines Preventing Medication Errors with antineoplastics drugs

National Coordinating Council for Medication Error Reporting and Prevention (NCC MERP)

ASHP Guidelines on preventing medication errors with antineoplastics agents (Am J Health Syst Pharm. 2002;59:1648-68)

BOPA Standards for Clinical Pharmacy Verification of Prescriptions for Cancer Medicines

Prevención de errores de medicación en quimioterapia. Documento GEDEFO.

Purpose: Outpatient with cancer receive complicated medication regimen in the clinic and home

Aim: to determine rates and types of medication errors and systems factors associated with

error in outpatient with cancer

Methods: Retrospective review records from adult and pediatric oncology clinic over 9-month

period

Medication use process

1. Site A: orders are written using locally developed computer order entry system

with drug dosing alerts and automated calculations

2. Site B: paper-based standardized ordering templates containing ChT

3. No compounding or administration technology are described

2 physicians independently judged whether an error occurred and identified:

1. Severity and Listed possible interventions.

2. Differences in initial reviewer were resolved through discussion and consensus

1. Gestión de Seguridad en Oncología

Walsh KE et al . J Clin Oncol. 2009 ;27(6):891-6

Walsh et al J Clin Oncol 2008; 27: 1-6 Adult

Pediatric

1. Gestión de Seguridad en Oncología

Walsh KE et al . J Clin Oncol. 2009 ;27(6):891-6

Of 1262 adults visits involving 10,995

medications, 7,1% (n=90) were associated with

medication error (CI 5,7% to 8,6%)

Of 117 pediatric visits involving 913 medications

18,8% (n=22) were associated with a medication

error (CI 12,5% to 26,9%)

64 of the 112 errors had the potential to cause harm

and 15 errors resulted in injury

Considered interventions:

a) Adults: improved communication (27%) and

bar coding (26%)

b) Pediatrics: drug dose double checking,

improved comunication and patient

education

PRESCRIPCIÓN MÉDICA (CONSULTA EXTERNA)

1

PRESCRIPCIÓN MÉDICA

(CONSULTA EXTERNA)

1

PROGRAMACIÓN HOSPITAL DE

DÍA

2 3

VALIDACIÓN DE PRESCRIPCIÓN

4

PREPARACIÓN DE

QUIMIOTERAPIA

5

DISTRIBUCIÓN

6

ADMINISTRACIÓN A HOSPITAL DE

DÍA I PLA DE CURES

Gestión Seguridad

Prescripción Electrónica Asistida Protocol /Diagnóstico: protocolos consensuados /Ensayos Clínicos Información en protocolo Individualización dosis /parámetros Medicación asociada a QT Alertas: datos antropoméricos, dosis máxima... Alertas toxicidades previas Integración HCC

PRESCRIPCIÓN MÉDICA (CONSULTA EXTERNA)

1

PRESCRIPCIÓN MÉDICA

(CONSULTA EXTERNA)

1

PROGRAMACIÓN HOSPITAL DE

DÍA

2 3

VALIDACIÓN DE PRESCRIPCIÓN

4

PREPARACIÓN DE

QUIMIOTERAPIA

5

DISTRIBUCIÓN

6

ADMINISTRACIÓN A HOSPITAL DE

DÍA I PLA DE CURES

Gestión

Seguridad

Validación Ítems que la BOPA considera esenciales para garantizar una correcta validación

farmacéutica: COMPROBAR 1. Que el protocolo prescrito se ajusta a los protocolos asistenciales aprobados en el centro, está

indicado en el diagnóstico del paciente y se adecúa a las características fisiopatológicas del

paciente (edad, performance status, tratamientos previos recibidos, función renal y hepática,

etc). Valores analíticos del paciente (función renal, hepática, hemograma, etc

2. Datos analíticos y de biomarcadores que consideremos esenciales para el diagnóstico y

tratamiento, como p.ej. expresión del cromosoma Ph+, mutación KRas, etc.

3. Datos antropométricos con las actualizaciones de peso correspondientes

4. Dosis son correctas y que han sido calculadas según el protocolo escogido y la frecuencia de

administración del tratamiento prescrito

5. Dosis acumuladas Y dosis máxima individual recibida por ciclo

6. Ajustes de dosis (edad, toxicidades previas, etc)

7. Tiempos de administración de los diferentes fármacos incluidos en el tratamiento s

8. Medicación de soporte adecuada y necesaria para el esquema de tratamiento seleccionado

(hidratación, antiemético, profilaxis antiinfecciosa, premedicación, etc.)

9. Interacciones conocidas o potenciales entre el tratamiento prescrito y otros tratamientos

crónicos del paciente o alimentos

10.Antecedentes de alergias conocidas

Análisis actividad AF Cartera de Servicios

PRESCRIPCIÓN MÉDICA (CONSULTA EXTERNA)

1

PRESCRIPCIÓN MÉDICA

(CONSULTA EXTERNA)

1

PROGRAMACIÓN HOSPITAL DE

DÍA

2 3

VALIDACIÓN DE PRESCRIPCIÓN

4

PREPARACIÓN DE

QUIMIOTERAPIA

5

DISTRIBUCIÓN

6

ADMINISTRACIÓN A HOSPITAL DE

DÍA I PLA DE CURES

Gestión

Seguridad

Validación Ítems que la BOPA considera esenciales para garantizar una correcta validación

farmacéutica: COMPROBAR 1. Que el protocolo prescrito se ajusta a los protocolos asistenciales aprobados en el centro, está

indicado en el diagnóstico del paciente y se adecúa a las características fisiopatológicas del

paciente (edad, performance status, tratamientos previos recibidos, función renal y hepática,

etc). Valores analíticos del paciente (función renal, hepática, hemograma, etc

2. Datos analíticos y de biomarcadores que consideremos esenciales para el diagnóstico y

tratamiento, como p.ej. expresión del cromosoma Ph+, mutación KRas, etc.

3. Datos antropométricos con las actualizaciones de peso correspondientes

4. Dosis son correctas y que han sido calculadas según el protocolo escogido y la frecuencia de

administración del tratamiento prescrito

5. Dosis acumuladas Y dosis máxima individual recibida por ciclo

6. Ajustes de dosis (edad, toxicidades previas, etc)

7. Tiempos de administración de los diferentes fármacos incluidos en el tratamiento s

8. Medicación de soporte adecuada y necesaria para el esquema de tratamiento seleccionado

(hidratación, antiemético, profilaxis antiinfecciosa, premedicación, etc.)

9. Interacciones conocidas o potenciales entre el tratamiento prescrito y otros tratamientos

crónicos del paciente o alimentos

10.Antecedentes de alergias conocidas

Análisis actividad AF Cartera de Servicios

Creciente

importancia de la

CONCILIACIÓN

!!!!!!!

PP 41%

EPP 43%

IM 51%

PRESCRIPCIÓN MÉDICA (CONSULTA EXTERNA)

1

PRESCRIPCIÓN MÉDICA

(CONSULTA EXTERNA)

1

PROGRAMACIÓN HOSPITAL DE

DÍA

2 3

VALIDACIÓN DE PRESCRIPCIÓN

4

PREPARACIÓN DE

QUIMIOTERAPIA

5

DISTRIBUCIÓN

6

ADMINISTRACIÓN A HOSPITAL DE DÍA Y PLAN DE

CUIDADOS

Gestión Seguridad

Preparación quimioterapia 1.Especialización /Formación de

preparadores 2.Control calidad:

• Trazabilidad/Tecnologia DM o RDF

• Alertas de preparación • Gravimetría • Robotización

3. Selección presentacions comerciales

Plan de cuidados Administración 1. Identificació segura de

pacientes y trazabilidad 2. Planes de cuidados ligados a

protocolo 3. Registro de efectos adversos

en la administración 4. Especialización de enfermería

Gestión Seguridad

PRESCRIPCIÓN MÉDICA (CONSULTA EXTERNA)

1

PRESCRIPCIÓN MÉDICA

(CONSULTA EXTERNA)

1

PROGRAMACIÓN HOSPITAL DE

DÍA

2 3

VALIDACIÓN DE PRESCRIPCIÓN

4

PREPARACIÓN DE

QUIMIOTERAPIA

5

DISTRIBUCIÓN

6

ADMINISTRACIÓN A HOSPITAL DE DÍA y PLAN DE

CUIDADOS

Atenció farmacèutica UPE Nuevos fármacos oncológicos orales

a) Ventajas :

1. Comodidad para el paciente

2. Disminución de problemas asociados a la QTiv como podrían

ser las extravasaciones o la dificultad de disponer de un

acceso venoso

3. Contribuir a descongestionar y disminuir la presión asistencial

en las unidades de hospital de día donde se administran las

QTiv

b) Riesgos

1. Adherencia responsabilidad 100% paciente

2. Carga asistencial UPEs

Asegurarse de una buena comprensión del esquema terapéutico por parte del

paciente y/o familiares

Promover una buena adherencia al tratamiento

Facilitar y reforzar información efectos adversos y cómo reaccionar en caso de

que aparezcan durante el tratamiento

Revisión de la medicación concomitante para la detección de interacciones

Atenció farmacèutica UPE Nuevos fármacos oncológicos orales

a) Ventajas :

1. Comodidad para el paciente

2. Disminución de problemas asociados a la QTiv como podrían

ser las extravasaciones o la dificultad de disponer de un

acceso venoso

3. Contribuir a descongestionar y disminuir la presión asistencial

en las unidades de hospital de día donde se administran las

QTiv

b) Riesgos

1. Adherencia responsabilidad 100% paciente

2. Carga asistencial UPEs

Asegurarse de una buena comprensión del esquema terapéutico por parte del

paciente y/o familiares

Promover una buena adherencia al tratamiento

Facilitar y reforzar información efectos adversos y cómo reaccionar en caso de

que aparezcan durante el tratamiento

Revisión de la medicación concomitante para la detección de interacciones

SEGUIMIENTO

FARMACOTERAPÉUTICO:

ENTREVISTES

ADHERENCIA

Cuestionario

Dispensaciones/Recuento

TOXICIDAD

Analíticas

Efectos adversos

INTERACCIONES

Tts concomitantes

Atención farmacéutica UPE

Información

Simplificación tratamiento

Recomendaciones cutáneas, dietéticas…

Cambio tratamientos a alternativas Etc

Medidas y herramientas soporte

Atención farmacéutica UPE: Gestión Seguridad

Índice

Escenario y futuro

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica

Análisis actividad AF en

a) Proceso

b) Cartera de servicios

c) Resultados

d) Recursos

Conclusiones

1

2

Des de l’experiència de Hospital Oncològic

3

4

Análisis actividad AF: Resultados

Encuesta satisfacción pacientes 2008 a 2014 Análisis actividad AF: Resultados

Estoy satisfecho:

Rango

4,68-4,82 sobre 5

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

·  La sala d' espera és adequada 3,464 4,13 3,71 4,10 3,73 3,39 3,43

·  La zona de dispensació és de fàcil accés 3,852 4,19 4,04 4,24 4,22 3,79 3,93

·  La temperatura és l' adequada 4,185 4,25 4,19 4,39 4,38 4,27 4,40

·  L' horari d' atenció al públic és suficient 4,111 4,04 3,90 4,12 4,18 4,04 3,92

·  El temps que es triga en atendre'l es el necessari 4,148 4,27 4,16 4,35 4,34 4,05 4,03

·  Les condicions de confidencialitat mentre se li dispensa la seva medicació són bones4,222 4,33 4,06 4,45 4,21 3,95 4,23

·  El personal és sempre agradable amb mi 4,679 4,77 4,75 4,84 4,87 4,84 4,81

· El personal em dedica tot el temps que necessito 4,704 4,69 4,66 4,75 4,81 4,80 4,84

·  El personal està disposat a contestar a les meves preguntes 4,741 4,71 4,67 4,74 4,82 4,80 4,73

·  Si tinc algún dubte amb la meva medicació, el farmacèutic està sempre disposat a ajudarme4,704 4,71 4,75 4,77 4,82 4,82 4,75

4,707 4,72 4,71 4,77 4,83 4,82 4,78

·  El farmacèutic em diu com he de pendre la medicació o AC 4,58 4,62 4,54 4,64 4,71 4,55 4,73

·  El farmacèutic m' explica l' acció i els efectes de la meva medicació o AC4,35 4,49 4,50 4,40 4,54 4,44 4,52

· Si tinc algún problema puc comentar-ho amb el meu farmacèutic 4,36 4,47 4,50 4,53 4,61 4,48 4,63

·  El farmacèutic m' avisa dels efectes adversos de la meva medicació o AC4,46 4,35 4,46 4,39 4,49 4,38 4,53

4,44 4,48 4,50 4,49 4,59 4,46 4,60

·  Estic satisfet amb l' atenció que rebo des de el Servei de Farmàcia 4,68 4,69 4,70 4,73 4,82 4,76 4,70

· Hi ha aspectes del Servei de Farmàcia que es podrien millorar 3,96 3,57 4,00 4,29 4,66 4,63 4,63

· Milloraria algún aspecte del Servei de Farmacia 4,52 4,63 4,59 4,64 3,81 3,78 3,84

Respecte a les explicacions i avalució del meu estatat de salut

VALORACIÓ GLOBAL

General

Satisfacció general

En quan a la zona i el proces de dispensació

VALORACIÓ GLOBAL

Respecte a les habilitats del personal

VALORACIÓ GLOBAL

Índice

Escenario y futuro

La Atención Farmacéutica en el paciente oncológico: Farmacia Oncológica

Análisis actividad AF en

a) Proceso

b) Cartera de servicios

c) Resultados

d) Recursos

Conclusiones

1

2

Des de l’experiència de Hospital Oncològic

3

4

Personas

1. Su conocimiento y formación como el valor mayor al proceso

2. Trabajo interdisciplinar

Tecnologias Información

Infraestructuras

Material sanitario:EPIs...

Gestión residuos

Otros

Análisis actividad Recursos

Exigencias en competencias profesionales

Especialización en Farmacia Oncológica

►Farmacéutico El ejemplo de BPS

►Personal técnico

Conclusiones

Se ha producido el cambio de la farmacia oncológica centrada en proceso a centrada en paciente

Las características de la atención oncológica (orientada a resultados y inter-disciplinar) es una oportunidad

Gestión del conocimiento y gestión de seguridad como elementos estratégicos en la farmacia oncológica

En atención oncológica, y en farmacia oncológica en particular , la relevancia del empoderamiento del paciente es una oportunidad.

44

http://ico.gencat.cat

@iconotices

www.facebook.com/ICOnoticies

Institut Català d’Oncologia

ICO l’Hospitalet

Hospital Duran i Reynals

Gran Via de l’Hospitalet, 199-203

08907 l’Hospitalet de Llobregat

ICO Badalona

Hospital Germans Trias i Pujol

Ctra. del Canyet s/n

08916 Badalona

ICO Girona

Hospital Doctor Trueta

Av. França s/n

17007 Girona

Gracias